FORUM ZAKAŻEŃ 2023;14(2):47–51 PRACA POGLĄDOWA

© Evereth Publishing, 2023

! Artykuł jest dostępny na zasadzie dozwolonego użytku osobistego. Dalsze rozpowszechnianie (w tym druk i umieszczanie w sieci)
jest zabronione i stanowi poważne naruszenie przepisów prawa autorskiego oraz grozi sankcjami prawnymi.
ANNA OLEJARZ1 | JUSTYNA PRUCNAL1 | AGATA SKOPEK 2 | EDYTA MARKOWSKA-WĄŻ3

DEMODEX FOLLICULORUM I DEMODEX BREVIS  CHARAKTERYSTYKA,

DIAGNOSTYKA I LECZENIE
DEMODEX FOLLICULORUM AND DEMODEX BREVIS – CHARACTERISTICS, DIAGNOSIS AND TREATMENT
ORCID*: 0009-0003-7824-5008 | 0009-0007-6913-3409 | 0009-0003-4486-7298 | 0009-0005-3589-9196

STRESZCZENIE: Nużeńce Demodex folliculorum i Demodex brevis są roztoczami kolonizujący- 1 SP ZOZ Szpital Wielospecjalistyczny
mi skórę człowieka i bytującymi w mieszkach włosowych oraz gruczołach łojowych. Roztocza w Jaworznie
2 Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu
Demodex spp. występują głównie na rzęsach i brwiach oraz w okolicy nosa, czoła i policzków.
3 Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny
Inwazja nużeńca jest stosunkowo powszechna, ale nie zawsze wiąże się z rozwojem choroby. im. A. Mielęckiego Śląskiej Akademii
Czasami populacja roztoczy może się powiększać, przyczyniając się do powstania nużycy (de- Medycznej w Katowicach
modekozy) – choroby, która prowadzi do rozwoju stanu zapalnego. Choroba stanowi coraz
częstszy problem dermatologiczny i okulistyczny. Demodekoza może objawiać się poprzez } JUSTYNA PRUCNAL
zaczerwienie, świąd, łuszczenie oraz zapalenie brzegów powiek i wypadanie rzęs. Przypuszcza Samodzielny Publiczny
Zakład Opieki Zdrowotnej
się udział Demodex w rozwoju trądziku różowatego. Ostateczną diagnozę można postawić na
Szpital Wielospecjalistyczny w Jaworznie,
podstawie badania zeskrobin skóry lub rzęs pod mikroskopem z odpowiednim powiększe- ul. Józefa Chełmońskiego 28,
niem. Leczenie nużycy jest trudnie i długotrwałe. Stosuje się m.in. maść z metronidazolem, 43-600 Jaworzno,
maść z tlenkiem rtęci czy olejek z drzewa herbacianego stosowany w różnych stężeniach. e-mail: justyna.drozdzynska@gmail.com

SŁOWA KLUCZOWE: demodekoza, diagnostyka, Demodex brevis, Demodex folliculorum, nużeniec Wpłynęło: 22.03.2023
Zaakceptowano: 10.04.2023
ABSTRACT: Demodex folliculorum and Demodex brevis are mites colonizing human skin and DOI: dx.doi.org/10.15374/FZ2023006
living in hair follicles, as well as in sebaceous glands. Demodex spp. mites are found predomi- *według kolejności na liście Autorów
nantly in the eyelashes and eyebrows, but also around the nose, forehead and cheeks. Demo-
dex invasion is relatively common, although it is not always associated with the development
of the disease. Occasionally, the mite population may increase, contributing to demodicosis
(demodecosis) – a disease which leads to the development of inflammation. The disease, in
turn, represents an increasingly common dermatological and ophthalmological issue. Demo-
decosis may present with redness, itching, flaking, inflammation of the eyelid margins, as well
as theloss of eyelashes. Furthermore, Demodex is believed to be involved in the development
of rosacea. A definitive diagnosis can be established by examining skin scrapings or eyela-
shes under a microscope with the appropriate magnification. The treatment of demodicosis
is difficult and long-lasting. It involves such agents as metronidazole ointment, ointment with
mercuric oxide, or tea tree oil used in various concentrations.

KEY WORDS: Demodex, Demodex brevis, Demodex folliculorum, demodicosis, diagnosis

WSTĘP przystosowaniu do pasożytniczego trybu życia. Demodex

Nużeńce (Demodex spp.) należą do klasy pajęczaków
(Arachnida), podgromady roztoczy (Acari) i rodziny nużeń-
cowatych (Demodiacidae) [11]. Nazwa Demodex pochodzi
od greckich słów: demos – tłuszcz oraz dex – robak. Są pa-
sożytami występującymi kosmopolitycznie u ludzi i zwie-
rząt [18]. Nużeńce to niewielkie stawonogi o doskonałym
spp. po razy pierwszy zostały opisane w XIX wieku [16]. Do
tej pory scharakteryzowano około 100 gatunków Demodex,
a dwa z nich występują u człowieka. Należą do nich Demodex
folliculorum – nużeniec ludzki oraz Demodex brevis – nuże-
niec krótki [11, 15]. Nużeńce są pasożytami bezwzględny-
mi, związanymi ze swoimi żywicielami [11]. Demodekoza,
czyli nużyca, jest jednostką chorobową wywoływaną przez

© Evereth Publishing, 2023

 FORUM ZAKAŻEŃ 2023;14(2)
! Artykuł jest dostępny na zasadzie dozwolonego użytku osobistego. Dalsze rozpowszechnianie (w tym druk i umieszczanie w sieci)
jest zabronione i stanowi poważne naruszenie przepisów prawa autorskiego oraz grozi sankcjami prawnymi.
omawiany pasożyt. Kolonizacja skóry przez Demodex spp.,
która rozwija się jako pojedyncza zmiana na twarzy, jest
niezwykle rzadko diagnozowana, co skutkuje opóźnieniem
procesu diagnozy i leczenia. Nużeńce występują również
u zdrowych ludzi, wchodząc niekiedy w skład prawidłowe-
go mikrobiomu skóry [17]. W niniejszym artykule zostaną
przedstawione nużeńce występujące u człowieka, a także zo-
stanie omówiony stan chorobowy, który wywołują.
BUDOWA NUŻEŃCA
Ze względu na niewielkie wymiary pasożyta nużeniec nie
jest widoczny gołym okiem. Jego budowę można dostrzec
dopiero pod mikroskopem [11, 18, 20]. Demodex folliculo-
rum oraz Demodex brevis mają robakowaty kształt ciała i są
podzielone na 3 części: przednią – gnatosomę, środkową
– podosomę oraz tylną – opistosomę. Na gnatosomie pa-
sożyta znajduje się aparat gębowy, natomiast odnóża usy-
tuowane są na środkowej części ciała. Opistosoma jest naj-
dłuższą częścią ciała nużeńca i może stanowić nawet 80%
długości pasożyta [5, 11]. Postać larwalna posiada 3 pary
odnóży, natomiast nimfa i postać dorosła – 4 pary odnóży
[11, 15]. Gatunki nużeńców bytujące u ludzi można ziden-
tyfikować dzięki występowaniu różnic w budowie pasożyta.
D. folliculorum charakteryzuje się długością ciała – w przy-
padku samca jest to 272,2 μm, zaś w przypadku samicy 294
μm. Z kolei wymiary D. brevis wynoszą dla samca 165,8 μm
oraz 208,3 μm dla samicy. Nużeniec krótki, w porównaniu
do nużeńca ludzkiego, posiada również krótsze odnóża oraz
wrzecionowaty kształt [11, 15].
CYKL ROZWOJOWY
Cykl rozwojowy Demodex spp. trwa 2–3 tygodnie i za-
chodzi u jednego żywiciela. W warunkach laboratoryj-
nych trwa to około 2 tygodni [5, 11, 28]. Do kopulacji sa-
micy z samcem dochodzi na powierzchni skóry, następnie
samiec ginie [18]. Samica wewnątrz mieszka włosowego
składa około 20 jaj o charakterystycznym kształcie grotu
i wymiarach 50–60 μm. Z jaj wylęgają się beznogie larwy,
które następnie ulegają przeobrażeniu w postać larwalną z 3
parami nieczłonowanych odnóży. Następnie larwa w wyni-
ku linienia przekształca się w nimfę, która posiada 8 odnó-
ży. Postać dorosła (samiec lub samica) powstaje w wyniku
dwukrotnego linienia nimfy [2, 5, 11, 15]. Demodex spp.
charakteryzuje się dużą żywotnością, szczególnie w wilgot-
nych warunkach. Znaczący wpływ na rozwój nużeńca mają
również pH środowiska i temperatura [5]. Za optymalną
temperaturę rozwoju pasożyta uważa się przedział między
16 a 20°C. W temperaturze <0°C oraz >37°C nużeńce prze-
stają spożywać pokarm, natomiast w temperaturze >58°C
48
obumierają [29]. Preferują kwaśne pH i wilgotne środowi-
sko [5]. Udowodniono, że roztocza w ciemnym i wilgotnym
miejscu mogą zachować swoje zdolności życiowe do 21 dni
[15]. Pasożyty unikają światła słonecznego na wszystkich
etapach swojego rozwoju. W poszukiwaniu partnera do ko-
pulacji nużeńce opuszczają mieszki włosowe nocą. Samice
wykazują zdolność poruszania się z prędkością 8–16 mm/
godz. [8, 11]. We wszystkich stadiach rozwojowych nużeńce
odżywiają się najczęściej komórkami naskórka oraz łojem
żywiciela [11].
WYSTĘPOWANIE
D. folliculorum i D. brevis są pasożytami kolonizującymi
skórę człowieka, występującymi u wszystkich ras ludzkich.
Zazwyczaj pasożyt umiejscawia się w mieszkach włoso-
wych, gruczołach łojowych, głównie u nasady skrzydełek
nosa, powyżej górnej wargi i dookoła oczu [4, 11, 27]. D. fol-
liculorum można znaleźć na nosie, czole, brodzie, bruzdach
mimicznych, w zewnętrznym kanale słuchowym, w okoli-
cach sutków na klatce piersiowej, a także na pośladkach i ge-
nitaliach. D. brevis kolonizuje z kolei gruczoły łojowe oraz
znajduje się w gruczołach tarczkowych (Meiboma) [19, 29].
Nużeniec ludzki bytuje zazwyczaj skupiskowo, natomiast
nużeniec krótki występuje głównie pojedynczo [15, 19].
EPIDEMIOLOGIA
Demodex spp. występuje zarówno u kobiet, jak i u męż-
czyzn. Sporna jest natomiast zależność między częstością
występowania nużeńca a płcią. Niektórzy badacze twierdzą,
że Demodex folliculorum występuje częściej u kobiet niż
u mężczyzn, ze względu na częstsze używanie pudrów i kre-
mów [19]. Inni naukowcy argumentowali wyższą prewalen-
cję omawianego pasożyta u kobiet w stosunku do mężczyzn
wpływem hormonów płciowych [6]. Z kolei Horváth i wsp.
wykazali większy odsetek zarażeń nużeńca u mężczyzn niż
u kobiet [7]. Okazało się, że badacze, którzy przeprowadzili
badania w grupie wiekowej między 13. a 22. rokiem życia
nie dowiedli istotnych statystycznie zależności między płcią
a występowaniem nużeńca [30]. Kolejnym istotnym czyn-
nikiem wpływającym na obecność D. folliculorum jest wiek.
Kolonizacja pasożytem wzrasta wraz z wiekiem. U niemow-
ląt oraz u młodzieży przed okresem dojrzewania pasożyt ten
praktycznie nie występuje. U osób powyżej 60. roku życia
zanotowano wyższą prewalencję nużeńca [27]. Za czynnik
zwiększający ryzyko wystąpienia opisywanej choroby uzna-
je się leczenie immunosupresyjne, np. na skutek zakażenia
wirusem HIV [11]. Jednak ustalenie to opiera się głównie
na opisach przypadków i niedużych grupach pacjentów,
stąd wskazane jest poszerzenie badań wśród pacjentów
© Evereth Publishing, 2023

! Artykuł jest dostępny na zasadzie dozwolonego użytku osobistego. Dalsze rozpowszechnianie (w tym druk i umieszczanie w sieci)
jest zabronione i stanowi poważne naruszenie przepisów prawa autorskiego oraz grozi sankcjami prawnymi.
z obniżoną odpornością. Przy rozpoznaniu nużycy należy
wziąć pod uwagę zmiany skórne (głównie na twarzy), które
występują także u chorych z upośledzonym układem odpor-
nościowym [16]. U pacjentów z chorobami ogólnoustrojo-
wymi, jak cukrzyca, niewydolność nerek, poddawanych
hemodializie, zaburzeniami hematologicznymi, zespołem
policystycznych jajników czy nowotworami ryzyko rozwoju
nużycy jest większe ze względu na osłabiony układ immu-
nologiczny, w porównaniu do osób zdrowych [9, 11, 15].
TRANSMISJA
Przenoszenie Demodex spp. może nastąpić w wyniku
bezpośredniego kontaktu ze skórą osoby zarażonej, a także
poprzez styczność z pościelą, ręcznikami, kosmetykami czy
z kurzem, które zawierają jaja pasożyta [9, 11, 20].
CHOROBOTWÓRCZOŚĆ
Stan chorobowy spowodowany inwazją nużeńca na-
zywany jest nużycą bądź demodekozą. Roztocza z rodza-
ju Demodex mogą powodować choroby i objawy skórne,
jednak u części pacjentów zakażenie może przebiegać bez
manifestacji. Dopiero wzrost liczby pasożytów powyżej
5 osobników na 1 cm2 skóry może powodować zmiany
skórne [23, 27]. U pacjentów w przebiegu trądziku różo-
watego liczba roztoczy jest większa niż u zdrowych osób.
Obecność nużeńca potęguje zmiany chorobowe i jest
określana jako pityriasis folliculorum lub demodex rosace.
Schorzenie to dotyczy głównie kobiet i objawia się plama-
mi rumieniowatymi, przede wszystkim w obrębie twarzy,
a także pieczeniem i złuszczaniem naskórka. Skóra staje się
sucha i wyglądem przypomina papier ścierny [11, 14, 27].
Kolejnym schorzeniem wywołanym przez opisywanego
pasożyta jest rosacea-like demodicidosis. W tym przypadku
zmiany skórne wyglądem przypominają trądzik różowaty
i występują w postaci powierzchownych grudek, krost oraz
przymieszkowego rogowacenia. W tym przypadku może
dojść do zajęcia gruczołów łojowych powiek, co określa
się jako demodectic blepharitis [11, 27]. Trzecia dermatoza
– demodicidosis gravis manifestuje się występowaniem gru-
dek i guzków zapalnych [27]. Najczęstszą i najłagodniejszą
odmianę nużycy stanowi pityriasis folliculorum, jednak czę-
sto jest bagatelizowana i w związku z tym niediagnozowa-
na [11]. Nużyca objawia się łuszczeniem i zaczerwieniem
skóry. Mogą pojawić się egzemy, czerwone plamy, rumień,
suchość skóry, ropne krosty, hiperpigmentacja czy grud-
ki, które mogą przypominać wyglądem trądzik różowaty,
krostkowy lub grudkowo-krostkowy. Zmiany mogą doty-
czyć tylko jednej strony twarzy, co odróżnia je od trądziku
[1, 11, 15].
© Evereth Publishing, 2023
FORUM ZAKAŻEŃ 2023;14(2)
Nużeńce mogą stanowić bierny wektor dla innych mikro-
organizmów, przede wszystkim takich bakterii, jak Staphy-
lococcus, Mycobacterium leprae oraz Bacillus oleronius [11,
15, 16]. Bakteria B. oleronius indukuje objawy w przebiegu
trądziku różowatego, jest symbiontem roztocza i żyje w jego
przewodzie pokarmowym [8, 23].
Demodex odgrywa istotną rolę w patogenezie chorób oczu.
Zapalenie brzegów powiek może być spowodowane przez
oba gatunki nużeńca, które pasożytują u człowieka. D. follicu-
lorum odpowiada głównie za przednie zapalenie brzegów po-
wiek, a D. brevis za ich tylne zapalenie [11, 25]. Do objawów
demodekozy powiek zaliczają się: tkliwość i ból, zaczerwienie-
nie, przekrwienie oczu, nadwrażliwość na światło, pieczenie,
wypadanie rzęs i brwi. Dochodzi również do zapalenia spo-
jówek, któremu towarzyszy nadwrażliwość na światło, kurz,
dym oraz łzawienie [2]. Przednie zapalenie brzegów powiek
charakteryzuje się ich rozpulchnieniem i występowaniem
tzw. łusek i mankietów keratynowo-tłuszczowych u podsta-
wy rzęs. Nużeniec ludzki lokalizuje się głównie w rzęsach,
natomiast nużeniec krótki w gruczołach łojowych oraz gru-
czołach Meiboma [11, 15]. Żerowanie pasożyta w mieszkach
włosowych prowadzi do ich rozdęcia, a w konsekwencji do
utraty rzęs lub ich wzrostu w różnych kierunkach. Dysfunk-
cja gruczołów Meiboma może przebiegać z zespołem suchego
oka i jest utożsamiana z tylnym zapaleniem brzegów powiek
[24, 25]. Tylny brzeg powieki jest pogrubiony, a film łzowy
pieni się i jest tłusty. Jeśli zmiany nie ustępują przez długi czas,
może dojść do znacznej utraty wzroku w wyniku zmętnienia
i owrzodzenia rogówki [15, 25].
Inwazja Demodex jest czynnikiem rozwoju raka pod-
stawnokomórkowego skóry powiek, a D. brevis może pro-
wadzić do zespołu wiotkich powiek [11, 23].
Występowanie objawów u pacjentów z nużycą zależy od
liczby pasożytów, ogólnego stanu zdrowia, stanu układu od-
pornościowego i czasu trwania choroby [14].
DIAGNOSTYKA
Przed przystąpieniem do badania nie należy nakładać
kremów, maści, tuszu do rzęs oraz innych środków pielę-
gnacyjnych i kosmetycznych na miejsce, z którego pobiera-
ny będzie materiał do badania. W celu wykrycia obecności
roztoczy Demodex folliculorum i Demodex brevis stosuje się
różne metody diagnostyczne.
Podstawową metodą diagnostyczną przy podejrze-
niu demodekozy ocznej jest badanie mikroskopowe rzęs.
W celu wykonania badania pobiera się aseptycznie 3–4
rzęsy, najlepiej razem z mankietem zawierającym keratynę
i tłuszcz, który jest charakterystyczny dla przedniego zapa-
lenia powiek powodowanego przez Demodex folliculorum
[11, 25]. Rzęsy należy pobrać z lewej i prawej powieki za
pomocą pęsety. Pobrany materiał umieszcza się na szkiełku
49
 FORUM ZAKAŻEŃ 2023;14(2)
! Artykuł jest dostępny na zasadzie dozwolonego użytku osobistego. Dalsze rozpowszechnianie (w tym druk i umieszczanie w sieci)
jest zabronione i stanowi poważne naruszenie przepisów prawa autorskiego oraz grozi sankcjami prawnymi.
podstawowym w 10% roztworze wodorotlenku potasu
(KOH) lub w dimetylosulfotlenku (DMSO) i oglądają pod
mikroskopem świetlnym w powiększeniu 100–400× [9, 19,
21]. Preparat ocenia się pod kątem jakościowym – obecność
postaci dorosłych Demodex folliculorum, ich larw i jaj, oraz
pod względem ilościowym, przy czym liczba roztoczy w po-
szczególnych mieszkach włosowych może być rożna [26].
Wyżej wymienione pasożyty powodują także choroby
skóry. Jedną z metod potwierdzenia demodekozy skór-
nej jest pobranie za pomocą jałowego skalpela zeskrobin
naskórka na szkiełko podstawowe i obejrzenie preparatu
w 20% roztworze KOH pod mikroskopem [27]. Materiał do
badania można także pobrać metodą odciskową przy użyciu
taśmy celofanowej, którą przykleja się do skóry, a następnie
na szkiełko podstawowe [15].
Inną z metod nieinwazyjnych jest pobranie wydzieliny
z gruczołów łojowych i umiejscowienie jej na szkiełku pod-
stawowym w 4% roztworze wodorotlenku sodu (NaOH) lub
ksylenu i obejrzenie w mikroskopie świetlnym [15].
Badaniem, przy pomocy którego można określić licz-
bę roztoczy przypadających na 1 cm2, jest standaryzowana
biopsja powierzchni skóry (ang. standarized skin surface
biopsy – SSSB) [15]. Do wykonania badania potrzebne jest
szkiełko podstawowe o zaznaczonej powierzchni 1 cm2, któ-
re pokrywa się klejem cyjanoakrylowym, następnie szkiełko
przykleja się do skóry na kilka minut. Preparat ogląda się
pod mikroskopem świetlnym pod imersją [24].
Kolejną metodą, jednak mniej zalecaną ze względu na
uzyskiwanie zbyt małej ilość materiału, jest badanie histopa-
tologiczne, gdzie pobierany jest wycinek tkanki skórnej [27].
Do nowoczesnych metod diagnostycznych, pomocnych
w wykrywaniu obecności nużeńców należą optyczna tomo-
grafia koherencyjna (ang. high-definition optical coheren-
ce tomography – HD-OCT) oraz refleksyjna mikroskopia
konfokalna (ang. reflectance confocal microscopy – RCM).
Jednak są one mało popularne ze względu na wysokie koszty
badania [5, 24].
Diagnostyka demodekozy skórnej jest trudna i dostarcza
różnych problemów diagnostycznych, ponieważ może być
mylona z innymi schorzeniami skóry, np. trądzik różowaty,
który ma podobny przebieg i objawy.
LECZENIE DEMODEKOZY
Dotychczas nie powstały jednoznaczne rekomendacje
dotyczące standardów leczenia demodekozy. W praktyce
klinicznej najczęściej stosuje się leczenie miejscowe, któ-
re nie zawsze jest skuteczne. Terapia jest bardzo złożona
i długotrwała. Istotne jest, aby podczas leczenia wyelimi-
nować wszystkie 3 postacie nużeńca (larwy, nimfy, osob-
niki dorosłe) w celu zapobiegania ponownej kolonizacji
skóry [3].
50
Znaczący problem stanowi leczenie demodekozy ocznej,
ponieważ leki przeciwpasożytnicze często są niedostępne
w formie przeznaczonej do leczenia okulistycznego.
Do eliminacji nużeńców stosuje się 2% maść z metroni-
dazolem, którą nakłada się 2 razy dziennie przez kilka mie-
sięcy [23]. Metronidazol jest lekiem znanym i skutecznym
w terapii rożnych chorób pasożytniczych [22].
Kolejnym preparatem stosowanym do walki z nużeń-
cem jest maść z żółtym tlenkiem rtęci, którą aplikuje się
2 razy dziennie przez tydzień, później tygodniowa przerwa
i wznowienie terapii. Ze względu na szkodliwe działanie
rtęci preparat ten nie powinien być stosowany dłużej niż
6 tygodni [10, 23].
Według badań skuteczność leczenia pacjentów maścią
z metronidazolem była mniejsza (10%) niż pacjentów leczo-
nych maścią z tlenkiem rtęci (37%) [23].
W literaturze pojawia się coraz więcej doniesień na temat
dobrej skuteczności olejków z drzewa herbacianego, które
pomagają w łagodzeniu objawów i zmniejszeniu liczby roz-
toczy. Zbadano, w jaki sposób olejki eteryczne wpływają na
przeżywalność nużeńców, i okazało się, że żyją one najkrócej
po zastosowaniu 50% roztworu olejku z drzewa herbaciane-
go (7 min.), olejku z szałwii hiszpańskiej (7 min.) i olejku
z mięty (11 min.) [22].
Na rynku dostępne są preparaty w formie żelu i płynu,
które w swoim składzie zawierają olejki z szałwii hiszpań-
skiej oraz wyciąg z aloesu. Preparaty w formie żelu należy
nakładać wieczorem na powieki, a płyn stosować do prze-
mywania powierzchni powiek oraz ich brzegów rano i wie-
czorem. Wstępne badania dowodzą skuteczności stosowania
powyższych preparatów w łagodzeniu objawów i zmniejsze-
niu liczby nużeńców [12].
Innymi preparatami, które stosuje się w leczeniu demo-
dekozy, to 5% permetryna i 1% iwermektyna w maściach,
jednak nie są one zarejestrowane jako leki okulistyczne
[26]. Iwermektyna może być stosowana także w formie do-
ustnej, ma działanie przeciwpasożytnicze i przeciwzapalne
– zmniejsza produkcję cytokin prozapalnych [5, 13]. Zaob-
serwowano lepszą skuteczność leczenia w terapii skojarzo-
nej iwemektyny z metronidazolem [24].
Oprócz leczenia, ważna jest odpowiednia higiena oka
i skóry. Przy demodekozie ocznej należy stosować cie-
płe okłady i masaże, które łagodzą objawy. Można stoso-
wać krople nawilżające do oczu, które subiektywnie będą
zmniejszały odczuwane dolegliwości [26]. Wskazane są
ciepłe kąpiele oraz sauna, jeśli u pacjenta nie występują
inne przeciwwskazania [3]. Skórę twarzy zaleca się prze-
mywać ciepłą wodą. Wskazana jest także częstsza zmiana
pościeli, którą wcześniej należy poddać działaniu wysokiej
temperatury.
KONFLIKT INTERESÓW: nie zgłoszono.
© Evereth Publishing, 2023

! Artykuł jest dostępny na zasadzie dozwolonego użytku osobistego. Dalsze rozpowszechnianie (w tym druk i umieszczanie w sieci)
jest zabronione i stanowi poważne naruszenie przepisów prawa autorskiego oraz grozi sankcjami prawnymi.
PIŚMIENNICTWO
1. Buczek A. Choroby Pasożytnicze – Epidemiologia, Diagnostyka, Objawy. 1st edn.
FnRRRKDN, Lublin, 2010, pp. 316–352.
2. Czepita D, Kuźna-Grygiel W, Kosik-Bogacka D. [Demodex as an etiological fac-
tor in chronic blepharitis]. Klin Oczna 2005;107(10–12):722–724.
3. Czerwonka W. Nużeniec. Kłopotliwy pasożyt. Kosmetologia Estetyczna
2015;4(4):325–327.
4. Deryło A. Parazytologia i Akaroentomologia Medyczna. 1st edn. Wydawnictwo
Naukowe PWN, Warszawa, 2011, pp. 280–444.
5. Dopytalska K, Lipa K, SobolewskI P, Szymańska E, Walecka I. Role of Demodex
folliculorum in dermatology. Przegl Dermatol 2019;106:507–514.
6. Forton F, Germaux M-A, Brasseur T et al. Demodicosis and rosacea: epidemio-
logy and significance in daily dermatologic practice. J Am Acad Dermatol
2005;52(1):74–87.
7. Horváth A, Neubrandt DM, Ghidán Á, Nagy K. Risk factors and prevalen-
ce of Demodex mites in young adults. Acta Microbiol Immunol Hung
2011;58(2):145–155.
8. Jarmuda S. Ocena udziału roztoczy Demodex folliculorum i laseczek Bacillus
oleronius w patogenezie trądziku różowatego. Uniwersytet Medyczny w Po-
znaniu, Poznań, 2013, pp. 22–28.
9. Jaworska K, Sławińska M, Sobjanek M, Lipowski P. Ophthalmic manifestations
of Demodex spp. infection – what should a dermatologist know? Przegl Der-
matol 2021;108:485–503.
10. Junk AK, Lukacs A, Kampik A. [Topical administration of metronidazole gel as
an effective therapy alternative in chronic Demodex blepharitis – a case report].
Klin Monbl Augenheilkd 1998;213(1):48–50.
11. Kaźmierczak A, Wcisło-Dziadecka D, Grabarek B, Jasik K. Demodekoza, czyli
prawdziwe oblicze nużeńców. Pol J Cosmetol 2017;20(2):133–137.
12. Krajewska M, Wasyluk J, Sędzikowska A, Roman B, Jaremko E, Osęka M. Ocena
skuteczności i bezpieczeństwa preparatów Demoxoft Lipożel i Demoxoft płyn
stosowanych u chorych na nużeńcowe zapelenie brzegów powiek – wyniki
wstępne. Okulistyka 2013;10:9–11.
13. Królik S, Muth A, Polańska A, Żaba R, Adamski Z, Jenerowicz D. Demodicosis in
humans as a current problem in dermatology and ophthalmology. Journal of
Face Aesthetics 2020;3(2):108–121.
14. Kubiak M, Kaczmarczyk D, Kubiak R, Morawiec-Sztandera A. Nużyca jako po-
dejrzenie zmiany nowotworowej skóry twarzy – opis przypadku. Otorynola-
ryngologia 2014;13(4):228–226.
15. Marcinowska Z, Kosik-Bogacka D, Lanocha-Arendarczyk N, Czepita D, Łanocha
AA. Demodex folliculorum and Demodex brevis. Pom J Life Sci 2015;61(1):108–114.
© Evereth Publishing, 2023
FORUM ZAKAŻEŃ 2023;14(2)
16. Niedźwiedź M, Skibińska M. Demodekoza – podział, leczenie i występo-
wanie u pacjentów z obniżonym poziomem odporności. Forum Derm
2019;5(4):117–120.
17. Przydatek-Tyrajska R, Sędzikowska A, Bartosik K. Primary facial demodicosis as
a health problem and aesthetic challenge: A case report. J Cosmet Dermatol
2021;20(2):420–424.
18. Puacz E, Maciąg E. Demodex – patogen wart przypomnienia. Diagnosta Labo-
ratoryjny 2012;3(28):14–15.
19. Raszeja-Kotelba B, Jenerowicz D, Izdebska J, Bowszyc-Dmochowska M, Tom-
czak M, Dembińska M. Niektóre aspekty zakażenia skóry nużeńcem ludzkim.
Wiad Parazytol 2004;50(1):41–54.
20. Rather AP, Hassan I. Human demodex mite: the versatile mite of dermatologi-
cal importance. Indian J Dermatol 2014;59(1):60–66.
21. Rusiecka-Ziółkowska J, Nokiel M, Fleischer M. Demodex – an old pathogen or
a new one? Adv Clin Exp Med 2014;23(2):295–298.
22. Sędzikowska A, Osęka M, Grytner-Zięcina B, Roman B, Jaremko E. Wpływ pre-
paratów zawierających metronidazol, tlenek rtęci i olejki eteryczne na przeży-
walność nużeńców w warunkach in vitro. Okulistyka 2014;4:64–66.
23. Sędzikowska A. Demodicosis – pathophysiology, treatment and therapeutic
efficacy of metronidazole ointment and mercury oxide ointment. Ophtha
Therapy 2014;1(2):108–113.
24. Skonieczna D, Sławianowska P, Wesołowski R, Szewczyk-Golec K. Roztocze z ro-
dzaju Demodex – charakterystyka, chorobotwórczość, diagnostyka. Diagn Lab
2018;54(1):37–44.
25. Tarkowski W, Grzyliński K. Nużeniec jako czynnik etiologiczny przewle-
kłego zapalenia brzegów powiek. Science, Technology and Innovation,
2020;9(2):57–66.
26. Wasyluk J, Krajewska M, Czarzasta K. Demodekoza oczna – współczesny pro-
blem kliniczny. Ophtha Therapy 2018;1:21–25.
27. Wesołowska M, Baran W, Szepietowski J, Hirschberg L, Jankowski S. Demode-
koza u ludzi jako aktualny problem w dermatologii. Wiadomości Parazytolo-
giczne 2005;51(3):253–256.
28. Wesołowska M, Knysz B, Reich A et al. Prevalence of Demodex spp. in eyelash
follicles in different populations. Arch Med Sci 2014;10(2):319–324.
29. Zhao YE, Guo N, Wu LP. The effect of temperature on the viability of Demodex
folliculorum and Demodex brevis. Parasitol Res 2009;105(6):1623–1628.
30. Zhao YE, Guo N, Xun M, Xu J-R, Wang M, Wang D-I. Sociodemographic charac-
teristics and risk factor analysis of Demodex infestation (Acari: Demodicidae).
J Zhejiang Univ Sci B 2011;12(12):998–1007.
51