Zagadnienia do sprawdzianu z działu „Atmosfera”

1. Skład i budowa atmosfery

a) Skład atmosfery – składniki stałe, zmienne i aerozole
b) Budowa pionowa atmosfery – cechy charakterystyczne kolejnych warstw: troposfera,
stratosfera, mezosfera, termosfera i egzosfera
2. Temperatura powietrza
a) Czynniki warunkujące zróżnicowanie termiczne na Ziemi
b) Średnie dobowe, miesięczne, roczne oraz amplitudy – jak to obliczamy?
3. Ciśnienie atmosferyczne
a) Układy baryczne – niż oraz wyż – czym są? Jak powstają? Jaki jest kierunek
przemieszczania się mas powietrza w tych układach?
b) Czym jest konwekcja a czym turbulencja?
4. Cyrkulacja atmosferyczna
a) Charakterystyka trzech głównych komórek cyrkulacyjnych – Hadleya, Ferrela i
okołobiegunowej – jak to działa?
b) Czym jest międzyzwrotnikowa strefa konwergencji?
5. Wiatry na Ziemi
a) Podział wiatrów na wiatry stałe, okresowo zmienne oraz lokalne
b) Czym są, gdzie i jaki kierunek?: pasaty, wiatry zachodnie, wiatry wschodnie
c) Monsun – czym jest, gdzie, kierunki i dlaczego?
d) Bryza i fen – cechy charakterystyczne tych wiatrów lokalnych
6. Chmury
a) Podział chmur na piętra – wysokie, średnie, niskie oraz chmury piętrowe
b) Rozpoznawanie chmur ze zdjęć: cirrus, cirrocumulus, cirrostratus, altocumulus,
altostratus, cumulus, stratus, nimbostratus I cumulonimbus
c) Co zapowiadają nam cirrusy? O czym informują nas cumulusy, cumulonimbusy (o jakim
zjawisku?)? Z jakiej chmury może spaść grad? Z jakiej chmury spadnie mżawka?
7. Opady i osady atmosferyczne
a) Miary wilgotności powietrza
b) Jak powstają opady? Typy opadów: konwekcyjne, frontowe i orograficzne
c) Zróżnicowanie występowania opadów na Ziemi – prawidłowości i przyczyny (czynniki)
d) Opady i osady: grad, krupa śnieżna, rosa, szron, szadź, gołoledź (cechy charakterystyczne i
różnice między nimi, np. czym się różni grad od krupy śnieżnej? czym się różni szron od
szadzi?)
8. Masy powietrza i fronty atmosferyczne
a) Front ciepły – jak powstaje i jaką pogodę przynosi? Sekwencja chmur w tym froncie
b) Front chłodny – jak powstaje i jaką pogodę przynosi? Sekwencja chmur w tym froncie
c) Front zokludowany – jak powstaje i jaką pogodę przynosi?
9. Prognozowanie pogody
a) Czym jest pogoda a czym jest klimat?
b) Czytanie mapy synoptycznej: umiejętność odczytania składników pogody w danym
miejscu, np. w Warszawie (opady, ciśnienie, temperatura, zachmurzenie, wiatr – kierunek
i siła) oraz umiejętność prognozowania zmian w pogodzie na podstawie dwóch map
synoptycznych  tutaj odnoszę się do znajomości punktu 8
10. Klimaty na kuli ziemskiej
a) Czynniki klimatotwórcze
b) Czym jest klimat astrefowy? + przykłady
 c) Umiejętność rozpoznawania klimatów na podstawie klimatogramów oraz wskazania na
mapie występowania tego klimatu (15 klimatów), które omawialiśmy na zajęciach.
11. Klimat lokalny i mikroklimat
a) Czynniki warunkujące klimat lokalny i mikroklimat, w tym: czym jest albedo?
b) Klimat miasta – cechy charakterystyczne (filmik z lekcji:
https://www.youtube.com/watch?v=vKOfhRYiFro )