HANH VI TRUNG PHAT TRE EM TU GOC BO TAM LY HOC XA HO! Nguyén Thi Hoa Vien Tam IS hex 1. Tinh bite xtc cita thuc trang trimg phat tré em 6 Vict Nam hién nay ‘Trimg phat tre cm 1a mot van dé khong mdi Viet Nam. Sur xudt hién va tn tai cit 6 gin lién v6i viée gido duc tré em cla ngudi 16n ndi chung, va viée giéo duc con ci cita cdc bie cha me néi riéng. Tuy nhién, gan day. vain dé nay ngay cing nhén duoc nhiéu su quan tam ca xd hoi, Nhiéu 16 chvte phi chinh phii tai Viet Nam nhu UNICEF, 16 chiie citu try Nhi déng Thuy Din, Plan Intemational da két hop voi ty ban Dan so - Gia dinh va Tré em Trung uong va nhiéu chuyén gia trong cac finh vuc khoa hoe xa hoi, da thuc hign nhiéu dy an. nhiéu cude hoi thio vé vain dd nay. Ket qua cia cde nghién cttu va hoi thio cho thay tinh trang phat tré em 6 Viet Nam tong déi phd bién, NG gay ra hau qua khong nho: thi nhat, vé mat phap luat, dé 1a hanh vi vi pham Cong ude Quoc té VE quyén tré em di duge Viet Nam ki két voi Lign higp quée vao nim 199], Tht hai, nd dé fai hau qua tu cuc doi voi cic cd nhan khde nhau (ngudi trimg, phat va nguoi bi trimg phat), dic bit 14 ngudi bi trimg phat — tré em — va doi voi Xd hoi, Nhiéu tré em bo nba di Jang thang, rdi sau dé bide vao con dudng ti Idi. heac dinh vao . fi gainh ning cho xi hoi vi str d6i xiz hi khiic cua bo me. F nhing ngubi 1én, sau khi sit dung hinh phat doi véi con, thudng c6 cim gic hoi han, mac cam 16i Idi, Ket quit cua nhiéu nghien eitu cing cho thay, da s6 § cde bac cha me khong nhin thie dive hau qua tigu cue cia viee phat dé véi it em, trai lai, theo truyén thong. ho cho ring né ¢6 ¥ nghia tich cue trong viée gido duc tré, dng nhu cau n6i dan gian: “Thuong cho roi, cho vot. Ghét cho ngot cho bi TAP CHI TAM LY HOC. So 7 (100). 7 - 2007 12 neV6i nhing Ly do trén day, thiet nghi, vige quan tam tim higu va ngan chin hianh Vi phat tré em 1a rat can thict. 2. Khai niém trimg phat tré em Phat La bait phai chiu mot hinh thtie xit ly ndo do vi Hoang Phé (cht bién), nha xuat ban Da Nang. 2001). 16i (Tirdién Tieng Viet, Gain nghia véi khai niém phat IX khai nim wimg phat. Trimg phat Li dang hinh phat tri ke c6 161 (Sich di dain). Nhu vay. phat va tring phat la nhimg hinh thie ki luat dinh cho nhing ngudi cé nhimg hanh vi sai trai, nhumg vé mat x4 hoi, ting phat 6 ¥ nghia manh hon so vei phat. Trong gido duc. dong vién, khen thudmy va ky lat Le nhimg. phuong. php thutmg duge sit dung dé tic dong dén doi tung. Tuy nhien, theo quan niém tuyén thong, kY lua. trong dé 6 wimg phat c6 tic dung tich cuc, manh mé hon phuong phap tht nhat. Nhiing tie dung do la: thi nhat, dé ngudi mac 161 nhan thite 1 ela minh; thé hai, Kim cho ho xau hé, tham ché thay mat danb dur vi léi kim cita minh dé khong mac Idi ni: ngodi ra n6 con c6 tie dung rin de nhi a nguidi Khe ds ho khong mie vao nhing 16i nhu vay (nhur di dat vain dé 6 tren), Neay nay. kél qua vice nghién ettu higu qui ciia cite phueng phap gio duc wen da chi ra tae dong nguoe lai ctia nhiing bien phaip ki Inst Khong tich cue ndi chung va cate hinh thie trimg phat n61 rieng’®. Chang han: né kam giam long tw trong cua we. kich thich su gain dit va mong muon chay tron khoi ia dinh, no day ire 66 the gid quyét vin dé bang bao lye. Digu d6 ching duoc khang dinh trong nghien cu dor day cua chung 101 Dudi day fa mor s6 ket qua nghica cu vé hinh vi trimg phat ué em. Nghién eta duge thu hign tai hai ce huyén Tam Nong, C Ban Dat ‘in Khé thude tinh Phti Tho vi cua tinh Thai Nguyen. ti thang 6/2006 den thing 5/2007. Phuong phip nghien exiu: dicu tra bing bing hoi, phong vitn sau, thao luan nhom, 16 co. 100 nam, 250 nif. do tuoi tir 23 dén 33 Khaich the: 350 phu huynh. trong 26 TAP CHI TAM LY HOC. S67 (100). 7 - 20073. Thue trang trimg phat tré em dice dia ban nghién e«tu Tim hid voi ching cho thay, ha ich tmg xir cita cha me khi con wré c6 16i hoa khi ho Khong hai long ‘ha me da sit dung cdc hinh phat khac nhau doi voi con trong nhiing truéng hop nhu vay. Voi cau hoi: “Trong ba thang gin day, khi con c6 [di hoje khong lam hai long anh/ chi, anh chi tng xét nhut thé ndo?”, két qua thu duge nhu sau: Being 1: Ung xttctia cha me khi con 6 téi Cha me Céhanh vi phat Khong sit dung hanh vi phat Songusi | Tile % Songudi Tile % Toin bo mau 3M 95.42 16 4, Cha 95 95 5 Me 239 952 I . 30 woi wor xuong 98.69 3 131 3145 tudi 89.0 10 1 Tren 45 tuoi 28 10 3 10.0 MOI eich true quan qua bing sé ligu 66 thé nhan xc: Ig cae bie cha me sir clung cc hinh phat déi vdi con rat én, khong c6 surkhde biet ding ké vé gidi tinh, Ket quit nghign eviu vé tinh cach, fink cam cita phu nd”, cfing nhu kinh nghiém thye t€ cho thay, phu nif thudne c6 tinh kign nhéin, chiu dung hon nhigu so véi nam gidi, trong quan hé gia dinb. ho la ngubi c6 su hy sinh rat Ién cho nhimg ngudi than. Dac bit, déi vdi con i, ho cé mot tinh yeu thuong vo bs bén... Tuy nhién, ket qua wen day chwra phiin nh duge ohimg diéu d6. Qua phéng viin sau va thio lun nhom, ching 161 duoc biét, trong cic gia din Gnéng thon, phu nd thug ka ngudi vat va vi phi chi nhiéu dp luc nhat. ho cing I ngudi chiu trich nhigm [Gn d6i vdi viée gidéio duc con cai, 6 nhiéu thdi gian gan gai con nhiéu hon nam gidi. C612 dé Ri nguycn nhan ho str dung cde hinh phat d6i vai con ho khong kém phan so vGi nam gidi. Ciing qua bang s6 ligu cho thiy. nhém phu huynh tré sit dung cdc hinh phat nhigu hon cae bie phy huynh 6 cic Inka tu6i cao hon. ic hinh thi phat rit da dang, nhu: ming. chi, si nhue, ckinh va ce hinh phat TAP CHI TAM LY HOC. S6 7 (100), 7 ~ 2007 we gSkhac nhu: dig om cot. ding trong vong tron nho vita khit hai chan, khong duoe cur dong. khong duoe di choi. Ket qua diéu tra bing bing hoi cho thay, tin suat sir dung hinh phat nhu sau: Béing 2: Tain sudt sitddung cdc hink phat Cac hinh thie tring | Thudng xuyén | Thinh thoang Hiém khi phat hang ngay (tinh theo %) (tinh theo %) (tinh theo %) Mang. chi 81.0 9.0 10.0 Danh 18.0 Khong cho di choi 440 Dimg tong vong tron 37.0 hep chi via di cl chan Bat lam vice nha 30 460 Gic hinh phat khac 90. { 65.0 Ket qua cho thay dinh bing ic hinh phat pho bién nhat 6 day [a ). mang, chi va dimg trong vong tron nho. kinh (danh bang roi, ita khit hai chan. khong duge cirdong. Ngoai phuong na ngoai tren nang. dimg canh 6 kien fa. dim nude, phat khong cho an com... Mac dit, d6 qua phong vain situ va thio Luan nhém, chting toi duige bict. 6 ce dia on cS MOL s6 hinh thie phat te em rat ha chic nhut doi vat nang ding ki nhimg hinh phat khong pho bidn, nhung rit cén stv quan tam, ngain chin. vino co anh hucng rit J6n den tinh mang va dén doi séng tim ly Kau dai cita tre C6 mot digu ching t6i rit mudn dé cap dén Li c6 khong él trudmg hop. cic em bi phat khong phai vi li ca minh, mat vi ete em chua Lam hai long ngudi lon. Cing qua phong viin sau va thio Luin nhém cho thay, trong hiiu hét ce em bi diém kém (néu bo ime biét) déu bi trimg phat. Chting ta déu bidt rang nhimg wudng hop bi diém kém c6 thé do nhiéu nguyen nhan khic nhau. Cé khi do cc em khong chiu hoe bai. chua tap trung, chu chiu khé suy nghi tong khi hoc bai. tte Kei em co Idi... Nhung khong hiém khi bai kho qui em chua hicu. nang lye ¢6 han hoac co nhieu nguyen nhan, khiich quan khac. 6 dau phai Ih 16i cua c: eem? Nhung ten thue té. di sao di nia. viec cae em bi diém kém da khong lam bo me hai long va chting déu phai chiu nhing hinh thtic rng phat khic nhau. thy theo timg gia dinb. thy theo tim trang ctta b6 me Ide dé. 28 TAP CHI TAM LY HOC. So 7 (100). 7 - 2007Hau het cde em lam dé v6, hu hong dé dac cing rit dé bi img phat. Trong hing ing hop d6. su long ngdng. vung vé do chu e6 kin nghiém, do dac diém sé nguyén nhan khich quan khie cing khong it. sinh Ly hia tuéi va do mo Qua d6 cho thay rang, viée trimg phat tré em trong nhiéu truéng hop khong ding v6i ¥ ngbia cia n6, né mang tinh chu quan, phy thude nhigu vio nguai lon. 4, Mot so nguyén nhan tam Ly, xa hoi ea trimg phat tré em Ket qua thu duoc qua bang héi vé nguyén nhan ting phat té em cla cdc bac cha me cho thay, phiin én cde bac phu huynh (94,2%) cho ring ho sit dung ede bién phip trimg phat tré em nhur la mot hinh thiic ky luat dé gio duc tre. Quan nigm cia ho ding nhu quan niém truyén thong, cic bién phap trimg phat gitip tré biét 16i cia minh va kin sau khong mic nia. Nhung qua phong vain sau va thao ludn nhém, phan I6n trong so ho di nhan ra ring, trimg phat khong mang lai hiéu qua nhurho nghi. Khi chiing t6i dat cau héi: - Céc anh/ chi c6 thudng xuyén suit dung nhimg bién phap trimg phat con khong? Phiin dn cho ring ho str dung hinh phat wong d6i thuéng xuyén (dién ra hing tudn, nhiéu gia dinh hang ngay). Ching ti dat lai van dé: pha ic phu huynb ni - Tai sao 6 higu qua ma sur dung thuéng xuyés ra tinh kém hieu qua khi bo st dung cdc hinh thuc phat. Boi vi, vé mat logic, c6 thé nhan thay ring, néu trimg phat lap di, lap lai nh vay? Cfch dat van dé nhu vay di gitip ¢ c6 hiGu qua thi chi can thinh thoang duoc str dung dé canh cdo va nhac nho tré, chit khong phai duoc sir dung thung xuyén nhw trong thuc té di dién ra. Nhu vay, viéc sur dung cac hinh thite trimg phat tré con ¢6 nhiing nguyén nhan Khie nita, Ma co Ié nguyén nhan dé nhan thay hon ca [a cde bac cha me van nudi day thé hé tude dé lai. Digu d6 thé hien rat 16 qua cau ni dita khong phai chi gap mot vai dn trong cic cude thao [uan nhér Tude day bé me minh danh, mang, chiti minh. bay git, minh dinh mang con minh va sau con theo tap quan, trayén thong van héa cit nay chting lar danh, chtti con ching. Mot nguyén nhan hic cing duoc phat hién qua thao luin nhom li kha nang kim ché tie gian cia bé me khi con mic 16i hoac khi ho khong hai long véi chting thap: TAP CHI TAM LY HOC. $6 7 (100), 7 — 2007 29= Cae anh chi cam thay thé no khi thify con 6 I6i hoe khi chting khong lam cdc anh chi hai long? Cam thily rit ute gidin/ buc bOi/ kh6 chiu/ khong thé kim ché duoe. Mot sé phu huynh we that tha va thang thin néi ring, trong mot s6 truémg hop, ho danh con. mang, do khong kim ché duoc tic gian, chit khong phai voi muc dich gido duc con. Hon néfa, hau ohur rat hin hitu cé trudng hop cho dén thoi diém va tim dia di chut chtt ye thich hop mdi sir dung cae hinh thtic ki luat con, Cée bac phy huynh han raring: née mia nghi duge nhu vay thi khong céin phiii wimg phat con niza. Digu dé chiing 16, khong kim ché duge tie gian, bye boi cling ft nguyen nhan ctta cde bac cha me sir dung bien phap wimg phat con. Ben canh dé, quyén lim cha, Jam me cia ho. su thuan loi cia moi tung xa hoi. thicu vai ud kidm sodt ca durluan xz hoi doi voi hnh vi d6, cing fa nhing nguyen nhan quan trong cla hanh vi trimg phat ue em. Nhigu ngudi th nhan rang, trong cudc song hing ngay, ho khong tinh khéi sit . chong/ vo. nhing ngudi than khitc). tuy nhién, nhiig chuain mute dao die xd hoi. da gitip ho bict kim ché ban than tw ong héiu hét cae truémg hop. Vi the, ho it gay sic v6i nhimg ngudi than dé, k tie gidn, bue boi véi nbigu ngudi khac (ban trong trudng hop ho cam thay Ute gidn, khong hai long, Nhung doi véi con cai ho thi ho nghi ring, ho [a nguddi sinh ra chting. c6 nghia vu va trich nhiem nuoi di chting. Hon nita, 6 dia phuong ho. viec wimg phat con tré Ki ch 6 day. nhimg ngudi dinh, ming. chili... con cai chiém gin 100' "Khi ding nhi anh/ chi c6 so néu moi ngudi xung quanh bigt thi nén ho c6 quyén vai binh thudn; khd ai 6 thé trinh inh phat doi vdi con cic he trich khong?". Phan Ion cho danh, mang, chuti con. Cha ai quan “CO, duge digu dé". Va qua thio Inn cau hoi rang: 6 day chuyén dé qua binh thutmg. nha niio chi den digu dé. tam, Nhu siiy, két qua nghién cuu thue 1 cho thay. ngoai vige su dung hinh phat nhur mot bien phip grio due. biinh vi trimg phat con tre cua cic bie phu huynh c6 nhiéu nhan tim Ig xa hoi khite nu: ~ No nhu mot su ké thita tap quiin van hoa gido duc truyén thong: - Kha nang kim ché tic gidin khi con c6 16i cita cic bie cha me chuia cao: 30) TAP CHI TAM LY HOC. S6 7 (100), 7 - 2007- B6 me cho minh c6 quyén duge sit dung cdc hinh phat doi voi con: - N6 duce phat trign trong moi trutmg x hoi thudn [oi khong chiu sur kiém soat cclia dur ud xa hgi. 5, Mot sé bién phap khac phue Tir ket qua nghién cfu tren day. chting t6i xin dé xudt mot s6 kién nghi han ch hinh vi trimg phat con tré cia ce bate phy huynh nu sau: ham - Nang cao nhan thie clla toain xa hoi ndi chung va cic bac cha me ndi riéng ve quyén tre em, vé tic dung tidu cuc cia cdc hinh thi timg phat tre em bang cdc hinh thifc tuyén truyén rong rai Cong w6e quéc té Quyén tré em. bang cdc 16p tip hudin cho cae nhém phy huynh nhiing noi dung trén. - Cie céip chinh quyén, dodn thé, dic biét, hoi phu nif, thong qua céc budi sinh hoat ap thé 66 cae bign php diy manh va phat huy vai trd cba du lun xi hoi doi voi hanh vi tring phat con edi cita cdc bie phy huynh. + Tuyén truyén ede bign phap ky ft ich cuc thay thé cho cic bién phap trimg phat bing nhiéu binh thé: dp phich. tranh c6 dong va lop tap hudin, Chu thich 1. Hay gido due, dong irimg phat, Cita tng tnt em UNICEF. CEAPA, CONCAPA 3/2005. 2. Bich khoa thu plug nivtré. Nha xual bin Ha Noi. ‘Tro chuyén v6i tre, Boni Mil TAP CHI TAM LY HOC. S6 7 (100). 7 — 2007 31