1

Περιεχόμενα
Εισαγωγή........................................................................................................................2
1. Σχολικός κανόνας και Παιδαγωγική Αλληλεπίδραση...............................................3
2. Αντιφάσεις σε σχέση με τους σχολικούς κανόνες.....................................................4
3. Συμπέρασμα...............................................................................................................5
4. Βιβλιογραφικές αναφορές..........................................................................................6

2
 Εργασία 1

Εισαγωγή
Προκειμένου να βοηθηθούν οι μαθητές να αναπτυχθούν συναισθηματικά και
πνευματικά, είναι σημαντικό να αισθάνονται ασφάλεια και εμπιστοσύνη στις σχέσεις
τους με τους άλλους. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί στην σχολική τάξη δημιουργώντας
ένα περιβάλλον όπου οι μαθητές μπορούν να επικοινωνούν ελεύθερα και να
αισθάνονται ασφαλείς να πειραματιστούν. Η αλληλεπίδραση ανάμεσα στον
εκπαιδευτικό και τον μαθητή συνιστά είναι μια δυναμική διαδικασία
αλληλεπίδρασης, μάθησης αλλά και ανάπτυξης (Βασιλείου, 2004). Για να αναπτυχθεί
μια υγιείς σχέση ανάμεσα στον εκπαιδευτικό αλλά και στους μαθητές, η ύπαρξη
σχολικών κανόνων είναι σημαντική. Ο σχολικός κανόνας εμπίπτει στην απαίτηση για
μια συγκεκριμένη συμπεριφορά στα πλαίσια του εκπαιδευτικού περιβάλλοντος.
Σύμφωνα με την θεωρία της παιδαγωγικής συμβολικής αλληλεπίδρασης η ενέργειες
των ανθρώπων απορρέουν από τις αλληλεπιδράσεις τους με το περιβάλλον
(Γκότοβος, 1985).

Με βάση την θεωρία της παιδαγωγικής αλληλεπίδρασης σε σχέση με την ύπαρξη

σχολικών κανόνων αλλά και το κανονιστικό έγγραφο του Συνηγόρου του Πολίτη
(2009) «Σχολικοί κανονισμοί και δημοκρατική διοίκηση στην δευτεροβάθμια
εκπαίδευση» επιχειρείται η περιγραφή των συγκλίσεων και των αποκλίσεων τους σε
σχέση με την θέσπιση αλλά και την τήρηση των σχολικών κανόνων.

1. Σχολικός κανόνας και Παιδαγωγική Αλληλεπίδραση

Η παιδαγωγική αλληλεπίδραση κοινωνίας και ατόμου απαιτεί τη δημιουργία ενός
κοινωνικού ατόμου που θα ενσαρκώνει την κουλτούρα του ατόμου και θα τη
μεταδίδει στην επόμενη γενιά. Αυτή η αλληλεπίδραση θα λάβει χώρα στο πλαίσιο της
κοινωνικοποίησης και της ανάπτυξης, που σημαίνει ότι το άτομο θα μετατραπεί σε
πολιτιστικό υποκείμενο. Αυτό το κοινωνικό άτομο θα αντιπροσωπεύει μια ταυτότητα
που είναι ταυτόχρονα προσωπική και κοινωνική. Όπως αναφέρει ο Dreeben
(1997:198) το εκπαιδευτικό σύστημα συνιστά έναν θεσμικό συνδετικό κρίκο ανάμεσα
στην κοινωνική ζωή, την οικογενειακή και το παιδί καθώς μέσα από το σχολείο το
παιδί θα αντιληφθεί τους κανόνες, τα πρότυπα ορθής συμπεριφοράς αλλά και θα
γνωρίσει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του. Οι σχολικοί κανονισμοί είναι ένα

3
καθιερωμένο σύνολο ρυθμίσεων που προσδιορίζουν και οριοθετούν τις βασικές
εκπαιδευτικές διαδικασίες εντός της σχολικής τάξης, καθώς και το ευρύτερο πλαίσιο
σχολικής ζωής. Αυτό βοηθά στη διασφάλιση του κατάλληλου συντονισμού και
προσαρμογής της συμπεριφοράς των μαθητών. (Μαυρογιώργου, 2007)

Το σχολείο αποτελεί έναν βασικό φορέα κοινωνικοποίησης του ατόμου το οποίο

λειτουργεί στα πλαίσια της παιδαγωγικής αλληλεπίδρασης αποσκοπώντας στην
δημιουργία πολιτών. Για τον λόγο αυτό υπάρχουν σχολικοί κανόνες των οποίων το
περιεχόμενο είναι αντικείμενο συζήτησης ανάμεσα σε ομάδες μαθητών και
εκπαιδευτικών. Σύμφωνα με το κανονιστικό έγγραφο του Συνηγόρου του Πολίτη
(2009) οι σχολικοί κανόνες είναι προϊόν διαβούλευσης ανάμεσα στις μαθητικές
κοινότητες και των εκπαιδευτικών μέσα σε πνεύμα συλλογικότητας, διαλόγου αλλά
και συνεργασίας. Οι κανόνες που έχουν θεσπιστεί συνεργατικά με τη συμφωνία των
μαθητών είναι οι σημαντικότεροι, καθώς τηρούνται πιο εύκολα. Έτσι, οι κανόνες της
τάξης θα πρέπει να είναι αποτέλεσμα διαπραγμάτευσης δασκάλου και μαθητών για
την κατεύθυνσή της και τη συμπεριφορά τους, που τελικά θα οδηγήσει στην ομαλή
διεξαγωγή της διδασκαλίας και ουσιαστική επικοινωνία του δασκάλου με τους
μαθητές του (Αναγνωστοπούλου, 2008)

Βασικός στόχος του σχολείου είναι να παρέχει εκείνες τις συνθήκες που θα
βοηθήσουν τους μαθητές να αναπτύξουν μια ολοκληρωμένη και σταθερή
προσωπικότητα. Οι κανόνες έχουν σχεδιαστεί για να διασφαλίζουν την ομαλή εξέλιξη
της εκπαιδευτικής διαδικασίας και έχουν σχεδιαστεί για να κοινωνικοποιούν τους
μαθητές. Στα ίδια πλαίσια κινείται και το κανονιστικό έγγραφο του συνηγόρου του
πολίτη στο οποίο αναφέρεται ότι πρωταρχικός σκοπός του σχολείου είναι η ανάπτυξη
της προσωπικότητας των μαθητών μέσα στα πλαίσια σεβασμού των ανθρωπίνων
δικαιωμάτων αλλά και υπεύθυνης συμμετοχής σε μια δημοκρατική κοινωνία. Κατά
συνέπεια, σημαντικός κρίνεται ο ρόλος των μαθητικών κοινοτήτων μέσω των οποίων
εκφράζονται οι ανάγκες των μαθητών στα πλαίσια ομαλής συνεργασίας και διαλόγου
ανάμεσα σε μαθητές και εκπαιδευτικούς (Συνηγόρου του Πολίτη, 2009) Βασική
επιδίωξη του σχολείου είναι η διασφάλιση της συνοχής μέσα από την θέσπιση
σχολικών κανόνων αλλά και την τήρηση τους από όλα τα μέλη της σχολικής
κοινότητας.

4
Οι σχολικοί κανόνες θα πρέπει να είναι δίκαιοι, δημοκρατικοί ενώ σύμφωνα με τον
Παναγάκο (2014) θα πρέπει να στοχεύουν στην αποφυγή των προβληματικών
καταστάσεων. Στα ίδια πλαίσια κινείται τόσο και η θεωρία της παιδαγωγικής
αλληλεπίδρασης όσο και το κανονιστικό έγγραφο του Συνηγόρου του Πολίτη (2009)
στα οποία τονίζεται ότι οι σχολικοί κανόνες θα πρέπει δίνουν έμφαση στον σεβασμό
της προσωπικότητας του παιδιού και να λειτουργούν με βάση δημοκρατικές αρχές
και αξίες.

2. Αντιφάσεις σε σχέση με τους σχολικούς κανόνες

Σε αυτό το σημείο είναι καίριας σημασίας να αναφερθούν και οι αντιφάσεις σε σχέση
με τους σχολικούς κανόνες. Συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται στο έγγραφο του
Συνηγόρου του Πολίτη (2009) στην πλειοψηφία τους τα σχολεία δεν εμπλέκουν τις
μαθητικές κοινότητες στην σύνταξη των κανόνων όπως και πολλές φορές οι σχολικοί
κανόνες αναφέρονται κατά βάση μόνο στης υποχρεώσεις των μαθητών και όχι στα
δικαιώματα τους. Ταυτόχρονα, οι εκπρόσωποι των μαθητών συμμετέχουν παθητικά
σε αυτές τις διαδικασίες, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η γνώμη τους, ενώ σε πολλές
περιπτώσεις ο σύλλογος διδασκόντων είναι αυτός που αποφασίζει και παίρνει τις
τελικές αποφάσεις με βάση την κρίση του.

Επιπλέον, στην πράξη η επίκληση των κανόνων γίνεται μόνο ότι πρόκειται να
αποδοθούν ποινές στους μαθητές για τις πράξεις τους αγνοώντας κατά βάση τις
βασικές επιδιώξεις του εκπαιδευτικού συστήματος. Η επιβολή ποινών αλλά και
κυρώσεων λειτουργούν αντίθετα από τους σκοπούς τις παιδαγωγικής
αλληλεπίδρασης ενώ τα αποτελέσματα τους είναι μόνο προσωρινά (Δασκαλάκης,
2017) Η τιμωρία και η ποινή είναι μια ατελέσφορη μέθοδος καθώς κατά αυτόν τον
τρόπο δεν επιδιώκεται η βελτίωση της συμπεριφοράς του μαθητή στα πλαίσια του
σεβασμού της προσωπικότητας του.

3. Συμπέρασμα
Συμπερασματικά, η πραγματικότητα σε σχέση με τις θεωρητικές βάσεις για τους
σχολικούς κανονισμούς είναι διαφορετική. Οι μαθητές θα πρέπει να έχουν την
ευκαιρία να δημιουργήσουν σχολικούς κανόνες μέσω συλλόγων και θα πρέπει επίσης
να τους επιτρέπεται να υποβάλλουν σχόλια σχετικά με τη μη εφαρμογή τους. Η
σχέση μεταξύ δασκάλων και μαθητών θα πρέπει να βασίζεται στον αμοιβαίο

5
σεβασμό και την ισότητα για τη διατήρηση αρμονικών σχέσεων εντός της
εκπαιδευτικής κοινότητας. Η επιβολή ποινών είναι ένα αναχρονιστικό μέσω
πειθαρχίας το οποίο πολλές φορές έχει τα αντίθετα από τα επιθυμητά αποτελέσματα.

6
4. Βιβλιογραφικές αναφορές
Αναγνωστοπούλου, Σ. Μ. (2008). Το ζήτημα της πειθαρχίας στην εκπαίδευση.
Θεσσαλονίκη: Κυριακίδη

Βασιλείου, Κ. (2004). Μη λεκτική επικοινωνία. Η σημασία της στη διδακτική και

μαθησιακή διαδικασία. Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Σχολή Επιστημών Αγωγής Τμήμα
Δημοτικής Εκπαίδευσης.

Δασκαλάκης, Δ. (2011). Η παιδική ηλικία και τα δικαιώματα του παιδιού. Στο

Δασκαλάκης, Δ. & Γκίβαλος, Μ. (επιμ.). Παιδική ηλικία και τα δικαιώματα του
παιδιού. Αθήνα: Λιβάνη, 20-45.

Dreeben, R. (1997). Η συνεισφορά της σχολικής διαδικασίας στην εκμάθηση

κανόνων: ανεξαρτησία, επίτευγμα, καθολικότητα, μερικότητα. Στο Γ.
Μιαχαλακόπουλος, Το σχολείο και η σχολική τάξη: Κοινωνιολογικές προοπτικές
(σ.195-230). Θεσσαλονίκη: Αφοί Κυριακίδη.

Γκότοβος, Α. Ε. (1985). Παιδαγωγική αλληλεπίδραση. Επικοινωνία και Κοινωνική

Μάθηση στο σχολείο. Gutenber

Μαυρογιώργου, Α.Κ. (2007). Σχολικοί κανόνες και σχολική πειθαρχία: Θεωρητικές

αναζητήσεις. Σύγχρονη Εκπαίδευση, 148, 153 – 168.

Παναγάκος, Ι. (2014). Διαχείριση Προβλημάτων Συμπεριφοράς στη Σχολική Τάξη:

Τεχνικές Πρόληψης και Τεχνικές Παρέμβασης. Πανελλήνιο Συνέδριο Επιστημών
Εκπαίδευσης, 350-365. doi:10.12681/edusc.155

Συνήγορος του Πολίτη (2009) Σχολικοί Κανονισμοί και Δημοκρατική Διοίκηση στην
Πρωτοβάθμια-Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση