Krystian Łukowski

ELEKTROWNIE ATOMOWE
Elektrownia atomowa

Rodzaj elektrowni cieplnej, w której energię cieplną

uzyskuje się w wyniku reakcji jądrowych. Odzyskane od
czynnika chłodzącego reaktor jądrowy ciepło zamienia
wodę w parę, która napędza turbinę, wytwarzającą prąd
elektryczny.

.
Elektrownia atomowa

Energia jądrowa odgrywa duże znaczenie na świecie. W

elektrowni jądrowej energię uzyskujemy nie ze spalania
paliw kopalnych, lecz z rozszczepiania jąder atomowych.
Elektrownia atomowa

 Kocioł zostaje tu zastąpiony reaktorem jądrowym, czyli

urządzeniem, w którym wytwarzana jest energia jądrowa.
W reaktorze przebiega kontrolowana reakcja łańcuchowa,
podczas której rozszczepiane jest tyle jąder, ile potrzeba
do wytworzenia energii elektrycznej.
Elektrownia atomowa

 Energetyka jądrowa była do niedawna najszybciej

rozwijającą się dziedziną produkcji energii.

 Obecnie elektrownie jądrowe produkują ponad 20%

całkowitej światowej energii elektrycznej.
Elektrownia atomowa - jak działa?

Elektrownia jądrowa nie różni się znacznie od

konwencjonalnej elektrowni. Tylko urządzenie
produkujące energię jest inne – brak jest kotła
węglowego, gazowego lub opalanego innym paliwem
kopalnym – mamy zaś reaktor jądrowy, który z niewielkiej
ilości paliwa jądrowego wytwarza olbrzymią energię.
Elektrownia atomowa - jak działa?

Elektrownia jądrowa składa się z dwóch części :

 W obiegu pierwotnym – produkowana jest gorąca,

sprężona para,
 W obiegu wtórnym – para rozpręża się i obraca turbinę,
napędzając generator prądu.
Schemat działania elektrowni jądrowej
Działanie elektrowni jądrowej

 W części pierwszej ciepło jest wytwarzane w elementach

paliwowych. Pompa tłoczy do rdzenia wodę – chłodziwo
o temperaturze na wlocie 295°C, które odbiera ciepło.
Jego temperatura na wylocie z rdzenia podwyższa się do
330°C. W ten sposób zapobiega się stopieniu rdzenia, w
którym panuje temperatura nawet do 1300°C. Ciśnienie
w zbiorniku reaktora (obieg pierwotny) wynosi 155 bar.
Działanie elektrowni jądrowej

 Następnie podgrzana woda przepływa do wytwornicy

pary, gdzie przepływa od dołu przez pęczek U-rurek,
oddaje ciepło i jest zamieniana na parę, która – po
odseparowaniu wilgoci – kierowana jest na turbinę.
Wyprodukowana para w wytwornicy pary zawiera w sobie
dużą ilość wody (tworzy mieszaninę parowo-wodną).
Zatem przechodzi przez separatory wilgoci zlokalizowane
w górnej części wytwornicy pary, gdzie większa część
wody jest usuwana. Pozostałą wodę usuwa się w
osuszaczach pary umieszczonych nad separatorem
wilgoci.
Działanie elektrowni jądrowej

 Wytwornica pary stanowi połączenie obiegu pierwotnego

z obiegiem wtórnym.
 W obiegu wtórnym panuje ciśnienie 60-78 bar.
Wytworzona para o temperaturze 290°C przepływa
najpierw na część wysokoprężną, a później na część
niskoprężną turbiny. Następnie zamienia swoją energię w
procesie rozprężania na energię mechaniczną ruchu
obrotowego turbiny, a ostatecznie na energię elektryczną
za pomocą generatora.
Działanie elektrowni jądrowej

 Para wodna po rozprężeniu w turbinie do ciśnienia około

0.03 bar ochładza się i jest przesyłana do skraplacza, w
którym następuje kondensacja pary za pomocą wody
chłodzącej, a po skropleniu przy użyciu pompy kierowana
jest ponownie do wytwornicy pary. Powracająca woda
przepływająca przez wytwornicę pary odbiera ciepło od
wody obiegu pierwotnego, a następnie odparowuje.

Obieg wtórny elektrowni jądrowej nie różni się od

obiegu wtórnego elektrowni konwencjonalnej.
Zasada działania

W rdzeniu reaktora jądrowego (w paliwie) zachodzi

reakcja rozszczepienia jąder uranu (235U). Dochodzi do
zderzenia jądra uranu z neutronem, który jest
absorbowany (pochłaniany) przez izotop. W wyniku tego
powstaje jądro wzbudzone (236U). W kroku trzecim
następuje rozszczepienie jądra wraz z emisją fotonów
gamma γ, podczas którego jądro ulega rozpadowi na dwa
lżejsze jądra kryptonu i baru (92Kr oraz 141Ba), a także kilka
neutronów wywołujących kolejne rozszczepienia.
Wskutek tego wyzwalana jest ogromna energia, która
powoduje podgrzanie wody przepływającej przez rdzeń
reaktora.
Reakcja rozszczepienia jądra uranu 235U
Rodzaje reaktorów jądrowych

Wśród wielu klasyfikacji stosowanych w energetyce

reaktorów jądrowych do najważniejszych kryteriów
należą:

 Konstrukcja
 Sposób wymiany paliwa
 Rodzaj paliwa
 Rodzaj moderatora i chłodziwa
 Sposób odprowadzania ciepła
Rodzaje reaktorów jądrowych

Biorąc pod uwagę kryterium konstrukcji wyróżnia się

reaktory:

 Zbiornikowe, w których rdzeń zamknięty jest w

grubościennym, wysokociśnieniowym zbiorniku
stalowym. Do tego typu reaktorów zaliczamy reaktory
typu PWR, BWR a także HTGR, AGR i FBR.

Kanałowe, które zawierają ciśnieniowe kanały paliwowe o

niewielkiej średnicy. Zaliczamy do nich reaktory typu
CANDU/ACR i RBMK.
Rodzaje reaktorów jądrowych

Stosując kryterium sposobu wymiany paliwa

reaktorowego rozróżnia się reaktory z wymianą:

Ciągłą gdzie paliwo wymieniane jest w czasie pracy reaktora

bez konieczności jego odstawiania. Do tej grupy należą
reaktory gazowe, wysokotemperaturowe oraz kanałowe
(CANDU, RBMK),

Okresową, w których to reaktorach paliwo wymieniane jest

po zakończeniu kampanii paliwowej i odstawieniu reaktora.
Do tej grupy należą między innymi reaktory zbiornikowe.
Rodzaje reaktorów jądrowych

Rozpatrując klasyfikacje reaktorów z punktu widzenia

paliwa można je dzielić między innymi ze względu na:

 Rodzaj paliwa, czyli Uranowe, Plutonowe, Uranowo-

plutonowe oraz Torowe,
 Stopień wzbogacenia paliwa, czyli reaktory pracujące na
paliwie naturalnym, nisko wzbogaconym, średnio
wzbogaconym oraz wysoko wzbogaconym,
 Postać chemiczną paliwa: Uran metaliczny, Dwutlenek
uranu UO2, Węglik uranu UC (wykorzystywany w
niektórych reaktorach wysokotemperaturowych).
Rodzaje reaktorów jądrowych

 Klasyfikacja reaktorów ze względu na rodzaj moderatora

i chłodziwa

Jako moderator w rektorze może służyć ciężka woda,

lekka woda, grafit, beryl. Jako chłodziwa używa się
natomiast: lekkiej lub ciężkiej wody, dwutlenku węgla,
helu, gazów dysocjujących, ciekłego sodu, substancji
organicznych. Biorąc to pod uwagę wyróżnia się
Wodne(lekkowodne), Ciężkowodne, Gazowe, Sodowe,
Helowe, Grafitowe itd.
Rodzaje reaktorów jądrowych

Ze względu na system odprowadzania ciepła wyróżnia

się reaktory pracujące w trybie:

 Jednobiegowym (np. BWR), gdzie para wytworzona w

zbiorniku reaktora doprowadzana jest bezpośrednio do
turbiny parowej, a po skropleniu za turbiną wraca do
reaktora,
 Dwubiegowym (np. PWR) - obieg wody chłodzącej rdzeń
reaktora jest zamknięty, a ciepło z niego jest
przekazywane w wytwornicy pary do drugiego obiegu, w
którym znajduje się turbina parowa,
Rodzaje reaktorów jądrowych

 Trzybiegowym (np. reaktor prędki chłodzony sodem), w

którym pomiędzy pierwszym sodowym obiegiem
chłodzącym rdzeń reaktora, a trzecim wodno-parowym
obiegiem doprowadzający parę do turbiny, wstawiony jest
pośredni obieg sodowy.
Elektrownie atomowe na świecie

Rodzaje reaktorów jądrowych stosowanych w świecie

 Pressurized Water Reactor (PWR)
 Wodno-Wodianoj Energeticzeskij Reaktor (WWER),
radziecki odpowiednik PWR
 Boiled Water Reactor (BWR)
 Reaktor Bolszoj Moszcznosti Kanalnyj (RBMK) - reaktor
kanałowy wysokiej mocy
 Heavy Waler Reactor (HWR )
 Pressurized Heavy Water Reactor (PHWR) - reaktor
ciężkowodny ciśnieniowy
 CANadian Deuterium -Uranium Reactor (CANDU) -
reaktor kanadyjski typu PHWR,
Elektrownie atomowe na świecie
 Steam-Generating Heavy-Water Reactor (SGHWR) - reaktor
wrzący chłodzony lekką wodą, moderowany wodą ciężką.
 Gas-Cooled graphite-moderated Reaktor (CGR)
 Advanced Gas cooled, graphite- moderated Reactor (AGR)
 High -Temperature Gas-cooled-Reactor (HTGR) reaktor
wysokotemperaturowy chłodzony gazem z moderatorem
grafitowym
 Fast Breeder Reactor (FBR)
 Liquid-Metal-cooled,Fast Breeder Reactor (LMKBR) reaktor
prędki powielający chłodzony sodem,
 Gas-Cooled Fast Reactor (GCFR) reaktor prędki chłodzony
gazem,
Dlaczego atom?

Rosnące ceny ropy naftowej, gazu i węgla, a szczególnie

niebezpieczeństwo przerwania dostaw tych surowców
oraz coraz ostrzejsze wymogi dotyczące emisji gazów
cieplarnianych powodują, że w miejsce likwidowanych
starych reaktorów stawia się nowe. Do połowy2006 r.
pracowały 443 bloki energetyczne w 31 krajach. W 2005 r.
w elektrowniach atomowych wyprodukowano 2600 TWh
prądu, co stanowiło ponad 16 proc. całej energii
wytworzonej na świecie. Kolejne 26 reaktorów o łącznej
mocy ok. 20 tys. MW jest w budowie, z czego 4 w Rosji i 8
w Indiach.
Dlaczego atom?

W 11 państwach planowana jest obecnie budowa 41

reaktorów (o łącznej mocy 42,7 tys. MW), a o postawieniu
kolejnych113 (o mocy 82,2 tys. MW) poważnie myśli się w
17 krajach. Czołówkę tworzą Indonezja i Republika
Południowej Afryki (po 24 reaktory), Chiny (19) i... USA
(13). Najbardziej dynamiczny rozwój energetyki atomowej
notowany jest na Dalekim Wschodzie i w Azji
Południowej.
Dlaczego atom?

Koszty energii

Rodzaj energii Koszt produkcji (w euro za 1 MWh)

Rodzaj energii Koszt produkcji (w euro za 1 MWh)

energia słoneczna 300
energia słoneczna 300

energia wiatrowa 50-80

energia wiatrowa 50-80
energia z elektrowni gazowych 37-52

energia
energia z elektrowni
z elektrowni węglowych
gazowych 35-45 37-52
energia nuklerana 35-37
energia z elektrowni węglowych 35-45

energia nuklerana 35-37

Dlaczego atom?

Europa nie pozostaje w tyle: ponad połowa wszystkich

czynnych reaktorów znajduje się na naszym kontynencie.
W UE elektrownie atomowe działają zarówno na terenie
starych państw członkowskich - m.in. we Francji, Wielkiej
Brytanii, Hiszpanii, Niemczech, Szwecji, Finlandii, jak i
nowych członków - w Czechach na Słowacji, Litwie i
Węgrzech. Po powiększeniu o Bułgarię i Rumunię 15
spośród27 państw ma czynne elektrownie jądrowe.
Dlaczego atom?

Spośród naszych sąsiadów tylko Białoruś nie ma jeszcze

elektrowni jądrowej, ale również tam coraz konkretniej
mówi się o jej powstaniu.
Przykładowo w wyczulonej na ochronę środowiska
Szwajcarii pracuje pięć bloków jądrowych, które
dostarczają 48 proc. energii zużywanej przez ten kraj. We
Francji - 59 bloków dostarczających aż 78 proc. energii. W
Niemczech- 18 bloków (30 proc. energii), w Szwecji - 10
(46 proc.), Belgii - 7 (58 proc.),w Czechach - 6 (31 proc.), w
Japonii - 54 (25 proc.), w USA - 104 (20 proc.), na Słowacji
– 5. Na Litwie - tylko jeden, ale dostarczający 72 proc.
energii.
Elektrownie atomowe wokół Polski
Dlaczego atom?

Z danych Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej

wynika, że mamy do czynienia z systematycznym
rozwojem energetyki jądrowej. W 2004 r. na świecie
rozpoczęło pracę siedem bloków, zamknięto zaś pięć,
znacznie mniejszych i już mocno zużytych. Stosunek mocy
uruchomionej do wycofanej kształtuje się jak 4,5:1.
Dlaczego atom?
Przy eksploatacji elektrowni atomowej oprócz efektów
ekologicznych znaczący jest również aspekt ekonomiczny.
Koszt budowy elektrowni jądrowej jest wprawdzie
ogromny(koszt rozpoczętej w zeszłym roku budowy elektrowni
w Finlandii szacuje się na3 mld euro), ale według najnowszych
analiz energetyka jądrowa jest najtańszym źródłem energii.
Cena energii
- z atomu to 30-50 USD/MWh,
- z węgla - 35-60 USD/MWh,
- z gazu - 40-63 USD/MWh,
- z wiatru 45-140 USD/MWh,
- a z małej elektrowni wodnej- 65-100 USD/MWh.
Dlaczego atom?

W przybliżeniu 1 MW mocy zainstalowanej w Ignalinie II

będzie kosztował prawie 2,5 mln euro. Przy elektrowniach
konwencjonalnych szacuje się,że 1 MW mocy
zainstalowanej kosztuje ok. 1 mln euro (w budowanych
nowych blokach w elektrowniach Pątnów i Łagisza jest to
nieco więcej).

Budowa elektrowni jądrowej kosztuje bardzo dużo, ale jej

eksploatacja już nie. Budowane dzisiaj obiekty mogą
pracować nawet przez 60 lat, co sprawia, że koszt energii
jest bardzo konkurencyjny.
Dlaczego atom?

Specyfika energetyki jądrowej to stosunkowo mały udział

ceny paliwa w koszcie produkcji.
Zdecydowanie mniejsze jest zapotrzebowanie na paliwo,
dla porównania:
 elektrownia jądrowa o mocy 1 GWe zużywa ok. 35 ton
paliwa uranowego rocznie,
 podczas gdy elektrownia węglowa o tej samej mocy
wymaga dostaw 3 pociągów węgla dziennie.
Dlaczego atom?

Dziś każda podwyżka cen ropy, gazu czy węgla powoduje

automatyczny wzrost cen energii. A nawet znaczna
podwyżka cen uranu nie spowoduje gwałtownego skoku
ceny energii jądrowej.
Dlaczego atom?

Elektrownia jądrowa pozwala nie tylko zapobiec

niedostatkowi energii elektrycznej, lecz dodatkowo
umożliwi zmianę struktury jej wytwarzania, która jest
niewłaściwa z punktu widzenia ochrony środowiska.
Ciekawostka:

Podczas konferencji ExpoPower (04.2018) organizowanej w

Międzynarodowych Targach Poznańskich odbył się panel
poświęcony budowie pierwszej polskiej elektrowni
atomowej. Wziął w nim udział dyrektor Departamentu
Energii Jądrowej w Ministerstwie Energii Józef Sobolewski,
który powiedział, że inwestowanie w atom poprawi polskie
bezpieczeństwo energetyczne, zmniejszy emisyjność, obniży
ceny energii i przyczyni się do rozwoju naukowego
związanego z tym działem energetyki. Dodał, że polska
elektrownia powinna korzystać z najlepszych dostępnych
technologii na świecie.
Ciekawostka:

Sobolewski podkreślił, że elektrownia atomowa da Polsce

niezależność i bezpieczeństwo energetyczne. - Jest to też
istotne ze względu na wymagania Unii Europejskiej
dotyczące ograniczenia emisji gazów cieplarnianych.
Źródła:

 „Wszystko o energetyce jądrowej. Od atomu A do

cyrkonu Zr”, Areva, 2008
 Kenneth Schultis J., Faw E. Richard, Fundamentals of
Nuclear Science and Engineering, CRC Press, 2008
 http://energiaimy.pl/2014/12/jak-dziala-elektrownia-jadr
owa-2
/
 https://energetyka-jadrowa.cire.pl/
 http://
ncbj.edu.pl/en-jadrowa/jak-dziala-elektrownia-jadrowa