5.

Gotowość do podejmowania akcji w wypadkach szczególnych

Manewrowanie podczas alarmu

„człowiek za burtą”
Manewr „człowiek za burtą”
Pierwszym warunkiem udzielenia pomocy człowiekowi,
który wypadł za burtę jest powrót na miejsce wypadku.
W celu wprowadzenia statku na tę pozycję można posłużyć
się szeregiem różnych manewrów, z których powszechnie
stosowane to:
 manewr „cała wstecz”;
 zwrot o 270° (tzw. „manewr na cyrkulacji”);
 zwrot o 360°(manewr tzw. „wstrzymywanej
cyrkulacji”);
 zwrot Williamsona, do stosowania, gdy utracono
kontakt wzrokowy z człowiekiem za burtą, albo
wiadomość o wypadku powzięto z opóźnieniem.
1
 Czynności, które należy wykonać w przypadku, gdy
wypadnięcie człowieka za burtę zostało bezpośrednio
zauważone
 przełożyć ster na burtę, z której wypadł człowiek;
 polecić manewr „stop maszyna”;
 wyrzucić za burtę koło ratunkowe z pławką świetlno-dymną;
 zarządzić ciągłą obserwację człowieka w wodzie z
zastosowaniem lornetek;
 polecić manewr „cała naprzód", gdy rufa minie miejsce
wypadnięcia człowieka do wody i wykonać zwrot stosowny do
okoliczności;
 ogłosić „Człowiek za burtą", podnieść na maszcie flagę
„Oskar”;
 nadać odpowiedni sygnał syreną okrętową i wykorzystać UKF
do ostrzeżenia innych statków o podjętych manewrach;
 zarządzić przygotowanie łodzi ratunkowej lub ratowniczej do
opuszczania;
 wcisnąć przycisk „man over the board” na odbiorniku systemu
GPS. 2
Manewr „cała wstecz”

1. Podczas dobrej pogody przy braku falowania;

2. Niewielkie statki o dużej mocy napędu oraz jednostki
wyposażone w śrubę nastawną;
3. Przy równoczesnym przystąpieniu do opuszczania szalupy
manewr ten rokuje prędkie poniesienie ratowanego z wody;
4. Niecelowy na zwykłych statkach handlowych o małej mocy
napędu, a także w wypadku, gdy falowanie grozi szybką utratą
możliwości obserwacji człowieka w wodzie;
5. Szczególnie niewskazany, gdy kurs statku jest w przybliżeniu
zgodny z kierunkiem wiatru, oznacza to bowiem, iż szalupa
musiałaby pokonywać odległość paru długości statku w
kierunku pod falę.

3
  manewr ten stosuje się, gdy wypadnięcie
Manewr zwrotu o 270o człowieka za burtę zostało natychmiast
zauważone, przy wiatrach równoległych lub
prawie równoległych do LK;
 polega on na wychyleniu steru w pozycję
skrajną na tę burtę, na którą wypadł człowiek
i utrzymaniu podczas całego zwrotu
prędkości CN;
 wstrzymanie zwrotu trzeba rozpocząć około
30° przed osiągnięciem zmiany kursu o 270°,
przekładając ster na środek albo około 15°
przed osiągnięciem tej zmiany, przekładając
ster na przeciwną burtę;
 podane wartości 30 i 15° należy traktować
przykładowo, na każdym statku przy różnych
stanach załadowania mogą one być inne i
dlatego winny zostać ustalone w czasie prób;
 próby te muszą dać także wskazania co do
wielkości utraty prędkości początkowej i
zatrzymania statku;
 wynikiem prób powinno być również
ustalenie, w jakim kierunku, po wykonaniu
przez statek zwrotu o 270°,
najprawdopodobniej znajduje się ratowany i
jaka będzie do niego odległość.
4
  manewr ten stosuje się, gdy wypadnięcie
Manewr zwrotu o 360o człowieka za burtę zostało natychmiast
zauważone przy wiatrach prostopadłych lub
prawie prostopadłych do LK;
 polega on na wychyleniu steru w pozycję
skrajną na tę burtę, na którą wypadł
człowiek i utrzymaniu podczas całego
CN ster na burtę zwrotu prędkości CN;
40o-60o
 wstrzymanie zwrotu trzeba rozpocząć około
30° przed osiągnięciem zmiany kursu o
PN ster zero
180° (kontrkurs), przekładając ster na
środek albo około 15° przed osiągnięciem
tej zmiany, przekładając ster na przeciwną
burtę;
 płynąc kontrkursem, w momencie kiedy
człowiek za burtą znajdzie się na kącie
kursowym 20° - 30° poza trawersem należy
dokończyć zwrot ponownie wychylając ster
CN ster zero
na burtę;
CN ster na burtę
 manewr kończymy wytracając prędkość i
sterując w taki sposób aby człowiek znalazł
się na burcie zawietrznej na wysokości
sródokręcia.

5
Zwrot Williamsona (pętla Butakowa-Williamsona)
 stosuje się w tych wszystkich wypadkach, gdy nieobecność człowieka na burcie
zostanie zauważona z opóźnieniem gdyż prawidłowo wykonany manewr pozwala na
wprowadzenie statku w jego własny ślad torowy;
 długość drogi poszukiwania musi odpowiadać co najmniej iloczynowi prędkości statku
na kursie pierwotnym i okresowi, jaki upłynął od chwili, gdy ratowanego widziano po
raz ostatni;
 po przebyciu tej drogi, powiększonej nieco w zależności od dokładności określenia
momentu zaginięcia człowieka za burtę, należy ponownie wykonać zwrot Williamsona
i kontynuować poszukiwania.

6
Zwrot Williamsona (pętla Butakowa-Williamsona)
 zakłada utrzymanie prędkości CN i wyłożenie steru w pozycję skrajną na dowolną
burtę, w celu spowodowania wstępnego odchylenia statku od kursu początkowego o
wcześniej wyznaczony kąt a, nazywany także kątem głównym;
 w chwili osiągnięcia nowego kursu należy przełożyć ster w położenie skrajne na burtę
przeciwną i wykonywać cyrkulację, aż do wejścia na kurs odwrotny niż utrzymywano
przed rozpoczęciem manewru;
 wstrzymanie zwrotu można wykonać z wyprzedzeniem około 30°, przekładając ster w
położenie środkowe albo nieco później, wyłożeniem steru na burtę przeciwną;

7
Zwrot Williamsona (pętla Butakowa-Williamsona)
 w chwili wejścia na kontrkurs należy dać polecenie „tak trzymać” - statek w tym czasie
powinien znajdować się w odległości równej jednej średnicy cyrkulacji taktycznej od
miejsca rozpoczęcia manewru;
 polecenia dotyczące nastawy napędu głównego zależą od odległości statku do
prawdopodobnego miejsca wypadku i jego aktualnej prędkości.
 wielkość początkowego odchylenia od kursu powinna być ustalona podczas prób
rzeczywistych każdego statku w stanie balastowym i załadowanym, równocześnie
należy wyznaczyć kąt wstrzymania zwrotu oraz odległość do miejsca rozpoczęcia
zwrotu, gdy statek osiągnie kontrkurs.

8
 Pytania sprawdzające

1. Opisz przebieg akcji ratowania człowieka w przypadku, kiedy jego

zaginięcie zauważono po pewnym czasie.

2. Opisz przebieg manewrów „człowiek za burtą" w przypadku

podjęcia działania natychmiast po wypadnięciu człowieka.