Dr inż.

Andrzej Tatarek

Siłownie cieplne

1
 Wykład 6

Projektowanie układów pompowania i

odgazowania wody zasilającej

2
 Pompowanie wody

Przepływ wody w obiegu głównym jest wymuszany

przez:

Pompę wody zasilającej – konieczne jest ciągłe
zasilanie kotła wodą

Pompę skroplin - pompowanie kondensatu ze
skraplacza prze regenerację NP do odgazowywacza

3
 Układ zasilania kotła

Układ zasilania kotła: pompa skroplin (2), pompa zasilająca (6)

Rys. Szymocha, Zabokrzycki „Elektrownie parowe” 4

 Zasady projektowania
układów zasilania
Projektowanie układów zasilania kotłów parowych
w elektrowniach winno być prowadzone z
uwzględnieniem następujących zasad:

pompy zasilające dla bloków średniej mocy należy
przyjmować w układzie 2x100%, tzn. ze
stuprocentową rezerwą; w blokach większych mocy
stosuje się rezerwę 50%, tzn. 2x50% praca i 50%
rezerwa (3 pompy w układzie);

znamionowa wydajność pompy zasilającej powinna
odpowiadać 125% wydajności kotła walczakowego
lub maksymalnej wydajności kotła przepływowego
5
 Zasady projektowania
układów zasilania

maksymalna moc elektrycznego napędu pomp
zasilających nie powinna przekraczać 6 MW -
powyżej tej wartości należy stosować turbinowy
napęd pomp

silniki elektryczne o mocach powyżej 6 MW
sprawiają znaczne problemy przy rozruchu ze
względu na bardzo duże prądy rozruchowe

charakteryzują się wysoką cena

ujemnie wpływają na produkcję energii
elektrycznej netto przez blok

6
 Zasady projektowania
układów zasilania

w przypadku niskiego usytuowania zbiornika wody
zasilającej (np. obok turbiny w maszynowni) główna
pompa zasilająca musi współpracować z pompą
wstępną niskoobrotową (1500 obr/min)

normalna regulacja zasilania winna odbywać się
jedynie przez zmianę prędkości obrotowej pompy

pompy rezerwowe muszą mieć taką samą regulację
jak pompy zasadnicze

7
 Umiejscowienie ZWZ

Umiejscowienie zbiornika wody zasilającej powinno

być takie, aby zapewnić odpowiednie warunki pracy
na ssaniu pompy zasilającej, zabezpieczające ją przed
kawitacją. W tym celu zbiornik jest zwykle
umieszczany na wysokości kilkunastu i więcej metrów
powyżej poziomu, na którym są zainstalowane pompy
zasilające.

8
 Umiejscowienie ZWZ

Korzyści obniżenia położenia zbiornika wody

zasilającej:

zwartość układu regeneracji

skrócenie długości rurociągów a tym samym
zmniejszenie nakładów na budowę masywnej
konstrukcji wsporczej zbiornika

9
 Napęd turbinowy PZ

Argumenty za stosowaniem turbinowego napędu

pomp zasilających:

turbiny parowe (o prostej budowie) o mocy do 30
MW, przeznaczone do napędu pomp, cechują się
sprawnością zbliżoną do sprawności silników
elektrycznych

ceny turbin parowych przeznaczonych do napędu
pomp mogą być zbliżone a nawet niższe niż silników
elektrycznych wielkiej mocy

10
 Napęd turbinowy PZ

Zalety turbinowego napędu pomp zasilających:

zwiększenie produkcji energii elektrycznej netto
prze blok - turbina napędzająca pompę zasilającą
zwiększa przełyk turbiny głównej, z której czerpie
parę, przez co rośnie sprawność i moc oddawana
przez turbozespół główny (brak poboru energii
przez elektryczne pompy)

prosta i ekonomiczna regulacja obrotów i mocy w
szerokim zakresie

11
 Napęd turbinowy PZ

Przykłady włączenia turbiny pomocniczej do układu cieplnego

Rys. Szymocha, Zabokrzycki „Elektrownie parowe” 12

 Odgazowywacz

Odgazowywacz (odgazownik) służy do usuwania

z kondensatu turbinowego i wody uzupełniającej
wszelkich rozpuszczonych w niej gazów, w
szczególności:

Tlenu

Dwutlenku węgla

Oraz innych gazów

13
 Odgazowanie wody

Przedostawanie się gazów do obiegu głównego:

Z wodą uzupełniającą

Przez nieszczelności w układzie próżniowym
skraplacza

14
 Odgazowanie wody

Cel stosowania odgazowywacza (odgazowania):

Ochrona rur kotłowych i innych elementów
instalacji przed korozją

Zapewnienie właściwych warunków kondensacji
pary w skraplaczu

15
 Odgazowanie wody

Odgazowywacz jest przeważnie jedynym

podgrzewaczem mieszankowym w układzie
regeneracji i dzieli ten układ na dwie części:

Niskoprężną – przez którą skropliny przepływają
pod niskim ciśnieniem (wytworzonym prze główną
pompę skroplin)

Wysokoprężną – przez którą woda zasilająca
przepływa pod wysokim ciśnieniem, tłoczona przez
pompę zasilającą

16
 Sposoby odgazowywania
wody
Sposoby odgazowywania wody w elektrowniach
parowych:

odgazowanie termiczne

odgazowanie mechaniczne

odgazowanie chemiczne

17
 Odgazowanie termiczne

Odgazowanie termiczne (najczęściej stosowane)

polega na doprowadzeniu wody do stanu wrzenia
(nasycenia), w którym rozpuszczalność gazów w
wodzie nie występuje (wynosi zero). Proces
odgazowania jest realizowany w wymienniku
mieszankowym, zwanym odgazowywaczem.

18
Odgazowanie termiczne

Wpływ temperatury na rozpuszczalność gazów w wodzie

19
 Odgazowanie mechaniczne

Odgazowanie mechaniczne polega na:

najdrobniejszym rozkropleniu zgazowanej wody, tak
drobnym, aby rozmiary kropel były niewiele większe
od zawartych w nich pęcherzyków gazu

ułatwia to ich wydostawanie się i odgazowywanie
wody.

Mechaniczne rozdrobnienie wody jest zabiegiem pomocniczym

przy termicznym odgazowywaniu.

20
 Odgazowanie chemiczne

Odgazowanie chemiczne polega na chemicznym

wiązaniu tlenu i dwutlenku węgla i stosuje się je
obecnie tylko do usunięcia ich szczątkowych ilości.

N2H4 + O2 → 2H2O + N2

21
 Zasada działania
W kolumnie odgazowywacza woda
spada kaskadą w dół po perforowanych
tacach i półkach ulegając rozdrobnieniu.
W przeciwprądzie płynie natomiast para
grzejna o odpowiednim ciśnieniu i
podgrzewa wodę do stanu wrzenia.
Rozdrobnienie wody ma na celu
wprowadzenie bardzo dużych
powierzchni wymiany ciepła i dyfuzji
gazów, dzięki czemu uzyskuje się wysoki
stopień odgazowania wody. Wydzielone
gazy uchodzą z oparami w górę i są
usuwane z odgazowywacza do
atmosfery.
Rys. Szymocha, Zabokrzycki „Elektrownie parowe” 22
 Podział odgazowywaczy
termicznych
Podział odgazowywaczy termicznych (stosownie od
ciśnienia pracy):

odgazowywacze próżniowe (p < 98 kPa)

odgazowywacze atmosferyczne (p = 105 – 120 kPa)

odgazowywacze ciśnieniowe (p > 120 kPa)

23
Jako odgazowywacze próżniowe wykorzystuje się:

skraplacze turbin kondensacyjnych

próżniowe podgrzewacze wody sieciowej

specjalne odgazowywacze wody uzupełniającej

24
Sposoby wytwarzania podciśnienia w odgazo-
wywaczach próżniowych:

smoczki wodne

smoczki parowe

próżniowe pompy wodne

25
 Podział odgazowywaczy
ciśnieniowych
Podział odgazowywaczy ciśnieniowych - zależnie
od sposobu zasilania parą grzejną:

pracujące przy zmiennym ciśnieniu odgazowania

pracujące przy stałym ciśnieniu odgazowania

26
Źródła zasilania
odgazowywacza

27
 Projektowanie układów
odgazowania
Wskazówki do projektowania układów odgazowania
wody i zbiorników wody w elektrowniach:
1. Odgazowywacz powinien być jednocześnie jednym z
podgrzewaczy regeneracyjnych.
2. Odgazowywacz powinien być zasilany parą z upustu
możliwie bez regulacji ciśnienia - zapewnia to
łatwiejsze dostosowanie warunków pracy
odgazowywacza do zmiennych obciążeń bloku
energetycznego, zmiennych obciążeń pomp skroplin
i pomp zasilających oraz całego układu regeneracji.
28
 Projektowanie układów
odgazowania
3. Skropliny z podgrzewaczy regeneracyjnych o ciśnieniu
wyższym niż ciśnienie odgazowania należy
wprowadzać bezpośrednio do zbiornika wody
zasilającej z pominięciem odgazowywacza
4. Wodę uzupełniającą zimną (np. zdemineralizowaną)
należy odgazowywać wstępnie w skraplaczu turbiny
5. Instalacja odgazowywacza i zbiornika wody zasilającej
musi umożliwiać podgrzanie i odgazowanie wody w
czasie rozruchu – zasilanie z innego źródła – zalecane
są połączenia po stronie pary zredukowanej lub
upustowej do rozruchowego zasilania odgazowywacza
29
 Projektowanie układów
odgazowania
6. Zapas wody w zbiorniku zasilającym musi odpowiadać
5 – 10 min. jej zapotrzebowania przy pracy bloku z
maksymalną wydajnością kotła;
7. Łączny zapas wody we wszystkich zbiornikach bloku
(zbiorniki wody zasilającej, kondensatu, odwodnień,
wody zapasowej – zdemineralizowanej) musi
odpowiadać 30 min. zapotrzebowania przy pracy bloku
z maksymalną wydajnością kotła

30
 Zadania ZWZ

Zadaniem zbiornika wody zasilającej jest

zgromadzenie zapasu wody, którą kocioł jest zasilany
wówczas, gdy strumień dopływających do
odgazowywaczy skroplin jest mniejszy od ilości wody
zapotrzebowanej prze kocioł.

31
 Uzupełnianie strat wody

Sposoby uzupełnia strat wody w obiegu:

Przez doprowadzenie do obiegu chemicznie
uzdatnianej wody dodatkowej (najczęściej
stosowany sposób)

Przez doprowadzanie destylatu, uzyskiwanego w
wyparkach zasilanych z upustów turbiny. Destylat
ten najkorzystniej wprowadza się do biegu w
postaci tzw. pary wtórnej, odpływającej z wyparek i
kierowanej do podgrzewaczy mieszankowych
układu regeneracyjnego (brak wówczas strat ciepła
parowania)
32
 Zapas wody w ZWZ

W układach dużych bloków energetycznych zbiornik

wody zasilającej powinien mieć taką objętość, aby
zapas zgromadzonej w nim wody wystarczył na około
10 min pracy bloku przy maksymalnej wydajności
kotła.

33
 Rezerwy wody zasilającej

Rezerwy wody zasilającej kocioł:

Woda zawarta w zbiorniku wody zasilającej

Woda zawarta w zbiorniku zimnych skroplin

Woda zawarta w zbiorniku wody
zdemineralizowanej

Łączny zapas zgromadzonej we wszystkich zbiornikach wody

powinien wystarczyć na około 30 min pracy bloku przy pełnym
obciążeniu

34