Professional Documents
Culture Documents
2017 kj úIHud,d ixfYdaOk hgf;a wOHhk fmdÿ iy;sl m;% Wiia fm< ksNd.hg wod< b;sydih úIh ks¾fÿYh fldgia
i;rlsla iukaú; fõ'
YS% ,xldfõ j¾;udk ;;a;ajh foi n,k úg w;S;fha isg yqol,dj j¾Okh jqjla fkdj úúO f.da,Sh n,mEï u; foaYshlrKh fjñka
fmdaIKh ù j¾Okh jQ nj fmfka'tjeks m%jK:d yd n,mEï y`ÿkd.ekSu i`oyd YS% ,xldfõ b;sydih iu. bkaÈhdfõ b;sydih" hqfrdamd
b;s ydih " kQ ;k f,da l b;s ydih hk úIh ks ¾ foa Y o w' fmd' i ^W'fm< & b;s y dih i`oyd tla l r we;'
w'fmd'i ^W'fm<& i`oyd b;sydih úIhud,dj f;dard .kakd YsIHhkag YS% ,xldõ b;sydih úIh ks¾foaYh wksjd¾h fõ' bkaÈhdfõ
b;s y dih" hq f rda m d b;s y dih" kQ ; k f,da l b;s y dih hk úIh ldKa v w;= ß ka tla úIh ldKa v hla muKla ;u wNs u ;h
mßÈ f;dard .; hq;=h'
2017 § ls%hd;aul ùug kshñ; fuu úIh ks¾foaYhg bf.kqï b.eksùï ls%hdj,sh iy úIh wka;¾.;fha wruqKq lrd hdu jvd;a myiq
lsÍu i`oyd bf.kqï m, ilia lr we;' YS% ,xldfõ b;sydih f.dvke.Sfï§ Bg wkql+,kh jQ f.da,Sh m%jK;d wo`kd .ekSu iy uE;
ld,fha is ÿ l< b;s y di m¾fha I K wkdjrK weiq ß ka tla tla úIh ks ¾ foa Y hka y wka ; ¾.;fha ixfYda O k ls y s m hla is ÿ
lr we;'
i
YS% ,xldfõ b;sydih #
merKs ks¾foaYhg jvd jeä wjOdkhla m%d.a ft;sydisl hq.h ms<sn`k j wjOdkh fhduq lsÍu
bkaÈhdfõ b;sydih #
merKs ks¾foaYhg wkqj ls%'j 1206 olajd muKla wjOdkh fhduq lr ;snQ w;r th kj ks¾foaYfhys
bkaÈhdj ksoyi Èkd .ekSu olajd §¾> lr we;'
iïmQ¾K bkaÈhd b;sydihg jvd YS% ,xldjg n,mEula t,a, jQ isÿùï flfrys jeä wjOdkhla fhduq lsÍu
hqfrdamd b;sydih #
fuu úIh ks¾foaYh 12 iy 13 fYA% Ks i`oyd jQjls' ta wkqj úIh wka;¾.;h tla tla fY%AKs i`oyd ks%hd;aul lsÍug ixúOdkh lr .;
hq;= fõ'
ii
mgqk
msgqj
ye`Èkaùu i - ii
mgqk iii
cd;sl wruqKq iv
úIh ks¾foaYh 1 - 50
we.hSu iy ;lafiarelrKh 52
iii
cd;sl wruqKq
mqoa.,hdg yd iudchg wod< jk m%Odk cd;sl wruqKq lrd <`.dùu i`oyd mqoa.,hskag iy lKavdhïj,g cd;sl wOHdmk moaO;shg iydh
úh hq;= h' jir .Kkdjla uq¿,af,a Y%S ,xldfõ m%Odk wOHdmk jd¾;d iy f,aLk u.ska mqoa., yd cd;sl wjYH;djka imqrd,Su i`oyd
wruqKq kshu lrKq ,eî h' iuld,Sk wOHdmk jHqyhka yd l%shdj,ska ;=< oelsh yels ÿ¾j,;d ksid OrKSh udkj ixj¾Ok ixl,am rduqj
we;=<; wOHdmkh ;=<ska <``.dlr .; hq;= my; oelafjk wruqKq cd;sl wOHdmk fldñIka iNdj úiska y÷kdf.k we;' fuu wruqKq imqrd
.ekSu" wOHdmk moaO;sh i`oyd jQ ;u bÈß oelau f,ig cd;sl wOHdmk fldñIka iNdj úiska m%;HlaI fldg f.k we;'
I udkj wNsudkhg .re lsrSfï ixl,amhla u; msysgd Y%S ,dxlsl nyqúO iudcfha ixialD;sl úúO;ajh wjfndaO lr .ksñka cd;sl
taldnoaO;dj" cd;sl iDcq .=Kh" cd;sl iu.sh" tluq;=lu iy iduh m%j¾Okh lsÍu ;+<ska cd;sh f.dvke.Su iy Y%S ,dxlSh
wkkH;dj ;yjqre lsÍu
II fjkia jk f,dalhl wNsfhda.hkag m%;spdr olajk w;r cd;sl Wreufha udye`.s odhdohka y`ÿkd.ekSu iy ixrlaIKh lsÍu
III udkj whs;sjdislï .re lsÍu" hq;=lï yd j.lSï ms<sn`o oekqj;a ùu" yDohdx.u ne`§ulska hq;= j tlsfkld flfrys ie,ls,su;a ùu
hk .=Kdx. m%j¾Okh lsÍug bjy,a jk iudc idOdrK;aj iïu;hka iy m%cd;ka;%sl Ôjk rgdjla .eí jQ mßirhla ks¾udK
lsÍu iy mj;ajd f.k hdug iydh ùu
IV mqoa.,hskaf.a udkisl yd YdÍßl iqj iïm;a iy udkj w.hhkag .re lsÍu u; mokï jQ ;sridr Ôjk l%uhla m%j¾Okh lsÍu
V iqiudys; jQ iunr fm!reIhla i`oyd ks¾udmK yelshdj" wdrïNl Yla;sh" úpdrYS,S Ñka;kh" j.lSu yd j.ùu we;=¨ fjk;a
Okd;aul wx.,laIK ixj¾Okh lsÍu
VI mqoa.,hdf.a iy cd;sfha Ôj.=Kh jeäÈhqKq flfrk iy Y%S ,xldfõ wd¾Ól ixj¾Okh i`oyd odhl jk M,odhs ld¾hhka i`oyd
wOHdmk ;=<ska udkj iïm;a ixj¾Okh lsÍu
VII YS>%fhka fjkia jk f,dalhla ;=< isÿ jk fjkialï wkqj yev.eiSug yd tajd md,kh lr .ekSug mqoa.,hska iqodkï lsÍu iy
ixlS¾K yd wkfmalaIs; wjia:djkag id¾:l j uqyqK §fï yelshdj j¾Okh lsÍu
VIII cd;Hka;r m%cdj w;r f.!rjkSh ia:dkhla ysñ lr .ekSug odhl jk hqla;sh" iudk;ajh iy wfkHdkH .re;ajh u; mokï jQ
wdl,am yd l=i,;d fmdaIKh lsÍu ^ Wmqgd .ekSu 2003 wOHdmk fldñIka iNd jd¾;dj &
iv
uq,sl ksmqK;d
wOHdmkh ;=<ska j¾Okh flfrk my; oelafjk uQ,sl ksmqK;d by; i`oyka cd;sl wruqKq bgq lr .ekSug odhl jkq we;'
idlaIr;dj" ixLHd ms<sn`o oekqu" rEml Ndú;h iy f;dr;=re ;dlaIK m%ùK;ajh hk wkqldKav 4la u;
ikaksfõok ksmqK;d mokï fõ'
idlaIr;dj : idjOdk j weyqïlka §u" meyeÈ,s j l:d lsÍu" f;areï .ekSu i`oyd lsshùu"
ksjerÈ j iy ksrjq,a j ,sùu" M,odhs whqßka woyia yqjudre lr .ekSu
ixLHd ms<sn`o oekqu : NdKav wjldYh yd ld,h .Kka lsÍu" .Kkh iy ñkqï i`oyd l%udkql+,
b,lalï Ndú;h
rEml Ndú;h : f¾Ld iy wdlD;s Ndú;fhka woyia ms<sìUq lsÍu iy f¾Ld" wdlD;s iy j¾K
.,mñka úia;r" Wmfoia yd woyia m%ldYkh yd jd¾;d lsÍu
f;dr;=re ;dlaIK m%ùK;ajh : mß.Kl oekqu iy bf.kSfï § o fiajd mßY%hla ;=<§ o fm!oa.,sl Ôú;fha§ o
f;dr;=re iy ikaksfõok ;dlaIKh Wmfhda.S lr .ekSu
- ksßudKYS,Snj" wmidÍ Ñka;kh" wdrïNl Yla;Ska" ;SrK .ekSu" .eg¨ ksrdlrKh lsÍu" úpdrYS,S yd
ú.%yd;aul Ñka;kh" lKavdhï ye`.Sfuka lghq;= lsÍu" mqoa.,dka;r in`o;d" kj fidhd.ekSï iy .fõIKh
jeks j¾.Sh l=i,;d:
- iDcq .=Kh" bjid ord isáfï Yla;sh iy udkj wNsudkhg .re lsÍu" jeks w.hhka
- Ñ;a;fõ.S nqoaêh
v
(III) mßirhg wod< ksmK
q ;d
iudc mßirh : cd;sl Wreuhka ms<sn`o wjfndaOh" nyqjd¾.sl iudchl idudðlhka ùu yd iïnkaO ixfõ§;dj yd
l=i,;d" idOdrK hqla;sh ms<sn`o ye`.Su" iudc iïnkaO;d" mqoa.,sl p¾hdj" idudkH yd ffk;sl
iïm%odhka" whs;sjdislï" j.lSï" hq;=lï iy ne`§ï
ffcj mßirh : iÔú f,dalhl" ck;dj iy ffcj moaO;sh" .ia je,a" jkdka;r" uqyqo" c,h" jd;h iy cSjh - Ydl"
i;a;aj yd ñksia Ôú;hg iïnkaO jQ wjfndaOh" ixfõoSnj yd l=i,;d
fN!;sl mßirh: wjldYh" Yla;sh" bkaOk" øjH" NdKav iy ñksia ðú;hg tajdfha we;s iïnkaO;dj" wdydr" we`ÿï"
ksjdi" fi!LH" iqj myiqj" Yajikh" kskao" ksial,xlh" úfõlh" wmøjH iy u,my lsÍu hkdÈh yd
iïnkaO jQ wjfndaOh" ixfõÈ;dj yd l=i,;dj bf.kSu" jev lsÍu iy Ôj;a ùu i`oyd fuj,ï iy
;dlaIKh m%fhdackhg .ekSfï l=i,;d fuys wvx.=fõ'
wd¾Ól ixj¾Okhg odhl ùu" ;u jD;a;Sh ,eÈhd iy wNsfhda.;d y`ÿkd .ekSu" yelshdjkag iß,k whqßka ?lshdjla
f;dard .ekSu" iy jdisodhl yd ;srir Ôjfkdamdhl ksr; ùu hk yelshdjka Wmßu lsÍug yd Odß;dj jeä lsÍug
wod< fiajd kshqla;sh yd iïnkaO l=i,;d
mqoa.,hkag ;u ffoksl Ôú;fha § wdpdr O¾u" iodpdrd;aul yd wd.udkql+, yeisßï rgdjkag wkq.; fjñka jvd;a
WÑ; foa f;dard thg iß,k fia lghq;= lsÍu i`oyd w.hhka Wlyd .ekSu yd iaùhlrKh
vi
(VI) l%Svdj iy úfõlh m%fhdackhg .ekSfï ksmqK;d
fi!kao¾hh" idys;H" fi,a,ï lsÍu" l%Svd yd u,, l%Svd" úfkdaodxY yd fjk;a ks¾udKd;aul Ôjk rgdjka ;=<ska m%ldY
jk úfkdaoh" i;=g" wdfõ. iy tjka udkqIsl w;aoelSï
YS>%fhka fjkia jk ixls¾K yd tlsfkld u; hefmk f,dalhl mßj¾;k l%shdj,shla yryd fjkiaùï yiqrejd
.ekSfï § yd Bg ixfõ§ j yd id¾:l j m%;spdr oelaùu;a iajdëk j bf.k .ekSu;a i`oyd mqoa.,hska yg Yla;sh ,nd
§u' ^ Wmqgd .ekSu 2003 wOHdmk fldñIka iNd jd¾;dj &
vii
b;sydih úIhfha wruqKq
6 jk fY%aKsfha isg 11 jk fY%AKsh f;la jQ úIhud,dj wOHhkh lsÍfuka my; i`oyka wruqKq isiqka idOkh lr .kq we;e hs wfmalaId
flf¾'
1' ft;sydisl úldYkh yd m%jK;d ms<sn`o wjfndaOfhka b;sydih mqrd isÿ jQ fjkialï ms<sn`o jgyd .ekSu
2' w;S;h yeoEÍfuka ,efnk wjfndaOh u`.sska j¾;udkh f;areï .ekSu yd wkd.; ;;a;ajhka oelSu
3' cd;sl wkHk;dj y`ÿkdf.k foaYSh Wreuh iqrlsñka oEys;ldó mqrjeishl= njg m;aùu
6' ld,dkqms<sfj," uQ,dY%h úfõpkh yd fya;=M, iïnkaOh weiqfrka f.dvkef`.k úpdrd;aul YslaIKh yd oekqu m%dfhda.sl Ôú;hg
Ndú; lsÍu
8' ft;ssydisl f.da,Sh m%jK;d furg b;sydih flfrys n,md we;s wdldrh ms<sn`o wjfndaOfhka f,dal m%jK;dj,g uqyqK oSfï
Yla;sh we;s lr .ekSu
viii
cd;sl fmdÿ wruqKq iy úIh wruqKq w;r iïnkaO;dj
8' ft;ssydisl f.da,Sh m%jK;d furg b;sydih flfrys n,md we;s wdldrh
ms<sn`o wjfndaOfhka f,dal m%jK;dj,g uqyqK oSfï
Yla;sh we;s lr .ekSu
9' ld,h yd wjldYh ms<sn`o oekqu j¾Okh lr .ekSu
10' ft;sydisl f;dr;=re weiqfrka ia:dk y`ÿkd .ekSu
ix
jdr i`oyd fhdacs; ksmK
q ;d uÜgï
fYA%Ksh iy jdrh YS% ,xldfõ b;sydih bkaÈhdfõ b;sydih hqfrdamd b;sydih kQ;k f,dal b;sydih
1 jdrh 1'1" 2'1" 3'1" 4'1" 5'1 1'1" 2'1" 3'1 1'1" 2'1" 1'1" 2'1
12 fY%AKsh
2 jdrh 5'2 4'1" 5'1 2'2" 3'1" 4'1 3'1" 4'1
7'1" 8'1 7'1" 8'1" ^uq,a fldgia fol& 8'1" 9'1" 10'1 8'1" 9'1
1 jdrh
13 fY%AKsh
8'1^fojk fldgi&" 9'1 11'1" 12'1" 13'1 10'1
2 jdrh 9'1" 10'1
x
úIh ks¾foaYh
xi
w'fmd'i ^W'fm<& úIh ks¾foaYh
YS% ,xld b;sydih ^wE; w;S;fha isg 1978 olajd&
12 jk fY%AKsh
ld,h yd wjldYh 1'3 b;sydih wOHhkh wOHhk ld,h b;sydi úIhh i|yd jQ
mokï lrf.k l< hq;= ld, rduqj - m%d.a ft;sydisk hq.fha wOHhk ld, mrdih
YsIagdpdr úldYkh jk yd wjldYh meyeÈ,s fmkajdfohs
isg ls%'j 1978 olajd
wdldrh ms<sn`o lrhs bf.kSfï myiqj i|yd ld,
wjfndaOfhka lghq;= mrdih j¾. lr olajhs
lrhs
1
12 jk fY%AKsh YS% ,xld b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
wNHka;r N+f.da,Sh
idOl
- l`ÿ" .x.d" ;eks;,d"
jrdh udkj yeisÍu
flfrys we;s l<
n,mEu
iïm;a úirKh yd
udkj ls%hdjka w;r
noaO;d
2
12 jk fY%AKsh YS% ,xld b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
uQ,dY%h úpdrYS,S j
3'2 uQ,dY%h uQ,dY%h úpdrYS,S j úuiSu úu¾Ykh lrhs
úYaf,aIKfhka uQ,dY%h Ndú;fha oSs
ft;sydisl lreKq ie,ls,su;a úh hq;= lreKq
f.dvk`.k wdldrh meyeos,s lrhs
fmkajd fohs
3
12 jk fY%AKsh YS% ,xld b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
4
12 jk fY%AKsh YS% ,xld b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
Y%S ,dxflah 5'1 rcrg YsIagdpdrfha 5' rcrg YsIagdpdrh rcrg YsIagdpdrfha moku 100
YsIagdpdrfha ;dlaIKsl moku ^fmdf<dkakrej wjidkh myohs
ft;sydisl úldYkh y÷kajd fohs f;la& rcrg YsIagdpdrfha oshqKqjg
yd m%jK;d ms<sn| j tys
wjfndaOfhka lghq;= rcrg YsIagdpdrfha moku moku odhl jQ wdldrh
lrhs ms<sn| ye|skaùu myohs
rcrg YsIagdpdrh ms<sn|
f;dr;=re bosßm;a lrhs
5
12 jk fY%AKsh YS% ,xld b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
iudch
úoHdj yd ;dlaIKh
- jdß ;dlaIKh
- jdia;= úoHdj
- ffjoH úoHdj
- f,daydhkh
6
12 jk fY%AKsh YS% ,xld b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
hdmkh rdcOdksfha
6'2 hdmkh rdcOdksh hdmkh rdcOdksh wdrïNh yd j¾Okh úia;r
ms<sn| j úu¾Ykh lrhs
lrhss hdmkh rdcOdksfha
mßydksh úia;r lrhs
7
bkaÈhd b;sydih w'fmd'i ^W'fm<& úIh ks¾foaYh
^wE; w;S;fha isg ì%;dkH md,kh wjidkh olajd&
12 jk fY%AKsh
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
8
12 jk fY%AKsh bkaoshd b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
9
12 jk fY%AKsh bkaoshd b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
bka§h b;sydifha 3' iskaOq kÈh flakaøfldg ìys jQ • yrmamd YsIagdpdrh ms<sn| 30
ft;sydisl úldYkh yd kd.ßl YsIAgdpdrh f;dr;=re úia;r lrhss
m%jK;d ms<sn| • yrmamd YsIagdpdrfhys
wjfndaOfhka lghq;= 3'1 bkaÿ ksïk • yrmamd YsIagdpdrh ye|skaùu úYsIAg;ajh w.h lrhss
lrhss YsIAgdpdrfhys wdrïNh" • wdrïNh yd jHdma;sh ms<sn| • yrmamd YsIagdpdrh is;shul
j¾Okh yd mßydksh j we;s u;jdo yd iuld,Sk ,l=Kq lrhss
ms<sn| f;dr;=re fjk;a YsIAgdpdr w;r
úu¾Ykh lrhs in|;d
• kd.ßl ie,iqu
• iudc" wd¾Ól yd wd.ñl
;;a;ajh
• l,d;aul yelshd
• mßydksh yd ta ms<sn| úpdrl
u;
10
12 jk fY%AKsh bkaoshd b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
bka§h b;sydifha 4 .x.d ksïk Tiafia me;sr .sh • ffjÈl hq.h ms<sn| 25
ft;sydisl úldYkh yd udkj ckdjdi rgdj f;dr;=re bÈrsm;a lrhs
m%jK;d ms<sn| j 4 1ffjÈl hq . h ms < s n | • iD.a ffjÈl idys;Hfhka • ffjÈl hq.h bka§h
wjfndaOfhka lghq;= f;dr;= r e úia ; r lrhs wkdjrKh jk udkj YsIAgdpdrfha moku njg
lrhs jHdma;sfha iajrEmh f;dr;=re bÈrsm;a lrhs
• iD.a ffjÈl hq.fha • iD.a ffjÈl yd mYapdoa
foaYmd,k" iudc" wd¾Ól yd ffjÈl ckdjdi jHdma;sh
ixialD;sl rgdj is;shul ,l=Kq lrhs
• mYapdoa ffjÈl ckdjdi
jHdma;sh
• mYapdoa ffjÈl hq.fha
foaYmd,k" wd¾Ól" iudc
iy ixialD;sl j¾Okh
11
12 jk fY%AKsh bkaoshd b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
12
12 jk fY%AKsh bkaoshd b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
bka§h b;sydifha 6'1 wêrdcHjd§ ixl,amh 6' wêrdcHjd§ ixl,amh yd • wêrdcHjd§ ixl,amh úia;r 30
ft;sydisl úldYkh yd fu!¾h wêrdcHh fu!¾h wêrdcHh lrhs
m%jK;d ms<sn| weiqßka meyeÈ,s lrhs • md,k ixl,amj, j¾Okh • Yla;su;a fu!¾h wêrdcHhla
wjfndaOfhka lghq;= yd wêrdcHjd§ ixl,amh f.dv ke.+ wdldrh meyeÈ,s
lrhs • fu!¾h wêrdcHfha j¾Okh lrhs
• wfYdal yd Tyqf.a m%;sm;a;s • wêrdcHhl mj;sk iqúfYaI
• fu!¾hka hgf;a foaYmd,k" ,CIK fu!¾h md,kh
wd¾Ól" iudc yd ixialD;sl weiqßka úia;r lrhs
m%jK;d • fu!¾h wêrdcHfha mßydkshg
• fu!¾h wêrdcHfha fya;= olajhs
mßydksh yd fya;= • fu!¾h wêrdcHfha jHdma;sh
is;shul ,l=Kq lrhs
13
hqfrdamd b;sydih w'fmd'i ^W'fm<& úIh ks¾foaYh
^ls%'j 1500 isg ls%'j 1989 olajd&
12 jk fY%aKsh
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
úúO n,fõ. uq,a lr 1'1 kQ;k hqfrdamh Wod jQ 1' hqfrdamd YsIagdpdrfha moku ² hqfrdamd YsIagdpdrfha moku 25
.ksñka YsIagdpdr wdldrh meyeos,s lrhs • .%Sl" frdau iy l%sia;shdks ú.%y lrhs
f.dvkef`.k wdldrh m%Njhka ² kQ;k hqfrdamd YsIagdpdrh
fmkajd fohs yev.eiaùug .%Sl, frdau
• bia,dï jHdma;sh
yd l%sia;shdks n,fõ. n,mE
• jevjiï l%ufha mrsydksh wdldrh fmkajd fohs
• l=rei hqoaO
² jevjiï l%ufha mßydksh
• fjf<\fï ÈhqKqj kQ;k hqfrdamfha wdrCIdjg
;=vq ÿka wdldrh meyeÈ,s
• k.r j¾Okh lrhs
• uOHu mka;sfha ke`.Su ² .%Sl, frdau, l%sia;shdks iy
bia,dï YsIagdpdr jHdma;sh
is;shul ,l=Kq lrhs
14
12 jk fY%AKsh hqfrdamd b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
15
12 jk fY%AKsh hqfrdamd b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
16
12 jk fY%AKsh hqfrdamd b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
17
12 jk fY%AKsh hqfrdamd b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
18
12 jk fY%AKsh hqfrdamd b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
19
12 jk fY%AKsh hqfrdamd b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
20
kQ;k f,dal b;sydih w'fmd'i ^W'fm<& úIh ks¾foaYh
^ ls%'j 1500 isg&
12 jk fY%aKsh
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
• 16 jk ishji jk úg wdishd"
wm%sld yd wefußld
uydoaùmj, mej;s ;;a;ajh
meyeos,s lrhs
22
12 jk fY%AKsh kQ;k f,dal b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
23
12 jk fY%AKsh kQ;k f,dal b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
24
12 jk fY%AKsh kQ;k f,dal b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
25
12 jk fY%AKsh kQ;k f,dal b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
26
12 jk fY%AKsh kQ;k f,dal b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
27
12 jk fY%AKsh kQ;k f,dal b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
28
13 jk fY%aKsh YS% ,xldfõ b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
Y%S ,dxflah s 30
YssIagdpdrfha 7' oyih jk ishjfia isg
ft;sydisl úldYkh 7'1 wjika foaYSh oywg jk ishji f;la
yd m%jK;d ms<sn| j rdcOdksh Y%S ,xldj
wjfndaOfhka lghq;= ms<sn| j úu¾Ykh
lrhs lrhs uykqjr rdcOdksh
• reishka úma,jh úia;r lrhs
• úma,jfhka oskd.;a iudcjdoS
ixl,am meyeos,s lrhs
• iudcjdoh f,dal n,fõ.hla
7'2 uqyqÿnv m<d;aj,
jQ wdldrh fmkajd fohs
mD;=.Sis yd ,kafoais
l%shdldÍ;ajh úuid uqyqÿnv m<d;aj, mD;=.Sis yd
,kafoais md,kh uykqjr rdcOdksfha
n,hs
wdrïNh yd j¾Okh
úia;r lrhs
uykqjr rdcOdksfha fY%aIaG
md,lhka w.h lrhs
uykqjr rdcOdksfha
ft;sydisl
ia:dk is;shul ,l=Kq lrhs
30
13 jk fY%aKsh YS% ,xldfõ b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
foaYSh wd.ñl yd
9'2 úfoaYSh n,fõ. foaYSh wd.ñl yd ixialD;sl m%fndaOh meyeos,s
yuqfõ cd;sl ixialD;sl m%fndaOh lrhs
kdhlhkaf.a foaYSh;ajh /l.ekSug
l%shdldß;ajh Wrÿka kdhlhka w.hhs
fmkajd fohs úfoaY n,fõ. yuqfõ
foaYSh;ajh /l.ekSug
lghq;= l< hq;= nj
fmkajd fohs
31
13 jk fY%aKsh YS% ,xldfõ b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
32
13 jk fY%aKsh YS% ,xldfõ b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
33
13 jk fY%aKsh bkaoshd b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
34
13 jk fY%aKsh bkaoshd b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
35
13 jk fY%aKsh bkaoshd b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
36
13 jk fY%aKsh bkaoshd b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
37
13 jk fY%aKsh bkaoshd b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
38
13 jk fY%aKsh hqfrdamd b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
m%n, mqoa.,hkaf.a wdldrh ú.%y lrhs yd Y%S ,xldj ² kefmda,shka n,j;a wêrdcHhla 20
ùfrdaodr l%shd 8' kefmda,shka fndkmdÜ iy Tyq f.dvk`.d.;a wdldrh úia;r
b;sydih f.dvke`.Sug f.a wêrdcHh lrhs
odhl jQ whqre mrSCId ² Yla;su;a wêrdcHhl= mrdch
lrhs 8'1 kefmda,shka f.a ² kefmda,shka m%xYfha n,hg ùug fya;= olajhs
m;a ùu ² kefmda,shka f.a wêrdcHh
m%;sixialrK m%xY
² kefmda,shka f.a m%;sixialrK is;shul ,l=Kq lrhs
cd;sl;ajh
² kefmda,shka f.a úfoaY
f.dvke`.Sug odhl
m%;sm;a;sh yd m%xY n,
jQ wdldrh meyeos,s
jHdma;sh
lrhs
² kefmda,shka mrdch ùug
fya;=
39
13 jk fY%aKsh hqfrdamd b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
hqfrdamfha n, 15
iu;=,s;;dj wdrCId lr 9' úhdkd iïfï,kh
.ekSu i|yd cd;Ska w;r
iduQysl l%shd ud¾.hl ² hqfrdamfha iduh wdrCId lr
we;s jeo.;alu ú.%y 9'1 hqfrdamd iduh mj;ajd ² úhdkd iïfï,kh ye|skaùu .ekSug úhdkd iïfï,kh .;a
lrhs .ekSu flfrys úhdkd ² úhdkd iïfï,kh le|ùug l%shd ud¾. meyeÈ,s lrhs
iïfï,kh odhl jQ isÿ jQ fya;= ² iduh wdrCId lr .ekSu i|yd
whqre mrSCId lrhs iïfï,k l%ufha jeo.;alu
úfõpkd;aul j meyeÈ,s
lrhs
² úhdkd iuq`Mfjka miq hqfrdamh
9'2 úúO lKavdhï tl;= ² úhdkd iïfï,kh is;shul ,l=Kq lrhs
ù iduQysl j lghq;= wkq.ukh l< l%shdud¾.
lsrSfï jeo.;alu ² úhdkd iïfï,kfha m%;sM,
40
13 jk fY%aKsh hqfrdamd b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
41
13 jk fY%aKsh hqfrdamd b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
42
13 jk fY%aKsh hqfrdamd b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
43
13 jk fY%aKsh hqfrdamd b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
13'2 f,dal iduh we;s • tlai;a cd;Skaf.a ixúOdkh • tlai;a cd;Skaf.a ixúOdkfha
lr .ekSu i|yd - wruqKq wruqKq meyeos,s lrhs
iduQysl j lghq;= - jHQyh • fojk f,dal hqoaOfhka miq
lsÍfï jeo.;alu - l%shdldß;ajh f,dal iduh /l .ekSug .;a
m%h;ak meyeÈ,s lrhs
44
13 jk fY%aKsh hqfrdamd b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
² ksrú hqoaOh
14'2 ksrú hqo iufha n, - u;.egqï yd u; ² ksrú hqoaOh meyeÈ,s lrhs
l|jqre w;r .egqï m%pdrKh ² ;u ms, Yla;su;a lr .ekSu
ú.%y lrhs - n, l|jqre ì|S hEu i|yd n, l|jqrej,
l%shdldß;ajh meyeÈ,s lrhs
² n, l|jqrej,g fn§ .sh
wdldrh meyeÈ,s lrhs
45
13 jk fY%aKsh kQ;k f,dal b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
.eg¨ldÍ ;;a;ajhka 20
;=,ska ks¾udKh jk 8' wka;¾ f,dal hqoaO iuh
kj m%jK;d ms<sn| • wka;¾ f,dal hqoaO iuh
wjfndaOfhka lghq;= 8'1 m<uq f,dal • f,dal wd¾:sl w¾nqoh meyeÈ,s lrhs
lrhs hqoaOfhka miq • meisiaÜjdofha yd • .egqïldÍ ;;a;aj Tiafia
mekke`.=K kj kdisjdofha ke`.Su u;= jk kj m%jK;dj,
m%jK;d úu¾Ykh • cmdkfha ke`.Su n,mEu fmkajd fohs
• cd;Skaf.a ix.uh wid¾:l • .egqïldÍ ;;a;aj Tiafia
u;=jk kj m%jK;dj,
n,mEu úu¾Ykh lrhs
46
13 jk fY%aKsh kQ;k f,dal b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
47
13 jk fY%aKsh kQ;k f,dal b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
48
13 jk fY%aKsh kQ;k f,dal b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
• f,dalfha n, lojqre yd Bg
wh;a rgj,a is;shul ,l=Kq
lrhs
49
13 jk fY%aKsh kQ;k f,dal b;sydih
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
50
^we& mdi,a m%;sm;a;s iy jev igyka
b;sydih úIh ks¾foaYfha wka;¾.; úIh lreKq id¾:l j yd M,odhS f,i wOHhkh lsÍu i`oyd;a t u`.ska bf.kqï w;a±lSï
,nd .ekSu i`oyd;a YsIH iyNd.s;ajh j¾Okh jk wdldrhg mdi,a jev igyka iïmdokh lr .ekSu tajd w;sYhska u m%fhdackj;a
úh hq;=h'
fuySs fhdackd fldg we;af;a tjeks mdi,a jev igyka lsysmhla muKs' fï wkqj fjk;a ks¾udKd;aul jev igyka yd m%;sm;a;s ilia
lr .ekSfï ksoyi b;sydih W.kajk .=rejrhdg ysñ jk nj i,lkak'
• b;sydi ix.uhla msysgqùfuka isiq ±kqu m%j¾Okh i`oyd idlÉPd" iïuka;%K" újdo" m%o¾Yk meje;aùu;a" i`.rd"
ì;a;s mqj;am;a ks¾udKh lsÍu;a jeks ld¾hhkag isiqka fhduq l< yelsh'
• hg;a msßfika jirlg jrla j;a jeo.;alulska hq;= ia:dkhlg fyda m%foaYhlg fyda wOHdmk pdßld ixúOdkh
l< hq;= h' mka;s ldurfha § ,nd .;a ±kqu ;yjqre lr .ekSug yd j¾Okh lr .ekSug yels jk mßÈ fmr
ie,iqulska hq;= j wOHdmk pdßld ixúOdkh lsÍu jeo.;a fõ'
• osjhsfka ms<s.;a b;sydi{hka mdi,g le`ojd Tjqkaf.a w;a±lSï fnod yod .ekSug iïuka;%K u`.ska wjia:d j
ie,ish yels h'
• m%foaYfha mqrdúoHd;aul jákdlulska hq;= iaudrl ms<sn`o j fidhd ne,Su yd tajd wdrCId lsÍu i`oyd mdi,a yd
m%cd jev igyka ls%hd;aul lsÍug mq`Mjk'
• b;sydi mdvïj,g wod< jk Ñ;%" uQ¾;s" leghï yd fjk;a fl!;=l jia;= ksÍCIKh lsÍug;a" ksÍCIK jd¾;d
iemhSug;a yels jk mßÈ fl!;=ld.dr jevigyka ixúOdkh ;< yelsh'
• b;sydi mdvug wod< j wka;¾cd,h Ndú; lrñka f;dr;=re ,nd .ekSu i`oyd isiqka fhduq l< hq;= h'
51
^we& we.hSu iy ;lafiarelrKh
bf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sh u`.ska wfmaCIs; M, isiqka úiska id;aId;a lr .kq ,eîu iy ;yjqre lsÍu i`oyd;a isiqka <`.d lr
.;a m%ùK;d uÜgï y`ÿkd .ekSu i`oyd;a mka;s ldurfha myiqfjka ls%hd;aul l< yels wka;¾ iïnkaO;djlska hq;a jev igyka folla
f,i ;lafiarej iy we.hSu y``ÿkajd Èh yels h';lafiarej ksis mßÈ isÿjkafka kï mka;sfha bf.kqu ,nk isiqkag wfmaCIs; ksmqK;dj,g
wod< wdika k m% ù K;d ,nd .ekS u wmyiq fkdfõ' we.hS f uka wfma C Id lrka f ka is i q k a <`.d lr .;a m% ù K;d uÜgï
ljf¾ ±hs y`ÿkd .ekSuh'
;lafiarefjys fh§ isák .=rejrekag ;u isiqka i`oyd fowdldrhlska ud¾f.damfoaYl;ajh ,nd Èh yels h't kï m%;sfmdaIK
(Feed Back) bÈß fmdaIK (Feed Forward) hkqfjks' isiqkaf.a m%n,;d iy ÿn,;d wkdjrKh lr .;a úg Tjqkaf.a bf.kqï .eg¨ u.yrjd
.ekS u g m% ; s f mda I Kh;a is i q yels h d iy m% n ,;d y`ÿkd .;a úg tu oCI;d jeä Èhq K q ls Í ug bÈß fmda I Kh;a ,nd
§u .=re ld¾h Ndrh fõ'
bf.kqï - b.ekaùï ls%hdj,sfha id¾:l;ajh i`oyd úIh ksmqK;d w;=frka ljr ksmqK;d ljr uÜgñka idlaId;a lr.; yels
jQfha ±hs isiqka úiska y`ÿkd .kq ,eîu wjYH fõ'we.hSï jevms<sfj< Tiafia isiqka <`.d lr .;a m%ùK;d uÜgï úksYaph lsÍu fï
wkqj .=rejrekaf.ka n,dfmdfrd;a;= fõ'
Tn fj; bÈßm;a lrk fuu úIhud,dj YsIH flakaøsh ksmqK;d mdol ls%hdldrlï ÈYdNsuqL lr.;a m%fõYhlska hqla; fõ'
ls%hdfjka bf.kqu i`oyd isiqka fhduq lsÍu .=rejrhdf.ka wfmaCId lrk ld¾hh fõ'isiqka ls%hdldrlïj, kshef<k úg yd th
wjidkfha § ;lafiarej yd we.hSu isÿ l< yels fõ'
;lafiarej yd we.hSu myiqfjka isÿ l< yels jk mßÈ ta i`oyd fmdÿ ks¾Kdhl myla fhdackd flf¾'fï w;=frka m<uq
ks¾Kdhl ;=k ksmqK;dj f.dvke`.sug talrdYs ù ;sfnk ±kqu"l=i,;d iy wdl,am uQ,sl fldgf.k ieliS ;sfí' wjidk ks¾Kdhl
fol cSú;hg jeo.;a jk yelshd j¾Okhg WmldÍ jk whqßka ielish hq;= h' fï ks¾Kdhl yd iïnkaO p¾hd fjkialï mka;s ldurh
;=< § isiqka ls%hd;aul ùfï§ y`ÿkd .ekSug .=rejrhd W;aidy l< hq;= ;lafiarej hgf;a tu p¾hd Yla;su;a lsÍug;a we.hSu hgf;a tajd
m% u dKh ls Í ug;a .= r ejrhd fhduq úh hq ; = h' óg wu;rj mka ; s ldurh ;= < ,s Å ; mÍCIK" jHdmD;s wdÈhg;a
udisl' jdr iy jir wjidkfha
mj;ajkq ,nk mdi,a uÜgfï fyda l,dmSh uÜgfï fyda ,sÅ; mÍCIKj,g;a isiqka bÈßm;a l< yels h'
52
úIh ks¾foaY iïmdol uKav,h
53
wd¾'tï i;shl=ud¾ lÓldpd¾h" hdmkh úYaj úoHd,h
wd¾'ví'tia oE, tÈßùr .=re fiajh I ^úY%dñl&
ví'ã'fla'ã msá., ks'úÿy,am;s ^úY%dñl&
kkaod ukïfmaß .=re fiajh I ^úY%dñl&
ta'bkaødks .=re fiajh I
tÉ'tï k,ska nKavdr .=re fiajh II
cSjk iqrx. .uf.a .=re fiajh II
tï'tÉ'tï hdl=;a m%Odk jHdmD;s ks,Odß ^úY%dñl&
tï'fvdfkagd lkHd fidhqßh ks' úÿy,am;s ^úY%dñl&
54