Professional Documents
Culture Documents
Artykuł przedstawia opis stanowiska badawczego z turbiną gazową TABLICA I. Planowane budowy układów gazowo-parowych w Polsce [2]
Turbec T100 (obecnie Ansaldo Energia Spa) o maksymalnej mocy Lokalizacja Moc el., MW Inwestor
100 kW, przystosowanego do spalania paliw niskokalorycznych. Zo- Skawina 430 CEZ
stała przedstawiona koncepcja mieszalnika biogazowego, w którym Grudziądz S00÷S40 Enersa i ESB
powstaje mieszanka gazowa złożona z gazu wysokometanowego GZ50 Głogów (Polkowice) 100 KGHM Polska Miedź
– gazu miejskiego oraz dwóch gazów inertnych – dwutlenku węgla
Gdańsk 400÷450 LOTOS S.A., Energa S.A.
oraz azotu. W pracy przeprowadzono symulację spalania gazu zaazo- i PGNiG
towanego (5÷40% N2) w zakresie pracy turbiny wynoszącym 30÷90 kW. Dolna Odra 2x430÷460 PGE
Wykonano analizy niektórych współczynników pracy turbozespołu,
EC Pomorzany 240 (170 MWt) PGE
takich jak sprawność, współczynnik nadmiaru powietrza, oraz studium
EC Bydgoszcz 220÷270 lub 400÷450 PGE
zmian składu spalin (CO, NO).
SŁOWA KLUCZOWE: turbina gazowa, gaz zaazotowany, emisja CO EC Gorzów Wlkp. 100÷140 PGE
i NO, biogaz Puławy 800÷840 ZA Puławy i PGE
Włocławek 420÷490 PKN Orlen
A papier provides an overview of the Turbec T100 microturbine test Blachownia (Kędzie- 800÷910 Tauron i KGHM Polska
stand (at present Ansaldo Energia Spa.) with maximum electrical po- rzyn Koźle) Miedź
wer of 100kW adopted to combustion low-caloric fuel. It was presented Katowice 135 (90 MWO Tauron
the concept of biogas mixing station that produces the gas mixture Stalowa Wola 400÷440 (240 MW,) Tauron i PGNiG
consisting of high-methane gas (GZ50) – gas from city grid, and two Częstochowa ok. 1000 RWE
inert gases – carbon dioxide and nitrogen. The work was carried
out simulations of combustion of nitrogen-rich gas (5-40% N2) with Oprócz dużych zdolności regulacyjnych, wysokiej spraw-
operating range of the turbine of 30-90kW. An analysis of selected ności konwersji energii (ponad 90% w kogeneracji) charak-
operating parameters such us efficiency, fuel–air equivalence ratio teryzują się niską emisyjnością, elastycznością w stosunku
and study of changes in the composition of the exhaust gases (CO, do stosowanego paliwa oraz wysoką skalowalnością mocy
NO) were carried out. zainstalowanej.
KEYWORDS: gas turbine, , nitrogen-rich gas, CO and NO emission, Turbiny gazowe możemy podzielić na 3 główne typy ze
biogas względu na ilość produkowanej energii:
●● turbiny przemysłowe i lotniczopochodne o mocy powyżej
Rozwój cywilizacyjny powoduje ciągły wzrost zapotrzebo- 1000 kW,
wania na energię. To zapotrzebowanie zostaje głównie po- ●● mini turbiny o zakresie mocy 500÷1000 kW,
kryte poprzez modernizację istniejących lub budowę nowych ●● mikroturbiny gazowe o mocy poniżej 500 kW [3].
konwencjonalnych bloków energetycznych. Pomijając jednak Na rynku dostępne są mikroturbiny gazowe o mocy od 30
energetykę opartą na paliwach kopalnych oraz jądrową, roz- do 333 kW, co zaprezentowano w tabl. II.
wijane są technologie związane ze źródłami odnawialnymi.
Jednym z nośników energii odnawialnej jest paliwo gazowe TABLICA II. Parametry mikroturbin gazowych [1]
pochodzące z różnych procesów przemysłowych, czyli tzw. Sprawność Tempe-
Moc Strumień
biogaz. Skład biogazu zależy w głównej mierze od sposobu wytwarzania ratura
Producent Model el., spalin,
jego wytwarzania. W początkowej fazie badań zasymulowano kW
energii elek- spalin,
kg/s
mieszaninę gazu miejskiego (dawniej GZ-50) z domieszką trycznej, % °C
azotu, która swoim składem obejmuje m.in. gaz zaazotowany Capstone C30, 30 26 276 0,31
typu Ls (dawniej GZ-35), oraz Lw (dawniej GZ-41.5) [1]. Turbine Cor- C60, 60 28 305 0,48
Udział turbin gazowych w tzw. miksie energetycznym poration C200 200 33 280 1,3
w ostatnich latach stale rośnie. Jest to związane z postępem Ansaldo Ener- T100 100 30 270 0,8
technologicznym umożliwiającym podwyższenie temperatury gia SpA
spalin przed turbiną oraz nową konstrukcją komór spalania. Bowmann TG80 80 30 280 –
Największy rozwój można zaobserwować, analizując kombi- Power System
nowane układy gazowo-parowe, które mają powstać w Pol- Ingersoll MT250 250 30 242 2,13
sce w ciągu najbliższych lat (tabl. I). Układy te wykorzystują Rand Energy
entalpię spalin wylotowych z turbiny gazowej do wytworzenia System
pary w kotłach odzysknicowych na potrzeby turbin parowych. Elliot Energy TA-100 100 29 279 –
System
Honeywell Parallon 75 27,5 – –
Power System 75
* Mgr inż. Tomasz Suchocki (tsuchocki@imp.gda.pl); dr hab. inż. Piotr
Flex GT250S 250 30 265 2,13
Lampart, Prof. IMP PAN, (lampart@imp.gda.pl) – Instytut Maszyn Prze-
Energy GT333S 333 33 256 2,3
pływowych PAN, Ośrodek Energetyki Cieplnej, Zakład Turbin
MECHANIK NR 7/2016 833
Spośród przedstawionych w tabl. II obecnie dostępne są Turbina zasilana jest ze stacji mieszania gazów technicz-
produkty firm Ansaldo Energia SpA, Capstone Turbine Corpo- nych. Instalacja realizuje procedurę generowania mieszanin
ration oraz Flex Energy. Firmy te mają także w swojej ofercie gazowych poprzez łączenie gazów technicznych (dwutlenku
turbiny przystosowane do spalania biogazów o niskiej wartości węgla, azotu) gromadzonych w wiązkach butlowych oraz gazu
kalorycznej [2÷4]. ziemnego pobieranego z sieci, na drodze wtryskiwania oraz
Rys. 2 Turbina Turbec – główne elementy instalacji. 1- filtr powietrza, 2 – generator, 3 – wlot powietrza, 4 –
mieszania
turbina ich
gazowa, 5 – rura w przestrzeni
z rekuperatora, roboczej
6 – rekuperator, mieszalnika.
7 – wylot powietrza wentylacyjnego, 8- wylot gazów
W zależności
spalinowych, od udziałów
9 – rura do rekuperatora, poszczególnych
10 – kompresor substratów
gazu( w wersji biogas– kompresor jest goto-
osobnym
urządzeniem), 11 – komora spalania, 12 – pompa oleju, 13 – pompa wody chłodzącej, 14 – system zasilania, 15
Stanowisko badawcze wa mieszanka
– system paliwowa
kontroli, 16 – moduł elektryczny, 17może
– systemsię charakteryzować
powietrza zmienną
wentylacyjnego, 18 – wylot spalin, 19 –
wartością opałową,
wymiennik ciepła, 20 –regulując
wlot wody do natężenie
wymiennika, 21 –przepływu wymagane
wylot wody gorącej [6].
Przedmiotem analizy jest zespół turbiny gazowej Turbec w pracy pod chwilowym obciążeniem.
Turbina zasilana jest ze stacji mieszania gazów technicznych. Instalacja realizuje procedurę
T100 o mocy 100 kW (obecnie Ansaldo Energia SpA), której generowania Układ zasilania
mieszanin gazowych, można
poprzezpodzielić
łączenie gazów natechnicznych
trzy zintegrowane
(dwutlenek węgla,
szczegółowe parametry techniczne zestawiono w tabl. III. azot)sekcje. gromadzonychPierwsza,
w wiązkach obejmująca
butlowych oraz butlegazuzziemnego
gazami, oraz druga,
pobieranego z sieci, na
drodzew wtryskiwania
skład, której orazwchodzą
mieszania ich podgrzewacz,
w przestrzeni roboczejmieszalnik
mieszalnika. oraz arma-
W zależności od udziałów poszczególnych
tura z urządzeniami substratów gotowa
sterująco-pomiarowymi, mieszanka
znajdują siępaliwowa
na
TABLICA III. Specyfikacja techniczna turbiny biogazowej Turbec charakteryzować się może zmienną wartością opałową regulując natężenie przepływu
T100 [2] zewnątrz budynku w bezpośrednim jego sąsiedztwie. Trzecia
wymagane przy pracy pod chwilowym obciążeniem.
Układ część znajduje
zasilania się wna hali
podzielić można i stanowi sekcje.
trzy zintegrowane przestrzeń
Pierwsza, dla turbiny
obejmująca butle z
Rodzaj gazu Biogaz
gazamii kompresora
oraz drugą w biogazu
skład, którejoraz
wchodząaparaturę monitorująco-sterują-
podgrzewacz, mieszalnik oraz armatura z
Wartość opałowa paliwa (LHV), MJ/m3 >14,5 cą. Schemat
urządzeniami połączeń poszczególnych
sterująco-pomiarowymi. Znajdują się one elementów
na zewnątrz instalacji
budynku w
Temperatura wody doprowadzonej, °C 50 bezpośrednim jego sąsiedztwie. Trzecia
został przedstawiony na rys. część2. znajduje się na hali i stanowi przestrzeń dla
turbiny i kompresora biogazu oraz aparaturę monitorująco – sterującą. Schemat połączeń
Temperatura wody odprowadzonej, °C 70 poszczególnych elementów instalacji został przedstawiony poniżej - Rys. 3.
Ciśnienie gazu Minimalne ciśnienie źró-
Stanowisko badawcze dła gazu (0,02÷1,0 bar)
Moc czynna, kW 100 (±3)
Przedmiotem analizy jest zespół turbiny gazowej Turbec T100 o mocy 100kW(obecnie
Sprawność elektryczna, % 30 (±1)
Ansaldo Energia SpA.), której szczegółowe parametry techniczne przedstawia zestawiono w
Tabeli 3. Sprawność całkowita, % 80 (±1)
Moc cieplna,
Tabela 3 Specyfikacja kW
techniczna 165
turbiny biogazowej Turbec (±5)[2].
T100
Rodzaj gazu biogaz
Moc w paliwie, kW 333
Wartość opałowa paliwa (LHV) >14.5 MJ/m n 3
Strumień
Temperaturamasowy spalin, kg/s
wody doprowadzonej 0,8 50°C
Temperatura wody odprowadzonej 70°C
Temperatura
Ciśnienie gazu
spalin, °C 70
Minimalne ciśnienie źródła
gazu (0.02- 1.0 bar)
Hałas, dB (lm) 70 Rys. 3 Schemat
Rys. instalcji biogazowej
2. Schemat instalcji zasilającej
biogazowej turbinę Turbec T100.turbinę
zasilającej 1-2-linia Turbec
gazowa GZ50 zasilająca
T100. 1÷2 –inne
Moc czynna 100 kW(±3)
instalacje, 3-4 - butle gazowe –dwutlenek węgla, azot, 5-8,11,13-14,16,18,23,26,32-33,37 – zawory ręczne, ZSZ,
Objętościowa emisja spalin (15% tlenu, 100% NOx < 15
Sprawność elektryczna 30%(±1) linia gazowa GZ50 zasilająca inne instalacje, 3÷4 – butle gazowe – dwutle-
elektrozawory, 9-10,15,19 – filtry gazów, 20-21,28-29 - zbiorniki buforowe, 22,24-25,31 – przepływomierze
obciążenia, 15 °C temp. pow. zew.), ppm
Sprawność całkowita CO < 15
80%(±1) nek
gazu, 17 –węgla, azot,gazu,
podgrzewacz 5÷8,30 11, 13÷14,biogazowy,
– mieszalnik 16, 18, 23, 27 –26, 32÷33,
stacja niskiego37 – zawory
ciśnienia GZ50, ręczne,
34- sprężarka
Moc cieplna 165 kW (±5) ZSZ, elektrozawory, 9÷10,15,19
biogazu ADICOMP, 35 – – filtryiglicowy,
zawór gazów, 36 –20÷21, 28÷29 – zbiorniki
Turbec T100.
Moc w paliwie 333 kW buforowe, 22, 24÷25, 31 – przepływomierze gazu, 17 – podgrzewacz
Strumień masowy spalin 0.8 kg/s
gazu, 30 – mieszalnik biogazowy, 188
27 – stacja niskiego ciśnienia GZ50,
Zasada działania turbiny opiera się na obiegu Braytona-Jo-
Temperatura spalin 70°C
34 – sprężarka biogazu ADICOMP, 35 – zawór iglicowy, 36 – Turbec T100
ule’a. Zastosowano regenerację ciepła poprzez podgrzewa-
Hałas 70 dB (lm)
nie sprężonego powietrza przed komorą spalania gorącymi
Objętościowa emisja spalin (15% tlenu. 100% obciążenia.
15°C temp. pow. zew.)
NOx < 15 ppm
CO < 15 ppm
spalinami wychodzącymi z turbiny. Dla dodatkowego wzro-
Metodyka badań
stu sprawności układ turbiny gazowej został rozbudowany
Zasada działania turbiny oparta jest o obieg Braytona-Joule’a. Zastosowano regenerację
o wymiennik ciepła spaliny-woda, służący do podgrzewania
ciepła poprzez podgrzewanie sprężonego powietrza przed komorą spalania gorącymi Badania zostały przeprowadzone dla zakresu mocy turbiny
wody w układach ciepłowniczych lub innych procesach tech-
spalinami wychodzącymi z turbiny. Dla dodatkowego wzrostu sprawności układ turbiny
od 30 do 90 kW. Zastosowano domieszkę azotu techniczne-
nologicznych. Całkowita sprawność powyższego układu sięga
gazowej został rozbudowany o wymiennik ciepła spaliny-woda, służący do podgrzewania
go na drodze wtrysku do gazu dostarczanego z sieci miej-
80%, przy 30% sprawności elektrycznej. Schemat obiegu oraz
wody w układach ciepłowniczych lub innych procesach technologicznych. Całkowita skiej. Wartość opałową gazu miejskiego przyjęto na poziomie
wartości temperatury w podstawowych punktach przedsta-
sprawność powyższego układu sięga 80%, przy 30% sprawności elektrycznej. . Schemat
36,3 MJ/m3, natomiast dla mieszaniny została przedstawiona
wiono na rys. 1.
obiegu oraz temperatury w podstawowych punktach przedstawiono na Rys. 1. w [7]. Substraty zostały dobrane objętościowo, przy czym ilość
azotu zwiększała się o 5% całkowitej ilości biogazu. Wartość
maksymalna została ograniczona pracą turbozespołu. Dla
pełnego zakresu pracy turbiny przeprowadzono analizę składu
950° spalin obejmującą monitorowanie tlenku azotu, tlenku węgla
oraz współczynnika nadmiaru powietrza.
325°
645°
Wyniki i ocena
Wyniki i ocena rezultatów
rezultatów badań
badań
LITERATURA
1. www.pgnig.pl.
2. Kleszcz T. Analiza porównawcza obiegów cieplnych elektrowni gazo-
wo-parowych, 2012.
3. Lepszy S, Chmielniak T. Turbiny gazowe w instalacjach zasilanych
biogazem, Gdańsk: Wydawnictwa Instytutu Maszyn Przepływowych
PAN, 2015.
4. Ansaldo Energi, AE-T100B Micro Turbine Biogas. Genova.
5. www.flexenergy.com.
6. www.capstoneturbine.com.
7. Bohn D. Micro Gas Turbine and Fuel Cell – „A Hybrid Energy Conversion
System with High Potential.” (2005):1÷46.
8. No D. Maintenance Manual Turbec T100 Turbec T100.
9. Głowacki P, Szczeciński S. „Turbinowy silnik odrzutowy jako źródło
Rys. 6emisji
Rys. 5. Wykres WykresCOemisji CO w
w funkcji funkcji
mocy mocy turbozespołu
turbozespołu zagrożeń ekologicznych”. Pr Inst Lotnictwa. 2011; 213: 252÷257. ■