Professional Documents
Culture Documents
com/notes
~~~cr
i Q9-1&
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
~'
lR \j4<.>1Q;J
'Wc6T~TGf fcr31lCJT
~ 3TR rnR'OT J4?1I(i1i!l, 11R'ff ~
m~ ~ ~ q} ~ ptrmwww.bharatkosh.gov.in1R ~ I
31m ~ ~ pqm 5 qR: '!lR: 011-24365609, ~-~ : businesswng@gmail.com
~ : www.publicationsdivision.nic.in
II Ipublicationsdivision
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
~~:~~tatT
~ ~ :tt.q5.~.~eT 3{RO col '~~~' ~ coT ~4~ 5
--if. WI ft:fu', ~ >fcTirn
~<P ~<l~, ~, ~ ~
~~,i'fi'lXT~,779,~'('f('[,
~ 'l'['q.l,mvf\3fr ~,
cntTl xts, "f'l\ ~-110003
~2021
~~~~,
~
~~~!~
~ 4W
~~~ ~~.~~~~i-~~W~g
11 ~J ~~.
~- .~ ~ fi;
.~I~I·
~ 1r~ rcg ~ ~ - ~ 1& ~ ~ ~' ~i~
·~·1
Ji~~ ~~~~i~~
~ r .- 1f ~ ~ ~ ~. ~ ~
ti't~ , ~ l-J ~-I~~~-~,~~II
~?
'eW iwl -;.~ ~13-'-
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
t>'
~ill'· - ~~
I !h ~ t'< ~
tr-
•"
H-~'Ie,;;-
,:g" ~'"ii ~
~ •1'[1~~P' " ~,; I'I>! 11& i~ ~:~~ 'I> rs ~ ~ ~ ~; ~~ _
~~;'Ie,!'I~f
101~ tt!w~Jf; ~ l~f~£~~i~.~"
i%~ _ !-Il , PdQdQ'~!"' ~!-i
Ii' !
i:~i~I~!fr~;t
~,iS:
~i!
If ~ .];_ ~ ~ 4", I> ~_ ~ " ~ - "' 10' "I!' .~rc- '"
~~~~g~lIW~~~
~!!it !f!~i~: i;:~~i!
~:w ~ g ~ ~t it ~ f*~? ~ ~ ~
iti ~;:;~~ji ~$~ill!'~ll~ii;'it ~-~.:~.~
% ~ ~ ~ ~ ~ ! ~~~
~ ~~ i ~ ~l~
£
~ 4W ~ .~ 1f ~~ ~
,~~(~. " d"L~iUi~~ ~i!li
~ I". ""! ~ ~ It W Jt -Il5 d" <i" ~ <Ii"
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
c>
~
~ !~t!:I·:~
~~l~ !~i~!j:f~
~~t~~ i
I"'~i"" ~1&1&~ l 1&"'~£J!;1&t
,~ 1& 1& '\;'.; .; ~.~ ~ 1& ~ 1~$: i -lH ~ ~ ~
". ~1&i I&".~ II ~'I&
<Ii" j ~ "'~ 15 ~ H f,,.11i ~..- Il> E~ ~ ~
15
:;;:~:g ~~"'<i" ~
~ 1i3 1* ~ ". 11& "tv ~ ! l~ r j '6< ~ ~ 1&
-rr '1&
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
m ~~ ~ fcn<TT '\J1TdT ctt t 3fR ~ ~ ~31T -q 311d'lfGld 1icYC1{51~ fcwq ilf?q<1'i~lq 2019 -q ~,
~ ~ 3fR ellClfi 1<1 cpl- ~ ~ t 1 1J1"+ltuT ~ ctt ~,~, 11Ji'fr, '\J1TClT'i",~, ~ ~ 15 ~ ~
~ 3fR ~31T ~ 3lLR xTC1'~ ~-ufr ~ ~ ~, ~ ~ ~ fR<TI 1 1""lcYC1{51~ctt ('1'1<t>fSl<1dI ~ t
"!1IiT'i' ~~ xt 3lffi ~ 3fR ~ m ~~ ~'i~ R'I d'i Cf)f fcn ~ ~ W'rf <t>('11<t>I~'icpl- itcmT ~ -q I""l
cYC1
{5l~
'fill1'iT ~ ~ 1~ ~ ctt ~ ~ ~ ~ ~ cw-lT 2lT ~ ~ R~IIf.1~~n ~ CfJTXUT
mlR 'fil1T\J1' ~ ~f&:<t>l 01 cpl- ~ Rm t 1 3T6T ~ ~ ~ "i6T 'Cf)'X ~ 1~ -q ~ >r~ ~ 1936 -q
't'1I""lI'idl ~ -q~ {f'i" <n::[ ~ 3fR ~ -q c4~Fc\?41' cpl- ~ S3IT 2lT 1
~ "C'1lT~ 1 <:f5 cmt ~ c#t 6ITd' "i6T ~ ftn -mafr~ EJ) <bcll'tlqll~: ~ ~ ~'cl" 3TTi
(~ -q ~ ~ cm;fr ~ ~ ~ qg('1ClI'i) '<t>('1I:{lq<1~ ~ ~ '~' ~ -;:wr xt ~ \JfT'iT
~ ~ ffi;r q g('1 ClI'1l' ctt ~ ~ ~ Cf)f \R<l S3IT t '\J1TdT t ~~ ~ ~ 31Ti 'ffi;fr t ~ quf.:r
~ ~ 3fR 31'd'<T~ <1 ~ 1R ~ ~ fcn<TT ~ ~ ~ WTl1 CfJTC'f-q fiic>Rrr t1 ~ ~ ~ $11f.1<t>
t 1 l'lITTl'i<t>I('1 xt 3Tf\J1"MJ ~ ~31T cpl- ,<lliifi1d ~ ffi;r t furfrif ~, ~, <IT ClC'1CfR 3ITfu xt bl1C'1T 3fR "("an
m t 3fR ~ ffi;r \JflTCf -q ~ ~ ~ ~ ~ ~ tR xt 31TEl'Td"cw-lT 3fR ~
~ Cf)f ~ m -q
~ ~ ET'$T ~ t 1 lR-wm ~ ~gd:{l'i ~ 3fR ~ ctt 31ICl~<1<t>dl !?rctT
'"
~ ~ ~ ~ t fcn ~ xt ~ ffi;r 3flfI ~ t 1 ~ 31Ti Cf)f >rfu1ffUT t ~
~ ~ l'l1~1'i<t>1('1
~ -q "i" ~ ~ ~ ~ 1flC'1"-~ ~ ~ 1 cgt9 ~ -q ~31T cpl- '&mx m ~~ fcn<TT'\J1TdT 2lT 1 ~ 3Tf\J1"
<:f5~~ffi;r~~-q~t3fR~~
l.lrwin, John (1983)- "The Ancient Pillar-Cult atPrayaga: Its Pre-Asokan
Origins"- Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and
xt ~ ~ TIClT31Tcpl-
3"
~ CRill t 1 <:f5 TTrh
,,'1'
lTYi'-~
~"
Ireland- 115 (2): 253-280 ~ Cf)f ~ CRill t \JffiT t9l?I (~) >rfu1ffUT ~
6
t ~i~~~~~i~~t~~~~~~l~
~~~~~!
i Ii1ij~~; ~ N ~
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
" !~
~~~
~~ ~ l~:; I
ll! !I~!i:
'W ~
~~~j ~~!
~~.i ~~!lI~~1ijE
• "!I Y ~
1li 1li ~ ~ i ~
.i~I1ij~!~J
I '"
:"" ~
Ii';!g., ~ • '[ ! 1& II!
~~"" I:'! .
l~j.~~ ~.-.--Ji.\l'lng P,,1. <
j ~~:; W~ ~ ~ ~ ~
10.~ ~ W ~ ~ .~ t& ~. fc; ~ ~~
~
1C1'~1>;~f""~.E
~i~!~ i~~~:~~1& ~ ~ ~ l ~~~~ i
~ ~
1iji'
~~~~'W~h1li"'J~ - Pr. ~ ~ ~~.
t
t ~ !2 l ~~1 ~ ~ )~~~~! i0! ~i ~i~~
~~~~~fi~
lII~P!~ ~ .
t--
i ~~~~~~~~~~~~~~~[l~~
t~~ i~~i! ~~~
~ ~;~~t f t
-~1ij£ t~ t Et.~:~~f:~tj:[i~!
~ ~lll~li~ i~ ~~I~1&;
,;
i~ i
~J£';~~1C~~
r I~
i~~E~'~ii~~!~ii~!l
~~15i 'W~ ~ 1li~ E f ;![H i""
I
~ ;
o
~
~~I~·I151 ~ ~~llt1ijI~I~1li~~ilt~~ -<;
c
>
~!~~!i;i~i
p <I': •j i~J&
~~~1&~:~!!~~i~:~~l!
't 1li1& "n-
1'll10 .~ " f, 'W1li
i' dB: " I•.•• -!:'ii1II
~.~
0
V
o
eo
«i
s::
l!tiil;i~!t!it!!;it i~I!~'!~
lil!l1&t~~~~j~[I~tl~~t!l&~~ill
11••
,
~.~ "
::..
~
00
p.
t=
..s::
~~~i~~~~~~ ~tttyc&~1&~4!:1/l0-fx ~tl~~~
1&€ ~ i ~ ~ if 'Ie € ~ i ~ I:~:! i 1&i !~ t;~
I~ 4& ~ -tr q~ i:I ~ f ,;z1&
tlil4&~~ii~I~~ ~1!~;1&iil-~111,;z1&
Igc i~~[ !~f i ~ii ~f5 ~ ~ ~ ~ ~ Ii'Ie~ ii f ~ 115 ~: ~! r : ~,~~
~~~i!ti~l4& i'le~1
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
qe ~:
~~J'lei~( ~ 11&~~l'~1&NI,;zr~ .{-'lei1 1&1~·li ;~~~
i~~~!~~lf:~ ~i~ffii~I~~~~j~fwp~t~~~~[i!~i
l~~t~;i ~~ ~,g,;z'~ii ~~~rr~1&~ 'I ~!t~!~~i~
~I~~
i~!t
I~ '!g 4&~ ~ t !i ~ n {,~t~ 1lijl: ~ 1&Ii' ~ 'Ie~ l ~t 'Ied ~.r;~
l'?~ ~ "" to' _ ~ ~ ~ ~ ~ IV 1!: ~
1&1&£i 1&~ ~ -w 1&
I!!~ .~.~
~~ ~
If; "' ~ ~ 10'~ ~ ~H '!ico Jii ~
~t i ~!
Iii> "' il"~ 1'6 ~
i~ ~ ~ ~ ffi Ir~~!~~!~ ~1&,;z I % ~.~ ~ i!I!~
.~ !~
~ ~
pili
(t~Y£ 1; %' ; ~ ~ ~ ~ i ~ ~
Jji &i ~ 1&Iii'> ~ d':4 ~ 1& l,ll' ~ I: 1&
i!
r& II~ l ~ iO ~ z'& 'fi ~ ~
" _ i'itr
~ ~ ~:
~ ~ ~
~ I§ ~ ~ r!~
1i i h1&.r;
~ i IH ~ ~ ~ 4& 1l' U .
~ ~J" If ~1&~4& ~~1& ~ ~~: ~~: iOi ~4&~'le1& 'gJa~ ~i,;z ~
!~
~ffi g: ~
00
~~
! .~
Jg 1& ~ g . ,ill ~ r& : ~ ~ ~ ~.~.~ ~ ~ ~ t ~
~"' '@' !~
~!~:i ~~~ h ~,
1&
p 4&% 'H 1< ~ ~!~4&- 1& !4& ~ ~
~~~ ! 17 17 ~ '1& c[ ~ ~1;: f(; --
i~
I ~ c,
~ t; ~4& 4&' ~~ ~~'Ie %1&~1&i ,'Ie 11&
~ i~!
~ _ 'Ie !' l ~ l1& ~ ~ W 1&1q ~! € " ~ t i~1&: rs i~ ~ h ~
~1~ ..•1!' ~ ,~ ~
?' ~ ~ ~ ~ 1&
II>~o
~
~ 1* ,~ I< ' ~ iY 1&Ii' 111io1& ,1&" _ i
.I\t 1l''W
f ~
if t; F
15 ~ .,
d2 d§: -rr d§: f& ~'~ ~ t !~;
~ 11& ~ g: ~ ~ ~ ~
17 ~ ~ .
-rr ~ ~ ~ '}v i~ ~ 1&
1W
c[ d§: '1& ~
! I ~ &; Ja ii : ~ ~ ~ !~
"" .~ ~ ~ ~ 1li ~ $ is 15 1&~ ! ~
~~,!~ gc ~ ~o1lj1 ~ ~ .!; ! k'. ~ ~ 4&€ 4&g, i ~1 ~ ~ "" I .
~.f.i i to' Jl: & 'Ie1&~ t P' ~ ~~1&~ I 1 4&,Mt;" rs:;; ~ {; I~..
~~~~ ~.
~l g ~ ~ ~ ~ ~ ~ !~ M ~!~ .~~ c[ ~ i~ ~ i ~~~ t ~ ~~t ~~~1& ~ I~
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
JrI'lRli?fi '5fi ~S< l'lhft ~ 09 fmfOR. 2021 <Pl ~ ~ fu:«r arq-;f 3TT<fm "Q'{ chtm 2020 itffi.;ifqq) ~ "!f 1lPT -R~ <mt
~~~~~I
t;3 I 8-14 3tR 15-19 ~ crt -$ ~ CBT m=d l1T6" ~: <]<IT t; I 'Bffif -q ~ rom ~ ~ ~ "Wr1 rom -q
1500 ~ 3tR 2000 ~ CBT ~ ~ ~ \ifTC1T t; I ~ ~ ~ \J1T~ ~ ~ ~ CBT ~ \34CbxOI ~
~ 31c'flClT, gRGllol1 ~ fmT ~ 1Z~- ~ ~ 3tR ~ ~ ~ CBT 6[G';TCJT ~ 1R ~ ~ I
~ ~ ~ 3ilC'iR1Gl'i ~ CBT ~ ~ ~ \JfTCf Cb«l'l!611 Tfit:tt ~ R1tll <:>1
Gl ~ -$ ~ 11ffif
~ I ~-~ 1R g RGlI II CBT~° -$ "W~ fcnm \Jl"R c.rrc;rr -$~~~~~~-q"Cb11~"Cb11~
<T6">T<lT{TR1~CJ{f1fl Gl WRIT -$ ~ ~ ftl <:>11
~Gl'i ~ ~ R1tll<:>1Glx~ fcnm <]<IT t; I <T6" ~
~ ~ ~ -$ "W~-"W~ ~ ~ CBT ~ TP=rA 1R ~ ~ -q"Cbm VI-XII ~ ~ ~i:iC;IGll 31j~-[ild
6[G';TCJT ~ -$ ~ ~ ~ wTrT t; I \Jfffc1, 31j~iR1d \J1'i\J1IA. 3fXT ~ crt, lTfufr ~ -$ ~
~ fulffi ~ 2020 1lR"ff Cf>T ~ '~(>f ~' \J1"ICJ'iGlI4'i ~ crr-ft (~) 3tR 31c.;;(Hk~Cbl· ~ <:>1'$FcP"1'j
1{ ~ (f)T 3T<RR CBT \jUT '])OICJt1I'9)@ "Wr1 rom ~ CRcfr t; I ~
~ ,~ ~, ~~dCbIc11'i ~ -q 3ltA \3qEllc'i CBT ~ ~ ~ lig0'1~OT ~ ,~, ~ 3tR ~ R1tll<:>1"11
~ -q >r~ ~ <Pm fcp lffiYf ~ -q ~ rom ~ -q ~, ~, m-m, ~'5f?jc'i, CJIct161I<:>1311ft ~ ~
9
--" ...---" ...-- -_ _ ..••. .._" -
...
7r:-:-='""__----
~~"'''1C14
~~
- Azadi~a
Arnrit Mahotsav
ooeao
10
i~~~ ii Ill! ~ii~ -
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
ii
~
!§ f li!~it~i~ ~J ~~ i
b" " ~t ~l&ujii [1&
tt:b ~ ~ it ~~!!! J~ I!~ I~-
1& ~
~
~ .~!~III~:~~I!
!il
1&
~
~
!~
4& ~~ ~ -jj; ~ i~f Jll ;; ~ ~
l ~~its£~i&tu --~r t~~ 10
!i
,,~~ f ~
ft
\i\\\ir~ PV1
~~clI-
~'1:;"
~~.rg
~ ! ~~
rt::
~ ~u~~ ~:I
Ar <E ~
~i
'II'~
!!i.~
~
'''''~1&1&
i 1&~ ~ 1:j~
~): I~
A: ~~~ ~~~~
~
tx If 'to ~ ~~ 1fi ""~
,;1~1& ~~~~1~~ ~l~~ ,
<§ i <§"" ~ ii, ~ ~
~~
!!tt~•••.
,. ~r-
Ie ~l1& ~~~~~~~ '~1
'ffi 1&r~ !~J1&:r~ 1&~1<it ~i
~ ;~!i~ii~i1&I~!'~~
I!i!I! :f i!!!
~
tt:b! j l .~ "
t
~
~ if! 1!lt~i~~ttiii! !
~i~ ~t~!~
f£~ll!.dL----' l
~!}&~!S ~~
i~
l .~
~
t I:ii~j~t~
P' lr9
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
~w
~4d
~;i
.~ ~ ~
~~~,d1&
qw
'~I"~~
~j~~
~ ~ to-
~
~ ~
.
~ E 1& I
~ ~ ~ ~ 1& § '~. fi; .~ ~ ~ ~
~ ~ ~ ~ ~ ~ 1& ~ ~ i 1& .~ ~ .
:;~ilill~~ili~
.~ ~ ~ 4& t 1~"J.-.
'Ir :: "'" "'" ~ l1& ~
~!i t ~~ ~~~; ~'i
i Ie: ,.. (~
'."~
~I~~ ~ "'"
~
~ l~"'
!~.ii~i
d;!,-; ~!~~~~
~r~~~f~~4l: ~ i lli "'"
~i~;},-;
4&
iij~ ~_!L
f ~ f"'" ~ jf; ~ ~ l~ j ~~
1& 1& lli 4&
p~~ •• i~!
~ 1C ~ "" ~ 1& lli" ~
~~~ t ~:;~~'i~ i Hi
B' I 1& ,-; ""
,~ ~ ~ii j i~ &; tin ~ f ~
~.p.,~$
1& ~ ': ~ .;;> 'Ir
~•• ~ 15 t ~~~~~~ 1& ! i ~~~ ~~f ~~
i~
r&
1; !4& "'" ~ I[qB' ~i~i
@= ~_ ~ ~. ~v ~ .~ ~v ~ ~ ~
i ~if; 1& ~l ~~
• ~
: 1~i
•
"" ~.; ~ ~ ~ ~ 1-l ~ ~
t"i': "" ~! -~~~~i ~!"'"~ !~ I~ ""; I
i
<r
~!!~~ i~
1& 1& ~ ;<l'~ .~ ~
~~~~1~!~ I t 1& ~ j ,-; ~ ~j~&; !~ ~i~ 1{!
!i!~w * j I;~ ~!i!!i!1& ~ i~ :!~i j! i
1& ;:
,.;~ fj !lli !~
I ~ i4& ~ £" it ~~! l"" lli ~ 1: ~~.! fi ~.~il;!~~
1& ~ ~
~ 1&
~ ~
1& l~ ~ ~ 1Y
1&
~ i~
~~~ l j I~
1& t ~i
1C ~ .~ ~
1C
~
~~~
~1& ~ ~ ~
1C
1& j
fit ~! ~
.~~
§. ~ ~!
I
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
I \ I ~.
i 1& "' .. v~ %1 %1&-Ilil-1li
~ ~ iI lil'~t
t ~ J.'. if ~~ ~iJ1<
1&1& ~~
i I I ~1& 1:! I!il!
t' i ~
1&"
~
I~
~~
~! -Ili :r
-Ilit!d~ ~:,j;. ~~ jg'~
.!fr
~ ~i ~ 1 ti j~ t-lli~I~_
i ~Iili!liiii ~!j!;!
~'" ~.~
j ~ 1& "'! ~ tr to Ie '" ~ I_
~
~I
- i~
i!~
$' lli"
Ii ~!
I~!I!~ t' I~
~ !I~
i~ ~; i '\l;1l' ~ i
I-Ili j 1& ~ i t ~I
1& ~ -Ili
Z ~ t -Ili
-Ili. ~
~..
tf
.
1:; 1&
r~
~ $' IE ~ ii i~ I~
t~ t
l f¥ ~ ~ ~ _ '; '" ~ ~i~i
* @ : ~ -Ili
~d~~1
1& "§~
f -Ili~ t
I
1&~ ~ ~ ~ -Ili ~ 1&~ 1& ~ ~ ~ ,R~:': t ~ i -Ili'"
~
i ~ !··..·::"~ -Ili 't 1<t 1&
1§ ~ ~
t t !: ~ 41~ ~ i ~t
~ ~
1&
j p~
co to ~ ~~
i Qi~f g ~t!1< l1< 4! ~!i-lli
. -Ili
f~ ii! ty.~
-Ili
~I-Ili~1&
~.~
~ -Ili -Ili
~
.;
~%~ i
i w 1&}1:~ l~
~
~[[!~~,R4~~~
E
g! !
~
Z ~ i
.io ~ ~ j
~~~
~
t
~
~~t!1 t t t ~;Jr'~!~
~~~lj:~~~t~
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
14
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
g'1vffRld m cfi ~ xf '~ ~' Cl'JI4wli ctt ~3Wf ~"CI'JT 31Tcmf ~ >ll"1d"~ cfi ~ ~ t I
ctt~tl ~ ~ ~ ctt '~/~/XT\Rl ~
~ ~ ctt ~ -gg 12 ~ ~ "CI'JT4~"CI'Jl 3lCI'J1~f?ldi "CI'Jl "fl"l1$=( ~ cfi (fg(f, '~ ~'
~ f¢<TI 'l<lT t I x=rm 1fr, '+fRCl ~ "CI'JT~ ~ ~('1lfSlIl cfi >Ifira:rur cfi ~ ~ 3lCI'J1~f?l1l1 "CI'Jll1RfC"1T ch
&c;ft "CI'Jl~ cfi "flT2l"-"flT2l" lJTl'ltur, 311~ClI,<f1 G"2lT ~ ~ \ilT"Cfr t I 31CI'J1~f?l1l1·"CI'Jll1RfC"1T t'"11 ~ X1C1('f~ t 3tR
~ ~ l'llC"<ilf%d m ctt fm" ~ ~ t I ~ 3lCI'J1~f?l1l1· "CI'Jl~ ~ ~ cfi (fg(f ~ ~
'~~' ~ ctt '~ LJ)'N~' ~ cfi "CI'JT~ m cfi ~ XT\Rl/~S;!?IIRid aBr ctt ~ xf
~, ~ "f)q xf ~31T "CI'Jl~ &c;ft -gg ~ ctt ~ >ll"1d"~ 1R l1RfC"1T ch \ilT"Cfr t I
f¢<TI urr xm t I "flT2l" 1fr, ~ ~ cfi (fg(f . ri ~ ~ ~ ~"C1Ctl ~ 236 ~ 31CI'J1~f?l1l1"C1'Jll1RfC"1Tfl'R>r
c:T -murm ~ ~ ~3iT ctt ~ ~ ctt ~ - t I~ 3RYfTC1T,~ ~ ~
0'/ cfi '~-~
• ~ ~ ~('1lfSdi ctt ~ ~ '" ~ c#"s;"" ~ cfi (fg(f ~ ~ -;f ~ ~
• ~ ~ ctr ~ «)
~ ~"'" 1,000 ~ ~ c#"s;" ~~ m "CI'JT~ f¢<TI t
~ 3RYfTC1T,~ ctt ~ m cfi ~ e· *~ . xf 360 ~ ~ c#"s;" ~ 1fr ~ ~ urr
\3m, ~, -qftqq, ~ 3TR \3m-~ "CJtq" ~ ~ <rtcT 'l<lT ¥ tI
tI~ 3tR ~ ~('1lfSm "CI'Jl!?~e~fC m cfi ~ ~ 1.!(fT <65( "ffl"J"O'l
~ cfi 6X ~ "C1Ctl~ cfi ~ ~ ~ ~ ~ lJTl'ltur ~3iT ~ ~ ~ "CI'Jl >J'IC"<i
Ig1 ~ cfi
311~;gR: fib cf>!?I1 CI'J~ R: lll· "CI'JTl"fO'i" f¢<TI 'l<lT tI8 xf 14 3WJ "flT2l"-"flT2l" ~ ~ ~-X'(R 1R ~ crwIT "CI'Jl~ cfi
qrf ~ \R 20 ~ fclm3iT ~ ~3iT ctt ~ ctt \ilT"Cfr ~ "fll11T'i"/I3QCI'J,<OI ~ ~ -gg ~ ,<igilidl
t \JIl 3id'<T~ 1I X'(R 1R ~ &c;ft ~ ~ ~ ctt ~ ctt \ilT"Cfr tI "flT2l" 1fr. lJTl'ltur ~ ~ ~ ~ ~
a-fl1C1T~ tI ~ >l~lIWldl cfi ~ cfi l1J'CZl11xf ~ ~('1lfSlll "CI'Jl
'~~' ~ ct '~~ 3TR~' Cl'JI4wli >J1C"<iIf%d f¢<TI \ilTC1T t I
ct (fg(f, ~ ~ ct (fg(f ~ ~ ~ ~ ~('1lfSlll· "CI'Jl sr=r ~uf -m~
>rfc'r~ ~ 6.28 ~ ~ ctt cnfTtcp ~ flgilidl '+fRCl~ -;f ~ 3TR~ &c;ft~ 3id'<T~lI
~ ctt \ilT"Cfr t ~ 1.20 ~ ~ >rfc'rcrt ~ ~ 31Ill'I\l111 ~ '+fRCl cfi ~ "CI'Jl~ m ct ~ ~
~ (~) cfi "f)q ~ ~ \ilTC1T t G"2lT ~, ~ fcmR ~ ~ ~ :
'i(igilldl, ~, I3QCI'J,<ol, ~, ~ ~ ~ ~ ~ • 24'~ ~ XT\Rl130ptedl ~' ctt ~ ~ ~3ffil;
"'i(jfclm3iT -gg 5.08 ~ ~ ~ \Jfffi ~ I • ~ ~ ~ -gg flgilidl ctt ~;
~ ~/~S;!?IIRid ~ ~ ~-X'(R 1R ~ • 3iC1'<T~llI 31I111\l11'j -gg ~('1lfSlll "CI'Jl >1fu1ffUT ~
ct (fg(f ~ ~ ~ ~ c#"s;" >rfc'r~ "CJtq" ~ ~ 3fCR=R ~ ~;
~ "CI'JT~ <nX ~ CITC'fT~ 3TR >rfc'r~ "CJtq" ~ • ~ ~ ~ ~ (ifq:r) ct (fg(f ~
~ ~ ~ l'IRi4i[)ldl ~ "$ afd"lfa ~~d ~
Ptll~d ~(>f ~ ~ rtf (>11 ~m th..J; ~~d 10 ~~ ~ 3l'tx ~ 3TTi (09 ~~d ~)
~
~21 dl R:CRl ~1'i(:J;c:~I('1, ~, f"01~":IIR-c:CI'J, ~, m-m C1V~I\J1'l,l""f"C1""CI'JT,
~, CI'J('1I{JQll~ ~, li('1\!S1I'iSl,2li<T-cn,
~, ~~, qlC'1"I~I('1 3TR cgvcfr ~, ~lli~~
~ cfi ~ cgvcfr
0
15
~~ : $ ~ 1& "1& dE ~ ~ ~ ~
"'i i! 1., ,~.•• i I~~ i ~ i
tI tt'~i !I I ~1& i~f
,\,,;nln P'r<: 1\
: ~~i!'~
'jj
~! ~~
~
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
~J; i
r~ t",t ~
~
~~if bt!
$<. ~ ~
i ~9p,,~.~. ; 1& ~
i !r ~ ,,""I;· ~ :. ~ 1 1& i ~g
t~ ~"6
'~~. ~~ h ~
¥
,~b~ ~ ,
i g!t! i
,§
i Ii!
~ ~
~~~Iildlt~hi'~ ~I t~ ~~i.~[
It ~ ~ g ~ ~i~t ~ .~ 1&t '1', ~"~ l
'"~ ~i~~ltl~Hid~!~~ t~ ~.I1! ~%~ .~ i ~tl," .~ J ~g ~ ~~~t
~ ~, ~ l1&iI+' 1& 1& ~ iI+ ~ 1&, ~ ~ ~ ,~ ar ~
l.~ n :~!f~;!~ii
r;' ;U I 15 i~J~~~ .,!t¥ i! ; if1&~~: f i I;t
![
ii
tf
~:~3
_~~",:J~~~1c~h~~h~!~ ~. f;H~j~U ~t~!hj LJn~E nb~1trH "
I I~
!I! I~!d!!tl!i!!jii]lti:lt~~i;~
IH~l~jii~~f,illi~U~~
~1~~h~HiJieHt1'~~
UI i~i
~ :il~ ~nll!d~ii~ itU~!i~~ ~1i~~~.~;
~i~:i
u~~~iil ~~~~~ ,,~1' 1>" ~.
I jhiil~I~~!n~ii ii~jiii:~~ui~~;itf:~
. .. .. .. .. .. iii~':~~tih . iil~hdn
...., iiiihi!.
~ ~ ~~ ~ ~
~~ ~cn ~~Ul 4i'~" ~" ~~ ~~
If j ~ ~~
~ ~~ 't~~ ~~~ g~ .~~
~ t~~ ,~
~ ~~~ ~~~ ~~ ~~
~'~ I -e- N (") 1<:1' io CD ~
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
~firm 3fR~~"*~
~
~"*
em x=r1cl<=r~
~11
~
if \jvil{d~ll
tI
~,
4
5
.Jc fitbr
~~
22
20
21
28
22
23
65
71
~~"*~crc:cf)~ : ~
(i) C!'if11C!xlC!xl3iR cts;- c#I x-QlT1T'iT ~, 3th 6 3i1~~1l1 17 7 22 46
(ii) ~ R1NR1t1IC'1111"/m~ 3th Rlf¢ct-ll =li$"11IR18t:t1?"TII=C'1TIT
7 ll1"~"I<;x ~"'is 10 12 14 36
if ~ ~ fcl'l1l<IT 3fR ~ Rl f¢ f'il 1 fcl'l1l<IT c#I
wm 11 33
x-QlT1T'iT "* ~ x"l$llldl (R1f141Qul) ~ ~ I
8 10 12
20
37
40
f.1h1~Rsld ~: 10 ~
• ~ ~ em 6f<nCIT "0, ~-cWrur 3fR ~ ~ 48 '+fffif 1 2 4 7
17
-
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
~l{Wj~~~
tQ) ~~ / lJGif) I~ X\iI(f ~ ~t>f 1JPfrur11ffif # fcrm ~ ~ ~ ~ ~ ~
lJGif) ~ cir l1T5r ~'11 ~\i1'1 ~ XiJq # ~ "ll<TT tI ~
~tfcp~,~, ~~;~,~, ~
1 ~ 96 60 51 207
~ I ~ ~ ~ ~ ~<.>11~~1'1 # <mT ~ ~
2 Vc~ 41 38 45 124
# ~ ~ ~ fcp ~-~ -c:1<:r1 -c;-df ctr ~ t \ill
3 ~ 37 36 31 104 ~ ~ -gr \R# ~ ~ ~ '1ClJlxl,~ClJ ~ R1ClJRid
4 ~ ~xlc;jrqClJ 36 33 49 118 ~tl11RCf~#~~~~~ctr
xWrfc1 \3Qll1[7ldl, ~ % ~ 'f<fR~ ~ ~, <IT ~ ~
5 '1"1C; x 8'r '$ 25 17 17 59 ~ em- "4X, <IT ~ \J11R1Cfi'IQI0"\'1~ "W1 # iT; CfiT ):fl<:T: ~
6 24 47 27 98
-.:rR:rdT ~ ~ ~ tI
~
"CJ?19 ~
'" cir ~
. ,
):fl<:T: llic!T #~ crrR ~
7 ~ 2 20 30 72
31T\Jl ~ 31LA ~ ctr man -g-g m <l~ wm=r ~ ~
8 311«f(;J III 21 29 30 80 ~ ~ \rf6T ~ CfiT ~ ~ # >ll('\(il$'1 ~ ctr
9 ~ 14 29 26 69 ~ t m~ ~ q ~ 3R'f1T XiJq ~ ~ tl ~
10 31\J1x6l1~\i1H 14 1 4 19 3ffcp Cf>RUT iT ~ ~, "4X ~ ~$"fC1crOT~ <:ffi f.1cP<;r
24 11ffif 5 8 6 19
CR 3ffitt t fcp ffl 31'R ~-~ ~ -ffif ~ m~
~ fl1c;R # ~ ~ t 3fR ~ 3l1R tR-~ #
-g-g ~ R1NR1tll<.>1ll'i ctr ~ ctr \JlT xfr t; (~-4)
dl~<t>1 T ~ ~ ~ij)hl~'~~ ~ ~
\3 C'"fl ctr
\(5j '1"lll t fcp cgc;r 10 R1~ClR1tll <.>1111 # ~ x=rTCf ~
tl.'fi 2018
2018 <IT ~ 6fT?; ~ tI
cr6T ~ 3lR, ~ ~ 8RT ~ ~ >llctlltH # tQ) ~~ / ~ X\iI(f ~ ~t>f
lJGif) lJGif)
3ffcp ~$<:l:lLLOTLffiC1" ctr \JlT xfr ~ I '11
18
~
~ ~
~ ii ~ ~ i c® ~ ~ ~ ~- i ~! ~~,~,'"~,:~~~ ~~~~i~~
". i B' ~ ~ 11'i11' f ~'" t
i~ ~t 11&~ I ~
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
i~
it!~i~!
-Il! ~ 1& ~
t I!~;!
15
~t'i 1&i~ ;!~il;ii 1ii!~lii;!
tF~ 1 ~~i j' ~~ ~~ % t; J; t £ t> ~ t: ~,,~ ~ 1& ~ -~
* ~
-jl;
~~
~ t
l ~ I~ ~ 11' t t
~ ~
, '~~~ i
R;<
1&
~
& ,~~
~ %~
1& i~ .~
1& ~
1< ."
1&'~
IS
~
1& pO
v'
f/ jjo 1<. p ""
1& ,~ ~ ~ d§: ~ ~
., Ii' '.j;' "~~
1&
~ E
11;~¥~1 II!~~
1& ~
If!!~~~! ~II;I!~::!I;ij~~ !il
~ ~ 1£ J! h~ ~" i~~ ~~1£; ii ~ 1L~1q ~~~,; 3 f~"j i r~ ~& 1;;
£1 ~~~ii1~I"i9'J~~~;i~
t J ~j . ~. ~ .
I!~~i!!jt;;;liiiii
. .
i~i!i!
~~~ 'If ~ ,;; 1&
~'t rw ~ .~ i 11'1r i ~
0--
...-<
$ "tiJ; ~
i !I ~~I~ ~I
1& 1& ~. "" ~
~ 1&'jg~~~IN11' r ,",Ii "g '" ~ ~tr;: 1Wg~ ~
,~;l!: ~ 1& t 1& lit
,~
f i!:~l
1& ~ ~ :; ~ ~: ~
~j ~t
i~; ~!~i~~!l:·i
~i!;! t~!!~~'
i-I'~ t?
~i~i
i!~i!1&~'~!; ~~ ~ii!~t~j~11'i~"!
i!~ ~ j ~"" 1~ !
t
~ ~
Iti ~
1& ~ s; '~ ~ 1;
I, 11< ~ ~.
~i
i~
~ %
i~~ t; II~
fl
f~
f ~"" B
>;ttci ~
-~ ~qf(1~I('1
-- 20
~€~ ~~i~~t ~~~~~ %!~~i~~~~ iiw ~i~~i~~~l¢~·m
~
~I
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
i~~~!~ii%'~~~
,""!t ~it 1&~;w~: t ~i -fr~ ~ ~ ~ ~ l~!
1& '" iI~f5~
1&~~
t
i~
t
:i~i!i f;i i1iiJ; i~~ ~
Ii:!iiiii!i~
~~!if:~ 1& ~ I,1l' l-IE ~~~- ~t ~~1&'W ~ ~ ~ 4 ~ ""i 'Ie
i " 1& j t ~~~- i f~'Ie
4~ill'le'le!!~1~rti!1&~!il!li~li!lli1&I1&!~I~~il,{1
11~;lliit;;,tti;,1~ll~i'lel~g!:1&~1;1!~l&i'le4ili
~~~ t i ~
j F; ~ ~ 'is ~ '~ j ~1f r ~ ~~~ '~'is ~ ~ II ~~~~~
1W ~ 1tr ~
......•
~ ~·mi~~~~~~~i~~~~~~~t~~~~!~f
~ ~ .~~t ~~¥ ~ ~ iF ~ ~' i ~
~tt~~~~·~~~~~ & ~ ~~~ i ~ 1W ~ 4i0 I ~~' ~ ~ 10 ~ ~ ~
N
i~t![!;~~&'~1&~ t~~1&~!~ifiei~~ ~~1&i~~!ii~i'le
1&~ I ~Ii; ; ~ Il; 1& i'
~.Il" ~ ~
j, 1&1&- 1T1&~~ 1&~ 1&~ J"E: -w.. , ~c@:l-1!:l;Q/i'f5
I
i!,<ij.
1go - W 1&~ ~ '"""~!
0 [
~ ~ ~I,~~;:
- ~
1.; 'Ie
~<!r~' ~ t ' 1&""_
'& ii~ i "'l' "" 'IE
~ AT- 1iW c> ~ ~ t? 1iW ~ ~ ~ t? ~ ~ ~ ~ ~
~' re- ~ C/tr to:: i @" ro ~ ~ po
~~~ r~~~!~t ~~~
w t ~i ~!~
1&~ ; ~ <!r 1[' ffJ"''; 1¥ 'Ie
§ ~"fa ~"" W> 1&~ ~ ~:Ii
!1&t I,
~i:ti%'lit'le!il~l~il!;li:tlii~1
;~lii;ii!ii1&w>
~~II:~~i!ti4iJ;~~!~1Iili1&!II&
~!iI&J~;I;i:li
~i:4~iI11&~!!~~ti:t!;!i'IE;!i!~~-~J;I:~;~'&;!ii
1&_ i "" ~ 1 ,Ii: ~ ~
U ~t 1&~ t .", W ~ ~ ~ "" 11 15 i~
'Ie Ii: Ii' 1&~.",
IS 15' £!IO 5' IS
i~~~'
~
~~~~
ji~
~! i ~~
~~ I~
tj i~~ i~
~ ~
~ 1~~~!
i i:~
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
~~ -&m ~ld<t>l. <t>cll~qll~ ~1T-m ai'R 'icl~~ <t ~~ "lIl1T q»- IDct"l15~
CJfs! ~ 3llAT fcrfii;:;:r ~w cfi 11TUP1 _ft ~ ~
~ 'l1"ffif if ~ 31'R Its1('11~ di cpl- \RllC:T--ft-\RllC:T
~~m~~~~cpl-~~~
~ \JfT W %1 it ~ ~ cfi ~ ~ f%ttIT if ~
C'llCf>ft111dl ~ %1 ~ ~ ~ 6RllIOII if 31I<:llfG1d
m ~ ~ ~ ~~~-2021 if 'ETR ~ ~ -Cf>T
-mfi1c;r m cpl- ~ ~ if TfdCf5T, Cf>C'll{l411 ~
eft % 1 ~
~-CfT -mfi1c;r % 1 ~
31'R ~ Ck'1 i(5I kj ctT cfn:Rt ~
~ cpl- RlR if ~ ~ 316[ ~ ~ "Cf>T ~ ~
2022 if -FcP<n \JffC!1lT 1 'l1"ffif if ~ ~ ctT lfCf) ~
cpx;rr, >11f'li 16"1 ~ 31'R
~
~
~ 31'R ~ ~
C'l'ICf>ft111q;=fRf ~ ~
~
-Cf>T ~.
3llAT m~
~ _ft ~
l1T'iCfT ~ 1 ••••••••
~ ~ <=RT ~ %, \Jf6i ~ ~
~=
cfi 1ts1C'l1~ ~ ~ 31'R ~ ~ >T'ClR->Rrn
m~ 1~ ~ C'l1Cf>ft111d1 % 31'R ~ >R1lXOT ~ if 2:c1IR1\Jj"l 11X -FcP<n \JfTCfT~ 1 ~ l1T'iT \JfT W % fcD 2021 if
~ ~ ~~ ~ if £Ill 11xi "I cfi ~~ it 'ETR ~m ~ cfi ~ ~ ~ 31'R :fITW "Cf>T 3llAT 31R 31fucp RlR
~ ~ 1 <ffiT ~, 31R ~ ern if ~ ~ ~ if 31'R 31fucp ~ ~ cpl- -mfi1c;r m ctT ~ ~ %1
it 'ETR ~ ~ ~ cfi 31(Y[1T-31(Y[1T f%ttIT "Cf>T
'~~%I
if) &II ~ q II a. ctT \Wlfu ctwr if ~ % 31'R ~
~~~~if%1 ~~~
\J11~ClI('1 ~ _ft ~ %1
Ii (."('1~ 41 -Cf>T lfi:Zf ~ ~ 2013 if ~ ~ ~
~ cpx ~ ~1lfi:Zf ~ 31'R ~ ~ ~
"Cf>T ~ CJfs! % 1 ~ ~ "Cf>T ircr<TI ~ 2020 if
::r:~.~"'''~Ii''.~.
~ ~ ~ ~~ ~ !'llclCf>lC'l ctT CfVffi _ft ~
.....-:; .4. ~~m"4Tm1
__________ •.•-=.;:;:J:=-~.~.=-;..... __' lTIfif)l ~ "Cf>T ~tT ~ _ft % 31'R ~ f.'rgTr
ftmr ~W ctT 41~4RCf> ~ ~ % 1~ ~ ~ ~an cfi ~~-~~ ~ cfi XiJCf if ~ ~ %1
~-ill ~ "Cf>T lfCf) ~ 3lTi %, \JlT ~ cgt9 ~ cfi ~ ~ Ncrr \JfT W t~ '~ ~' ~~
~ctT~_ft~~qrx~~~~1
~ ~ "Cf>T rn=rr % fcD """411tl 'i -Cf>T ~ cfi XiJCf if =r=rm ~ _ft \JlT ~ i1crr mTft, ~ ~
~ cfi illllT if <irT cfi >rfu ~ ~ 1~ 31'R~' m~ '<:lllllxi"l' -Cf>T ~ ~ ~ cfi XiJCf if x~
'1f1C1fff~ ~ 31'R ~ ~
if lfCf) '~' cfi XiJCf if -mfi1c;r
mctT~~cfi~~
~~3Rl~c#r(R6~
C'f1Fl 31'R ~ ~ ~ if
-mfi1c;r ~ t 31'R ~ ~ ~
~ ctT ~31Rf ~ 1
22
1'1§ i 1~~
~~ !&
!,~,~g II~ ~~
..
I~
~, ~ 1& 1& ~,~'~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~
~t
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
~ ~i ~~ t~~~~ -~~~ ~~
t ~!
1&~ i ~ ~~~t ~1&~ 1&i !~~
~~~ ~~ !& ~
~~ ]! U 4&~ F~~~~= ~Io:::i ~~
I~
i~~_I i~ <0 ~
1 fl[t~l:iil!~i!!!:~~!~i&~il!:
1li
oj '"' '" B 1&1!2
1Lrr ~ ~"" !~i to <if >co •• •• ~
~if
'Ie
lj;~
i~~ ~. '1£. i ~ ~.;
IS ~ ~ 1&g 1&~ .J, ii
1& ~
~ "" 1< 1~'1&~ g 4&,. I ~"r; ~ l ~~g ~ ~ !
t
.3~# ,g 1~~1§ ~ ~ 1li~ ;': 15 4&n: ~ ~ § ~ 1&,13' i
w ~ ~ 0>' ~ i 4iO
~!
'Ie ~ 'Ie <,
!i~ [C~~~
~ ~
~lll5 [C~ "~~!f~
~ ~ ~ 1& ~)~ ~ ~ ~ ~ c& 1& <D!¥= t ¥ ~ '1S ~ ~ ,~
C'i
~t#
.i~ ~!' It~~· !~~~ ~1&I&i~i1&f
i i ~1& ~
1& 1& ~ ~ 1& 1&
~ 1 ~~ 1&1&f J ~t ~-Il5~ 1&i i~ I'
("')
1d" 1&~ t t
N
'i&~ ~ ~ 'In ~'IH! -g "" .~ 't
~illi~l~l~!!"" 1'1e!ii1i 1&!;!i!1&!!ii!!j 1&:!iit~lj
~i!fliilll! ~ll""!lt tilit~lli~1&li~_I!I~illili!
!1li~!
~f~ !l
f~E!,ii!
~
'Ie ~"'
~!~ii
~.
~~.
!t!!~!~IJ!i!i
~ ~
~~~~~!!!ii~.
1&"' dB: Ie ~ . . ,. "" ~ ~ tr 'Ie :::. ~ .~ IP Fi '" ~.. ~ t
~1& 4&4&~ ~<li' ~1<~ 4&.". Ii l1& !,jgI1& i': Jli
!
~ j I ~I 't ~1 : 1~h~w ~ I§ !'Ii 11li~~ ~
to ~
""
j ~j ~.~
~ 1&
~ f ~J ~
i i l ~i ~
1& ~ ~
ffw
~
'1& <ffi11&
1&~ ; ~ ~ r& ! ~i ~~~ % h£;:~ ~ ~ ~ ~ '1S ~ ~ d2' r& 1&
~~[~ij~~i~~
~~%Ni~~i~; ~%~~~f ~ r~~~l ~
~I~~~i I ~~.!~
i lit~i,~t~ili :~t!~i J!if'~~~
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
fi
~ to ~i'~~1l~_~~. 15{
~ "'"! h~-Cc"""''Ie ,It ~ i ~; J: §
~"'" '~ ~"' " ~ ,C' ~. ~
¢'~
~ ~~=~~l~~t~~~iw_t~]I~ jlij
;tlti;I~!i ~ii~jlliIl.Jij~'Ie!
!!~:li:I~~~ll!lllj~!~~~I~i:
~~~~i","~~~~j~~l~~I~~~~~lg~~~~
!&~~~~~~ij[~~~~~~~~~~ ~~%/~E~5
'Ie1lJ It 'Ie~ ~~~ g IV' • ~ ~ 'Ie~~ i 1i t ~~ -=:w. (;\
·"'"1[O,.l . ~i ! ~~~ ~i ~g;~j i~ ~I
~~~~Ii . - ~ ~~" 'Ie . f, ~~ ~~ t
~t i;~Eli : it{; i~!:
~ ! it ~! t _t j 1t I~
~ ,-
.4i'~ ~ roi'~~~'T ~ Ijll; ;,1fSt ~~·i~II~1 ~~ae H
1& N~ ~ ~ %~' ~ [ ~
:_iV4''Ie<~i~li!§·;l~~~~I.I.~~_
~ ~ - 0 ~)~ ~ ~- ~ V ,lO ~ ~ ~
~;~~;, ~$[ %i~ _
t
.1 ~ 14i' ,g ~ E t Ji:' ~ "" f j I'll ~~~£ ~""t 1~~~~~~j ~{x,e J:t JH~i'j; ll;I ,
r&! 10~ )~~
~ 15 ~ ~!~ i~ ~ ~~ ~ ~~ ~&:'/ i ij~ l ~
tv ~ ~ i~
1& ~ ~ 15 1Y I..
1& i~
~ f ~~ 1& ~ i 1~....~i 1& 1& ~ ~ ~ ~ ~ .~ ii
111~EI_I·jl *'l~1
1r ~1r ~ ~ 1r ~ ~G~ ~ ~ ~ fi<
l~illi;l~ l-E!l't
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
i' lIt
i~ilijillt!~~:iiii~~i!£~i~
t I!i~~!j i: lii::~
~iF,;~ ~.~~·ti
;.1''; ~~~~!; II~~~
~Li i • :~!i~']f~;
2111~1'1~~iEI~~I~~I~~~~~~I'i~~-li[~~lt~itii
;lly:~II-~i·i;I~!I~illl~II~~iiii!~!I~~!·~~'
iil~;'ii~ i~~.le~••~ma.I' ~I ~j*~~~~~~:1
i~!t~~E~~i~l~ill
'~ ~' '" Ir~ ~ L. liE I . ~
i·~~I'~!!~_ .i!i'li~!~~:II.~
1&£: 1: ~ ~ sa - i h~ ~~&;; i ~• ~i i p, ~
~ !~ !~ ~ I~
~ ~ 4> i 1 I~
11i~
'tV> if;
~ ~I~ I~",~
~ t % t • , ~g
.~
~ ~'
l ~~ ~~i~
t ii ~~.~
11; ~ ~ J "'~I i ~~i
i~~l f ~ ta ~ (~
15
~. ~~1f' -w: If,' I ~'$ ~1io>~ It '" ~: ~ ~ ~ ; ;;; ~ it· 1l'
f 1& ~ ~;; ~ ~ _
>~ ~
~ ~ ~ £:" 1& '-'-' 1& ~ 1& t1 :~ a ~.~. ~ c&. ~ 1& 1& ~ ~ ~ N
" '~ 'W ~ ~ '~ ~ l &i • It""t: &>' ~ ~ IS t:_' • • ~ ~ ~~
~i!lti~1a~,i1&~~fi~
I-I! ~~:
4D F,; ~' ,
~l~l~~ ~' i~~
iiI~!i~i
:;i~~I~!'lf~ i~~ijj ~!21S ;i! ! ! ~i:1
'~t~-iil~f~~lti I~'i ~;_iillt:~t:_t: ~ ~~I
·Ii
~ f55}I-~ IS iii~~
~i~~
~
I ~J
;!~I~ i~~~11£ ~ i i~(~
t~
IS ~
I~I I~~~tl~!1~'I~IJ~~il~g~~t;~:7i~i~
~ 1& 1& 1& . ~ ~ ~
!ii~~ G~ ~' ~ • ~. ~ d2. ~ ~ I 0 1& 0 1& ~ ~ _ ~
t:ili:!I~ii~iii:~~!~i'li!il!;i!I!!I~ltiil~
I.ifj~ Oi!. ~ ~~Il ~:t~ nJfit! il ~ ~ i i i I 'Ii eo
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
cgt9~~~~~~~~~-~ c>1'$Fcl?l1ifuWq- ~ ~ -g lR ~ ~ ct ~ ~
3fR ~ C1~ ~ at:IT if 3Acn ~ xffc\mW ctt ~ ~ -g 1 ftl c>11~ ~ 3fR ll~ ~ if ~ cpl fcIcrn -g 1
eft t 1~ ~ ~ ~ cBs;~llffid ror ~-~ if ~ ~ WT5 31TR ,~ ~, ct l1JUIl1 ~ ~ ffi W1
ct ~ 3fR ~ f2:~Wil" ct fcrct>-m ct ~ >1~ Tftq ctt ~ f.ffiR Cj)'{"~ 3lT ~ -g 1 W
r
fcrct>-m ~ cB- "d5d" 200 ~ ~ ctt q;:mfu ~ ~ ~ ~ ~c>11f{lC1~ ~ ~ ~
ctt 1~ t ~-~ ct ~ ftrc;ft if ~-~ C' \JlTdT t1 .:.lI ~ ~ 3Acn ftrR -g \rffii ~ ~ ~
Xj'{'1fWid ~ f2:~l1li 1 m ~ ClCP~ ..• -g 1
cBs;~IIR:td ct ~ ror
~ ~ ~ ct"d5d" -::::0. 't>--~, fi:p--c ~ ~~, fi:p--c ~
cWf cpl ~ eft ~ t \rffii ~ ~ fuWq- if ~ 3lR <?e, " f1R: ~ ~ ~ ~ ~ ~ ct
~ cpl ~ sq-
<JCITWcpl ~ fcnm ~ 1 <TtI~, l1JUIl1 ~ ~ ctt 31KCl cpl fc1Cf>ffidfcnm \JfT W t 1 \Jf6T
ftlc>1l~di cpl ~$1If.'lCf>~ ~ >rftraTUT~ ct ~ Cf>14wlil Tftq-Tftq ClCP~ ctt (iWI '{i)Cf>d
1~ en- ~ xr;q ~
ctt ~ -&<m- ctt \JfT ~ t 1 cBs;~llffid ror ~-~ ~ cpl ~ ~, X'CR{?;f 3fR ~ ~ fiic;r ~
ct ~ ~, (5Il'{lct~'{ lR %1lTll, ~ 3fR ~ ~ 31LR ~, ~ 3fR lil'1ffiCf> ~ cB- ~~ ~
ct <JCITftlc>1l~l1l" ct ~ cfI;::r Xj'{'1fWid ~ «~11+fi CflT ~ ~ fullatt ftlc>1I~111 ct ~ ~ ~ 1
\3<1,I:1lc'1 s3lT 3fR ~ t ~ ~ ct ~ ~ ~ ~ ~ ~ tw if
ct §)f.'l111e;'1 cITE! cpl -Bfc1=Cf>&ffi=d
1Tm t1~ if ~ CLIf ftm-R CflT CflTli ~ ~ lR ~ cITE! ct ~
§)f.'l111·e;"1 ~ ct ~ czrrqcp ~
'iTc1" W t 1~ llicJT if ~ ~ ~ ~W cpl ~ ct"d5d" ~ Cj)'{"~ t~ c;r1Rl 'i,x ~'( 1\J1 ct mBIoT at:IT
~ ~ 1 ct ftlc>1l~l1l" cpl \i'<llCIT-~-\i'<llCIT ~ ~ <RAT t
~ if ~ xffc\mw ctt 6ITc1cR en- ~-~, ~ ~ ~ ~ ~ if ~ ~ ~ 'RCP ~ ~
3fR ~ if ~ lR ~ ~ ~ ~l)d Cf> 1(4) '1 ~ 3fR -q-AT CflT"'1ll1~ Cj)'{"~ 1 ~ 6ITc1~ ~ ~ fctRrr \JfT ~
ct ~ ct ~ ~ cgu fctRrr \JfT W t 1 ~ 3fR ~ t fcp mBIoT at:IT ct ~ ~ q ~ ~ &RT ~ >r<:iTff
~ \3f1xl{5j;s if ~ ~ xffc\mw ct fcrct>-m lR fuWq- 'afR ~ \JfT ~ t. qg ~ Cl?T ~ if m ~ ,~~, ~
~ ctt ~ t 1 W ctt ~ llicJT if xffc\mw ct 3P1TCf ~ ~ ~ 1
if ~ cfr;s ~ -g1 \3f1xl(5l";S if fq~ ~ ct ~ (~ ~ ~ ~ t I B~ 1)' Ufiffi" f<rcm- ~ t I)
~MIc>1l1 j'1NI{l Tftq if ~ q 3RT ~ if ~ 3fR ~--,fc;r : sports.rakesh@gmaiLcom
26
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
1lffif 1{ ~ 1{ dlf);ft<6) st>ifa qft ~3ffif "iIT ~qft tI t:lclif«b. ~ ~ dlf);oftlf) 3f4T -ij5G ~3ffift m 1{ t.
~f<A cl Jlld 1'< If~ ~ ~~ <fiT ~ xt tI~ ~hllf)r <PT 1=Rhrr 1fi ~ t I 3f1R 1lffif <fiT ~ ~
!!hi 1{ Jft:I~Ifih1 ~ t. ill ~fTt>~I~cl ~-t~~. ~ ~ll 31ft f41f ~CT \it~ ~ dlf);ftlf) <PT ~llT"<.'f
'ff.fT "WIT 1 ~ d If);oftIf) ~ ~llT"<.'f ~ "(:If ~ ftrtt ~II '1 c: 1'< ~ ~-mx<fiX ~1f. ~ ~ ~ "clPIT <fiT
~ 1fi ~1f1
27
i141:iEI~ ~~!iJE!!~lil·~IE~iWl!!J···~~~!II~i91
I I~!~iilii! 9EI1~ilillrll~;ili!li;~:J!~!liwt!!~I:
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
i !f!11!!I' flill!iil!I'!~9~IIJI*I!;!!~!ii!ililtl
t;lfh*;t li:.wi!~i'tl5l'i ~t~*~~I!. ~~~i~~*jliDi!
ili~~il~~ liDlt!%~~!~~~~j.~~illllil!~!~~~~t~jii
.-~!~~~~
i!~l~i~f! ~it;~~it;~~'li';~li~~!li~~~;I~I~*t~tl
~f~.i*~.~ t~~fiijwE~r'-l;!·i~wii l~~li!~l:*!:'!
~ii~i~~i~~~U!~: ;ilii ., ~I~~ 9:~~~Ulfll~!i
ii ~t' ~~ n til [* ~~'~~~ f;~*~ J.i;
y.
g 1'fJ.i;'" U';<W4ii
i4&~wlli~~&~1iiti* :
"Wi
~!U
...
I*~ ~'W
Hihu~(hlC~ ~ (~ 't ~~I\
JP-;'* i* ~~!.~Et~t5 t~1U~ " .it il~ r1&j U!!~i:
t; ~
9",~i!iDi ~:IL~t~i*-Il'i~t
9
~httlli'h~~~W~w Jl: .i~rli t;'\i
~i!ii!I!;I;ifil! li!ii~!!I:II!!li!Ii;wiji!~~i!
i1&~~%.~~ ~i ~it" i'
lt~!·U~~ H hW" -i~~·~!*~·i~.iii i2" !1.!iii:i1~
iNil~i<w~~l~~! $iitt!tl!!~l~ roi
~6~~
i
f~ll~t~~~*!~;~fii~~ ~1~til"'11 i !if~l~le~I'lil
~~ii~ri·I'I~~wtil.iiililw~~. if li~iwt.·l~~il
l~i~~f~!~~!'\ifi~itil*iwlt;j~i!i~11 !w~~wi~<wiit::,~~l~
1&~ I' i~~~ ~/~)~
~~
~ ~
i
tg
t;
i~
~£ i ~!~...* ~ :0 ~ ~ ~ -~ ~ i ~ ~e i:
i· ~ ~~~
@~ ~ ~
1li ~ ..~ -g ~ <0 & (V) - d§: ~ g 1Y
w ~
II~ii ~iil~lilil~ .iiijlililiwt *~il*;t.ilii.i9 e
~~iWI~I·~·I~Wil~!j;l~ ;.iiii~II~~!~~~jll~i I!·~-.
t I w""'hi~~""
~~2 h t; 1& I ~~~i ~ i. 1~li:n ~ ! ~i'lll I!
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
t ~ii~!~~ . ~ ~~'fi;1&i1&+'t,;;;~i=,ff'lr~~",
~~,;;;~~~t ~~1&1&* t'lr«~!~~~1&iii~~li
'1& ~~ ~ ~ ! ~'1& ~ ~ ~ ~ ~"~ ~ ~!fD ~
h
$' ~ ~0~ ~ ~ ~
I!lliti Itl"'~I~~~i"'iiil~~I~iii!'
IJiil~li~ft!!tl~!!fl!~i!lill
!
lli' ,;;;
~"~j ~" ~~"f&
I i~
~
l ~ % j 1f ~ ,;;; 1&"':
<li' 'IE
~!~~
'alBin
'Ii'
E> ~ ~.
1~ -!
~ ~ ~ ~ ~
1"' 1& ~ '"
"~
.~ i~w1Y ~ ~!
~"~i i~l ~~~~~t
'c· !~ iH~I ~,;;; ~ , ~ <:!'1&1&~ i~~P i~ f; I~ o
("')
I iffi'lriill!; 1!1'Ir~: ~~ii~! 1&~
~, dt~~ 1&15'1r]~:~$tl:;~, j;;. i [>'i",!w.1~iii
1&-/l'!;; ~ !~ 1&~ i i i I ~ i ~ ~t!~~J,;;;
,~ ~
Jt If~i!
IS
:!:t~:i=!~~!
~~ l'" 1& i Wi ~%i!lr!,;;;!l
<li' ~
~ tr f, I 'Ir; I
i!i~:
IS 1&1» 1>
'I i!i!!j!iii:1&,;;;~ltil!il~~
~ !ifliii ;~:11111Ii~tijii~i!1~;1
~t i ~ l ~ ~~<li'';;; f, ~ ~<li' f,,,, i~
~t iii~ii 1&~ iii t
- -- " % J2 ~ % l w ~ ~ "~~~ ~ ~ g ~ ~ ~ ~ 4S'< )~ I~!~
~ £~" li-I~wiii~~iiliit~i~!
% ~~ ~ -rr ~
i ;~li1; il~~i!i:iii!!
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
~ '1<i
. lI~~!;=
gtl~i 'W ~~~~
1O''!i' 5' IL~
!i ~~~ 1: 1,1ii !If",,: i~
~~1&1& ~-~1(; ~~
'~ J[
.eo ~ i i ~i ~ '1< 0\ ,jp:
! ~ iI \\j t ., ~~..t B
<!;i;
!~~ 'F
ii~;! i1&~llit i,'i • ii
1·
tFb
~ ~~,~ :,i~t~~
I
.,;;;110' ~ 1& _
. '~~i
t ,~~~~ ~t ~Ij l1r
W 1~ fJ:... - $ , ~ ~~ 1& t' t
~'1<!!; i Irrs I ~Jl:rHii
i :
i~~~ t q l;B; "" U'1f 1f
•.....•
M
'f§ ~ IE
!~ ~
~
it;
1& : ~ ~ ~
li't. 5' ~ ~1&~~ili
~i t ~~~-
~1S~~
~~ ~~.~ ~t
~ . &~~~ 15~~i'lr~t1S1~i~1S~
~~'~i ii! ~i~~i~ir;;1h 'I
j ~ .~~ E t ~1 t~,w~!
1& 'g ~ ~
1&~ W ~
~ ~ @= 1jt£/
ff;
~ 1iD I ~-
~ ~ ~~ ~ ~ ~ ~ 110 ~ ~ ~
~~1&~w
~ ~. ~ ~ ~
~ 'W -!; t j
~~1& 1& r5
i
4i0~ ~
!1;~ E] !t 1~~1i ~
~tl&! i'!~ ~!!~~i'lr::~
~~&~! ~il!!;iii· j;
~~:sI'~~~i t ~~I~
~~~
~~.~ i f ~i'!& ~ ~ ~ i ~
~11& _ ~ ~ i~i
zi i~ 1~i;ii! iili1,1 ii,l:!i: ~
1& 1&
t ~il
~!:;: I;£ii tj
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
iit~~!~I!!~!I!~~~!I:1
~~~~~I
· ;:;I;:~ ;illl~i 1~!li
i#~~ili!~'; i~~·V ~ ~&~I ~ f~lt;
~~~~.~; ~ I~,~
E• l t 1""i _ ri ~ ". ~ ".t· !'Ii" '" i ~
i i 1~
)f ~
~i~ 1>~ '"t' ~
1& j!
jQ ~ ~ ~ ~ 1& _ q¥
;!
<Ii' t ~~~. ~W 1i~ ~
•.••••~ ~ ~ ~ ~ ~ t;r $' ~ ~ ~ 1W ~ ~ rc; 1& ~ ~ ~ ~ ~ ~
~""
!Jt ". - !:I '" .
~G ~ <!UJ
t ~~,;;; 10- ~ ~ ~ >? ~ ~ 1<'. fl" ~
iii!~:!~I!~I:lj~liEii~jl'I'·~!,;;;~;iill~t!i
ilii::!!Ilii); :ii !;!:~!:!i!i~il!~;fi
~i~i~~~~I&I~tl~ ~~
i~!
I.~I
~i~
~I&III ~i~~fj! tl~,;;;,;;;i I~
~ .[ J§ t~.~i ~
;;
~~I~ . !g- ~ i·i; ~ & ~ i j~~.
~i~
~1& ~ _
".1 i~I:t' '"
1&; -
t 4I ~,E i 'i ~ dJ i~ ~ ~ ![~ ~
1: Irs
.~1l1~
j i;; Ii i HI&
1<' -
i,• irIP> 'jg~ ~ l ,# j i~
i ~~
1& ~
!i&ji%iL ji~il: ~~iff~~~i~~]l!.&.tl~t~l~
ow ~ :t. iii. ~ ~
p.
1!!1>I!i~ llii!='" Ijl.·~~~~'i·j~·"'I!~i!~:!~I
!irl~I:! ~iii!il:!itl.!i.!iIi~la~I:I!~~il[
~!I~lji'" 1~11wj! _!jl~
~i&'!i~
~::~~i!~~~,,~~!~~
Ifli!~~!I~~!I["'I!lliif!ltill~~~I~lil~!~~~t j !~ ~ .~~. Jt !~I j
". ~ ~ ~ 15
,;z ,_ : ~ ~ - ~ ~ ~.:
fa". ".". ~~ ~
~ ~ ~ ~ ~ '"
~ It b ~
~ ~~ l ~ I~
J? ~
1~i·lWo~~ ~£ q~
i~
(i,; !~
>Ie
!~
t
i~
~. ~1: ""
~ . ~ r~
'\% 1& f,i ~-IH~""I~
Ie: ~
1t ~hj ii~".
g
d2 -
rs~ ~&'l& ~1& fg ~ ~1; ~ i~ !~~ ~ ~1& ~,m ~ ~ ~1& rs!
4tD~~1 £1 ~~ rs ~ ~~ g
II[.
I
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
~~~J[~ ~~ ~ ~ ~~ 1&
1£' ~~1 ~~ i t
~! j ~i ~
: ~ !~1& i~ i~! ~~.~ ::
Ii i ~~II !]11:1 i~ ;:_! ~ !i ji
I~
i iii~l~
Ii} 'Ie~ t ~1& 1&~ .~ ~ ~ t 'Ie B' I ~ ~ !t: t j _f~ ~
~ ~~I!E :!t~~!_t;l ~~~in
i
;!,;~t 1&~ il!~~~l ~~~~.~:
,ain
!1S~i
I ~ iI 11 t j j ~~ t
t
~!
~
!~ 1>i~; :1
$'
£ w ~ ~ ~ ~ rs 'l& r&0l ~ ~!~~ ~~~~ ~~
~ i~Ri~'Ie g If!~ ~~fS>t . 1> i~ Tt ~E ~~1Si B': ~~ S>i
15 ~ 1& ~ 1& /#8p 110 ~ ~
~iti~i ~il'le~~~~~ !J~t i~W@ 1>~ ~,;i~ ~~~i 1&
~ @ 1l' ~ ~ 1&; !t 4 £ f&~ .~1E ~ ~ ~ t !i i,~ i ~ i ~ 1&i ~ -~ t
~ ii~1&! ~4i1S§1>n:i! i~~~'Ie~~~ !! ~!~iEI~~ ~l I (~
I~~~~I !;ji_IBf&~ ~
~G~i~ ~li;NI~~§ ti'le!
1~ rs l1;i~~~
·~~t~~
li~1S,," : g~ l~ ~'Ie-l:i ~~%"" 1&~1&~ 'lef II
1&~~1& 1&~~~
~1&,;""J~ ~~i1&'Ie~lii tj! ~I$t Eil~~~lil
<Ei
:1 1& ~ ~ ~"" ~
I;
~!!~fJ ~!_~~i~~~t~~it~
~ii~!~f~ii'!f~~~!i:
~1ii ~i1&ii ~~ti!lii~
1;£ili _~fl ~i,~:e !Ilj~ ~itli~
l!ti!~~~!~~~~li;i;11;.~~~~!'~!~
~ d§: ~0 ~ f9 1Y ~ 1& 1& 1& ~ ~ ~ ~ ~ l ~l ~~f& t ~ 1& ~ ~ ~
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
~ em- ~ ttR 1R -R \JIT x§- ~ 1 <T5 ~ 'l1RCl cB- ~ ~ ~ em- ~ ~ >lffle:fUT cBT ~ tel ~ 1~ ~ if
3llx 311\1iR1~ClI\(i cpr ~ ~ ~ 1 ~ ~ if ~ 3llx \(illilf"0iCb 0X ~ ~ ~ ~
<T5 ~ em- ~ 3llx ~ cBT 3lR -R ~ CfTC'IT ~ em- ~ >lffle:fUT ~ ~ ~ ~ 1
~ ~ 1~ mxT ~ ~11~RCb ~, W 3llx \JI1"1Cf>I{l Cf>T3f1Wf- X1li<l cB- XiT~ ~-~ ~
xllT ~ ~ 1R \JlR ~ \ilTffi ~ 1 ~ ~ cB- ~ 31T W ~ 1~ ~ ~ \SIT ~ em- >lffle:fUT ~ if
~ ~fd;qIRH1Izm ~ ~ ~ Cbl<hflli, ~ ~C1il~"1 -R x§- ~ ~ ~ <T5 -;:ffiT 1RIT fcp -cmrt ~ ~
Cbl4fuli ~"CbT ~ ~ ttR 1R ~ \ilTffi ~ 1 em- >lffle:fUT ~, -cmrt ~ m.n 3llx ~ ~ ~ ~tT
<T5 ~ ~ 'licr 3llx ~ ttR ~ ~ ~ ~,~ if 'lTCl Clf{;fr ~ 1
3llx ~ cB- ttR 1R iJCYfW ~I ~ ~- ~ ~ ~ <T5 ~ ~ em-
~ "'!i"ffi ~3lT cB- ~ 3l1fr ~ ~-xtI ~ W if 31T1T~ cB- ~ ~ cB- ~ ~ 31T1T~ ~
~ W if 31T1T -;:ffiT ~ xt'r ~ 1 \(iIii If"0iCb 3llx
111 xTCb x§- ~ ~ \3'lCbT nr=n ~ fcp ~ ~ cgt9 ~ q?\("
41RClIRCb ~, I:Ff cpr 3fl1TCf, >lffle:fUT cBT ~ 3llx"Cb11 ~,3icl if ffi- ~ tR cpr ~-~ m CfflT ~ 1~ cBT
\iil 'iCb I~ ~ wncr xtltT em- 1R ~3lT 1R ~ ~ 1 ~3lT em- ~~ q?\(" mtT ~ ~ m \)'i" 1R tR cpr
lJ11ftur ~3lT ~ ~~ ~ "Cf>1l ~14nGI{l cpfli ~ 3llx ~ "CbT~ ~ \ilTffi ~ 1
'fCb cBT ~
(1\(l{) ~ ~ ~ 3llx ~x IC1fA:1 Cb ~ ~~~ ~fclm3lT Cf>T3f1Wf - ~ 6fR \i'fGf~
W if "'i111 WR q?\(" xt'r ~ cnfr ~-xtI ~ ~ ~tfT ~3lT 5tn ~ ffi- ~
cpr 3T'l1TCl" if ~ -;:ffiT 31T
~ m cB- ~ 3l1fr ~ W if ~ ""11ft -R 111 xt'r -g 1 L/TfIT3llx ~ ~ 31LA ~ -;:ffiT ~ "4lC9T -g 1
fW:r ~ ~ ~: ~ ~ W if ~ ""11ft -R 111 ~ ~ - w if ~ -R-'iT, >rrne:fUT ~ CfflT,
xt'r -g, % ~ WPR ~- ~ ~ ~ ~ {5l~G'i1 "\(iq ~ ~ cBT (1\(l{) ~
tll'1IRi1Cf> Cf!,{lRl~i - LfGi >T~, ~ cBT mtT ~ ~ ~ \SIT w if ~3lT cBT "Cb11'~I'DGI~ cpr 'fCb ~
if wctt 3llx ~3lT em- tR ~ ~ ~ cB- "Cb11~ "CbT\(lJT
~ 1
3lT\J1"~ ~ 'l1RCl cpr ~ ~ 1~ C1\$Fch"11"if ~ tll'1l RilCf> ~ - ~ ~ if ~3lT cB- tR
~3lT cBT ~ 3llx ;@C1'!5[G1R fuqfIcr 31m" ~~~~ ~ ~ ~ ~ ~ \(iIii 181 Cb ~ 3llx f.i<:r1
LflC1{Cl '(i)4 ""11GId \( ~3lT cBT ~ tR cBT ~ ~
3lT cBT ~ if xRT q;=r x§- ~ 1
m~ e- ~ ~ ~-
" " "
- 34
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
~ \JlT ~ t I ftlC1l;$l ~31T cot ~ 'ligl<1MI '3445'tO n LR 31TtrTftl >rfua:rur "'If ~ ftlC1lf%lll -$T ~
~ eM \JlT ~ t I ~31T ~ ~ 45("\':1IOI45lfl ~ \1lR~~1
~ 6RRT ~ m-n- if lig~g:oT ~ -gl<rr I TJic1Tif ~ ~ ~ "'If 31l"t ~-~ ~ ftlC1lf%ll'i
~ "'If ~ ~ ~ ~ \i'fR eM 3l1C1~<145MIt I ~ fcp ~.tt. \J!n, ~.~. -m+rr, ~ ~, ~ ~
't91~qfd ~ g'tFblxl ~ llTU[l1 "'If ~31T cot -qfur m eM C1Clc11'116I'I'tl!lg'1 ~ ~ ~ ~ ~ t fcp ~
'4t 31ICl~<145MI I t ~ '4t ~"'lf ~"'lf q)11..,.gr ~ 3tR ~ ~ if
~ ~ if
'4t ~ 3ffi11 ~
"WfT\Jl srer ~ ~-~ "'If ~ '~' cot ~ ..,.gr fcpm \JlT ~ I
tI~ ~31T 3tR ~ 'If<<m- eM "WfT\Jl if ~ ~ 3tR ~'tIC1f?q45 if ~ ~31'f ~:
~, ~ ~ ~ t fcp ~ ftlC1lf%lll ~ 'If<<m- cot ~ ~31T q)T ~ ~ '6ITCfeM 31R ~ ?; ~ t
~-"'l'(R LR ~ 3tR ~ ~ I 'lillilfUl45 tflfd<1i fcp ~ eM ~ ~ ~ t, \i'lT ~ CfCP ~I ~
3tR '145I'tI,li45 1Wcj31Tcot ~ m ~~ TJic1Tif ~ ~ 111\J1'11~ ffl \JlT x5T ~ \i'lT ~ 'li g 1<1MI, >rfua:rur
~ q)T ~ fcpm \JlT ~ tl ~ ~~ 3tR "\('qR~ LR \J'IR ?; x5T ~ I ~ ~ t m CZ1IClgIR45
~31T ~ ~ if ~ ~ -gg 'li45I'tI,li45 >fTTlX fcpm 3tR 'lilli 1fUl 45 ~ eM, \i'lT ~31'f ~ ~ 31rT 318 ~
\JlT ~ tl ~ ~I ~ t ~31T cot ~ 3tR ~ ~
~ ftlC11 f%lll ~ "\('qR~ eM ~ ~ ~ ~ "'If ~ m eM ~ x=r4T cot ~ C'fP1 ~ 3tR ~
3tR ~ ~ ~ >l6itr LR ~ ~ cot tzfR ~ t ~31T cot 3llA 31T4"LR mcrm m err 3llA
Nrrr I ~31'f eM wan LR '4t tzfR ~ eM ~ ~ 1Wlb ~eM~'45T~q)T~?;
. ~
~ "'If
"'If W1 ~ 31il I'1ClIt) ~ q)T f.'rlifur ~ \JlT ~ t CbW '4t ~ ..,.gr ~ I ~
~ ~II <:;1
~~ 1 ~ ftl C11;$l 31Rlffi ~ ~ t:9R 6I=lT ~~t~~tl i
eM ~ eM Rr1 d! ~ 1fl "'If tfC LIT "'liC# I -X-~-"'l'(R LR ~ "'If ~ q)T liB t ~ ~ ~[I+fl-;::r
~31T -gg ~ ~ >lfdlllfTIMI~ 311111fUlM~ ~ (~ '*l'l<6l~II:rr -<6)-~ -g ~
~ ~ ~ ftlC1l~ll'i eM ~ m~ 3tR ~ -q ~ ~ t
~-<6)- 1 ~ ~& -q C2J(ffi f<fflR
. If-~{>f : shradhavasisht@gmail.com
~ '4t ~ I ~$1If145 M45'11cBl LR 31lmftl ~ ~
~upsc
..• ~
~~IA5Mains
~~
~~~.1!OrQllr1-4
(2013-2020)
._-_._-_.
._....,_ ....•.....
·_"1_,._0)"'-'
-
Scan
or Visit _ _.----
.---....•..
....•...... .• --.-
https://bit.ly/upsc-hindi
35
-
1E .~ i~.~
~
~~~
~!~~~
~ ~~~ti ~f 'I! '~iN~.~_i
U. i~ ~J!~,;zj~!t~'~il
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
$
i -i ~!ro & ~ & ~ ::l ~1i ~~
i~1&
1& ~ '1& 1&
i
I ~ ~ ~ -. ~ ~ ~ ~ U) ~ .~ cffi: ~
~-iiii i:~~~~~~ilii§i~
t~_iro~ i~~rl~~;~i%~~~l
~ ~
i~ t~:i'~,
~>" _~!!'~
;
I&!~Ii~!~i
1& ~ ~
ffi' ~~.
~
~.~
~~H I _."
~ i ~~1&.g~ ] ~ w,~ i" . ~.:~~~~
~
c!1&~~4E:~
1>r
.~ 1.- ~ ~ ~
1&~1&' ~
i ~1~ &: IB 'jg 1e 11& '[ 1&
1&
.
~r& ~
~~~~
~ ~
I&' ~ I---O------ol.
f& ~ f& ~
f;§ ~ ~
f;§
It 1r ~ ~~~~'
'D
C')
~
"ffi
1& i~~~ i f ~~ i1&~ ~~ ~'IeRi'Ie lbi Bil'18
~ ~! 1&j ~~~i~1<'1<',; &" ~ ~ ~ ~ ~ ~ "'!Ii.,
~ ~,..~ii,.. ~ f"; 1&~1&!~~!1i ¥~
~
11::::
i~~·~i~~!'Ie!~ii!l~I&~~;t
~~ ~ t& ,g ~ ~ <fr 'Iefin k>~~ "'=. ~
~
i
1<' ~ ~
I~~~~! ~l~~I;~~!i&~~~'Ie~
",~'1&'" !f~~~el&!~~'le1&;!~
~,..lOl ~ ~ r ~~ I&~h~l
1&,;z'!iFi'le
',;~i
W~i~~ Au\~l~~!~!&~~l~]'
ro~~~~i;Ri~~~~i~l~
t-Y ~ '1& ~ ~ '~ ~ i~~15 ~ ~ ",---'~---'-- ~
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
37
-
~
~
~&~~~~i~~~~~jii$
~ ~ ~ ~ ~
~l~Ei!~~~lE~~W~ E~~il~!i~
~ ~ .~ *" ~ & ~. g t~~~ §~ t i I& ~ ~ ~
.~ v ~. ~ ~ .~
i ~i~~~jl~~~l;l!tr&~; 4&~1&~f~t'!~ii~~~!!1&~<W ~<w!!
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
~
~
.~ ~~
~~
i~ ~;iI!; 2 !:' ,IH g: Iii ~ . ' :" 1&:"I ~~ i Ir ~ 1li
~ :tE ~ ~ {i; W~
~ ~ ~,~ ~ ~
idO'
~ W> ~ ~
IS
.- -fi ~ ., 1§: ~ ~ ~ ~ ~ 1i=
~~~~~i~' ~ ] ~~' ~& ~~~ ~~~&
I r;!!!!!!;liti!j~.~ i;jtj!~!~~ ~·~t!~
~~ ~rt;, ~~~
!!'!: i!~ ~~
$~ ~,t t 4& l' ~~~ ~~1& -w ~ ~ ",'- 1<'
~-, . 1:
!~
; i Xl i~
.
i~!~'i~t!t ,~1<' ~ i~;1li ~ 1~~l' i~
•
i~
I< -
.~
~~~~~l~1&~~l~ l;~i1'~l~~~~1<'f~~~il:":~~;l~1&:"jl~~~
_
~ j ~i1&
.
!;~~
15
~~ ~~~~i~~~li~ ~i:l~i~~~i~~~~l~t~~ ~~~~~ i~
I~ iII ~~~ ~~1~i ~:s ii ~~~~~J i~
00
I~~ ti
M
10 ~ i.'~ ~ ~ii .~
~
11'I<wt ~ii4&YIr&I~·::"~t <W!~1&li<W1~i~I!~E1<'~~i~1
1&~~1&I;;~~iiil~llll:!~ 1~~lltl&li~~II::li
lii!l! tilir&i1&~!l4&_~I:1~;I:l4&!:!<WI;1&!!ltl!
~~!~1&! .il<w!~'IIII~I4&;~~lil!llit1&l1<'t'~;!II~!
!~!:~1£ f £ i U: tr&&,
~ ~ ~ r. ~ E ~~ 1li ~ If ~1~~'t!~<w1<'
~ ~~
1C tg
I:;f:i J~l~!!~it;;~!!tl!li!it!~!!!jt~li~~!I!
I~il!~ ~~~4& ~~~4&~~i~. _ :".,
i i~~ ~.
~~ i I r !~ ~. £ ~ II~
,.
~ I~
~~tia
~'~. . w ~ $~~ t~ i, g;
t I~~
~
.~" r? ~ I;;> ~ - rt; rt;. ~ ~ rt; ~ ~ Ir ~ .~ 11' ••••
~r&! i ~ it!'~ 1C
4
t
1+ ~ <!to ~ 1+ ~ ~
'* ~. i ~~ ~ £
1§; i1& !% t H ~dl!
R) ~
t -lEI 'Jg~~~r&~t*~lE
tf; ~
1& ~ ~ ~ ~
1r&!~:~
J\' !
&= ~ ~'
15 !.~
~ ~
~ ~~
Gr &~
!-t ~.~
~ ~ : 4 ~ ~~ ~ ~ .~, . ~
&= ~ ~ . 1+
itvi~<!tO
~
~~
''R) <!to
~
• ~ ~
~;;~.i~~~t.~1V~.~1§~~ill~1&~~~i~t!i.
1§1~~ t~ tiii1§i1& Illr~~t~i!
~11V1 111§1VttEtE~ ~~i~~••~
1i:1&~t~!~1~1:1!!~I~~1!:II!
~~i] 1&~~~<!tO~~~~ ~i~,*~i ~ 0-
(")
~~1+~l~~~~~~~j~~1&~~~~~~~~
I~
~i ri~
~~'I ~ti~I!
..~q 1'i i ~
<ffi: ~ ~.i" ~. &' [',; 1t;
~
~!t?,~]I,U ~~-r;~~f~ ~
" ~ '"14& ~ 11if· 1&It .r; 1~~~1~
110 ~ ~ ~
1~1 ew~}r&clll1&~~wIC1&~1
~;!'I1§ Ii ~:!~l ~Jtilll ~~1&~~:~ IJg
1~;~I-~i~11&dl!~1&!tl~CI!i~
li!~!t[gtl~i~~
~r&4&I~~r~~
l~ 1+
~~~~1&~ ~ ~~~~ 1. 1i= ~ ~ 1~ i'~~
)~ ~ ~ qg tg. ~ ,;;
14iw.W~14&i~ii ~ti{;1&ui!I-I· ~ l~~w I
d§: ~ ~ ~ 1+ ~ . tv;,jW 19: ~ ~ fvy.~ ~ ~
~ ~. .' Mf!~~,:P~i'~;$M~, 1; i ~
~ ~
~~~ t ~i i l ~~i~~ <!to
~ ~ ~
~ -~ f!l~ !!f i!ilo r~~ f~
~~~.f;~!t '.~:
p',
f ~~ ~ii !;~~1~~! l&
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
1~1il
~~1~~m .J:;~~~,," ~~\
I 1&~.,. If; ~ ~
fit "'"1: '1<1&
i~[
~E
1\= 4&~ ~ ~ ~ .~ ~
1c11'!C'~i4&!
.~ ll'
~16
f )~"~
"Ml~
ef\9 .e ~ w ~ ~ 1E ~ ~ m ~f i~i~
,"_".,
~ ~ j; ~;:
4&;
!~ :~ Ii:
~ -
£0
1&
'W ; .J:; ~ ~
1& ~ .fi9
10 : ~ ~ ~_.
~.
~,
~~
l~
~ ~~ Iii l~ I ~h- ~l ~~
16- 16- rs:
'ljW ~ 1+ ~ '''i<) ~ ~ {r- ~,
,~ . 'Ir ~
5 1"'"~J ~~ ~~i!~~l~;h ~ i!
~\~ ~ ~
~\;"
ii
~ 4& : 1& . w;.. O>.!~. t;::-
1& rJ
l'.e I 10' I&! 1i ~
Il' ~ 1& 'IOo! .' in } -rr 'Ill ""
~ n11 ~~ 'If'" l&"'" ~ 1~~
~~~~!~~h~ ~~ -:;'
;:.
ss . 4i 1&~
l~
c& 1&~~~'I;~
r;: 'Ie
1&~""15'~~'W~ ~ p""~
~.
4&~
'"
i~. {;J
~rq ~~~ ~; ~""~~t ~ ow 4& i~
i ;: .. ~'i
1& ~!~~'~i ~~:f~rs~,," ~il &l~ffi
1'~ ~_~~,[~~ -, .. ~;
'\"l •• ~ ~
'ro
.!
~ ~ ~,e
~
~ ; 1&&:
"'" ~ 11
1~.
~~~~~
1& ~ ~ 1+ ~ .~ ~
.e '"
H ~~1,; ~ ~ ,I;
~ ~ ;:: I"; ~ ~ j 4& ;:;: - i' ~ 5' ~. ~ ~
1+ 1G
rs r-\"\
U-rINt..J i~ o
tR; ~~@=~1&~~f .,
,··'1f'4 ~ ~.
~ ~.
t1U"
•••••••
CiY "" .• "' ~ <1= E ~ ~ ~;!
~!I~
~i~ Il" ~ ~ i!
~~
~~! ~~
~1"'~~ ~ '!C ~ ;: i ~
'Ie ~ 'W '"
i~
~ r::~~.~ ~t'~~ ~-Ili ~'W ~
~ ,!!; 1& -tr ~~ h 4& ri l t 4&
~~'Ie ~ ffi'le~
'Ie- 'Wo
~.&
tl ii~ I! ~rs ~ t t ii
~~
~~;; f 'Ie ~
Ie: l 1[.
hi' ~
{i "'tv h ~~~~1,; ~ ~ ~ ~ .,. at E'~ I~"
'li?>1&
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
~
~ WIT t 1 311~4"1~C'l 2021 cpr ~31ICfr TRUT 'l'fTXd" ~"S31T "4'( ~ ~ ~ XbT t en- m rrr=n ~ fcp cgt9 Cl?+fr
~ ~ ct cgt9 ~ ~ \Jl"R ct C1?RUf ~~ ~ t~ ~ ~ ~ tl
em- ~ ~~ ~ ~I ~~ ~ m <nfr ~ ~ ~ ~ ~ ctT ft~ <ffi t fcp ~"4T{f
fcn<TI fcp ~ -gTrrrfcp 311~ 4"1~ C'l ct ~ i:fql em-~ ~ Cl?XT ~-"{fl1'[l1" t~ ~ "4T{f ~ ct ~ 'l6f '& "IJ1bi
fu-m ~ "dl"fcp ~ en- Cf)l1 ~ Cf)l1 ~ m~ 1 311~ 4"1~C'l ~ ~ 3fRlffi q){ ~ 1
ct ~ ctT ~ cplli<1lq"l ~ ~~ ct ~ ~ ct ~ ~ en- ~ ~ ~ ~ ~ ~,
fcmr cpq
em- ~ Wx ~ ~~ ct ~ ~ ~ 1 ~~ ~ 311<1lfVid 'l6f m xt 2l Wx ~ ffi:;ft ctT en- ~
~~ ~ ct i:fql em-~ ctT ~ fiiiiiiiiiiiiiiiiii~;;;::;::;::=:;::=':;:::=i1 11R'l<11ITId I~ dCl?" 311<11fV1d 'l6f fIT 1:JT<lT 1
~ Cf<m" ctT t ~ ~ ~ ft~ ~ 316f ~ 6iCfC'1lCr 31T XbT t 1
41
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
~ mr wr ~ 'lfICP'("~ t, "fWcfic ~ ~ "fr ~ mil' ~ ~ >Tfc'MT3iTLR R!R fulIT \JfT W 'g- 3lR ~
~ em- ~ ~ 'g-1 m ~,
Cf)11i1~('Ql 3lR ~ ~ fcpm \JfT W 'g-, ~ ~ ~-X'(R LR ~ m
~ em- RPcfic-<'i ~ ~ 11ft ~ I" ~ ~ ~ ~ 3lR ~ >1fu!ffUT>rf1{1 ~ ~ ~ 1
~ ('1'$Fcblli '~ ~' ~ ~ ~ \.ifuf m ~ ~ cpgr fcp rn ~ 1f&:Cf)lOI ~ ~ ftl('1I~£I'j 3lR
~ ~ ~ ~ ~ em- ~ ~ <nft cfI TTtI ~ 1mIT em- cg ~ xm t 1~ x:mr Cft1T ~ rn "$T
'+fffif
'q Cffi 410 x 3lR ('11Cf)~ 1I C'11,m fuN\J1" "fr fWcfic ~ >rwtt ~ 31q 'Iixtj 11 em- ~ ~ fulIT 'g- 3lR ~ fcffim" fcpm
~ 'g-I ~ R1~JltjCf)'i ~ jC'1IR1Cf)~ ~ ~ em- 'g-1 ~ ~ ~ cpgr fcp 611 ~ ~ ~ "$T ~ 6RR "$T
42
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
~
~~ ~ ~*
st ~ ~ ~ ~
w:R ~
3fR cBs;~llffld ~
~
em- ~
~ 2019 -q ~
~
em- 3l11'iT ~
em- 3lPT ~
6RA
~ ~
* ~
lR
~ fct><rr t I ~ -q
'4T f.'rR cR<n fcp wffi
<l5i ~ -x=rct~ ~ 3iC1fi'<"iI'iI3IT <:iT~ C!0l'ffI<011'~ "<iT(Yf '<lttJOj;S<.'13fR ~ ~ -q ~ Rsl<.'1IJl 2018 *
~ ~ CfJlli W"4T Tf<TI ~ ~
qJf Rl~C1{f1~<01~ ~ ~ CffiflT CR ~ ~I
~3IT -q RlCJ?ffI d fct><rr \JfT ~ ~ I (~~ ~~ -q ~ ~<lT<\GffiT t 1 ~~ -q Olfiffi" fctqyx
~ qR -q ~ em- cgc;r 15 ~ ~ ~ * qR -q ~tl)
>f{dlq fl"r"cYr ~ ftr1- lR ~ *~ ~ ~ 8 ~ em- 'TIT ~-"4(>f : rajeshraivarta@gmail.com
.-
e:r=rcTI~ ~ Rl~q{d~<01 ~ ~ ~ -q ~ qJf
~~
CfJlli ~ I~ ~ * >l6iq;=f ~ ft1 dj ~ 1~ '4T N lR irlfIl
43
~i i~
!-! ~~!~~
~~
1& t' "i ~~~~~~Ii;~
J i_
t·
1&~ ~ I'~
~H i
f~.~
1& ~ ~ ~
i! i;i
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
~ ~ '~{ ~ ,~[ i $
~ ~ ~ 1& ~ ~ ",">
~~,1&~~~- i§!~
":~,I i
~ ~ ~ ~1& ~!'i~I!!!i!::~ ". ~~ 1& io ~
1& ,-I ~i i ~~
IS,," ~1¥ 1&~ 15 i ~,~; i
~: ~
rif ", !,T' .- & ~ i l1&
~ 1& ~ ~ ~ gut' !'is ~ 1&.Iii 1& ~ t
i
f&
~~t ~!15 ~ ~~
~ , _ ',: ' ,I
., 11:; rB 1& '~
j ~
~
tl)
t1
b( ~ ""
~~'f
1iCi
t5'~
&:
It g
r&-~
~t~~~~.. i~g
~~ ~~
f5r&
-rr '\t.
~ '" ~
,'<!'
"S"i
1& 15
1& ~
if·· "
..
,
,
,:l ~~,~:_
I'
'
~i ~
'~ ,,,',
,I· k
:.
~
\I
~\
,
co
1&
1& f9~1&~
12·
~--'
t
~
1&
hr~~!i '"t ~
a
.1;; f "" ~~i
I&? ,'.',' ,: ~ ~,~ ~ ~
" ' ,~" . . 1&1&~ ~, rB
,.
"'4,':: ,.
i ti i~;
~ '" .. ,!
ii!it Ei ~Pl~~:;
ff; ~ ~
~ ~ ~~q~~i£"" ~ti;!~i~
i§ 1 t ,~w ~ I ~!~~ f!~ ~ ~~i'W;"'~! ~ ~~~i~~~;
t j ~~~~ I ~-II~~1~~~; i
1li 'is~ i
~
.rg;
c:JC
;!
'1&
'I&~
~
1&
~ 'Ii: ~ ~
~1&1&~t~igl~i~J
~~!
~~
4ii", d§: 1&~
d§: ~
;' !
~
'r.>" . i tt 1
~ ~
i~~;~l$~~~~'iS~~11d§:
~ ~ ~
'W ~ ~ ~ '" ~~
~ ~;
i t
1&
1; .;
f
&
lli
~j~ ~
1W ~.
.-;;~ ~. ~!
~~ r
t is 1l' ~t ~"".-;;t
1
'Iii ~ •. 1 I
J" ~ ~ ~ 1&
~
"" ~
~!~~ !~,'~
~ 1; ~
~~~~~cg ~
~ 1& ~- ~ ~ :~ ~ 1s; ~ &: ~
Ib ~ ~ p"& & 'l&~~~ ~t ~1&t
I\) ~ I&~~ 10 !-eiScE~ Rii I&:\U
~ f" "'"~ f~~~r 1& .-;;
i r~~~ft ~~
~1C ~ ~
~~
~ ~!.-;;
~! %
1& ~
f ~it h iiiis t iSt;
l 1&
'Iii ~~ f 1& ~ .-;; h~ ~115 ~tiS V)
.,0 ° IiI~r- 1'-;; ii! iti !t. i '"
~ ~~1 ~~ ~~~~ ~~~-!
a; i:! fli ~~i~ ~;!''''t
~ ~~t !~~ti.-;;i!w,1!1
IE!
~ ~t~ ~
jiSiiii II: !~ ~Iiii
~ro
~
I~!t t!~iS~~~_~~~t~
~~ ~ f!6~tiY'1&~~d§:~~~~
!~'1&~
t ~!~ ::~ &. ~
~~~& ~
'1& ~ '1W I
~~~~~~~~~~~~~j~~
L()~. ~ ~
~#&~~! ~~
iI; I ~ ~ ~ ~! ~iii,~
~1S-
! is ~
~~t~ ~~1&~ I ..,......;!
J I'"' t 1&fa ~ I
1&~.;;; ~ t ~""'~
·~lfll~i i~~ ~ ~t
t Ii~j:~,!~ ~ j !~Ii ~i
~;:ii.;;;:i~!!
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
aTCf}O
• ~~~~~~IB?rcpl-~~cfJ~~-fr¥
~ ~hF11~ W:rn ctI %m ~ ~ ~ xtT ~I
• ~ ~ cfJ ~ ~ fctfcltrcn ctI ~ ~ ~ ~, ~
swffclCl'l ~, ffi:ffi, Qfcl$IRiCl'l ~, ~ x-QRYf,x~/~
~, 6IS 'Hi«pfclCl'l 31RR-~ ~ I
• X1lfI ~ cfJ ~ (~~~) cfJ ~ 31cYf1T-31cYf1T
~ 1R
XJfctmw ctI ~ I
• ~ cfJ \Y<1I~IC1'i~ ~ 1R ~, (%'iTCT, ~ ~ ~~~I~
~ ctI ~ ~ ~ %I '----o-.J
• cgt9 ~ ~ ~ ~ ~ ~ cfJ ~ ~ %, ~ fctl ~ wrm if >wffclCl'l ~ (~-~),
~ if x:crrx~ ~, m if fFM\Ji'i ~, <rt&ruT '<1mf cfJ wrm if ~ ~ ~ I
q)lf\jfTftm
• 'i~'i~I<:I, ~ ~ cgt9 ~'1~fcl<1i ~ 'lfr ~ %I
• ~ ~ cfJ ~ wan -fr ¥. ~ ~ 'lfr fttcn- "Cl'JTfcrsr<:T% I
• ~ctI~~~~ctI~ctlCT\Jffi-fr~~~1 '" 1R
~ / ill\JIT ~ -;:ffif flic;r 1lTC1t ~ I ~ I~ ct1 'i 1R ~ ~ cfis;T 1R "<1b ~ t \J1t . <:'11
Cl'lfi'l<1 I
• cgt9 ~ ~ 1R ~ ~ cfJ ~ TR l1'ill~~I'i ~ ctI ~ ~ 'lfr ~ ~ ~I
• ~-~ ~ cfis;T 1R x~ ~ mxr ~ "Cl'JT~ ~ V1TC1T~ (~Cl"l"AT, . id- ~ =rr::l~1
47
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
- 48
~~~lf~~~~I~ fi~~~~~~~~~~
~~~t~!:ttil~~~~ ~
1&~i~ 1O:2~i .10
I~ ~~I0~t~1li1&~1& fi~~£~~I0~~ ~!j
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
~i ~
1<0~
I~ n~~i ; 111&i 1;: ~ ~ ~ ~ 1;:4&i ~ 1li~ 1<0l t 1;:,;;;~J""~ i~~
1& ,;;;
~ ~ ~~~~~,~~
~&'1&Wl,~I01&[ti ~ t ~ . f¥ ~ '. ~ _ 1& ~. ~ ~ ~ ~
~~~li1&'IC~i~~tiOiti'[~1<'t?
'f ~ ~~ ~tl& f1i~
~~
d§:rs~1&
~ ~; ~~
~
&~~~rsi1/l0~~-~~~
:1;:~~:!ir~~1;:
~ i~ & 19
111:;iill :1<o~i~i~~r~~~;~!
.~ i~ ~! ~~: j~ c@ ~ l w_;
= • -::::-:;;;;;;;.-
I 59'"
~ futt~ ~ ~ ''qRCf cnm t <t m ~ \jj'J Cfi{ ~ <t fuTQ: 311'1<11*'1 f:sf\il2(1 'PffiR CfiBT i-
https://bharatkosh.gov.in/Product/Product
eG~('fIGl
l:("fR1
~,~~, WJrm~
~~~~6fCf;<.fiT~\:ft
~~
~(W4t11NT) ~~~-19~t-~
eN ~~ ~~ ~m~~) f-~ ~ ~ cnT ~ 'fuirrrR ~ ~
1 ~434 ~ 364 ~ 530 ~400 3troen'~ qrnCflIQ~~
2 ~ 838 ~ 708 ~ 1000 ~ 750 S1Cfi ~ tr ¢iff ~ lRR: ~ ~
'"
3 ~ 1222 ~ 1032 ~ 1400 ~ 1050 ~~~aRtWftI
~~~3ll1l~-OO~~, ~~~<nl1-ft~~lfi~~~f.tmfufum~m~1 ~~,
~~~<n~'amq~If.l~~I<fi,~~,~~JmRUT~~1W.q~~.q~~~ e,
Ui;rtm: ~ <fiT 6 ~ c6't ~ <fiT~ lfi~~, m ~~. 265, ~-~~. 2001-, q;q<IT
c
~ ~
"
~~
https://eneversion.nic.inImembership/login fW.t;lR~1~ ~ 'Employment News' ~ 1W .q~~.q~~.1
~M, ~ ~<n~~ mw~Wull<u '~~' <n~~~.q~fcr<roJr mcRm ~ ~<fiTlffiT~-
~,~~,~~,Cfiaflt.779,~'q'q.f,~<fiI~cm,~m,~~-110003.
~~~~~Cfit- pdjucir@gmail.com
~mCfit -~: 011-24367453, ~~~rSf;qlnl'fi~~lRmo: ~;ft~~WTmnl~O<fl)
~ ;:ffG cnt % ~ ~ if, ~&(4('11~ ~ m;r cfi <ifTG Cfilt ~ Cfilt a:rro ~ wffi f,
~ ~ ~ 1Eft~ cnt 3fu- ~ "' ~ cn1" WI&iI(Ol('l ~ arc:rfu- cfi ~ cntl
----------~----------------------~----------------------~----------------------~----------
If<1T : .••.••.••.••.•.••..••..•••.•.•..•..•••..••.•..•..•.••.•..•..•..••••••••.•..••...••..•..•••..•.•..•..•.•••...•..••.•.••.....••••.••.•••..•.•.••...••.•..•.••.••.••••.••.•••..•.••
•........................................................•........................ ~ i1r-r .
~ ~;:f .
M/1ftair~~ ftr-n'q; ~~ .
- 50
Get Printed Study Notes for UPSC Exam - https://iasexamportal.com/notes
HUM.o\<iE
m Mahatma ...
(;~",Ihl ::,," ",.",It",I0",
MAHADtAVA."l11fU
OA'lUIlI
"
('Hl\~.1!'M\. ..\.N
8o:Iecte<ILtctuNJOt
Mahatma Gandhi
'l!~ ~-~<f)
C1iif(dRi ~~~ 31'R lJ.1Ta ~
"QX \3 q cl &::I
; j
wm-R~
~T.AT 3Th' Sltll~OI lj~, 1l'RO ~
m~ ~ ~ ~~ fll<IT www.bharatkosh.gov.in lR wq I
31"ttx q\' ~ ~ ~ erR: LJ>R: 011-24365609, ~-Jfc;r : businesswng@gmail.com
Ef~ : www.publicationsdivision.nic.in
W @DPDJndia II /publicationsdivision
am.Get Printed Study Notes for UPSC Exam
1l;i.~.1708/57 - https://iasexamportal.com/notes
R.N.l/708/57
~-<m" q'::j\lsjHoi ~ : ~'~' (~)-05/3164/2021-23 P&T Regd. No. DL (5)-05/3164/2021-23
ant.~.~.1l;i. 0971-8451, "¥ 'lfl"R ~ ftAT am.~.~. ISSN 0971-8451, Licenced under U (DN)-54/2021-23
~ it ~ it STffi ~ ~ ~ : <{ (~.1l;i.)-54/2021-23 to Post without pre-payment at R.M.S. Delhi.
01 ~, 2021 CIiT~ ~ 5-6~, 2021 CIiT~ 'IDU ~
JI¥lfllii ftp:(p'[
~ 3itt m:rnur ~
~~
,
l:n' ili RiIit q IRiIiI:ft J(ilin'(i[ RIIJ tiJI iQIIIR iI.iI 3IiRR
6¥4ltl ~'t£I&ilm afu-~ etTPclqol'1 l{~·'81
;(l\ifiIH 'fI¥4I'€1H
&l&i'( ~ ~ 3t1&icsr&i~ 3m;{
~~~ ... ~
" . • ~~ • ~CfiT 100%~ • ~qri:sCfiT~
I • ~ftr-:r~ ~ • ~~-~~
",,* ~ ~ H'"
••
•
•
•••••••••••••••••••••
~:
i\;:r.t"IH '(4••••
011-24365610
liilH •
: •
.. • ••••••••••••••••••••
.,;.
~~
:;o-ilFr: pdjucir@gmail.com
. •
•• ~-iR;r: sec-circulation-moib@gov.in •• •• ~: 011-24367453 ••
•••••••••••••••••••• •••••• • • • • • • • • • • • • • •
~ a:itt~: •••
'"11a.'141~' .h\lf"1~~ICfi, w.fiTffi~, ~ ~, ~ mm -its, ~
CfiTllOl&lCffl, ~-110003.
~: ~.~.~, m-278 r ~ {sf{\lI('I~, ~-1, ~~-110020, ~~: ~~