Kapo Dis Trias

Ιωάννης Καποδίστριας
η πορεία του στον χρόνο

η πορεία του στον χρόνο
Κατάλογος της Έκθεσης
Νοέμβριος
Νοέ βριος 2016
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΕΚΘΕΣΗΣ
Την ευθύνη οργάνωσης της έκθεσης ανέλαβε η Διεύθυνση της Βιβλιοθήκης της Βουλής
Βουλής, υπό τη
γενική εποπτεία της Διευθύντριας Έλλης Δρούλια
Επιστημονικός
Επιστη ονικός Σύμβουλος:
Σύ βουλος Χρήστος Λούκος,
Λούκος Συντήρηση τεκμηρίων:
τεκ ηρίων ΤΤμήμα
ή α Συντήρησης και
Ο ότι ος Καθηγητής Ιστορίας Νεότερων Χρό-
Ομότιμος Χρό Διαχείρισης Υλικού:
Υλικού
νων Πανεπιστημίου
Πανεπιστη ίου Κρήτης Χαρτώα τεκ
τεκμήρια:
ήρια Μαρία Σακελλαρίου
Σακελλαρίου, Στέλ-
λα Δασκαλοπούλου,
Δασκαλοπούλου Χαρά Ζαχιώτη
Ζαχιώτη, Αυγή
Συνεργασία σε ελληνορωσικά θέματα:
θέ ατα Άντα Καλαφάτη Αριέττα Ρεβίθη
Καλαφάτη, Ρεβίθη, Γκέλη Σα
Σαμαρτζή,
αρτζή
Διάλλα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ευρωπαϊκής
Διάλλα Ιωάννα Σασιάκου
Ιστορίας στο Τμήμα
Τ ή α Θεωρίας και Ιστορίας της Αντικεί ενα και κορνιζοποιΐα ζωγραφικών
Αντικείμενα
Τέχνης της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών έργων:
έργων Λίλη Ζιούβα
Φωτογράφιση, ψηφιοποίηση και ψηφιακή επε

Φωτογράφιση επε-
Επι έλεια Οργάνωση Άντζελα Καραπάνου
Επιμέλεια-Οργάνωση: ξεργασία υλικού:
υλικού
Γιώργος Ζανιάς
Ζανιάς, Φρόσω Κανελλίδου,
Κανελλίδου Ειρήνη
Κείμενα
Κεί ενα ενοτήτων:
ενοτήτων Χρήστος Λούκος και Μαρία Μανουσάκη,
Μανουσάκη Βαγγέλης Νικολάου
Βλασσοπούλου “Ο
Βλασσοπούλου: Ο Καποδίστριας μετά
ετά τον Κα-
Κα
ποδίστρια
ποδίστρια” Ψηφιακές εφαρμογές:
εφαρ ογές Βιργινία Σδράκα
Έρευνα υλικού-Υπο
Έρευνα υλικού Υπομνηματισμός:
νη ατισ ός Έλενα Αντω-
Αντω Γρα ατειακή υποστήριξη:
Γραμματειακή υποστήριξη Μαρία Δεκουλάκου
ναράκου Μαρία Βλασσοπούλου,
ναράκου, Βλασσοπούλου Άντζελα Καρα-
Καρα
πάνου, Μάρια Κούλη,
πάνου Κούλη Θοδωρής Κουτσογιάννης
Κουτσογιάννης Συνεργασία Ξένια Βεργίνη,
Συνεργασία: Βεργίνη Λένα Κορο
Κορομηλά,
ηλά
Χρήστος Παπαθανασίου,
Παπαθανασίου Δημήτρης
Δη ήτρης Πατρίκιος
Καλλιτεχνική επιμέλεια:
επι έλεια Γιάννης Μετζικώφ
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΥ
Γενική ευθύνη:
ευθύνη Έλλη Δρούλια Επεξεργασία ψηφιακών εικόνων:
εικόνων Γιώργος Ζανιάς
Ζανιάς,
Ειρήνη Μανουσάκη
Εκδοτική επι
επιμέλεια:
έλεια Χρήστος Λούκος και Άντζελα
Άντζελα
Καραπάνου Φωτογράφιση εκθεσιακού χώρου:
χώρου Φρόσω
Κανελλίδου
Κα νελλίδου
Σχεδιαστική επιμέλεια-σελιδοποίηση
επι έλεια σελιδοποίηση: Δημήτρης
Δη ήτρης
Ζαζάς Εκτύπωση:
Εκτύπωση Διεύθυνση Εκδόσεων και Εκτυπώ-
Εκτυπώ
σεων της Βουλής των Ελλήνων
Σύνθεση εξωφύλλου:
εξωφύλλου Ειρήνη Μανουσάκη
©
2017 Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων
Κατάλογοι ΒΒ 1 (2017)
ISBN: 978-960-560-141-6
Το υλικό που παρουσιάζεται στην έκθεση,
έκθεση σε πρωτότυπη ή ψηφιακή μορφή,
ορφή προέρχεται
από τους ακόλουθους φορείς και ιδιώτες τους οποίους ευχαριστούμε
ευχαριστού ε θερμά:
θερ ά
Φορείς
Αναγνωστική Εταιρεία Κέρκυρας
Αρχεία του Ρωσικού Υπουργείου των Εξωτερικών
Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων
Βιβλιοθήκη Ιδρύματος
Ιδρύ ατος Αικατερίνης Λασκαρίδη
ΓΑΚ Κεντρική Υπηρεσία & ΓΑΚ-Αρχεία
ΓΑΚ-Κεντρική ΓΑΚ Αρχεία Ν.
Ν Κέρκυρας
Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος
Εθνική Πινακοθήκη - Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου,
Σούτζου Παράρτημα
Παράρτη α Ναυπλίου
Εθνικό Ιστορικό Μουσείο
Επιγραφικό και Νομισματικό
Νο ισ ατικό Μουσείο
Ιερά Μητρόπολη Κερκύρας & Ιερά Μονή Πλατυτέρας,
Πλατυτέρας Κέρκυρα
Μουσείο Καποδίστρια - Κέντρο Καποδιστριακών Μελετών,
Μελετών Κέρκυρα
Μουσείο Μπενάκη
Musée du Louvre, Παρίσι
Πολε ικό Μουσείο Αθηνών
Πολεμικό
Τράπεζα της Ελλάδος,
Ελλάδος Νομισματική
Νο ισ ατική Συλλογή
Università degli Studi di Padova, Πάδοβα
Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας,
Ενέργειας Τμήμα
Τ ή α Χαρτογραφικής Τεκμηρίωσης
Τεκ ηρίωσης
Υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής,
Πολιτικής Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης
Ενη έρωσης - Υπηρεσία Φιλοτελικού και
Ταχυδρο ικού Μουσείου
Ταχυδρομικού
Ιδιώτες
Λιλή Αλιβιζάτου
Σπύρος Π.
Π Γαούτσης
Δικαία Δεσποτάκη
Μάρω Καρδαμίτση-Αδάμη
Καρδα ίτση Αδά η
Μαρίνα Κοντζιάλη
Παρασκευή Κούκκου
Δη ήτρης Κρέτσης
Δημήτρης
Γιάννης Μετζικώφ
Γιάννης Παπαχρήστου
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Πρόλογος του Προέδρου της Βουλής των Ελλήνων Νίκου Βούτση .............................................. 13
Χαιρετισ ός του Προέδρου της Επιτροπής Βιβλιοθήκης της Βουλής Γιώργου Πάντζα
Χαιρετισμός
στα εγκαίνια της έκθεσης ............................................................................................................. 15
Μικρό Χρονικό για την έκθεση της ΠροϊσταμένηςΠροϊστα ένης της Διεύθυνσης Βιβλιοθήκης της Βουλής
Έλλης Δρούλια ............................................................................................................................... 17
Χρονολόγιο .......................................................................................................................................... 21
Εισαγωγή ............................................................................................................................................. 25
Τα πρώτα χρόνια στην Κέρκυρα | 1776-1809 ................................................................................... 27
Στη Ρωσία | 1809-1815 ....................................................................................................................... 43
Υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας | 1815-1822 ............................................................................... 65
Από την απομόνωση
απο όνωση στη Γενεύη, Γενεύη Κυβερνήτης της Ελλάδος | 1822-1827 ..................................... 89
Κυβερνήτης της Ελλάδος | 1828-1831 ............................................................................................. 105
Ο Καποδίστριας μετά ετά τον Καποδίστρια .......................................................................................... 243
Βουλή των Ελλήνων συστηματικά
συστη ατικά οργανώνει εκθέσεις που παρουσιάζονται στους χώ- χώ
Η ρους της μεε διάφορα κριτήρια και αφορ
που άφησαν τη σφραγίδα τους στο πέρασμα
αφορμές.
ές Αποσκοπεί να τι
πέρασ α της ιστορίας μας.
τιμήσει
ήσει προσωπικότητες
ας Θέλει να θυμίσει
θυ ίσει γεγονότα
και περιόδους που καθόρισαν βαθιά τους ανθρώπους.
ανθρώπους Θέλει να αναφερθεί σε σύγχρονα
ζητή ατα που απασχολούν έντονα την κοινωνία μεε σκοπό την ευαισθητοποίηση και την
ζητήματα
αλληλεγγύη Επιθυμεί
αλληλεγγύη. Επιθυ εί να αναδείξει τα ενοποιητικά συστατικά στοιχεία των κοινωνιών μέσαέσα
από έργα τέχνης.
τέχνης
Η έκθεση «Ιωάννης
Καποδίστριας: η πορεία του στον χρόνο
χρόνο» αναφέρεται στην πρώτη
κατηγορία Είναι αφιερωμένη
κατηγορία. αφιερω ένη στον πρώτο Κυβερνήτη της Ελλάδας που κλήθηκε να βάλει
τα θεμέλια
θε έλια του σύγχρονου ελληνικού κράτους μετά ετά από αιώνες υποδούλωσης και μακρό-
ακρό
χρονου αγώνα για ελευθερία.
ελευθερία Η φυσιογνωμία
φυσιογνω ία του Ιωάννη Καποδίστρια τοποθετείται στην
τρικυ ισ ένη εποχή του,
τρικυμισμένη του όπου μετά
ετά τους ναπολεόντειους πολέμους
πολέ ους αναδύεται μιαια ανασχη-
ανασχη
ματισμένη
ατισ ένη Ευρώπη.
Ευρώπη Η αφήγηση ακολουθεί τη διαδρομή
διαδρο ή της ενδιαφέρουσας ζωής του από
τη γέννησή του έως τη δολοφονία του στο Ναύπλιο,
Ναύπλιο αλλά φτάνει και έως τις μέρες
έρες μας
ας για
να αποτυπώσει τη σημερινή
ση ερινή πρόσληψη του Καποδίστρια που παρα παραμένει
ένει πάντα επίκαιρος
επίκαιρος,
ακριβώς γιατί είναι άρρηκτα συνδεδεμένος
συνδεδε ένος μεε την απαρχή της δημιουργίας
δη ιουργίας της Ελλάδας.
Ελλάδας
Η έκθεση είναι πλούσια σε τεκ
τεκμήρια
ήρια όλων των ειδών που προέρχονται από φορείς και
ιδρύ ατα μουσεία
ιδρύματα, ουσεία και ιδιώτες.
ιδιώτες Αξίζει να υπογραμμιστεί
υπογρα ιστεί ότι μεε την ευκαιρία της έκθεσης
άνοιξε ένας δίαυλος επικοινωνίας μεε τα αρχεία του Υπουργείου Εξωτερικών της Ρωσίας,
Ρωσίας
μεε αποτέλεσμα
αποτέλεσ α να παρουσιάζονται για πρώτη φορά 18 ση σημαντικά
αντικά και άγνωστα έγγραφα
που αναφέρονται στη σταδιοδρομία
σταδιοδρο ία του Καποδίστρια στη Ρωσία.
Ρωσία Μεγάλος αριθμός
αριθ ός τεκ-
τεκ
μηρίων
ηρίων ανήκουν στη Βιβλιοθήκη της Βουλής που διαθέτει,
διαθέτει όπως καλείται να πράξει,
πράξει την
πλουσιότερη συλλογή αρχειακού κοινοβουλευτικού υλικού που αποτελείται από τα Αρχεία
της Ελληνικής Παλιγγενεσίας,
Παλιγγενεσίας τα Πρακτικά των Συζητήσεων στη Βουλή και τη Γερουσία,
Γερουσία
Εισηγητικές Εκθέσεις,
Εκθέσεις και όλα τα Πρακτικά των Αναθεωρητικών Βουλών,
Βουλών τα Ελληνικά Συν-
Συν
τάγ ατα Πρωτόκολλα Ορκωμοσίας,
τάγματα, Ορκω οσίας το Αρχείο της Βουλής,
Βουλής τα Πρακτικά των Επιτροπών
και σύντομα
σύντο α θα επεξεργαστεί και τα Πρακτικά των Εξεταστικών Επιτροπών.
Επιτροπών Παράλληλα,
Παράλληλα
οι συλλογές της περιλαμβάνουν
περιλα βάνουν περίπου 800.000 τόμους
τό ους βιβλίων,
βιβλίων εφημερίδων
εφη ερίδων και περιο-
περιο
δικών από τον 18ο ο αιώνα
αιώνα, όπου συγκαταλέγονται μεταξύ
εταξύ άλλων αρχέτυπα
αρχέτυπα, παλαίτυπα
παλαίτυπα, σπά
σπά-
νιες προβιο
προβιομηχανικές
ηχανικές εκδόσεις
εκδόσεις, χειρόγραφοι κώδικες
κώδικες, χάρτες και χαρακτικά
χαρακτικά, ιδιαίτερα
αρχεία Συλλογή Έργων Τέχνης.
αρχεία, Τέχνης Οι εκθέσεις ως δράσεις εξωστρέφειας,
εξωστρέφειας αποτελούν για τη
Βιβλιοθήκη της Βουλής όχι μόνον όνον ευκαιρία ανάδειξης του πλούσιου περιεχομένου
περιεχο ένου της,
της
ευκαιρία εεμπλουτισμού
πλουτισ ού των συλλογών της και δικτύωσης μεε συγγενικούς φορείς αλλά και
γνήσιου «μοιράσματος»
οιράσ ατος μεε τους επισκέπτες από όλα τα μήκη ήκη και πλάτη της γης
γης.
Ο Κατάλογος,
Κατάλογος μεε πρωτότυπα κεί κείμενα
ενα και επιλεγμένα
επιλεγ ένα αντικείμενα,
αντικεί ενα αποτυπώνει την έκ- έκ
θεση μεε ακρίβεια συνδυασ
συνδυασμένη
ένη μεε εκδοτική αρτιότητα ώστε να αφήσει παντοτινό ίχνος
και να αποτελέσει συμβολή
συ βολή στη μελέτη
ελέτη και ιστοριογραφία για τον Ιωάννη Καποδίστρια.
Καποδίστρια
Νίκος Βούτσης
Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων
χουν περάσει σχεδόν δύο αιώνες από την Επανάσταση του 1821, όταν το ελληνικό
Έ
μενο
έθνος εξεγέρθηκε ενάντια στην κυριαρχία της οθωμανικής
οθω ανικής αυτοκρατορίας,
ενο την ίδρυση ενός ανεξάρτητου αλλά και ευνομούμενου,
αυτοκρατορίας μεε ζητού-
ζητού
ευνο ού ενου κατά τα σύγχρονα πρότυπα,
πρότυπα
ελληνικού κράτους.
κράτους
Ε βλη ατικές προσωπικότητες,
Εμβληματικές προσωπικότητες όπως ο Ιωάννης Καποδίστριας και ο Αλέξανδρος Υψη- Υψη
λάντης έπαιξαν καθοριστικό ρόλο σε αυτή την ιστορική εξέλιξη αλλά και στην εξέλιξη της
λάντης,
ίδιας της Ευρώπης.
Ευρώπης Συνέβαλαν τα μέγιστα έγιστα μέσα
έσα από τη δράση τους και την πορεία τους
στην έκβαση της Επανάστασης και στη μετέπειτα
ετέπειτα ανάπτυξη του σύγχρονου ελληνικού κρά κρά-
τους Είναι αυτοί που μαζί
τους. αζί μεε τον Ιωάννη Βαρβάκη (αυτός
αυτός ήδη από τα Ορλωφικά
Ορλωφικά) συνέδε
συνέδε-
σαν τον ελληνισμό
ελληνισ ό μεε τον ρωσικό κόσμο.
κόσ ο
Από τότε και στη νεώτερη ιστορία
ιστορία, Ελλάδα και Ρωσία
Ρωσία, συνδέονται μεε ισχυρούς
ισχυρούς, ιστορι
ιστορι-
κούς φιλικούς και διπλω
κούς, διπλωματικούς
ατικούς δεσ
δεσμούς.
ούς Είναι στρατηγικοί εταίροι που αναδεικνύουν
επί δεκαετίες τώρα τη σύγχρονη και δυναμική
δυνα ική εικόνα των δύο χωρών στους το τομείς
είς του
πολιτισ ού της τέχνης,
πολιτισμού, τέχνης της έρευνας,
έρευνας της επιστήμης,
επιστή ης του τουρισμού,
τουρισ ού καθώς και του εμπο-
ε πο
ρίου τουλάχιστον μέχρι
έχρι και πριν μερικά
ερικά χρόνια.
χρόνια
Το Αφιερωματικό
Αφιερω ατικό Έτος 2016 στις σχέσεις της Ελλάδας μεε την Ρωσία,Ρωσία αποτελεί ευκαιρία
για την επισή
επισήμανση
ανση της σπουδαιότητας αυτών των μακρών ακρών και στενών διδιμερών
ερών μας
ας σχέ
σχέ-
σεων Καθορίζεται ως χρήσι
σεων. χρήσιμο ο εργαλείο για την περαιτέρω ενίσχυση της δι διμερούς
ερούς συσυ-
νεργασίας και καλλιεργεί την ουσιαστική αλληλεπίδραση σε μια ια σειρά από τομείς
το είς και πεδία
προνο ιακά στην ιστορία,
προνομιακά ιστορία τον πολιτισμό
πολιτισ ό και το ήθος των δυο λαών.
λαών
Στο πλαίσιο αυτό,
αυτό εγκαινιάζουμε
εγκαινιάζου ε σήμερα
σή ερα την έκθεση που είναι αφιερωμένη
αφιερω ένη στη ζωή,
ζωή
το έργο και την πορεία του Ιωάννη Καποδίστρια.
Καποδίστρια Μια έκθεση που αναδεικνύει την προσω-προσω
πικότητα ενός χαρισματικού
χαρισ ατικού ηγέτη,
ηγέτη μέσαέσα από τα πλούσια ιστορικά τεκτεκμήρια
ήρια και τις συλ
συλ-
λογές που κατέχει η Βιβλιοθήκη της Βουλής. Βουλής Αναδεικνύει τις μεγάλες
εγάλες διπλωματικές
διπλω ατικές
ικανότητές του μέσα
έσα από 18 ρωσικά έγραφα που έρχονται στο φως από το Αρχείο Παλαιών
Εγγράφων του Ρωσικού Υπουργείου των Εξωτερικών.
Εξωτερικών
Κυρίως όόμως,
ως η έκθεση αυτή αυτή, κατά τη γνώγνώμηη μου,
ου έχει μεγάλη
εγάλη αξία ακριβώς επειδή
θέτει ιστορικά ερωτή
ερωτήματαατα που αποτελούν αντικεί
αντικείμενο
ενο ερευνητικού ενδιαφέροντος και ανάανά-
λυσης Αποτελεί πύλη νέων στοιχείων και πληροφοριών.
λυσης. πληροφοριών Παρουσιάζει την πρόσληψη του
έργου του και της πορείας του στο χρόνο,
χρόνο και κατά πόσο αυτό έχει επηρεάσει τον σύγχρονο
κόσ ο στα πεδία της διπλωματίας,
κόσμο διπλω ατίας της πολιτικής,
πολιτικής του πολιτισμού
πολιτισ ού και ούτω κάθε εξής.
εξής
Όλα αυτά είναι τόσο σημαντικά
ση αντικά και αξίζουν συγχαρητήρια στο επιστηεπιστημονικό
ονικό προσωπικό
και τους ανθρώπους της Βιβλιοθήκης της Βουλής,Βουλής που δουλεύουν αρκετούς μήνες ήνες για την
έκθεση αυτή.
αυτή Ένα επιπλέον λιθαράκι,
λιθαράκι μια ια ακόμα
ακό α δράση,
δράση στο μεγάλο
εγάλο και μοναδικό
οναδικό έργο
της Βιβλιοθήκης,
Βιβλιοθήκης ειδικά όταν αυτό επιτελείται σε καιρούς που το πολιτιστικό στοιχείο συρ- συρ
ρικνώνεται στη συνείδηση και την καθημερινότητα
καθη ερινότητα των πολιτών,
πολιτών λόγω της οικονομικής
οικονο ικής
συγκυρίας που σήμερα
σή ερα επικρατεί στη χώρα μας. ας
Γιώργος Πάντζας
Πρόεδρος της Επιτροπής Βιβλιοθήκης
ΜΙΚΡΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ
ια έκθεση αφιερωμένη
αφιερω ένη στην συνολική παρουσίαση της ζωής και του έργου και την
Μ ουσιαστική αποτίμηση
αποτί ηση του Ιωάννη Καποδίστρια
Καποδίστρια, του ανθρώπου που ση
την απαρχή της κρατικής οντότητας της νεώτερης Ελλάδας
Ελλάδας, πραγ
πραγματοποιείται
σηματοδότησε
ατοδότησε
ατοποιείται στην Αίθουσα
«Ελευθέριος
Ελευθέριος Βενιζέλος»
Βενιζέλος στο κτήριο της Βουλής των Ελλήνων.
Ελλήνων
Πρόκειται για έκθεση υψηλών προδιαγραφών,
προδιαγραφών ποσοτικά και ποιοτικά
ποιοτικά, σε καιρούς στε
στε-
νε ένους Ξεπερνά τα 570 τεκμήρια
νεμένους. τεκ ήρια που παρουσιάζονται είτε σε φυσική μορφή ορφή είτε,
είτε χάρη
στις δυνατότητες που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες
τεχνολογίες, σε ψηφιακή μορφήορφή υψηλής ανά ανά-
λυσης και επεξεργασίας.
επεξεργασίας Σε σημείο
ση είο που φορές ο επισκέπτης δεν είναι σε θέση μεε την
πρώτη ματιά
ατιά να διακρίνει την διαφορά μεταξύ
εταξύ πρωτότυπου και αντιγράφου
αντιγράφου. Η έρευνα ξε ξε-
κινά πάντα από τις συλλογές που ήδη διαθέτει η Βιβλιοθήκη της Βουλής Βουλής. Η συστη
συστηματική
ατική
αναδίφηση στις βιβλιακές
βιβλιακές, αρχειακές
αρχειακές, εικονογραφικές και σε όλες τις επι
επιμέρους
έρους συλλογές
της ΒΒ αποτελεί διαδικασία βαθύτερης γνωριμίας
γνωρι ίας μεε τα πλούσια αποθέματα
αποθέ ατα που αγγίζουν
τον αριθμό
αριθ ό των 850.000. Παράλληλα,
Παράλληλα μεε τα «γνωστά»
γνωστά χαρακτηρισ
χαρακτηρισμέναένα «σπάνια
σπάνια και πολύ
πολύ-
τι α τεκμήρια»
τιμα τεκ ήρια που έχουν ιδιαίτερη ση σημασία
ασία και καλλιτεχνική αξία
αξία, η εξερεύνηση συχνά
οδηγεί σε απρόσμενα
απρόσ ενα ευχάριστες συναντήσεις είτε μέσω έσω του ηλεκτρονικού πλέον κατα-κατα
λόγου
λόγου είτε αμεσότερα,
α εσότερα στα ράφια και τους φακέλους.
φακέλους Οι εκθέσεις αποτελούν ιδανική ευ- ευ
καιρία αυτοκαθορισμού:
αυτοκαθορισ ού ποιες είναι οι δυνάμεις
δυνά εις αλλά και οι αδυναμίες,
αδυνα ίες τα κενά,
κενά οι ελλείψεις
της Βιβλιοθήκης,
Βιβλιοθήκης ποιες ευκαιρίες και προοπτικές ανοίγονται και στον αντίποδα ποιες δυ- δυ
σκολίες μπορεί
πορεί να κάμψουν
κά ψουν την προσπάθεια.
προσπάθεια Εντοπίστηκαν και αξιοποιήθηκαν μονογρα- ονογρα
φίες μελέτες,
φίες, ελέτες εκδόσεις,
εκδόσεις έγγραφα,
έγγραφα μονόφυλλα,
ονόφυλλα εικονογραφικό υλικό και πρωτογενείς
πηγές Δικτυακοί τόποι και βάσεις δεδο
πηγές. δεδομένων
ένων απέδωσαν καρπούς
καρπούς. Ενεργοποιήθηκε το
συλλογικό και πολυσυλλεκτικό δίκτυο συνεργειών φορέων
φορέων, ιδρυ
ιδρυμάτων,
άτων μουσείων
ουσείων και ιδιω
ιδιω-
τών που ανταποκρίθηκαν μεε περισσή προθυ
προθυμία.ία Άνοιξε ένας δίαυλος επικοινωνίας μεε τα
Αρχεία του Ρωσικού Υπουργείου των Εξωτερικών όπου απόκειται πλήθος εγγράφων που
παρουσιάζουν κρίσιμο
κρίσι ο ενδιαφέρον για την ελληνική ιστοριογραφία και λείπουν από την
μελέτη
ελέτη της ιστορίας.
ιστορίας Διατηρού
Διατηρούμεε μεγάλες
εγάλες προσδοκίες για την συνέχιση της επικοινωνίας
αυτής.
αυτής
Ο υπότιτλος της έκθεσης «η η πορεία του στον χρόνο»
χρόνο αναφέρεται στον τρόπο προσέγ-προσέγ
γισης του θέματος.
θέ ατος Η αφήγηση ξεδιπλώνεται ακολουθώντας την χρονολογική αλληλουχία
των γεγονότων.
γεγονότων Ένα ευρύ πλαίσιο δίνεται μεε το «Χρονολόγιο»
Χρονολόγιο που προτάσσεται
προτάσσεται, όπου σύ-
ντο α και επιγραμματικά
ντομα επιγρα ατικά σημειώνονται
ση ειώνονται οι καθοριστικοί σταθμοί
σταθ οί στην ζωή του Ιωάννη Κα- Κα
ποδίστρια και τα παράλληλα πολεμικά,
πολε ικά πολιτικά και διπλωματικά
διπλω ατικά συμβάντα.
συ βάντα Η έκθεση
ακολουθεί το ίδιο σκεπτικό αναλυτικότερα και λεπτομερέστερα.
λεπτο ερέστερα Μαζί μεε τα ακριβή βιο- βιο
γραφικά στοιχεία παρουσιάζεται η ιστορική συγχρονία των καιρών του Καποδίστρια που
αδια φισβήτητα επηρέασαν την δια
αδιαμφισβήτητα διαμόρφωση
όρφωση και καθόρισαν τις επιλογές του πρωταγωνι
πρωταγωνι-
στή της αφιερω
αφιερωματικής
ατικής έκθεσης
έκθεσης. Πολιτικές προσωπικότητες
προσωπικότητες, άνθρωποι που γνώρισε
γνώρισε, συσυ-
νεργάστηκε συμφώνησε
νεργάστηκε, συ φώνησε ή και ήρθε αντιμέτωπος
αντι έτωπος μεε αυτούς πλαισιώνουν την διαδρομή
διαδρο ή
του Πόλεις στις οποίες έζησε και τόποι όπου ταξίδεψε,
του. ταξίδεψε εικονογραφημένοι,
εικονογραφη ένοι μεε λόγια και
18
περιγραφές, υποστηρίζουν παραστατικά την εκθεσιακή διήγηση.

περιγραφές διήγηση Αναπλάθεται η αίσθηση
της εποχής,
εποχής αναζητούνται οι νοοτροπίες,
νοοτροπίες η ατατμόσφαιρα,
όσφαιρα το γενικότερο κλί κλίμαα στο πέρασ
πέρασμαα
από τον 18ο ο στον 19ο
ο αιώνα
αιώνα. Ξεδιπλώνονται οι ανταγωνισ
ανταγωνισμοί οί των Δυνά
Δυνάμεων
εων και η δια
διαμόρ-
όρ
φωση της Ευρώπης μετά ετά τους μακροχρόνιους
ακροχρόνιους ναπολεόντειους πολέμους.
πολέ ους
Τα κείμενα
κεί ενα υπογράφει ο Ομότιμος
Ο ότι ος Καθηγητής Ιστορίας του Πανεπιστημίου
Πανεπιστη ίου Κρήτης Χρή-Χρή
στος Λούκος,
Λούκος επιστημονικός
επιστη ονικός σύμβουλος
σύ βουλος της έκθεσης και του συνοδευτικού καταλόγου,
καταλόγου
σταθερός μελετητής
ελετητής του Ιωάννη Καποδίστρια.
Καποδίστρια Προτάσσεται το εισαγωγικό κείμενό
κεί ενό του στο
οποίο τίθενται τα ερωτήματα,
ερωτή ατα διατυπώνεται η αρχή της αμφισβήτησης
α φισβήτησης των στερεοτυπικών
προσεγγίσεων και αντιλήψεων.
αντιλήψεων
«Τα
Τα πρώτα χρόνια στην Κέρκυρα,
Κέρκυρα 1776-1809» είναι ο τίτλος της πρώτης ενότητας που
περιλα βάνει πληροφορίες για την οικογένειά του και την μόρφωση
περιλαμβάνει όρφωση που έλαβε στην γε γε-
νέτειρά του την Κέρκυρα και στο Πανεπιστή
Πανεπιστήμιο ιο της Πάδοβας
Πάδοβας. Καταγράφεται η πρώτη
επαφή μεε διοικητικές ευθύνες ως αυτοκρατορικός επίτροπος στην Κεφαλονιά και ως
Γρα ατέας της Επτανήσου Πολιτείας μεε ενεργή συμμετοχή
Γραμματέας συ ετοχή στις συντακτικές συνελεύσεις
για το σύνταγμα.
σύνταγ α Την ανέλιξή του στην Ρωσία τα χρόνια 1809 μεε 1815 παρακολουθεί η δεύ δεύ-
τερη ενότητα.
ενότητα Περιγράφεται η δύσκολη αφετηρία μεε θυσίες,
θυσίες στερήσεις και την καλλιέργεια
νέων κοινωνικών σχέσεων σε μια ια χώρα μακρινή
ακρινή και ξένη
ξένη. Οι απαρχές της σταδιοδρο
σταδιοδρομίας
ίας
του έχουν αφετηρία το 1811 και της ανόδου του το 1813 οπότε του ανατίθεται εμπιστευτική
ε πιστευτική
αποστολή στην Ελβετία,
Ελβετία στη συνέχεια μετέχει
ετέχει στην ρωσική αντιπροσωπεία στο συνέδριο
της Βιέννης.
Βιέννης Έχοντας απορρίψει επίμονες
επί ονες και δελεαστικές προτάσεις γάμου,
γά ου λήγει και η
προοπτική γάμου
γά ου του μεε την Ρωξάνδρα Στούρζα,
Στούρζα την μοναδική
οναδική γυναίκα που τον συγκίνησε
και μεε την οποία αλληλογραφούσε έως το τέλος της ζωής του του. Παράλληλα το 1815, παίρνει
την πρωτοβουλία να δημιουργήσει
δη ιουργήσει την Φιλόμουσο
Φιλό ουσο Εταιρεία της Βιέννης μεε στόχο την υπο- υπο
στήριξη νέων Ελλήνων ώστε να μορφωθούν.
ορφωθούν Η τρίτη ενότητα τιτλοφορείται «Υπουργός Υπουργός
Εξωτερικών της Ρωσίας,
Ρωσίας 1815-1822». Αφηγείται την ζωή του στην Ρωσία Ρωσία, αναπτύσσει τις
βασικές του θέσεις ως προς την εξωτερική πολιτική της Ρωσίας Ρωσίας, αναφέρεται στο ταξίδι
του στα Επτάνησα το 1819, ανιχνεύει τις πρώτες αναταράξεις στις σχέσεις του μεε τον τσάρο
και προσπαθεί να διαλευκάνει την σχέση του Καποδίστρια μεε την Φιλική Εταιρεία Εταιρεία. Στην
ίδια ενότητα αποτυπώνεται ο αντίκτυπος του κινήματος
κινή ατος του Υψηλάντη και η στάση των
Ρώσων αξιωματούχων,
αξιω ατούχων η προσπάθεια του Καποδίστρια να ωθήσει τον τσάρο σε πόλεμο πόλε ο
μεε την Πύλη ως συνέπεια του απαγχονισ
απαγχονισμού ού του πατριάρχη και των σφαγών χριστιανών
στην Κωνσταντινούπολη.
Κωνσταντινούπολη Κλείνει μεε την ρήξη και απομάκρυνση
απο άκρυνση του Καποδίστρια από την
ρωσική υπηρεσία.
υπηρεσία Ακολουθεί η ενότητα «Από Από την απομόνωση
απο όνωση στη Γενεύη,
Γενεύη Κυβερνήτης
της Ελλάδος,
Ελλάδος 1822-1827», όπου ο Καποδίστριας εγκατεστημένος
εγκατεστη ένος στην Γενεύη παρακολου-
παρακολου
θεί τις εξελίξεις του ελληνικού Αγώνα και τις λύσεις που επεξεργάζονται οι Δυνάμεις.Δυνά εις
Μετά την εκλογή του ως Κυβερνήτη από την Γ΄ Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας,Τροιζήνας υποβάλλει
και γίνεται δεκτή η παραίτησή του από τον τσάρο,
τσάρο επισκέπτεται το Λονδίνο και το Παρίσι
πριν έρθει στην Ελλάδα.
Ελλάδα
«Κυβερνήτης
Κυβερνήτης της Ελλάδος
Ελλάδος, 1828-1831», ενότητα όπου για το κυβερνητικό έργο δεν ακο ακο-
λουθείται χρονολογική αφήγηση αλλά θεματική
θε ατική προσέγγιση:
προσέγγιση διοίκηση,
διοίκηση μέτρα
έτρα για την ανα-
ανα
κούφιση των χηρών,
χηρών των ορφανών και των προσφύγων
προσφύγων, δηδημόσια
όσια εκπαίδευση
εκπαίδευση, οικονο
οικονομία,
ία
γεωργία καταγραφή,
γεωργία, καταγραφή ενοικίαση και διανομή
διανο ή των εθνικών γαιών,
γαιών λιμάνια
λι άνια και τελωνεία,
τελωνεία
Τύπος δικαιοσύνη,
Τύπος, δικαιοσύνη οργάνωση του στρατού και του στόλουστόλου. Στην πυκνή αυτή ενότητα
ενότητα, η
αφήγηση επανέρχεται χρονολογικά,
χρονολογικά αναλύεται η πολιτική και οι σχέσεις του Κυβερνήτη
μεε την Αγγλία,
Αγγλία την Γαλλία και την Ρωσία,
Ρωσία οι πρώτες δυσαρέσκειες,
δυσαρέσκειες οι αντιδράσεις των
19
Μαυρομιχαλαίων,
Μαυρο ιχαλαίων των Κουντουριωτών και του Θεόκλητου Φαρμακίδη,
Φαρ ακίδη η υπερίσχυση του
Καποδίστρια στην Δ΄ Εθνοσυνέλευση του Άργους.
Άργους Παρουσιάζονται οι συνέπειες της συν-συν
θήκης της Αδριανούπολης,
Αδριανούπολης η ανακήρυξη της Ελλάδας ως ανεξάρτητου κράτους κράτους, η εκλογή
και παραίτηση του πρίγκιπα Λεοπόλδου.
Λεοπόλδου Η σημασία
ση ασία της Ιουλιανής Επανάστασης που αλ- αλ
λάζει το κλίμα
κλί α και επιτρέπει τη δυναμική
δυνα ική έκφραση του ευρωπαϊκού φιλελευθερισμού,
φιλελευθερισ ού ο
Αδα άντιος Κοραής που αποδοκι
Αδαμάντιος αποδοκιμάζει
άζει μεε τα γραπτά του τον Καποδίστρια και η αντιπολί
αντιπολί-
τευση που αποφασίζει να δράσει εντονότερα αποτελούν μια ια κρίσιμη
κρίσι η υποενότητα,
υποενότητα και έπο-
νται υποενότητες μεε τις εξεγέρσεις στην Μάνη και την Ύδρα, Ύδρα την αποτυχία κάποιας
συνεννόησης την εντατικοποίηση των μέτρων
συνεννόησης, έτρων καταστολής από την πλευρά του Καποδί
Καποδί-
στρια το αποκορύφωμα
στρια, αποκορύφω α της κρίσης,
κρίσης την κατάληψη και λεηλασία της Καλαμάτας
Καλα άτας από τους
Μανιάτες και τις ύστατες προσπάθειες ομογνωμίας.
ο ογνω ίας Η αφήγηση φτάνει στο τραγικό και
δρα ατικό γεγονός της δολοφονίας στο Ναύπλιο στις 27 Σεπτε
δραματικό Σεπτεμβρίου
βρίου 1831. Ό
Όμως
ως δεν ολο
ολο-
κληρώνεται σε αυτό το ση σημείο.
είο Προχωρά παραπέρα για να φτάσει έως το σή σήμερα.
ερα Συνε
Συνε-
χίζεται μεε την πρόσληψή του στην συλλογική συνείδηση και την έκφρασή της σε κρατικό,
κρατικό
κοινωνικό και καλλιτεχνικό πεδίο στην τελευταία ενότητα «Ο Ο Καποδίστριας μετά
ετά τον Κα-
Κα
ποδίστρια που ανέλαβε η δρ Μαρία Βλασσοπούλου.
ποδίστρια» Βλασσοπούλου Στην ενότητα περιλαμβάνεται
περιλα βάνεται και μια
ια
ψηφιακή παρουσίαση φτιαγμένη
φτιαγ ένη από την Βιργινία Σδράκα,
Σδράκα που περιλαμβάνει
περιλα βάνει φωτογραφίες
μνημείων,
νη είων αγαλμάτων,
αγαλ άτων πινακίδων δρόμων
δρό ων που φέρουν το όνομά
όνο ά του σε χώρες της Ευρώ-
Ευρώ
πης των σπιτιών μεε την ένδειξη ότι εκεί έζησε ο Καποδίστριας,
πης, Καποδίστριας η οποία προσδίδει στην
έκθεση κίνηση,
κίνηση χρώμα
χρώ α και την αίσθηση των χώρων και της εκτίμησης
εκτί ησης που έχαιρε και
ακό α χαίρει.
ακόμα χαίρει
Η σύνταξη του Καταλόγου ήταν μια ια δίδυ

δίδυμηη διαδρο
διαδρομή ή σαν εκείνη της οργάνωσης της έκ-
έκ
θεσης Τον καλλιτεχνικό σχεδιασμό
θεσης. σχεδιασ ό της έκθεσης είχε ο Γιάννης Μετζικώφ,
Μετζικώφ και τον εκδο-
εκδο
σχεδιασ ό του Καταλόγου της έκθεσης είχε ο Δημήτρης
τικό σχεδιασμό Δη ήτρης Ζαζάς.
Ζαζάς Κατά την διάρκεια
της εκδοτικής επεξεργασίας λύθηκαν ζητήματα
ζητή ατα παρουσίασης,
παρουσίασης συμπληρώθηκαν
συ πληρώθηκαν πληροφο-
πληροφο
ρίες επαναδιατυπώθηκαν σκέψεις ενώ ανέκυψαν άλλα θέματα
ρίες, θέ ατα που αντιμετωπίστηκαν
αντι ετωπίστηκαν μεε
νέες έρευνες και διάλογο.
διάλογο Η αρίθμηση
αρίθ ηση των τεκμηρίων
τεκ ηρίων είναι διαφορετική από αυτήν της
έκθεσης στην προσπάθεια να ενοποιηθούν μέσα έσα στις θεματικές
θε ατικές ενότητες συνολικά.
συνολικά Και
σε αυτήν την διαδικασία εργάστηκε μεε αφοσίωση και επιμονή
επι ονή η ιστορικός Άντζελα Καρα-
Καρα
πάνου Με αισθήματα
πάνου. αισθή ατα ικανοποίησης,
ικανοποίησης χαράς καικαι, γιατί όχι
όχι, υπερηφάνειας παραδίδου
παραδίδουμεε τον
Κατάλογο που συνοδεύει
συνοδεύει, επεξηγεί και αφηγείται την πορεία του Κυβερνήτη μεε την ελπίδα
να είναι χρήσιμος
χρήσι ος και να αποτελέσει βάση και συγχρόνως εφαλτήριο διαλόγου και περαι-περαι
τέρω μελέτης.
ελέτης
Κλείνοντας θερμές
Κλείνοντας, θερ ές ευχαριστίες απευθύνονται σε όλους τους φορείς και ιδιώτες-συλ-
ιδιώτες συλ
λέκτες που διέθεσαν υλικό τους σε φυσική και σε ψηφιακή μορφή. ορφή Πολλές ευχαριστίες
πολυάριθ ους συντελεστές της έκθεσης και του Καταλόγου (που
στους πολυάριθμους που είμαι
εί αι σίγουρη ότι
όλες και όλοι νιώθουν τα ειλικρινή μου
ου αισθήματα)
αισθή ατα από όπου και μεε όποιον τρόπο συνει-
συνει
σέφεραν γνώσεις,
σέφεραν, γνώσεις εργασία,
εργασία πολλή εργασία,
εργασία προσήλωση,
προσήλωση συντονισμό,
συντονισ ό καλή διάθεση και
συνεργατικότητα.
συνεργατικότητα
Έλλη Δρούλια
Ιστορικός Προϊσταμένη
Ιστορικός, Προϊστα ένη της Διεύθυνσης Βιβλιοθήκης της Βουλής
ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
1776 1799
 Γεννιέται στην Κέρκυρα ο Ιωάννης Καποδί-
Καποδί  Ξεσπούν οι Ναπολεόντειοι Πόλεμοι
Πόλε οι (1799-1815)
στριας, το έκτο από τα εννέα παιδιά του Αντωνο
στριας Αντωνο-  Συγκροτείται ρωσο-οθωμανική
ρωσο οθω ανική συμμαχία
συ αχία ενα-
Μαρία Καποδίστρια και της Αδα
Αδαμαντίνης
αντίνης Γονέ
Γονέμη
η ντίον του Ναπολέοντα
 Ο Ιω.
Ιω Καποδίστριας διευθύνει το στρατιωτικό
1787 νοσοκο είο της Κέρκυρας
νοσοκομείο
 Ψηφίζεται το Αμερικανικό
Α ερικανικό Σύνταγ
Σύνταγμα
α  Ο Ρώσος ναύαρχος Ουσακώφ καταλαμβάνει
καταλα βάνει τα
Ιόνια Νησιά·
Νησιά αποκαθίστανται τα προνόμια
προνό ια των
1789 ευγενών
 Ξεσπά η Γαλλική Επανάσταση
1800
1792  Ιδρύεται η Επτάνησος Πολιτεία (1800-1807)
 Τελειώνει ο ρωσο
ρωσο-τουρκικός
τουρκικός πόλεμος
πόλε ος (1787-
1792) 1801
 Ο Ιω.
Ιω Καποδίστριας παρά λίγο να χάσει τη ζωή Ο Αλέξανδρος Α΄ γίνεται τσάρος της Ρωσίας
του σε ατύχημα
ατύχη α μεε άλογο (1801-1825)
1795-1797 1802
 Σπουδάζει Ιατρική στην Πάδοβα της Ιταλίας  Ο Γ.
Γ Μοτσενίγος ασκεί την εξουσία στα Επτά-
Επτά
νησα ως πληρεξούσιος του Ρώσου αυτοκρά
αυτοκρά-
1797 τορα
 Καταλύεται η Βενετική Δημοκρατία
Δη οκρατία από τους
Γάλλους· τα γαλλικά στρατεύματα
Γάλλους στρατεύ ατα του Ναπο-
Ναπο 1803
λέοντα καταλαμβάνουν
καταλα βάνουν την Κέρκυρα·
Κέρκυρα οι δημο-
δη ο  Ο Ιω.
Ιω Καποδίστριας διορίζεται Γραμματέας
Γρα ατέας της
κρατικοί Γάλλοι καταργούν τα προνό
προνόμια
ια των Επτανήσου Πολιτείας
Πολιτείας· συμμετέχει
συ ετέχει στον σχε
σχε-
ευγενών διασ ό του νέου Συντάγματος
διασμό Συντάγ ατος
 Ο Ρήγας Βελεστινλής τυπώνει στη Βιέννη τον
Θούριο και τη Χάρτα 1804
Ο Αλέξανδρος Α΄ απονέμει
απονέ ει στον Ιω.
Ιω Καποδί
Καποδί-
1798 στρια τον βαθμό
βαθ ό του κολεγιακού συμβούλου
συ βούλου
 Συλλαμβάνεται
Συλλα βάνεται από τους Γάλλους και τίθεται  Οι Σέρβοι εξεγείρονται κατά της οθωμανικής
οθω ανικής
σε κατ’
κατ οίκον περιορισμό
περιορισ ό ο Αντωνο
Αντωνο-Mαρία
αρία Κα-
Κα κυριαρχίας
ποδίστριας
ποδίστριας, εξαιτίας της αντίδρασης της οικο-
οικο
γένειάς του στη γαλλική κυριαρχία 1806
 Ο Αδαμάντιος
Αδα άντιος Κοραής εκδίδει την Αδελφική Η κυβέρνηση Μοτσενίγου αναθεωρεί επί το
Παρίσι ως απάντηση στην Πα
Διδασκαλία στο Παρίσι, Πα- αυταρχικότερον τα προηγούμενα
προηγού ενα συντάγματα
συντάγ ατα
τρική Διδασκαλία του Πατριαρχείου Κωνστα- της Επτανήσου Πολιτείας
ντινουπόλεως (1798)
 Θανατώνεται ο Ρήγας Βελεστινλής στο Βελι-
Βελι 1807
γράδι Ο Ιω.
Ιω Καποδίστριας
Καποδίστριας, μαζί
αζί μεε τον μητροπολίτη
ητροπολίτη
22
Ιγνάτιο, στέλλεται ως έκτακτος επίτροπος στη

Ιγνάτιο Ο Ιω.
Ιω Καποδίστριας υπογράφει εξ ονό ονόματος
ατος
Λευκάδα που απειλείται από τον Αλή πασά·
πασά της Ρωσίας τη Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων
Παρισίων,
συναντιέται εκεί μεε Έλληνες οπλαρχηγούς σύ φωνα μεε την οποία τα Ιόνια Νησιά ανακη-
σύμφωνα ανακη
 Τα Ιόνια Νησιά
Νησιά, σύ
σύμφωνα
φωνα μεε τη Συνθήκη του ρύσσονται αυτόνομο
αυτόνο ο κράτος υπό την προστα
προστα-
Τίλσιτ περιέρχονται στην αυτοκρατορική Γαλ-
Τίλσιτ, Γαλ σία της Αγγλίας
λία (1807-1814)  Διορίζεται υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας
τέλη 1815)· μαζί
(τέλη αζί μεε τον άλλο υπουργό Εξωτε
Εξωτε-
1809 ρικών,
ρικών Κ.Ρ.
Κ Ρ Νέσσελροντ,
Νέσσελροντ θα διευθύνει επί έξι
Ο Ιω Καποδίστριας φτάνει στην Πετρούπολη
Ιω. Πετρούπολη, έτη τη ρωσική διπλωματία
διπλω ατία
μετά
ετά από πρόσκληση του υπουργού Εξωτερι
Εξωτερι-  Λήγει οριστικά η προοπτική ενός γάμου
γά ου του μεε
κών της Ρωσίας και εντάσσεται στο διπλω
διπλωμα-
α τη Ρωξάνδρα Στούρτζα
τικό σώμα
σώ α
 Γνωρίζει τη Ρωξάνδρα Στούρτζα 1816
 Πληροφορείται από τον Νικόλαο Γαλάτη τα
1811 επαναστατικά σχέδια της Φιλικής Εταιρείας
 Απο
Αποστέλλεται
στέλλεται στη ρωσική πρεσβεία της Βιέν-
νης ως υπεράριθμος
υπεράριθ ος ακόλουθος 1818
 Συντάσσει για τις ρωσικές διπλω
διπλωματικές
ατικές υπη
υπη-  Γίνεται
μέλος
έλος της Ακαδημίας
Ακαδη ίας των Επιστημών
Επιστη ών
ρεσίες το υπό νη α Memoire sur l’état actuel
υπόμνημα της Πετρούπολης
des Grecs (Υπό
Υπόμνημα
νη α για την παρούσα κατά-
κατά
σταση των Ελλήνων)
Ελλήνων 1819
Η Πάργα παραδίδεται από τους Άγγλους στον
1812 Αλή πασά
 Ο Ναπολέων εισβάλλει στη Ρωσία  Ο Ιω.
Ιω Καποδίστριας μεταβαίνει
εταβαίνει στην Κέρκυρα
 Ο Καποδίστριας τοποθετείται επικεφαλής του δι
δι- για να διαπιστώσει ο ίδιος την καταπιεστική πο-
πο
πλωματικού
πλω ατικού γραφείου του αρχιστρατήγου της ρω- λιτική των Άγγλων
Άγγλων· συντάσσει εκεί και την «εγ-
εγ
σικής στρατιάς του Δούναβη στο Βουκουρέστι κύκλιο επιστολή του προς τους
κύκλιο» τους Έλληνες στην
 Τερματίζεται
Τερ ατίζεται ο ρωσο-τουρκικός
ρωσο τουρκικός πόλεμος
πόλε ος μεε τη οποία σημειώνει
ση ειώνει ότι θεωρεί πρόωρη κάθε επα
επα-
συνθήκη του Βουκουρεστίου ναστατική δραστηριότητα
1813 1819-1821
Ο Ναπολέων ηττάται στη Λειψία στην επονο-
επονο Ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος συνδέεται μεε
μαζόμενη
αζό ενη «Μάχη
Μάχη των Εθνών
Εθνών» τον μητροπολίτη
ητροπολίτη Ιγνάτιο στην Πίζα και γνωρίζει
 Ο Ιω.
Ιω Καποδίστριας,
Καποδίστριας ως ειδικός απεσταλμένος
απεσταλ ένος τους φιλελεύθερους Άγγλους ρο ρομαντικούς,
αντικούς
του αυτοκράτορα της Ρωσίας
Ρωσίας, πρωταγωνιστεί μεταξύ
εταξύ των οποίων και τον ποιητή Π. Π Σέλλεϋ
στις διαπραγματεύσεις
διαπραγ ατεύσεις που οδήγησαν στην (P. Shelley) και τη σύζυγό του Μαίρη
ενότητα ουδετερότητα και οομοσπονδιακή
ενότητα, οσπονδιακή δια
δια-
κυβέρνηση της Ελβετίας (Νοέμβριος
Νοέ βριος 1813 - 1820
Σεπτέ βριος 1814)
Σεπτέμβριος Ο Ιω.
Ιω Καποδίστριας αρνείται να αναλάβει την
 Απολαμβάνοντας
Απολα βάνοντας την υποστήριξη του τσάρου ηγεσία της Φιλικής Εταιρείας που του προτεί-
προτεί
Αλέξανδρου Α΄,
Α΄ διαδραματίζει
διαδρα ατίζει σημαντικό
ση αντικό ρό- νει ο απεσταλμένος
απεσταλ ένος της Εμμανουήλ
Ε ανουήλ Ξάνθος
λο στο Συνέδριο της Βιέννης (Οκτώβριος
Οκτώβριος 1814  Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης αποδέχεται την ηγε
ηγε-
- Ιούνιος 1815) σία της Φιλικής Εταιρείας
 Ο Αλή πασάς επαναστατεί εναντίον της Πύλης
1814  Επαναστατικά κινήματα
κινή ατα ξεσπούν στην Πορτο-
Πορτο
 Ιδρύει στη Βιέννη
Βιέννη, σε συνεργασία μεε τον Άν
Άν- γαλία την Ισπανία,
γαλία, Ισπανία τη Νάπολη και το Τορίνο
θιμοο Γαζή,
θι Γαζή τη Φιλόμουσο
Φιλό ουσο Εταιρεία
 Ιδρύεται η Φιλική Εταιρεία στην Οδησσό 1821
 Στο Συνέδριο του Λάυμπαχ
Λάυ παχ η Ιερά Συμμαχία
Συ αχία κα-
κα
1815 ταδικάζει κάθε αλλαγή που προέρχεται από
 Το Συνέδριο της Βιέννης προσδιορίζει τα νέα επαναστατικά κινήματα·
κινή ατα ο ΙωΙω. Καποδίστριας
όρια των ευρωπαϊκών κρατών συμμετέχει
ετέχει ως μέλος
έλος της ρωσικής αντιπροσω-
αντιπροσω
 Δημιουργείται
Δη ιουργείται η Ιερά Συμμαχία
Συ αχία πείας
23
 Ξεσπά η Ελληνική Επανάσταση στη Μολδο

Μολδο- 1827
βλαχία τον Φεβρουάριο και στην Πελοπόννησο  Θάνατος του Γεωργίου Καραϊσκάκη·
Καραϊσκάκη κατα
κατα-
τον Μάρτιο στροφή του ελληνικού στρατού και παράδοση
 Με αφορμή
αφορ ή τον απαγχονισμό
απαγχονισ ό του πατριάρχη της Ακρόπολης των Αθηνών στους Τούρκους
Γρηγορίου Ε΄ τον Απρίλιο και τη σφαγή χριστια-
χριστια  Ο Ιω
Ιω. Καποδίστριας εκλέγεται (2 Απριλίου)
Απριλίου Κυ-
Κυ
νών που ακολουθεί στην Κωνσταντινούπολη
Κωνσταντινούπολη, ο Ιω.
Ιω βερνήτης της Ελλάδος από την Γ΄ Εθνοσυνέ
Εθνοσυνέ-
Καποδίστριας προσπαθεί ανεπιτυχώς
ανεπιτυχώς να πείσει λευση
τον τσάρο να αντιπαρατεθεί δυναδυναμικά
ικά στην  Υπογράφεται τον Ιούλιο η Συνθήκη του Λονδί-
Λονδί
Οθω ανική Αυτοκρατορία
Οθωμανική νου που προέβλεπε τη δημιουργία
δη ιουργία αυτόνομου
αυτόνο ου
 Η Α΄ Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου κηρύσσει ελληνικού κράτους
την ανεξαρτησία του ελληνικού έθνους και ψη-
ψη  Ήττα του τουρκο
τουρκο-αιγυπτιακού
αιγυπτιακού στόλου από τις
φίζει το πρώτο Σύνταγ
Σύνταγμαα (1.1.1822) ενω
ενωμένες
ένες δυνάμεις
δυνά εις Αγγλίας,
Αγγλίας Γαλλίας και Ρω-
Ρω
σίας στη Ναυ
Ναυμαχία
αχία του Ναυαρίνου (Οκτώβριος
Οκτώβριος)
1822
 Ο Αλέξανδρος Α΄
Α΄, εμμένοντας
ε ένοντας στη δική του ά- 1828
ποψη για την Ελληνική Επανάσταση
Επανάσταση, δέχεται  Ο Ιω
Ιω. Καποδίστριας αποβιβάζεται (8 Ιανουαρίου
Ιανουαρίου)
όχι την παραίτηση,
παραίτηση αλλά την προσωρινή απο-
απο στην Αίγινα,
Αίγινα όπου τυγχάνει θερμής
θερ ής υποδοχής·
υποδοχής
μάκρυνση
άκρυνση του Καποδίστρια από τη ρωσική υ- η Βουλή δέχεται την προσωρινή διάλυσή της·της
πηρεσία συστήνεται το Πανελλήνιο
 Ήττα του Δράμαλη
Δρά αλη και καταστροφή της Χίου  Λαμβάνει
Λα βάνει σειρά μέτρων
έτρων για τη συγκρότηση του
κράτους την εξασφάλιση της τάξης
κράτους, τάξης, την περί
περί-
1822-1827 θαλψη χηρών
χηρών, ορφανών και προσφύγων και
 Ο Ιω.
Ιω Καποδίστριας εγκαθίσταται στη Γενεύη από την εξεύρεση πόρων για την οργάνωση του
όπου παρακολουθεί τα γεγονότα στην Ελλάδα
Ελλάδα· στρατού· αγωνίζεται για τη διεθνή αναγνώριση
στρατού
συ ετέχει ενεργά στο φιλελληνικό κίνημα
συμμετέχει κίνη α και διευρυ ένων συνόρων
διευρυμένων
συντονίζει την προσπάθεια περ
περίθαλψ
ίθαλψηςης ορφα-
ορφα  Ξεσπά νέος ρωσο-τουρκικός
ρωσο τουρκικός πόλε
πόλεμοςος τον
νών και προσφύγων Απρίλιο
 Άφιξη στην Πελοπόννησο του γαλλικού εκ εκ-
1824 στρατευτικού σώματος
σώ ατος υπό τον Μαιζών·
Μαιζών ο Ιμ-
Ι
 Ξεσπά εμφύλιος
ε φύλιος πόλεμος
πόλε ος στην επαναστατημέ
επαναστατη έ- πραή εξαναγκάζεται να αποχωρήσει για την
πραήμ
νη Ελλάδα Αίγυπτο
 Καταστροφή των Ψαρών  Η Ρωσία και η Γαλλία,
Γαλλία σε αντίθεση μεε την Αγ-
Αγ
 Θάνατος του Άγγλου ποιητή λόρδου Βύρωνα γλία υποστηρίζουν οικονομικά
γλία, οικονο ικά και διπλωματικά
διπλω ατικά
στο Μεσολόγγι τις κυβερνητικές προσπάθειες του Καποδίστρια
1825 1829
 Τα στρατεύματα
στρατεύ ατα του ΙΙμπραήμ
πραή αποβιβάζονται  Η Δ΄ Εθνοσυνέλευση αποδέχεται τις προτά-
προτά
στην Πελοπόννησο σεις του Κυβερνήτη σε όλα τα θέματα·
θέ ατα η αντί-
αντί
 Νέος αυτοκράτορας της Ρωσίας ο Νικόλαος Α΄ δραση της αντιπολίτευσης εξουδετερώνεται (11
 Αποτυγχάνει η εξέγερση των Δεκε
Δεκεμβριστών
βριστών Ιουλίου-6 Αυγούστου)
Ιουλίου Αυγούστου
στη Ρωσία,
Ρωσία που ήταν επηρεασμένη
επηρεασ ένη από τα φι-
φι  Ο φοίνικας καθιερώνεται ως εθνική νομισμα-
νο ισ α
λελεύθερα επαναστατικά κινή
κινήματα
ατα των ετών τική μονάδα
ονάδα
1820-1821  Ιδρύεται η Γερουσία στη θέση του Πανελλη
Πανελλη-
νίου που καταργείται
νίου,
1826  Υπογράφεται η Συνθήκη της Αδριανούπολης
Ο Ιω
Ιω. Καποδίστριας συντάσσει το υπόμνημα
υπό νη α (2/14 Σεπτεμβρίου)·
Σεπτε βρίου ο σουλτάνος,
σουλτάνος μετά
ετά τη νίκη
Aperçu de ma carrière publique depuis 1798 των Ρώσων,
Ρώσων αναγκάζεται να δεχθεί τις αποφά-
αποφά
jusqu’ à 1822, το οποίο υποβάλλει στον τσάρο·
τσάρο σεις των Δυνάμεων
Δυνά εων για τη δημιουργία
δη ιουργία αυτόνο-
αυτόνο
πρόκειται για τη γνωστή Αυτοβιογραφία του μου
ου ελληνικού κράτους
 Έξοδος του Μεσολογγίου  Ιδρύεται στην Αίγινα το Ορφανοτροφείο και το
Κεντρικό Σχολείο
24
 Στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Στερεά Ελλάδα Ο Πετρόμπεης

Πετρό πεης Μαυρομιχάλης
Μαυρο ιχάλης συλλαμβάνεται
συλλα βάνεται
(απελευθέρωση
απελευθέρωση Μεσολογγίου,
Μεσολογγίου μάχη
άχη της Πέ-
Πέ και φυλακίζεται
τρας μεε τις οποίες ο Καποδίστριας επιδιώκει
τρας)  Οικονομικό
Οικονο ικό αδιέξοδο της Κυβέρνησης·
Κυβέρνησης έκδοση
να κατοχυρώσει διευρυμένα
διευρυ ένα σύνορα για το ελ-
ελ χαρτονο ίσ ατος
χαρτονομίσματος
ληνικό κράτος  Αποτυχία συνδιαλλαγής του Κυβερνήτη με ε την
αντιπολίτευση· οι Υδραίοι υποκινούν αναφορές
αντιπολίτευση
1830 υπέρ του συντάγματος
συντάγ ατος
 Με το πρωτόκολλο της 22 Ιανουαρίου/6
Ιανουαρίου Φε- Φε  Οι Υδραίοι καταλαμβάνουν
καταλα βάνουν κυβερνητικά πλοία
βρουαρίου, που υπογράφεται στη Διάσκεψη
βρουαρίου στον ναύσταθμο
ναύσταθ ο του Πόρου·
Πόρου ο Α. Α Μια
Μιαούλης
ούλης
του Λονδίνου
Λονδίνου, αναγνωρίζεται από τις τρεις Με
Με- ανατινάζει την 1η
η Αυγούστου τα πλοία «Ύδρα
Ύδρα»
γάλες Δυνά
Δυνάμεις
εις ανεξάρτητο ελληνικό κράτος και «Ελλάς
Ελλάς»
και εκλέγεται ως ηγε
ηγεμόνας
όνας του ο πρίγκιπας  Αυξάνονται οι διώξεις των αντιφρονούντων·
αντιφρονούντων
Λεοπόλδος του Saxe-Comburg συγκαλείται Εθνοσυνέλευση στο Άργος
 Παραίτηση του Λεοπόλδου·
Λεοπόλδου οι αντικυβερνητι-
αντικυβερνητι  Ο Ιω.
Ιω Καποδίστριας δολοφονείται στο Ναύπλιο
κοί κατηγορούν ως υπεύθυνο τον Καποδίστρια (27 Σεπτεμβρίου
Σεπτε βρίου 1831) από τον Κωνσταντίνο
 Ιουλιανή Επανάσταση στη Γαλλία και κύμα κύ α και τον Γεώργιο Μαυρομιχάλη
Μαυρο ιχάλη
επαναστατικών κινη
κινημάτων
άτων σε διάφορες περιο
περιο-  Συγκροτείται τρι
τριμελής
ελής Διοικητική Επιτροπή
χές της Ευρώπης της Ελλάδος:
Ελλάδος Αυγουστίνος Καποδίστριας (πρό-
πρό
 Ο Αδαμάντιος
Αδα άντιος Κοραής συντάσσει το πρώτο φυλ- εδρος Θεόδωρος Κολοκοτρώνης
εδρος), Κολοκοτρώνης, Ιωάννης
λάδιό του κατά του Καποδίστρια Κωλέττης
 Εντείνεται η αντιπολίτευση κατά του Κυβερ-
Κυβερ
νήτη 1832
 Ματαιώνονται οι ελπίδες του Καποδίστρια να  Η Ε΄ Εθνοσυνέλευση εκλέγει (15 Μαρτίου
Μαρτίου) τον
εξασφαλίσει δάνειο 60.000.000 φράγκων,
φράγκων υπό Αυγουστίνο Καποδίστρια ως Κυβερνήτη της
την εγγύηση των Δυνάμεων,
Δυνά εων το οποίο θα του Ελλάδος
επέτρεπε να εφαρμόσει
εφαρ όσει το σχεδιασμένο
σχεδιασ ένο οικο-
οικο  Παραίτηση (τέλη
τέλη Μαρτίου
Μαρτίου) του Αυγουστίνου
νο ικό πρόγραμμά
νομικό πρόγρα ά του Καποδίστρια, ο οποίος επιστρέφει στην Κέρ-
Καποδίστρια Κέρ
κυρα μεε τη σορό του αδελφού του Ιωάννη
1831  Οι Μεγάλες Δυνάμεις
Δυνά εις εκλέγουν τον Όθωνα ως
 Η αντιπολίτευση περνά σε επαναστατική δράση βασιλιά της Ελλάδος (συνθήκη
συνθήκη του Λονδίνου
μεε την εξέγερση στη Μάνη και την έκδοση της 25 Απριλίου/7
Απριλίου Μαΐου 1832)
εφη ερίδας Ο Απόλλων
εφημερίδας Απόλλων στη
στηνν Ύδρα
Το Χρονολόγιο άντλησε στοιχεία από την ψηφιακή παρουσίαση της εποχής του Ιω.
Ιω Καποδίστρια στον ιστότοπο
«Ψηφιακό
Ψηφιακό Αρχείο Ι.Ι Καποδίστρια»
Καποδίστρια http:// kapodistrias.digital archive.gr
Καποδίστριας παρα
παραμένει
ένει τα τελευταία χρόνια επίκαιρος.
επίκαιρος Η επικαιρότητα αυτή οφεί- οφεί
Ο λεται στο γεγονός ότι η ελληνική κοινωνία
κοινωνία, στις αρχές του 21ου
αναζητεί στο παρελθόν τα αίτια των αδιεξόδων της
ου αιώνα
αιώνα, επι
της, στρέφει προς τα πίσω το βλέ
επιμένει
ένει να
βλέμμαα της
για να ορίσει το παρόν της ή,ή ακόμη,
ακό η για να σχεδιάσει το μέλλονέλλον της.
της
Ο Καποδίστριας,
Καποδίστριας μεε την ποικίλη δράση του του, φαίνεται ότι προσφέρεται
προσφέρεται, περισσότερο από
κάθε άλλη προσωπικότητα της νεότερης ελληνικής ιστορίας, ιστορίας για τέτοιες αναδρομές
αναδρο ές που
στηρίζουν εύκολες ερμηνείες.
ερ ηνείες
Είναι
Είναι, κατ
κατ’ αρχήν,
αρχήν η λαμπρή
λα πρή ευρωπαϊκή του σταδιοδρο
σταδιοδρομία ία που τον έφερε στο πλευρό ή
αντι έτωπο μεε ηγεμόνες
αντιμέτωπο ηγε όνες και κορυφαίους διπλωμάτες
διπλω άτες και πολιτικούς
πολιτικούς, η στάση του κατά
την προετοιμασία
προετοι ασία και έναρξη της Επανάστασης,
Επανάστασης οι στενές σχέσεις του μεε μια ια μεγάλη
εγάλη Δύ-
Δύ
να η ο μοναχικός
ναμη, οναχικός και μελαγχολικός
ελαγχολικός χαρακτήρας του του, η θρησκευτικότητά του του, η συγκεν-
συγκεν
τρωτική του διακυβέρνηση και οι αντιδράσεις που προκάλεσε,
προκάλεσε η εμμονή
ε ονή του στην ορθότητα
των δικών του επιλογών σε μια ια κρίσι
κρίσιμηη για τη χώρα περίοδο και τα επιχειρή
επιχειρήματαατα που επι
επι-
καλέστηκε η γενικότερη ιδεολογία του,
καλέστηκε, του η φροντίδα του για τον «απλό
απλό λαό»,
λαό η οποία συχνά
απλουστεύεται μεε την αναφορά στην καλλιέργεια της πατάτας που αυτός θέλησε να επι επι-
βάλει για τη διατροφή του πληθυσ
πληθυσμού,ού η εκπαιδευτική του πολιτική
πολιτική, η σύγκρουσή του μεε
τους προκρίτους και καπεταναίους,
καπεταναίους οι αντιστάσεις του στις πιέσεις των Άγγλων και Γάλλων,Γάλλων
τα αστυνομικά
αστυνο ικά μέτρα
έτρα που έλαβε για να περιορίσει τους αντιπάλους του, του οι πολιτικές και
ιδεολογικές θέσεις των αντιπολιτευομένων,
αντιπολιτευο ένων ανάμεσα
ανά εσα στους οποίους και κορυφαίες μορφές ορφές
(Μαυροκορδάτος,
Μαυροκορδάτος Κοραής,
Κοραής Μιαούλης κ.ά.),
κ ά το πνεύμα
πνεύ α αυτοθυσίας και προσφοράς που τον
χαρακτήριζε η τραγική δολοφονία του,
χαρακτήριζε, του ο εμφύλιος
ε φύλιος πόλεμος
πόλε ος που επακολούθησε,
επακολούθησε η επιβολή
από τις προστάτιδες Δυνάμεις
Δυνά εις ξένου ηγεμόνα.
ηγε όνα
Οι μεγάλες
εγάλες διπλωματικές
διπλω ατικές και πολιτικές ικανότητες του Καποδίστρια,
Καποδίστρια τα προσωπικά του
χαρίσ ατα η ανιδιοτέλειά του
χαρίσματα, του, η μεγάλη
εγάλη του προσφορά στην απελευθερωμένη
απελευθερω ένη χώρα δεν
χρειάζονται ωραιοποίηση για να φανούν.
φανούν Αναδεικνύονται μόνα όνα τους από τα ιστορικά τεκ-
τεκ
μήρια
ήρια και τις μαρτυρίες.
αρτυρίες Αυτή η ωραιοποίηση,
ωραιοποίηση αγιοποίηση μερικές ερικές φορές,
φορές που δικαιώνει
όλες του τις κυβερνητικές επιλογές και παρασιωπά ή απλώς καταδικάζει οποιαδήποτε α-
ντίθετη γνώμη
γνώ η ή πράξη,
πράξη δεν βελτιώνει αλλά βλάπτει την ιστορική του εικόνα. εικόνα
Αντίθετα κάθε ατεκμηρίωτη
Αντίθετα, ατεκ ηρίωτη και μονομερής
ονο ερής κριτική μόνο όνο των αυταρχικών ή άλλων επι επι-
λογών του χωρίς την κατανόηση των συνθηκών που επικρατούσαν όταν ο Καποδίστριας
ασκούσε την εξουσία,
εξουσία είναι ανιστόρητη.
ανιστόρητη
Θα πρέπει να μεταφερθούμε
εταφερθού ε στο κλίμα
κλί α της εποχής και να δούμε
δού ε όχι μόνο
όνο την αγωνία
και τη θλίψη του Κυβερνήτη που συνειδητοποιούσε οδυνηρά ότι οι προθέσεις του για μια ια
χώρα πραγματικά
πραγ ατικά ελεύθερη και ευημερούσα
ευη ερούσα παρεξηγούνταν
παρεξηγούνταν, εεμποδίζονταν
ποδίζονταν ή ακυρώνον
ακυρώνον-
ταν από ποικίλους αντιπάλους
αντιπάλους, αλλά να αντιληφθού
αντιληφθούμεε και τη διάψευση των ελπίδωνελπίδων, τους
φόβους και την αγωνία όσων τον αντιπολιτεύτηκαν
αντιπολιτεύτηκαν, που τελικά δεν ήσαν λίγοι παραπλα-
παραπλα
νη ένοι ή καθοδηγη
νημένοι καθοδηγημένοι,
ένοι αλλά είχαν κι αυτοί το δικό τους όρα όραμαα για μια
ια χώρα ελεύθερη
και ευημερούσα,
ευη ερούσα και επί πλέον είχαν πολεμήσει
πολε ήσει γι’
γι αυτήν.
αυτήν
Χρήστος Λούκος
Ιστορικός Ομότιμος
Ιστορικός, Ο ότι ος Καθηγητής Πανεπιστημίου
Πανεπιστη ίου Κρήτης
Τα πρώτα χρόνια στην Κέρκυρα | 1776-1809
Το οικογενειακό πλαίσιο και οι σπουδές βας για ανώτερες σπουδές.

σπουδές Το φθινόπωρο του
1794 βρισκόταν στη Βενετία για να τελειοποι-
τελειοποι
Ο Ιωάννης Καποδίστριας γεννήθηκε στην Κέρ Κέρ- ήσει τα λατινικά του.
του Δεν υπάρχουν πληροφο-
πληροφο
κυρα στις 10 Φεβρουαρίου 1776. Πατέρας του ο ρίες πώς περνούσε τον ελεύθερο χρόνο του
Αντωνο Μαρία Καποδίστριας και μητέρα
Αντωνο-Μαρία ητέρα του η στην πόλη των δόγηδων,
δόγηδων η οποία,
οποία παρά την πα-
πα
Αδα αντίνη Γονέμη.
Αδαμαντίνη Γονέ η Ήταν το έκτο από τα εννέα ρακ ή της
ρακμή της, παρέ
παρέμενε
ενε ωραία
ωραία, κοσ
κοσμοπολίτικη
οπολίτικη και
παιδιά της οικογένειας (τέσσερα
τέσσερα κορίτσια και προκλητική ούτε γνωρίζου
προκλητική· γνωρίζουμεε για τη φοιτητική
πέντε αγόρια
αγόρια). Και οι δύο γονείς ανήκαν στην του ζωή που άρχισε το φθινόπωρο του 1795 μεε
τοπική αριστοκρατία,
αριστοκρατία όπως αυτή είχε διαμορ-
δια ορ την εγγραφή του στο πανεπιστή
πανεπιστήμιο,
ιο στον κλάδο
φωθεί στο κοινωνικό και διοικητικό πλαίσιο που των artisti, όπου προείχαν τα μαθήματα
αθή ατα ιατρικής
είχε επιβάλει στα Επτάνησα η κυρίαρχη βενε- βενε και φιλοσοφίας.
φιλοσοφίας Αφοσιώθηκε στις σπουδές του
τική εξουσία
εξουσία. Ο Αντωνο
Αντωνο-Μαρία
Μαρία Καποδίστριας
Καποδίστριας, και σε λιγότερο από δύο χρόνια (Ιούνιος
Ιούνιος 1797),
μεε μόρφωση,
όρφωση νο νομική
ική παιδεία και ηγετική πα πα- πήρε το δίπλωμά
δίπλω ά του του, το dottorato. Αμέσως
Α έσως
ρουσία μεταξύ
εταξύ των αρχοντικών οικογενειών
οικογενειών, έφυγε για την Κέρκυρα
Κέρκυρα. Δεν έέμεινε
εινε να συ
συμμε-
ε
επηρέασε άμεσα
ά εσα τον γιγιo του,
του ο οποίος έδειξε τάσχει όπως για παράδειγμα
τάσχει, παράδειγ α ο φίλος του Μά- Μά
απέναντί του μεγάλη
εγάλη υπακοή και σεβασ
σεβασμό: ό τα ριος Πιέρης,
Πιέρης στη μεγάλη
εγάλη αλλαγή που ένα μήναήνα
όσα περιέχουν οι πολλές επιστολές που του πριν προοιώνιζε η παράδοση της Βενετίας στα
έστειλε αργότερα από την Ευρώπη,
Ευρώπη όταν βρι-βρι στρατεύ ατα του Βοναπάρτη
στρατεύματα Βοναπάρτη. Κατά την παρα παρα-
σκόταν στη ρωσική υπηρεσία
υπηρεσία, δείχνουν τη στενή μονή
ονή του στην Ιταλία γνωρίστηκε και μεε τον ποι
ποι-
σχέση γιου-πατέρα.
γιου πατέρα ητή Ούγκο Φόσκολο (Ugo Foscolo).
Ο νεαρός Ιωάννης θα μάθειάθει τα βασικά γρά
γράμ-
ματα
ατα στο οικογενειακό περιβάλλον και κυρίως
κοντά σε δυτικούς κληρικούς δασκάλους,
δασκάλους αφού Οι πρώτες πολιτικές εμπειρίες
ε πειρίες του Ιω.
Ιω Κα-
Κα
μόνο
όνο τα καθολικά μοναστήρια
οναστήρια παρείχαν τη δυ- δυ ποδίστρια στην Επτάνησο Πολιτεία
νατότητα μόρφωσης
όρφωσης ενός γόνου ευγενών στα
λατινικά ιταλικά,
λατινικά, ιταλικά γαλλικά κλπκλπ. Τα γραπτά ελ- Με τη συνθήκη του Καμποφόρμιο
Κα ποφόρ ιο (Οκτώβριος
Οκτώβριος
ληνικά
ληνι κά που έμαθε
έ αθε ήταν περιορισμένα,
περιορισ ένα γι’ γι αυτό 1797) τα Επτάνησα πέρασαν στην κυριαρχία των
αργότερα στη Ρωσία,
αργότερα, Ρωσία θα επιχειρήσει να τα βελ- δη οκρατικών Γάλλων.
δημοκρατικών Γάλλων Οι Γάλλοι κατήργησαν
τιώσει αλλά μέχρι
έχρι τέλους θα συντάσσει τα επί επί- κι εδώ τα προνόμια
προνό ια των ευγενών,
ευγενών οι οποίοι έ-
ση α και ιδιωτικά του έγγραφα στα ιταλικά και
σημα νιωσαν απροστάτευτοι από τον «όχλο»
όχλο και φο φο-
γαλλικά Στη γενικότερη δια
γαλλικά. διαμόρφωσή
όρφωσή του ιδιαί
ιδιαί- βήθηκαν για την περιουσία τους
τους, ακό
ακόμαα και για
τερη βαρύτητα είχε η έντονη θρησκευτικότητα τη ζωή τους
τους. Μέσα σε ένα ξέσπασ
ξέσπασμα α ενθουσια
ενθουσια-
του στενού και ευρύτερου οικογενειακού περι περι- σ ού κάηκε το libro d’oro και οι τίτλοι ιδιοκτη
σμού ιδιοκτη-
βάλλοντος στο οποίο ανήκαν ιερείς,
βάλλοντος, ιερείς μοναχοί
οναχοί σίας και φυτεύτηκε το δένδρο της ελευ
σίας, ελευθερίας
θερίας.
και μοναχές,
οναχές ενώ εεμόνασαν
όνασαν και δύο από τις τέσ
τέσ- Οι ευγενείς άρχισαν να υπονομεύουν
υπονο εύουν τη γαλλική
σερις αδελφές του του. Δεν θα παραλείπει σ σ’ όλη παρουσία και να αναζητούν την προστασία των
του τη σταδιοδρομία
σταδιοδρο ία να τονίζει τη βαθιά του αντιπάλων της Γαλλίας.
Γαλλίας Ο Αντωνο-Μαρία
Αντωνο Μαρία Καπο-
Καπο
πίστη στην ανατολική ορθόδοξη εκκλησία,
εκκλησία την δίστριας τέθηκε σε κατ
κατ’ οίκον περιορισ
περιορισμό ό από
ε πιστοσύνη του στον πνευ
εμπιστοσύνη πνευματικό
ατικό και εκπαι
εκπαι- τους Γάλλους,
Γάλλους αλλά διέφυγε μεε την οικογένειά
δευτικό της ρόλο,
ρόλο την απόλυτη πεποίθησή του του εκτός της πόλης.
πόλης
ότι η θεία πρόνοια καθορίζει τα ανθρώπινα.
ανθρώπινα Μεταξύ Οκτωβρίου 1798 και Μαρτίου 1799
Όπως και πολλοί άλλοι γόνοι αριστοκρατικών ο ενω
ενωμένος
ένος ρωσοτουρκικός στόλος
στόλος, μεε επι
επι-
οικογενειών πήγε στο πανεπιστήμιο
οικογενειών, πανεπιστή ιο της Πάδο-
Πάδο κεφαλής
κεφα λής τον ναύαρχο Θεόδωρο Ουσακώφ (F.F.
28
Ushakov) και τον Αβδούλ Καντίρ βέη,βέη κατέλαβε κές συνελεύσεις

συνελεύσεις για τη διαμόρφωση
δια όρφωση του οριστι-
οριστι
τα Επτάνησα.
Επτάνησα Οι Ρωσοτούρκοι επανέφεραν τους κού συντάγματος
συντάγ ατος του Επτανησιακού κράτους.
κράτους
ευγενείς στην ηγετική τους θέση.
θέση Στο μεγάλο
εγάλο Ψηφίστηκαν τελικά πέντε συντάγ
συντάγματα,
ατα αριστο
αριστο-
συ βούλιο των ευγενών που σχηματίστηκε
συμβούλιο σχη ατίστηκε με-ε κρατικά και τι
τιμοκρατικά,
οκρατικά μεε έντονη τάση για πεπε-
τείχαν τρία από τα τέσσερα αγόρια του Αντωνο-
Αντωνο ριορισ ό της λαϊκής κυριαρχίας.
ριορισμό κυριαρχίας Θα πρέπει,
πρέπει
Μαρία Καποδίστρια (οο Ιωάννης,
Ιωάννης ο Βιάρος και ο ωστόσο να τονιστεί ότι ήταν η πρώτη φορά που
ωστόσο, που,
Αυγουστίνος ενώ ο ίδιος μετείχε,
Αυγουστίνος), ετείχε στην Κων
Κων- μεε την ανοχή μάλιστα
άλιστα της Ρωσίας
Ρωσίας, παραχωρούν
παραχωρούν-
σταντινούπολη στις διαπραγματεύσεις
σταντινούπολη, διαπραγ ατεύσεις που κα-
κα ταν μιαια μορφή
ορφή συντάγ
συντάγματος
ατος σε περιοχή της
τέληξαν στη δημιουργία
δη ιουργία του κράτους των «Επτά
Επτά Ανατολικής Ευρώπης.
Ευρώπης Με διάταγμα
διάταγ α του Αλεξάν-
Αλεξάν
Ηνω ένων Νήσων
Ηνωμένων Νήσων» μεε τη συνθήκη της 21ης ης δρου Α΄ απονεμήθηκε
απονε ήθηκε στον Ιω. Ιω Καποδίστρια το
Μαρτίου 1800 μεταξύ
εταξύ Ρωσίας και Οθω
Οθωμανικής
ανικής αξίω α του κολεγιακού συμβούλου.
αξίωμα συ βούλου
Αυτοκρατορίας.
Αυτοκρατορίας Τελευταίο σημαντικό
ση αντικό ρόλο στην Επτάνησο
Ο Ιωάννης αποστέλλεται ως αυτοκρατορικός Πολιτεία διαδραμάτισε
διαδρα άτισε ο Καποδίστριας στη Λευ-
Λευ
επίτροπος στην Κεφαλονιά για να επιβάλει εκεί κάδα όπου εστάλη τον Ιούνιο του 1807 για την
κάδα,
το σύνταγμα
σύνταγ α του νεοϊδρυθέντος κράτους.
κράτους Ο υπεράσπιση του νησιού από τον Αλή πασά. πασά
κό ης Γεώργιος Μοτσενίγος,
κόμης Μοτσενίγος πληρεξούσιος της Παρά το γεγονός ότι δεν είχε στρατιωτική πείρα,
πείρα
Ρωσίας στα Επτάνησα
Επτάνησα, εκτί
εκτίμησε
ησε τον ζήλο και τις έδειξε σημαντικές
ση αντικές οργανωτικές ικανότητες
ικανότητες. Στον
ικανότητες του νεαρού Καποδίστρια
Καποδίστρια, και θα τον Καποδίστρια η εμπειρία
ε πειρία της Λευκάδας έδωσε
διορίσει
διο ρίσει Γρα
Γραμματέα
ατέα του Κράτους.
Κράτους Από τη θέση την ευκαιρία,
ευκαιρία κατά τη συνάντηση στο Μαγεμένο,
Μαγε ένο
αυτή απέκτησε πολύτιμες
πολύτι ες εμπειρίες,
ε πειρίες ιδιαίτερα να γνωρίσει από κοντά τους Σουλιώτες και άλ άλ-
στον τομέα
το έα των εξωτερικών σχέσεων,
σχέσεων του εμ-
ε λους οπλαρχηγούς που πολεπολεμούσαν
ούσαν τους Τούρ
Τούρ-
πορίου και της ναυτιλίας
ναυτιλίας. Ση
Σημαντική
αντική ήταν η κους να εμβαθύνει
κους, ε βαθύνει στην ψυχολογία τους τους, να
συ βολή
συμβο λή του στην καθιέρωση φορολογικού συ- αντιληφθεί τους ορίζοντες των προσδοκιών ττουςους,
στή ατος στην προσπάθεια για τη δημιουργία
στήματος, δη ιουργία να εξακριβώσει από πρώτο χέρι ποια ήταν η κα- κα
επτανησιακού στρατού,
στρατού και κυρίως στην οργά-
οργά τάσταση στα υπό οθωοθωμανική
ανική εξουσία εδά
εδάφη
φη. Η
νωση της εκπαίδευσης
εκπαίδευσης από τη θέση του εφόρου αποστολή στη Λευκάδα έληξε όταν έφθασε η εί- εί
της Παιδείας
Παιδείας μεε συνεργάτες τον Χριστόφορο δηση ότι υπογράφηκε η συνθήκη του Τίλσιτ
Περραιβό και τον παπα-Ανδρέα
παπα Ανδρέα Ιδρω
Ιδρωμένο.
ένο Συ
Συμ- (Ιούλιος
Ιούλιος 1807), ένας όρος της οποίας προέβλεπε
μετείχε,
ετείχε επίσης
επίσης, ενεργά στις απανωτές συντακτι
συντακτι- την παραχώρηση των Επτανήσων στη Γαλλία.Γαλλία
29
1. Νεανικό πορτραίτο του Ιωάννη Καποδίστρια

Καποδίστρια, π
π. 1795-
1805
Ελαιογραφία αγνώστου,
αγνώστου χ.χ.
χχ
Ιερά Μητρόπολη Κερκύρας – Μητροπολιτικό Μέγαρο
2. Άποψη της Κέρκυρας,

Κέρκυρας τέλη 17ου
ου αιώνα
Επιζωγραφισ ένη λιθογραφία από:
Επιζωγραφισμένη από Olfert Dapper, Nau-
keurige, beschryving van Morea, eertijts Peloponnesus:
en de eilanden, gelegen onder de kusten van Morea, en
binnen en buiten de golf van Venetien: waer onder de
voornaemste Korfu, Cefalonia, Sant Maura, Zanten, en
andere in grooten getale ..., Άμστερνταμ
Ά στερντα 1688
Βιβλιοθήκη της Βουλής
3. Χάρτης που περιλαμβάνει

περιλα βάνει την περιοχή των Επτανή-
Επτανή
σων
σων, τέλη 18ου ου αιώνα
1
Από: André Grasset de Saint-Sauveur, Voyage histo-
Από
rique, littéraire, et pittoresque dans les îles et posses-
sions ci-devant vénitiennes du Levant, Παρίσι 1800
4. Η Αδαμαντίνη
Αδα αντίνη το γένος Γονέμη,
Γονέ η μητέρα
ητέρα του Ιω.
Ιω Καπο-
Καπο
δίστρια
χχ
Μουσείο Καποδίστρια – Κέντρο Καποδιστριακών Μελετών
5. Ο Αντωνο-Μαρία
Αντωνο Μαρία Καποδίστριας (1741-1819), πατέρας
του Ιω
Ιω. Καποδίστρια
χχ
2
30
4 5
6 9
6. Το Μέγαρο Καποδίστρια στην Κέρκυρα

Λεπτομέρεια
Λεπτο έρεια από μακέτα
ακέτα τραπεζογραμματίου
τραπεζογρα ατίου 500 δραχμών
δραχ ών που κυκλοφόρησε το 1983
Τράπεζα της Ελλάδος – Νο
Νομισματική
ισ ατική Συλλογή
7. Κάτοικοι της Κέρκυρας,

Κέρκυρας τέλη 18ου
ου αιώνα
από André Grasset de Saint-Sauveur, Voyage historique, littéraire, et pittoresque dans les îles
Λιθογραφία από:
et possessions ci-devant vénitiennes du Levant, Παρίσι 1800
31
8
32
10
12
8. Η Strada Reale στην πόλη της Κέρκυρας

Λιθογραφία, Λονδίνο & Παρίσι 1842
Λιθογραφία
Συλλογή Γιάννη Μετζικώφ
9. Αναθη
Αναθηματική
ατική εικόνα που αναφέρεται στη διάσωση του νεαρού Ιω
Ιω. Καποδίστρια κατά την πτώση του από
άλογο
Αυγοτέμπερα
Αυγοτέ περα σε ξύλο
Ιερά Μητρόπολη Κερκύρας – Ιερά Μονή Πλατυτέρας
10. Άποψη της Πάδοβας

Λιθογραφία από
από: Guida di Padova e della sua provincia, Πάδοβα 1842
33
11
13
14
11. Το Πανεπιστή
Πανεπιστήμιο
ιο της Πάδοβας,
Πάδοβας όπου ο Ιω. Ιω Καποδί-
Καποδί
στριας σπούδασε Ιατρική
από Guida di Padova e della sua provincia,
Πάδοβα 1842
12. Η πόλη της Βενετίας

Βενετίας, όπου διέ
διέμεινε
εινε για ένα διάστη
διάστημα
α
ο Ιω
Ιω. Καποδίστριας κατά τη διάρκεια των σπουδών του
από J.J.N. Huot, Géographie Universelle ou
déscription de toutes les parties du monde, τ. 9, Πα
Πα-
ρίσι χ.χ.
χχ
13. Ο Ούγκο Φόσκολο (1778-1827) μεε τον οποίο συνδέ-

συνδέ
θηκε ο Ιω.
Ιω Καποδίστριας κατά τη διάρκεια των σπου
σπου-
δών του στην Ιταλία
από Ειρηναίος Κ. Ασώπιος Αττικόν ημερο-
Κ Ασώπιος, η ερο
λόγιον του έτους 1889, Αθήνα 1888
λόγιον...
14. Ολόσω
Ολόσωμη η απεικόνιση του Ιω.
Ιω Καποδίστρια σε τοιχογρα-
τοιχογρα
φία στην «Αίθουσα
Αίθουσα των 40» του Πανεπιστη
Πανεπιστημίου
ίου της Πά
Πά-
δοβας η οποία περιλαμβάνει
δοβας, περιλα βάνει επιφανείς αποφοίτους του
Università degli Studi di Padova
34
Καιροφύλας Τα νεανικά χρόνια του Καποδί-

15. Κώστας Καιροφύλας, Καποδί
στρια φιλάνθρωπος ιατρός,
στρια: ιατρός Αθήνα 1936
16. Ενυπόγραφο διάταγμα

διάταγ α του αρχιστρατήγου Ναπολέοντα
Βοναπάρτη την περίοδο της γαλλικής κατοχής των
Επτανήσων Μιλάνο 1797
Επτανήσων,
ΓΑΚ Αρχεία Ν.
ΓΑΚ-Αρχεία Ν Κέρκυρας
17. Ο Ρώσος ναύαρχος Θεόδωρος Ουσακώφ (1743-1817),

αρχηγός του ρωσοτουρκικού στόλου που κατέλαβε τα
Επτάνησα
από Β. επι Ιστορία του
Β Παναγιωτόπουλος (επιμ.),
Νέου Ελληνισμού
Ελληνισ ού 1770-2000, τ. Α΄ Η οθωμανική
τ Α΄: οθω ανική κυριαρ
κυριαρ-
16 χία 1770-1821. Πολιτική πραγ
χία, πραγματικότητα,
ατικότητα οικονο
οικονομική
ική και
κοινωνική οργάνωση,
οργάνωση Αθήνα 2003
18. Το φρούριο της Κέρκυρας την περίοδο της ρωσικής

κατοχής των Επτανήσων (1800-1807)· διακρίνονται
πλοία του ρωσικού στόλου
Λιθογραφία:
Λιθογραφία Galaktionov, 1800
Συλλογή Σπύρου Π.
Π Γαούτση
19. Το Σύνταγμα
Σύνταγ α της Επτανήσου Πολιτείας,
Πολιτείας 1800
Le tre Constitutioni (1800, 1803, 1817), Κέρκυρα 1849
17
18
35
19 20
21 22
36
24 23
20. Κατάστασις της Επτανήσου Πολιτείας

Πολιτείας. Εν Κερκύρα τη κδ΄
Νοε βρίου του αωγ΄
Νοεμβρίου α‚ ωγ΄, Τεργέστη 1804
21. Κανονισ
Κανονισμόςός και Διόρθωσις της Ναυτιλίας της Ιωνικής Πο-
Πο
λιτείας μετά
ετά της προσδιωρισμένης
προσδιωρισ ένης δαπάνης των Δικαιω
Δικαιω-
μάτων
άτων διά τους Κονσώλους,
Κονσώλους Υποκονσώλους,
Υποκονσώλους και Ενεργούς
της Αυτής Πολιτείας.
Πολιτείας Τα πάντα εξηγηθέντα εις φράσιν,
φράσιν
όσον το δυνατόν,
δυνατόν εύληπτον και προσηρμωσμένην
προσηρ ωσ ένην εις τους
θαλασσινούς, Κέρκυρα 1805
22. Regolamento delle Chiese e Clero Greco delle Isole Jonie /

Διαταγή των Εκκλησιών και Κλήρου των Γραικών των Ιο Ιο-
25 νικών Νήσων, Κέρκυρα 1811· έκδοση που κυκλοφόρησε
μετά
ετά την παραχώρηση των Επτανήσων στη Γαλλία το 1807
23. Άποψη της Κεφαλονιάς

Επιζωγραφισμένη
Επιζωγραφισ ένη λιθογραφία από: Τσούλιος Ιστο
από Γεώργιος Τσούλιος, Ιστο-
ρικόν λεύκωμα
λεύκω α της Ελληνικής Επαναστάσεως,
Επαναστάσεως τ.
τ 2, Αθήνα 1970
24. Μάρκος Θεοτόκης

Θεοτόκης, Ο Ιωάννης Καποδίστριας εν Κεφαλλη-
Κεφαλλη
νία και αι στάσεις αυτής εν έτεσι 1800, 1801, 1802: ιστορι
ιστορι-
καί σημειώσεις
ση ειώσεις εξαχθείσαι εκ των εγγράφων του αρχείου
της Επτανησίου Πολιτείας,
Πολιτείας Κέρκυρα 1889
25. Δίπλωμα
Δίπλω α διορισμού
διορισ ού του Αναστασίου Μαρίνου ως υπολο-
υπολο
χαγού·
χαγού υπογράφει ο Ιω.
Ιω Καποδίστριας,
Καποδίστριας Κέρκυρα 1.7.1801
Π Γαούτση
26
37
27
28
26. Διάταγμα
Διάταγ α του Αλεξάνδρου Α΄ μεε το οποίο απονέμεται
απονέ εται
στον κόμη
κό η Ιω
Ιω. Καποδίστρια το αξίω
αξίωμα
α του κολεγιακού
συμβούλου,
συ βούλου 3/15.3.1804
27. Αποδεικτικό φοίτησης του Κερκυραίου Σπυρίδωνα

Βαρούχα στη Δημόσια
Δη όσια Σχολή Τενέδου·
Τενέδου υπογράφει ο
Ιω Καποδίστριας ως επιστάτης (έφορος)
Ιω. έφορος της Σχολής,
Σχολής
Κέρκυρα 12.11.1805
Π Γαούτση
28. Περγαμηνή
Περγα ηνή που αναφέρεται στο φέουδο Τρον·Τρον υπο-
υπο
γράφει ο Ιω
Ιω. Καποδίστριας ως Γρα
Γραμματέας
ατέας του Κρά
Κρά-
τους της Επτανήσου Πολιτείας,
Πολιτείας 23.10.1804
Αναγνωστική Εταιρεία Κέρκυρας
29
38
31
32
29. Χριστόφορος Περραιβός (1773-1863)

Ξυλογραφία από:
από Αναστάσιος Ν. Γούδας Βίοι παράλληλοι
Ν Γούδας,
των επί της Αναγεννήσεως της Ελλάδος διαπρεψάντων
ανδρών, τ.
τ Ε΄,
Ε΄ Αθήνα 1872
30. Τοπίο στη Λευκάδα

Υδατογραφία Joseph Cartwright (1789-1829)
Υδατογραφία:
31. Έκθεση του Ιω.

Ιω Καποδίστρια,
Καποδίστρια ειδικού απεσταλμένου
απεσταλ ένου
στη Λευκάδα
Λευκάδα, προς τη Γερουσία της Επτανήσου Πολι-
Πολι
τείας Αγία Μαύρα 6.8.1807
τείας,
Δη οσιευ ένη στο:
Δημοσιευμένη Βαλαωρίτης Η κυρά
στο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης,
Φροσύνη ποίημα
Φροσύνη, ποίη α εις τέσσαρα άσ
άσματα
ατα διηρη
διηρημένον,
ένον Κέρ
Κέρ-
κυρα 1859
32. Αλή πασάς (1744-1822)

Επιζωγραφισ από Adam de Friedel, The
ένη λιθογραφία από:
Greeks: twenty four portraits of the principal leaders
and personages who have made themselves most con-
spicuous in the Greek Revolution from the commence-
ment of the struggle, Λονδίνο & Παρίσι 1827
33. Σπυρίδων Βλαντής,

Βλαντής Δράσις του Ιωάννου Καποδιστρίου
εν Λευκάδι (1807), Αθήνα 1911
39
30
34
40
34. Σκίτσο του Θανάση Μπακογιώργου που αποτυπώνει τη

συνάντηση του Ιω
Ιω. Καποδίστρια μεε τους αρ
αρματολούς
ατολούς
το 1807
Από Δη
Από: Δημοσθένης
οσθένης Α Κουνιάκης, Ο Καποδίστριας και η
Α. Κουνιάκης
συγκέντρωση των κλεφτοαρματολών
κλεφτοαρ ατολών στο Μαγεμένο
Μαγε ένο στη
Λευκάδα το 1807, Αθήνα 1973
Ο ίδιος ο Καποδίστριας σε έκθεσή του (20.7.1807) προς τη

Γερουσία της Ιονίου Πολιτείας αναφέρει:
αναφέρει
Ο σεβασμιώτατος
σεβασ ιώτατος Ιγνάτιος,
Ιγνάτιος αν και φιλάσθενος,
φιλάσθενος πήγε στην
εξοχική τοποθεσία που ονοονομάζεται
άζεται Μαγε
Μαγεμένο,
ένο και κάτω από
τα δέντρα των κήπων της περιοχής στρατοπέδευσε ανάμεσα
ανά εσα
στους οπαδούς του,
του που ξεπερνούν τους τετρακόσιους
τετρακόσιους. Η
η έρα ήταν πολύ όμορφη.
ημέρα ό ορφη Καθισμένοι
Καθισ ένοι κάτω από την πυκνή
σκιά μιας
ιας πολύφυλλης καρυδιάς,
καρυδιάς ο σεβασμιώτατος
σεβασ ιώτατος Ιγνάτιος,
Ιγνάτιος
ο στρατηγός Παπαδόπουλος και εγώ εγώ, ήήμαστε
αστε περιστοιχισ
περιστοιχισμέ-
έ
νοι από Έλληνες καπετάνιους,
καπετάνιους όπως ο φρόνιφρόνιμος
ος και γεν
γεν-
ναίος Μπότσαρης
Μπότσαρης, ο υπερήφανος Κατσαντώνης
Κατσαντώνης, και αρκετοί
άλλοι που τα ονόματά
ονό ατά τους,
τους διόλου κοινά,
κοινά δεν είναι εύκολο
να συγκρατήσει κανείς.
κανείς Γύρω από τον πρώτο αυτό κύκλο,κύκλο
ήταν καθισμένοι,
καθισ ένοι επίσης κυκλικά,
κυκλικά οι υπόλοιποι.
υπόλοιποι Περάσαμε
Περάσα ε
33 το πρωί ακούγοντας τους πιο εύγλωττους να διηγούνται τις
επιχειρήσεις τους.
τους Ύστερα ακολούθησε γεύμα,
γεύ α που είχε όλα
τα χαρακτηριστικά από τα ηρωικά συμπόσια
συ πόσια που περιγράφει
ο Όμηρος,
Ό ηρος μεε φινάλε τη μουσική,
ουσική το τραγούδι και το χορό...
χορό
Μπορεί κανείς να ελπίζει ότι,
ότι σε μεγαλύτερα
εγαλύτερα γεγονότα,
γεγονότα θα
είναι δυνατό να αξιοποιηθεί ο γνήσιος ηρωισμός
ηρωισ ός αυτών των
ανθρώπων που είναι μοναδικοί
οναδικοί σε ψυχική δύναμη,
δύνα η σε ικα-
ικα
36
νότητα να υποφέρουν κάθε είδους στερήσεις και σε επιμονή
επι ονή
στην προσπάθεια που θα αναλάβουν...
Δαφνής Ιωάννης Α.
Γρηγόριος Δαφνής, Α Καποδίστριας
Καποδίστριας. Η γένεση του
ελληνικού κράτους, Αθήνα [1976], σ. σ 206
35. Ανέκδοτα έγγραφα του κόμητος

κό ητος Ιωάννου Καποδι-
Καποδι
στρίου αναφερόμενα
στρίου, αναφερό ενα εις τους αρματολούς
αρ ατολούς
Δη οσιευ ένα στο
Δημοσιευμένα Βαλαωρίτης, Μνημό-
στο: Αριστοτέλης Βαλαωρίτης Μνη ό
συνα Άσματα,
συνα. Άσ ατα Κέρκυρα 1857
36. Ναπολέων Βοναπάρτης (1769-1821)

από M.A. Thiers, Histoire du Consulat et de
l’Ε
Εmpire faisant suite à l’histoire de la Révolution Fran-
çaise, τ. 20, Παρίσι 1860
37. Η μάχη
άχη του Αούστερλιτς (1805), όπου ση
σημειώθηκε
ειώθηκε η
πιο λαμπρή
λα πρή νίκη του Ναπολέοντα εναντίον των Ρώσων
και των Αυστριακών
Λιθογραφία από: Μ de Norvins, Histoire de Napoléon,
από Μ.
Παρίσι 1862
41
37
39
42
38. Χάρτης που αποτυπώνει τις εκστρατείες του Ναπολέοντα

Ναπολέοντα
Από: Μ de Norvins, Histoire de Napoléon, Παρίσι 1862
Από Μ.
39. Συνάντηση των αυτοκρατόρων Ναπολέοντα και Αλεξάνδρου Α΄ στο Τίλσιτ (Tilsit), όπου υπέγραψαν την
ο ώνυ η συνθήκη (1807)
ομώνυμη
από Μ Α Thiers, Histoire du Consulat et de l’Empire faisant suite à l’Histoire de la Révolution
Μ.Α.
Française, τ. 18, Παρίσι 1860
40. Προσωπογραφία του Ιω.

Καποδίστρια π.
π 1815
Χαρακτικό από:
από Μ.Θ.
Μ Θ Λάσκαρις (εισαγωγή- ετάφραση Αυτοβιογραφία Ιωάννου Καποδίστρια, Αθήνα 1940
εισαγωγή μετάφραση),
38
Στη Ρωσία | 1809-1815
Η δύσκολη αφετηρία Ρωσίας στη Βιέννη

Βιέννη. Από τον Οκτώβριο του 1811,
και για οκτώ περίπου μήνες,
ήνες βρέθηκε στη με- ε
Η αφοσίωση στη ρωσική πολιτική γρήγορα αν- αν γάλη αυτή πρωτεύουσα
πρωτεύουσα, όπου συναναστράφηκε
τα είφθηκε Ο υπουργός Εξωτερικών της Ρω-
ταμείφθηκε. Ρω μεε εκπροσώπους της ανθούσας ελληνικής πα- πα
σίας κόμης
κό ης Ν.Ν Ρουμιάντσεφ
Ρου ιάντσεφ (N.P. Rumiantsev) ροικίας πρωτίστως εμπόρους,
ροικίας, ε πόρους καθώς και μεε τον
κάλεσε μεε εντολή του τσάρου,
κάλεσε, τσάρου τον Ιωάννη Κα- Κα Άνθι ο Γαζή.
Άνθιμο Γαζή Από την παραμονή
παρα ονή του στη Βιέννη
ποδίστρια στην Πετρούπολη.
Πετρούπολη Ο Καποδίστριας χρονολογείται και η σταθερή και αδιάλειπτη παπα-
έφθασε στη ρωσική πρωτεύουσα τον Ιανουάριο ρακολούθησή του, του μεε προσωπική εντολή του
του 1809 μέσωέσω Βενετίας και Βιέννης.
Βιέννης Αν και Κ Λ Μέττερνιχ (C.L. Metternich), από την αυ
Κ.Λ. αυ-
προβιβάστηκε στο βαθ βαθμόό του κρατικού συμ-
συ στριακή αστυνομία.
αστυνο ία
βούλου μεε ετήσιο μισθό
ισθό 3.000 χάρτινα ρούβλια Ένα υπόμνημα
υπό νη α του Καποδίστρια για την πο πο-
και τοποθετήθηκε στο υπουργείο των ΕξωτεριΕξωτερι- λιτική κατάσταση στη Βαλκανική χερσόνησο
κών για δύο περίπου χρόνια δεν του ανατέθηκε
κών, ικανοποίησε τον τσάρο και φαίνεται ότι υπήρξε
κα ία συγκεκριμένη
καμία συγκεκρι ένη αρμοδιότητα.
αρ οδιότητα Τα πρώτα δύ- δύ η αιτία του διορισμού
διορισ ού του ως διευθυντή του δι-
δι
σκολα χρόνια της προσαρμογής
προσαρ ογής φαίνονται κυ- κυ πλω ατικού γραφείου της ρωσικής στρατιάς του
πλωματικού
ρίως στην αλληλογραφία μεε τον πατέρα του (47 Δούναβη Έφτασε στην έδρα της στρατιάς στο
Δούναβη.
επιστολές σε 32 μήνες):
ήνες θυσίες στα πενιχρά οι οι- Βουκουρέστι στις αρχές Ιουνίου 1812, λίγο πριν
κονο ικά του για να εξασφαλίσει μια
κονομικά ια αξιοπρεπή την εισβολή του Ναπολέοντα στη Ρωσία
Ρωσία. Σε όλη
εικόνα διαβίωσης που να ταιριάζει μεε τη θέση την περίοδο της γαλλικής εισβολής ο Καποδί
Καποδί-
του (κατοικία,
κατοικία άμαξα,
ά αξα υπηρέτης,
υπηρέτης ενδυμασία).
ενδυ ασία στριας παρέμεινε
παρέ εινε στη θέση αυτή.
αυτή Με την υπο-
υπο
Απορρίπτει επανειλημμένες
επανειλη ένες προτάσεις να παν- παν χώρηση των Γάλλων,
Γάλλων η στρατιά του Δούναβη
τρευτεί μια
ια πλούσια Ρωσίδα.
Ρωσίδα Συναναστρέφεται μεε ακολούθησε τις υπόλοιπες ρωσικές δυνάμεις
δυνά εις
τον μητροπολίτη
ητροπολίτη Ιγνάτιο (ο ο οποίος το 1811 θα που εισέβαλαν στην Κεντρική Ευρώ Ευρώπη
πη, κατα-
κατα
γίνει μητροπολίτης
ητροπολίτης Ουγγροβλαχίας
Ουγγροβλαχίας) και τον ΔηΔη- διώκοντας τον Ναπολέοντα.
Ναπολέοντα Ο αρχηγός της
μήτριο
ήτριο Μόστρα.
Μόστρα Στενές ήταν οι επισκέψεις του στρατιάς στρατηγός Barclay de Tolly διορίστηκε
στην οικογένεια Στούρτζα που ήταν εγκατεστη-
εγκατεστη αρχιστράτηγος των ρωσικών και πρωσικών δυ- δυ
μένη
ένη στην Πετρούπολη από το 1792. Ο Αλέξαν Αλέξαν- νάμεων·
νά εων το διπλωματικό
διπλω ατικό του γραφείο απέκτησε
δρος Στούρτζας υπηρέτησε αργότερα υπό τον έτσι μεγάλη
εγάλη ση
σημασία
ασία και ο Καπ
Καποδίστριας
οδίστριας αντα-
αντα
Καποδίστρια και μία ία από τις κόρες,
κόρες η Ρωξάνδρα,
Ρωξάνδρα ποκρίθηκε επιτυχώς στα αυξημένα ένα του καθή
καθή-
ήταν η μόνη
όνη γυναίκα που συγκίνησε τον Ιωάννη
Ιωάννη. κοντα.
κοντα
Στο διάστη
διάστημα α της διπλω
διπλωματικής
ατικής απραξίας
απραξίας, διά
διά-
βαζε βιβλία,
βιβλία που τα δανειζόταν από προσωπικές
βιβλιοθήκες ή από τη βιβλιοθήκη του Ερμιτάζ,
Ερ ιτάζ Η αποστολή στην Ελβετία
και μάλλον
άλλον τότε ξεκίνησε η συγκρότηση της
πλούσιας βιβλιοθήκης του.του Στις παρα
παραμονές
ονές της αποφασιστικής μάχης
άχης της
Λειψίας (Οκτώβριος
Οκτώβριος 1813), ο Ρώσος αυτοκράτο-
αυτοκράτο
ρας ξεχώρισε τον Καποδίστρια,
Καποδίστρια ο οποίος περιέ-
περιέ
Οι απαρχές της ανόδου γραψε παραστατικά στην «Αυτοβιογραφία»
Αυτοβιογραφία του
την αποφασιστική για το μέλλον
έλλον του συνάντηση.
συνάντηση
Έχοντας αρνηθεί προτάσεις να τοποθετηθεί σε Μετά την ήττα των Γάλλων ο αυτοκράτορας του
μακρινές
ακρινές διπλωματικές
διπλω ατικές αποστολές όπως στη ανέθεσε μια
ια εμπιστευτική
ε πιστευτική αποστολή:
αποστολή να απο-
απο
Βραζιλία δέχθηκε μεε ευχαρίστηση τη θέση του
Βραζιλία, σπάσει τους Ελβετούς από τη γαλλική επιρροή
επιρροή,
υπεράριθ ου ακολούθου της πρεσβείας της
υπεράριθμου να τους κρατήσει ενω
ενωμένους
ένους και να τους πείσει
44
να διατηρήσουν την ουδετερότητά

ουδετερότητά τους,
τους όταν ο Ρωξάνδρα παντρεύτηκε,
παντρεύτηκε μεε προτροπή της αυ-αυ
συ αχικός στρατός
συμμαχικός στρατός θα εισέβαλε στη Γαλλία.
Γαλλία Ο τοκράτειρας τον κόμητα
τοκράτειρας, κό ητα Edling. Ο γάμος
γά ος υπήρξε
Καποδίστριας ακό
Καποδίστριας, ακόμα α και παρακούοντας τις αραρ- ατυχής Ο Καποδίστριας απέρριψε νέες επίμο-
ατυχής. επί ο
χικές εντολές του τσάρου,
τσάρου μπόρεσε
πόρεσε τότε να ξε-
ξε νες προτάσεις γάμου
γά ου και έγραψε στον πατέρα
σκεπάσει το διπλό παιχνίδι των Αυστριακών και του τη βούλησή του να παρα
παραμείνει
είνει ανύπαντρος
ανύπαντρος.
να εξασφαλίσει τις προϋποθέσεις ενότητας των
Ελβετών διατήρησης της ουδετερότητάς τους
Ελβετών,
και ένταξής τους στο πλαίσιο του τελικού δια-δια Το συνέδριο της Βιέννης
κανονισ ού των νικητών.
κανονισμού νικητών Χρειάστηκαν πολύμη-
πολύ η
νες διαπραγματεύσεις
διαπραγ ατεύσεις (απόαπό τον Νοέμβριο
Νοέ βριο του Στο συνέδριο της Βιέννης (Οκτώβριος
Οκτώβριος 1814 -
1813 έως τον Σεπτέμβριο
Σεπτέ βριο του 1814), διαρκείς με-ε Ιούνιος 1815), όπου θα καθορίζονταν οι τύχες
τακινήσεις υπομνήματα,
τακινήσεις, υπο νή ατα διπλωματικοί
διπλω ατικοί ελιγμοί.
ελιγ οί της μεταναπολέοντειας
εταναπολέοντειας Ευρώπης
Ευρώπης, ο Καποδί
Καποδί-
Οι Ελβετοί δεν λησμόνησαν
λησ όνησαν τη συμβολή
συ βολή του στριας μετείχε
ετείχε στη ρωσική αντιπροσωπεία.
αντιπροσωπεία Ο
στην κατοχύρωση της ανεξαρτησίας τους: τους με-ε Αλέξανδρος Α΄ τον διόρισε επίσημο
επίση ο εκπρόσωπο
ταξύ των άλλων του απονε
απονεμήθηκε
ήθηκε ο τίτλος του της Ρωσίας στις συνεδριάσεις των ηγε ηγεμόνων
όνων και
πολίτη της Λωζάννης και της Γενεύης.
Γενεύης Με στηριζόταν περισσότερο στις δικές του εισηγή εισηγή-
αφορ ή τις συναντήσεις που είχε μεε τον Αλέ-
αφορμή Αλέ σεις παρά σε αυτές των έμπειρων
έ πειρων και ηλικιακά
ξανδρο Α΄ για τις ελβετικές υποθέσεις,
υποθέσεις ο Καπο-
Καπο ώρι ων συνεργατών του.
ώριμων του Πού όμως
ό ως οφειλόταν
δίστριας του έθεσε το θέμα
θέ α των Επτανήσων και η προτίμηση
προτί ηση του Αλέξανδρου Α΄ για τον Καπο- Καπο
υπογρά ισε ότι η επάνοδος στο καθεστώς του
υπογράμμισε δίστρια Ο Αλέξανδρος Α΄ και ο Καποδίστριας
δίστρια;
1800, της «ανεξάρτητης
ανεξάρτητης δημοκρατίας»,
δη οκρατίας θα ήταν ήταν περίπου συνομήλικοι
συνο ήλικοι και σε σύγκριση μεε
μια
ια συγκεκριμένη
συγκεκρι ένη απόδειξη ότι η Ρωσία δεν εγ εγ- άλλους συνεργάτες του αυτοκράτορα ο Καποδί- Καποδί
καταλείπει τους ομόδοξους
ο όδοξους Έλληνες.
Έλληνες στριας τολμούσε
τολ ούσε να υποβάλλει προτάσεις που
ενδεχο ένως θα δυσαρεστούσαν προσωπικότη-
ενδεχομένως προσωπικότη
τεςς μεε επιρροή όπως ο Μέττερνιχ
τε Μέττερνιχ. Ο Καποδίστριας
Λήγει η προοπτική ενός γάμου
γά ου του Καπο-
Καπο επίσης υπέθαλπε και ενθάρρυνε,
ενθάρρυνε περισσότερο
περισσότερο
δίστρια μεε τη Ρωξάνδρα Στούρτζα ίσως από άλλους,
άλλους μια ια άλλη πλευρά της προσω-
προσω
πικότητας του αυτοκράτορα ο οποίος κολακευόκολακευό-
Την περίοδο αυτή φαίνεται ότι έληξε οριστικά η τανν να πιστεύει ότι την υπηρετούσε.
τα υπηρετούσε Ο Αλέξανδρος
Αλέξανδρος
προοπτική γάμου
γά ου μεε τη Ρωξάνδρα Στούρτζα,Στούρτζα Α΄ βρισκόταν ακόμηακό η στη λεγόμενη
λεγό ενη «φιλελεύ-
φιλελεύ
κυρία επί των τιμών
τι ών της αυτοκράτειρας Ελισά- Ελισά θερη περίοδο της εξουσίας του
θερη» του, λίγα χρόνια
βετ Μια προσεκτική ανάγνωση των όσων η Ρω-
βετ. Ρω πριν ο φόβος των επαναστάσεων και η θρη θρη-
ξάνδρα αναφέρει στα απο απομνημονεύματά
νη ονεύ ατά της σκευτική μυστικοπάθεια
υστικοπάθεια τον οδηγήσουν στην
ίσως επιτρέπουν την υπόθεση ότι η διστακτικότητα ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση.
κατεύθυνση Σε μια ια συγκεχυ-
συγκεχυ
του Ιωάννη να επισημοποιήσει
επιση οποιήσει ό,τιό τι μεε επι
επιστολές
στολές μένη
ένη ιδεο
ιδεοληψία
ληψία, ο αυτοκράτορας της Ρωσίας
του είχε υπαινιχθεί,
υπαινιχθεί δημιούργησε
δη ιούργησε συν συναισθη
αισθηματι
ατι- φάνηκε να μην ην απορρίπτει εισηγήσεις ότι για
κές αναστολές και ανυποχώρητους εγωισμούς.
εγωισ ούς την επιτυχία των υψηλών στόχων του δεν
Δεν γνωρίζουμε
γνωρίζου ε από τη σκοπιά του Καποδίστρια έφθανε η στρατιωτική συντριβή του αντιπάλου
ποιες ήταν οι αιτίες που η σχέση αυτή δεν είχε αλλά και η ανάγκη να ικανοποιηθούν
ικανοποιηθούν, μεε την
ευτυχή κατάληξη.
κατάληξη Πέρα από τους προσωπικούς πρωτοβουλία των ηγε ηγεμόνων,
όνων από τα πάνω,πάνω τα
λόγους που φαίνεται ότι τον έκαναν,
έκαναν μετά ετά τα δίκαια αιτή
αιτήματα
ατα των μεσαίων
εσαίων κυρίως στρω στρωμά-
ά
πρώτα γενναία «ερωτικά»
ερωτικά ανοίγματα,
ανοίγ ατα να αναδι-
αναδι των για μια ια ελεγχό
ελεγχόμενηενη συ
συμμετοχή
ετοχή τους στη
πλωθεί,
λωθεί δεν μπορούμε
πορού ε να αποκλείσουμε
αποκλείσου ε ότι φο- φο διακυβέρνηση.
διακυβέρνηση
βήθηκε τις δεσμεύσεις
δεσ εύσεις ενός γάμου
γά ου τη στιγμή
στιγ ή που Μετά την τελική ήττα των γαλλικών στρατευ-
στρατευ
άρχισαν να ανοίγονται
ανοίγονται, μεε την εύνοια του αυτοκρά
αυτοκρά- μάτων
άτων στο Βατερλώ (Waterloo) τον Ιούνιο του
τορα οι προοπτικές μιας
τορα, ιας λαμπρής
λα πρής σταδιοδρομίας
σταδιοδρο ίας. 1815, ο Αλέξανδρος Α΄, Α΄ έχοντας μαζίαζί του και τον
Αυτός ο «ανεκπλήρωτος
ανεκπλήρωτος έρωτας»
έρωτας μεεταλταλλάχθηκε
λάχθηκε Καποδίστρια έσπευσε στο Παρίσι
Καποδίστρια, Παρίσι, όπου οι σύ σύμ-
σε μια
ια σταθερή φιλία και έγνοια
έγνοια. Λίγο μετά,ετά η μαχοι
αχοι έθεσαν τον Λουδοβίκο ΙΗ΄ στον γαλλικό
45
θρόνο. Στο Παρίσι υπεγράφησαν και οι τελικές

θρόνο υπουργό επί των Εξωτερικών,
Εξωτερικών ανταμείβοντας
αντα είβοντας τις
συνθήκες Σημαντική
συνθήκες. Ση αντική ήταν η συμβολή
συ βολή του Κα-
Κα πολλές υπηρεσίες του.
του
ποδίστρια ώστε η συνθήκη ειρήνης μεε τη Γαλλία
(20 Νοεμβρίου
Νοε βρίου 1815) να μηνην είναι καταστροφική
γι αυτήν,
γι’ αυτήν όπως ήθελαν οι Πρώσοι,
Πρώσοι και στο να Φιλό ουσος Εταιρεία της Βιέννης
Φιλόμουσος
μην
ην ανατραπεί η υποχρέωση του Γάλλου βασι-βασι
λιά να κυβερνήσει μεε βάση συνταγματικό
συνταγ ατικό χάρτη.
χάρτη To 1815 ιδρύεται από τον Καποδίστρια
Καποδίστρια, σε συ
συ-
Ενώ βρισκόταν στο Παρίσι,
Παρίσι ο Αλέξανδρος Α΄ νεργασία μεε τον Άνθιμο
Άνθι ο Γαζή και άλλους Έλλη
Έλλη-
συνέταξε ιδιοχείρως τη συνθήκη που ονομά-ονο ά νες η Φιλό
νες, Φιλόμουσος
ουσος Εταιρεία της Βιέννης σε
στηκε Ιερά Συμμαχία
Συ αχία (Σεπτέμβριος
Σεπτέ βριος 1815). αντιδιαστολή προς τη Φιλό
Φιλόμουσο
ουσο Εταιρεία που
Σε μία
ία από τις άλλες συνθήκες που υπέγρα-
υπέγρα είχε ιδρυθεί στην Αθήνα από αγγλικούς παρά
παρά-
ψαν οι νικητές,
νικητές αναγνωρίστηκε η Αγγλία ως γοντες το 1813. Εξασφαλίζεται γενναία οικονο-
οικονο
προστάτιδα δύναμη
δύνα η των Επτανήσων.
Επτανήσων Η λύση μική
ική υποστήριξη από τον τσάρο,
τσάρο άλλα μέλη
έλη της
αυτή θεωρήθηκε από τον Καποδίστρια ως η κα- κα αυτοκρατορικής οικογένειας και υψηλούς Ρώ Ρώ-
λύτερη δυνατή,
δυνατή δεδο
δεδομένου
ένου ότι η εναλλακτική σους αξιωματούχους.
αξιω ατούχους Διακηρυγμένος
Διακηρυγ ένος στόχος:
στόχος η
αυστριακή κατοχή θα ήταν καταστροφική
καταστροφική. Τα αποστολή νέων Ελλήνων για σπουδές σε επι- επι
Επτάνησα θα ήταν ανεξάρτητο κράτος
κράτος, μεε δική λεγ ένα σχολεία του εξωτερικού.
λεγμένα εξωτερικού Ιδιαίτερο εν-
εν
του σημαία,
ση αία υπό την αποκλειστική προστασία διαφέρον έδειξε ο Καποδίστριας για το πρότυπο
της Αγγλίας,
Αγγλίας η οποία δεσμεύτηκε
δεσ εύτηκε να παραχω-
παραχω σχολείο του Ελβετού Philipp Fellenberg, όπου
ρήσει σύνταγμα.
σύνταγ α Πριν αναχωρήσει από το Πα- Πα συνδυάζονταν η παροχή βασικών γνώσεων μεε
ρίσι ο Αλέξανδρος Α΄ διόρισε τον Καποδίστρια την εκμάθηση
εκ άθηση πρακτικών τεχνών.
τεχνών
46
4
1
1. Διάταγ
Διάταγμαα του Αλεξάνδρου Α΄ μεε το οποίο ο Ιω
Ιω. Καπο
Καπο-
δίστριας διορίζεται Κρατικός Σύμβουλος,
Σύ βουλος 20.4.1809
2. Όρκος του κόμη

κό η Ιω.
Καποδίστρια 1809
3. Υπηρεσιακός φάκελος του Ιω.

Ιω Καποδίστρια μεε κατα-
κατα
γραφές από 1802 έως 1827 στον οποίο αποτυπώνεται
η εξέλιξή του στη ρωσική αυτοκρατορία,
αυτοκρατορία 1827
4. Ο τσάρος Αλέξανδρος Α΄ (1777-1825)

από: Alphonse de Lamartine, Histoire de la
Restauration, τ. 1, Παρίσι 1853
5. Άποψη της Πετρούπολης

Λιθογραφία από επιμ.), Géographie Uni-
από: Th. Lavallée (επι
verselle de Malte-Brun, τ. 4, Παρίσι χ.χχ.
Ο Καποδίστριας σε επιστολή προς τον πατέρα του (5/17.

2
2.1809) περιγράφει τη ζωή του στην Πετρούπολη λίγο μετά ετά
την άφιξή του:
του
Εργάζο αι κατά την η
Εργάζομαι ημέραν
έραν έως τας τρεις
τρεις. Ακολούθως εξέρ
εξέρ-
χο αι δια το γεύμα.
χομαι γεύ α Την εσπέραν είς τινα συναναστροφήν ή
εις το Γαλλικόν θέατρον
θέατρον. Αι γνωρι
γνωριμίαι
ίαι μου
ου δεν είναι εκτετα
εκτετα-
μέναι...
έναι Πιστεύω όμως
ό ως ότι είναι εκλεκταί και εκείναι,
εκείναι αίτινες
47
αρμόζουν
αρ όζουν εις εμέ.
ε έ Εγνώρισα ένα αξιοσέβαστον και σο- σο
φώτατον κύριον.
κύριον Αυτός είναι ο Σύ
Σύμβουλος
βουλος Επικρατείας
Κραφτ παιδαγωγός των Μεγάλων Δουκισσών και των
Κραφτ,
Μεγάλων Δουκών της Αυτοκρατορικής οικογενείας.
οικογενείας
Μέλος της Ακαδημίας
Ακαδη ίας και πρύτανις όλων των σοφών και
πεπαιδευ ένων της Αγίας Πετρουπόλεως.
πεπαιδευμένων Πετρουπόλεως Αυτός ο κύ- κύ
ριος ευαρεστείται να μοι
οι παρέχη την εύνοιάν του
του. Μοι
προ ηθεύει βιβλία
προμηθεύει βιβλία. Και συνομιλεί
συνο ιλεί μετ’
ετ εμού
ε ού ευχαρίστως
επί τινας ώρας κατά τας ημέρας
η έρας της σχόλης του...
του Εξ
3 απόψεως φιλολογικής τούτο υπήρξε και είναι το πλέον
πολύτι ον απόκτη
πολύτιμον απόκτημα,α το οποίον θα ηδυνά
ηδυνάμην
ην να εύρω
εύρω...
Τα πάντα εδώ είναι υπερμέτρως
υπερ έτρως δαπανηρά...
δαπανηρά Λαμβάνω
Λα βάνω
τα μέτρα
έτρα μου
ου ίνα μη
η περιπέσω εις υπερβολικόν έλλει
έλλειμμα...
α Το ψύχος δεν είναι βασανιστικόν
βασανιστικόν. Ό
Όμωςως άνευ θερ
θερμάστρας
άστρας
εν τη οικία και άνευ γουναρικού εκ δέρματος
δέρ ατος άρκτου,
άρκτου και ζεστών υποδημάτων
υποδη άτων εις την άμαξα,
ά αξα εγώ δεν δύναμαι
δύνα αι να
ζήσω ούτε λεπτόν...
λεπτόν
Αρχείον Ιωάννου Καποδίστρια, επι
επιμ. Κ
Κ. Δαφνής
Δαφνής, ττ. Γ΄
Γ΄, Κέρκυρα 1980, σσ.
σσ 16-17
6. Το Ερμιτάζ
Ερ ιτάζ στην Πετρούπολη
από James Edward Alexander, Travels to the Seat of War in the East through Russia and the
Crimea in 1829, τ.
τ Α΄,
Α΄ Λονδίνο 1830
7. Κατάλογος των βιβλίων και των προσωπικών αντικειμένων

αντικει ένων του Ιω.
Ιω Καποδίστρια
ΓΑΚ Κεντρική Υπηρεσία
ΓΑΚ-Κεντρική
8. Επιστολές του Ιω.

Ιω Καποδίστρια προς τον πατέρα του
Αρχείον Ιωάννου Καποδίστρια,
Καποδίστρια επιμ.
επι Κ.
Κ Δαφνής,
Δαφνής τ.
τ Γ΄,
Γ΄ Κέρκυρα 1980
9. Ο μητροπολίτης
ητροπολίτης Άρτας,
Άρτας μετέπειτα
ετέπειτα Ουγγροβλαχίας,
Ουγγροβλαχίας Ιγνάτιος (1765-1828)
Σκίτσο: Alfred d’Orsay. Από:
Σκίτσο Από Κλεό
Κλεόμβροτος-Ιάκωβος
βροτος Ιάκωβος μητροπολίτης επι Ιγνάτιος ο Λέσβιος Μητροπο-
ητροπολίτης Μυτιλήνης (επιμ.), Μητροπο
λίτης Ουγγροβλαχίας
Ουγγροβλαχίας: ο στυλοβάτης της Εθνικής Ανε
Ανεξαρτησίας
ξαρτησίας 1765-1828, Αθήνα 1965
48
11
13
49
7 8
9 10
50
12 17
10. Υπό
Υπόμνημα
νη α του Ιω.
Ιω Καποδίστρια «Περί
Περί των μέτρων
έτρων που είναι δυνατόν να συμβάλουν
συ βάλουν στη λήξη του παρόν-
παρόν
τος πολέμου
πολέ ου μεταξύ
εταξύ της Ρωσίας και της Πύλης»,
Πύλης [αρχές
αρχές 1810]
11. Άποψη της Βιέννης

Λιθογραφία από: επιμ.), Géographie Universelle de Malte-Brun, τ.
από E. Cortambert (επι τ 8, Παρίσι χ.χ
χχ
12. Υπόμνημα
Υπό νη α του Ιω.
Ιω Καποδίστρια για την παρούσα κατάσταση των Ελλήνων,
Ελλήνων [Βιέννη
Βιέννη τέλη 1811]
13. Γενική άποψη του Βουκουρεστίου κατά τον 18ο

ο αιώνα
Υδατογραφία από
από: ΙΙ.Κ.
Κ Χασιώτης
Χασιώτης, Ό
Ό. Κατσιαρδή
Κατσιαρδή-Hering,
Ευρ Α
Ευρ. Αμπατζή,
πατζή κκ.ά.
ά (επιμ.),
επι Οι Έλληνες στη Διασπορά
Διασπορά,
15ος-21ος
ος ος αιώνας, Αθήνα 2006
14. Στιγμιότυπο
Στιγ ιότυπο από τη μάχη
άχη της Μόσχας (1812) κατά την
εισβολή του Ναπολέοντα στη Ρωσία
Λιθογραφία από Μ. de Norvins, Histoire de Napoléon,
από: Μ
Παρίσι 1862
15. Η μάχη
άχη της Λειψίας (1813) όπου ο Ναπολέοντας υπέ υπέ-
στη συντριπτική ήττα
Υδατογραφία από επι Napoléon et l’em-
από: Jean Mistier (επιμ.),
pire 1769, 1815, 1821, τ.
τ 2, [Παρίσι]
Παρίσι 1968
16
51
14
15
52
18
19
53
16. Ο Ιω.
Ιω Καποδίστριας την περίοδο που υπηρετούσε στο ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών
χχ
Σε επιστολή προς τον πατέρα του από τη Βιέννη (17/29.10.1814) ο Καποδίστριας σημειώνει
ση ειώνει:
Διέπραξα εν Ελβετία
Ελβετία, διά να παράσχω υυμίνίν απόδειξίν τινα υιικής υπακοής
υπακοής, μίαν
ίαν μεγάλην
εγάλην θυσίαν
χρόνου Παρεχώρησα τέσσαρα μεγάλα
χρόνου. εγάλα χρονικά διαστή
διαστήματα
ατα εις ένα Φλα
Φλαμανδόν
ανδόν ζωγράφον
ζωγράφον. Έκα
Έκα-
μεν
εν ούτος το πορτραίτον μου,
ου εις μεγάλας
εγάλας διαστάσεις,
διαστάσεις εις ελαιογραφίαν.
ελαιογραφίαν Είναι μίαία εικών,
εικών καλώς
επεξειργασ ένη ήτις δύναται να τύχη της προσοχής και ως έργον τέχνης.
επεξειργασμένη, τέχνης Θα αποσταλή τούτο
εις την Κέρκυραν.
Κέρκυραν Ελπίζω δε ότι θα φθάση κατά την 17ην ην Ιανουαρίου,
Ιανουαρίου ημέραν
η έραν της εορτής του
Αγίου Αντωνίου,
Αντωνίου ήτις είναι η εορτή υυμών.
ών Θα επεθύ
επεθύμουν
ουν να λάβω μέρος
έρος εις την εορτήν διά της
εικόνος μου...
ου Όπως θα λάβω μέρος έρος διά της καρδίας,
καρδίας οπουδήποτε και αν ευρίσκω
ευρίσκωμαι...
αι
Αρχείον Ιωάννου Καποδίστρια, επι
επιμ. Κ
Κ. Δαφνής
Δαφνής, ττ. Γ΄
Γ΄, Κέρκυρα 1980, σ.σ 267
17. Διάταγ
Διάταγμα
α του Αλεξάνδρου Α΄ μεε το οποίο διορίζεται ο Ιω
Ιω. Καποδίστριας έκτακτος πλη
πλη-
ρεξούσιος υπουργός της Ρωσίας στην Ελβετία,
Ελβετία Μόσχα 25.2.1814
18. Άποψη της Ζυρίχης

από: J. Gourdault, La Suisse: études et voyages à travers les 22 cantons, ou-
vrage illustrée de 750 gravures sur bois ..., τ. 2, Παρίσι 1879-1880
19. Χάρτης μεε τα καντόνια της Ελβετίας

Raoul Rochette, Histoire de la révolution helvétique, de 1797 à 1803, Παρίσι 1823
20. Οι θυρεοί των καντονίων της Ελβετίας στην προμετωπίδα

προ ετωπίδα βιβλίου
F. Flocon, A. Vouga et A. Daguet, La Suisse illustrée, τ. 1, Bale, χ.χ
χχ

Σκίτσο μεε μολύβι:
ολύβι Orest Kiprenski, 1819. Από
Από: Ελένη Ε Κούκκου, Ιωάννης Καποδίστριας-
Ε. Κούκκου Καποδίστριας
Ρωξάνδρα Στούρτζα:
Στούρτζα μια
ια ανεκπλήρωτη αγάπη.
αγάπη Ιστορική βιογραφία,
βιογραφία Αθήνα 1996
22. Ο Αλέξανδρος Στούρτζας (1791-1854), στενός φίλος και συνεργάτης του Ιω.
από Alexandru Sturdza, Règne de Michel Sturdza, prince régnant de Moldavie,
1834-1849, Παρίσι 1907
23. Ρωξάνδρα Στούρτζα (1786-1844)

από: Ελένη Ε Κούκκου, Ιωάννης Καποδίστριας - Ρωξάνδρα Στούρτζα
Ε. Κούκκου Στούρτζα: μια
ια ανεκ
ανεκ-
πλήρωτη αγάπη.
αγάπη Ιστορική βιογραφία,
βιογραφία Αθήνα 1996
24. «Ερωτική» Ιω Καποδίστρια προς τη Ρωξάνδρα Στούρτζα, Πετρούπολη

Ερωτική επιστολή του Ιω.
20.7.1811
54
21
20
23
22
55
24 25
26 27
56
25. Οδηγίες του αυτοκράτορα Αλεξάνδρου Α΄ προς τον Ιω.

Ιω
Καποδίστρια για το πώς θα διαπραγματευθεί
διαπραγ ατευθεί τις υπο-
υπο
θέσεις της Ελβετικής Ο
Ομοσπονδίας:
οσπονδίας να σεβαστεί την
ουδετερότητα της χώρας,
χώρας να μηνην σφετεριστεί το Σύν
Σύν-
ταγ α και τέλος να υπερασπιστεί τα συμφέροντα
ταγμα συ φέροντα των
νέων καντονίων,
καντονίων Freibourg 17/29.12.1813
26. Σχέδιο επιστολής του υφυπουργού Κ.Ρ.Κ Ρ Νέσσελροντ

(K.R. Nesselrode) στον H. Reinhard (πρόεδρο
πρόεδρο της Ελ-
Ελ
βετικής Δίαιτας)
Δίαιτας σχετικά μεε την αποστολή στην Ελβε-
Ελβε
τία του Ιω.
Ιω Καποδίστρια ως απεσταλμένου
απεσταλ ένου του Ρώσου
αυτοκράτορα Φραγκφούρτη 29.10./10.11.1813
αυτοκράτορα,
27. Έκθεση του Ρώσου απεσταλ

απεσταλμένου
ένου στην Ελβετία Ιω
Ιω.
Καποδίστρια προς τον Αλέξανδρο Α΄ στην οποία διαδια-
τυπώνονται προτάσεις που θα επιτρέψουν να ρυθμι-
ρυθ ι
στούν οι υποθέσεις της Ελβετίας σύμφωνα
σύ φωνα μεε τα
συ φέροντα της Ρωσίας και θα ματαιώσουν
συμφέροντα αταιώσουν τα σχέδια
της Αγγλίας και της Αυστρίας,
Αυστρίας Ζυρίχη 22.1./3.2.1814
28
28. Έκθεση του απεσταλμένου
απεσταλ ένου της Ρωσίας στην Ελβετία
Ιω
Ιω. Καποδίστρια προς τον Αλέξανδρο Α΄ στην οποία
αναλύεται πώς οι σύ
σύμμαχοι
αχοι αναγκάστηκαν να δεχθούν
τις αρχές του Ρώσου αυτοκράτορα σχετικά μεε την
αποκατάσταση της Ελβετίας ως μέλους
έλους των ανεξάρ-
ανεξάρ
τητων και ελεύθερων εθνών,
εθνών και προτείνονται τα μέτρα
έτρα
που απαιτούνται για να διασφαλιστούν οριστικά αυτές
οι εξελίξεις·
εξελίξεις ζητά,
ζητά επίσης,
επίσης να του επιτραπεί να εκθέσει
προφορικά τις απόψεις του,
του Ζυρίχη 23.4./5.5.1814
29. Επιστολή του προέδρου της Ελβετικής Δίαιτας και δη-

δη
άρχου του καντονίου της Ζυρίχης H. Reinhard προς
μάρχου
τον Αλέξανδρο Α΄ μεε την οποία εκφράζεται η ευγνω-
ευγνω
μοσύνη
οσύνη των Ελβετών για τις προσπάθειές του,
του ώστε η
πολιτεία τους να καταστεί ουδέτερη και ανεξάρτητη·
ανεξάρτητη
υπογρα ίζεται ο σημαντικός
υπογραμμίζεται ση αντικός ρόλος του Ιω.
Ιω Καποδί-
Καποδί
στρια Ζυρίχη 17.5.1814
στρια,
30. Δίπλωμα
Δίπλω α μεε το οποίο ανακηρύσσεται ο Ιω Ιω. Καποδί
Καποδί-
στριας πολίτης της Γενεύης
Γενεύης, Γενεύη 28.5.1816
29
57
30
31. Η Ρωξάνδρα Στούρτζα-Edling

Στούρτζα σε ώρι
ώριμη η ηλικία
από Alexandru Sturdza, Règne de Michel
Sturdza, prince régnant de Moldavie, 1834-1849, Παρίσι
1907
Στούρτζα Mémoires de la comtesse Ed-

32. Ρωξάνδρα Στούρτζα,
ling, Μόσχα 1888
Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος
31
33. Επιστολή του Νικ.
Νικ Ζωγράφου προς τους εφόρους της
Φιλομούσου
Φιλο ούσου Εταιρείας των Αθηνών στην οποία ανα
ανα-
φέρει την πρόθεση του ίδιου και άλλων πεπαιδευμέ-
πεπαιδευ έ
νων του εξωτερικού να συνδράμουν
συνδρά ουν τους σκοπούς
της Τεργέστη 5.11.1814
της,
34. Γενικός Λογαριασμός

Λογαριασ ός του πρώτου έτους της Φιλομού-
Φιλο ού
σου Εταιρείας των Αθηνών,
Αθηνών Αθήνα 6.10.1814
35. Άνθιμος
Άνθι ος Γαζής (1764-1828)
από Benjamin Martin, Γραμματική
Λιθογραφία από: Γρα ατική των Φι-
Φι
λοσοφικών Επιστημών
Επιστη ών ή Σύντο
Σύντομος
ος Ανάλυσις της Πειρα
Πειρα-
ματικής
ατικής Νεωτέρας Φιλοσοφίας κατ’ κατ ερωταπόκρισιν,
ερωταπόκρισιν
(μτφρ.-επιμ.
τφρ επι Άνθιμου
Άνθι ου Γαζή),
Γαζή Βιέννη 1799
32
58
33 35
34
59
36 37
36. Πράξη αποδοχής των εξόδων της Φιλομούσου

Φιλο ούσου Εται-
Εται
ρείας των Αθηνών για το έτος 1815. Μεταξύ άλλων υπο
υπο-
γράφουν ο Ιω
Ιω. Καποδίστριας
Καποδίστριας, ο Αλέξανδρος Στούρτζας
και ο Δημήτριος
Δη ήτριος Μόστρας,
Μόστρας Βιέννη 23.4./5.5.1815
37. Ο Κωνσταντίνος Βαρδαλάχος επαινεί το έργο της Φι-

Φι
λομούσου
λο ούσου Εταιρείας των Αθηνών και θέτει τον εαυτό
του στη διάθεσή της.
της Παράλληλα στέλνει τα αντίτυπα
της Ρητορικής του για τη βιβλιοθήκη της Εταιρείας,
Εταιρείας
Χίος 31.5.1817
38. Κατάλογος συνδρομητών

συνδρο ητών της Φιλομούσου
Φιλο ούσου Εταιρείας 38
της Βιέννης
Δη οσιευ ένος στο:
Δημοσιευμένος στο Δημήτριος
Δη ήτριος Π. Βαλσα άκης Divers
Π Βαλσαμάκης,
documents concernant la République Septinsulaire, pre-
mier état ou noyau de l’indépendance grecque, [1865]
39. Έκθεση του ΙωΙω. Καποδίστρια προς τον τσάρο σχετικά

μεε το εκπαιδευτικό ίδρυ
ίδρυμα
α του Fellenberg στο Hofwyl,
Οκτώβριος 1814
40. Άποψη του Παρισιού κατά τον 19οο αι. αι

Λιθογραφία από: επιμ.), Malte-Brun Géogra-
από J.J.N. Huot (επι
phie Universelle, description de toutes les parties du
monde, τ. 2, Παρίσι χ.χχ.
Βιβλιοθήκη της Βουλής 39
60
40
41
61
42 43
41. Η μάχη
άχη του Βατερλώ,
Βατερλώ 1815
από: Μ. de Norvins, Histoire de Napoléon, Παρίσι 1862
42. Ο Κλέμενς
Κλέ ενς φον Μέττερνιχ,
Μέττερνιχ υπουργός Εξωτερικών της Αυστρίας (1773-1859)
από: Harold Nicolson, Le Congrès de Vienne: histoire d’une coalition, 1812-1822, Παρίσι 1947
43. Ο Υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας,

Ρωσίας Κ.Ρ
Κ Ρ. Νέσσελροντ (1780-1862)
από: Harold Nicolson, Le Congrès de Vienne: histoire d’une coalition, 1812-1822, Παρίσι 1947
44. Στιγμιότυπο
Στιγ ιότυπο από το Συνέδριο της Βιέννης
από: A.L.C. le comte de la Garde Chambonas, Fêtes et souvenirs du Congrès de Vienne; tableaux
des salons, scènes anecdotiques et portraits, 1814-1815, Παρίσι 1843
45. Επίσημη
Επίση η έκδοση των αποφάσεων του Συνεδρίου της Βιέννης,
Βιέννης Βιέννη [1815]
62
44
45 46
63
46. Ο υπουργός Εξωτερικών της Αυστρίας Κλέ Κλέμενς

ενς φον
Μέττερνιχ
από: Gaston Isambert, L’independance grec-
que et l’Europe, Παρίσι 1900
47. Παρατηρήσεις του Καποδίστρια σχετικά μεε τα νησιά

του Ιονίου,
Ιονίου 19.4.1815
48. Σκίτσο που αποτυπώνει τη νέα τάξη που διαμορφώ-

δια ορφώ
θηκε στην Ευρώπη μετά ετά το Συνέδριο της Βιέννης
(1814-1815)
Χρω ολιθογραφία από:
Χρωμολιθογραφία Πασπαλιάρης Ο Ιωάννης
από Ιωάννης Πασπαλιάρης,
πίσω από τον Καποδίστρια, Αθήνα 2014
47
48
Υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας | 1815-1822
Η ζωή του στη Ρωσία πνεύμα

πνεύ α αυτό υποστήριζε την παραχώρηση ορι- ορι
σ ένων πολιτικών εξουσιών στην Πολωνική Δί
σμένων Δί-
Η αλληλογραφία μεε τον πατέρα του αποτελεί την αιτα ενώ θεωρούσε αναγκαίο να ισχύσει ένα
αιτα,
κύρια μαρτυρία
αρτυρία για τις συνθήκες διαβίωσης του λογικό σύστημα
σύστη α διακυβέρνησης στην Ισπανία,
Ισπανία
Καποδίστρια ως υπουργού των Εξωτερικών
Εξωτερικών. μεε το οποίο θα περιορίζονταν τα υπερβολικά
Διέθετε πλέον οικονομική
οικονο ική δυνατότητα αφού ο προνό ια του κλήρου και των ευγενών.
προνόμια ευγενών Προ-Προ
αυτοκράτορας του παραχώρησε περιουσιακά σπάθησε να αποτρέψει τη χειραγώγηση από τον
στοιχεία που του απέφεραν ικανοποιητικό εισό
εισό- Μέττερνιχ των ηγεμόνων
ηγε όνων των ανεξάρτητων γερ-γερ
δη α Μπορεί τώρα να στείλει στον πατέρα του
δημα. μανικών
ανικών κρατών ως προς την αντι
αντιμετώπιση
ετώπιση των
μια
ια άμαξα,
ά αξα βιβλία,
βιβλία σοκολάτα.
σοκολάτα Παρίσταται,
Παρίσταται παρά εσωτερικών προβλημάτων
προβλη άτων τους.
τους Η Πορτογαλία
την επιθυμία
επιθυ ία του πολλές φορές,
φορές σε δεξιώσεις κλήθηκε να καταργήσει το δουλεμπόριο,
δουλε πόριο για το
και άλλες συναθροίσεις της ρωσικής ανώτερης οποίο και ο ίδιος είχε συντάξει σχετικό υπό- υπό
τάξης Κατά την παραμονή
τάξης. παρα ονή του στη Ρωσία ο Κα-
Κα μνημα.
νη α
ποδίστριας απέκτησε τη φή φήμηη έξυπνου
έξυπνου, φωτι
φωτι- Τα «φιλελεύθερα»
φιλελεύθερα αυτά ανοίγ
ανοίγματα
ατα του ΚαΚα-
σ ένου και ανιδιοτελούς ανθρώπου,
σμένου ανθρώπου προστάτη ποδίστρια είχαν ωστόσο τα όριά τους.
τους Για παρά-
παρά
των επιστημών
επιστη ών και των τεχνών.
τεχνών Συνδέθηκε μεε δειγ α ενώ αντιδρούσε
δειγμα, αντιδρούσε, για λόγους εξωτερικής
πολιτικούς και λογίους της εποχής,
εποχής όπως οι πολιτικής της Ρωσίας
Ρωσίας, στην προσπάθεια του
σπουδαίοι ποιητές Αλ.Αλ Πούσκιν (Al. Pushkin) Μέττερνιχ να εξαναγκάσει,
εξαναγκάσει το 1819, τους ηγεμό-
ηγε ό
και Β.
Β Ζουκόφσκι (V. Zhukovsky), ο ιστορικός νες της Γερμανίας
Γερ ανίας σε συλλογικά αυταρχικά
Ν Καρα
Ν. Καραμζίν
ζίν (N. Karamzin) και άλλοι,
άλλοι που συ-
συ μέτρα
έτρα προς αντιμετώπιση
αντι ετώπιση των φιλελεύθερων τά- τά
σπειρώνονταν γύρω από τον φιλολογικό όμιλοό ιλο σεων ιδιαίτερα στα πανεπιστή
πανεπιστήμια,
ια ο έέμπιστος
πιστος
Αρζαμάς
Αρζα άς, επίτιμο
επίτι ο μέλος
έλος του οποίου ήταν και ο συνεργάτης και φίλος του Αλέξανδρος Στούρ- Στούρ
ίδιος Φαίνεται ότι αναγνωριζόταν από τα μέλη
ίδιος. έλη τζας είχε λίγο πριν κυκλοφορήσει ένα φυλλάδιο
του συλλόγου ως πολιτικός οδηγός στις αναζη-
αναζη για την κατάσταση στη Γερ ανία (Sur I’état de
Γερμανία
τήσεις τους για πολιτικές μεταρρυθμίσεις
εταρρυθ ίσεις στο l’Allemagne), όπου καταδίκαζε τις φοιτητικές
εσωτερικό και για την ευρωπαϊκή τροχιά της οργανώσεις και υποδείκνυε ξένη επέμβαση
επέ βαση για
χώρας.
χώρας να ξεριζωθεί το επαναστατικό πνεύ
πνεύμα α που επι
επι-
κρατούσε στα γερμανικά
γερ ανικά πανεπιστήμια.
πανεπιστή ια Το φυλ-
φυλ
λάδιο είχε συνταχθεί μεε τη σύμφωνη
σύ φωνη γνώμη,
γνώ η αν
Οι βασικές θέσεις του ως προς την εξω-
εξω όχι την υπόδειξη
υπόδειξη, του Καποδίστρια
Καποδίστρια, και το είχε
τερική πολιτική της Ρωσίας εγκρίνει ο αυτοκράτορας.
αυτοκράτορας
β Στο πλαίσιο να διατηρηθεί μια
β) ια ισορροπία
Από τις αρχές του 1816 ο Καποδίστριας βρισκόταν δυνά εων στην Ευρώπη
δυνάμεων Ευρώπη, υπερασπίστηκε μεε
στην Πετρούπολη.
Πετρούπολη Στο υπουργείο των Εξωτερι-
Εξωτερι σθένος την επιθυμία
επιθυ ία της Ρωσίας να ξαναπάρει
κών μοιράζεται
οιράζεται μεε τον Νέσσελροντ τις πολλές
πολλές η Γαλλία την πρέπουσα θέση της στην ευρωπαϊκή
υποθέσεις αυτού του υπουργείου.
υπουργείου Κύριοι στόχοι οικογένεια Μεταξύ των άλλων,
οικογένεια. άλλων στο συνέδριο του
της πολιτικής που εισηγήθηκε προκύπτουν από Άαχεν (Aachen, Οκτώβριος-Νοέ
Οκτώβριος Νοέμβριος
βριος 1818) ο
τα υπομνήματά
υπο νή ατά του:
του Καποδίστριας συνέβαλε ώστε να μη η θεωρηθεί
α Η προφύλαξη της Ευρώπης από τον κίν
α) κίν- η Γαλλία,
Γαλλία όπως ήθελε ο Μέττερνιχ
Μέττερνιχ, δευτερεύ-
δυνο των επαναστάσεων μεε την παραχώρηση ουσα δύνα
δύναμηη αλλά να παρευρεθεί ως ισότι
ισότιμηη μεε
από τους ηγε
ηγεμόνες
όνες ενός συνταγ
συνταγματικού
ατικού χάρτη
χάρτη, τις άλλες τέσσερις μεγάλες
εγάλες δυνάμεις.
δυνά εις
ώστε να ικανοποιηθούν τα αιτήματα
αιτή ατα των μετριο-
ετριο γ Προσπάθησε να πείσει τον αυτοκράτορα
γ)
παθών εκπροσώπων της μεσαίας εσαίας τάξης.
τάξης Στο ότι χρειαζόταν μιαια άλλη πολιτική απέναντι στην
66
Πύλη για να προστατευθούν οι χριστιανοί της νος να προκαλέση πόλεμον

πόλε ον κατά των Τούρκων
Βαλκανικής από τις βιαιότητες των Τούρκων.
Τούρκων Ο ή να περιπλέξη τας σχέσεις του μετά ετά της Αγ
Αγ-
Καποδίστριας επιχείρησε να δείξει ότι η συν-συν γλίας και τους καλούσε «να
γλίας», να οπλισθούν μεε
θήκη του Βουκουρεστίου δεν προστάτευε αποτε-
αποτε υπο ονήν και καρτερίαν προσπαθούντες εν τω
υπομονήν
λεσ ατικά τους Μολδοβλάχους και τους Σέρβους
λεσματικά μεταξύ
εταξύ να αναθρέψουν καλώς και εθνικώς τα
και ότι έπρεπε η Ρωσία να επιβάλει μια
ια άλλη συν-
συν τέκνα των,
των επαφιέμενοι
επαφιέ ενοι δε,
δε ως προς τα λοιπά,
λοιπά
θήκη Ο τσάρος επέ
θήκη. επέμενε
ενε να τηρηθεί η συνθ
συνθήκη
ήκη εις τον χρόνον και την Θείαν Πρόνοιαν».
Πρόνοιαν
του Βουκουρεστίου (1812), οπότε ο Καποδίστριας Από την Κέρκυρα ο Καποδίστριας μετέβη ετέβη
αναγκάστηκε να εκφράσει τις ει ειρηνικές
ρηνικές διαθέ-
διαθέ στην Αγγλία για να πείσει τον Ουέλλιγκτων (A.
σεις τoυ
τ υ Αλέξανδρου Α΄ απέναντι στην Πύλη duke of Wellington) και τους άλλους ιθύνοντες ότι
αλλά συγχρόνως υπενθύμισε
υπενθύ ισε την προβλεπόμενη
προβλεπό ενη ήταν αναγκαία,
αναγκαία βάσει των συνθηκών,
συνθηκών η αντικατά-
αντικατά
από αυτή τη συνθήκη υποχρέωσή της να εξα- εξα σταση του αρμοστή
αρ οστή και η αλλαγή του πολιτεύματος
πολιτεύ ατος
σφαλίζει την προστασία των χριστιανών στην που είχε επιβάλει.
επιβάλει Οι Άγγλοι κυβερνώντες
κυβερνώντες, μολο-
ολο
Οθω ανική Αυτοκρατορία.
Οθωμανική Αυτοκρατορία νότι παραδέχονταν την τραχύτητα και αυταρχι-
αυταρχι
κότητα του Μαίτλαντ και την περιφρόνησή του
για τους Επτανησίους
Επτανησίους, τον κάλυψαν και δεν
Στα Επτάνησα το 1819 έκρυψαν ότι τους ενόχλησε η επέμβαση
επέ βαση μιαςιας
άλλης δύνα
δύναμης
ης στις δικές τους κτήσεις.
κτήσεις Ο
Ο Καποδίστριας κατέκρινε σφοδρά την αυταρ- αυταρ Ούγκο Φόσκολο,
Φόσκολο παλαιός γνώριμος
γνώρι ος του Καπο-
Καπο
χική πολιτική που ο αρμοστής
αρ οστής Τόμας
Τό ας Μαίτλαντ δίστρια και άλλοι Επτανήσιοι στην Αγγλία,
δίστρια, Αγγλία μέσω
έσω
(Th. Maitland) εφάρμοσε
εφάρ οσε στα Επτάνησα κατά Άγγλων βουλευτών,
βουλευτών κοινοποίησαν τις καταχρή-
καταχρή
παράβαση της συνθήκης μεε την οποία προσαρ
προσαρ- σεις του Μαίτλαντ στη Βουλή των Κοινοτήτων
Κοινοτήτων.
τήθηκαν στη Μ Μ. Βρετανία και επιχείρησε μεε ποι
ποι- Δύο προτάσεις μομφής
ο φής απορρίφθηκαν από την
κίλους τρόπους να κάνει σεβαστούς τους όρους πλειοψηφία.
πλειοψηφία
της συνθήκης
συνθήκης. Στα τέλη του 1818, ύστερα από το
συνέδριο του Άαχεν,
Άαχεν ο Αλέξανδρος Α΄ έδωσε
άδεια στον Καποδίστρια να μεταβεί
εταβεί στην Κέρ-
Κέρ Τα πρώτα σύννεφα στις σχέσεις του μεε τον
κυρα Ως φανερή αιτία προβλήθηκε η επιθυμία
κυρα. επιθυ ία αυτοκράτορα
του να δει τους γονείς του πριν πεθάνουν
πεθάνουν. Όταν
έφθασε στη γενέτειρα είδεείδε, ψηλαφητά πλέον
πλέον, Με την πολύμηνη
πολύ ηνη απουσία του για την υπερά-
υπερά
πώς εφαρμοζόταν
εφαρ οζόταν η τυραννική πολιτική του σπιση των δικαιωμάτων
δικαιω άτων των Επτανησίων,
Επτανησίων ο Κα-
Κα
Μαίτλαντ ο οποίος αντιμετώπιζε
Μαίτλαντ, αντι ετώπιζε τους Επτανη-
Επτανη ποδίστριας στερήθηκε την άμεση
ά εση επαφή μεε τον
σίους ως αποίκους
αποίκους. Είδε επίσης τους Παργινούς
Παργινούς, τσάρο και άφησε ελεύθερο το πεδίο για να
3.000 περίπου,
περίπου απελπισμένους
απελπισ ένους και εξοργισμέ
οργισ έ- ασκηθούν αντίθετες πολιτικές επιρροές.
επιρροές Ο Νέσ-
Νέσ
νους να καταφεύγουν πρόσφυγες στα Επτάνησα σελροντ και άλλοι έπεισαν τον Αλέξανδρο Α΄ ότι
μετά
ετά την παράδοση της πόλης τους στον Αλή ήταν προτιμότερη
προτι ότερη μια
ια πολιτική προσκείμενη
προσκεί ενη σ’σ
πασά από τον Άγγλο αρμοστή.
αρ οστή αυτή του Μέττερνιχ,
Μέττερνιχ όπου κυρίαρχο στοιχείο
Στην Κέρκυρα ο Καποδίστριας είδε και τους ήταν η καταπολέμηση
καταπολέ ηση των πάσης μορφής
ορφής φιλε-
φιλε
οπλαρχηγούς Κίτσο και Μάρκο Μπότσαρη
Μπότσαρη, τον λεύθερων τάσεων.
τάσεων Διάφορα γεγονότα ενίσχυσαν
Θεόδωρο Κολοκοτρώνη και άλλους.άλλους Το κλίμα
κλί α την πολιτική στροφή και επέτρεψαν στον Μέτ Μέτ-
ήταν φορτισμένο.
φορτισ ένο Όλοι περί
περίμεναν
εναν να ακούσουν τερνιχ να τρομοκρατήσει
τρο οκρατήσει τους ηγεμόνες:
ηγε όνες η δο-
δο
κάτι παρήγορο και ελπιδοφόρο από τον υ- λοφονία (Μάρτιος
Μάρτιος 1819) του αντιφιλελεύθερου A.
πουργό του τσάρου
τσάρου. Αυτός έέμεινε
εινε πιστός στις Kotzebue από έναν Γερμανό
Γερ ανό φοιτητή,
φοιτητή η δολοφο-
δολοφο
οδηγίες του τελευταίου που συνέπιπταν και μεε νία στη Γαλλία στις αρχές 1820 του δούκα του
τις δικές του εκτιμήσεις
εκτι ήσεις και πεποιθήσεις
πεποιθήσεις. Και μεε Berry, οι στρατιωτικές εξεγέρσεις στην Ισπανία
λόγια και μεε ένα υπόμνημα,
υπό νη α τη γνωστή εγκύκλιο το 1820 για την επαναφορά του καταργηθέντος
επιστολή του,
του προσπάθησε να πείσει ότι «οο Αυ-
Αυ συντάγ ατος του Cdiz του 1812 και η εξέγερση
συντάγματος
τοκράτωρ της Ρωσίας ουδόλως ήτο διατεθει
διατεθειμέ-
έ την ίδια χρονιά των καρμπονάρων
καρ πονάρων στην Ιταλία.
Ιταλία
67
Στη συνάντηση των ηγεμόνων

ηγε όνων (Οκτώβριος
Οκτώβριος- Εταιρείας. Η όλη του συγκρότηση, εξάλλου
Εταιρείας εξάλλου, και
Νοέμβριος
Νοέ βριος 1820) στο Τροππάου (Troppau) έν- έν η υπηρεσιακή του ευσυνειδησία δύσκολα επιτρέ-
επιτρέ
τονη ήταν η διαμάχη
δια άχη Καποδίστρια-Μέττερνιχ
Καποδίστρια Μέττερνιχ στο πουν τον ισχυρισμό
ισχυρισ ό ότι ενεργούσε σε δύο επί-
επί
αν θα έπρεπε
έπρεπε να επέ
επέμβει
βει η Ιερά Συμμαχία
Συ αχία υπέρ πεδα Εντούτοις,
πεδα. Εντούτοις μια
ια άλλη ανάγνωση των πηγών
των ηγεμόνων
ηγε όνων που κινδύνευαν από εξεγέρσεις.
εξεγέρσεις που επιχειρήθηκε τελευταία από έγκριτους ιστο-
ιστο
Ο Αλέξανδρος Α΄ δίσταζε να συμφωνήσει
συ φωνήσει σε ρικούς προτείνει την άποψη ότι ο Καποδίστριας
μια
ια βίαιη επέμβαση
επέ βαση των Αυστριακών στην Ιτα- Ιτα δεν είχε αντιδράσει όταν πληροφορή
πληροφορήθηκε
θηκε το αρ-
αρ
λία Η κριτική ωστόσο που άσκησε η Πολωνική
λία. χικό σχέδιο των Φιλικών να αρχίσουν την επα-
επα
Δίαιτα κατά της ρωσικής διοίκησης και κυρίως νάσταση από την Πελοπόννησο.
Πελοπόννησο Δεν γνώριζε
η πληροφορία,
πληροφορία που έφθασε τον Νοέ Νοέμβριο
βριο του ό ως και θα ήταν αντίθετος στο εσπευσμένο
όμως, εσπευσ ένο τε-
τε
1820, ότι στασίασε και ρωσικό σύνταγ
σύνταγμα,
α έφερε λικό σχέδιο να έχει ως αφετηρία της τις Παρα-
Παρα
τον τσά
τσάρο
ρο στα πρόθυρα νευρικής κρίσης.
κρίσης Το δουνάβιες Ηγεμονίες.
Ηγε ονίες
επεισόδιο δεν ήταν σοβαρό,
σοβαρό αλλά αποδόθηκε κι
αυτό στις ενέργειες του επαναστατικού διευθυ-
ντηρίου του Παρισιού
Παρισιού. Έτσι
Έτσι, στις αρχές του 1821, Η καταδίκη του κινήματος
κινή ατος του Υψηλάντη
και ενώ το συνέδριο των ηγεηγεμόνων
όνων είχε μετα-
ετα
φερθεί στο Λάυμπαχ
Λάυ παχ (Laybach), ο Αλέξανδρος Η είδηση του κινή
κινήματος
ατος του Υψηλάντη φαίνεται
Α΄ δεν αντέδρασε ως προς την επέμβαση
επέ βαση στην ότι κτύπησε σαν κεραυνός τον Καποδίστρια.
Καποδίστρια Ο
Ιταλία των αυστριακών στρατευμάτων.
στρατευ άτων Ο Μέτ-Μέτ ίδιος κλήθηκε να συντάξει την απάντηση (26
τερνιχ δεν έκρυβε τον ενθουσιασ
ενθουσιασμόό του για την Μαρτίου 1821) του Ρώσου αυτοκράτορα στην
επιτυχία του.
του Ενώ επικρατούσε δυσμενές
δυσ ενές κλίμα
κλί α επιστολή του Υψηλάντη,
Υψηλάντη μεε την οποία αποκη-
αποκη
για κάθε αμφισβή
α φισβήτητηση
ση της απόλυτης βούλησης ρυσσόταν το κίνη
κίνημά
ά του και ο ίδιος διαγραφόταν
των ηγεμόνων,
ηγε όνων έφθασαν στο Λάυμπαχ
Λάυ παχ οι ειδή-
ειδή από τις τάξεις του ρωσικού στρατού.
στρατού Συγχρό-
Συγχρό
σεις για το κίνημα
κίνη α του Υψηλάντη.
Υψηλάντη νως έδωσε εντολή στον πρεσβευτή της Ρωσίας
νως,
στην Κωνσταντινούπολη να ενη ενημερώσει
ερώσει σχετικά
την Πύλη και να της γνωστοποιήσει την άδεια
Ο Καποδίστριας και η Φιλική Εταιρεία του Αλέξανδρου Α΄ να αποστείλει στρατεύματα
στρατεύ ατα
στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες
Ηγε ονίες για την κατα-
κατα
Ο Καποδίστριας είχε αντιδράσει αρνητικά όταν στολή
στο λή της εξέγερσης.
εξέγερσης Τα σκληρά μέτραέτρα κατά των
για πρώτη φορά
φορά, το 1816, πληροφορήθηκε από επαναστατών μπορεί
πορεί να μην
ην έπεισαν τον σουλ
σουλ-
τον Ν.
Ν Γαλάτη τα σχέδια των Φιλικών.
Φιλικών Την ίδια τάνο για τις αγαθές προθέσεις της Ρωσίας
Ρωσίας, ικα
ικα-
στάση φαίνεται ότι τηρεί και όταν βολιδοσκοπεί
βολιδοσκοπεί- νοποίησαν όόμως
ως τους συνέδρους
συνέδρους, στη συνάντηση
ται (αρχές
αρχές 1820) από τον Εμμ.
Ε Ξάνθο για να ανα-ανα των ηγεμόνων
ηγε όνων στο Τροππάου,
Τροππάου που έσπευσαν
έσπευσαν να
λάβει την αρχηγία της Εταιρείας
Εταιρείας. Σύ
Σύμφωνα
φωνα μεε συγχαρούν τον Καποδίστρια.
την «Αυτοβιογραφία»
Αυτοβιογραφία του,
του κάλεσε τον Αλέξαν-
Αλέξαν
δρο Υψηλάντη να προφυλαχθεί από τους ραδι- ραδι
ούργους που εεμφανίζονταν
φανίζονταν ως αντιπρόσωποι Η στάση Ρώσων αξιωματούχων
αξιω ατούχων απέναντι
του ελληνικού γένους
γένους. Διαφορετική εικόνα δίνει στο κίνημα
κίνη α του Υψηλάντη
ο ίδιος ο Αλέξανδρος Υψηλάντης
Υψηλάντης: λίγες ηημέρες
έρες
πριν το θάνατό του,
του στις αρχές του 1828, έστειλε Το κίνημα
κίνη α του Υψηλάντη δεν είχε αφήσει αδιά-
αδιά
υπό νη α στον τσάρο Νικόλαο Α΄ στο οποίο
υπόμνημα οποίο, φορους πολλούς Ρώσους αξιω
αξιωματούχους
ατούχους που
μεταξύ
εταξύ των άλλων,
άλλων ρητώς έγραφε ότι έδρασε έ- βρέθηκαν κοντά στα γεγονότα.
γεγονότα Ας αναφερθεί
χοντας τη συγκατάθεση και ενθάρρυνση του μόνο
όνο πόσο παρέβλεψαν σκόπιμα
σκόπι α και διευκόλυ-
διευκόλυ
υπουργού των Εξωτερικών της Ρωσίας.
Ρωσίας ναν τις «ύποπτες»
ύποπτες κινήσεις του Υψηλάντη και
Όσες αρχειακές μαρτυρίες
αρτυρίες έχουν έως τώρα των συνεργατών του οι ρωσικές αρχές που βρί-
βρί
εντοπιστεί κυρίως σε ρωσικά αρχεία,
εντοπιστεί, αρχεία βρίσκονται σκονταν στην περιοχή.
περιοχή Τόσο ο στρατηγός Inzov,
πλησιέστερα στον ισχυρισ
ισχυρισμόό του Καποδίστρια γενικός διοικητής της Βεσσαραβίας και τέκτο-
τέκτο
για τη μη
η ανάμειξή
ανά ειξή του στα σχέδια της Φιλικής νας όσο και ο φιλελεύθερος και λίγα χρόνια αρ-
νας, αρ
68
γότερα Δεκε
Δεκεμβριστής
βριστής κό
κόμης
ης Μιχαήλ Ορλώφ (M. των εισβαλόντων Τούρκων από τις παραδουνάβιες
Orloff) θα πρέπει να γνώριζαν πολλά.
πολλά Το ίδιο και επαρχίες κατάληψη των εεπαρχιών
επαρχίες, παρχιών αυτών από τον
ο διοικητής της Οδησσού κό κόμης
ης Langeron. Η ρωσικό στρατό και παράλληλη δράση του ρωσικού
ε πλοκή των Ρώσων σε μια
εμπλοκή ια εξέγερση των χρι-
χρι στόλου στον Εύξεινο
Εύξεινο.
στιανών κατά της Πύλης δεν ήταν μόνο όνο στις
προσδοκίες των Φιλικών
Φιλικών. Ο αυτοκράτορας απο-
απο
φάσισε διαφορετικά και ο Καποδίστριας γνώ-γνώ Ο αυτοκράτορας δεν εγκρίνει τις προτά-
προτά
ριζε καλά ότι δεν θα ήταν άλλη η απόφασή του σεις του Καποδίστρια στο ελληνικό ζήτη
ζήτημα
α
υπό το βάρος της τότε ευρωπαϊκής συγκυρίας.
συγκυρίας - Ρήξη και απο
απομάκρυνση
άκρυνση από τη ρωσική
υπηρεσία
Ο Καποδίστριας προσπαθεί να ωθήσει τη Ο Αλέξανδρος Α΄ όόμως

ως ζήτησε να εξασφαλιστεί
Ρωσία σε πόλεμο
πόλε ο μεε την Πύλη προηγου ένως η συνεννόηση των συ
προηγουμένως συμμάχων.
άχων Ο
Καποδίστριας συνέχισε να διαφωνεί ότι θα ήταν
Μια αλλαγή της ρωσικής πολιτικής μόνο όνο από λάθος να εγκαταλείψει η Ρωσία στην Αυστρία
κάτι έκτακτο θα μπορούσε
πορούσε να προκύψει
προκύψει. Αυτό και στην Αγγλία τα συμφέροντά
συ φέροντά της στην Ανα-
Ανα
το πρόσφερε ο ίδιος ο σουλτάνος μεε το να δια
δια- τολή Αυτή τη φορά ο αυτοκράτορας δεν έκρυψε
τολή.
τάξει τον απαγχονισ
απαγχονισμό
ό του πατριάρχη και να μηνην την έντονη δυσαρέσκειά του προς τον υπουργό
ε ποδίσει τις σφαγές αθώων.
εμποδίσει αθώων Ο Αλέξανδρος Α΄ του γιατί επέμενε
επέ ενε σε θέσεις που ήταν διαφορε-
διαφορε
δεν μπορούσε
πορούσε να μην
ην αντιδράσει στην παρα
παρα- τικές από τις δικές του.
του
βίαση των σχετικών μεε τους χριστιανούς υποχ
υποχρε
ρε- Σε ιδιαίτερη συνάντηση μεε τον Αλέξανδρο
ώσεων της Πύλης απέναντι στη Ρωσία.
Ρωσία ΕΕνέκρινε
νέκρινε Α΄ το καλοκαίρι του 1822, ο Καποδίστριας εξέ-
Α΄, εξέ
τις οδηγίες που συνέταξε ο Καποδίστριας,
Καποδίστριας βάσει θεσε το δίλημμα
δίλη α που τον βασάνιζε μετά
ετά τη στρο-
των οποίων ο Ρώσος πρεσβευτής Αλ. Αλ Στρόγκα-
Στρόγκα φή της ρωσικής πολιτικής προς τις αυστριακές
νωφ (Al. Stroganov), υπό μορφή
ορφή τελεσιγράφου,
τελεσιγράφου θέσεις για το ελληνικό ζήτημα:
ζήτη α «ήή να παρα-
παρα
θα απαιτούσε από τον σουλτάνο να σεβαστεί βιάσω τα αισθήματά
αισθή ατά μουου και πάντα τα καθή-
καθή
όσα προέβλεπαν οι συνθήκες για την προστασία κοντα τα επιβαλλόμενα
επιβαλλό ενα υπό της πατρίδος εις ην
των χριστιανών.
χριστιανών Η Πύλη απέρριψε τις ρωσικές ουδέποτε έπαυσα να ανήκω,
ανήκω ή να αθετήσω τα
προτάσεις δεν απέσυρε
προτάσεις, απέσυρε τα τουρκικά στρατεύ-
στρατεύ καθήκοντα της προς τον Αυτοκράτορα υπηρε υπηρε-
ματα
ατα από τη Μολδοβλαχία,
Μολδοβλαχία συμπεριφέρθηκε
συ περιφέρθηκε εχ-εχ σίας μου».
ου Ο Αλέξανδρος Α΄ τόνισε ότι πλέον οι
θρικά προς τη ρω
ρωσική
σική πρεσβεία,
πρεσβεία προσέβαλε τη απόψεις τους διέφεραν και ήταν ανάγκη να
ρωσική σημαία,
ση αία παρενόχλησε το ρωσικό εμπό-
ε πό αποχωριστούν αλλά δεν δέχθηκε την παραί-
αποχωριστούν, παραί
ριο Τέλη Ιουλίου 1821 ο Ρώσος πρεσβευτής εγ-
ριο. εγ τηση του Καποδίστρια:
Καποδίστρια θα παρέμενε
παρέ ενε στη ρωσική
κατέλειψε σύμφωνα
κατέλειψε, σύ φωνα μεε τις οδηγίες τουτου, την υπηρεσία Ο Μέττερνιχ μπορούσε
υπηρεσία. πορούσε τώρα να
Κωνσταντινούπολη Ο πόλε
Κωνσταντινούπολη. πόλεμοςος φαινόταν επικεί
επικεί- θρια βολογεί Είναι χαρακτηριστικό τί έγραψε
θριαμβολογεί.
μενος.
ενος Προς αυτή την κατεύθυνση πίεζε ο Κα- Κα στον αυτοκράτορα της Αυστρίας Φραγκίσκο Α΄: Α΄
ποδίστριας Στη συνάντησή του μεε τον τσάρο τον
ποδίστριας. «ΗΗ σημερινή
ση ερινή ρωσική κυβέρνηση κατέστρεψε
Αύγουστο του 1821 προσπάθησε να τον πείσει διά μιας
ιας το μεγάλο
εγάλο έργο του Πέτρου του μεγά-
εγά
γιατί η καταφυγή στα όπλα ήταν η μόνηόνη συμφέ-
συ φέ λου και των διαδόχων του».
του
ρουσα επιλογή για τη Ρωσία.
Ρωσία Πρότεινε εκδίωξη
69
Υποδείξεις του Καποδίστρια στους επανα-

επανα ξένες απομιμήσεις
απο ι ήσεις που θα διευκόλυναν τους
στατη ένους Έλληνες
στατημένους ποικίλους εχθρούς να τους θέσουν στην ίδια
μοίρα
οίρα μεε τους άλλους επαναστάτες:
επαναστάτες «νανα συστή-
συστή
Οι επί
επίμονες
ονες προσπάθειες του Καποδίστρια για σω εν μιαν
σωμεν ιαν ισχυράν και καλήν κυβέρνησιν
κυβέρνησιν∙ να
ρωσική ένοπλη αντι
ετώπιση των προβλη
προβλημάτων
άτων ε φανίσω εν εις τον πολιτικόν κόσ
εμφανίσωμεν κόσμον
ον τον τό-
που είχαν ανακύψει μεε την εξέγερση των Ελλή-
Ελλή πον μας
ας μεε την εθνικήν του στολήν,
στολήν και χωρίς
νων είχε συνοδευτεί από νωρίς
νων, νωρίς, ενώ ακό
ακόμη η να δανεισθώμεν
δανεισθώ εν κανέν σχήμα
σχή α των νεωτέρων,
νεωτέρων
βρισκόταν στη ρωσική υπηρεσία
υπηρεσία, μεε υποδείξεις αλλ ούτε την γλώσσαν των
αλλ’ των». Οι υποδείξεις έφθα-
στους επαναστάτες να διαφυλάξουν τις περιο-
περιο σαν στην επαναστατημένη
επαναστατη ένη Ελλάδα μέσω
έσω του μη-
η
χές που απελευθέρωσαν,
απελευθέρωσαν να οργανώσουν ολι- ολι τροπολίτη Ιγνατίου
Ιγνατίου· ανάλογες διαβιβάστηκαν
γο ελή κεντρική διοίκηση και να αποφύγουν
γομελή μέσω
έσω του Βιάρου Καποδίστρια.
70
1. Ο Ιωάννης Καποδίστριας,
Καποδίστριας υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας
από: Alexandru Sturdza, Règne de Michel Sturdza, prince régnant de Moldavie, 1834-1849,
Παρίσι 1907
2. Το χειμερινό
χει ερινό ανάκτορο στην Πετρούπολη
από Joubert & F. Mornand, Tableau historique, politique et pittoresque de la Turquie et de la
Russie, Παρίσι 1854
71
1 4
5 6
3. Άποψη της Μόσχας

από: Joubert & F. Mornand, Tableau historique, politique et pittoresque de la Turquie et de la
Russie, Παρίσι 1854
4. Αλέξανδρος Πούσκιν (1799-1837)

από: Αλέξανδρος Στεφανίδης (επιμ.),
επι «Υψηλάντης»:
Υψηλάντης 1907-2007 – Ιστορικό Λεύκω
Λεύκωμα
α, έκδ.
έκδ Στοά
«Υψηλάντης»
Υψηλάντης αραρ. 41, [Αθήνα
Αθήνα 2007]
72
5. Νικόλαος Καραμζίνος,
Καρα ζίνος Ιστορία της Αυτοκρατορίας της
Ρωσσίας, τ. 1, Αθήνα 1856

Ιω Καποδίστρια μεε τη στολή και
τα παράση
παράσημα
α του υπουργού Εξωτερικών της Ρωσίας
Ελαιογραφία που αποδίδεται στον Γεράσιμο
Γεράσι ο Πιτζαμάνο,
Πιτζα άνο
7 π. 1819
7. Επισκεπτήριο του Ιω.

Ιω Καποδίστρια ως υπουργού Εξω-
Εξω
τερικών της Ρωσίας
Ιστορικά Αρχεία Μουσείου Μπενάκη
8. Παράσημο
Παράση ο του Ιω.
9. Χάρτης της Ευρώπης

Από Albert-Montémont, Voyage dans les cinq parties
Από:
du monde ou l’on décrit, τ. 1, Παρίσι 1828
9
73
10. Χάρτης της Γαλλίας

Από Albert-Montémont, Voyage dans les cinq parties
Από:
11. Ο Λουδοβίκος ΙΗ΄ (1755-1824), βασιλιάς της Γαλλίας

ετά την πτώση του Ναπολέοντα
(1814-1824) μετά
από: Adolphe Thiers, Histoire du Consulat
et de l’Empire faisant suite à l’Histoire de la Révolution
Française, τ. 18, Παρίσι 1860
12. Διακοσ
Διακοσμητικό
ητικό μνημειακό
νη ειακό βάζο μεε την προσωπογραφία
του Eugène de Beauharnais, στρατηγού του Ναπολέ
Ναπολέ-
11
οντα και αντιβασιλέα της Ιταλίας,
Ιταλίας σύμφωνα
σύ φωνα μεε το πρω-
πρω
τότυπο έργο που φιλοτέχνησε ο Joseph Karl Stieler·
προσφέρθηκε στον Ιω Ιω. Καποδίστρια
Καποδίστρια, ως δείγ
δείγμαα εκτί
εκτί-
μησης,
ησης από τον ίδιο τον Eugène de Beauharnais
13. Χάρτης της Γερμανικής

Γερ ανικής Συνομοσπονδίας
Συνο οσπονδίας που δη-
ιουργήθηκε
μιουρ γήθηκε μετά
ετά το Συνέδριο της Βιέννης
Από: Albert-Montémont, Voyage dans les cinq parties
Από
14. Άποψη του Βερολίνου

από: Philippe Le Bas, États de la Confédé-
ration germanique, pour faire suite à l’histoire générale
de l’Allemagne, Παρίσι 1842
15. [Αλέξανδρος Στούρτζας Mémoire sur l’état actuel de

Αλέξανδρος Στούρτζας],
l’Allemagne, Παρίσι 1818 12
16. Η Βαρσοβία τον 19οο αιώνα

Λιθογραφία από επιμ.), Géographie Uni-
από: Th. Lavallée (επι
verselle de Malte-Brun, τ. 4, Παρίσι χ.χχ.
17. Τι
Τιμητικό
ητικό δίπλωμα
δίπλω α που απονεμήθηκε
απονε ήθηκε στον Ιω.
Ιω Καποδί-
Καποδί
στρια από το Πανεπιστήμιο
Πανεπιστή ιο της Κρακοβίας
Περγαμηνή,
Περγα ηνή 1817
18. Άποψη της Κέρκυρας

Επιζωγραφισ ένη λιθογραφία:
λιθογραφία J. Fielding, Λονδίνο 1782
Π Γαούτση
15
74
13
14
75
16
17
76
19. Το Αγγλικό Κοινοβούλιο

από: Paul Villars, L’Angleterre, l’Écosse et
l’Irlande, Παρίσι [18--]
20. «Οι
Οι εξόριστοι της Πάργας»
Πάργας
από D. & G. Morandurro,
La Grèce. Les exilés de Parga, Κάιρο χ.χχ.
21. Προσωπογραφία του στρατηγού ΤΤ. Μαίτλαντ (1760-

1824), πρώτου ύπατου αρ
αρμοστή
οστή των Ιονίων Νήσων
Νήσων
(1815-1823)
Τέμπερα
Τέ περα και λάδι σε χαρτόνι,
χαρτόνι Γεράσιμος
Γεράσι ος Πιτζαμάνος,
Πιτζα άνος π.
π
18
1818
22. Άποψη της Κέρκυρας

λιθογραφία, W.L. Leitch & al., The
Επιζωγραφισ ένη λιθογραφία
Shores and Islands of the Mediterranean, Λονδίνο [1841]
Συλλογή Γιάννη Μετζικώφ
23. Το Σύνταγμα
Σύνταγ α του «Ηνω
Ηνωμένου
ένου Κράτους των Ιονίων Νή-
σων Κέρκυρα 1817
σων»,
24. Συλλογή προκηρύξεων που εκδόθηκαν κατά τη διάρ-

διάρ
κεια της θητείας του ύπατου αρμοστή
αρ οστή ΤΤ. Μαίτλαντ
Μαίτλαντ,
Κέρκυρα 1818
25. Φύλλο της επίση

επίσημης
ης ιταλόγλωσσης εφη εφημερίδας
ερίδας των
20 Επτανήσων Gazetta degli Stati Uniti delle Isole Ionie,
όπου αναγγέλλεται η άφιξη του Ιω.
Ιω Καποδίστρια μετάετά
από πολυετή απουσία,
απουσία 1/13.3.1819
26. Μάρκος Μπότσαρης (1790-1823)

από Αναστάσιος Ν. Γούδας Βίοι παράλληλοι
Ν Γούδας,
των επί της Αναγεννήσεως της Ελλάδος διαπρεψάντων
ανδρών, τ.
τ Η΄,
Η΄ Αθήνα 1876
27. «Παρατηρήσεις
Παρατηρήσεις σχετικά μεε τους τρόπους βελτίωσης
της τύχης των Ελλήνων
Ελλήνων»· πρόκειται για τη λεγό
λεγόμενη
ενη
«εγκύκλιο
εγκύκλιο» επιστολή του Καποδίστρια προς τους Έλ-
Έλ
ληνες Κέρκυρα 6/18.4.1819
ληνες,
22
77
21 23
25 24
78
27 28
28. Ο Καποδίστριας διαβιβάζει στον Ιωάννη Βλασσό Βλασσό-

πουλο γενικό πρόξενο της Ρωσίας στην Πάτρα,
πουλο, Πάτρα την
«εγκύκλιο
εγκύκλιο» επιστολή του και τον καλεί να την προωθήσει
στον Στρόγκανωφ,
Στρόγκανωφ πρεσβευτή της Ρωσίας στην Κωνσταν-
Κωνσταν
τινούπολη και σε άλλους.
τινούπολη, άλλους Συγχρόνως του περιγράφει τη
δρα ατική θέση στην οποία βρίσκονται οι Παργινοί και
δραματική
τα όσα υφίστανται οι Επτανήσιοι από τη βρετανική
διοίκηση, [Κέρκυρα
διοίκηση Κέρκυρα 6/18.4. 1819]
29. Ορκωμοσία
Ορκω οσία των αντιπροσώπων στο Cdiz το 1810, πριν
τη Συνέλευση που κατέληξε στην ψήφιση του Συντάγ
Συντάγ-
ματος
ατος του 1812
Ελαιογραφία José Casado del Alisal, 1863
Ελαιογραφία:
Congress of Deputies, Ισπανία
30. Ο στρατηγός Rafael del Riego (1784-1823), πρωταγω

πρωταγω-
νιστής της επανάστασης στην Ισπανία το 1820 για την
26
επαναφορά του Συντάγματος
Συντάγ ατος του Cdiz του 1812
από Gonzalo Parente, Apuntes biograficos
del general Rafael del Riego: que fue presidente de las
cortes y muerto por defender la constitucion, [Μαδρίτη
Μαδρίτη
2013]
79
29
30 31
80
31. Μ. de Pradt, Mémoires historiques sur la révolution

d’Espagne, Παρίσι 1816
32. Συνέλευση Καρμπονάρων

Καρ πονάρων
Λιθογραφία από αγνώστου], Memoirs of the Secret So-
από: [αγνώστου
cieties of the South Italy, particularly the Carbonari, Λον
Λον-
δίνο 1821
33. Σώμα
Σώ α Καρμπονάρων
Καρ πονάρων
Λιθογραφία από αγνώστου], Memoirs of the Secret So-
από: [αγνώστου
cieties of the South Italy, particularly the Carbonari, Λον
Λον-
δίνο 1821
34. Ο αυτοκράτορας Αλέξανδρος Α΄ στέλνει στον Καπο-

Καπο
δίστρια έγγραφα,
έγγραφα που έφθασαν από τη Βιέννη,
Βιέννη για να
μελετήσει
ελετήσει το περιεχό
περιεχόμενό
ενό τους πριν τον συναντήσει
συναντήσει,
Niganédévitzki 26.7.1820
34 35. Σχέδιο επιστολής του Ιω.

Ιω Καποδίστρια προς τον αυτο-
αυτο
κράτορα Αλέξανδρο Α΄ μεε την οποία προσπαθεί να τον
πείσει ότι δεν πρέπει να αφεθεί η Αυστρία να ρυθμίσει
ρυθ ίσει
μόνη
όνη τις τύχες της Ιταλίας και να καταπνίξει μεε τα
στρατεύ ατά της την επανάσταση στη Νάπολη,
στρατεύματά Νάπολη Λάυ-
μπαχ
παχ 2/14.1.1821
36. Παράταξη αγημάτων

αγη άτων κατά το Συνέδριο του Λάυμπαχ,
Λάυ παχ
1821
Υδατογραφία Leander Russ, 1845
Υδατογραφία:
Μουσείο Albertina, Βιέννη
37. Σχέδιο επιστολής του Καποδίστρια προς τον Αλέξανδρο

Α΄ μεε την οποία τον ευχαριστεί για την παραχώρηση
κτη ατικής περιουσίας που θα του αποφέρει εισόδη
κτηματικής εισόδημα
α
8.000 ρουβλίων
ρουβλίων, Λάυ
Λάυμπαχ
παχ 31.4./12.5.1821
38. Άποψη της Οδησσού

Χαλκογραφία από Τσούλιος, Ιστορικόν Λεύ
από: Γεώργιος Τσούλιος Λεύ-
κω α της Ελληνικής Επαναστάσεως, τ.
κωμα τ 1, Αθήνα 1970
39. Νικόλαος Σκουφάς (1779-1818)

Λιθογραφία από: Αυγητίδης Οι Έλληνες της Οδησ-
από Κώστας Αυγητίδης,
σού και η Επανάσταση του 1821: Αφιέρω
Αφιέρωμα
α στα 200 χρόνια
από την ίδρυση της Οδησσού (1794-1994), Γιάννινα 1994
35 Βιβλιοθήκη της Βουλής
81
33
36
38
82
37
39 40
83
42
41
40. Αθανάσιος Τσακάλωφ (1790-1852)

από Παναγιώτης Μιχαηλάρης, «Οι
Ξυλογραφία από: Οι Φιλικοί»,
Φιλικοί
Οι ιδρυτές της νεότερης Ελλάδας,
Ελλάδας ΤΑ ΝΕΑ/Ιστορική
ΝΕΑ Ιστορική Βι-
Βι
βλιοθήκη Αθήνα 2009
βλιοθήκη,
41. Εμμανουήλ
Ε ανουήλ Ξάνθος (1772-1852)
από Αναστάσιος Ν. Γούδας Βίοι Παράλλη-
Ν Γούδας, Παράλλη
λοι των επί της αναγεννήσεως της Ελλάδος διαπρεψάν-
διαπρεψάν
των ανδρών, τ.
τ Ε΄,
Ε΄ Αθήνα 1872 43
42. Οι πρωτεργάτες της Φιλικής Εταιρείας

Ξυλογραφία
Ξυλογραφία: Β.Β Φαληρέας,
Φαληρέας χ.χ.
χχ
43. Εφοδιαστικό του Φιλικού Αναγνώστη Κοπανίτσα

44. Το κρυπτογραφικό λεξικό της Φιλικής Εταιρείας

Ξάνθος, Απομνημονεύματα
Ε ανουήλ Ξάνθος
Εμμανουήλ Απο νη ονεύ ατα περί της Φιλικής
Εταιρείας, Αθήνα 1845
45. Κατάλογος Φιλικών

Φιλικών, όπου συ
συμπεριλαμβάνεται
περιλα βάνεται και ο
Βιάρος Καποδίστριας,
Καποδίστριας αδελφός του Ιω.
Εθνικό Ιστορικό Μουσείο 45
84
46 48
49 50
85
46. Χειρόγραφα απομνημονεύματα

απο νη ονεύ ατα του Αθανασίου Ξόδη
Ξόδη-
λου για τη Φιλική Εταιρεία
47. Χειρόγραφο του Γεωργίου Λασσάνη για τη Φιλική

Εταιρεία
48. Επιστολή του Αντωνίου Κο

Κομιζόπουλου
ιζόπουλου προς τον Ε
Εμμ.
Ξάνθο στην οποία ζητά να ενημερωθεί
ενη ερωθεί για την αναμε-
ανα ε
νό ενη συνάντησή του μεε τον «ευεργετικό»
νόμενη ευεργετικό (Ιωάννη
Ιωάννη
Καποδίστρια Μόσχα 12.2.1820
Καποδίστρια),
49. Επιστολή του Αντ.

Αντ Κομιζόπουλου
Κο ιζόπουλου προς τον Εμμ.
Ε Ξάνθο
στην οποία εκφράζει την ανησυχία του για τη στάση
του Καποδίστρια σχετικά μεε την ανάληψη της αρχη-
αρχη
γίας της Φιλικής Εταιρείας,
Εταιρείας Μόσχα 5.3.1820
50. Αλέξανδρος Υψηλάντης (1792-1828)

Λιθογραφία: I.Δ
Δ. Νεράντζης,
Νεράντζης Λειψία,
Λειψία χ.χ.
χχ
51. Η Προκήρυξη του Αλέξανδρου Υψηλάντη Μάχου υπέρ

Πίστεως και Πατρίδος, Γενικό Στρατόπεδο Ιασίου
24.2.1821
54
86
52 55
56 57
87
52. «Ο
Ο Υψηλάντης αναδέχεται την αρχιστρατηγίαν τού υπέρ ελευθερίας αγώ-
αγώ
νος»
από: Peter von Hess, Πάνθεο Ηρώων του 1821: λεύκωμα
Λιθογραφία από λεύκω α 40 λιθο
λιθο-
γραφιών και εξηγήσεων ..., Αθήνα 1978
53. «400 Ιερολοχίται πρόδρομοι

πρόδρο οι του ιερού αγώνος πίπτουσι περί το Δραγατσάνι»
από: Peter von Hess, Πάνθεο Ηρώων του 1821: λεύκωμα
Λιθογραφία από λεύκω α 40 λιθο
λιθο-
54. Ρώσοι στρατιωτικοί

από: Joubert & F. Mornand, Tableau historique, politique et pit-
toresque de la Turquie et de la Russie, Παρίσι 1854
55. «Ο
Ο Κωνσταντινουπόλεως Πατριάρχης Γρηγόριος αποκρεμάται
αποκρε άται»
από Peter von Hess, Πάνθεο Ηρώων του 1821: λεύκω
Λιθογραφία από: λεύκωμα
α 40 λιθο
λιθο-
56. Σχέδιο επιστολής του Ιω.

Ιω Καποδίστρια προς τον Αλέξανδρο Α΄ στην οποία
εκφράζει την οδύνη του για την παρα
παραμέλησή
έλησή του από τον Νέσσελροντ
Νέσσελροντ,
31.12.1821
57. Ο Αλέξανδρος Α΄ απαντά στον Καποδίστρια ότι οι εκτιμήσεις

εκτι ήσεις του σχετικά
μεε την παραμέλησή
παρα έλησή του δεν είναι ορθές,
ορθές [Ιανουάριος
Ιανουάριος 1822]
Από την απομόνωση
απο όνωση στη Γενεύη,
Γενεύη Κυβερνήτης
της Ελλάδος | 1822-1827
Παρακολουθώντας από τη Γενεύη την πο πο- Εκλογή του Ιω.

Ιω Καποδίστρια από την Γ΄
ρεία της Επανάστασης Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας ως Κυβερ-
Κυβερ
νήτη της Ελλάδος - Παραίτησή του από τη
Γε ρωσική υπηρεσία
Ο Καποδίστριας τελικά εγκαταστάθηκε στη Γε-
νεύη όπου παρέμεινε,
παρέ εινε μεε μικρές
ικρές μετακινήσεις,
ετακινήσεις
ως το 1827. Πληροφορείται συνεχώς για τις εξε-
εξε Τελικά ο Καποδίστριας κλήθηκε στην Πετρού
Πετρού-
λίξεις της Επανάστασης.
Επανάστασης Συνεχίζει,
Συνεχίζει στο πλαίσιο πολη όπου έφθασε στα τέλη Μαΐου 1827. Εκεί
της Φιλομούσου
Φιλο ούσου Εταιρείας,
Εταιρείας τις οικονομικές
οικονο ικές ενι-
ενι πληροφορήθηκε την εκλογή του ως Κυβερνήτη
σχύσεις νέων Ελλήνων που σπούδαζαν στην Ευ- Ευ της Ελληνικής Πολιτείας από την Γ΄ Εθνοσυνέ
Εθνοσυνέ-
ρώπη Συ
ρώπη. Συμμετέχει
ετέχει και πολλές φορές κατευθύνει λευση της Τροιζήνας.
Τροιζήνας Ύστερα από πολύωρες
φιλελληνικές δραστηριότητες για να υποστηριχ-
υποστηριχ ακροάσεις μεε τον Νικόλαο Α΄ εξασφάλισε το
θούν ορφανά και άλλα θύματα
θύ ατα του πολέμου,
πολέ ου και διάταγ α μεε το οποίο γινόταν δεκτή η παραίτησή
διάταγμα
για να ενισχυθεί,
ενισχυθεί μεε τη συλλογή βοηθημάτων,
βοηθη άτων η του από τη ρωσική υπηρεσία και συγχρόνως την
ά υνα του Μεσολογγίου.
άμυνα Μεσολογγίου Είδε μεε μεγάλη
εγάλη ανησυ
ανησυ- αυτοκρατορική υπόσχεση ότι η Ρωσία θα τον
χία την πράξη υποταγής στη Μεγάλη Βρετανία βοηθούσε στο δύσκολο έργο που επρόκειτο να
(1825), στην οποία πολλοί αρχηγοί των επανα-
επανα αναλάβει Δεν φαίνεται βάσιμη
αναλάβει. βάσι η η άποψη ότι
στατών οδηγήθηκαν ύστερα από τις επιτυχίες κατά τις επαφές του Καποδίστρια στην Πετρού-
Πετρού
του ΙΙμπραήμ.
πραή Την αποκάλεσε «συνωμοσία»
συνω οσία και πολη καταρτίστηκε σχέδιο για την υποταγή της
φοβήθηκε μήπως
ήπως η επαναστατη
επαναστατημένηένη Ελλάδα Ελλάδας στη Ρωσία.
Ρωσία Στο Λονδίνο,
Λονδίνο όπου έφθασε
μετατρεπόταν
ετατρεπόταν σε βρετανικό προτεκτοράτο.
προτεκτοράτο στις αρχές Αυγούστου 1827, η υποδοχή ήταν
διαφορετική ο πρόσφατος θάνατος του Γεωρ-
διαφορετική: Γεωρ
γίου Κάννιγκ (G. Canning) στέρησε ίσως τον Κα-
Κα
Ο συνεχιζόμενος
συνεχιζό ενος αγώνας των Ελλήνων ποδίστρια από τη μόνη
όνη δυνατότητα να βρουν οι
ωθεί ευρωπαϊκές δυνάμεις
δυνά εις σε αναζήτηση προτάσεις του ανταπόκριση.
ανταπόκριση Παρά τις επίμονες
επί ονες
μιας
ιας λύσης του ελληνικού ζητήματος
ζητή ατος προσπάθειές του,
του δεν μπόρεσε
πόρεσε να καθησυχάσει
τη Βρετανική Κυβέρνηση και τους αγγλικούς
Η ηρωική αντίσταση των επαναστατών και ο ο- πολιτικούς
πολιτικούς παράγοντες ότι δεν ήταν όργανο του
γκού ενος φιλελληνισμός
γκούμενος φιλελληνισ ός οδηγούν τις μεγάλες
εγάλες τσάρου Η απογοήτευσή του από την ψυχρή
τσάρου.
Δυνά εις σε άλλη αντιμετώπιση
Δυνάμεις αντι ετώπιση της Ελληνικής στάση του Λονδίνου μετριάστηκε
ετριάστηκε κάπως από τη
Επανάστασης Στο νέο πλαίσιο που θα διαμορ-
Επανάστασης. δια ορ φιλικότερη ατατμόσφαιρα
όσφαιρα και κατανόηση που
φωθεί μετά
ετά την απόφασή τους να επέμβουν
επέ βουν για βρήκε στο Παρίσι.
Παρίσι Συνεχείς είναι οι εκκλήσεις
λύση του ελληνικού ζητήματος
ζητή ατος (πρωτόκολλο
πρωτόκολλο της του στους Έλληνες που ήταν στο εξωτερικό να
Πετρούπολης τον Απρίλιο του 1826, το οποίο θα συνδρά ουν κυρίως για να βοηθηθούν τα ορ-
συνδράμουν, ορ
μετεξελιχθεί
ετεξελιχθεί στη συνθήκη του Λονδίνου της 6ης
ης φανά του πολέμου.
πολέ ου Αποφασισμένος
Αποφασισ ένος να φέρει σε
Ιουλίου 1827), ο Καποδίστριας θα αντι
αντιμετωπι-
ετωπι πέρας το δύσκολο έργο που είχε αναλάβει,
αναλάβει ανα-
ανα
στεί διαφορετικά από τον Νικόλαο Α΄,Α΄ τον νέο χώρησε για την Ελλάδα,
Ελλάδα όπου η καταστροφή του
Ρώσο αυτοκράτορα μετά ετά τον θάνατο του Αλέ-
Αλέ τουρκο αιγυπτιακού στόλου στο Ναυαρίνο
τουρκο-αιγυπτιακού
ξανδρου Α΄ και την αποτυχία του φιλελεύθερου (Οκτώβριος
Οκτώβριος 1827) είχε δώσει νέα τροπή στην
κινή ατος των Δεκε
κινήματος Δεκεμβριστών.
βριστών Στον Νικόλαο Α΄ Ελληνική Επανάσταση.
Επανάσταση
ο Καποδίστριας απέστειλε το υπόμνημα
υπό νη α για το
πώς υπηρέτησε τη Ρωσία υπό τον Αλέξανδρο
Α΄ τη γνωστή «Αυτοβιογραφία»
Α΄, Αυτοβιογραφία του.
του
90
1. Προσωρινόν πολίτευμα
πολίτευ α της Ελλάδος, εκδ.
εκδ α΄,
α΄ Κόριν-
Κόριν
θος 1822· έκδ.
έκδ β΄,
β΄ Κόρινθος 1822
2 2. «Ο
Ο Κολοκοτρώνης εν Λέρνη συναγείρει τους νικητάς
του Δράμαλη»
Δρά αλη
Λιθογραφία: Peter von Hess, Πάνθεο Ηρώων του 1821:
λεύκω α 40 λιθογραφιών και εξηγήσεων ..., Αθήνα 1978
λεύκωμα
3. Άποψη της Γενεύης

από J. Gourdault, La Suisse: études et voy-
ages à travers les 22 cantons, Παρίσι 1838

Ιω Καποδίστρια προς τον Αυ-
Αυ
γουστίνο Καποδίστρια στην οποία περιγράφει πώς θα
γιορτάσει στη Γενεύη,
Γενεύη σχετικά μοναχικά,
οναχικά την η
ημέρα
έρα
του Πάσχα,
Πάσχα [Γενεύη]
Γενεύη 26.3./7.4.1825

Ιω Καποδίστρια προς τον Αλ. Αλ
Στούρτζα στην οποία εκθέτει τις απόψεις του για τις προ
προ-
οπτικές στο ελληνικό ζήτημα,
ζήτη α ιδιαίτερα μετά
ετά την από-
από
βαση των Αιγυπτίων στον Μοριά
Μοριά, Γενεύη 4/16.12.1825
91
4
92
5 6
7 8
93
6. «Notes pour servir à l’Histoire des événements qui

ont eu lieu en Grèce depuis 1822 jusqu’à l’année
1826»
Ιδιόγραφο του Ιω.
Ιω Καποδίστρια το οποίο πιθανότατα εν-
εν
τάσσεται στην απόπειρά του να συγγράψει,
συγγράψει όσο ήταν στη
Γενεύη μια
Γενεύη, ια ιστορία της νεότερης Ελλάδας,
Ελλάδας χ.χ.
χχ
7. Ο Γεώργιος Κάννιγκ (1770-1827), υπουργός Εξωτερι-

Εξωτερι
κών της Αγγλίας και αργότερα
αργότερα, για μικρό
ικρό χρονικό διά
διά-
στη α πρωθυπουργός
στημα,
από: Gaston Isambert, L’indépendance
grecque et l’Europe, Παρίσι 1900
8. Ο πρίγκιπας Λεοπόλδος στέλνει στον Καποδίστρια ει-

ει
δικό απεσταλμένο
απεσταλ ένο του για να πληροφορηθεί τις από
από-
ψεις του σε σημαντικά
ση αντικά θέματα,
θέ ατα Παρίσι 19.1.1825 9
9. Προσωπογραφία «εκ εκ του φυσικού»

φυσικού του Ιω.
Ιω Καποδί-
Καποδί
στρια η οποία είχε ευρεία διάδοση·
διάδοση αναγράφεται στα
γαλλικά η ιδιόχειρη φράση του
του: «Αυτό
Αυτό που μεε κολα
κολα-
κεύει περισσότερο είναι να ζήσω στη μνήμη
νή η των αν-
αν
θρώπων»
θρώπων
Λιθογραφία Gr. F. von Ε
Λιθογραφία: Ε., π
π. 1818
10. Κατάλογος μελών

ελών του Φιλελληνικού Κομιτάτου
Κο ιτάτου του
Παρισιού
στο Documents relatifs à l’état présent
Δη οσιευ ένος στο:
Δημοσιευμένος
de la Grèce: publiés d’après les communications du Co-
10
mité philhellénique de Paris …, τ. 1, Παρίσι 1826-1829,
11. Ο Ι.-Γ.
Ι Γ Εϋνάρδος (J.-G. Eynard, 1775-1863), Ελβετός
τραπεζίτης φίλος και υποστηρικτής του Καποδίστρια
τραπεζίτης,
από: Michelle Bouvier-Bron, Jean-Gabriel
Eynard (1775-1863) et le philhellénisme genevois, Γε
Γε-
νεύη 1963
12. Δίσκος μεε ελληνική παράσταση εεμπνευσμένη

πνευσ ένη από το
φιλελληνικό κίνημα
κίνη α
Συλλογή Έργων Τέχνης της Βουλής των Ελλήνων
13. Φιλελληνικές εκδόσεις

11
94
12
14. Κωνσταντίνος Οικονό

Οικονόμος
ος ο εξ Οικονό ων, Ποίημα
Οικονόμων Ποίη α ελε-
γείον εις τον αοίδημον
αοίδη ον αυτοκράτορα πασών των Ρωσ
Ρωσ-
σιών Αλέξανδρον πρώτον, Πετρούπολη 1828
15. Νικόλαος Α΄,

Α΄ τσάρος της Ρωσίας (1796-1855)
από: Gaston Isambert, L’indépendance
15 grecque et l’Europe, Παρίσι 1900
16. Σκηνή από την εξέγερση των Δεκεμβριστών

Δεκε βριστών στη Ρω-
σία (14.12.1825)
από: Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια,
Υδατογραφία από
τ. 13, Μόσχα 1952
17. Σχέδιο επιστολής του Ιω

Ιω. Καποδίστρια προς τον Αλέ
Αλέ-
ξανδρο Α΄ μεε την οποία ζητά άδεια να μεταβεί
εταβεί στη γε
γε-
νέτειρά του Κέρκυρα για να συμμεριστεί
συ εριστεί μεε τους
συμπατριώτες
πατριώτες του τα όσα υποφέρουν από τη βρετα-
βρετα
νική διοίκηση,
διοίκηση Γενεύη 1/13.11.1823
18. Απαντητική επιστολή του Αλέξανδρου Α΄ προς τον Ιω. Ιω

Καποδίστρια μεε την οποία του δηλώνει ότι δεν θέλει να
τον εμποδίσει
ε ποδίσει να μεταβεί
εταβεί στην Κέρκυρα,
Κέρκυρα Πετρούπολη
19.2.1824
95
16
17
96
18
19 20
19. Επιστολή του Κ.Ρ.

Κ Ρ Νέσσελροντ προς τον Ιω.
Ιω Καποδίστρια μεε την οποία του εξηγεί τους λόγους για τους
οποίους δεν θα ήταν κατάλληλη στιγμή
στιγ ή να μεταβεί
εταβεί στην Κέρκυρα,
Κέρκυρα 20.2./3.3.1824
Υπό νη α του Ιω.
Ιω Καποδίστρια στον Κ.Ρ.
Κ Ρ Νέσσελροντ μετά
ετά τη συνάντησή του μεε τον νέο πρεσβευτή της
Αγγλίας στην Κωνσταντινούπολη Stratford Canning. Μεταξύ άλλων αναφέρει ότι του τόνισε τη δυσαρέσκειά
97
21 22
του για την αγγλική αποικιακή πολιτική στα Επτάνησα

Επτάνησα.
Διατυπώνει επίσης τη γνώ
γνώμηη ότι για τους περισσότε
περισσότε-
ρους Άγγλους η Ελλάδα θα αποτελούσε μια ια επιπλέον
χώρα για να την εκ
εκμεταλλευτούν
εταλλευτούν όπως τις Ινδίες και τις
πλούσιες χώρες της Αμερικής,
Α ερικής Γενεύη 14/26.10.1825
21. Σχέδιο επιστολής του ΙωΙω. Καποδίστρια προς τον Νικό-

Νικό
λαο Α΄ μεε την οποία ζητά να παραιτηθεί από τη ρωσική
υπηρεσία και αποστέλλει υπόμνημα
υπό νη α όπου περιγράφει
το πώς υπηρέτησε τον Αλέξανδρο Α΄ από το 1803 έως
το 1822 (πρόκειται
πρόκειται για τη γνωστή «Αυτοβιογραφία»
Αυτοβιογραφία
του
του), Γενεύη [2/14.8.1826]
22. Μ.Θ. εισαγωγή ετάφραση Αυτοβιογρα

Μ Θ Λάσκαρις (εισαγωγή-μετάφραση), Αυτοβιογρα-
φία Ιωάννου Καποδίστρια, Αθήνα 1940
23
23. Επιστολή του Κ.Ρ.

Κ Ρ Νέσσελροντ προς τον Καποδίστρια
μεε την οποία του γνωστοποιεί την απόφαση του αυτο-
αυτο
κράτορα να τον δεχθεί στη Ρωσία την άνοιξη του 1827
και να ακούσει τα αιτήματά
αιτή ατά του,
του Πετρούπολη 23.11./
5.12.1826
98
24
26
25
99
27
24. Άποψη της Τροιζήνας

από Fr. Pouqueville, Grèce, Παρίσι 1869
25. Αντίγραφο του ψηφίσματος

ψηφίσ ατος μεε το οποίο η Γ΄ Εθνοσυ
Εθνοσυ-
νέλευση επέλεξε τον Ιω
Ιω. Καποδίστρια ως Κυβερνήτη
της Ελλάδος,
Ελλάδος 2.4.1827
26. Πρακτικά της Γ΄ Εθνοσυνέλευσης της Τροιζήνας (19

Μαρτίου - 5 Μαΐου 1827)
27. Υπογραφές των πληρεξουσίων στο ψήφισμα

ψήφισ α της Γ΄
Εθνοσυνέλευσης μεε το οποίο αποφασίστηκε η εκλογή
του Ιω
Ιω. Καποδίστρια ως Κυβερνήτη της Ελλάδος
Ελλάδος, Τροι-
Τροι
ζήνα 2.4.1827
28. Πολιτικόν Σύνταγμα

Σύνταγ α της Ελλάδος. Συνταχθέν,
Συνταχθέν ανακρι-
ανακρι
θέν και επικυρωθέν κατά την Γ΄ Εθνικήν Συνέλευσιν,
θέν, Συνέλευσιν
εν Τροιζήνι 1827 κατά μήνα
ήνα Μάιον, Εκ της Τυπογρα
Τυπογρα-
φίας της Κυβερνήσεως,
Κυβερνήσεως [1827]
28
100
29
30 31
101
32 33
29. Ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης

Μαυρο ιχάλης και ο Ιωάννης Μιλαΐτης οι
οποίοι μαζί
αζί μεε τον Γιαννούλη Νάκο αποτέλεσαν την
τρι ελή Αντικυβερνητική Επιτροπή που εξελέγη από
τριμελή
την Γ΄ Εθνοσυνέλευση για την προσωρινή διοίκηση
της Ελλάδας μέχρι
έχρι την άφιξη του Ιω.
από Karl Krazeisen, Bildnisse ausgezei-
Λιθογραφίες από:
chneter Griechen und Philhellenen, nebst einigen An-
sichten und Tracten, [Μόναχο]
Μόναχο 1831
30. Δημοσίευση
Δη οσίευση στον γαλλικό Τύπο της εκλογής του Κα-
Κα
Τροιζήνας Le
ποδίστρια από την Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας,
Moniteur Universel, Παρίσι 22.6.1827
31. Διάταγ
Διάταγμαα του Νικολάου Α΄ μεε το οποίο απολύεται ο
Ιω
Ιω. Καποδίστριας από τη ρωσική υπηρεσία ύστερα από
δική του παράκληση·
παράκληση εκφράζεται στο πρόσωπό του η
αυτοκρατορική εκτίμηση
εκτί ηση και εύνοια [1/13.7. 1827]
102
34
35
103
32. Σχέδιο εμπιστευτικής

ε πιστευτικής επιστολής του αυτοκράτορα Νικολάου Α΄ προς τον Ιω. Ιω Καποδίστρια στην οποία
εξηγεί γιατί τελικά δέχθηκε να τον αποδεσμεύσει
αποδεσ εύσει από τη ρωσική υπηρεσία και τονίζει ότι ο Καποδίστριας
θα προσφέρει μια ια ακό
ακόμη
η μεγάλη
εγάλη υπηρεσία αν επιτύχει να εφαρ
εφαρμόσει
όσει τις αποφάσεις των Δυνά
Δυνάμεων
εων για
την τύχη της Ελλάδας,
Ελλάδας Tsarskoye Selo 1.7.1827
33. Η Συνθήκη του Λονδίνου που υπογράφηκε μεταξύ εταξύ της Μεγάλης Βρετανίας,
Βρετανίας της Γαλλίας και της Ρωσίας
στις 6 Ιουλίου 1827
στο Recueil des traités, actes et pièces concernans la fondation de la Royauté en Grèce… ,
Δη οσιευ ένη στο:
Δημοσιευμένη
Ναύπλιο 1833
34. Σχέδιο της διάταξης του συ

συμμαχικού
αχικού στόλου και του στόλου των τουρκοαιγυπτιακών δυνά
δυνάμεων
εων στον
κόλπο του Ναυαρίνου
Χαλκογραφία
35. Η ναυμαχία
ναυ αχία του Ναυαρίνου (20.10.1827)
από Histoire de la Révolution Française, depuis1789 jusqu’en 1845, Παρίσι 1845-1846
Χαλκογραφία από:
Κυβερνήτης της Ελλάδος | 1828-1831
Τα πρώτα κυβερνητικά μέτρα

έτρα θέτουν τις βά-
βά κονομική
κονο ική ενίσχυση για την αντι
ετώπιση των τε
τε-
σεις ενός οργανω
οργανωμένου
ένου κράτους - Σταδιακή ράστιων προβλημάτων
προβλη άτων που είχαν
είχαν ανακύψει
ανακύψει. Ση
Ση-
εδραίωση του νέου καθεστώτος μαντικοί
αντικοί πολιτικοί και στρατιωτικοί παράγοντες
που αργότερα θα τον αντιπολιτευτούν (Αλ. Αλ Μαυ-
Μαυ
Όλες οι πηγές συμφωνούν
συ φωνούν ότι η κατάσταση της ροκορδάτος Σπ.
ροκορδάτος, Σπ Τρι
Τρικκούπης
ούπης, Α.
Α Μιαούλης και
χώρας που ερχόταν να διευθύνει ο Καποδί- Καποδί πολλοί άλλοι)
άλλοι τον βοήθησαν στην αποτελεσμα-
αποτελεσ α
στριας ήταν απελπιστική.
απελπιστική Δεν εκπλήσσει,
εκπλήσσει επο-
επο τική εφαρμογή
εφαρ ογή των πρώτων κυβερνητικών μέ- έ
μένως,
ένως το γεγονός ότι όλοι σχεδόν οι Έλληνες τρων.
τρων
τον υποδέχτηκαν μεε τις μεγαλύτερες
εγαλύτερες προσδο-
προσδο Τον Απρίλιο δεν συγκάλεσε εθνοσυνέλευση
κίες Ο Καποδίστριας όφειλε να πολιτευτεί σύμ-
κίες. σύ όπως είχε υποσχεθεί.
υποσχεθεί Χρησιμοποίησε
Χρησι οποίησε την ανα-
ανα
φωνα μεε το δημοκρατικό
δη οκρατικό σύνταγμα
σύνταγ α που είχε βολή της για να αναζητήσει τα ερείσματα
ερείσ ατα εκείνα
ψηφίσει
ψη φίσει η Γ΄ Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας
Τροιζήνας, που θα σταθεροποιούσαν το καθεστώς του και
αυτή που τον εξέλεξε,
εξέλεξε στις 2 Απριλίου 1827, Κυ-Κυ θα του επέτρεπαν να εφαρμόσει
εφαρ όσει απερίσπαστος
βερνήτη της Ελλάδος
Ελλάδος. Αυτός απέφυγε
απέφυγε, αν και θα τα μέτρα
έτρα που θεωρούσε απαραίτητα για την ανα-ανα
μπορούσε,
πορούσε να εγκαθιδρύσει απροκάλυπτα ένα συγκρότηση της χώρας.
χώρας Προσπάθησε,
Προσπάθησε μεε τον
δικτατορικό καθεστώς.
καθεστώς Ωστόσο,
Ωστόσο εξανάγκασε τη διορισ ό εκτάκτων επιτρόπων και προσωρινών
διορισμό
Βουλή πριν διαλυθεί,
Βουλή, διαλυθεί να εγκρίνει,
εγκρίνει παραβιάζον-
παραβιάζον διοικητών να αποσπάσει τους πολλούς από την
διοικητών,
τας το σύνταγμα
σύνταγ α της Τροιζήνας,
Τροιζήνας προσωρινό σύ- σύ κηδε ονία των προκρίτων και οπλαρχηγών και
κηδεμονία
στη α διακυβέρνησης που άφηνε σ’
στημα σ αυτόν τον να περιορίσει,
περιορίσει έτσι
έτσι, την πολιτική τους δύνα
δύναμηη
ουσιαστικό έλεγχο της κρατικής μηχανής.ηχανής Στον στις επαρχίες,
επαρχίες καθώς και τις διασπαστικές φυ φυ-
όρκο που έδωσε κατά την ανάληψη των καθη- καθη γόκεντρες τάσεις τους.
τους Με τον νέο διοργανισμό
διοργανισ ό
κόντων του τόνισε ότι θα κυβερνήσει σύ σύμφωνα
φωνα του στρατού επιχείρησε να μετατρέψει
ετατρέψει σε εθνι-
μεε τις αποφάσεις των προηγού
προηγούμενωνενων εθνοσυ
εθνοσυ- κό στρατό τα σώματα
σώ ατα των ατάκτων,
ατάκτων που ως τότε
νελεύσεων· υποσχέθηκε ότι θα συγκαλέσει νέα
νελεύσεων κατευθύνονταν και πληρώνονταν από τους
συνέλευση τον Απρίλιο του 1828. Στο Πανελλή
Πανελλή- οπλαρχηγούς Αυστηρό έλεγχο επέβαλε στα δη
οπλαρχηγούς. δη-
νιο το γνωμοδοτικό
νιο, γνω οδοτικό σώμασώ α που ίδρυσε,
ίδρυσε διόρισε μόσια
όσια οικονομικά,
οικονο ικά ώστε να παταχθούν οι καταχρή
καταχρή-
τους κορυφαίους πολιτικούς και στρατιωτικούς σεις των οικονομικά
οικονο ικά ισχυρών και να αυξηθούν οι
ηγέτες του Αγώνα.
Αγώνα κυβερνητικοί πόροι.
πόροι
Στην αρχή,
αρχή έως ότου σταθεροποιηθεί
σταθεροποιηθεί, συ- Παράλληλα εργάστηκε για την αποδυνά
Παράλληλα, αποδυνά-
μπεριφέρθηκε
περιφέρθηκε α αμερόληπτα
ερόληπτα απέναντι σε όλες τις μωση
ωση των διαφόρων πολιτικών φατριών.
φατριών Χρη-
Χρη
κοινωνικές ομάδες.
ο άδες Ζητώντας τη συνδρομή
συνδρο ή του σι οποιώντας τον κρατικό μηχανισμό,
σιμοποιώντας ηχανισ ό τον οποίο
καθενός μέσα
καθενός, έσα σε λίγους μήνες
ήνες επιτέλεσε αξιο
αξιο- σταδιακά επάνδρωσε μεε ανθρώπους αφοσιω- αφοσιω
θαύ αστο έργο:
θαύμαστο έργο κατέστειλε την πειρατεία·
πειρατεία οργά- μένους
ένους στο πρόσωπό του –κατά κατά προτί
προτίμηση
ηση μεε
νωσε τους ατάκτους σε χιλιαρχίες και επιδίωξε
επιδίωξε ετερόχθονες σπουδαγ
σπουδαγμένους
ένους στην Ευρώπη
Ευρώπη–
την ανάκτηση των εδαφών που κατείχαν οι Τούρ- Τούρ προσπάθησε να εδραιώσει την πεποίθηση ότι
κοι στη Στερεά Ελλάδα·
Ελλάδα αναδιάρθρωσε τη διοί- διοί μόνο
όνο στην Κυβέρνηση και όχι στις πολιτικές
κηση την οικονο
κηση, οικονομική
ική και άλλες υπηρεσίες
υπηρεσίες· έθεσε ο άδες θα μπορούσαν
ομάδες πορούσαν να στηριχθούν για την
νέες βάσεις στην εκπαίδευση και στην απονομή
απονο ή προώθηση των συμφερόντων
συ φερόντων τους.
τους Τα μέτρα
έτρα
της δικαιοσύνης·
δικαιοσύνης φρόντισε για την περίθαλψη αυτά φανέρωναν τους πολιτικούς στόχους του
των φτωχών,
φτωχών ιδιαίτερα των ορφανών κκ.ά. ά ΠαΠα- Κυβερνήτη τη δημιουργία
Κυβερνήτη: δη ιουργία ενωμένου,
ενω ένου συγκεν-
ράλληλα,
άλληλα μεε συνεχή διαβή διαβήματα
ατα στους ναυάρ-
ναυάρ τρωτικού κράτους που θα απέβλεπε κυρίως
χους και τις κυβερνήσεις των ΔυνάΔυνάμεων,
εων ζή
ζήτησε
τησε στην εξυπηρέτηση των πολλών.
πολλών
αποτελεσ ατικά μέτρα
αποτελεσματικά έτρα κατά του Ιμπραήμ
Ι πραή και οι-οι
106
Πολιτική ιδεολογία του Καποδίστρια.

Καποδίστρια Η τισ
τισμός
ός ισχυρής τάξης μικρών
ικρών καλλιεργητών–
καλλιεργητών ο
άποψή του για το πολίτευμα
πολίτευ α που ταίριαζε κ ρατικός πατερναλισμός
πατερναλισ ός θα μπορούσε
πορούσε να συν-
συν
στους Έλληνες δυαστεί μεε μια
ια μορφή
ορφή συνταγ
συνταγματικότητας
ατικότητας (επαρ
επαρ-
χιακά συμβούλια
συ βούλια στην αρχή,
αρχή εθνική αντιπροσωπεία
αντιπροσωπεία
Κατά τον Καποδίστρια η Ελλάδα του 1828 δεν αργότερα Διέκρινε επο
αργότερα). επομένως
ένως το μελλοντικό
ελλοντικό
ήταν ώριμη
ώρι η για συνταγματικό
συνταγ ατικό πολίτευμα.
πολίτευ α Προείχε πολίτευ α που ποτέ δεν αρνήθηκε ότι θα είχε
πολίτευμα,
η πλήρης απελευθέρωση της χώρας,
χώρας η διεθνής χαρακτήρα συνταγματικό,
συνταγ ατικό από το προσωρινό
αναγνώρισή της και ο καθορισμός
καθορισ ός ασφαλών
ασφαλών συ-
συ καθεστώς που εγκαθίδρυσε μεε την άφιξή του. του
νόρων η ηθική και πνευ
νόρων, πνευματική
ατική βελτίωση του Πίστευε μάλιστα,
Πίστευε, άλιστα ότι το τελευταίο επιβαλλόταν
πληθυσ ού και η διανομή
πληθυσμού, διανο ή των γαιών στους να είναι συγκεντρωτικό,
συγκεντρωτικό για να προστατέψει τον
ακτή ονες για να απαλλαγούν από τις
ακτήμονες, τις κοινω-
κοινω λαό από τις αυθαιρεσίες των ηγετικών οομάδων
άδων
νικο οικονο ικές ανάγκες που επέβαλλαν την
νικο-οικονομικές και να εξασφαλίσει
εξασφαλίσει, μεε την έλλειψη εσωτερικών
εξάρτησή τους από ισχυρούς προστάτες
προστάτες. Όταν οι δια αχών τη συνεχή υποστήριξη των Δυνάμεων
διαμαχών, Δυνά εων
όροι αυτοί θα πραγ
πραγματοποιούνταν
ατοποιούνταν –κυρίως
κυρίως η κατά τη μεταβατική
εταβατική περίοδο.
περίοδο
διεθνής αναγνώριση της Ελλάδας και ο σχημα-
σχη α
107
1. Επιστολή του Ιω.

Ιω Καποδίστρια προς τον Θεόδωρο Πρασακάκη στη Μασσαλία μεε την οποία τον καλεί να
φροντίσει για το ταξίδι «ανθρώπων»
ανθρώπων του,
του που θα μεταφέρουν
εταφέρουν και «πράγματά»
πράγ ατά του,
του μεε προορισμό
προορισ ό την Αί-
Αί
γινα ή το Ναύπλιο,
Ναύπλιο Παρίσι 7/19.10.1827
2. Επιστολή των αδελφών Ράλλη προς τον Ιω.

Ιω Καποδίστρια σχετικά μεε τη μεταφορά
εταφορά «πραγμάτων»
πραγ άτων του (κι-
κι
βώτια
βώτια, κασέλες κλπ.)
κλπ στην Ελλάδα,
Ελλάδα Λονδίνο 21.10./ 2.11.1827
3. Τo λιμάνι
λι άνι της Αγκώνας από όπου αναχώρησε ο Καποδίστριας μεε προορισμό
προορισ ό την Ελλάδα
από: Paul de Musset, Voyage pittoresque en Italie, Παρίσι 1855
1 2
3
4
4. Η άφιξη του Ιωάννη Καποδίστρια στο Ναύπλιο

χχ
5. Περιγραφή της άφιξης του Καποδίστρια στην Αίγινα

και της κατάστασης που επικρατούσε στην πόλη
πόλη, όπως
καταγράφεται στα Απομνημονεύματα
Απο νη ονεύ ατα του Θεόδωρου
Κολοκοτρώνη, Διήγησις συ
Κολοκοτρώνη συμβάντων
βάντων της ελληνικής
φυλής από τα 1770 έως τα 1836, Αθήνα 1846
6. Το Μπούρτζι στο Ναύπλιο

από Karl Krazeisen, Bildnisse ausgezeich-
neter Griechen und Philhellenen, nebst einigen An-
sichten und Tracten, [Μόναχο
Μόναχο] 1831
6
7. Άποψη της Αίγινας
7 sichten und Tracten, [Μόναχο
Μόναχο] 1831
8. Θεόφιλος Καΐρης (1784-1853)

από Δημήτριος
Δη ήτριος Π. Πασχάλης Θεόφιλος Καΐ-
Π Πασχάλης, Καΐ
ρης, Αθήνα 1928
Ιδιωτική Συλλογή
9. Ο λόγος του Θ.
Θ Καΐρη κατά την υποδοχή του Κυβερ-
Κυβερ
νήτη στην Αίγινα,
Αίγινα Αίγινα 12.1.1828
Γενική Εφημερίς
Εφη ερίς, αρ.
αρ 7, 28.1.1828
10. Έγγραφο της Βουλής των Ελλήνων προς τον Κυβερ

Κυβερ-
νήτη Ιω.
Ιω Καποδίστρια μεε το οποίο τον ενημερώνει
ενη ερώνει για
τα πεπραγμένα
πεπραγ ένα της,
της Αίγινα,
Αίγινα 17.1.1828
109
8 10
12 13
110
14
15
111
16
11. Διακήρυξη του Κυβερνήτη Ιω Ιω. Καποδίστρια προς τη

Βουλή Αίγινα 17.1.1828
Βουλή,
αρ 6, 25.1.1828
12. Διακήρυξη του Κυβερνήτη της Ελλάδος Ιω.Ιω Καποδί-

Καποδί
στρια προς τους Έλληνες μετά
ετά την ανάληψη των κα-
κα
θηκόντων του,
του Αίγινα 20.1.1828
13. Εγκύκλιος του Κυβερνήτη προς τους Δημογέροντες

Δη ογέροντες
των επαρχιών σχετικά μεε την ανάληψη της διακυβέρ
διακυβέρ-
νησης της χώρας,
χώρας Αίγινα 20.1.1828
17 14. Ο όρκος του Κυβερνήτη

Κυβερνήτη· ο όρκος του Πανελληνίου και
ο διορισμός
διορισ ός των μελών
ελών του,
του Αίγινα 22.1.1828
αρ 6, 25.1.1828
15. Ψήφισ
Ψήφισμα
α σχετικά μεε τη διαδικασία ορκωμοσίας
ορκω οσίας της
Κυβέρνησης Αίγινα 23.1.1828
Κυβέρνησης,
16. Το Κυβερνείο στην Αίγινα

Φωτογραφία των αρχών του 20ού ού αιώνα από:
από Βασ.
Βασ Πα-
Πα
ναγιωτόπουλος (επιμ.),
επι Ιστορία του Νέου Ελληνισ
Ελληνισμού
ού
1770-2000, τ.
17. Ιωάννης Καποδίστριας (1776-1831)

Χαλκογραφία αγνώστου,
χχ
18
112
19
18. Σπυρίδων Τρικούπης (1788-1873), Γραμματέας

Γρα ατέας της
Επικρατείας (1828-1829)
Φωτογραφία σε κορνίζα
19. Το παλιό λιμάνι

λι άνι της Αίγινας
από Christopher Wordsworth, Greece pic-
torial, descriptive & historical, Λονδίνο 1882
Συλλογή Μάρως Καρδαμίτση-Αδάμη
20. Σφραγίδα μεε τα αρχικά του Ιω.

20
21. Σφραγίδα μεε ξύλινη λαβή του Ιω.

Ιω Καποδίστρια ως Κυ-
Κυ
βερνήτη της Ελλάδος
21
Διοίκηση στον αναγκών τους
τους. Με την ίδρυση του Ορφα
Ορφα-
Οι επαναστατικές κυβερνήσεις είχαν νομοθετή-
νο οθετή νοτροφείου της Αίγινας πρόσφερε θαλπωρή και
σει ή αποφασίσει για τη διοίκηση,
διοίκηση την εκπαί-
εκπαί μόρφωση
όρφωση σε πολλές εκατοντάδες απροστάτευτα
δευση την υγεία,
δευση, υγεία την οικονομία
οικονο ία καθώς και για παιδιά Για τους πρόσφυγες (Κρητικούς,
παιδιά. Κρητικούς Σου-
Σου
τους άλλους τομείς
το είς του δημόσιου
δη όσιου βίου.
βίου Αν και λιώτες και άλλους
άλλους) αναζήτησε επιπλέον χώρους
οι νόμοι
νό οι αυτοί ή οι αποφάσεις σε αρκετές περι- περι για τη μόνιμη
όνι η εγκατάστασή τους
τους. Συνεχής ήταν
πτώσεις δεν εφαρμόστηκαν
εφαρ όστηκαν εξαιτίας των έκτα- έκτα και η έκκλησή του προς τους εκπροσώπους των
κτων συνθηκών και άλλων λόγων λόγων, οι απόψεις Δυνά εων να βοηθήσουν στην απελευθέρωση
Δυνάμεων
που περιέχονται στα σχετικά κείμενα
κεί ενα δείχνουν ή την εξαγορά αιχμαλώτων.
αιχ αλώτων
τον βαθμό
βαθ ό που οι νέες ιδέες είχαν διαποτίσει τις
συνειδήσεις των συντακτών τους τους. Με την άφιξη Δημόσια
Δη όσια εκπαίδευση
του Κυβερνήτη σχεδόν όλα σχεδιάστηκαν από Έ φαση δόθηκε στη στοιχειώδη εκπαίδευση μεε
Έμφαση
την αρχή μεε συγκεκριμένους
συγκεκρι ένους στόχους.
στόχους τη δημιουργία
δη ιουργία πολλών αλληλοδιδακτικών σχο σχο-
Η χώρα διαιρέθηκε σε τμήματα
τ ή ατα και επαρχίες λείων σε όλες τις περιοχές της ελευθερω
ελευθερωμένης
ένης
και για τη διοίκησή τους στάλθηκαν έκτακτοι επί επί- χώρας Σε αυτά ενσωματώθηκαν
χώρας. ενσω ατώθηκαν και πολλά από
τροποι και διοικητές.
διοικητές Οι οδηγίες που δόθηκαν σ’ σ τα άπορα και ορφανά παιδιά.
παιδιά Τα πρότυπα ή τυ-
τυ
αυτούς φανερώνουν τη φροντίδα για την κατα- κατα πικά σχολεία κάλυπταν την αμέσωςα έσως επόμενη
επό ενη
γραφή των αναγκών και των προβλημάτων
προβλη άτων κάθε εκπαιδευτική βαθμίδα.
βαθ ίδα Κέντρο των πρώτων εκ- εκ
περιοχής ώστε να τεθούν κάποιες προτεραιότη-
προτεραιότη παιδευτικών προσπαθειών αποτέλεσε το Ορφα- Ορφα
τες στην αντι
αντιμετώπισή
ετώπισή τους
τους. Αναδιοργανώθηκαν νοτροφείο της Αίγινας
Αίγινας, όπου εκτός από τις
οι διάφορες γραμματείες
γρα ατείες (υπουργεία)
υπουργεία και επι- επι παρεχό ενες γνώσεις,
παρεχόμενες γνώσεις οι τρόφιμοι
τρόφι οι μάθαιναν
άθαιναν σε
βλήθηκε αυστηρός έλεγχος στις δαπάνες τους. τους εργαστήρια διάφορα επαγγέλ
επαγγέλματα.
ατα Στις αρχές
Διατηρήθηκαν οι δημογεροντίες
δη ογεροντίες αλλά σταδιακά του 1831, λειτουργούσαν σε όλη τη χώρα περισ
περισ-
τέθηκαν υπό κυβερνητικό έλεγχο και κλήθηκαν σότερα από 100 κυβερνητικά αλληλοδιδακτικά
να συνδράμουν
συνδρά ουν στην εξεύρεση επιτόπιων πόρων και «ελληνικά»
ελληνικά σχολεία μεε 9.000 περίπου μα- α
για τη συντήρηση σχολείων και άλλων κοινωφεκοινωφε- θητές Άλλοι 5.000 μαθητές
θητές. αθητές διδάσκονταν από
λών δραστηριοτήτων
δραστηριοτήτων. Συστάθηκε ταχυδρο
ταχυδρομείο,
είο ιδιώτες δασκάλους.
δασκάλους Για τη μόρφωση
όρφωση των κορι-
κορι
διορίστηκαν αστυνόμοι
αστυνό οι στις πόλεις.
πόλεις Γενικά,
Γενικά όλες τσιών οι προσπάθειες ήταν πολύ περιορισμένες.
περιορισ ένες
οι κρατικές υπηρεσίες κλήθηκαν να λειτουργούν Στο Κεντρικό Σχολείο στην Αίγινα εκπαιδεύο-
μεε συγκεκριμένους
συγκεκρι ένους όρους
όρους και υποχρεώσεις
υποχρεώσεις, νταν οι μελλοντικοί
ελλοντικοί δάσκαλοι και οι κρατικοί
ανά εσα σε αυτές ήταν και η επιμελής
ανάμεσα επι ελής αρχειοθέ
αρχειοθέ- υπάλληλοι Η εφορεία των εκπαιδευτικών κα-
υπάλληλοι. κα
τηση των εγγράφων τους.
τους Επιδιώχθηκε,
Επιδιώχθηκε ιδιαίτερα ταστημάτων
αστη άτων ανατέθηκε στον Ανδρέα Μουστο Μουστο-
μεε τον σταδιακό διορισμό
διορισ ό έμπιστων
έ πιστων ατόμων,
ατό ων να ξύδη Επιφανείς δάσκαλοι και λόγιοι πρόσφεραν
ξύδη. πρόσφεραν
πειστούν οι κάτοικοι ότι μόνοόνο στους εκπροσώ
εκπροσώ- τις υπηρεσίες τους
τους: ΓΓ. Γεννάδιος
Γεννάδιος, Γ.
Γ Κωνστα-
πους της Κυβέρνησης θα έπρεπε να απευθυν απευθυν- ντάς Ν.
ντάς, Ν Χρυσόγελος,
Χρυσόγελος I. Κοκκώνης
Κοκκώνης, I. Βενθύλος
Βενθύλος,
θούν για την ικα
ικανοποίηση
νοποίηση των αιτημάτων
αιτη άτων τους.
τους Ν Νικητόπλος και άλλοι
Ν. άλλοι. Κατ
Κατ’ επι
επιμονή
ονή του Κα
Κα-
ποδίστρια επιχειρήθηκε στενή σύνδεση του εκ εκ-
Μέτρα για την ανακούφιση των χηρών,
χηρών των παιδευτικού προγράμματος
προγρά ατος μεε την ορθόδοξη
ορφανών των προσφύγων
ορφανών, διδασκαλία και τους εκπροσώπους της. της Σαφής
Ο Καποδίστριας έθεσε ως βασικό στόχο της πο-
πο ήταν η διαφοροποίηση του προγράμματος
προγρά ατος αυτού
λιτικής του την περίθαλψή τους ώστε σταδιακά από τους εκπαιδευτικούς στόχους του Αδαμά Αδα ά-
να εξέλθουν από την άθλια κατάσταση στην ντιου Κοραή και των οπαδών του του. Το 1830-1831
οποία είχαν περιέλθει λόγω των συνεπειών του υπήρξαν α αντιδράσεις
ντιδράσεις στην κυβερνητική εκπαι-
εκπαι
μακροχρόνιου
ακροχρόνιου πολέ
πολέμου.
ου Η μέριμνά
έρι νά του
του, ιδιαί
ιδιαί- δευτική πολιτική,
πολιτική οι οποίες στην πράξη εκφρά
εκφρά-
τερα για τα παιδιά,
παιδιά ήταν συνεχής και αναζη-
αναζη στηκαν από κάποιους διδάσκοντες και λίγους
τούσε συνεχώς ελληνικούς και ξένους πόρους μαθητές
αθητές του Κεντρικού Σχολείου,
Σχολείου και θεωρη-
θεωρη
για την αντιμετώπιση
αντι ετώπιση των στοιχειωδών τουλάχι-
τουλάχι τικά από παράγοντες της αντιπολίτευσης.
αντιπολίτευσης
114
1. Κατάλογος κυβερνητικών υπαλλήλων στην πόλη του

Ανατολικού
Ανατολικού, 9.2.1830
2. Διάγγελ
Διάγγελμαα του Κυβερνήτη προς τη Γερουσία όπου δη-
δη
λώνεται η αδυναμία
αδυνα ία διορισ
διορισμού
ού Δη
Δημογεροντικών
ογεροντικών Συ
Συμ-
βουλίων λόγω ελλείψεως οικονομικών
οικονο ικών πόρων,
πόρων Ναύπλιο
Ναύπλιο
3.6.1830
3. Ο Κυβερνήτης ενη
ενημερώνει
ερώνει τη Γερουσία για τον διορι-
διορι
σ ό νέων δημογερόντων
σμό δη ογερόντων στα νησιά Σύρο,
Σύρο Πάρο,
Πάρο Αντί-
Αντί
παρο και Άνδρο,
Άνδρο Ναύπλιο 24.9.1830
4. Ψήφισ
Ψήφισμα α για τον οργανισμό
οργανισ ό των ταχυδρομείων,
ταχυδρο είων Αίγινα
1 7.5.1829
5. «Διάταξις
Διάταξις περί του καιρού και τρόπου της αναχωρή-
αναχωρή
σεως των Ταχυδρόμων
Ταχυδρό ων και Πεζοδρόμων,
Πεζοδρό ων παραλαβής
και διανομής
διανο ής γραμμάτων»,
γρα άτων Πόρος 24.9.1828
6. «Παραμυθία»
Παρα υθία
Ελαιογραφία: Θεόδωρος Π.
Ελαιογραφία Π Βρυζάκης,
Βρυζάκης 1856
7. Κατάλογος χηρών και ορφανών της επαρχίας Ευρίπου

Ευρίπου,
Αίγινα 22.7.1830
8. Επιστολή δύο χηρών από το Ανατολικό προς τον Ιω. Ιω

Καποδίστρια μεε την οποία ζητούν οικονο
ική βοήθεια
2 για να επιστρέψουν στην πατρίδα τους
τους, Αίγινα 10.5.1829
9. Εικόνα του Ναυπλίου και των κατοίκων του

Μόναχο] 1831
10. Δρόμος
Δρό ος και κατοικίες,
κατοικίες πιθανόν στην Αίγινα
Σχέδιο μεε μολύβι
ολύβι του H.C. Hansen από:
από Αριστέα Παπα-
Παπα
νικολάου Κρίστενσεν Χριστιανός Χάνσεν.
νικολάου-Κρίστενσεν, Χάνσεν Επιστολές και
σχέδια από την Ελλάδα, Αθήνα [1993]
3
6
5 7
116
8 9
11
12 13
11. Αρχοντικό στην Αίγινα

ολύβι του H.C. Hansen από:
από Αριστέα Παπα-
Παπα
νικολάου Κρίστενσεν Χριστιανός Χάνσεν.
νικολάου-Κρίστενσεν, Χάνσεν Επιστολές και
σχέδια από την Ελλάδα, Αθήνα [1993]
12. Το φρούριο Παλαμήδι

Παλα ήδι στο Ναύπλιο
από G.N. Wright, The Rhine, Italy, and
Ατσαλογραφία από:
Greece. In a Series of Drawings from Nature…, τ. II,
Λονδίνο & Παρίσι,
Παρίσι π. 1842
13. Ναύπλιο
από: W. Linton, Τhe Scenery of Greece
Ατσαλογραφία από
and its Islands…, Λονδίνο 1856
14. Γνω
Γνωμοδότηση
οδότηση Επιτροπής της Γερουσίας σχετικά μεε
15
τους μεταναστεύσαντες
εταναστεύσαντες στην Ελλάδα Κρήτες
Κρήτες, Ναύπλιο
9.3.1831
15. Ο Κυβερνήτης Ιω.

Ιω Καποδίστριας ανακοινώνει στη Γε-
Γε
ρουσία την επιβολή φόρου για την αποκατάσταση των
Κρητών προσφύγων στην Ελλάδα,
Ελλάδα Ναύπλιο 17.5.1831
16. Ψήφισ
Ψήφισμαα για την επίλυση μεε διαιτησία των εμπορικών
ε πορικών
χρεών τα οποία οι Ψαριανοί συνήψαν πριν το 1821, χχ.χ.
χ

Ελαιογραφία σε μουσαμά
ουσα ά αγνώστου,
χχ
18. Εγκύκλιος του Κυβερνήτη προς τους δασκάλους των

αλληλοδιδακτικών σχολείων,
σχολείων Αίγινα 25.4.1829
ΓΑΚ-Κεντρική 16
118
19. Το Ορφανοτροφείο της Αίγινας

Σκίτσο: Γ.
Σκίτσο Γ Διομήδης
Διο ήδης από:
από Μάρω Καρδαμίτση-Αδάμη,
Καρδα ίτση Αδά η «Το
Το
Αίγινας , Μέντωρ 26 (1993)
Ορφανοτροφείο της Αίγινας»
20. Ιωάννης Π.Π Κοκκώνης (1796-1864)

από: Περίληψις της γενο
Λιθογραφία από γενομένης
ένης αναφοράς εις
την επί της προπαιδείας επιτροπήν περί του Εγχειριδίου
του διά τ’
τ Αλληλοδιδακτικά Σχολεία της Γαλλίας, Αίγινα
1830
21. Ανδρέας Μουστοξύδης (1785-1860)

από Μαρίνος Π Βρετός, Εθνικόν Ημερολό-
Π. Βρετός Η ερολό
γιον διά το έτος 1862, Παρίσι 1861
17
18 20
19
119
21 22
23
24
25
22. Νικόλαος Α.
Α Χρυσόγελος (1780-1857)
Λιθογραφία από: Δραγάτσης Ο Νικόλαος Χρυσόγελος:
από Ιάκωβος Δραγάτσης, Χρυσόγελος ο Σίφνιος μέγας
έγας διδάσκαλος του Γένους,
Γένους
Αθήνα 1932
23. Το Κεντρικό Σχολείο της Αίγινας

Σχέδιο μεε πενάκι
121
26
27
24. Σχέδιο του αλληλοδιδακτικού σχολείου Κρανιδίου

25. Σχέδιο-υπόδειγμα
Σχέδιο υπόδειγ α για την κατασκευή αλληλοδιδακτικού σχολείου
26. Το αλληλοδιδακτικό σχολείο της Κορίνθου χτισ

χτισμένο
ένο μέσα
έσα στον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας Κορίνθου
Φωτογραφία, 1902
Φωτογραφία
27. Μετάλλια-βραβεία
Μετάλλια βραβεία Φιλομαθείας.
Φιλο αθείας Το μετάλλιο
ετάλλιο κόπηκε το 1830 για τη βράβευση των σπουδαστών του Αλ-
Αλ
ληλοδιδακτικού Σχολείου Ναυπλίου και αργότερα για τους αποφοίτους του Ορφανοτροφείου της Αίγινας
και των υπόλοιπων σχολείων
Μουσείο Μπενάκη,
Μπενάκη Τράπεζα της Ελλάδος - Νο
122
28
28. Επιστολή του διευθυντή του Κεντρικού Αλληλοδιδα

Αλληλοδιδα-
κτικού Σχολείου Ν
Ν. Νικητόπλου προς τον έκτακτο επί
επί-
τροπο Δυτικών Σποράδων Βιάρο Καποδίστρια σχετικά
μεε το ωράριο των μαθητών,
αθητών Αίγινα 8.4.1829 29
29. Ο Κυβερνήτης ζητά τη συγκατάθεση της Γερουσίας για

τη συγκέντρωση πόρων που θα δοθούν στο Αλληλο
Αλληλο-
διδακτικό Σχολείο Άργους,
Άργους Ναύπλιο 16.6.1831
30. Οι κάτοικοι των Φιλιατρών δεσμεύονται

δεσ εύονται να καλύψουν
μεε χρήματα
χρή ατα και αγαθά τα έξοδα λειτουργίας «παιδευ-
παιδευ
τικών καταστημάτων»
καταστη άτων στην κωμόπολή
κω όπολή τους,
τους 8.11.1830
31. Σχέδιο ψηφίσματος

ψηφίσ ατος στο οποίο περιγράφονται τα πλεο-
νεκτήματα
νεκτή ατα για τους άνδρες και την κοινωνία γενικά
από τη λελογισμένη
λελογισ ένη εκπαίδευση των γυναικών και συ-
συ
νιστάται η σύσταση σε κάθε οργανω
οργανωμένο
ένο οικισ
οικισμό
ό αλ
αλ-
ληλοδιδακτικών σχολείων αρρένων και θηλέων
θηλέων, καθώς
και η ενθάρρυνση των γονιών να στέλνουν σ’
σ αυτά τα
παιδιά και των δύο φύλων,
φύλων χ.χ.
χχ
32. Εκδόσεις που χρησιμοποιούνταν

χρησι οποιούνταν στα σχολεία της κα-
κα
ποδιστριακής περιόδου
33. Υπόδειγμα
Υπόδειγ α καλλιγραφίας· συμπεριλαμβάνεται
καλλιγραφίας συ περιλα βάνεται στο:
στο Ιωάν-
νης Κοκκώνης, Εγχειρίδιον διά τ’τ αλληλοδιδακτικά
σχολεία ή οδηγός της αλληλοδιδακτικής μεθόδου
εθόδου, Αί-
Αί
γινα 1830
123
33 35
34
37
36
124
34. Βεβαίωση εγγραφής μαθητή

αθητή στο Κεντρικό Σχολείο,
Σχολείο
Αίγινα 1.3.1831
35. Καλείται ο έφορος του Κεντρικού Σχολείου να φρον

φρον-
τίσει για τα διασωθέντα «πράγματα»
πράγ ατα (βιβλία
βιβλία κυρίως
κυρίως)
του θανόντος Κ.
Κ Βαρδαλάχου σύμφωνα
σύ φωνα μεε τη διαθήκη
του Ναύπλιο 21.9.1830
του,
36. Έλεγχος της «μηνιαίας

ηνιαίας καταστάσεως»
καταστάσεως του αλληλοδι-
αλληλοδι
δακτικού σχολείου Σπετσών·
Σπετσών καταγράφονται αριθμη-
αριθ η
τικά στοιχεία σχετικά μεε την παρουσία των μαθητών
αθητών
και τη συμμετοχή
συ ετοχή τους στα διάφορα μαθήματα,
αθή ατα 1.1.1831
38
37. Σφραγίδα του Ιω.
Ιω Καποδίστρια μεε τον αναγεννώμενο
αναγεννώ ενο
φοίνικα στο κέντρο
38. Σχέδιο επιστολής μεε την οποία ο Ιω.

Ιω Καποδίστριας εκ-
εκ
φράζει στον Α Α. Μουστοξύδη την ικανοποίηση που
ένιωσε διαβάζοντας τις εκθέσεις και τα πρακτικά της
επιτροπής για την αλληλοδιδακτική διδασκαλία και το-
το
νίζει ότι,
ότι αν όλοι οι δημόσιοι
δη όσιοι λειτουργοί έκαναν κάτι
παρό οιο θα είχε προχωρήσει πολύ το δύσκολο έργο
παρόμοιο,
της κοινωνικής και πολιτικής οργάνωσης της Ελλάδας,
Ελλάδας
Ναύπλιο 7/19.11.1829
39. Σχέδιο επιστολής του Καποδίστρια προς τον Αλ Αλ.

Στούρτζα μεε την οποία,
οποία εκτός των άλλων,
άλλων τον καλεί
επίση α να έλθει να βοηθήσει τα δη
επίσημα δημιουργού
ιουργούμεε-
39 να στην Ελλάδα ιδρύματα
ιδρύ ατα της δημόσιας
δη όσιας εκπαίδευσης,
εκπαίδευσης
Ναύπλιο 3/15.1.1830
40. Επιστολή του Κρητικού ΓΓ. Χαιρέτη προς τον Ιω

Ιω. Καπο
Καπο-
δίστρια στην οποία αναφέρει ότι υπήρξε αιχμάλωτος
αιχ άλωτος
στην Αίγυπτο για έξι χρόνια και ζητά να εγγραφεί στο
Κεντρικό Πολεμικό
Πολε ικό Σχολείο,
Σχολείο Ναύπλιο 6.1.1830
40
Οικονομία
Οικονο ία πών η συστηματική
συστη ατική καταγραφή των δημόσιων
δη όσιων
Επιβλήθηκε μέσω
Επιβλήθηκε, έσω της Οικονομικής
Οικονο ικής Επιτροπής,
Επιτροπής και ιδιόκτητων κτημάτων
κτη άτων ώστε και η φορολογία
ορθολογισ ός και αυστηρή οικονομία
ορθολογισμός οικονο ία στη δια-
δια επί της παραγωγής να μηνην είναι αυθαίρετη και
χείριση του δημόσιου
δη όσιου χρήματος.
χρή ατος Καταπολεμή-
Καταπολε ή η Κυβέρνηση να διαθέτει τις αναγκαίες πληρο
πληρο-
θηκαν οι ποικίλες καταχρήσεις.
καταχρήσεις Με κυβερνητικό φορίες πριν επιδιώξει τη διανο
διανομήή της εθνικής
έλεγχο στις ενοικιάσεις των προσόδων
προσόδων, νέους γης Επιχειρήθηκε ο σχεδιασμός
γης. σχεδιασ ός της διανομής
διανο ής
φόρους και συγκεκρι
συγκεκριμένο
ένο δασ
δασμολόγιο
ολόγιο αυξήθη
αυξήθη- αλλά ο Καποδίστριας την ανέβαλλε έως ότου μεε
καν οι εθνικοί πόροι και περιορίστηκαν κατά το το μεγάλο
εγάλο δάνειο που ανέμενε,
ανέ ενε αλλά ποτέ δεν
δυνατόν οι παντός είδους αυθαιρεσίες.
αυθαιρεσίες Ιδρύ-
Ιδρύ έλαβε να επιχειρηθεί προς όφελος κυρίως των
έλαβε,
θηκε η Εθνική Χρη
Χρηματιστική
ατιστική Τράπεζα και κόπηκε
κόπηκε, μικρών
ικρών καλλιεργητών.
καλλιεργητών Έντονος ήταν ο προβλη-
προβλη
στο ιδρυθέν Νομισματοκοπείο,
Νο ισ ατοκοπείο νέο νό μισμα,
ισ α ματισμός
ατισ ός για το πώς θα αντι
αντιμετωπιζόταν
ετωπιζόταν το ση
ση-
ο φοίνικας.
φοίνικας Αγωνιώδεις ήταν οι προσπάθειες μαντικό
αντικό θέμα
θέ α των οθωμανικών
οθω ανικών κτημάτων.
κτη άτων
της Κυβέρνησης να συμπληρωθούν
συ πληρωθούν τα κενά
στους προϋπολογισμούς.
προϋπολογισ ούς Τα βοηθή βοηθήματα
ατα της Λιμάνια
Λι άνια - Τελωνεία
Ρωσίας και της Γαλλίας συντέλεσαν στην κά κά- Ρυθ ίστηκαν οι σχετικές μεε το εμπόριο
Ρυθμίστηκαν ε πόριο και τη
λυψη εν μέρει
έρει του ελλείμματος.
ελλεί ατος Οι πολεμικές
πολε ικές ναυτιλία υποχρεώσεις.
υποχρεώσεις Οργανώθηκε η τελωνεια-
δαπάνες απαιτούσαν το 70% περίπου των εξό εξό- κή και υγειονομική
υγειονο ική υπηρεσία και οι αρμόδιοι
αρ όδιοι
δων και η αναγκαιότητά τους για την απελευ-
απελευ υπάλληλοι έλαβαν αναλυτικές οδη οδηγίες
γίες. Κάθε
θέρωση
θέ ρωση εδαφών της Στερεάς Ελλάδας δεν πλοίαρχος εφοδιαζόταν μεε ειδικό δίπλω
δίπλωμα α στο
επέτρεψε
επέ τρεψε να ενισχυθούν βασικοί τομείς
το είς της οι-
οι οποίο καταγράφονταν τα μεταφερό
εταφερόμενα
ενα αγαθά ει-
ει
κονο ίας όπως η γεωργία.
κονομίας, γεωργία Μάταιη τελικά σαγωγής και εξαγωγής.
εξαγωγής Βασική ήταν η μέριμνα
έρι να
απέβη η προσδοκία ενός μεγάλου
εγάλου δανείου υπό για τη συστηματική
συστη ατική πάταξη του λαθρεμπορίου
λαθρε πορίου
την εγγύηση των Δυνά
Δυνάμεων,
εων το οποίο θα έδινε και την τακτική είσπραξη των τελών στα λιμάνια
λι άνια
τη δυνατότητα στον Καποδίστρια να εφαρμόσει
εφαρ όσει της χώρας,
χώρας ιδιαίτερα στην Ερμούπολη
Ερ ούπολη που συγ-συγ
μια
ια ουσιαστική οικονο
ική πολιτική για την κέντρωνε τότε τη μεγαλύτερη
εγαλύτερη εεμπορική
πορική κίνηση
κίνηση.
ανόρθωση της χώρας.
χώρας Η χρηματική
χρη ατική στενότητα
στις αρχές του 1831 ανάγκασε τον Κυβερνήτη να
διατάξει την παράλληλη κυκλοφορία χαρτονο-
χαρτονο
Πώς σκόπευε ο Καποδίστριας να χρησιμοποι-
χρησι οποι
μίσματος.
ίσ ατος
ήσει το δάνειο των 60.000.000 φράγκων
Αν εγκρινόταν το δάνειο των 60.000.000 φράγ
φράγ-
Γεωργία κων η Κυβέρνηση θα ερχόταν σε συμβιβασμό
κων, συ βιβασ ό
Η ηρεμία
ηρε ία που επικράτησε στη χώρα ήταν το ση ση- μεε τους κατόχους των ομολογιών
ο ολογιών του δανείου
μαντικότερο
αντικότερο που προσέφερε στους γεωργούς η της ανεξαρτησίας για την προοδευτική από- από
καποδιστριακή διακυβέρνηση:
διακυβέρνηση έσπερναν και θέ-θέ σβεσή του και συγχρόνως θα ρύθμιζε
ρύθ ιζε κατά τέ-
τέ
ριζαν μεε ασφάλεια
ασφάλεια. Άλλες κρατικές ανάγκες τοιο τρόπο τη χρησιμοποίηση
χρησι οποίηση του νέου δανείου
ώθησαν τον Καποδίστρια να αναβάλει μέτραέτρα για ώστε να εξασφαλίζεται η έγκαιρη καταβολή το- το
την ενίσχυσή τους.
τους Οι γεωργοί,
γεωργοί ωστόσο,
ωστόσο στο κυ-κυ κοχρεωλυσίου για την εξόφλησή του.του Με τα κε-
κε
βερνητικό όραμά
όρα ά του αποτελούσαν,
αποτελούσαν μεε το μοίρα-
οίρα φάλαια που θα περίσσευαν
περίσσευαν, σκόπευε
σκόπευε, πέρα από
σ α των εθνικών γαιών
σμα γαιών, βασικούς παρά
παράγοντες
γοντες τις τρέχουσες κρατικές ανάγκες,
ανάγκες να δώσει δά-δά
για την οικονομική
οικονο ική ανόρθωση της χώρας και την νεια στους ακτήμονες
ακτή ονες για να αξιοποιήσουν (μεε
κοινωνική της σταθερότητα.
σταθερότητα Ιδρύθηκε Γεωργική αγορά εργαλείων,
εργαλείων σπόρων,
σπόρων ζώων,
ζώων στήσιμο
στήσι ο νοι-
νοι
Σχολή στην Τίρυνθα και καταβλήθηκε προσπά-
προσπά κοκυριού τη γη που θα αναδιανε
κοκυριού) αναδιανεμόταν,
όταν να
θεια να διαδοθεί η καλλιέργεια της πατάτας.
πατάτας βοηθήσει
βοηθή σει τους εμπόρους
ε πόρους και ναυτικούς,
ναυτικούς να δι-
Υπήρξε πρόνοια και για τα δάση.
δάση οργανώσει τον στρατό και τον στόλο,
στόλο να ικανο-
ικανο
ποιήσει τις αιτήσεις για αποζημιώσεις,
αποζη ιώσεις να
Καταγραφή, ενοικίαση και διανομή
Καταγραφή διανο ή των εθνι-
εθνι αυξήσει την παραγωγικότητα της χώρας,
χώρας κ.ά.
κά
κών γαιών Το δάνειο,
δάνειο μεε δύο λόγια,
λόγια θα του επέτρεπε να
Επιδιώχθηκε μεε τον διορισμό
διορισ ό ειδικών επιτρο-
επιτρο θέσει σε εφαρμογή
εφαρ ογή το από καιρό σχεδιασμένο
σχεδιασ ένο
126
πρόγραμμά
πρόγρα ά του:
του να λυτρωθεί η χώρα από το λιεργητές, θα αποτελούσαν και τη σταθερή κοι-
λιεργητές κοι
βάρος του εξωτερικού χρέους που,
που συν τοις άλ-
άλ νωνική βάση του δικού του καθεστώτος και
λοις επέτρεπε ποικίλες επεμβάσεις
λοις, επε βάσεις του αγγλι-
αγγλι αυτού που γενικά θεωρούσε καταλληλότερου
κού παράγοντα στις ελληνικές υποθέσεις και για τη χώρα:
χώρα μια
ια ισχυρή κεντρική εξουσία,
εξουσία που
παράλληλα να διανεί
διανείμει
ει μεε κατάλληλο τρόπο τις σταδιακά και λελογισμένα
λελογισ ένα θα παραχωρούσε κά- κά
εθνικές γαίες στους ακτήμονες
ακτή ονες και έτσι,
έτσι όπως ποια πολιτικά δικαιώ
δικαιώματα.
ατα Συγχρόνως
Συγχρόνως, η φορο
φορο-
ήλπιζε να τους καταστήσει οικονομικά
ήλπιζε, οικονο ικά και επο-
επο λόγηση της καλλιεργού
καλλιεργούμενης
ενης γης θα εξασφάλιζε
εξασφάλιζε,
μένως
ένως πολιτικά ανεξάρτητους από τους προκρί-
προκρί όπως έγραψε,
έγραψε μιαια φορά για πάντα,
πάντα τα έξοδα του
τους και τους οπλαρχηγούς.
οπλαρχηγούς Οι μη η εξαρτημένοι
εξαρτη ένοι κράτους για να μη
κράτους, η χρειάζεται να ζητιανεύει κά-
πλέον από τους παλαιούς προστάτες τους καλ-καλ θε στιγμή.
στιγ ή
127
1. Έντυπο
Έντυπο, προς συ
συμπλήρωση,
πλήρωση πιστοποίησης Υγειονο
Υγειονο-
είου για τους επιβαίνοντες και το φορτίο εεμπορικού
μείου πορικού
πλοίου υπό ελληνική σημαία,
ση αία 1828
2. Πιστοποιητικό της Δημογεροντίας

Δη ογεροντίας Ερμουπόλεως
Ερ ουπόλεως που
δόθηκε σε έμπορο
έ πορο για να ταξιδέψει εκτός της ελληνι-
ελληνι
κής επικράτειας,
επικράτειας Ερμούπολη
Ερ ούπολη 4.7.1831
3. Άδεια διακίνησης εμπόρου,

ε πόρου Ναύπλιο 22.4./4.5.1832
4. Δίπλω
Δίπλωμαα της Ελληνικής Κυβερνήσεως για το εμπορικό
ε πορικό
πλοίο «Άγιος
Άγιος Νικόλαος»,
Νικόλαος Αίγινα 7.8.1828
5. Ψήφισ
Ψήφισμαα σχετικά μεε τους τελωνειακούς δασ
δασμούς,
ούς
Ναύπλιο 25.3.1830
6. «Χρέη
Χρέη και οδηγίαι των Τελωνών της Επικρατείας
Επικρατείας»,
1
128
4
129
5 6
Διάταξις (Ταρίφα)
Ταρίφα Τελωνίου»
Τελωνίου
8. Το Τελωνείο του Ναυπλίου

Σχέδιο μεε μολύβι από: Ναυπλιακό Ημε-
ολύβι του W. Schaeffer από Η ε
ρολόγιο 1997: Αφιέρω
Αφιέρωμα α στον W. Schaeffer, [Αθήνα
Αθήνα] 1996
Καρδα ίτση Αδά η 7
9. «Πίναξ
Πίναξ ισολογισμών
ισολογισ ών των εσόδων και εξόδων των Τε-
Τε
λωνείων της Επικρατείας»,
Επικρατείας Ναύπλιο 5.1.1832

Χρω ολιθογραφία Νέος Αριστοφάνης 27.2.1894
Χρωμολιθογραφία,
11. Το Ναύπλιο
Επιχρωματισμένη
Επιχρω ατισ ένη λιθογραφία από:
από Ο.Μ.
Ο Μ von Stackelberg,
La Grèce, Vues pittoresques et topographiques, Παρίσι
1834· δημοσιευμένο
δη οσιευ ένο στο: Κούρια, Το Ναύπλιο
στο Αφροδίτη Κούρια
των περιηγητών, Αθήνα 2007
12. «Ερμηνεία
Ερ ηνεία πώς φυτεύονται τα γεώ
γεώμηλα»,
ηλα Αίγινα
5.1.1829
130
9
131
10
11
132
12 13
14 15
133
13. ΙΙ.Π. Πρωίου Έκθεσις περί της πρώτης συστάσεως του

Π Πρωίου,
εν Τίρυνθι Γεωργικού Σχολείου,
Σχολείου της διευθύνσεως και
διαχειρήσεως αυτού,
αυτού Αθήνα 1850
14. Εγκύκλιος της Επιτροπής Οικονομίας

Οικονο ίας σχετικά μεε την
κυκλοφορία του φοίνικα ως εθνικής νομισματικής
νο ισ ατικής μο-
ο
νάδας Αίγινα 28.9.1829
νάδας,
15. Ψήφισμα
Ψήφισ α «Περί
Περί νομισμάτων»,
νο ισ άτων Ναύπλιο 25.1.1830
16
16. Σιδερένιες σφραγίδες οπίσθιας όψης αργυρού φοίνικα
και εμπρόσθιας
ε πρόσθιας όψης χάλκινου μονόλεπτου,
ονόλεπτου έτους
1828, από το Νομισματοκοπείο
Νο ισ ατοκοπείο της Αίγινας
17. Νομίσματα
Νο ίσ ατα της καποδιστριακής περιόδου
Επιγραφικό και Νο
Νομισματικό
ισ ατικό Μουσείο
Μουσείο, Τράπεζα της Ελλά
Ελλά-
δος - Νομισματική
Νο ισ ατική Συλλογή,
Συλλογή Ιδιωτική Συλλογή
18. Επιστολή εργατών του Νομισματοκοπείου

Νο ισ ατοκοπείου μεε την
οποία ζητούν να τους καταβληθούν τα δεδουλευμένα
δεδουλευ ένα
τους περιγράφεται ο τρόπος δουλειάς τους,
τους· τους Αίγινα
3.7.1830
19. Ο Ιω.
Ιω Καποδίστριας ανακοινώνει στη Γερουσία προτά
προτά-
σεις του «περί
περί της κυκλοφορίας των νομισμάτων»,
νο ισ άτων
20. Διαβιβαστικό και αναφορά των κατοίκων του Άργους

μεε την οποία παραπονούνται για την πώληση ξένων
οίνων στην πόλη τους,
τους Άργος 26.8.1830
21. Κοινοποίηση στον Κυβερνήτη Ιω.Ιω Καποδίστρια υπο-

υπο
νή ατος Γάλλου εμπόρου
μνήματος ε πόρου μεταξωτών
εταξωτών υφασμάτων,
υφασ άτων ο
οποίος ζητά άδεια να δραστηριοποιηθεί στην Ελλάδα
Ελλάδα·
μαζί
αζί αποστέλλεται και δειγ
δειγματολόγιο
ατολόγιο υφασ
υφασμάτων,
άτων Με
Με-
θώνη 14.12.1828
22. Ο Ιω.
Ιω Καποδίστριας καλεί τη Γερουσία να ορίσει δύο
γρα
γραμματείς
ατείς προκειμένου
προκει ένου να βοηθήσουν στην οργά-
οργά
νωση των αρχείων της «επί
επί της Οικονομίας
Οικονο ίας Επιτρο-
Επιτρο
πής Ναύπλιο 16.5.1830
πής»,
17
134
18
21
135
22
23 24
136
23. Ο Ιω.
Ιω Καποδίστριας γνωστοποιεί στη Γερουσία έγ έγ-
γραφο του Ρώσου αντιπρέσβη Πάνιν (V.N. Panin) στο
οποίο διαφαίνεται επιτυχής έκβαση του «εθνικού
εθνικού δα-
δα
νείου Ναύπλιο 24.2.1830
νείου»,
24. Γνωμοδότηση
Γνω οδότηση Επιτροπής της Γερουσίας σχετικά μεε
την επιβολή φόρου στα εξαγόμενα
εξαγό ενα από την Τήνο μάρ-
άρ
μαρα,
αρα Ναύπλιο 28.2.1831
25. Ο Ιω.
Ιω Καποδίστριας αναφέρεται σε ευνοϊκές για τους
ετόχους τροποποιήσεις στη λειτουργία της Εθνικής
μετόχους
Χρη ατιστικής Τράπεζας και καλεί τον έκτακτο επί
Χρηματιστικής επί-
τροπο Ν.
Ν Καλλέργη να φροντίσει ώστε να επενδυθούν
25
σ αυτήν κεφάλαια από τους εμπόρους
σ’ ε πόρους της Σύρας,
Σύρας
Ναύπλιο 6/18.2.1830
26. Ο Ιω
Ιω. Καποδίστριας απευθύνεται στη Γερουσία τονί
τονί-
ζοντας την ανάγκη εύρεσης επιτοπίων πόρων,
πόρων Ναύ-
Ναύ
πλιο 18.10.1829
Υπό νη α του ΝΝ. Πονηρόπουλου στο οποίο
οποίο, μεταξύ
εταξύ
άλλων προτείνονται μέτρα
άλλων, έτρα για την απόσβεση του αγ-
αγ
γλικού δανείου,
δανείου την «εμψύχωση»
ε ψύχωση της γεωργίας και τη
βελτίωση της κατάστασης των Ελλήνων,
Ελλήνων Ναύπλιο
30.12.1829
28. Υποβολή σχεδίου του Παναγιώτη Σούτσου περί διανο-

διανο
ής της εθνικής γης,
μής γης Ναύπλιο 12.10.1830
26
29. Σχέδιο της Επιτροπής διανομής

διανο ής της εθνικής γης,
γης Ναύ-
Ναύ
πλιο 19.11.1830
30. Ο Ιω. Καποδίστριας ανακοινώνει στη Γερουσία τον διο

διο-
ρισ ό Πολιτειογραφικής Επιτροπής και καταθέτει τις
ρισμό
σκέψεις του για ψήφισμα
ψήφισ α περί διανομής
διανο ής εθνικών κτη-
μάτων,
άτων Ναύπλιο 25.8.1830
31. Ο Ιω.
Ιω Καποδίστριας απευθύνει στη Γερουσία αίτημα
αίτη α
παραχώρησης εθνικής γης για την καλλιέργεια κα
κα-
πνού Ναύπλιο 7.12.1830
πνού,
27
137
28
30
138
32. Ο Ιω.
Ιω Καποδίστριας ζητά από τη Γερουσία να επιστρέ
επιστρέ-
ψει στους Οθωμανούς,
Οθω ανούς οι οποίοι «εδέχθησαν»
εδέχθησαν τη
χριστιανική
χρι στιανική θρησκεία,
θρησκεία μέρος
έρος των ιδιοκτησιών τους,
τους
33. Χρεωστική ομολογία,

ο ολογία που υπογράφει ο ίδιος ο Καπο-
Καπο
δίστριας σύμφωνα
δίστριας, σύ φωνα μεε την οποία η Ελληνική Πολιτεία
οφείλει στον Λουκά Γεροστάθη από τη Λειβαδιά 1.000
φοίνικες και για την αποπληρωμή
αποπληρω ή τους θα λάβει ισό-
ισό
τι ης αξίας εθνική γη στη Στερεά Ελλάδα κατά την
τιμης
πρώτη διανομή
διανο ή της,
της Ναύπλιο 19.3.1830
Πολε ικό Μουσείο
Πολεμικό
31 34. Γνωμοδότηση
Γνω οδότηση Επιτροπής της Γερουσίας επί του σχε-
σχε
δίου ψηφίσματος
ψηφίσ ατος περί των δασών,
δασών Ναύπλιο 29.11.1830
35. Σχέδιο ψηφίσ

ψηφίσματος
ατος για την προστασία των εθνικών
δασών Μάιος 1830
δασών,
36. «Ξετίμωσις
Ξετί ωσις της λαδιάς των 1829»
32
36
34
139
33
Ανοικοδό ηση πόλεων - πολεοδομικοί
Ανοικοδόμηση πολεοδο ικοί σχε
σχε- επιφορτίστηκαν οι διοικητές να φροντίσουν για
διασμοί
διασ οί τη διαφύλαξη και τη βελτίωση της δηδημόσιας
όσιας
Ιδιαίτερη φροντίδα καταβλήθηκε για την ανοι
ανοι- υγείας.
υγείας
κοδό ηση κατεστραμμένων
κοδόμηση κατεστρα ένων και ερειπωμένων
ερειπω ένων
πόλεων (Ναυπλίου,
Ναυπλίου Κορίνθου,
Κορίνθου Πάτρας,
Πάτρας Τρίπο-
Τρίπο Εκκλησιαστική πολιτική
λης κλπ.),
κλπ καθώς και για τον πολεοδο
πολεοδομικό
ικό ανα
ανα- Ο Καποδίστριας,
Καποδίστριας μεε βαθιά πίστη στην ανατολική
σχη ατισ ό τους
σχηματισμό τους. Χρησιμοποιήθηκε
Χρησι οποιήθηκε η πείρα ορθόδοξη εκκλησία,
εκκλησία θεώρησε απαραίτητη τη
Ελλήνων και ξένων αρχιτεκτόνων και μηχανι-
ηχανι συ ετοχή της στην πνευματική
συμμετοχή πνευ ατική και εκπαιδευτική
κών ιδιαίτερα του Σταμάτη
κών, Στα άτη Βούλγαρη και του αναγέννηση της Ελλάδας.
Ελλάδας Ορίστηκαν οι εκκλησια-
εκκλησια
Θεόδωρου Βαλλιάνου.
Βαλλιάνου Τα σωζόμενα
σωζό ενα σχέδια πό-
πό στικές περιφέρειες της χώρας
χώρας, επι
επισκευάστηκαν
σκευάστηκαν
λεων της περιόδου και η σχετική αλληλογραφία ναοί καταγράφηκαν τα μοναστήρια
ναοί, οναστήρια καθώς και
δείχνουν την έκταση της προσπάθειας και το η περιουσία τους
τους. Από αυτήν θα καλυπτόταν και
νεωτερικό
νεω τερικό πνεύμα
πνεύ α που τα διέκρινε.
διέκρινε μέρος
έρος των εξόδων για τις εκπαιδευτικές ανάγκες
της περιοχής.
περιοχής Αυστηρός έλεγχος ασκήθηκε στη
Υγεία συ περιφορά των εκπροσώπων της εκκλησίας.
συμπεριφορά εκκλησίας
Πάρθηκαν
Πά ρθηκαν αυστηρά μέτρα
έτρα για να αντι
αντιμετωπιστεί
ετωπιστεί Καταβλήθηκε προσπάθεια να αποκατασταθούν
η πανώλη και γενικά για να προστατευτούν οι ελ
ελ- οι σχέσεις μεε το πατριαρχείο Κωνστα
Κωνσταντινου
ντινου-
ληνικές περιοχές από τις επιδημικές
επιδη ικές αρρώστιες πόλεως οι οποίες είχαν διακοπεί λόγω της Επα
πόλεως, Επα-
που ήταν ενδημικές
ενδη ικές στην Οθωμανική
Οθω ανική Αυτοκρατο-
Αυτοκρατο νάστασης Ιδρύθηκε στον Πόρο Εκκλησιαστική
νάστασης.
ρία Κτίστηκαν υγειονομεία
ρία. υγειονο εία και επι
επισκ
σκευάστηκε
ευάστηκε το Σχολή
Σχολή.
νοσοκο είο του Ναυπλίου.
νοσοκομείο Ναυπλίου Με ειδικές οδηγίες
141
1. «Jean d’Antoine Capodistrias, Président de la Grèce»

Λιθογραφία βασισμένη
βασισ ένη σε σχέδιο «εκ
εκ του φυσικού»
φυσικού του
Louis Letronne, Βιέννη 1829
2. Αντίγραφο του πολεοδο

πολεοδομικού
ικού σχεδίου του Ναυπλίου
του 1830, το οποίο έγινε μεε διαταγή του Καποδίστρια
από τον Θεόδωρο Βαλλιάνο
Σχέδιο μεε μελάνι,
ελάνι μολύβι
ολύβι και ξυλομπογιά
ξυλο πογιά
Αρχεία Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής - Μουσείο Μπενάκη
3. Το προάστιο Πρόνοια του Ναυπλίου·

Ναυπλίου η Πρόνοια ήταν ο
πρώτος οργανωμένος
οργανω ένος προσφυγικός συνοικισμός
συνοικισ ός που
δη ιούργησε ο Καποδίστριας
δημιούργησε Καποδίστριας, για να στεγάσει κυρίως
Κρήτες και άλλους πρόσφυγες
Τοπογραφικό σχέδιο των Γερμανών
Γερ ανών υπαξιωματικών
υπαξιω ατικών του
Μηχανικού J. Hotter, F. Freund, B. Kutter, 1834
4. Ο Ιω.
Ιω Καποδίστριας δεν συμφωνεί
συ φωνεί μεε την πρόταση της
Γερουσίας να επιβληθεί φόρος στις γαίες του «προ-
προ
αστείου Πρόνοια
αστείου» Πρόνοια, στις οποίες ανεγέρθησαν ή θα ανε
ανε-
1
γερθούν οικοδομές,
οικοδο ές Ναύπλιο 19.2.1831
2
142
4 5
143
5. Ο Ιω.
Ιω Καποδίστριας ζητά από τη Γερουσία να γνωμοδοτήσει
γνω οδοτήσει υπό ποίους όρους θα γίνει δεκτή η αίτηση
κατοίκων των Σαλώνων να τους παρασχεθεί εθνική γη στην Ιτέα για την οικοδό
οικοδόμηση
ηση νέας πόλης
πόλης, 18.7.1830
6. Πολεοδομικό
Πολεοδο ικό σχέδιο της Ιτέας·
Ιτέας υπογράφει ο Ανδρέας Κάλανδρος
144
10
145
11 12
146
13
14
147
7. Ο Ιω.
Ιω Καποδίστριας ζητά από τη Γερουσία να γνω
γνωμοδοτήσει
οδοτήσει μεε ποιο
τρόπο θα αποζημιωθούν
αποζη ιωθούν κάτοικοι του Γαλαξειδίου λόγω ρυμοτομή-
ρυ οτο ή
σεως της πόλης τους,
τους Ναύπλιο 29.3.1830
8. Πολεοδο
Πολεοδομικό
ικό σχέδιο της νέας Πάτρας που συντάχθηκε από τον μηχα-ηχα
νικό Σταμάτη
Στα άτη Βούλγαρη
Βούλγαρης Souvenirs de Stamati Bulgari, chef de bataillon au
Στα άτης Βούλγαρης,
Σταμάτης
corps royal d’état major, en retraite, Παρίσι 1835
9. Αντίγραφο του πολεοδομικού

πολεοδο ικού σχεδίου που εκπόνησε για την ανάπτυξη
της πόλης του Άργους ο Γερ
Γερμανός
ανός αξιω
αξιωματικός
ατικός του Μηχανικού Rudolf
von Borroczün τον Μάρτιο του 1831· φέρει την ενυπόγραφη έγκριση
του Ιω.
Καποδίστρια Ναύπλιο 21.7.1831
10. Πολεοδο
Πολεοδομικό
ικό σχέδιο της πόλης του Αιγίου (Βοστίτσας),
Βοστίτσας Δεκέ
Δεκέμβριος
βριος
1836
11. Ο ενετικός Πύργος Μάρκελλου στην Αίγινα που χρησιχρησιμοποιήθηκε

οποιήθηκε την
καποδιστριακή περίοδο ως κυβερνητικό κτήριο
από: Η Αιγιναία.
Σχέδιο μεε πενάκι του Αιγινίτη Βαγγέλη Αθανασίου από Αιγιναία Αφιέ
Αφιέ-
ρω α Ο Καποδίστριας και η Αίγινα, Αίγινα 2001
ρωμα:
12. Η Μητρόπολη της Αίγινας

από: Η Αιγιναία.
Σχέδιο μεε πενάκι του Αιγινίτη Βαγγέλη Αθανασίου από Αιγιναία Αφιέ
Αφιέ-
ρω α Ο Καποδίστριας και η Αίγινα, Αίγινα 2001
ρωμα:
13. Το Παλαμήδι
Παλα ήδι στο Ναύπλιο
από Le Magasin Pittoresque, Παρίσι χ.χ.
Ξυλογραφία από: χχ
14. Μερική άποψη του Ναυπλίου

από: Abel Blouet, Expédition scientifique de Morée, or-
Ατσαλογραφία από
donnée par le Gouvernement Français. Architecture, sculptures, inscrip-
tions et vues du Péloponèse, des Cyclades et de l’Attique, mesurées,
dessinées, recueillies et publiées, τ. 2, Παρίσι 1833
15. «Έλληνες
Έλληνες μουσικοί
ουσικοί στο Ναύπλιο»
Ναύπλιο
ολύβι του K.W. Heideck, 1831 από Κούρια, Το Ναύ-
από: Αφροδίτη Κούρια Ναύ
πλιο των περιηγητών,
περιηγητών Αθήνα 2007
16. Κατάστιχο καταγραφής οικογενειών που κατοικούν σε οικίσκους και

καλύβες στην πόλη του Ναυπλίου [1825]
148
17. Επιστολή της οθωμανής

οθω ανής χήρας Σαλιχέ χανούμ,
χανού κατοίκου Ναυπλίου,
Ναυπλίου μεε
την οποία ζητά ή να της επιστραφεί η ιδιόκτητη οικία της ή να της δοθεί
άλλη για να μην
ην πληρώνει ενοίκιο
ενοίκιο· επικαλείται τη φιλευσπλαχνία του
Κυβερνήτη και τα ανεξίθρησκα αισθήματά
αισθή ατά του,
18. Κτήριο της καποδιστριακής περιόδου

Σχέδιο μεε μολύβι από: Ναυπλιακό Η
ολύβι του W. Schaeffer από Ημερολόγιο
ερολόγιο 1997:
Αφιέρω α στον W. Schaeffer, [Αθήνα
Αφιέρωμα Αθήνα] 1996
19. Κτήρια της καποδιστριακής περιόδου στην πλατεία Σπηλιάδου στο

Ναύπλιο
20. Το «παλατάκι»
παλατάκι του Ιω.
Ιω Καποδίστρια στο Ναύπλιο
21. Κτήριο της καποδιστριακής περιόδου,

περιόδου το γνωστό ως «οικία
οικία Άρμαν
Άρ αν-
σ μπεργκ»
περγκ
από: Ναυπλιακό Η
Φωτογραφία από Ημερολόγιο
ερολόγιο 1993: Φωτογραφίες ΝΝ. Το-
μπάζη
πάζη, [Αθήνα]
Αθήνα 1991
15
149
16
150
17
18
151
19
20
152
21
22 23
153
25
26
22. Σχέδιο του υπολοχαγού Δ.

Δ Σταυρίδη για την ανακατασκευή του υπάρχοντος Διοικητηρίου (εξωτερική
εξωτερική όψη
και κάτοψη)
κάτοψη ώστε να στεγάσει διάφορες διοικητικές υπηρεσίες,
υπηρεσίες Τρίπολη 7.10.1829
23. Επιστολή του Διοικητή Τριπόλεως και Λεονταρίου προς τον Κυβερνήτη στην οποία εξηγεί γιατί δεν μπο-
πο
ρεί, μόνο
ρεί όνο μεε το ποσό που διατέθηκε,
διατέθηκε να εφαρμοστεί
εφαρ οστεί το σχέδιο του οχυρωματοποιού
οχυρω ατοποιού Δ.
Δ Σταυρίδη για την
ανακατασκευή του Διοικητηρίου,
Διοικητηρίου Τρίπολη 28.7.1830
24. Σχέδιο κατασκευής Διοικητηρίου,

Διοικητηρίου Πάτρα 8.8.1829
25. Μετάλλιο του χαράκτη Konrad Lange που εικονίζει τον Ιω.
Ιω Καποδίστρια·
Καποδίστρια ανήκει σε σειρά 12 μεταλλίων
εταλλίων
που φιλοτεχνήθηκαν το 1836 μεε την ευκαιρία των γάμων
γά ων του Όθωνα και της Αμαλίας
Α αλίας
Τράπεζα της Ελλάδος-Νομισματική
Ελλάδος Νο ισ ατική Συλλογή
26. Γραφείο που φέρεται ότι χρησιμοποιούσε

χρησι οποιούσε ο Ιω.
Ιω Καποδίστριας κατά τη διάρκεια της άσκησης των εξου-
εξου
σιών του στο Ναύπλιο
27. Εγκύκλιος του Κυβερνήτη προς τους Εκτάκτους Επιτρόπους και Προσωρινούς Διοικητές σχετικά μεε την
αντι ετώπιση της πανώλης,
πανώλης Αίγινα 10.12.1828
28. «Κατάλογος
Κατάλογος των υπαλλήλων των υγειονομολιμεναρχείων
υγειονο ολι εναρχείων της Επικρατείας»
Επικρατείας [1830]
29. Έκθεση του εκτάκτου γενικού εφόρου των λιμένων

λι ένων της Επικρατείας Αντωνίου Τζούνη «περί
περί μετοικίσεως»
ετοικίσεως
των λεπρών σε ερημικά
ερη ικά νησιά,
νησιά 6.9.1829
30. Δίγλωσση ανακοίνωση του Π

Π. Στεφανίτζη Λευκαδίου
Λευκαδίου, ιατρού και χειρούργου στο Α΄ Εθνικό Νοσοκομείο
Νοσοκο είο
Ναυπλίου, για παροχή δωρεάν ιατρικής βοήθειας σε απόρους,
Ναυπλίου απόρους Ναύπλιο 2.6.1832
154
27 28
29 30
155
31
32 33
156
34
31. Επιστολή προς τον Κυβερνήτη του Χασάν αγά Κούρ-

Κούρ
ταλη Τούρκου χειρούργου,
ταλη, χειρούργου ο οποίος προσέφερε πολλές
υπηρεσίες στους Έλληνες στη διάρκεια του ππολέ
ολέμου·
ου
ζητά ζώα και σπόρους
σπόρους, σε αντικατάσταση αρπαγέντων
αρπαγέντων,
για τις ανάγκες του κτήματός
κτή ατός του,
του Εύβοια 18.6.1830
32. Κάτοψη και όψη του λοι

λοιμοκαθαρτηρίου
οκαθαρτηρίου της Αίγινας
που χτίστηκε πάνω στα ερείπια αρχαίου θεάτρου του
νησιού
35 Υδατογραφία του L.A. Winstrup από
από: Αριστέα Παπανικο
Παπανικο-
λάου Κρίστενσεν Αθήνα 1818-1853: έργα Δανών καλλι-
λάου-Κρίστενσεν, καλλι
τεχνών
τεχνών, Αθήνα 1985
33. Η καραντίνα της Αίγινας,

Αίγινας Αίγινα 1849
ολύβι του L.A. Winstrup από
από: Αριστέα Παπα
Παπα-
νικολάου Κρίστενσεν Αθήνα 1818-1853: έργα Δανών
νικολάου-Κρίστενσεν,
καλλιτεχνών,
καλλιτεχνών Αθήνα 1985
34. Το «Εθνικόν
Εθνικόν Στρατιωτικόν Νοσοκομείον
Νοσοκο είον Ναυπλίας»
Ναυπλίας
στην Ακροναυπλία που άρχισε να λειτουργεί το 1828
μεε απόφαση του K. W. Heideck, Στρατιωτικού Διοικητή
του Ναυπλίου
Φωτογραφίες από
από: Σέ
Σέμνη Καρούζου, Το Ναύπλιο,
νη Καρούζου Ναύπλιο Αθήνα
1979
35. Αίτημα
Αίτη α των ηγου
ηγουμένων
ένων των μονών
ονών του Αγ
Αγ. Όρους προς
τον Ιω
Ιω. Καποδίστρια για παροχή οικονομικής
οικονο ικής βοή-
βοή
θειας, 24.9.1829
θειας
157
36
36. Κατάστιχο καταγραφής από την Εκκλησιαστική Επι-Επι
τροπή της κινητής και ακίνητης περιουσίας των μονα-
ονα
στηριών της Πελοποννήσου,
Πελοποννήσου 1.2.1829
37. Ο Αλ.
Αλ Στούρτζας γνωστοποιεί στον Ιω
Ιω. Καποδίστρια ότι
του έγραψε από το Παρίσι ιδέες πρακτικές και ουσιώ-
ουσιώ
δεις για τις μελλοντικές
ελλοντικές σχέσεις της Ελλάδας μεε το
Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως,
Κωνσταντινουπόλεως Οδησσός 28.10./
9.11.1827
ΓΑΚ-Αρχεία Ν Κέρκυρας 38
38. Σε απάντηση επιστολής του πατριάρχη Κωνσταντινου

Κωνσταντινου-
πόλεως Κωνστάντιου Α΄,Α΄ ο Ιω
Ιω. Καποδίστριας συ
συμμε-
ε
ρίζεται τις απόψεις του για την αποκατάσταση της
εκκλησίας στο νέο ελληνικό κράτος και προτείνει να
αναζητηθούν από κοινού τρόποι για να θεραπευτούν
τα εκκλησιαστικά και ηθικά προβλήματα
προβλή ατα σ’
σ αυτό,
αυτό Ναύ-
Ναύ
πλιο [24].9.1830
Στούρτζας Εγχειρίδιον του ορθοδόξου

39. Αλέξανδρος Στούρτζας,
χριστιανού, Πετρούπολη 1828
40. Επιστολή του Ιω

Ιω. Καποδίστρια στον Αλ
Αλ. Στούρτζα στην
οποία ση
σημειώνει,
ειώνει μεταξύ
εταξύ άλλων
άλλων, ότι έλαβε τα δύο αντί-
αντί
τυπα της «Κατηχήσεώς»
Κατηχήσεώς του και ότι το βιβλίο αυτό θα
ωφελήσει πολύ
πολύ, Ναύπλιο 28.5.1829
158
39
40
Ο Τύπος της δικαιοσύνης στον κυβερνητικό έλεγχο.
έλεγχο Στε-
Στε
Ο Καποδίστριας μεε την αγορά από τον φημι- φη ι νός συνεργάτης του Καποδίστρια στον το τομέα
έα
σ ένο γαλλικό οίκο του Παρισιού Firmin Didot
σμένο αυτόν ήταν ο Κερκυραίος νομομαθής
νο ο αθής Ιωάννης
Frères εκτυπωτικών μηχανημάτων
ηχανη άτων και λοιπού Γενατάς Από τους άλλους νο
Γενατάς. νομομαθείς
ο αθείς αυτής
τυπογραφικού υλικού ενίσχυσε ικανοποιητικά το της περιόδου διακρίνεται για τις φιλελεύθερες
κυβερνητικό τυπογραφείο στην Αίγινα, Αίγινα στο οποίο ιδέες του ο Χριστόδουλος Κλονάρης
Κλονάρης, ο οποίος
εκδόθηκε η επίσημη
επίση η εφημερίδα
εφη ερίδα όχι μόνο όνο στα τελικά συντάχθηκε μεε τους αντιπολιτευομένους.
αντιπολιτευο ένους
ελληνικά αλλά και στα γαλλικά (Γενική Εφημε- Εφη ε
ρίςς /Courrier de la Grèce), ενώ συγχρόνως αυ
ρί αυξήθη
ξήθη- Οργάνωση του στρατού και του στόλου
καν οι δυνατότητές του για την πραγματοποίηση
πραγ ατοποίηση Ο στρατός οργανώθηκε σε χιλιαρχίες,
χιλιαρχίες αργότερα
και άλλων εκδόσεων,
εκδόσεων κυρίως εκπαιδευτικών.
εκπαιδευτικών Τον σε τάγματα,
τάγ ατα μεε σκοπό να αποσπαστούν οι ένο ένο-
Κυβερνήτη απασχολούσε ιδιαίτε ιδιαίτερα
ρα η εικόνα που πλοι από την κηδε
κηδεμονία
ονία των οπλαρχηγών,
οπλαρχηγών να
θα σχημάτιζαν
σχη άτιζαν οι ξένοι και ιδιαίτερα οι περιοριστούν οι καταχρήσεις που βάραιναν το
τρεις προστάτιδες Δυνάμεις
Δυνά εις για τη δη όσιο ταμείο
δημόσιο τα είο αλλά και τους μη η
χώρα και τον ίδιο
ίδιο. Με το επιχείρη
επιχείρημα α ένοπλους πολίτες
πολίτες. Στο Ταξιαρχικό
Ταξιαρχικό,
ότι αν η εικόνα αυτή ήταν αρνητική
αρνητική, περισσότερο τι τιμητικό
ητικό σώ
σώμα,
α εντά-
θα βλάπτονταν τα συ συμφέροντα
φέροντα της χθηκαν οι γηραιότεροι των στρα-στρα
χώρας
χώ ρας, συστηματικά
συστη ατικά επιδίωξε να τιωτιικών αρχηγών.
τιωτ αρχηγών Τη διεύθυνση των
ελέγξει ό,τι
ό τι τυπωνόταν στο υπό σχη- σχη Πελοποννησιακών στρατευ
στρατευμάτων
άτων ανέ-
ματισμό
ατισ ό νέο κράτος
κράτος. Φρόντισε να λαβε ο Θεόδωρος ΚολΚολοκοτρώνης
οκοτρώνης. Ο στό-
στό
παύσουν ή να τεθούν υπό κυβερνη-κυβερνη λος μεε επικεφαλής τον Ανδρέα Μιαούλη
τική προστασία οι εφημερίδες
εφη ερίδες που εξάλειψε την πειρατεία στο Αιγαίο.
Αιγαίο Στον
κυκλοφορούσαν κατά την άφιξή του Πόρο εγκαταστάθηκε
εγκαταστάθηκε ο ναύσταθ
ναύσταθμος.ος
και τα αντίστοιχα τυπογραφεία τους, τους Ελαχιστοποιήθηκαν
Ελαχιστο ποιήθηκαν τα κρούσματα
κρούσ ατα λη-
λη
και εμπόδισε
ε πόδισε ή κατέστειλε κάθε από- από στείας Πα
στείας. Παρά
ρά τα εμπόδια
ε πόδια του αγγλικού παράγοντα,
παράγοντα
πειρα να εκδοθεί μη η ελεγχόμενη
ελεγχό ενη εφημερίδα.
εφη ερίδα Το επιχειρήθηκε η απελευθέρωση των κατε κατεχό
χόμενων
ενων
1831, στην ένταση της σύγκρουσης μεε την αντι- αντι από τους Τούρκους εδαφών ώστε να περιλη- περιλη
πολίτευση περιόρισε την ελευθεροτυπία.
πολίτευση, ελευθεροτυπία φθούν στα σύνορα του νέου κράτουςκράτους. Εκδιώχ
Εκδιώχ-
θηκαν οι Τούρκοι από την Ανατολική Στερεά
Δικαιοσύνη Ελλάδα παραδόθηκε το Μεσ
Ελλάδα, Μεσολόγγι
ολόγγι και άλλα
Ιδρύθηκαν δικαστήρια πρώτου και δεύτερου φρούρια στις ελληνικές δυνάμεις.
δυνά εις
βαθ ού (πρωτόκλητα,
βαθμού πρωτόκλητα ανέκκλητο)
ανέκκλητο και γενικά Παρα ερίστηκαν σταδιακά από την αρχηγία
Παραμερίστηκαν αρχηγία
επιδιώχθηκε οι διαφορές των πολιτών και τα του στρατού ο Ρ. Ρ Τσωρτς (R. Church) και ο Δη Δη-
κάθε μορφής
ορφής αδικήματα
αδική ατα να επιλύονται βάσει μήτριος
ήτριος Υψηλάντης και ο έλεγχός του ανατέ ανατέ-
των νόμων
νό ων και από δικαστές
δικαστές. Οργανώθηκαν οι θηκε στον Αυγουστίνο Καποδίστρια.
Καποδίστρια Με μεγάλη
εγάλη
φυλακές Ο Κυβερνήτης και οι συνεργάτες του
φυλακές. προσπάθεια και αγωνία εξασφαλίστηκε η τα- τα
απέβλεπαν στην εισαγωγή ενός δικαίου που θα κτική πληρωμή
πληρω ή των στρατιωτών για να απο απο-
ήταν σύμφωνο
σύ φωνο μεε τα τότε ευρωπαϊκά πρότυπα
πρότυπα, φευχθούν ταραχές.
ταραχές Χρησιμοποιήθηκαν
Χρησι οποιήθηκαν για την
χωρίς όμως
ό ως να παραγνωρίζεται και η νομική
νο ική οργάνωση τακτικού στρατού ξένοι αξιω αξιωματικοί,
ατικοί
παράδοση η βασισμένη
βασισ ένη στο βυζαντινό και εθι-
εθι κυρίως Γάλλοι,
Γάλλοι αλλά
αλλά, παρά τις αντίθετες από
από-
μικό
ικό δίκαιο.
δίκαιο Οι νόμοι
νό οι που ψηφίστηκαν για τους ψειςς του Κ.
ψει Κ Φαβιέρου (C. Fabvier), και το σώμα
σώ α
συνηγόρους κυρίως για τους μνήμονες
συνηγόρους, νή ονες (τους
τους αυτό τέθηκε υπό κυβερνητικό έλεγχο.
έλεγχο Ο Καποδί-
Καποδί
μετέπειτα
ετέπειτα συμβολαιογράφους)
συ βολαιογράφους και τις διαθήκες στριας μεε επιτυχημένους
στριας, επιτυχη ένους ελιγμούς,
ελιγ ούς εξασφάλισε
αποτέλεσαν βασικά νονομικά
ικά κεί
κείμενα
ενα για όλον τον την υλική και ηθική υποστήριξη του γαλλικού εκ εκ-
19οο αιώνα.
αιώνα Στην περίοδο που η αντιπολίτευση στρατευτικού σώματος
σώ ατος στην Πελοπόννησο,
Πελοπόννησο του-
του
έγινε απειλητική,
απειλητική έγιναν αλλαγές στην Ποινική λάχιστον όσο αρχηγός του ήταν ο στρατάρχης Ν. Ν
και Πολιτική Δικονομία
Δικονο ία μεε σκοπό την υπαγωγή Μαιζών (Ν.Ν Maison) και ο διάδοχός του στρατη-
στρατη
160
γός A. Schneider. Μεταξύ των στενών εδώ συ-

συ σφερε επί τόπου τις υπηρεσίες του
του. Για την εκ
εκ-
νεργατών του Καποδίστρια ήταν ο Βαυαρός συν-
συν παίδευση των νέων αξιωματικών
αξιω ατικών (ευελπίδων),
ευελπίδων
ταγ ατάρχης Κ
ταγματάρχης Κ. Χάιντεκ (K.W. Heideck) και ο ιδρύθηκε το Κεντρικό Πολε
Πολεμικό
ικό Σχολείο στο
αντισυνταγ ατάρχης Ν
αντισυνταγματάρχης Ν. Ράικο (Ν.
Ν Rayko), ο Ναύπλιο.
Ναύπλιο
μόνος
όνος επώνυμος
επώνυ ος Ρώσος φιλέλληνας που πρό-
πρό
161
1. Το πρώτο τυπογραφείο στην Αίγινα

2. Εκδόσεις της Εθνικής Τυπογραφίας στην Αίγινα

3. Ανακοίνωση έκδοσης «Συλλογής

Συλλογής μαθημάτων»
αθη άτων από τον
πατριώτη Τ.Κ.
«πατριώτη» Τ Κ και πρόσκληση συνδρο
συνδρομητών·
ητών θα τυ
τυ-
πωθεί στο Ναύπλιο από τη «συντροφική
συντροφική τυπογραφία»
τυπογραφία
Κ Τόμπρα,
Κ. Τό πρα Ναύπλιο 27.9.1829
4. Ο αρχιμανδρίτης
αρχι ανδρίτης Διονύσιος Πύρρος γνωστοποιεί την εγ
εγ-
κατάσταση χαρτοποιητικής μηχανής
ηχανής στο Άργος και καλεί
τους κατοίκους να παραδώσουν έναντι ααμοιβής
οιβής ή να αν
αν-
ταλλάξουν μεε χαρτί κουρέλια («παλαιόπανα»),
παλαιόπανα αναγκαία
ως πρώτη ύλη για την κατασκευή του χαρτιού
χαρτιού, Άργος 1
15.6.1829
2
162
3 4
5
163
6 7
5. Οι γαλλόφωνες εφημερίδες
εφη ερίδες L’Abeille Grecque και
Courrier d’Orient που εκδίδονταν στην Αίγινα και την
Πάτρα αντίστοιχα,
αντίστοιχα 1828, 1829
6. Ν Φλογαΐτης Συνοπτική Γραμματική

Ν. Φλογαΐτης, Γρα ατική είτε Στοιχειώ-
δεις Αρχαί της Μουσικής
Μουσικής, μετά
ετά προσαρ
προσαρμογής
ογής εις την
κιθάραν, Αίγινα 1830
7. Ambroise Firmin Didot (1790-1876)

Ελαιογραφία σε μουσαμά:
ουσα ά Wladyslaw Bakalowicz, χχ.χ.
χ
8. Τι
Τιμολόγιο
ολόγιο για την πληρωμή
πληρω ή από την Ελληνική Κυβέρ
Κυβέρ-
νηση του τυπογραφικού υλικού που παραγγέλθηκε
στον οίκο Firmin Didot Frères, 1830
9. Το αμερικανικό
α ερικανικό πιεστήριο Columbian που παραγγέλ-
παραγγέλ
θηκε το 1829 από τον Ιω
Ιω. Καποδίστρια στον γαλλικό
τυπογραφικό και εκδοτικό οίκο του Παρισιού Firmin
Didot Frères
164
8 10
12
165
10. Ψήφισ
Ψήφισμα α «Περί
Περί του διοργανισ
διοργανισμού
ού των δικαστηρίων
δικαστηρίων»,
Αίγινα 15.12.1828
11. Διάταγ
Διάταγμαα περί συστάσεως δικαστηρίων και διορισμός
διορισ ός
δικαστών και γραμματέων
γρα ατέων στις περιοχές των Βορείων
Σποράδων των Κυκλάδων και της Πελοποννήσου
Σποράδων, Πελοποννήσου, Αί
Αί-
γινα 18.5.1829
12. Ο Γραμματέας
Γρα ατέας της Δικαιοσύνης Ιω.
Ιω Γενατάς υποβάλλει
στη Γερουσία προς γνω
γνωμοδότηση
οδότηση σχέδια νό
νόμου
ου περί
μνημόνων
νη όνων και περί διαθηκών,
διαθηκών 17.11.1829
13. Εγκύκλιος της Γραμματείας

Γρα ατείας της Επικρατείας «προς
προς
τους κατά την Επικράτειαν εκτάκτους επιτρόπους και
διοικητάς μεε την οποία καλούνται να λάβουν τα απα
διοικητάς» απα-
ραίτητα μέτρα
έτρα για την εξάλειψη της ληστείας,
ληστείας Ναύπλιο
23.10.1830
11
14. Ψήφισμα
Ψήφισ α «Περί
Περί φυλακών»,
φυλακών Ναύπλιο 14.12.1830
15. Το λιμάνι
λι άνι της Αίγινας μεε τον μεσαιωνικό
εσαιωνικό πύργο
Υδατογραφία του H. Hansen από:
από Αριστέα Παπανικο-
Παπανικο
λάου Κρίστενσεν Χριστιανός Χάνσεν
λάου-Κρίστενσεν, Χάνσεν, επιστολές και σχέ
σχέ-
δια από την Ελλάδα,
Ελλάδα Αθήνα 1993
14
16. Σχέδιο και προϋπολογισμός
προϋπολογισ ός από τους Σ.
Σ Κλεάνθη και
Ε. Schaubert για να μετατραπεί
ετατραπεί το Μπούρτζι της Αίγι-
Αίγι
νας σε φυλακή,
φυλακή Αίγινα 20.12.1830
Αρχεία Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής - Μουσείο Μπενάκη
17. Κατάλογος εσόδων-εξόδων

εσόδων εξόδων της Αστυνομίας
Αστυνο ίας Ναυ-
Ναυ
πλίου
πλίου, Ναύπλιο 1.2.1830
Γρα ατέας της Δικαιοσύνης Ιω.
Ιω Γενατάς υποβάλλει
στη Γερουσία προς γνωμοδότηση
γνω οδότηση σχέδιο ψηφίσματος
ψηφίσ ατος
για την καταπολέμηση
καταπολέ ηση της ληστείας «εις
εις τας δημοσίας
δη οσίας
οδούς Ναύπλιο 26.8.1830
οδούς»,
19. Οδηγίες του Ιω.

Ιω Καποδίστρια προς τον Γενικό Αρχηγό
των Πελοποννησιακών όπλων Θ Θ. Κολοκοτρώνη για τη
δη ιουργία επίλεκτης στρατιωτικής δύνα
δημιουργία δύναμης
ης μεε στόχο
την αντιμετώπιση
αντι ετώπιση του Ιμπραήμ,
Ι πραή Αίγινα 9.5.1828
166
15
16
167
17
18 19
168
20
21
22
23
169
20. Κάρολος Φαβιέρος (1782-1855), Γάλλος φιλέλληνας,

φιλέλληνας στρατηγός και διοικητής του ελληνικού τακτικού
στρατού έως το 1828
από Karl Krazeisen, Bildnisse ausgezeichneter Griechen und Philhellenen, nebst einigen An-
Μόναχο 1831
21. Κ. Χάιντεκ (1788-1861), Βαυαρός στρατιωτικός·

στρατιωτικός επί Καποδίστρια διετέλεσε φρούραρχος του Ναυπλίου
και μετά
ετά την παραίτηση του Φαβιέρου διοικητής του τακτικού στρατού
Μόναχο 1831
22. Θεόδωρος Κολοκοτρώνης (1770-1843)

Μόναχο 1831
24 26
25
170
27
28
171
23. Δημήτριος
Δη ήτριος Υψηλάντης (1793-1832)
λιθογραφία Adam de Friedel, The
Επιζωγραφισ ένη λιθογραφία:
Greeks: twenty four portraits of the principal leaders
and personages who have made themselves most con-
spicuous in the Greek Revolution, from the commence-
ment of the struggle, Λονδίνο & Παρίσι 1827
24. Αυγουστίνος Καποδίστριας (1778-1857), αδελφός του

Ιω
Καποδίστρια·· διορίστηκε πληρεξούσιος τοποτηρη
τοποτηρη-
τής της Κυβέρνησης στη Στερεά Ελλάδα
25. Άποψη του Ναυπλίου· διακρίνονται οι στρατώνες

26. «Ιωάννης
Ιωάννης Καποδίστριας»
Καποδίστριας
κα βά Δημήτρης
Ακρυλικό σε καμβά: Δη ήτρης Κρέτσης
Συλλογή Έργων Τέχνης της Βουλής των Ελλήνων 30
27. «Η
Η Γαλλική Αποστολή στο Μοριά»
Μοριά
Ελαιογραφία Noel D. Finert, 1828
Ελαιογραφία:
28. Εκπαίδευση στρατιωτών του τακτικού στρατού στο

Ναύπλιο,
Ναύπλιο 1830
Υδατογραφία του Ε
Ε. Peytier από: Κούρια Το
από Αφροδίτη Κούρια,
Ναύπλιο των περιηγητών,
περιηγητών Αθήνα 2007
29. Ο όρκος του Μακρυγιάννη και των υπ

υπ’ αυτόν αξιω
αξιωμα-
α
τικών
τικών, Αίγινα 20.4.1828
30. Διάταγμα
Διάταγ α «Περί
Περί οργανισμού
οργανισ ού Στρατιωτικής Κεντρικής
Σχολής
Σχολής», Αίγινα 22.2.1829
31. Το Κεντρικό Πολεμικό

Πολε ικό Σχολείο στο Ναύπλιο
Σκίτσο από:
από Επ. Στασινόπουλος Η ιστορία της Σχολής των
Επ Στασινόπουλος,
Ευελπίδων, Αθήνα 1954
32. Δήλωση της «επίεπί του Ορφανοτροφείου Επιτροπής

Επιτροπής»
σχετικά μεε την αποστολή άριστων μαθητών
αθητών στο Κε-
ντρικό Πολεμικό
Πολε ικό Σχολείο του Ναυπλίου,
Ναυπλίου Αίγινα 1.11.
1829
31
172
33. Τα χρέη του πλοιάρχου και των υπ

υπ’ αυτόν αξιω
αξιωματικών
ατικών
και υπαξιωματικών
υπαξιω ατικών
Φωτοανατύπωση της έκδοσης του 1830 (Αίγινα,
Αίγινα Εθνικό
Τυπογραφείο)
Τυπογραφείο
34. Κατάλογος υποψηφίων για την ταξιαρχία της Ανατο-

Ανατο
λικής Σπάρτης,
Σπάρτης την οποία υπέβαλε μεε παρατηρήσεις
για τον κάθε υποψήφιο ο ΙΙ. Γενοβέλης
Γενοβέλης, Έκτακτος Δι
Δι-
οικητής Λακωνίας και Κάτω Μεσσηνίας
Μεσσηνίας, Μαραθωνήσι
29.6.1830
35. Ο Ανδρέας Μιαούλης εξηγεί στον Αλέξανδρο Μαυρο

Μαυρο-
κορδάτο μεε ποιο τρόπο το «πολυπόθητον»
πολυπόθητον Μεσολόγγι
και το Αιτωλικό
Αιτωλικό περιήλθαν στους Έλληνες ύστερα από
συνθηκολόγηση των Τούρκων που αποχώρησαν μεε
33
ασφάλεια
ασφ άλεια, «απέναντι
απέναντι του Μεσολογγίου,
Μεσολογγίου επί του δικρό-
δικρό
του Ελλάς
Ελλάς» 8.5.1829
36. Σφραγίδα μεε ξύλινη λαβή του Ιω.

35
34
36
Καποδίστριας - Οι τρεις προστάτιδες Δυ
Δυ- πλέον προβλή
προβλήματα
ατα στην αγγλική κατοχή των
νά
νάμεις
εις Επτανήσων
Επτανήσων. Ο Ουέλλιγκτων δεν επιθυμούσε
επιθυ ούσε τη
ρήξη μεε την Πύλη που προκάλεσε η ναυμαχία
ναυ αχία
Σχέσεις μεε τη Ρωσία του Ναυαρίνου,
Ναυαρίνου ανακάλεσε τον Κόδριγκτων και
Σε όλο το διάστη
διάστημαα της αρχής του ο Κυβερνήτης σκέφθηκε ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του ρω
σκέφθηκε, ρω-
αλληλογραφούσε τακτικά μεε τη Ρωσική Κυβέρ
Κυβέρ- σοτουρκικού πολέμου,
πολέ ου να αποσύρει τη χώρα
νηση κυρίως τον Νέσσελροντ και έγγραφά του
νηση, του από τη συνθήκη του Λονδίνου του 1827.
γνωστοποιούνταν στον τσάρο
τσάρο. Τίποτε δεν απο
απο- Η Αγγλία έπεισε τους συμμάχους
συ άχους να υπογρά-
υπογρά
δεικνύει ότι ακολουθούσε πιστά τις συστάσεις ψουν το πρωτόκολλο της 4/16 Νοε Νοεμβρίου
βρίου 1828
των Ρώσων.
Ρώσων Φαίνεται ότι πολλές φορές συνέ-συνέ μεε το οποίο οι Δυνάμεις
Δυνά εις έθεταν υπό την προσω-
προσω
βαινε το αντίθετο
αντίθετο. Η Ρωσία θεωρούσε τον Κα Κα- ρινή τους εγγύηση μόνοόνο την Πελοπόννησο και
ποδίστρια ως τον καταλληλότερο να κυβερνήσει τις Κυκλάδες.
Κυκλάδες Ο Καποδίστριας αρνήθηκε να το
την Ελλάδα στη φάση της συγκρότησής της σε εφαρ όσει παρά τις επί
εφαρμόσει, επίμονες
ονες πιέσεις του διπλω
διπλω-
κράτος και γι’
γι αυτό ήταν γενναιόδωρη στη βοή-
βοή ματικού
ατικού αντιπροσώπου της Αγγλίας στην Ελλάδα
θειά της.
της Συνεχής ήταν η διπλωματική
διπλω ατική υποστή-
υποστή Ε Ντώκινς (Ed. Dawkins), ο οποίος ζήτησε την
Ε.
ριξή της για την επέκταση των ελληνικών αναστολή
ανα στολή των στρατιωτικών επιχειρήσεων στη
συνόρων
συ νόρων, η οικονομική
οικονο ική συνδρομή,
συνδρο ή η συνεργα-
συνεργα Στερεά Ελλάδα και την ανάκληση των στρατευ-
στρατευ
σία των διπλωματικών
διπλω ατικών αντιπροσώπων της στην μάτων
άτων στην Πελοπόννησο.
Πελοπόννησο
Ελλάδα μεε τον Καποδίστρια
Καποδίστρια, η βοήθεια του Ο Καποδίστριας,
Καποδίστριας μεε τη σειρά του
του, δεν έκρυβε
ρωσικού
ρωσι κού στόλου υπό τον ναύαρχο Λ. Λ Χέυδεν (L. την απέχθειά του για τους Άγγλους και φαίνεται
Heyden). Ο στόλος αυτός βρήκε πρόθυμα
πρόθυ α τις ότι μεε δυσκολία τηρούσε τα διπλωματικά
διπλω ατικά προ-
προ
αναγκαίες δι
διευκολύνσεις
ευκολύνσεις στα ελληνικά λι
λιμάνια
άνια σχή ατα για να μην
σχήματα ην το δείχνει.
δείχνει Θεωρούσε ταυ-
ταυ
κατά τη διάρκεια του ρωσοτουρκικού πολέμου.
πολέ ου τόση η μεε προδοσία κάθε μορφής
τόσημη ορφής ανεπίση
ανεπίσημη η
Βασική επιδίωξη του Καποδίστρια παρέ παρέμενε
ενε συνεργασία των Ελλήνων μεε την Αγγλία
Αγγλία, επειδή
πάντοτε η εξασφάλιση της υποστήριξης των απροκάλυπτα επιδίωκε τον περιορισμό
περιορισ ό των ελ-ελ
τριών Δυνάμεων
Δυνά εων ή τουλάχιστον των δύο.δύο Μόνο ληνικών συνόρων.
συνόρων
το καλοκαίρι του 1831 αναγκάστηκε,
αναγκάστηκε μεε κατα-
κατα
στροφικές συνέπειες,
συνέπειες να στηριχθεί,
στηριχθεί σχεδόν α- Σχέσεις μεε τη Γαλλία
ποκλειστικά στη ρωσική διπλωματική,
ποκλειστικά, διπλω ατική οικονομική
ική Η Γαλλία,
Γαλλία που επιχειρούσε να διαδρα
διαδραματίσει
ατίσει και
και ναυτική συνδρομή
συνδρο ή για να σώσει το κλονιζό-
κλονιζό πάλι πρωτεύοντα ρόλο στην Ανατολή
Ανατολή, βρήκε στο
μενο
ενο καθεστώς του.
του ελληνικό ζήτη
ζήτημαα μια
ια ευκαιρία παρέ
παρέμβασης.
βασης
Ανέλαβε την εκστρατεία στην Πελοπόννησο για
Σχέσεις μεε την Αγγλία να εξισορροπήσει τις τυχόν επιτυχίες των
Η Αγγλία ήταν η δύναμη
δύνα η εκείνη που είχε λόγους Ρώσων Η παρουσία,
Ρώσων. παρουσία εξάλλου,
εξάλλου του γαλλικού
να μηη θέλει τον Κυβερνήτη επικεφαλής των ελ-ελ στρατού θα δημιουργούσε
δη ιουργούσε ένα πλέγμα
πλέγ α σχέσεων
ληνικών πραγμάτων:
πραγ άτων φοβόταν ότι εξυπηρε-
εξυπηρε που θα εξυπηρετούσε μακροπρόθεσμα
ακροπρόθεσ α τα γαλ
γαλ-
τούσε παρά τις αντίθετες διαβεβαιώσεις του,
τούσε, του τα λικά συμφέροντα
συ φέροντα στην περιοχή.
περιοχή Τάχθηκε υπέρ
ρωσικά συμφέροντα
συ φέροντα και ήταν σαφώς εχθρική ευρύτερων ελληνικών συνόρων γιατί ήθελε το
στην επιθυμία
επιθυ ία του για την επέκταση των ελλη-
ελλη νέο κράτος ικανό να μείνει
είνει ανεξάρτητο από την
ν ικών συνόρων.
συνόρων Κατά τον Α. Α Ουέλλινγκτων,
Ουέλλινγκτων επιρροή της Ρωσίας και ιδιαίτερα της Αγγλίας
Αγγλίας:
πρωθυπουργό της Αγγλίας στο μεγαλύτερο
εγαλύτερο μικρή
ικρή Ελλάδα,
Ελλάδα έως τον Ισθμό,
Ισθ ό θα κινδύνευε να
μέρος
έρος της καποδιστριακής περιόδου (Ιανουάριος
Ιανουάριος γίνει το όγδοο νησί του Ιονίου,
Ιονίου δηλαδή να πε-
πε
1828-Νοέμβριος
Νοέ βριος 1830), ένα ισχυρό ελληνικό ριέλθει στην Αγγλία.
Αγγλία Η υποστήριξη της Γαλλίας
κράτος θα ανέτρεπε την ισορροπία δυνάμεων εων επί Καρόλου I΄΄ συνέβαλε αποφασιστικά
αποφασιστικά, τουλά
τουλά-
στην Ανατολή,
Ανατολή θα α ανταγωνιζόταν
νταγωνιζόταν μελλοντικά
ελλοντικά τη χιστον ως τα μέσα
έσα του 1830, στη διατήρηση του
βρετανική ναυτική δύναμη
δύνα η και ανα
αναπόφευκτα
πόφευκτα θα καποδιστριακού καθεστώτος:
καθεστώτος επέτρεψε στον
εξαρτιόταν από τη Ρωσία
Ρωσία. Θα δη
δημιουργούσε
ιουργούσε επί Κυβερνήτη να μη η στηριχθεί αποκλειστικά στη
174
Ρωσία για να αντικρούσει τις αγγλικές ενέργειες νικού τακτικού σώματος,

σώ ατος το οποίο θα χρηματο-
χρη ατο
εναντίον του,
του συντήρησε την άποψη ότι διαθέτει δοτούσε η Γαλλία.
Γαλλία Τελικά εξασφαλίστηκε η
την εμπιστοσύνη
ε πιστοσύνη των Δυνά
Δυνάμεων,
εων η παρουσία υποστήριξη της Γαλλικής Κυβέρνησης και του
του γαλλικού στρατού έδωσε κύρος στην εξουεξου- στρατάρχη Μαιζών,
Μαιζών αρχηγού του γαλλικού εκ
εκ-
σία του και η γαλλική χρη
χρηματική
ατική βοήθεια τον στρατευτικού σώματος,
σώ ατος και ο Φαβιέρος ανα-
έσωσε πολλές φορές από οικονο
οικονομικό
ικό αδιέξοδο
αδιέξοδο. κλήθηκε
κλήθη κε στη Γαλλία
Γαλλία. Ο Ανδρέας Μιαούλης
Ο Καποδίστριας διαφώνησε μεε τον φιλέλφιλέλ- στάλθηκε στο γαλλικό στρατόπεδο για να εκ-
εκ
ληνα στρατηγό Κ.
Κ Φαβιέρο ως προς τον τρόπο φράσει την ευγνωμοσύνη
ευγνω οσύνη των Ελλήνων προς τη
συγκρότησης και κυρίως διεύθυνσης του ελλη-
ελλη Γαλλία.
Γαλλία
175
1. «Ηρωική
Ηρωική αντίσταση των Ελλήνων πολιορκημένων
πολιορκη ένων στο Μεσολόγγι»
Μεσολόγγι
Η πολιορκία της πόλης και η τραγική κατάληξή της κινητοποίησε ιδιαίτερα το φιλελληνικό ενδιαφέρον
στην Ευρώπη
Επιχρωματισμένη
Επιχρω ατισ ένη λιθογραφία:
λιθογραφία N.V. Fonville, π. 1825-1826
2. «Νεαρός
Νεαρός φιλέλληνας μεε ελληνική ενδυμασία
ενδυ ασία στην Αθήνα»
Αθήνα
Ελαιογραφία σε χαρτόνι:
χαρτόνι Alexandre-Jean Dubois-Drahonet, 1832
3. «Ο
Ο Γκιαούρ»
Γκιαούρ
Λιθογραφία από πρωτότυπο έργο του Th. Géricault: François de Villain, 1823
4. Νεαρή Ελληνίδα,
Ελληνίδα π.
π 1825-1840
Αγαλματίδιο
Αγαλ ατίδιο από πορσελάνη γαλλικού εργαστηρίου
3
176
5. Ζεύγος Ελλήνων,
Ελλήνων π.
π 1825-1840
Αγαλματίδια
Αγαλ ατίδια από πορσελάνη γαλλικού εργαστηρίου
6. Έντυπη εγκύκλιος του Κυβερνήτη μεε την οποία γνω-γνω

στοποιείται η έναρξη του ρωσοτουρκικού πολέμου
πολέ ου και
τονίζεται ότι ο Ρώσος αυτοκράτορας επιδιώκει ως
προς την Ελλάδα την εφαρεφαρμογή
ογή της συνθήκης του
Λονδίνου (6.7.1827) και ότι σύντομα
σύντο α θα χορηγήσει στην
Ελληνική Κυβέρνηση οικονομική
οικονο ική βοήθεια για τις άμε-
ά ε
σες ανάγκες της χώρας,
χώρας Πόρος 19.5.1828
7. Επιστολή του υπουργού Εξωτερικών της Ρωσίας Κ.Ρ.

ΚΡ
Νέσσελροντ προς τον ΙωΙω. Καποδίστρια μεε την οποία
τον ενημερώνει
ενη ερώνει για την κήρυξη του ρωσοτουρκικού
πολέ ου μεε στόχο
πολέμου στόχο, μεταξύ
εταξύ των άλλων
άλλων, την εφαρ
εφαρμογή
ογή
της συνθήκης του Λονδίνου
Λονδίνου· δηλώνει επίσης τη στα
στα-
θερή υποστήριξη της Ρωσίας ως προς το ελληνικό ζή
ζή-
2 τη α παρά την οπισθοχώρηση της Αγγλίας,
τημα Αγγλίας Πετρούπολη
Πετρούπολη
18.4.1828
4 5
177
6 7
8. Ο Ρώσος ναύαρχος Λ. Λ Χέυδεν (1773-1850)

από: Georges Douin, Navarin (6 Juillet-20
Octobre 1827), [Κάιρο
Κάιρο] 1927
9. Ο Ρώσος φιλέλληνας Ν. Ν Ράικο,

Ράικο αντισυνταγματάρχης
αντισυνταγ ατάρχης
και φρούραρχος Πάτρας,
Πάτρας ενημερώνει
ενη ερώνει τον Ιω.
Ιω Καποδί-
Καποδί 8
στρια για τη χωρίς προβλήματα
προβλή ατα διέλευση στρατευμά-
στρατευ ά
των υπό τον Τζαβέλλα από την πόλη,
πόλη Πάτρα 2.8.1830
10. Ο Ιω.
Ιω Καποδίστριας καλεί τον Ρώσο φιλέλληνα Ν Ν. Ράικο
να καθυστερήσει την αποχώρησή του από την ελλη ελλη-
νική στρατιωτική υπηρεσία μέχρι
έχρι να διευκρινιστεί ποια
κατάσταση θα προκύψει στην Ελλάδα μετά ετά την εκλογή
του Λεοπόλδου,
Λεοπόλδου Ναύπλιο 12/24.5.1830
11. Ο βασιλιάς της Γαλλίας Κάρολος Ι΄ (1757-1836)

από: A. de Lamartine, Histoire de la Restau-
ration ornée de 32 magnifiques portraits, τ. 8, Παρίσι
1853
178
9 10
11 12
179
12. O στρατηγός,
στρατηγός μετέπειτα
ετέπειτα στρατάρχης Νικόλαος-Ιωσήφ
Νικόλαος Ιωσήφ
Μαιζών (1771-1840), αρχηγός του γαλλικού εκστρα-
εκστρα
τευτικού σώματος
σώ ατος στην Πελοπόννησο
13. «Η
Η απόβασις του Γαλλικού στρατού στον Μoριά
Μ ριά»
Λιθογραφία από Τσούλιος, Ιστορικόν λεύκω
από: Γεώργιος Τσούλιος λεύκωμα
α
της Ελληνικής Επαναστάσεως, τ.
14. Επιστολή του στρατηγού Μαιζών,

Μαιζών αρχηγού του γαλλι-
γαλλι
κού εκστρατευτικού σώ σώματος
ατος στην Πελοπόννησο,
Πελοπόννησο
προς τον Κυβερνήτη Ιω.
Ιω Καποδίστρια στην οποία το-
το
νίζει τον σκοπό της αποστολής του:
του εκδίωξη του Ιμ-
Ι
πραή από την Πελοπόννησο που θα διασφαλίσει την
πραήμ
ύπαρξη της Ελλάδας,
Ελλάδας Πεταλίδι 12.9.1828
15. Ο Γάλλος ναύαρχος Δεριγνύ (H.G. comte de Rigny,

1782-1835)
14
από: Georges Douin, Navarin (6 Juillet-20
Octobre 1827), [Κάιρο
Κάιρο] 1927
13
180
16. Ο Σ.
Σ Πέρογλους ενημερώνει
ενη ερώνει τον Αλ.
Αλ Μαυροκορδάτο ότι έφθασαν στην Πελοπόννησο τα βοηθήβοηθήματα
ατα της
Γαλλίας προς την Ελλάδα και ότι οι εκεί Γάλλοι μιλούν
ιλούν κατά των Άγγλων,
Άγγλων οι οποίοι,
οποίοι αντίθετα μεε αυτούς,
αυτούς
θέλουν την Ελλάδα μικρή,
ικρή Νεόκαστρο 20.2.1829
17. Βεβαίωση του Ιω.

Ιω Καποδίστρια ότι έλαβε οικονομική
οικονο ική βοήθεια 50.000 φράγκων από τη Γαλλική Κυβέρ-
Κυβέρ
νηση·
νηση συνυπογράφει ο Γενικός Γραμματέας
Γρα ατέας της Επικρατείας Σπυρίδων Τρικούπης,
Τρικούπης Αίγινα 21.8./2.9.1828
18. Ο Romulus Santelli εκθέτει στον Ιω.

Ιω Καποδίστρια τα προσόντα του και ζητά να υπηρετήσει στον ελληνικό
στρατό·
στρατό η επιστολή του συνοδεύεται από συστατικό σημείωμα
ση είω α του Γάλλου γενικού προξένου Juchereau
de Saint-Denys, Πόρος 18.6.1828
19. Άρθουρ Ουέλλινγκτων (1769-1852), Άγγλος στρατάρχης και πρωθυπουργός (1828-1830)

Λιθογραφία από: Η. Maxwell, Life of Field-Marshal His Grace the Duke of Wellington, Λονδίνο 1839
από W.Η
20. Επιστολή του ναυάρχου Κόδριγκτων (E. Codrington) προς τον ναύαρχο Χέυδεν
Χέυδεν, όπου εκφράζει τη λύπη
του επειδή δεν έχει λάβει,
λάβει όπως εκείνος,
εκείνος από την Κυβέρνησή του οδηγίες για χρήση βίας κατά των Τούρ-
Τούρ
κων,
κων 9.3.1828
15 17
181
18 19
20
Οι πρώτες δυσαρέσκειες κτική στάση απέναντι στον Κυβερνήτη.
Κυβερνήτη Δεν εί-
χαν υποστηρίξει την εκλογή του.
του Η διαφορά Κου-
Όσοι δεν συμφωνούσαν
συ φωνούσαν ή επλήγησαν από τα ντουριωτών Καποδίστρια ξεπέρασε τον προ
ντουριωτών-Καποδίστρια προσωπικό
κυβερνητικά μέτρα
έτρα υποστήριζαν ότι ο Καποδί-
Καποδί χαρακτήρα όταν ο τελευταίος αρνήθηκε να αν
χαρακτήρα, αν-
στριας κυβερνούσε αυταρχικά
αυταρχικά, δεν είχε την τι ετωπίσει κατά προτεραιότητα τα προβλήματα
τιμετωπίσει προβλή ατα
υποστήριξη όλων των Δυνά
Δυνάμεων,
εων απο
απομάκρυνε
άκρυνε τηςς Ύδρας και μάλιστα
τη άλιστα κάλεσε τους προκρίτους
όσους υπηρέτησαν την Ελλάδα και σχημάτισε
σχη άτισε της να συνεισφέρουν οι ίδιοι για την περίθαλψη
ένα κόμμα
κό α της εεμπιστοσύνης
πιστοσύνης του κυρίως από των φτωχών συμπολιτών
συ πολιτών τους.
τους Συγχρόνως
Συγχρόνως, μεε
Επτανησίους Εκμεταλλεύτηκαν
Επτανησίους. Εκ εταλλεύτηκαν επίσης όλες τις τον διορισμό
διορισ ό τού αδελφού του Βιάρου στο
δυσαρέσκειες που προκαλούσαν τα οικονο
οικονομικά
ικά αξίω α του εκτάκτου επιτρόπου Δυτικών Σπορά
αξίωμα Σπορά-
μέτρα
έτρα της Κυβέρνησης και η σταθερή εφαρμογή
εφαρ ογή δων προσπάθησε να ελέγξει τη δύνα
δων, δύναμη η των
των νόμων.
νό ων Επειδή στο Πανελλήνιο εκφράστη-
εκφράστη ισχυρών οικογενειών.
οικογενειών Οι Υδραίοι πρόκριτοι αν-
αν
καν διαφορετικές απόψεις για την ακολουθού-
ακολουθού τέδρασαν ζητώντας επίμονα
επί ονα κυβερνητική ενί-
ενί
μενη
ενη πολιτική,
πολιτική ο Καποδίστριας πρόσθεσε νέα σχυση για την επισκευή των πλοίων τους και
μέλη
έλη σε αυτό και εξασφάλισε κυβερνητική πλειο- αποζη ίωση για τα έξοδα στον Αγώνα.
αποζημίωση Αγώνα Με απο-
απο
ψηφία Παραιτήθηκε για τον λόγο αυτό ο Σπ.
ψηφία. Σπ φασιστικότητα επίσης,
φασιστικότητα, επίσης εξουδετέρωσαν τα διοι-
διοι
Τρικούπης από Γρα
Γραμματέας
ατέας της Επικρατείας και κητικά μέτρα
έτρα του Βιάρου και κράτησαν τον έλεγ
έλεγχο
χο
στη θέση του διορίστηκε ο Ν Ν. Σπηλιάδης
Σπηλιάδης. Το του νησιού.
νησιού
πρωτόκολλο της 10/22 Μαρτίου 1829 που προ-προ
έβλεπε την εκλογή κληρονομικού
κληρονο ικού πρίγκιπα για Ο Θεόκλητος Φαρμακίδης
Φαρ ακίδης
την Ελλάδα,
Ελλάδα έγινε όπλο στον αγώνα της αντιπο-
αντιπο Ο Φαρμακίδης,
Φαρ ακίδης αποφεύγοντας ή αδυνατώντας
λίτευσης Εκπρόσωποί της διέδιδαν ότι η εξου-
λίτευσης. εξου να αναλύσει τα πραγματικά
πραγ ατικά αίτια της αγγλικής
σία του Καποδίστρια σύντο
σύντομαα θα λήξει και πολιτικής στην Ανατολική Μεσόγειο,
Μεσόγειο ερμήνευε
ερ ήνευε
μερικοί
ερικοί δεν δίστασαν να συνεργαστούν μεε αγ-αγ την απροθυμία
απροθυ ία της να δεχτεί μεγαλύτερη
εγαλύτερη Ελ-
Ελ
γλικούς παράγοντες για να υπονο
υπονομεύσουν
εύσουν τη λάδα ως αποτέλεσμα
αποτέλεσ α της δυσπιστίας της για τις
θέση του.
του προθέσεις του Καποδίστρια
Καποδίστρια. Σε επιστολή του
προς τον Κ.
Κ Ασώπιο (4/16 Ιαν.
Ιαν 1829) έγραψε με-
ε
Οι Μαυρομιχαλαίοι
Μαυρο ιχαλαίοι ταξύ των άλλων:
άλλων «Αν
Αν ο Κυβερνήτης δεν συμφέρει
συ φέρει
εις την Αγγλίαν και την Γαλλίαν,
Γαλλίαν δεν συμφέρει
συ φέρει εις
Περισσότερο
Πε ρισσότερο απογοητεύτηκαν από τα κυβερνη-
κυβερνη
την Ελλάδα,
Ελλάδα και υπάγει οπόθεν ήλθεν.ήλθεν Αλλά
τικά μέτρα
έτρα οι Μαυρομιχαλαίοι.
Μαυρο ιχαλαίοι Επειδή είχαν τηρή-
τηρή
διατί να δυστυχήσω
δυστυχήσωμεν εν οι Έλληνες διά παντός
σει ευνοϊκή στάση στην εκλογή του Καποδίστρια
διά πράγμα
πράγ α τόσον ευδιόρθωτον;».
ευδιόρθωτον Η επιστολή
και είχαν προσφέρει πολλά στον Αγώνα
Αγώνα, προσ
προσ-
του Φαρμακίδη
Φαρ ακίδη ανοίχθηκε από αστυνομικά
αστυνο ικά όρ-
όρ
δοκούσαν σησημαντική
αντική θέση στο νέο καθεστώς
καθεστώς. Ο
γανα και ο ίδιος παραπέμφθηκε
παραπέ φθηκε σε δίκη για τα
Κυβερνήτης διόρισε μόνο όνο τον Πετρό
Πετρόμπεη
πεη στο
γραφό ενά του.
γραφόμενά του
Πανελλήνιο και παρά τις συνεχείς και επίμονες
επί ονες
παραστάσεις τουτου, αρνήθηκε να ικανοποιήσει
όλες τις απαιτήσεις του
του, ενώ συγχρόνως πήρε
Δ΄ Εθνοσυνέλευση του Άργους - Προσω
Προσω-
μέτρα
έτρα για την αποδυνάμωση
αποδυνά ωση της οικογένειάς
ρινή νίκη του Καποδίστρια
του στη Μάνη.
Μάνη Οι Μαυρομιχαλαίοι,
Μαυρο ιχαλαίοι μεε πληγω-
πληγω
μένο
ένο τον εγωισ
εγωισμόό τους και την επιρροή τους να
Ο Κυβερνήτης μεε μια ια σειρά μέτρων
έτρων (εποπτεία
εποπτεία
κινδυνεύει μετατράπηκαν
κινδυνεύει, ετατράπηκαν γρήγορα από ένθερ-
ένθερ
εκλογών από κυβερνητικά όργανα,
όργανα δέσμευση
δέσ ευση
μοι
οι οπαδοί σε αμείλικτους
α είλικτους εχθρούς του Καπο-
Καπο
των πληρεξουσίων από τους εκλογείς,
εκλογείς έλεγχο
δίστρια
δίστρια.
του Τύπου και αστυνομικά
αστυνο ικά μέτρα),
έτρα εμπόδισε
ε πόδισε την
αντιπολίτευση να πραγ
πραγματοποιήσει
ατοποιήσει τους στόχους
Οι Κουντουριώτες της Τελικά απέσπασε,
της. απέσπασε μέσω έσω αφοσιωμένων
αφοσιω ένων πλη-
πλη
Οι Κουντουριώτες,
Κουντουριώτες η ισχυρότερη οικογένεια ρεξουσίων όό,τι
ρεξουσίων, τι ήθελε από τη Δ΄ Εθνο
Εθνοσυνέλευση
συνέλευση
στην Ελλάδα,
Ελλάδα κράτησαν από την αρχή επιφυλα-
επιφυλα του Άργους (11 Ιουλίου-6
Ιουλίου Αυγούστου 1829): επι-
επι
183
κύρωση της ως τότε πολιτείας του,

του νομιμοποί-
νο ι οποί Α έσως μετά
Αμέσως ετά αντικατέστησε το Πανελλήνιο
ηση παράταση και επέκταση των έκτακτων
ηση, μεε μια
ια πιο εξαρτημένη
εξαρτη ένη Γερουσία και προχώ-
προχώ
εξουσιών του.
του Με το Α΄ ψήφισ
ψήφισμα α ο Καποδί
Καποδί- ρησε σε ουσιαστικές αλλαγές στα μέληέλη της Κυ
Κυ-
στριας αυτοπεριορίστηκε μεε τη ρητή διάταξη ότι βέρνησης και της Διοίκησης.
Διοίκησης Από τη Γερουσία
οποιαδήποτε συσυμφωνία
φωνία Κυβερνήτη
Κυβερνήτη-Δυνάμεων
Δυνά εων αποκλείστηκαν οι Ανδρέας Ζαΐμης,
Ζαΐ ης Αναγνώστης
δεν εδέσμευε
εδέσ ευε το έθνος αν δεν επικυρωνόταν Δεληγιάννης Κωνσταντίνος Ζωγράφος.
Δεληγιάννης, Ζωγράφος Αρνήθη-
Αρνήθη
από τους αντιπροσώπους τουτου. Ήθελε να το χρη
χρη- καν να διοριστούν οι Ανδρέας Μιαούλης
Μιαούλης, Γεώργιος
σι οποιήσει ως πρόφαση για να αντισταθεί στις
σιμοποιήσει Κουντουριώτης Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος
Κουντουριώτης, Μαυροκορδάτος,
μελλοντικές
ελλοντικές αποφάσεις των Δυνάμεων
Δυνά εων αν αυτές Ε ανουήλ Το
Εμμανουήλ Τομπάζης.
πάζης Ο Σπυρίδων Τρικούπης
κρίνονταν επιβλαβείς.
επιβλαβείς απολύθηκε από τη Γραμματεία
Γρα ατεία των Εξωτερικών.
Εξωτερικών
Η αναλυτική παρουσίαση στην Εθνοσυνέ
Εθνοσυνέ- Ο Καποδίστριας πέτυχε να αποαπομονώσει
ονώσει ακό
ακόμηη
λευση των πεπραγμένων
πεπραγ ένων του έδειξε το πόσο περισσότερο τους αντιπάλους του (προκρίτους
προκρίτους
είχε εργαστεί για να θέσει σε πολλούς τομείς
το είς τα της Πελοποννήσου,
Πελοποννήσου την «αγγλική»
αγγλική φατρία κ.ά.).
κά
θε έλια ενός οργανωμένου
θεμέλια οργανω ένου κράτους,
κράτους για την Ο κυβερνητικός έλεγχος ολοκληρώθηκε μεε την
επικράτηση της τάξης,
τάξης τη διεκδίκηση ευρύτερων απόφασή του να διορίζει και να μισθοδοτεί
ισθοδοτεί τους
συνόρων την περίθαλψη ορφανών και αναξιο-
συνόρων, αναξιο δη ογέροντες
δημογέροντες.
παθούντων την εκπαίδευση των νέων,
παθούντων, νέων την ανοι-
ανοι
κοδό ηση των ερειπωμένων
κοδόμηση ερειπω ένων οικισμών
οικισ ών κλπ.
κλπ
184
1 2
3 4
185
1. Πετρόμπεης
Μαυρο ιχάλης (1765-1848)
από: Δή
Δήμητρα Κουκίου Μητροπούλου Adam Friedel: προσωπογραφίες αγωνιστών της Ελληνικής
ητρα Κουκίου-Μητροπούλου,
Επανάστασης, Αθήνα 2007
2. Σπυρίδων Τρικούπης (1788-1873)

Λάδι σε μουσαμά
ουσα ά αγνώστου,
αγνώστου π.
π 1850
3. Γεώργιος Κουντουριώτης (1782-1858)

Μόναχο] 1831
4. Θεόκλητος Φαρμακίδης
Φαρ ακίδης (1784-1860)
ουσα ά Διονύσιος Τσόκος,
Τσόκος 1858

Ιω Καποδίστρια προς το Υπουργικό Συμβούλιο
Συ βούλιο σχετικά μεε την παραπομπή
παραπο πή του
Θ. Φαρ
Φαρμακίδη
ακίδη σε δίκη,
δίκη Ναύπλιο 31.5.1829
6. Οδηγίες του Κυβερνήτη ως προς τον τρόπο εκλογής των πληρεξουσίων για τη Δ΄ Εθνοσυνέλευση,
Εθνοσυνέλευση Ναύ-
Ναύ
πλιο 4.3.1829
5
186
7
187
10 11
188
7. Άποψη του Άργους

από Francis Hervé, A residence in Greece and Turkey· with notes of the journey through Bul-
garia, Servia, Hungary, and the Balkan, τ. Ι, Λονδίνο 1837
8. Δελτίο εισόδου του Λουκά Ράλλη,

Ράλλη πληρεξουσίου των Χίων,
Χίων στη Δ΄ Εθνοσυνέλευση,
Εθνοσυνέλευση Άργος 9.7.1829
9. Έκθεση των κυβερνητικών πράξεων του Ιω.

Ιω Καποδίστρια κατά την έναρξη των εργασιών της Δ΄ Εθνο-
Εθνο
συνέλευσης Άργος 11.7.1829
συνέλευσης,
10. «Τα
Τα 13 Ψηφίσ
Ψηφίσματα
ατα της Δ΄ Εθνικής Συνελεύσεως»
Συνελεύσεως
11. Φύλλο της γαλλόγλωσσης εφη ερίδας Courrier d’Orient σχετικά μεε τη διεξαγωγή της Δ΄ Εθνοσυνέλευ
εφημερίδας Εθνοσυνέλευ-
σης στο Άργος,
Άργος Αίγινα 23.8.1829
12. Υπογραφές πληρεξουσίων στα πρακτικά της Δ΄ Εθνοσυνέλευσης του Άργους

Χειρόγραφος κώδικας
13. Προκήρυξη του Κυβερνήτη «προς

προς τους Έλληνας
Έλληνας», μετά
ετά τη λήξη των εργασιών της Δ΄ Εθνοσυνέλευσης
Εθνοσυνέλευσης,
Άργος 6.8.1829
14. Προκήρυξη «προς

προς την Δ΄ Εθνικήν των Ελλήνων Συνέλευσιν»,
Συνέλευσιν 6.8.1829
12
189
13
14
Συνθήκη της Αδριανούπολης - Πρωτό-
Πρωτό Επτάνησα
Επτάνησα. Άλλη βασική επιδίωξη του Ουέλλινγ-
Ουέλλινγ
κολλο της ανεξαρτησίας - Εκλογή και πα-
πα κτων ήταν η απο
απομάκρυνση,
άκρυνση με
ε τις νέες ρυθ
ρυθμίσεις,
ίσεις
ραίτηση του πρίγκιπα Λεοπόλδου του Καποδίστρια από την Ελλάδα.
Ελλάδα Χρησιμοο-
ποιήθηκε μάλιστα
άλιστα η αστήρικτη κατηγορία ότι ο
Συνθήκη της Αδριανούπολης Καποδίστριας και το περιβάλλον του προετοί
προετοίμα-
α
Είναι πολύ πιθανό ότι η αποφασιστικότητα του ζαν επανάσταση στα Επτάνησα.
Επτάνησα Η Ρωσία δεν
Καποδίστρια να παραμερίσει
παρα ερίσει τους αντιπάλους πείστηκε ότι ο Καποδίστριας ήταν «επικίνδυνος
επικίνδυνος
του ενθαρρυνόταν από την προσδοκία ότι τα ρω-
ρω επαναστάτης συ
επαναστάτης», συμφώνησε
φώνησε όόμως
ως ότι ήταν αδύ-
αδύ
σικά όπλα θα επέβαλαν οριστική λύση του ελλη-
ελλη νατο να τεθεί επικεφαλής της μελλοντικής
ελλοντικής Κυ-
Κυ
νικού ζητή
ζητήματος.
ατος Η προσδοκία δεν επαληθεύτηκε βέρνησης της Ελλάδας
Ελλάδας. Η Γαλλία τόνισε ότι η
και οι ευνοϊκές για τον Κυβερνήτη ισορροπίες εκλογή ηγε
ηγεμόνα
όνα ήταν ανάγκη να γίνει μεε τη
στις σχέσεις των τριών Δυνά
Δυνάμεων
εων γρήγορα άλ
άλ- βοήθεια και όχι εναντίον του Καποδίστρια.
λαξαν Η Ρωσία έκρινε ότι η διατήρηση της
λαξαν.
Οθω ανικής Αυτοκρατορίας κάτω από τον
Οθωμανικής Η Ελλάδα ανακηρύσσεται ανεξάρτητο κράτος
έλεγχό της ήταν περισσότερο συμφέρουσα
συ φέρουσα από - Εκλογή και παραίτηση του Λεοπόλδου
τον διαμελισμό
δια ελισ ό της.
της Η συνθήκη της Αδριανού-
Αδριανού Στις 27 Μαρτίου/8
Μαρτίου Απριλίου του 1830 οι αντιπρέ-
αντιπρέ
πολης (2/14 Σεπτεμβρίου
Σεπτε βρίου 1829) δεν έθιξε τα σβεις γνωστοποίησαν επίσημα
επίση α στην Ελληνική
εδάφη του σουλτάνου αλλά τον εξανάγκασε στην Κυβέρνηση το πρωτόκολλο της 22 Ιανουαρίου
Ιανουαρίου/3
καταβολή αποζη
αποζημίωσης
ίωσης και την ικανοποίηση Φεβρουαρίου 1830 μεε το οποίο οι Δυνά
Δυνάμεις
εις κα
κα-
όλων των ρωσικών αιτημάτων.
αιτη άτων Στην Ελλάδα ανα-
ανα θιέρωναν την πλήρη ανεξαρτησία της Ελλάδας,
Ελλάδας
φερόταν το δέκατο άρθρο της συνθήκης
συνθήκης: ο σουλ
σουλ- αλλά μεε σύνορα τη γραμμή
γρα ή Σπερχειού-Αχελώου
Σπερχειού Αχελώου,
τάνος αποδεχόταν τη συνθήκη της 24 Ιουνίου
Ιουνίου/6 χωρίς την Κρήτη και τη ΣάΣάμο,
ο και απαίτησαν την
Ιουλίου 1827 και το πρωτόκολλο της 10/22 Μαρ-
Μαρ εκκένωση από τα ελληνικά στρατεύματα
στρατεύ ατα και τις
τίου 1829. Τόσο ο Κυβερνήτης όσο και πολλοί αρχές των περιοχών που δεν περιλαμβάνονταν
περιλα βάνονταν
άλλοι Έλληνες περί
περίμεναν
εναν ότι η Ρωσία θα απαι
απαι- στο νέο κράτος.
κράτος Συγχρόνως,
Συγχρόνως ανακοίνωσαν ότι οι
τούσε από την Πύλη τέτοιες παραχωρήσεις που Δυνά εις μεε άλλες πράξεις της Διάσκεψης του
Δυνάμεις,
δεν θα άφηναν πλέον κα καμιά
ιά ααμφιβολία
φιβολία για την Λονδίνου εξέλεξαν τον πρίγκιπα Λεοπόλδο του
Λονδίνου,
ύπαρξη και το μέλλον
έλλον της Ελλάδας
Ελλάδας. Η απλή όόμως
ως Saxe-Coburg επικεφαλής της μοναρχικής
οναρχικής κυκυ-
αναγνώριση από τον σουλτάνο της αυτονομίας
αυτονο ίας βέρνησης της Ελλάδας και αποφάσισαν να εγ- εγ
της τελευταίας
τελευταίας, χωρίς συγκεκρι
συγκεκριμένες
ένες δεσ
δεσμεύ-
εύ γυηθούν δάνειο για τη συντήρηση του στρατού
σεις ήταν βέβαιο ότι θα παρέτεινε επί πολύ
σεις, που τυχόν θα έφερνε μαζί αζί του ο ηγεμόνας.
ηγε όνας Ο
ακό η την αβεβαιότητα για το μέλλον
ακόμη έλλον του νέου Καποδίστριας έκρινε σκόπι
σκόπιμοο να μη
η συγκαλέσει
κράτους.
κράτους εθνοσυνέλευση για να επικυρώσει,
επικυρώσει σύμφωνα
σύ φωνα μεε
το Α΄ ψήφισ
ψήφισμαα της Συνέλευσης του Άργους,
Άργους τις
Η αγγλική απάντηση στις ρωσικές επιτυχίες αποφάσεις των Δυνάμεων,
Δυνά εων αλλά ο ίδιος,
ίδιος μεε τη
ως προς το ελληνικό ζήτημα
ζήτη α σύ φωνη γνώμη
σύμφωνη γνώ η της Γερουσίας
Γερουσίας, δήλωσε ότι τα
Η πρωτοβουλία περιήλθε στη συνέχεια στην Αγ- Αγ εδάφη που περιέρχονταν στην Τουρκία θα εκ- εκ
γλία Ο Ουέλλινγκτων,
γλία. Ουέλλινγκτων ύστερα από παλινδρομή-
παλινδρο ή κενώνονταν μόόλις
λις οι Τούρκοι εγκατέλειπαν την
σεις κατέληξε στο συ
σεις, συμπέρασμα
πέρασ α ότι η δημιουργία
ιουργία Αττική και την Εύβοια
Εύβοια. Παράλληλα
Παράλληλα, επιφυλάχ
επιφυλάχ-
ανεξάρτητης Ελλάδας θα εξυπηρετούσε καλύ καλύ- θηκε να ζητήσει από τον Λεοπόλδο να προβεί
τερα τα αγγλικά συμφέροντα,
συ φέροντα γιατί θα αποδέ-
αποδέ σε διαβήματα
διαβή ατα υπέρ της Ελλάδας.
Ελλάδας
σ ευε την ελληνική υπόθεση από τη συνθήκη
σμευε Η αλληλογραφία του Καποδίστρια μεε τον
της Αδριανούπολης και θα περιόριζε τη ρωσική Λεοπόλδο
Λεο πόλδο σχετικά μεε τις παραπάνω αποφάσεις
επιρροή στο νέο κράτος
κράτος. Αν και δεχόταν ανεξάρ
ανεξάρ- των Δυνάμεων
Δυνά εων χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή,
προσοχή
τητη Ελλάδα,
Ελλάδα η Βρετανική Κυβέρνηση επέμεενε νε γιατί σ’
σ αυτή βασίστηκαν οι αντίπαλοί του για να
στον περιορισμό
περιορισ ό των συνόρων της,
της ιιδια
διαίτερα
ίτερα στη τον κατηγορήσουν ότι απέβλεπε στον εξανα-
Δυτική Στερεά
Στερεά, για να μη
η βρίσκεται κοντά στα γκασ ό του ηγε
γκασμό ηγεμόνα
όνα σε παραίτηση
παραίτηση. Φαίνεται ότι
191
ο Καποδίστριας προσπάθησε να χρησιμοποιήσει

χρησι οποιήσει για αλλαγή,
αλλαγή τους οδήγησε να δεχθούν αδιαμαρ-
αδια αρ
τον Λεοπόλδο ως μέσο
έσο πίεσης των Δυνάμεων
Δυνά εων τύρητα τους υπόλοιπους όρους των πρωτοκόλ-
πρωτοκόλ
για τη βελτίωση των όρων του πρωτοκόλλου,
πρωτοκόλλου λων Συνέταξαν,
λων. Συνέταξαν παρά την προειδοποίηση του
ιδιαίτερα στο ζήτημα
ζήτη α των συνόρων και του δα-
δα Καποδίστρια ότι θα θεωρηθούν παράνομες,
παράνο ες χω-
χω
νείου που θα εχορηγείτο στον ηγεμόνα.
ηγε όνα Ωστόσο,
Ωστόσο ριστές αναφορές προς τον ηγεμόνα.
ηγε όνα Όσοι τις
τόσο ο ίδιος όσο και ο Λεοπόλδος έκαναν το υπέγραψαν βρέθηκαν εκτεθει
εκτεθειμένοι
ένοι μετά
ετά την
λάθος να υπερεκτιμήσουν
υπερεκτι ήσουν τη δυνατότητά τους παραίτηση του Λεοπόλδου και έσπευσαν να κα-
κα
να αναγκάσουν τις Δυνά
Δυνάμεις,
εις και ιδιαίτερα τη τηγορήσουν τον Καποδίστρια ότι θυσίασε στην
Βρετανική Κυβέρνηση,
Κυβέρνηση σε υποχωρήσεις.
υποχωρήσεις προσωπική του φιλοδοξία τα συ
συμφέροντα
φέροντα του
Η σφοδρή επιθυμία
επιθυ ία των αντιπολιτευο
αντιπολιτευομένων
ένων έθνους.
έθνους
192
1. Ο τσάρος Νικόλαος Α΄ (1796-1855)

Λιθογραφία J.H. Robinson, βασισμένη
Λιθογραφία: βασισ ένη σε ζωγραφικό
πορτραίτο του George Dawe, από
από: Gr. Arsh & C. Svolo-
επιμ.), Alexandre Ypsilanti: correspondance in-
poulos (επι
édite 1816-1828, Θεσσαλονίκη 1999
2. Ο Ιω.
Ιω Βλασσόπουλος αποστέλλει στον ναύαρχο Χέυδεν
πληροφορίες για μεγάλη
εγάλη νίκη των ρωσικών στρατευ
στρατευ-
μάτων
άτων υπό τον στρατηγό Diebitz κατά των Τούρκων
Τούρκων,
Πόρος 4.7.1829
3. Μετάφραση από τα τουρκικά εγγράφου του ΚαϊΚαϊμακάμ

ακά
πασά που κατασχέθηκε από τον ρωσικό στρατό,
πασά, στρατό μεε το
οποίο ενημερώνει
ενη ερώνει τον Σερασκέρη πασά για τα μέτρα
έτρα
που λαμβάνονται
λα βάνονται στην Κωνσταντινούπολη (καταμέ-
κατα έ
τρηση ανδρών που μπορούν
πορούν να φέρουν όπλα κλπ.)
κλπ ώστε
να αντιμετωπιστεί
αντι ετωπιστεί η απειλή των Ρώσων,
Ρώσων 29. 7.1829
1 Βιβλιοθήκη της Βουλής
4. Η υπογραφή της συνθήκης της Αδριανούπολης

(2/14.9.1829)
από: S. Sayger & A. Desarnod, Album d’un
voyage en Turquie fait par ordre de sa majesté l’Empe-
reur Nicolas 1er en 1829 et 1830, Παρίσι 1834
2 3
193
5
194
9
195
5. Δοξολογία για την υπογραφή της συνθήκης ειρήνης

στην πεδιάδα της Αδριανούπολης
από: S. Sayger & A. Desarnod, Album d’un
voyage en Turquie fait par ordre de sa majesté l’Empe-
reur Nicolas 1er en 1829 et 1830, Παρίσι 1834
6. Το κείμενο
κεί ενο της συνθήκης της Αδριανούπολης στα γαλ-
γαλ
λικά και τα ρωσικά (2/14.9.1829)
7. Ο αντιπρέσβης της Ρωσίας στην Ελλάδα κόμης

κό ης Πάνιν
γνωστοποιεί στον Κυβερνήτη ότι ο ρωσικός στρατός,
στρατός
μεε λύτρα που ενέκρινε ο αυτοκράτορας
αυτοκράτορας, απελευθέ
απελευθέ-
ρωσε στην Αδριανούπολη «μέγαν
έγαν αριθ
αριθμόν
όν αιχ
αιχμαλώ-
αλώ
των Χίων»,
Χίων Ναύπλιο 2.11.1829
10
12
196
13
197
8. Γαλλικά πιάτα μεε παραστάσεις του Αγώνα,

Αγώνα που κυκλοφόρησαν για την ενίσχυση της Ελληνικής Επανάστασης
9. Ένδεκα φύλλα τράπουλας

τράπουλας, η οποία κυκλοφόρησε στην Ουγγαρία από φιλελληνικούς κύκλους το 1829·
απεικονίζουν ήρωες της Ελληνικής Επανάστασης
10. Πρωτόκολλο της Διάσκεψης του Λονδίνου μεε θέμα

θέ α τη δημιουργία
δη ιουργία ανεξάρτητου ελληνικού κράτους,
κράτους Λον-
Λον
δίνο 4.1.1830
11. Το Πρωτόκολλο της Διάσκεψης του Λονδίνου μεε το οποίο δη δημιουργήθηκε

ιουργήθηκε ανεξάρτητο ελληνικό κράτος
κράτος,
22.1./3.2.1830
στο: Papers relative to the Affairs of Greece: 1826-1830, Λονδίνο 1831
Δη οσιευ ένο στο
Δημοσιευμένο
12. Χάρτης όπου διακρίνονται τα σύνορα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους

Από: Ludwig Ross, Reisen des Königs Otto und der Königinn Amalia in Griechenland, τ. 1, Halle 1848
Από

από Gaston Isambert, L’Indépendance grecque et l’Europe, Παρίσι 1900
14. Χάρτης του νεοσύστατου ελληνικού κράτους

κράτους· μεε κόκκινο χρώ
χρώμαα ση
σημειώνονται
ειώνονται τα αρχικά όρια που προ
προ-
έβλεπε το πρωτόκολλο του 1830
Από: Gaston Isambert, L’Indépendance grecque et l’Europe, Παρίσι 1900
Από
14
198
15 16
17 18
15. Ο πρίγκιπας Λεοπόλδος του Saxe-Coburg (1790-1865), εκλεγείς και παραιτηθείς Ηγε
Ηγεμόνας
όνας της Ελλάδας
Ελλάδας,
μετέπειτα
ετέπειτα πρώτος βασιλιάς του Βελγίου
Λιθογραφία Alois Senefelder & C. Hübner, βασισ
Λιθογραφία: βασισμένη
ένη σε ζωγραφικό πορτραίτο του Franz Krüger, x.x.
199
16. Επιστολή του πρίγκιπα Λεοπόλδου προς τον Ιω.

Ιω Καποδίστρια μεε την οποία του ανακοινώνει ότι δέχθηκε
τον ελληνικό θρόνο και ελπίζει στη συνεργασία τους,
τους Marlborough House 16/28.2.1830
17. Επιστολή κατοίκων της επαρχίας Αρκαδίας προς τον πρίγκιπα Λεοπόλδο μεε την οποία εκφράζουν τη
χαρά τους για την εκλογή του και την αφοσίωση στο πρόσωπό του,
του Αρκαδία 8.6.1830
18. Σχέδιο
Σχέδιο, στα γαλλικά,
γαλλικά δήλωσης του Γ.
Γ Σισίνη στην οποία εξηγεί πώς παραπλανήθηκε η Γερουσία
Γερουσία και υπέ-
υπέ
γραψε το υπόμνημά
υπό νη ά της προς τον Λεοπόλδο
Λεοπόλδο εξυπηρετώντας τους στόχους του Κυβερνήτη,
Κυβερνήτη Ναύπλιο
14/26.6.1830
19. Ο Ιω.
Ιω Καποδίστριας εκφράζει στον πρίγκιπα Λεοπόλδο τη λύπη του για την παραίτησή του από τον ελλη-
ελλη
νικό θρόνο·
θρόνο επιχειρεί να δικαιολογήσει όσα ήταν υποχρεωμένος
υποχρεω ένος να του γράψει για τα προβλήματα
προβλή ατα που
θα αντιμετώπιζε
αντι ετώπιζε από την εφαρμογή
εφαρ ογή των αποφάσεων των Δυνάμεων
Δυνά εων ως προς τα όρια και άλλα ζητήματα
ζητή ατα
του νέου κράτους,
κράτους Ναύπλιο Ιούλιος 1830
20. «Notice sur la situation de la Grèce». Σημείωμα

Ση είω α που αποστέλλει ο Ιω Ιω. Καποδίστριας
Καποδίστριας, μεε έγγραφό του
της ίδιας ημερομηνίας,
η ερο ηνίας στον πρίγκιπα Μιχαήλ Σούτσο,
Σούτσο αντιπρόσωπο της Ελλάδας στο Παρίσι,
Παρίσι για να μπο-
πο
ρεί να υπερασπιστεί μεε επιχειρήματα
επιχειρή ατα στη Γαλλία τις θέσεις της Ελληνικής Κυβέρνησης από τις κατηγορίες
των αντιπάλων της,
της Ναύπλιο 6/18.11.1830
20
19
Η Ιουλιανή Επανάσταση αποδεσμεύει
αποδεσ εύει τον Ο Αδαμάντιος
Αδα άντιος Κοραής κατά του καποδιστρια
καποδιστρια-
καταπιεσ ένο ευρωπαϊκό φιλελευθερισμό
καταπιεσμένο φιλελευθερισ ό κού καθεστώτος
- Ο Αδαμάντιος
Αδα άντιος Κοραής κατακρίνει την Η απόφαση του Κοραή να στραφεί
στραφεί, μετά
ετά την
πολιτική του Καποδίστρια Ιουλιανή Επανάσταση,
Επανάσταση κατά του καποδιστριακού
καθεστώτος ενίσχυσε το κύρος του αντικυβερ-
αντικυβερ
Ιουλιανή Επανάσταση νητικού αγώνα και τον πλούτισε μεε νέα επιχει-
επιχει
Η ανατροπή του Καρόλου Ι΄ Ι΄, ύστερα από την ρή ατα Παράλληλα,
ρήματα. Παράλληλα έφερε,
έφερε λόγω της μεγάλης
εγάλης
επανάσταση του λαού του Παρισιού στα τέλη επιρροής που ο ίδιος ασκούσε
ασκούσε, νέους οπαδούς
Ιουλίου 1830, φάνηκε ότι θα οδηγούσε σε ανα- ανα στην αντιπολίτευση,
αντιπολίτευση κυρίως από τους Έλληνες
θεώρηση της γαλλικής πολιτικής απέναντι στην της διασποράς.
διασποράς Τον Οκτώβριο του 1830, μεε το
Ελλάδα Οι παράγοντες,
Ελλάδα. παράγοντες ωστόσο,
ωστόσο του γαλλικού ψευδώνυ ο Πανταζίδης,
ψευδώνυμο Πανταζίδης τύπωσε τον πρώτο
υπουργείου των Εξωτερικών,
Εξωτερικών παρά τις εισηγή-
εισηγή Διάλογο δύο Γραικών. Με αυτόν καλούσε τους
σεις του Φαβιέρου για ανατροπή του Καποδί Καποδί- Έλληνες να ζητήσουν την προστασία των Γάλ-
Γάλ
στρια έκριναν ότι,
στρια, ότι ως την εκλογή ηγεμόνα
ηγε όνα στο λων για να εξασφαλίσουν,
λων, εξασφαλίσουν μεε τη βοήθειά τους,
τους
θρόνο της Ελλάδας
Ελλάδας, η παρα
παραμονή
ονή του Κυβερνήτη την κατοχύρωση αβασίλευτης συνταγματικής
συνταγ ατικής
επικεφαλής της Ελληνικής Κυβέρνησης ήταν πολιτείας Με τον δεύτερο Διάλογο δύο Γραι
πολιτείας. Γραι-
αναγκαία και σύ σύμφωνη
φωνη μεε τους στόχους της κών, που η εκτύπωσή του ολοκληρώθηκε ενώ
Γαλλίας για την ενίσχυση του ρόλου της στην είχε φθάσει στο Παρίσι η είδηση της δολοφο
δολοφο-
Ανατολή Και γι’
Ανατολή. γι αυτό διέταξαν την παραμονή
παρα ονή νίας του Καποδίστρια
Καποδίστρια, ο Κοραής υιοθετούσε
υιοθετούσε,
της γαλλικής ναυτικής μοίρας
οίρας στο Αιγαίο και του χωρίς επιφυλάξεις,
επιφυλάξεις όλες τις κατηγορίες των α-
γαλλικού εκστρατευτικού σώ σώματος
ατος στην Πελο
Πελο- ντικαποδιστριακών Οπωσδήποτε η πληροφό-
ντικαποδιστριακών. πληροφό
πόννησο
πόννησο. ρηση του Κοραή για τα ελληνικά πράγματα
πράγ ατα ήταν
Ωστόσο τις απόψεις αυτές των διπλωματών
Ωστόσο, διπλω ατών μονομερής.
ονο ερής Ωστόσο,
Ωστόσο κι αν ακόμη
ακό η είχε τη δυνα-
δυνα
και ιθυνόντων του νέου καθεστώτος δεν ενστερ-
ενστερ τότητα σφαιρικότερης ενημέρωσης,
ενη έρωσης η σύγ-σύγ
νίζονταν πλέον πολλοί από τους Γάλλους που μεε κρουση μεε τον Καποδίστρια δύσκολα θα είχε
τον έναν ή τον άλλον τρόπο βρίσκονταν σ’ σ επαφή αποφευχθεί Οι ιδεολογίες τους αποδείχθηκαν
αποφευχθεί.
μεε τους Έλληνες.
Έλληνες Ο φιλελευθερισμός
φιλελευθερισ ός που απο-απο δια ετρικά αντίθετες.
διαμετρικά αντίθετες
δεσ εύτηκε μεε τα γεγονότα του Ιουλίου,
δεσμεύτηκε Ιουλίου τα
επαναστατικά
επα ναστατικά κινή
κινήματα
ατα που ακολούθησαν σε Πώς απαντούσε ο Καποδίστριας στις κατηγο-
κατηγο
ευρωπαϊκές
ευρω παϊκές χώρες κατά των απολυταρχικών ρίες εναντίον του
κυβερνήσεων και ιδιαίτερα η επέμβαση
επέ βαση των Σε ειδικό υπόμνημα
υπό νη α που ο Καποδίστριας έ-
Ρώσων για την κατάπνιξη της επανάστασης των στειλε ύστερα από σύσταση του Εϋνάρδου,
στειλε, Εϋνάρδου τον
Πολωνών δημιούργησαν
Πολωνών, δη ιούργησαν στους Γάλλους έντονο Νοέ βριο του 1830 στον αντιπρόσωπό του
Νοέμβριο
αντιδεσποτικό πνεύ
πνεύμα.α Μέσα σ σ’ αυτό το ιδεολο
ιδεολο- Μ. Σούτσο για να έχει επιχειρήματα
επιχειρή ατα στις επαφές
γικό και ψυχολογικό κλί
κλίμαα ήταν σχετικά εύκολο του μεε Γάλλους αξιωματούχους
αξιω ατούχους στο Παρίσι,
Παρίσι τό-
τό
να ριζώσουν οι κατηγορίες,
κατηγορίες ακόμα
ακό α και αβάσιμες
αβάσι ες νιζε ότι μόνο
όνο μεε την ανύψωση των ακτη
ακτημόνων
όνων
ή εξογκωμένες,
εξογκω ένες της αντιπολίτευσης κατά του σε ιδιοκτήτες θα μπορούσε
πορούσε να επιτευχθεί η συν-
συν
Καποδίστρια Αυτό φάνηκε καθαρά στη συ
Καποδίστρια. συμπε-
πε ταγ ατική οργάνωση της χώρας
ταγματική χώρας. Αν δινόταν
ριφορά των Γάλλων στρατιωτικών που βρίσκο- α έσως σύνταγμα,
αμέσως σύνταγ α η τύχη του νέου κράτους θα
νταν στην Ελλάδα.
Ελλάδα Ώς τότε,
τότε εκτός από λίγες αφηνόταν στην πλεονεξία των προκρίτων και
περιπτώσεις είχαν δείξει κατανόηση στα προ
περιπτώσεις, προ- των «ραδιούργων»,
ραδιούργων Ελλήνων και ξένων.
ξένων Και σε
βλή ατα που συναντούσε ο Κυβερνήτης στην
βλήματα επιστολή του προς τον Bory de Saint-Vincent,
οργάνωση της ελληνικής πολιτείας.
πολιτείας Τώρα άρχι-
άρχι αρχηγό της γαλλικής επιστημονικής
επιστη ονικής αποστολής
σαν να βλέπουν μεε συμπάθεια
συ πάθεια τους αντιπολι-
αντιπολι στον Μοριά,
Μοριά τον Σεπτέμβριο
Σεπτέ βριο του 1830, είχε επι-
επι
τευο ένους που διακήρυσσαν ότι αγωνίζονταν
τευομένους ση άνει ότι πριν δοθεί σύνταγμα
σημάνει σύνταγ α στους Έλληνες,
Έλληνες
για τις πολιτικές ελευθερίες των Ελλήνων.
Ελλήνων Η αλ-αλ έπρεπε να προηγηθεί η μόρφωση
όρφωση του λαού και
λαγή στη στάση των Γάλλων εκδηλώθηκε στα στα- το μοίρασμα
οίρασ α των εθνικών κτημάτων.
κτη άτων Διαφορε-
Διαφορε
διακά και κορυφώθηκε μέσα έσα στο 1831. τικά θα επικρατούσε πάντοτε το δίκαιο του
τικά,
201
ισχυροτέρου στηριζόμενο
στηριζό ενο «εις
εις την α
αμαθίαν
αθίαν και χώρας και τους διανοουμένους.
διανοου ένους Ο Μαυροκορδά-
Μαυροκορδά
αποκτήνωσιν του πλήθους».
πλήθους τος ισχυριζόταν ότι η Ρωσία αύξανε συνεχώς την
επιρροή της στην Ελλάδα χρησιμοποιώντας
χρησι οποιώντας ως
όργανο τον Καποδίστρια και ότι γι γι’ αυτό τον
Η αντιπολίτευση περνά σε επαναστατική υποστήριζε μεε κάθε τρόπο και προσπαθούσε να
δράση - Σταδιακή μετατόπιση
ετατόπιση του κέντρου ματαιώσει
αταιώσει την εκλογή ηγεμόνα,
ηγε όνα ώστε αυτός να
του αντικυβερνητικού αγώνα μείνει
είνει στην εξουσία ισοβίως.
ισοβίως
Αφού μιαια γενική αντιαυταρχική εξέγερση
Στα τέλη του 1830 στους κόλπους της αντιπολίτευ-
αντιπολίτευ στην Ελλάδα,
Ελλάδα όπως αυτές που συνέβησαν στην
σης άρχισε να ωριμάζει
ωρι άζει η απόφαση να δράσουν Ευρώπη μετάετά την Ιουλιανή Επανάσταση στη
δυνα ικά για να εξαναγκάσουν τον
δυναμικά τον Καπο
δίστρια Γαλλία φαινόταν απραγ
Γαλλία, απραγματοποίητη,
ατοποίητη η αντιπολί
αντιπολί-
να κυβερνήσει σύ σύμφωνα
φωνα μεε το σύνταγ
σύνταγμα α της τευση επιχείρησε να ενθαρρύνει τις δυσαρέ-
δυσαρέ
Τροιζήνας ή να παραιτηθεί.
παραιτηθεί Η απόφαση του Αλ. Αλ σκειες στο τοπικό επίπεδο,
επίπεδο ώστε να προκληθεί
Μαυροκορδάτου να συ συμμετάσχει
ετάσχει ενεργά σ σ’ ρήξη μεε την Κυβέρνηση.
Κυβέρνηση Η ρήξη θα μπορούσε
πορούσε
αυτήν συνδέεται μεε τη σταδιακή μετατόπιση
ετατόπιση του στη συνέχεια να διευρυνθεί μεε την προβολή γεγε-
κέντρου του αντικυβερνητικού αγώνα από τους νικότερων αιτημάτων.
αιτη άτων Η Μάνη και η Ύδρα συ-
προκρίτους της Πελοποννήσου (Δεληγιανναίοι,
Δεληγιανναίοι γκέντρωναν όλες τις προϋποθέσεις για να
Μαυρο ιχαλαίοι κ.ά.)
Μαυρομιχαλαίοι κ ά σε άλλη κοινωνική βάση:
βάση αποτελέσουν εστίες αντικυβερνητικού αγώνα.
αγώνα
τους προκρίτους της Ύδρας
Ύδρας, τα αστικά στοιχεία της
202
1. «Η
Η Ελευθερία οδηγεί τον Λαό»
Λαό
Ελαιογραφία σε καμβά:
κα βά Ε.
Ε Delacroix, 1830
Musée du Louvre
2. Γ
Γ. Πανταζίδης (Αδαμάντιος Κοραής Τι συμφέρει
Αδα άντιος Κοραής), συ φέρει εις την ελευθερωμένην
ελευθερω ένην από Τούρκους Ελλάδα να πράξη
εις τας παρούσας περιστάσεις,
περιστάσεις διά να μηη δουλωθή εις Χριστιανούς τουρκίζοντας.
τουρκίζοντας Διάλογος δύο Γραικών,
Παρίσι 1830
3. Αδαμάντιος
Αδα άντιος Κοραής (1748-1833)
από Αναστάσιος Ν. Γούδας Βίοι Παράλληλοι των επί της Αναγεννήσεως της Ελλάδος διαπρε-
Ν Γούδας, διαπρε
ψάντων ανδρών, τ.
τ Β΄,
Β΄ Αθήνα 1874
4. Ο Αλ.
Αλ Μαυροκορδάτος αποστέλλει στον Ιω.Ιω Καποδίστρια έκθεση μεε όσα έπραξε για τη διοίκηση του Ναυ-
Ναυ
τικού και εξηγεί γιατί είναι υποχρεωμένος
υποχρεω ένος να ζητήσει την παραίτησή του,
του δεδομένου
δεδο ένου ότι άτομα
άτο α άμεσα
ά εσα
προσκεί ενα στην Κυβέρνηση τον κατηγορούν ότι είναι επικεφαλής κό
προσκείμενα κόμματος
ατος που θέλει να «πουλήσει»
πουλήσει
την Ελλάδα στην Αγγλία,
Αγγλία Αίγινα 8/20.7.1829
1
203
2 3
4 6
204
5. Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος (1791-1865)

από Adam de Friedel, The Greeks: twenty four portraits of the principal Lea-
ders and Personages who have made themselves most conspicuous in the Greek Revolution, Λονδίνο &
Παρίσι 1827
6. Σχέδιο επιστολής του Αλ.

Αλ Μαυροκορδάτου προς τον Δη Δημ. Καρατζά μεε την οποία προσπάθησε να αυξήσει
τη ρωσοφοβία παραγόντων της γαλλικής πρεσβείας στην Κωνσταντινούπολη
Κωνσταντινούπολη. Ισχυρίστηκε ότι ο Καποδί
Καποδί-
στριας θα εξέλεγε,
εξέλεγε σύμφωνα
σύ φωνα μεε τις επιθυμίες
επιθυ ίες της Ρωσίας,
Ρωσίας τον διάδοχό του και θα τον προετοίμαζε
προετοί αζε να
ακολουθήσει τρόπο διακυβέρνησης δεσποτικό και «περιοριστικόν
περιοριστικόν όσον ένεστι της διαδόσεως των
φώτων»·
φώτων έτσι,
έτσι μέσω
έσω του αρχηγού του
του, και κυρίως του συστήματος
συστή ατος διακυβέρνησης που θα εισαγόταν,
εισαγόταν η
Ρωσία θα έλεγχε το νέο κράτος,
κράτος Ναύπλιο 7/19.10.1830

Λιθογραφία «εκεκ του πολυχρωμολιθογραφείου
πολυχρω ολιθογραφείου του I.Δ
Δ. Νεράντζη
Νεράντζη», Λειψία χ.χ.
χχ
5
205
7
Η εξέγερση στη Μάνη και την Ύδρα Αποτυχία μιας
ιας προσέγγισης
Η άρνηση του Καποδίστρια να ικανοποιήσει τις Η αποτυχία της μεσολάβησης
εσολάβησης των αντιπρέ-
αντιπρέ
συνεχείς οικονομικές
οικονο ικές απαιτήσεις των Μαυρομι-
Μαυρο ι σβεων τον Ιούνιο του 1831, για μια
σβεων, ια προσέγγιση
χαλαίων και τα μέτρα
έτρα που πήρε για να περιορί
περιορί- των αντιπολιτευομένων
αντιπολιτευο ένων στην
στην Ύδρα μεε την Κυ-
Κυ
σει την επιρροή τους στη Μάνη τον έφεραν σε βέρνηση έδειξε το αγεφύρωτο χάσμα
βέρνηση, χάσ α ανάμεσα
ανά εσα
ανοιχτή σύγκρουση μεε την ισχυρή αυτή οικογέ
οικογέ- στις δύο παρατάξεις.
παρατάξεις Για τους αντιπολιτευομέ-
αντιπολιτευο έ
νεια Στη Μάνη οι εσπευσμένες
νεια. εσπευσ ένες πρωτοβουλίες νους υπήρξε αφετηρία νέας στρατηγικής:
στρατηγικής να
του νέου διοικητή της Σπάρτης έσυραν την Κυ- Κυ φανεί μεε αναφορές ότι όλοι οι Έλληνες ζητού-
ζητού
βέρνηση σε αναμέτρηση
ανα έτρηση μεε τους Μαυρομιχαλαί-
Μαυρο ιχαλαί σαν την αποκατάσταση των συνταγματικών
συνταγ ατικών
ους την πιο ακατάλληλη περίοδο.
περίοδο Η σύλληψη
σύλληψη και ελευθεριών Επακολούθησε ένας πόλεμος
ελευθεριών. πόλε ος ανα-
ανα
ιδιαίτερα η φυλάκιση του Πετρό
Πετρόμπεη,
πεη αρχηγού φορών κυβερνητικών και αντικυβερνητικών.
φορών, αντικυβερνητικών
της οικογένειας,
οικογένειας ενέτεινε τις αντικυβερνητικές Τα υδραίικα πλοία εγκατέστησαν αντικυβερ-
αντικυβερ
ενέργειες των συγγενών του.του νητικές αρχές σε πολλά νησιά του Αιγαίου,
Αιγαίου με- ε
Σοβαρότερη υπήρξε η αμφισβήτηση
α φισβήτηση της ταξύ αυτών και στη Σύρο,
Σύρο στερώντας έτσι από
Ύδρας Έντονη ήταν η δυσαρέσκεια των Υδραίων
Ύδρας. το δημόσιο
δη όσιο ταμείο
τα είο σημαντικά
ση αντικά έσοδα από το τε- τε
από το Δ΄ ψήφισμα
ψήφισ α της Εθνοσυνέλευσης που λωνείο του νησιού αυτού.
αυτού Στόχος ήταν να ανα-
αφορούσε τις αποζημιώσεις.
αποζη ιώσεις Η Κυβέρνηση ήταν γκάσουν τον Κυβερνήτη σε παραίτηση ή να τον
διατεθει ένη να δεχθεί μόνον
διατεθειμένη όνον το 1/3 των διεκδι
διεκδι- ανατρέψουν πριν η Διάσκεψη του Λονδίνου μεε
κού ενων αποζημιώσεών
κούμενων αποζη ιώσεών τους ή νέα εκκαθάριση νέα απόφασή της διατάξει τους αντιπρέσβεις
των λογαριασμών
λογαριασ ών τους.
τους Κάποιες παραχωρήσεις
παραχωρήσεις των τριών Δυνά
Δυνάμεων
εων και τους επικεφαλής των
του Καποδίστρια (πενταετής
πενταετής ατέλεια στο λιμάνι
λι άνι ναυτικών τους δυνά
δυνάμεων
εων στην περιοχή να υπο
υπο-
της Ύδρας,
Ύδρας διάθεση εθνικών κτημάτων
κτη άτων στον Αν-Αν στηρίξουν την Κυβέρνηση Καποδίστρια
Καποδίστρια, γεγο
γεγο-
δρέα Μιαούλη)
Μιαούλη δεν είχαν ουσιαστικό αποτέλε-
αποτέλε νός που θα οδηγούσε σε αποδυνάμωση
αποδυνά ωση την
σ α Η ανοιχτή ρήξη μεε την Κυβέρνηση επήλθε
σμα. αντιπολίτευση Επείγονταν επίσης για μια
αντιπολίτευση. ια αλ-
αλ
όταν οι Υδραίοι δέχθηκαν στο νησί τους την λαγή πριν οι Δυνάμεις
Δυνά εις στείλουν και νέα βοήθεια
εφη ερίδα Ο Απόλλων του Αναστάσιου Πολυ
εφημερίδα Πολυ- στον Καποδίστρια έναντι του δανείου των
ζωίδη της οποίας η έκδοση είχε εμποδιστεί
ζωίδη, ε ποδιστεί στο 60.000.000 φράγκων ή αποφασίσουν να δώ- δώ
Ναύπλιο Στην
Ναύπλιο. Στην Ύδρα άρχισαν σταδιακά να συρ- συρ σουν τον θρόνο της Ελλάδας σε ανήλικο ηγε- ηγε
ρέουν και οι κορυφαίοι αντικυβερνητικοί που μόνα,
όνα οπότε υπήρχε ο κίνδυνος να ανατεθεί η
μαζί
αζί μεε τους Υδραίους κατέστρωναν αντιπολι
αντιπολι- κηδε ονία του στον Καποδίστρια
κηδεμονία Καποδίστρια. Η αντιπολί
αντιπολί-
τευτικές στρατηγικές.
στρατηγικές Οι πρόκριτοι της Ύδρας τευση ωστόσο,
τευση, ωστόσο δεν μπόρεσε
πόρεσε να προκαλέσει
απέρριψαν επίσημα
επίση α τις κυβερνητικές προτάσεις εξέγερση στον στρατό ή να επηρεάσει τους
για αποζημίωση
αποζη ίωση και ζήτησαν άμεση
ά εση αναγνώριση αγροτικούς πληθυσ
πληθυσμούς.
ούς Μια μόνον
όνον αντικυβερ
αντικυβερ-
όλου του χρέους και καταβολή ετήσιου τόκου νητική κίνηση,
κίνηση του ταγματάρχη
ταγ ατάρχη Τσάμη
Τσά η Καρατά-
Καρατά
μέχρι
έχρι την εξόφλησή του
του. Ο εκβιασ
εκβιασμός
ός ήταν προ
προ- σου (1 Μαΐου 1831), απέτυχε
απέτυχε. Παράλληλα
Παράλληλα, η
φανής Οι Υδραίοι επίσης υιοθέτησαν τη συμ-
φανής. συ απόφαση του Ιω.Ιω Κωλέττη να μηνην ταυτιστεί μεε
βουλή των αντιπολιτευομένων:
αντιπολιτευο ένων να εντάξουν τις κα ία από τις δύο αντιτιθέμενες
καμία αντιτιθέ ενες παρατάξεις
διεκδικήσεις τους στο αίτημα
αίτη α για ικανοποίηση αδυνάτισε τις επιρροές της αντιπολίτευσης στο
των «γενικών
γενικών συμφερόντων»,
συ φερόντων δηλαδή να κυ- κυ στράτευμα.
στράτευ α
βερνηθεί η χώρα βάσει του συντάγματος
συντάγ ατος της
Τροιζήνας
Τροιζήνας.
207
1. Άποψη της Μάνης

Χαλκογραφία από: Ο Μ von Stackelberg, La Grèce, Vues
από Ο.Μ.
pittoresques et topographiques, Παρίσι 1834· δημοσιευ-
δη οσιευ
μένη
ένη στο Τσούλιος, Ιστορικόν λεύκω
στο: Γεώργιος Τσούλιος λεύκωμα
α της Ελ
Ελ-
ληνικής Επαναστάσεως, τ.τ 1, Αθήνα 1970
2. Πετρόμπεης
Μαυρο ιχάλης (1765-1848)
Επιζωγραφισ από Adam de Friedel, The
ένη λιθογραφία από:
Greeks: twenty four portraits of the principal Leaders
and Personages who have made themselves most con-
spicuous in the Greek Revolution, Λονδίνο & Παρίσι 1827
3. Επιστολή του Πετρόμπεη

Πετρό πεη Μαυρομιχάλη
Μαυρο ιχάλη προς τον Κυ-
Κυ
βερνήτη μεε την οποία δια
διαμαρτύρεται
αρτύρεται για την παρα
παραμέ-
έ
ληση και καταδίωξη της οικογένειάς του και τονίζει
ότι για την υπεράσπισή της αναγκάζεται να επιστρέψει
στη Μάνη,
Μάνη Ναύπλιο 8.1.1831
4. Επιστολή του Παν.

Παν Αναγνωστόπουλου προς τον Π. Π
Μαυρο
Μαυρομιχάλη
ιχάλη στην οποία εκφράζει την ανησυχία και
τη λύπη του για τη στάση του και τον καλεί να συνομι-
συνο ι
λήσουν επικαλού
επικαλούμενος
ενος τους κοινούς αγώνες κατά τη
διάρκεια της Επανάστασης,
Επανάστασης Πύργος 18.1.1831
1
208
4
209
8 9
10 11
210
12
211
5. Έγγραφο του Κυβερνήτη προς τη Γερουσία στο οποίο

απαριθ
απαριθμείεί τις αυθαιρεσίες της οικογένειας Μαυρο
Μαυρομι-
ι
χάλη και ζητά τη λήψη σχετικών μέτρων,
έτρων Ναύπλιο
21.1.1831
6. Διάταγ
Διάταγμα
α παύσεως του ΠΠ. Μαυρο
Μαυρομιχάλη
ιχάλη από μέλους
έλους
της Γερουσίας και παραπομπή
παραπο πή του σε «εξαιρετικό»
εξαιρετικό δι-
δι
καστήριο Ναύπλιο 26.1.1831
καστήριο,
7. Ιωάννης Μαυρομιχάλης,
Μαυρο ιχάλης τρίτος κατά σειρά αδελφός
του Πετρό
Πετρόμπεη
πεη
από Adam de Friedel, The
Greeks: twenty four portraits of the principal Leaders
and Personages who have made themselves most con-
spicuous in the Greek Revolution, Λονδίνο & Παρίσι 1827
8. Ιδιόγραφη επιστολή του φυλακισμένου

φυλακισ ένου ΙωΙω. Μαυρομι-
Μαυρο ι
χάλη προς τον Ιω
Ιω. Καποδίστρια μεε την οποία υποστη
υποστη-
ρίζει ότι κορυφαίοι αντιπολιτευό
αντιπολιτευόμενοι
ενοι παρέσυραν τον 13
«απλό
απλό και καλό»
καλό αδελφό του Πετρόμπεη,
Πετρό πεη φυλακή Πα-
Πα
λαμηδίου
λα ηδίου 10.3.1831
9. Επιστολή προκρίτων και λοιπών κατοίκων της Κορώ-

Κορώ
νης μεε την οποία εκφράζουν τη διαφοροποίησή τους
από τις κινήσεις των Μαυρομιχαλαίων
Μαυρο ιχαλαίων και την αφο-
αφο
σίωσή τους στον Κυβερνήτη,
Κυβερνήτη Κορώνη 5.2.1831
10. Προσωπογραφία του Ιωάννη Καποδίστρια (1776-1831)

Λιθογραφία από το εργαστήριο Ασπιώτη,
Ασπιώτη χ.χ.
χχ
11. Ψήφισ
Ψήφισμα α μεε το οποίο χορηγείται για πέντε χρόνια ατέ
ατέ-
λεια στο λιμάνι
λι άνι της Ύδρας
Ύδρας, Ναύπλιο 12.3.1830
12. Το πρώτο φύλλο της εφημερίδας

εφη ερίδας Ο Απόλλων του
Α. Πολυζωίδη που κυκλοφόρησε στην Ύδρα στις 11.3.
1831
13. Αντίγραφο εμπιστευτικής

ε πιστευτικής επιστολής του Κυβερνήτη
προς τους αντιπρέσβεις των τριών Δυνάμεων
Δυνά εων όπου
εξηγεί την άρνησή του να δεχθεί τους ΑΑ. Μιαούλη
Μιαούλη,
Γ. Κουντουριώτη και Αλ
Αλ. Μαυροκορδάτο
Μαυροκορδάτο, οι οποίοι
ήλθαν στο Ναύπλιο για να υποβάλουν τα αιτήματα
αιτή ατα των
αντιπολιτευο ένων Ναύπλιο 17/29.6.1831
αντιπολιτευομένων,
14
212
14. Σχέδιο επιστολής του Αλ.

Αλ Μαυροκορδάτου προς τον Καποδίστρια στην οποία ως κύριο λόγο της διογ-
διογ
κού ενης αντιπολίτευσης εναντίον του αναφέρει την απο
κούμενης απομάκρυνσή
άκρυνσή του από τις συνταγ
συνταγματικές
ατικές αρχές
που καθιέρωσε το «έθνος»,
έθνος [Ναύπλιο]
Ναύπλιο 20.6./2.7.1831
15. Το λιμάνι
λι άνι της Σύρου
από Etienne Rey & A. Chenavard, Voyage pittoresque en Grèce et dans le Levant, fait en 1843-
1844, τ. 2, Λυών 1867
16. Ένταλμα
Ένταλ α καταδιώξεως του Τσάμη
Τσά η Καρατάσου λόγω ανταρσίας,
ανταρσίας Ναύπλιο 10.8.1831
17. Ιωάννης Κωλέττης (1773/1774-1847)

Επιζωγραφισ από: Adam de Friedel, The Greeks: twenty four portraits of the principal Lea-
ένη λιθογραφία από
ders and Personages who have made themselves most conspicuous in the Greek Revolution, Λονδίνο &
Παρίσι 1827
15
213
16
17
Μέτρα κατά των αντιπάλων της Κυβέρνησης αντιφρονούντων από τους τόπους μόνιμης
όνι ης ή
προσωρινής διαμονής
δια ονής τους.
τους Καθιερώθηκαν δια-δια
Το οικονομικό
οικονο ικό αδιέξοδο βατήρια για τις μετακινήσεις
ετακινήσεις των πολιτών,
πολιτών με- ε
Στην κρίσιμη
κρίσι η αυτή φάση η Κυβέρνηση βρέθηκε ταρρυθ ίστηκε «επί
ταρρυθμίστηκε επί το αυστηρότερον»
αυστηρότερον η Ποινική
σε αδυναμία
αδυνα ία να καλύψει τις βασικές ανάγκες και Πολιτική Δικονο
Δικονομία.
ία Μέσω των διοικητών
διοικητών,
για τη λειτουργία της διοίκησης και κυρίως να υποχρεώθηκαν οι κάτοικοι να υπογράψουν φιλο φιλο-
εξασφαλίσει την χωρίς μεγάλες
εγάλες καθυστερήσεις κυβερνητικές αναφορές ή να εκλέξουν κυβερνη-
κυβερνη
πληρω ή του στρατού
πληρωμή στρατού, τον οποίο η αντιπολί-
αντιπολί τικούς πληρεξουσίους.
πληρεξουσίους Εμποδίστηκε,
Ε ποδίστηκε παράλληλα
παράλληλα,
τευση προέτρεπε σε στάση.
στάση Το έλλειμμα
έλλει α για το κάθε απόπειρα να εκδοθεί μη η ελεγχό
ελεγχόμενη
ενη εφη
εφη-
1831 ήταν πολύ μεγάλο.
εγάλο Η αναμενόμενη
ανα ενό ενη γαλλική μερίδα.
ερίδα Τα παραδείγ
παραδείγματα
ατα των εφη ερίδων Η
εφημερίδων
βοήθεια δεν ερχόταν,
ερχόταν μετά
ετά τις αλλαγές που επέ-
επέ Ηώς του Εμμανουήλ
Ε ανουήλ Αντωνιάδη και Ο Απόλλων
φερε η Ιουλιανή Επανάσταση
Επανάσταση. Οι πρώτοι μήνεςήνες του Αναστάσιου Πολυζωίδη είναι ενδεικτικά.
ενδεικτικά Ο
του 1831 αντι
αντιμετωπίστηκαν
ετωπίστηκαν μεε ένα προσωρινό πρώτος μπόρεσε
πόρεσε να κυκλοφορήσει το 1830 λίγα
δάνειο που άτυπα χορήγησε στον Κυβερνήτη ο φύλλα πριν αναγκασθεί να σιωπήσει.
σιωπήσει Επειδή
επικεφαλής του ρωσικού στόλου στο Αιγαίο και είχε καταφερθεί βίαια κατά των υπουργών της
τα 200.000 φράγκα που έστειλε ο Εϋνάρδος ως Κυβέρνησης και είχε ζητήσει την αναβίωση της
βοήθεια Τον Ιούνιο του 1831 η Κυβέρνηση
βοήθεια. Βουλής
Βου λής, σφραγίστηκε το τυπογραφείο του και
αναγκάστηκε παρακά
αναγκάστηκε, παρακάμπτοντας
πτοντας την Τράπεζα
Τράπεζα, να παραπέ φθηκε σε δίκη.
παραπέμφθηκε δίκη Ο Πολυζωίδης εεμποδί-
ποδί
τυπώσει 3.000.000 φοίνικες σε τραπεζογραμ-
τραπεζογρα στηκε στην αρχή του εγχειρή
εγχειρήματός
ατός του (Δεκέμ-
Δεκέ
μάτια,
άτια επιβάλλοντας έτσι ένα είδος αναγκαστι-
αναγκαστι βριος 1830) και καταφεύγοντας στην Ύδρα
κής κυκλοφορίας:
κυκλοφορίας οι κυβερνητικές πληρωμές
πληρω ές κατέστησε την εφημερίδα
εφη ερίδα του το κατ’
κατ εξοχήν
θα γίνονταν πλέον κατά το 1/3 σε χαρτονό
χαρτονόμισμα.
ισ α όργανο της αντιπολίτευσης κατά του καποδι-
καποδι
στριακού καθεστώτος.
καθεστώτος Τροποποιήθηκε,
Τροποποιήθηκε τέλος,
τέλος
Ένταση των αυταρχικών μέτρωνέτρων για να αντι-
αντι ετά την έκδοση του Απόλλωνα, το βασικό
μετά
μετωπιστεί
ετωπιστεί η επαναστατική δράση της αντιπο
αντιπο- άρθρο περί ελευθεροτυπίας των επαναστατικών
λίτευσης κυβερνήσεων.
κυβερνήσεων
Τα ευρωπαϊκά γεγονότα,
γεγονότα ιδιαίτερα η επανά-
επανά
σταση του Ιουλίου 1830 στη Γαλλία και αυτή των Άρνηση του Καποδίστρια να προβεί σε παρα- παρα
Πολωνών φαίνεται ότι είχαν τρομάξει
Πολωνών, τρο άξει τον Κα-
Κα χωρήσεις προς την αντιπολίτευση
ποδίστρια και είχαν ξυπνήσει τις πιο συντηρη-
συντηρη Η ένταση των αστυνομικών
αστυνο ικών μέτρων
έτρων ήταν οπωσ-
οπωσ
τικές του τάσεις,
τάσεις μεε αποτέλεσμα
αποτέλεσ α το ιδεολογικό δήποτε ένδειξη αδυναμίας
αδυνα ίας της Κυβέρνησης να
χάσ α μεε την αντιπολίτευση να βαθύνει ακόμη
χάσμα ακό η αντι ετωπίσει αποτελεσ
αντιμετωπίσει αποτελεσματικά
ατικά τους αντιπάλους
περισσότερο Τον κατείχε και πάλι η υποψία
περισσότερο. υποψία, της Ο Καποδίστριας ωστόσο αρνήθηκε να προ-
της. προ
που γρήγορα έγινε βεβαιότητα,
βεβαιότητα ότι οι ενέργειες βεί σε παραχωρήσεις προς τους αντιπάλους του
εναντίον του ενθαρρύνονταν ή κατευθύνονταν που ασφαλώς θα διασπούσαν την ενότητά τους.τους
από εξωτερικούς παράγοντες που ήθελαν να Επέ ενε μεε έντονη μοιρολατρική
Επέμενε, οιρολατρική διάθεση
διάθεση, στην
αποτρέψουν την ύπαρξη ελληνικού κράτους μεε ορθότητα της δικής του κυβερνητικής γραγραμμής.
ής
πραγ ατική ανεξαρτησία και μεε μη
πραγματική η παρείσα
παρείσα- Επαναλά βανε στις επιστολές του ότι δεν μπο-
Επαναλάμβανε πο
κτους θεσμούς.
θεσ ούς ρεί να αλλάξει τις αρχές που τον κατεύθυναν μια
ια
Από νωρίς είχαν παρθεί μέτρα
έτρα κατά των α- ζωή Τελικά,
ζωή. Τελικά δεν υπήρξε ουσιαστική αλλαγή
ντιπάλων της Κυβέρνησης.
Κυβέρνησης Τα μέτραέτρα αυτά έγι-
έγι στην αντιμετώπιση
αντι ετώπιση της αντιπολίτευσης αλλά
ναν πιο αυστηρά και βίαια μπροστά
προστά στην ενεργό στροφή στις Δυνάμεις
Δυνά εις για την υποστήριξη του
δράση της αντιπολίτευσης
αντιπολίτευσης. Τα κυβερνητικά όρ
όρ- καθεστώτος του και μέτρα
έτρα για τη διατήρηση της
γανα έδειξαν υπέρ
υπέρμετρο
ετρο ζήλο
ζήλο: παρακολουθή
παρακολουθή- Κυβέρνησης ως την άφιξη της υποστήριξης
σεις των πολιτών,
πολιτών άνοιγ
άνοιγμαα των ιδιωτικών αυτής Ωστόσο,
αυτής. Ωστόσο παρά την κρίση,
κρίση ο Καποδίστριας
επιστολών συλλήψεις για πραγ
επιστολών, πραγματική
ατική ή υποτι
υποτι- απέρριψε την πρόταση να σταλούν 500 Γάλλοι
θέμενη
έ ενη αντικυβερνητική δράση,
δράση εκδίωξη των στρατιώτες στο Ναύπλιο ή το Άργος για ηθική
215
υποστήριξη της Ελληνικής Κυβέρνησης

Κυβέρνησης. Η πρό
πρό- ξένην φρουράν ίνα υπάρξη,
υπάρξη σας ερωτώ,
ερωτώ δεν
ταση αυτή έγινε ύστερα από ειδική εντολή της έπρεπεν αφ’
αφ εαυτής να γνωρίση τότε την αθλίαν
Γαλλικής Κυβέρνησης,
Κυβέρνησης που είχε ανησυχήσει κατάστασίν της
της; Εις τούτο καταντήσασα ήθελε
από το ενδεχόμενο
ενδεχό ενο να κινδυνεύσει η ζωή του φανή ότι έχασε την εεμπιστοσύνην
πιστοσύνην του έθνους
έθνους,
Καποδίστρια Αυτός δικαιολόγησε ως εξής την
Καποδίστρια. και λοιπόν έπρεπε ευθύς να παραιτηθή ως μη η
άρνησή του:
του «Αν
Αν η Ελληνική Κυβέρνησις κακα- δυνα ένη να εκπληρώση τα χρέη της».
δυναμένη της
τήντα να χρειάζεται εις την ιδίαν της έδραν
216
1. Χαρτονομίσματα
Χαρτονο ίσ ατα των 5, 10, 50 και 100 φοινίκων που εκδόθηκαν την 1η
η Ιουλίου 1831
2. Ο Ιωάννης-Γαβριήλ
Ιωάννης Γαβριήλ Εϋνάρδος (1775-1863) σε ώριμη
ώρι η ηλικία
Χαρακτικό, χ.χ.
Χαρακτικό χχ
3. Ψήφισ
Ψήφισμα α για την καθιέρωση διαβατηρίων στις μετακινήσεις
ετακινήσεις των κατοίκων,
κατοίκων Ναύπλιο 29.12.1929
αρ 6, 18.1.1830
4. Επιστολή του Ευάγγελου Ποταμιάνου,

Ποτα ιάνου αστυνόμου
αστυνό ου Τριπολιτσάς,
Τριπολιτσάς προς τον Καποδίστρια μεε την οποία τον
ενη ερώνει για τη συστηματική
ενημερώνει συστη ατική παρακολούθηση «υπόπτων»
υπόπτων κατοίκων της πόλης,
πόλης Τριπολιτσά 18.2.1830
5. Φύλλο της εφημερίδας

εφη ερίδας Η Ηώς την οποία εξέδωσε μεταξύ
εταξύ 1830-1831 ο Ε
Εμμανουήλ
ανουήλ Αντωνιάδης
Αντωνιάδης· στον
βραχύ βίο της αντιμετώπισε
αντι ετώπισε εκδοτικές περιπέτειες,
περιπέτειες κυρίως λόγω της παραπομπής
παραπο πής του εκδότη της σε
δίκη τον Απρίλιο του 1830
1
217
2 3
4 5
218
6 8
9
219
6. Εμμανουήλ
Ε ανουήλ Αντωνιάδης (1791-1863)
Λιθογραφία από Αντωνιάδη, Εμμανουήλ
από: Σοφία Αντωνιάδη Ε ανουήλ Αντωνιάδης
Αντωνιάδης. Ο αγωνιστής
αγωνιστής, ο δη
δημοσιογράφος
οσιογράφος (1791-1863),
Αθήνα 1971
7. Ο Αναστάσιος Πολυζωίδης απευθύνει δια

διαμαρτυρία
αρτυρία «Προς
Προς την ελληνικήν Γερουσίαν
Γερουσίαν» για την κυβερνητική
απαγόρευση έκδοσης της εφημερίδας
εφη ερίδας του,
του [Ναύπλιο]
εφη ερίδας Ο Απόλλων

8. Αναστάσιος Πολυζωίδης (1802-1873), εκδότης της εφημερίδας
Από Βασ.
Από: Βασ Παναγιωτόπουλος (επιμ.),
επι Ιστορία του Νέου Ελληνισμού
Ελληνισ ού 1770-2000, τ.
τ Γ΄
Γ΄, Αθήνα 2003
9. Προκηρύξεις της εφη ερίδας Ο Απόλλων μεε τις οποίες ο εκδότης της εξηγεί τους λόγους έκδοσης και
εφημερίδας
επανέκδοσης της εφημερίδας
εφη ερίδας του,
του Ναύπλιο 19.12.1830 και
και Ύδρα 6.3.1831
10. Σχέδιο ψηφίσματος

ψηφίσ ατος «Περί
Περί Τύπου
Τύπου» το οποίο περιορίζει την ελευθεροτυπία όπως την προέβλεπε το σύν
σύν-
ταγ
ταγμα
α της Τροιζήνας,
Τροιζήνας 29.3.1831
10
Κορύφωση της κρίσης ταγές της νόμιμης
νό ι ης Κυβέρνησης.
Κυβέρνησης Ο Μακρυγιάν-
Μακρυγιάν
νης αρνήθηκε να δεχθεί τον όρκο.
όρκο Ακολούθησαν
Τα γεγονότα του Πόρου νέες διώξεις αντιφρονούντων
αντιφρονούντων. Πολλοί εεξο
ξο-
Οι αντιπολιτευόμενοι
αντιπολιτευό ενοι στην Ύδρα,Ύδρα φοβού
φοβούμενοι
ενοι ρίστηκαν από το Ναύπλιο και το Άργος
Άργος. Μεταξύ
ότι η Κυβέρνηση θα μπορούσε
πορούσε να στείλει πλοία αυτών οι:
οι Σπ.
Σπ Τρικούπης
Τρικούπης, Ανδρέας Λόντος
Λόντος, Κ
Κ.
και στρατιωτική δύναμη
δύνα η στα νησιά που είχαν εκ- εκ Ζωγράφος Αλέξανδρος και Παναγιώτης Σού
Ζωγράφος, Σού-
φραστεί υπέρ του συντάγ
συντάγματος,
ατος αποφάσισαν να τσος Κ.
τσος, Κ και Χρ.
Χρ Κλονάρης,
Κλονάρης Ν.
Ν Σκούφος,
Σκούφος Σπ.
Σπ Βα-
Βα
καταλάβουν μεε επικεφαλής τον Α.
καταλάβουν, Α Μιαούλη,
Μιαούλη τα λέτας η μητέρα
λέτας, ητέρα του Αλ.
Αλ Μαυροκορδάτου.
Μαυροκορδάτου
κυβερνητικά πλοία στον ναύσταθμο
ναύσταθ ο του Πόρου.
Πόρου
Ο Καποδίστριας χαρακτήρισε την επίθεση των Οι αντιπολιτευόμενοι
αντιπολιτευό ενοι σε δράση
Υδραίων πειρατική και ζήτησε επίση επίσημα,
α μέσω
έσω Παρά τα όσα συνέβησαν στον Πόρο,
Πόρο οι αντιπολι-
αντιπολι
των αντιπρέσβεων,
αντιπρέσβεων τη βοήθεια των αρχηγών των τευό ενοι στην
τευόμενοι στην Ύδρα,
Ύδρα στηριζόμενοι
στηριζό ενοι στο γεγονός
τριών συμμαχικών
συ αχικών μοιρών
οιρών για την αντιμετώπισή
αντι ετώπισή ότι οι διπλωματικοί
διπλω ατικοί και στρατιωτικοί αντι-
τους Ανταποκρίθηκε μόνον
τους. όνον ο επικεφαλής των πρόσωποι της Γαλλίας και της Αγγλίας απέφευ-
απέφευ
ρωσικών πλοίων αντιναύαρχος Π. Π Ρίκορντ (P. γαν να καταγγείλουν μεε αποτελεσ
αποτελεσματικό
ατικό τρόπο
Rikord). Οι επικεφαλής της αγγλικής και γαλλι-
γαλλι τις αντικυβερνητικές πράξεις
πράξεις, αισιοδοξούσαν
κής μοίρας
οίρας Ε.
Ε Λάϊονς (E. Lyons) και Λαλάντ (La- ότι θα πετύχαιναν στους στόχους τους
τους. Ένας από
lande) αντίστοιχα χρησι
χρησιμοποίησαν
οποίησαν διπλή γλώ
γλώσσα
σσα: τους φανατικότερους,
φανατικότερους ο Θεόκλητος Φαρμακί-
Φαρ ακί
ενώ επισήμως
επισή ως κα καταδίκασαν
ταδίκασαν το εγχείρημα
εγχείρη α των δης καλούσε τους οομόφρονές
δης, όφρονές του να «ρίξουν
ρίξουν
Υδραίων διαβεβαίωσαν ιδιαιτέρως τους τελευ-
Υδραίων, τελευ εις τον λάκκον τον Πυγμαλίωνα».
Πυγ αλίωνα Στο εξαιρετικά
ταίους ότι δεν ήταν διατεθει
διατεθειμένοι
ένοι να χρησι
χρησιμο-ο φορτισ ένο ιδεολογικό πλαίσιο,
φορτισμένο πλαίσιο δεν έλειψαν και
ποιήσουν τα κανόνια των πλοίων τους για να σκέψεις για τη φυσική εξόντωση του Καποδί-
Καποδί
υποστηρίξουν τον Καποδίστρια
Καποδίστρια. Ο Μιαούλης στρια ως έσχατη λύση.
λύση Νέες ωστόσο προσπά-
προσπά
ήταν στο έπακρο οργισμένος.
οργισ ένος Έγραψε στο κοινό θειες να εξεγερθεί ο στρατός της Στερεάς
της Ύδρας:
Ύδρας «Εάν
Εάν ο Ρικόρδ ζητήση να μας ας κτυ-
κτυ απέτυχαν πάλι παρά την εμπλοκή
ε πλοκή και του ίδιου
πήση θα τον κτυπήσωμεν
πήση, κτυπήσω εν κ’ κ ημείς
η είς και θέλομεν
θέλο εν του Τσωρτς.
Τσωρτς Για να μηνην αλλάξουν απόψεις οι
δείξει καν ότι ηξεύρο
ηξεύρομενεν νν’ αποθάνω
αποθάνωμενεν εντί
εντί- Ερ ουπολίτες μετέβη
Ερμουπολίτες, ετέβη στην Ερ
Ερμούπολη
ούπολη ο ίδιος
μως
ως διά την υπεράσπισιν των νόμων νό ων και την Μαυροκορδάτος Στον Απόλλωνα, φύλλα του
ο Μαυροκορδάτος.
ελευθερίαν της πατρίδος
πατρίδος». Μόλις τα ρωσικά οποίου διοχετεύονταν παντού,
παντού διατυπώθηκαν
πλοία την 1η
πλοία, η Αυγούστου
Αυγούστου, κινήθηκαν επιθετικά
επιθετικά, οξύτατες και πολλές φορές υπερβολικές ή και
ο Μιαούλης και όσοι Υδραίοι απέμεναν
απέ εναν μαζί
αζί του ανυπόστατες κατηγορίες κατά του Καποδίστρια:
ανατίναξαν τα εθνικά πλοία «Ύδρα»
Ύδρα και «Ελλάς»,
Ελλάς ότι ήδη από την άφιξή του
του, όλες οι πράξεις του
και διέφυγαν στο νησί τους.
τους εξυπηρετούσαν τη φιλαρχία του και απέβλεπαν
συστη ατικά στην υποδούλωση των Ελλήνων
συστηματικά
Η αντίδραση της Κυβέρνησης στη Ρωσία.
Ρωσία Σημαντική
Ση αντική στη διάδοση των φανατι-
φανατι
Η Κυβέρνηση προσπάθησε να εκ εκμεταλλευτεί
εταλλευτεί κών απόψεων ήταν η συμβολή
συ βολή του Αλέξανδρου
την έκπληξη και τον φόβο από τα γεγονότα του και του Παναγιώτη Σούτσου μεε τα ποιητικά και
Πόρου λόγω της προσβολής από τους Υδραίους πεζά κείμενά
κεί ενά τους.
τους
της ρωσικής σημαίας
ση αίας και τον θάνατο κατά την
αντιπαράθεση Ρώσων.
Ρώσων Με απόφασή της παρα- παρα Κατάληψη και λεηλασία της Καλαμάτας
Καλα άτας από
πέ φθηκαν να δικαστούν σε «εξαιρετικό»
πέμφθηκαν εξαιρετικό δικα
δικα- τους Μανιάτες
στήριο για εγκλήματα
εγκλή ατα εσχάτης προδοσίας τα Η συνεννόηση των υδραίικων πλοίων μεε τους
μέλη
έλη του κοινού της Ύδρας και οι κορυφαίοι α- Μανιάτες που κατηύθυναν οι Μαυρομιχαλαίοι
Μαυρο ιχαλαίοι
ντιπολιτευό ενοι στη
ντιπολιτευόμενοι στηνν Ύδρα
Ύδρα. Κλήθηκαν συγ-
συγ οδήγησε στην κατάληψη και λεηλασία της Κα Κα-
χρόνως όλοι οι δημόσιοι
δη όσιοι υπάλληλοι,
υπάλληλοι πολιτικοί λα άτας (2 Σεπτεμβρίου
λαμάτας Σεπτε βρίου 1831). Και ενώ ο Ρί-
Ρί
και στρατιωτικοί,
στρατιωτικοί να ορκιστούν ότι δεν ανήκαν κορντ που μεε τον υπέρμετρο
κορντ, υπέρ ετρο ζήλο του έβλαψε
σε καμιά
κα ιά μυστική
υστική εταιρεία και υπάκουαν τις δια
δια- τελικά τον Καποδίστρια
Καποδίστρια, έσπευσε μεε τα ρωσικά
221
πλοία στα παράλια της Μάνης για να περιορίσει επανάσταση (révolution). Η αντιστροφή ήταν
τους Μανιάτες,
Μανιάτες ο νέος επικεφαλής του γαλλικού πλήρης πολλοί αξιωματικοί
πλήρης: αξιω ατικοί του γαλλικού στρα
στρα-
εκστρατευτικού σώματος
σώ ατος στην Πελοπόννησο τού ιδιαίτερα όσοι είχαν έλθει στην Πελοπόν-
τού, Πελοπόν
στρατηγός Γκεενέκ (Guéhéneuc), εισέβαλε στην νησο μετά
ετά την Ιουλιανή Επανάσταση και την
Καλα άτα έδιωξε τους Μανιάτες αλλά αρνή-
Καλαμάτα, αρνή προσπάθεια των Ρώσων να καταστείλουν την
θηκε μετά
θηκε, ετά από αίτηση του Καποδίστρια,
Καποδίστρια να πα-πα εξέγερση των Πολωνών,
Πολωνών εμφορούνταν
ε φορούνταν από έν-
έν
ραδώσει την πόλη στις ελληνικές αρχές,
αρχές γιατί,
γιατί τονα φιλελεύθερα αισθή
αισθήματα
ατα και δεν έκρυβαν
όπως είπε χαρακτηριστικά
χαρακτηριστικά, θεωρούσε τις ενέρ
ενέρ- τη συμπάθειά
συ πάθειά τους προς τις επιδιώξεις της αν
αν-
γειες της αντιπολίτευσης όχι στάση (révolte) αλλά τιπολίτευσης.
τιπολίτευσης
222
1. Θεόκλητος Φαρμακίδης
Φαρ ακίδης (1784-1860)
από Μαρίνος Π Βρετός, Εθνικόν Ημερολό-
Π. Βρετός Η ερολό
γιον διά το έτος 1862, Παρίσι 1861
Στην κορύφωση του αντικαποδιστριακού αγώνα της α-

ντιπολίτευσης ο Θ.
ντιπολίτευσης, Θ Φαρμακίδης
Φαρ ακίδης έγραφε στις 9.8.1831 από
την Ύδρα προς τον Δρόσο Μανσόλα στην Ερμούπολη:
Ερ ούπολη
«Εμπρός
Ε πρός ο Πυγ
Πυγμαλίων
αλίων [= ο Καποδίστριας
Καποδίστριας] πίπτει
πίπτει. Αι ανα
ανα-
φοραί των αντιπρέσβεων και μοιράρχων
οιράρχων Άγγλων και Γάλ-
Γάλ
λων τού κατεπλήγωσαν την καρδίαν
καρδίαν, και αι προς τας
Αυλάς των θέλουν τον ρίψει εις τον λάκκον διά παντός
παντός·
αλλά ας τον ρίψωμεν
ρίψω εν ημείς
η είς προτήτερα –και
και τούτο είναι
το ενδοξότερον και εντιμότερον–
εντι ότερον και ότι πίπτει ευκολώ-
ευκολώ
τερον δεν είναι κα
καμμία
ία α
αμφιβολία,
φιβολία και αν δεν έπεσε έως
τώρα ημείς
τώρα, η είς είμεθα
εί εθα αίτιοι τούτου·
τούτου διότι δεν ηθελήσαμεν
ηθελήσα εν
να τον σπρώξωμεν·
σπρώξω εν μη η νυν ανώμεν·
ανώ εν πρόσω,
πρόσω πρόσω».
πρόσω
Χιακόν Αρχείον, επιμ.
επι Γιάννη Βλαχογιάννη,
Βλαχογιάννη τ.τ Δ΄,
Δ΄ Αθήνα
1910, σσ.
σσ 290-292
2. Ανυπόγραφο κείμενο
κεί ενο στο οποίο τονίζεται η ανάγκη η
αντιπολίτευση να δημιουργήσει
δη ιουργήσει τετελεσ
τετελεσμένα
ένα γεγονότα
1 πριν οι Δυνάμεις
Δυνά εις αποφασίσουν να στηρίξουν τον Κα Κα-
ποδίστρια μεταξύ
ποδίστρια· εταξύ άλλων προτείνεται η δολοφονία του
(«το
το κατά του προσώπου αιφνίδιον και ολιγόχειρον κί-
κί
νη α [1831]
νημα»),
3. Πρώτο φύλλο από το ιδιόχειρο κείμενο

κεί ενο της Σοφίας
Τρικούπη στο οποίο,
οποίο μεταξύ
εταξύ άλλων,
άλλων αναφέρεται διά-
διά
λογος της μητέρας
ητέρας της Αικατερίνης Μαυροκορδάτου
Μαυροκορδάτου-
Τρικούπη μεε τον Καποδίστρια για τη συμπεριφορά
συ περιφορά των
ηγετών του 1821
4. Παναγιώτης Σούτσος (1806-1868)

Ξυλογραφία, χ.χ.
Ξυλογραφία χχ
Σούτσος Πανόραμα
5. Αλέξανδρος Σούτσος, Πανόρα α της Ελλάδος,
Ελλάδος ή συλ-
συλ
λογή ποικίλων ποιημάτων
ποιη άτων, Ναύπλιο 1833
Συγκεντρωτική έκδοση των αντικαποδιστριακών ποιη-
μάτων
άτων του Αλεξάνδρου Σούτσου
6. Αντικαποδιστριακή σάτιρα μεε τίτλο:

τίτλο «Οι
Οι Έλληνες προς
τον Κύριον Καποδίστριαν»
Καποδίστριαν
3
223
2
224
4 6
5 7
225
9
226
7. Ιωάννης Μακρυγιάννης (1797-1864)

από: Karl Krazeisen, Bildnisse ausgezeich-
Μόναχο] 1831
Ο Μακρυγιάννης αρνήθηκε να υπογράψει τον όρκο που

ήθελε η Κυβέρνηση·
Κυβέρνηση αντιπρότεινε δικό του τύπο όρκου,
όρκου
όπου μεταξύ
εταξύ άλλων έγραφε
έγραφε: «Ορκίζομαι
Ορκίζο αι πάλε και τώρα
εις τ’ όνομα
όνο α της Αγίας Τριάδας ότι δεν ξέρω στο παρα
παραμι-ι
κρό ούτ’ ενέχομαι
κρό, ενέχο αι διά την εταιρία οπού ξεσκέπασες η
Εξοχότητά σου».
σου Η Γραμματεία
Γρα ατεία Στρατιωτικών δεν δέχ-δέχ
θηκε το σχετικό έγγραφό του και του ανακοίνωσε ότι τον
θεωρούσε εκτός υπηρεσίας.
υπηρεσίας
Αρχείον του Στρατηγού Ιωάννου Μακρυγιάννη, επιμ.
επι Γ.
Γ Βλαχο-
Βλαχο
γιάννη τ.
γιάννη, Α΄ Ιστορικά έγγραφα, Αθήνα 1907, σσ.
τ Α΄: σσ 157-158, 167
8. Άποψη της Μάνης

Λιθογραφία από Τσούλιος, Ιστορικόν λεύκω
από: Γεώργιος Τσούλιος λεύκωμα
α
της Ελληνικής Επαναστάσεως, τ.
10
9. Άποψη της Ύδρας
από Antoine-Laurent Castellan, Lettres
Χαλκογραφία από:
sur la Morée et les îles de Cérigo, Hydra et Zante, τ. 1,
Παρίσι 1808, δημοσιευμένη
δη οσιευ ένη στο:στο Γεώργιος Τσούλιος,
Τσούλιος
Ιστορικόν λεύκωμα
λεύκω α της Ελληνικής Επαναστάσεως, τ. τ 2,
Αθήνα 1970
10. Λάζαρος Κουντουριώτης (1769-1852)

11 Ξυλογραφία από:
από Αναστάσιος Ν. Γούδας Βίοι Παράλλη-
Ν Γούδας, Παράλλη
λοι των επί της Αναγεννήσεως της Ελλάδος διαπρεψάν
διαπρεψάν-
των ανδρών, τ.
τ Δ΄,
Δ΄ Αθήνα 1871
11. Ανδρέας Μιαούλης (1769-1835)

από: Karl Krazeisen, Bildnisse ausgezeich-
Μόναχο] 1831
12. Η φρεγάτα «Ελλάς»

Ελλάς και το ατμόπλοιο
ατ όπλοιο «Καρτερία»
Καρτερία
Μόναχο] 1831
13. Προκήρυξη του Κυβερνήτη προς τους Έλληνες στην

οποία καταγγέλλεται η αντικυβερνητική στάση των
Υδραίων Ναύπλιο 30.7.1831
Υδραίων,
227
12
13 15
228
14
229
14. Επιστολή του Κυβερνήτη στον διπλωματικό

διπλω ατικό αντιπρόσωπο της Ρωσίας Ρούκμαν
Ρούκ αν (Rückmann) μεε την οποία
αποδίδει τα γεγονότα του Πόρου και την προσβολή της ρωσικής ση
σημαίας
αίας στα «μωρά
ωρά και εγκλη
εγκληματικά»
ατικά
σχέδια λίγων αντικυβερνητικών
αντικυβερνητικών· παράλληλα τονίζει την αφοσίωση και ευγνω
ευγνωμοσύνη
οσύνη του ελληνικού
έθνους προς τη Ρωσία για τη βοήθειά της,
της Ναύπλιο 30.7.1831
15. Δίγλωσση διακοίνωση των διπλωματικών

διπλω ατικών αντιπροσώπων της Αγγλίας και της Ρωσίας,
Ρωσίας Ντώκινς και Ρούκ-
Ρούκ
μαν
αν αντίστοιχα,
αντίστοιχα προς τον Ιω
Ιω. Καποδίστρια μεε την οποία αποδοκι
αποδοκιμάζουν
άζουν το κίνη
κίνημα
α του Πόρου
Πόρου, Ναύπλιο
20.7./1.8.1831
16. Αναφορά του Μ Μ. Σικελιανού

Σικελιανού, προσωρινού επί της Δικαιοσύνης ΓραΓραμματέα,
ατέα προς τον Ιω
σχετικά μεε τα γεγονότα της Ύδρας και του Πόρου· περιγράφει τις «εγκληματικές»
εγκλη ατικές πράξεις των υπευθύνων
και ζητά την παραπομπή
παραπο πή τους σε δίκη,
δίκη Ναύπλιο 13.8.1831
17. Προκήρυξη των Υδραίων προς τους Έλληνες μεε την οποία προβάλλονται οι θέσεις της αντιπολίτευσης,
αντιπολίτευσης
Ύδρα 20.8.1831
18. Ο επικεφαλής του γαλλικού εκστρατευτικού σώ

σώματος
ατος στην Πελοπόννησο στρατηγός Γκεενέκ
Γκεενέκ, απαντώντας
στον Αλ.
Αλ Μαυροκορδάτο που θεώρησε την άφιξή του ευτυχές γεγονός για την Ελλάδα
Ελλάδα, τονίζει ότι ευρι
ευρι-
σκό ενος σε μια
σκόμενος ια άκρη της Πελοποννήσου δυστυχώς δεν έχει την επιρροή που θα του επέτρεπε να φρο-
ντίσει για τη γρήγορη επίλυση του ελληνικού ζητήματος,
ζητή ατος 25.8/6.9.1831
16 18
230
17
Η δολοφονία γοντα. Οι υπόνοιες για εεμπλοκή
γοντα πλοκή Γάλλων στραστρα-
τιωτικών που βρίσκονταν στο Ναύπλιο,
Ναύπλιο αν ευ- ευ
σταθούν θα πρέπει να αποδοθούν σε ατομική
σταθούν, ατο ική
Αποτυχία μιαςιας τελευταίας απόπειρας συμφι-
συ φι
πρωτοβουλία και όχι στην οποιαδήποτε ανά ανά-
λίωσης
μειξη
ειξη της Γαλλικής Κυβέρνησης.
Κυβέρνησης Η αναζήτηση
Στις αρχές Σεπτεμβρίου,
Σεπτε βρίου όταν όλες οι προσπά
προσπά-
συνενόχων των Μαυρο
Μαυρομιχαλαίων
ιχαλαίων ανά
ανάμεσα
εσα σσ’
θειες της αντιπολίτευσης να διευρύνει τα ερείσματά
ερείσ ατά
ορισ ένους προκρίτους της Πελοποννήσου,
ορισμένους Πελοποννήσου
της κυρίως μεε την εξέγερση των στρατευ
της, στρατευμάτων
άτων
στηρίζεται
στη ρίζεται σε ασφαλέστερα τεκμήρια.
τεκ ήρια Η δολο-
δολο
της Στερεάς,
Στερεάς είχαν αποτύχει και η Κυβέρνηση
φονία του Καποδίστρια δεν φαίνεται να ήταν το
απειλούσε ακόμα
ακό α και την ίδια την Ύδρα
Ύδρα, άρχισε
αποτέλεσ α ευρύτερης συνωμοσίας,
αποτέλεσμα συνω οσίας στην οποία
να παρατηρείται διάσταση απόψεων μεταξύ εταξύ
διευθυντικό ρόλο είχαν ξένοι παράγοντες ή η
Υδραίων και των συγκεντρωμένων
συγκεντρω ένων στο νησί τους
ηγεσία της αντιπολίτευσης στην ΎδραΎδρα, αλλά το
αντικυβερνητικών Σύ
αντικυβερνητικών. Σύμφωνα
φωνα μεε δύο τουλάχιστον
τελευταίο όπλο που διέθεταν τα πιο παραδο-
παραδο
μαρτυρίες,
αρτυρίες οι Υδραίοι πρόκριτοι,
πρόκριτοι παρακάμπτο
παρακά πτο-
σιακά στοιχεία της ελληνικής κοινωνίας για να
ντας τους άλλους αντιπολιτευομένους,
αντιπολιτευο ένους επι-
υπερασπίσουν την άμεσα
ά εσα απειλούμενη
απειλού ενη κοινω-
κοινω
χείρησαν προσέγγιση μεε την Κυβέρνηση,
Κυβέρνηση αλλά
νική τους υπόσταση
υπόσταση. Η συγκυρία έδωσε στην
το τραγικό γεγονός του Ναυπλίου κατέστρεψε
πράξη τους διαφορετικό περιεχόμενο:
περιεχό ενο ενώ είχε
την προοπτική κάποιου ενδεχομένως
ενδεχο ένως συμβιβα-
συ βιβα
τα χαρακτηριστικά μιαςιας βεντέτας
βεντέτας, πήρε και τη
σ ού
σμού.
χροιά της υπεράσπισης των καταργημένων
καταργη ένων
ελευθεριών.
ελευθεριών
Το έγκλημα
έγκλη α του Ναυπλίου Με την ενέργεια όμως
ό ως των Μαυρομιχαλαίων
Μαυρο ιχαλαίων
Το πρωί της 27ης
ης Σεπτε
Σεπτεμβρίου
βρίου 1831 ο Ιω
Ιω. Καπο
Καπο- δεν ματαιώθηκαν
αταιώθηκαν και οι προσδοκίες πολλών α-
δίστριας δολοφονήθηκε από τον Κωνσταντίνο ντιπολιτευο ένων που είχαν σπεύσει να τονί-
ντιπολιτευομένων τονί
και τον Γεώργιο Μαυρομιχάλη.
Μαυρο ιχάλη Κτυπήθηκε σουν μεε έμφαση
έ φαση «ή ή αυτός ή εμείς»
ε είς και μερικοί
ερικοί
μπροστά
προστά στον ναό του Αγίου Σπυρίδωνα στο από αυτούς δεν είχαν διστάσει να θεωρήσουν
Ναύπλιο Ο συνοδός του Κυβερνήτη πλήγωσε
Ναύπλιο. ακό η και τη δολοφονία,
ακόμη δολοφονία λίγους μήνες ήνες πριν
τον Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη,
Μαυρο ιχάλη ο οποίος,
οποίος αδυ-
αδυ αυτή συντελεστεί,
συντελεστεί ως το έσχατο μέτροέτρο ανατρο-
ανατρο
νατώντας να διαφύγει,
διαφύγει πιάστηκε από το οργιοργι- πής του Καποδίστρια προτού οι Δυνάμεις
Δυνά εις απο-
απο
σ ένο πλήθος και θανατώθηκε οικτρά.
σμένο οικτρά Ο φασίσουν να τον στηρίξουν μέχρι έχρι την εκλογή
Γεώργιος Μαυρομιχάλης
Μαυρο ιχάλης κατέφυγε στη γαλλική του νέου ηγεμόνα.
ηγε όνα Και δεν έκρυψαν την ικανο-
ικανο
πρεσβεία που αναγκάστηκε να τον παραδώσει
πρεσβεία, ποίησή τους για το έγκλημα.
έγκλη α
υπό τον όρο να δικαστεί
δικαστεί. Στην ανάκρισή του ο Η είδηση της δολοφονίας του Καποδίστρια
Γ. Μαυρομιχάλης
Μαυρο ιχάλης αρνήθηκε κάθε συμμετοχή
συ ετοχή συγκλόνισε τους πολλούς,
πολλούς κυρίως τους χωρι- χωρι
στο έγκλημα.
έγκλη α Αυτόπτες,
Αυτόπτες όμως,
ό ως μάρτυρες
άρτυρες βεβαί-
βεβαί κούς της Πελοποννήσου
Πελοποννήσου. Οι αντιδράσεις τους
ωσαν ότι αυτός μαχαίρωσε
αχαίρωσε τον Κυβερνήτη τη έδειχναν ότι είχαν χάσει τον προστάτη τους:
τους «οο
στιγ ή που τον πυροβολούσε ο Κ
στιγμή Κ. Μαυρο
Μαυρομιχά-
ιχά λαός τον έκλαψε και τον κλαίει ακόμα
ακό α σαν πα-
πα
λης Συγκροτήθηκε στρατιωτικό δικαστήριο για
λης. τέρα και ευεργέτη του
του», ση
σημειώνει
ειώνει ένας σύγ
σύγ-
να τον δικάσει.
δικάσει Στη δίκη του δεν αποκάλυψε τί- τί χρονος σφοδρός επικριτής του Κυβερνήτη.
Κυβερνήτη
ποτα για τα κίνητρα της πράξης τους
τους. Μόνο στη Στους πολλούς,
πολλούς αφού θα μένουν
ένουν άλυτα τα προ-
προ
διαθήκη του μίλησε
ίλησε για σύνταγμα,
σύνταγ α νόμους
νό ους ελεύ-
ελεύ βλή ατά τους
βλήματά τους, θα διατηρηθεί έντονα η ανά- ανά
θερους ομόνοια.
θερους, ο όνοια Καταδικάστηκε σε θάνατο και μνηση
νηση του Καποδίστρια και στα οθωνικά χρόνια.
χρόνια
εκτελέστηκε.
εκτελέστηκε Η τριμελής
τρι ελής Διοικητική Επιτροπή (πρόεδρος
πρόεδρος
Δεν εντοπίστηκαν
εντοπίστηκαν, παρά τον ζήλο των ανα ανα- ο Αυγουστίνος Καποδίστριας
Καποδίστριας, μέληέλη οι Θεόδω
Θεόδω-
κριτικών αρχών,
αρχών ασφαλή τεκτεκμήρια
ήρια που θα μπο-
πο ρος Κολοκοτρώνης και Ιωάννης Κωλέττης
Κωλέττης) που
ρούσαν να συνδέσουν άμεσα
ά εσα την αντιπολίτευση ανέλαβε την εξουσία μετά
ετά τη δολοφονία του Κυ-
Κυ
στην Ύδρα μεε το έγκλημα
έγκλη α του Ναυπλίου.
Ναυπλίου Δεν βερνήτη γρήγορα διασπάστηκε.
διασπάστηκε Σχηματίστηκαν
Σχη ατίστηκαν
προέκυψε επίσης κανένα στοιχείο για εεμπλοκή
πλοκή δύο αντίπαλα στρατόπεδα,
στρατόπεδα δύο χωριστές εθνο-εθνο
στη δολοφονία οιουδήποτε αγγλικού παρά- παρά συνελεύσεις συνεδρίαζαν και ένας νέος εμφύ-ε φύ
232
λιος πόλε
πόλεμος
ος δεν άργησε να ξεσπάσει
ξεσπάσει. Ο Αυ
Αυ- χία που κυριάρχησε στη χώρα όλο το 1832 κα
κα-
γουστίνος αναγκάστηκε
αναγκάστηκε να παραιτηθεί και πα
πα- τέστησε αδύνατη κάθε αντίδραση στην απόφαση
ραλα βάνοντας το ταριχευ
ραλαμβάνοντας ταριχευμένο
ένο σώ
σώμα α του των τριών Δυνάμεων
Δυνά εων να επιβάλουν ως πολί
πολί-
αδελφού του κατέφυγε στην Κέρκυρα.
Κέρκυρα Η αναρ-
αναρ τευ α της χώρας την απόλυτη μοναρχία.
τευμα οναρχία
233
1. Σφραγίδα του Ιω
Ιω. Καποδίστρια από κόκκινο σκληρό
λίθο
2. Σφραγίδα του Ιω.

Ιω Καποδίστρια μεε κρυστάλλινη λαβή
3. Καρφίτσα του Ιωάννη Καποδίστρια

Καποδίστρια, που περικλείει με-
ε 1
τάλλιο μεε έκτυπη προτομή
προτο ή ανδρός και ταινία μεε την
επιγραφή:
επιγραφή «ΕΛΛΗΝΩΝ ΨΥΧΑC
ΨΥΧΑ EKTHCATO»
4. Ταμπακοθήκη
Τα πακοθήκη μεε μικρογραφία
ικρογραφία του Ιω.
5. Κου
Κουμπί
πί της στολής που φορούσε ο Ιω.
Ιω Καποδίστριας
την ημέρα
η έρα της δολοφονίας του
2
6. Μικρό μέρος
έρος κρανιακού οστού και μαλλιά
αλλιά του Ιω
Ιω. Κα
Κα-
ποδίστρια σε πλαίσιο
7. Εγκύκλιος του Γραμματέα

Γρα ατέα της Επικρατείας «προς
προς τους
κατά την Επικράτειαν Εκτάκτους Επιτρόπους,
Επιτρόπους Διοικη-
Διοικη
τάς και Τοποτηρητάς»
Τοποτηρητάς μεε την οποία γνωστοποιείται ο
θάνατος του Ιω.
Καποδίστρια Ναύπλιο 27.9.1831
3
Διάταξις της εκφοράς της Α.Ε.
Α Ε του αει
αειμνήστου
νήστου Κυ
Κυ-
βερνήτου της Ελλάδος Ι.Ι Α.
Α Καποδίστρια»
9. Αναφορά των κατοίκων Μεγαρίδος μεε την οποία εκ-

εκ
φράζουν την οδύνη τους για τη δολοφονία του Κυβερ-
Κυβερ
νήτη,
νήτη Θήβα 5.10.1831
10. Σπουδή για το έργο «Η

Η δολοφονία του Καποδίστρια»
4
Τσόκος π.
π 1850
11. «Η
Η δολοφονία του Καποδίστρια»
Τσόκος π.
π 1850
12. «Η
Η δολοφονία του Ιω.
Ιω Καποδίστρια»
ολύβι σε χαρτόνι,
χαρτόνι β΄ μισό
ισό 19ου
ου αι.
αι
5
234
10
235
11
12
236
13
14
237
15
16
13. Σπάνια απόδοση της σκηνής της δολοφονίας που το-
το
ποθετείται μέσα
έσα στον ναό του Αγίου Σπυρίδωνα
Ελαιογραφία: Χαράλαμπος
Ελαιογραφία Χαράλα πος Παχής,
Παχής 1872
Μουσείο Καποδίστρια - Κέντρο Καποδιστριακών Μελετών
14. «Η
Η δολοφονία του Κυβερνήτου εν Ναυπλίω»
Ναυπλίω
Δελτάριο από ομώνυμο
ο ώνυ ο πίνακα του X. Παχή
Π Γαούτση
15. «Ο
Ο θάνατος J.Α.
Α Καποδίστρια τη 27 Δεκε
Δεκεμβρίου
βρίου 1831»
Χαρακτικό αγνώστου μεε τον τίτλο και στα ρωσικά
Π Γαούτση
16. Η απόφαση του Διαρκούς Στρατιωτικού Συ Συμβουλίου

βουλίου
μεε την οποία καταδικάστηκαν ο αυτουργός της δολο-
δολο
φονίας του Ιω.
Ιω Καποδίστρια Γ.
Γ Μαυρομιχάλης
Μαυρο ιχάλης και οι
συνεργοί στο έγκλημα,
έγκλη α 7.10.1831
238
17 18
19 21
239
17. Έγγραφο του Εδ

Εδ. Μάσσονος (Ed. Masson), συνηγόρου του Γ Γ. Μαυρο
Μαυρομιχάλη,
ιχάλη προς τη Γρα
Γραμματεία
ατεία της Δι
Δι-
καιοσύνης μεε το οποίο ζητά να θεωρηθεί αναρμόδιο
αναρ όδιο το στρατιωτικό δικαστήριο που καταδίκασε σε θάνατο
τον πελάτη του,
18. Κατάθεση του Ιωάννη Καραγιάννη

Καραγιάννη, συνεργάτη των Μαυρο
Μαυρομιχαλαίων,
ιχαλαίων ο οποίος ανατρέπει προηγού
προηγούμενες
ενες
καταθέσεις του και ενοχοποιεί Έλληνες και Γάλλους για το έγκλημα,
έγκλη α 9.10.1831
19. Εξέταση του Γεωργίου Κοζώνη,

Κοζώνη σω
σωματοφύλακα
ατοφύλακα του Ιω
Καποδίστρια, ο οποίος τραυ
τραυμάτισε
άτισε τον Κωνστα-
ντίνο Μαυρομιχάλη
Μαυρο ιχάλη αμέσως
α έσως μετά
ετά τη δολοφονία,
δολοφονία Ναύπλιο 4.10.1831
Γρα ατέας της Δικαιοσύνης Μιχαήλ Σικελιανός ζητά την άδεια της Γερουσίας ώστε να κληθεί ο Γάλ
Γάλ-
λος στρατιωτικός Pellion να καταθέσει για όσα είπε στη Γερουσία την ημέρα
η έρα της δολοφονίας του Κυ-
Κυ
βερνήτη,
βερνήτη 30.10.1831
21. Κατάλογος καταγραφής των ευρεθέντων εγγράφων κατά την έρευνα στο σπίτι του Ανδρέα Καλα
Καλαμογδάρτη,
ογδάρτη
16.11.1831
22
240
22. «Οι
Οι ήρωες Κωνσταντίνος και Γεώργιος Μαυρο
Μαυρομιχάλαι
ιχάλαι προ
προμελετώντες
ελετώντες καθείς την Τυραννοκτονίαν του
Ι. Καποδίστρια
Καποδίστρια»
Ποίημα
Ποίη α του Αλεξάνδρου Σούτσου
23. «Το
Το λείψανον του Ιω.
Ιω Καποδίστρια»
Ποίημα
Ποίη α που επιχειρεί να δικαιολογήσει τη δολοφονία του Κυβερνήτη
24. Ο Κυβερνήτης Αυγ

Αυγ. Καποδίστριας
Καποδίστριας, ύστερα από τις πιέσεις των αντιπρέσβεων
αντιπρέσβεων, ανακοινώνει στη Γερουσία
την παραίτησή του,
25. «Ο
Ο ψευδοκυβερνήτης της Ελλάδος Αυγουστίνος Καποδίστριας από το πλοίον της φυγής του»
του
Ποίημα
Ποίη α του Αλεξάνδρου Σούτσου
26. «Το
Το Τραγούδι του Συνταγματικού»
Συνταγ ατικού
Ποίημα
Ποίη α του Αλεξάνδρου Σούτσου το οποίο εξυ
εξυμνεί
νεί τη δολοφονία του Καποδίστρια και τις ακόλουθες νίκες
των συνταγματικών
συνταγ ατικών κατά των καποδιστριακών
27. Αντικείμενα
Αντικεί ενα γραφείου του Αυγουστίνου Καποδίστρια,
Καποδίστρια αδελφού του Ιω.
25 26
241
27
Ο Καποδίστριας μετά
ετά τον Καποδίστρια
Ο Καποδίστριας είναι ση σημείο

είο αναφοράς για τη ελπίδα που γέννησε η άφιξη του Όθωνα έως τη
μελέτη
ελέτη της ιστορίας της νεότερης ΕλλάδαςΕλλάδας. διάψευση των προσδοκιών και την έξωσή του
Προσωπικότητα μεε πλούσια πολιτική δράση,
δράση πα-πα και καταγράφουν αντίστοιχες αντιφάσεις στη
νευρωπαϊκής εμβέλειας,
ε βέλειας αμφιλεγόμενη,
α φιλεγό ενη η οοπ ποία
οία χρήση του καποδιστριακού παραδείγματος.
παραδείγ ατος Κυ-
Κυ
διακόπηκε βίαια,
βίαια πρότυπο προς μίμηση
ί ηση ή παρά-
παρά ριαρχεί η σύγκριση Κυβερνήτη και Μονάρχη ως
δειγ α προς αποφυγή
δειγμα αποφυγή, αποτέλεσε αντικεί
αντικείμενο
ενο αντιδιαστολή αναλογία ή ταύτιση των δύο προ-
αντιδιαστολή, προ
έρευνας που μέχρι
έχρι τις μέρες
έρες μας
ας έχει αποδώσει σώπων και των πολιτικών τους,
τους που θα διαρκέσει
πολλές εκατοντάδες τίτλους δημοσιευ
δη οσιευμάτων.
άτων έως το τέλος του αιώνα
αιώνα. Κριτήριο της συγ
συγκρι
κρι-
Άρθρα στον Τύπο,
Τύπο δη
δημοσιεύσεις
οσιεύσεις τεκ
τεκμηρίων,
ηρίων ποπο- τικής αξιολόγησής τους αναδεικνύεται ο βαθμός
βαθ ός
λιτικός λόγος,
λόγος ιστορικά κείμενα,
κεί ενα μονογραφίες,
ονογραφίες εξυπηρέτησης του εθνικού συμφέροντος
συ φέροντος και η
θεατρικά έργα,
έργα πεζά και ποιήματα
ποιή ατα φωτίζουν ανά ιξη τού,
ανάμιξη τού διαβρωτικού,
διαβρωτικού ξένου παράγοντα.
παράγοντα Οι
όψεις της ζωής και της δράσης του. του Μαζί μεε εκδόσεις απο απομνημονευμάτων
νη ονευ άτων και ιστορικών
αυτά απεικονίσεις του σε έργα τέχνης,
αυτά, τέχνης τιμητικά
τι ητικά έργων από πρωταγωνιστές ή συ συμμετέχοντες
ετέχοντες
γρα ατόση α και νο
γραμματόσημα νομίσματα
ίσ ατα οριοθετούν τη στην Επανάσταση ανακυκλώνουν τις αντιθέσεις
θέση του στη νεοελληνική και ευρωπαϊκή ιστο- ιστο για τον Καποδίστρια,
Καποδίστρια αλλά η απόσταση από τον
ρική συνείδηση,
συνείδηση όπως αυτή αναπροσδιορίζεται βιολογικό κύκλο της ζωής του οδηγεί σε ύφεση
από την επομένη
επο ένη της δολοφονίας του έως σή- σή των παθών
παθών. Η απόφαση της Εθνοσυνέλευσης το
μερα,
ερα υπό το πρίσμα
πρίσ α των πολιτικών εξελίξεων,
εξελίξεων 1844 για ανέγερση ανδριάντα στο Ναύπλιο για
των κοινωνικών αλλαγών και των ιδεολογικών «την
την διαιώνισιν του μεγάλου
εγάλου σεβασ
σεβασμού
ού και της
αναζητήσεων.
αναζητήσεων εξαιρέτου ευγνωμοσύνης,
ευγνω οσύνης την οποίαν οι λαοί
της Ελλάδος σώζουσιν εις την μνήμην
νή ην του Αοι-
Αοι
Ο Καποδίστριας στον 19οο αιώνα δή ου Ι.Α.
δήμου Ι Α Καποδίστρια,
Καποδίστρια ποτέ Κυβερνήτου της
Ελλάδος αποτελεί την πρώτη σχηματοποιημένη
Ελλάδος» σχη ατοποιη ένη
Οι έντονες αντιπαραθέσεις καποδιστριακών
καποδιστριακών- πρόταση συναίνεσης.
συναίνεσης Η στάση αυτή θα ενδυνα-
ενδυνα
αντικαποδιστριακών
αντι καποδιστριακών κατά την περίοδο διακυ
διακυ- μωθεί
ωθεί τις επόμενες
επό ενες δεκαετίες και θα ενισχυθεί
βέρνησης του Καποδίστρια κορυφώνονται μεε το μεε την πολιτική της αποσιώπησης της δολοφο
δολοφο-
τραγικό τέλος του,
του στο οποίο μεταφέρεται
εταφέρεται το νίας.
νίας
επίκεντρο της σύγκρουσης.
σύγκρουσης Η καταγραφή της Στα χρόνια μετάετά τη βασιλεία του Όθωνα
Όθωνα, η
επικαιρότητας διχάζει τους σύγχρονους και τα Επανάσταση και η καποδιστριακή περίοδος με- ε
κεί ενα που κυκλοφορούν στον απόηχο της δο
κείμενα δο- ταφέρονται αργά από τη βιωμένη
βιω ένη εμπειρία
ε πειρία στον
λοφονίας αποτυπώνουν το δίπολο της ερ ερμη-
η χώρο της ιστορικής μνήμης.
νή ης Πενήντα χρόνια
νείας της ως πατροκτονίας ή τυραννοκτονίας:
τυραννοκτονίας η μετά
ετά το ‘21, καθώς η Μεγάλη Ιδέα προβάλλεται
εικόνα του σωτήρα
σωτήρα, που άφησε τη διεθνή σταδιο
σταδιο- ως κοινό όραμα
όρα α και παρακαταθήκη του ένδο-ένδο
δρο ία του
δρομία του, ανέλαβε τα ηνία της λεηλατη
λεηλατημένης
ένης ξου πρόσφατου παρελθόντος
ξου, παρελθόντος, οι αντιθέσεις λει
λει-
πατρίδας του και θυσιάστηκε,
θυσιάστηκε αντιπαρατίθεται μεε αίνονται και η διχόνοια ενοχοποιείται ως η
την εικόνα του ρωσόφιλου,
ρωσόφιλου επίορκου τυράννου μηητέρα
τέρα όλων των δεινών του έθνους.
έθνους Στο πλαί-
πλαί
που καταπάτησε το Σύνταγμα
Σύνταγ α και την εμπιστο-
ε πιστο σιο αυτό,
αυτό ο Καποδίστριας βρίσκει τη θέση του
σύνη του λαού του.
του στο βάθρο των ηρώων της Επανάστασης
Επανάστασης. Την
Την περίοδο της βασιλείας του Όθωνα κυ κυ- ίδια περίοδο,
περίοδο η καποδιστριακή διακυβέρνηση
κλοφορούν τα πρώτα βιογραφικά έργα και το χρησι οποιείται ευέλικτα ανάλογα μεε την αφή-
χρησιμοποιείται, αφή
πρώτο λογοτεχνικό έργο για τον Καποδίστρια.
Καποδίστρια γηση ως ιστορικό παράδειγμα,
γηση, παράδειγ α τόσο για τις
Τα έργα αυτής της περιόδου παρακολουθούν εσωτερικές εξελίξεις όπως δια διαμορφώνονται
ορφώνονται μεε
την πορεία από την πανηγυρική υποδοχή και την την αλλαγή στο πολίτευμα,
πολίτευ α τη συνεχή εναλλαγή
244
των κυβερνήσεων και τον εκσυγχρονισ

εκσυγχρονισμό ό του δειξης προσωπικοτήτων που θα ηγηθούν της
κράτους στην οικονομία,
οικονο ία την εκπαίδευση,
εκπαίδευση τον εσωτερικής εξυγίανσης και της εθνικής ολο- ολο
στρατό κλπ.,
κλπ όσο και σε σχέση μεε την πορεία της κλήρωσης Στην αναζήτηση αυτή ο Καποδί
κλήρωσης. Καποδί-
εξωτερικής πολιτικής και του Ανατολικού Ζητή
Ζητή- στριας παίζει καθοριστικό ρόλο.
ρόλο Καθιερώνεται
ματος.
ατος Τα αποκαλυπτήρια του ανδριάντα του ως πρότυπο πολιτικού ηγέτη και συναποτελεί
συναποτελεί,
Καποδίστρια στην Κέρκυρα το 1887 και τα δη- δη λίγα χρόνια μετά,
ετά μαζί
αζί μεε τον Τρικούπη και τον
μοσιεύματα
οσιεύ ατα των τελευταίων δεκαετιών του 19ου ου Βενιζέλο το τρίπτυχο των πολιτικών ηρώων της
αιώνα φανερώνουν την παγίωσή του στη συνεί
αιώνα, συνεί- νεότερης Ελλάδας
Ελλάδας. Εκδίδεται
Εκδίδεται, το 1940, για πρώτη
δηση του έθνους
έθνους, παρόλες τις διαφοροποιήσεις φορά στα ελληνικά το αυτοβιογραφικό υπόμνημά
υπό νη ά
στην αφήγηση και την ερ
ερμηνεία
ηνεία των γεγονότων
γεγονότων. του προς τον τσάρο Νικόλαο και πραγματοποιεί-
πραγ ατοποιεί
Ξεχωριστό είναι πάντα το ενδιαφέρον των ται η μετονομασία
ετονο ασία του Εθνικού Πανεπιστη
Πανεπιστημίου ίου
Επτανησίων Δη
Επτανησίων. Δημοσιεύματα,
οσιεύ ατα εκδο
εκδομένα
ένα σε με-
ε σε Καποδιστριακό,
Καποδιστριακό στο οποίο παραχωρείται
γάλο βαθμό
βαθ ό στην Κέρκυρα,
Κέρκυρα που επικεντρώνον-
επικεντρώνον κληροδότη α του συνεργάτη του,
κληροδότημα του Ιωάννη Δομ-Δο
ται στην πρώιμη
πρώι η δράση του στα Επτάνησα,
Επτάνησα πόλη Μερικά χρόνια νωρίτερα,
πόλη. νωρίτερα για τον εορτα-
εορτα
μονογραφίες
ονογραφίες και λόγοι σε επετειακές εκδηλώ-
εκδηλώ σ ό των εκατό χρόνων από την Επανάσταση,
σμό Επανάσταση
σεις συγκροτούν ένα σώμα
σεις, σώ α κειμένων
κει ένων μεε θετικό αποφασίζεται η ανέγερση ανδριάντα του στα
στη συντριπτική τους πλειοψηφία πρόσημο
πρόση ο για Προπύλαια η οποία τελικά πραγ
Προπύλαια, πραγματοποιείται
ατοποιείται τη
τον δικό τους Καποδίστρια
Καποδίστρια. Στους εορτασ
εορτασμούς
ούς δεκαετία του 1930.
για την ένωση των Ιονίων Νήσων μεε την Ελλάδα Στην κυρίαρχη αντίληψη,
αντίληψη η οποία εξαίρει τον
και για την πεντηκονταετία από την Επανάσταση ρόλο της προσωπικότητας και της εθνικής ομο- ο ο
ο Καποδίστριας,
Καποδίστριας συνδυάζοντας την επτανησιακή ψυχίας αντιτάσσεται από τις πρώτες δεκαετίες
καταγωγή μεε την ιδιότητα του πρώτου Κυβερ-
Κυβερ του 20ού
ού αι
αι. η αναδυό
αναδυόμενη
ενη σοσιαλιστική σκέψη
σκέψη.
νήτη του ελληνικού κράτους
κράτους, όπως αυτό προ προ- Μέσα από τη μαρξιστική
αρξιστική ανάλυση,
ανάλυση προτείνεται
έκυψε από την Επανάσταση
Επανάσταση, αποτελεί τη μια
ια νέα,
νέα κοινωνική,
κοινωνική ανάγνωση του Αγώνα και
γέφυρα συνάντησης της τοπικής μεε την εθνική των πρωταγωνιστών του και ανοίγουν παράθυρα
ιστορία
ιστορία. σε νέους προβληματισμούς
προβλη ατισ ούς και ερμηνείες.
ερ ηνείες Διε-
Διε
Η κρίση ξένων συγγραφέων κατά τον 19οο αι.αι ρευνάται ο ρόλος της αστικής τάξης τάξης, αλλά και
εντάσσεται κυρίως σε γενικά έργα για την Ελ Ελ- των αφανών,
αφανών αγροτών και ναυτικών,
ναυτικών επαναξιο-
επαναξιο
λάδα κι όχι σε εξειδικευμένα
εξειδικευ ένα για τον Καποδί-
Καποδί λογούνται οι αγωνιστές και οι κυρίαρχοι θεσμοί.
θεσ οί
στρια συγγρά
συγγράμματα.
ατα Η προσωπική εεμπειρία,
πειρία η Στις προσεγγίσεις των πρώτων μαρξιστών
αρξιστών συγ-
συγ
πολιτική τοποθέτηση και οι πηγές πληροφόρη-
πληροφόρη γραφέων η Ελληνική Επανάσταση ερ
γραφέων, ερμηνεύεται
ηνεύεται
σης των συγγραφέων τους καθορίζουν την ως προσπάθεια αστικού εκσυγχρονισμού
εκσυγχρονισ ού και ο
οπτική των έργων αυτών
αυτών, που φαίνεται να εεμ- Καποδίστριας χρεώνεται την ευθύνη της αποξέ- αποξέ
μένουν
ένουν στη φιλορωσική πολιτική του Καποδί-
Καποδί νωσης ή διαστρέβλωσης του φιλελεύθερου και
στρια και να επηρεάζονται από τον ανταγωνισμό
ανταγωνισ ό δη οκρατικού της χαρακτήρα.
δημοκρατικού χαρακτήρα Στην κομμουνι-
κο ουνι
των Μεγάλων Δυνάμεων.
Δυνά εων Σημαντικό
Ση αντικό στοιχείο στική εκδοχή,
εκδοχή όπως διατυπώνεται από τις αρχές
στη μελέτη
ελέτη αυτών των εκδόσεων αποτελεί όχι της δεκαετίας του 1930, αμφισβητείται
α φισβητείται συνολικά
μόνο
όνο το έτος συγγραφής και έκδοσης
έκδοσης, αλλά και ο ρόλος της αστικής τάξης ως αντιλαϊκός και ο
το έτος μετάφρασής
ετάφρασής τους στα ελληνικά.
ελληνικά Καποδίστριας θεωρείται αντιδραστικός,
αντιδραστικός εκπρό-
εκπρό
σωπος της φεουδαρχίας
φεουδαρχίας. Την ίδια εποχή εποχή, ο
Ιωάννης Μεταξάς αντιμετωπίζει
αντι ετωπίζει τον Καποδί-
Καποδί
Ο Καποδίστριας στον 20όό αιώνα και έως στρια ως πρόδρομο
πρόδρο ο του έργου του. του
τις μέρες
έρες μας
ας Από τον μεσοπόλεμο
εσοπόλε ο μέχρι
έχρι τη μεταπολίτευση
εταπολίτευση
ο Καποδίστριας παραμένει
παρα ένει αντικείμενο
αντικεί ενο λογοτε-
λογοτε
Η ενσωμάτωση
ενσω άτωση του Καποδίστρια στην εθνική χνικής έέμπνευσης
πνευσης και ιδεολογικών αντιπαραθέ
αντιπαραθέ-
ιστορία ολοκληρώνεται στο μεταίχμιο
εταίχ ιο των δύο σεων Οι εκφραστές της κυρίαρχης ιδεολογίας
σεων.
αιώνων Μετά την ήττα του 1897, οι κλυδωνισ
αιώνων. κλυδωνισμοί
οί υποστηρίζουν την εεμπεδωμένη
πεδω ένη άποψη για τον
στην πολιτική ζωή επιβάλλουν την ανάγκη ανά
ανά- ρόλο του ως ηγετικής προσωπικότητας,
προσωπικότητας την
245
οποία διαφυλάττει το Καποδιστριακό Πανεπι

Πανεπι- σιοι, και ξένοι μελετητές
σιοι ελετητές εντοπίζουν και εκδί
εκδί-
στή ιο ως θεματοφύλακας
στήμιο θε ατοφύλακας της μνήμης
νή ης του,
του ενώ δουν τεκμήρια
τεκ ήρια που αναφέρονται τόσο στην προ-
προ
οι αριστερές ηγεσίες τον κρίνουν ως αντιλαϊκό κυβερνητική δράση του Καποδίστρια,
Καποδίστρια από τις
δικτάτορα και πράκτορα του τσάρου.
τσάρου απαρχές ως και τη διεθνή σταδιοδρομία
σταδιοδρο ία του ως
Οι απριλιανοί δικτάτορες ακολουθούν την υπουργού Εξωτερικών της ΡωσίαςΡωσίας, όσο και
πολιτική Μεταξά και επιδιώκουν να βρουν αναανα- στην περίοδο διακυβέρνησής του και τη δολο-
δολο
λογίες του έργου τους μεε το καποδιστρικό.
καποδιστρικό Έτσι,
Έτσι φονία του.
του Ο πανηγυρικός εορτασ
εορτασμός
ός των δια
δια-
γιορτάζουν τα εκατόν πενήντα χρόνια από την κοσίων χρόνων από τη γέννησή του εγκαινιάζει
Επανάσταση του ‘21, μεε έμφαση
έ φαση στην άρση των μια
ια περίοδο καθολικής αποδοχής
αποδοχής, από την
κοινοβουλευτικών θεσμών
θεσ ών από τον Καποδί
Καποδί- οποία δεν λείπουν στερεοτυπικές προσεγγίσεις
στρια κατ’
στρια, κατ αναλογία της «σωτήριας»
σωτήριας δικής τους και αποσπασματικές
αποσπασ ατικές ερ
ερμηνείες
ηνείες του παρελθόν
παρελθόν-
επέ βασης
επέμβασης. τος Με βάση τα νέα αρχειακά στοιχεία,
τος. στοιχεία τα τε-
τε
Από τη μεταπολίτευση
εταπολίτευση και εξής,
εξής η μελέτη
ελέτη της λευταία χρόνια επιχειρείται μια
ια υπέρβαση της
καποδιστριακής περιόδου βασίζεται σε μεγάλο
εγάλο διχοτο ικής αντίληψης που κυριάρχησε στην
διχοτομικής
βαθ ό στη συστηματική
βαθμό συστη ατική έρευνα των αρχειακών προσέγγιση της προσωπικότητας και του έργου
πηγών Έλληνες,
πηγών. Έλληνες ανάμεσά
ανά εσά τους αρκετοί Επτανή-
Επτανή του Κυβερνήτη για περίπου δύο αιώνες.
αιώνες
246
1. «Τεκμήριον
Τεκ ήριον σεβασμού
σεβασ ού και ευγνωμοσύνης»
ευγνω οσύνης
Χαλκογραφία, Ρώμη
Χαλκογραφία Ρώ η 1816
Αναπαρίσταται μαρμάρινη
αρ άρινη προτομή
προτο ή φιλοτεχνημένη
φιλοτεχνη ένη από
τον Γεράσι
Γεράσιμο ο Πιτζα
Πιτζαμάνο,
άνο μεε χαραγ
χαραγμένη
ένη την επιγραφή
«Ιωάννης
Ιωάννης Αντωνίου Καποδίστριας Κερκυραίος ο φιλόπα-
φιλόπα
τρις η οποία δεν έχει βρεθεί
τρις»,
2. [Ιωάννης Φιλή ων Επιστολή του Κυρίου Α

Ιωάννης Φιλήμων], Α.Θ.
Θ Δημη-
Δη η
τρίου προς τον εις Τριέστιον Κύριον ***. Εκ Πετσών
15/27 Οκτωβρίου 1831, [Ναύπλιο]
Ναύπλιο 1831
3. Αριστείδης Κουβαράς,
Κουβαράς «Ποίημα
Ποίη α αυτοσχέδιον προσφε-
προσφε
ρόμενον
ρό ενον εις την μακαρίαν
ακαρίαν σκιάν του Πρώτου Κυβερνή
Κυβερνή-
του της Ελλάδος Ι.Α.
Ι Α Καποδίστρια (Εν
Εν Νησίω Καλαμάτας,
άτας
1 Οκτωβρίου 1831)», Γενική Εφη Εφημερίς,
ερίς αρ
αρ. 86-87,
11.10.1831, σ.
σ 548
1 4. Αλέξανδρος Στούρζας,
Στούρζας Λόγος επιτάφιος εις τον Κυ-
Κυ
βερνήτην της Ελλάδος Ιωάννην Αντωνίου κόμητα
κό ητα Κα-
Κα
ποδίστριαν συντεθείς υπό του εξοχωτάτου
ποδίστριαν, εξοχωτάτου…, και
εκφωνηθείς
εκφωνηθείς εν τη πρωτευούση της Οδησσού εκκλησία
τη 18 Νοεμβρίου
Νοε βρίου 1831, Αίγινα 1832
Στα ελληνικά και γαλλικά σε αντικριστές σελίδες
5. G. Padovani, Panegirico funebre storico del Conte

Giovanni Capodistria Governatore della Grecia, Κέρ
Κέρ-
κυρα 1832
2
6. Αλέξανδρος Θ. Εδιπίδης Η Αλήθεια,
Θ Εδιπζαδέ Εδιπίδης, Αλήθεια ομιλία
ο ιλία
προς τους Έλληνας, Μέγαρα 4.2.1832
7. Νεόφυτος Δούκας
Δούκας, «Ανδρών
Ανδρών αγαθών
αγαθών. Βίος Αδα
Αδαμαα-
ντίου Κοραή και του Κυβερνήτου της Ελλάδος Ιωάννου
Α Κ.
Α. Κ Καποδίστρια,
Καποδίστρια οις αφιέρωται και η βίβλος»,
βίβλος προ-
προ
έργο Ξυνωρίς ήτοι Φυσική και Μεταφυ-
τάσσεται στο έργο: Μεταφυ
σική, Αίγινα 1834, σσ.
σσ α΄-λβ΄
λβ΄
Σούτσος Ο εξόριστος του 1831, κωμικο-

8. Αλέξανδρος Σούτσος, κω ικο
τραγικόν ιστόρημα…
ιστόρη α , Αθήνα 1835
9. André Papadopoulo-Breto΄s, Mémoires biographi-

ques-historiques sur le Président de la Grèce le
Comte Jean Capodistrias, τ. Α΄
Α΄- Β΄
Β΄, Παρίσι 1837-1838
247
3 4
5 6
248
9
249
10 12
11
250
10. Correspondance du Comte Jean Capodistrias, Prési-

dent de la Grèce, les lettres […] recueillies et mises en
ordre par les soins de ses frères et publiées par É.-A.
Bétant…, τ. Γ΄
Γ΄, Γενεύη
Γενεύη-Παρίσι
Παρίσι 1839
11. Επιστολαί Ι.Ι Α.

Α Καποδίστρια,
Καποδίστρια Κυβερνήτου της Ελλάδος
[...] συλλεγείσαι μεν
εν και καταταχθείσαι φροντίσι των
αδελφών αυτού,
αυτού εκδοθείσαι δε παρά Ε.Ε Α.
Α Βετάν […]
ελληνιστί δε εκδίδονται δαπάναις Π.Δ.Π Δ Στεφανίτση
Λευκαδίου ιατρού,
Λευκαδίου, ιατρού μεταφρασθείσαι
εταφρασθείσαι εκ του γαλλικού
παρά Μιχαήλ Γ. Γ Σχινά,
Σχινά τ.
τ Α΄,
Α΄ Αθήνα 1841
12. Arthur-Joseph de Gobineau, «Capodistrias», Revue

13
des deux mondes, τ. 26, Παρίσι 1841, σσ
σσ. 234-271
13. Πρακτικά της Εθνοσυνέλευσης της Γ΄ Σεπτεμβρίου·

Σεπτε βρίου
περιλα βάνεται ψήφισμα
περιλαμβάνεται ψήφισ α για την ανέγερση
ανέγερση ανδριάντα
του Ιω
Ιω. Καποδίστρια στην πλατεία των Τριών Ναυάρχων
στο Ναύπλιο.
Ναύπλιο Υπογράφουν,
Υπογράφουν μεταξύ
εταξύ άλλων ο εκτελών
καθήκοντα
καθή κοντα Προέδρου,
Προέδρου Aντιπρόεδρος
ντιπρόεδρος Αλέξανδρος Μαυ-
ροοκορδάτος
κορδάτος, ο Ανδρέας Μεταξάς και ο Ιωάννης Κω-
λέττης
λέττης, 16.3.1844
Χειρόγραφος κώδικας

Λιθογραφία, Αθήνα 1859
Πολε ικό Μουσείο Αθηνών
Πολεμικό
15
15. Δη
Δημήτριος Αρλιώτης La vita di Giovanni Conte Capo-
ήτριος Αρλιώτης,
distria, scritta nel 1833 da Demetrio Arliotti Corcirese,
Κέρκυρα 1859.
16. Ιωάννης Ζαμπέλιος,

Ζα πέλιος «Ιωάννης
Ιωάννης Καποδίστριας.
Καποδίστριας Τραγω
Τραγω-
Ογδόη Τραγωδίαι Ιωάννου Ζα
δία Ογδόη», Ζαμπελίου
πελίου Λευκα
Λευκα-
δίου, τ.
τ Α΄
Α΄-Β΄,
Β΄ Ζάκυνθος 1860
17. Αλληγορική σύνθεση που αναφέρεται στην

στην Ένωση της
Επτανήσου μεε την Ελλάδα το 1864: νεαρή κόρη
κόρη, η
Επτάνησος οδηγούμενη
Επτάνησος, οδηγού ενη από τον Ιω.
Καποδίστρια πα
πα-
ραδίδεται σε γυναίκα,
γυναίκα την Ελλάδα,
Ελλάδα που της επιθέτει
στεφάνι στο κεφάλι
Ακουατίντα
16 Εθνικό Ιστορικό Μουσείο
251
14
252
17
253
254
18 19
20 21
255
18. Καποδίστριας,
Καποδίστριας Εφημερίς
Εφη ερίς Πολιτική και Φιλολογική
Έτος Α΄
Α΄, αρ.
αρ 15, Κέρκυρα 8.7.1872
19. Λαυρέντιος Σ. Βροκίνης Βιογραφικά σχεδάρια των εν

Σ Βροκίνης,
τοις γράμμασιν,
γρά ασιν ωραίαις τέχναις και άλλοις κλάδοις
του κοινωνικού βίου διαλαμψάντων
διαλα ψάντων Κερκυραίων…
Κερκυραίων ,
τεύχος Α΄,
Α΄ Κέρκυρα 1877
20. «Ο
Ο ανδριάς του Κυβερνήτου εν Κερκύρα»
Κερκύρα
από Έσπερος, Λειψία 1/13.5.1887
21. Μιχαήλ Σ Σ. Ιδρω ένος Λόγος εις την εορτήν της πεν
Ιδρωμένος, πεν-
τηκονταετηρίδος τού υπέρ της Ελληνικής Ανεξαρτη
Ανεξαρτη-
σίας Αγώνος,
Αγώνος Εκφωνηθείς τη 11/23 Απριλίου 1871
παρά τον τάφον του Κυβερνήτου Ιωάννου Καποδι-
Καποδι
στρίου, [Κέρκυρα
Κέρκυρα 1871]
22. «Οι
Οι Πρωτεργάται της Ελληνικής Παλιγγενεσίας
Παλιγγενεσίας: Ιωάν-
Ιωάν
νης Καποδίστριας - Ρήγας Φεραίος»
Φεραίος
Έγχρωμη λιθογραφία Νέος Αριστοφάνης, Αθήνα 13.5.
Έγχρω η λιθογραφία, 23
1889
23. Frédéric Thiersch, De l’état actuel de la Grèce et des

moyens d’arriver à sa restauration, τ. 1-2, Λειψία 1833 25
24. Karl Mendelssohn-Bartholdy, Ιστορία της Ελλάδος

από της εν έτει 1453 αλώσεως της Κωνσταντινουπό-
Κωνσταντινουπό
λεως υπό των Τούρκων μέχρι
έχρι των καθ’
καθ ημάς
η άς χρόνων,
μεταφρασθείσα
εταφρασθείσα εκ του γερ
γερμανικού
ανικού υπό Αγγέλου Βλά
Βλά-
χου,
χου τ.
τ Β΄,
Β΄ Αθήνα 1876
25. Αναστάσιος Ν.
Ν Γούδας,
Γούδας «Καποδίστριας στο Βίοι Πα-
Καποδίστριας», στο: Πα
ράλληλοι των επί της Αναγεννήσεως της Ελλάδος δια
δια-
πρεψάντων ανδρών, τ.τ Ζ΄,
Ζ΄ Αθήνα 1875
26. Τρύφων Ε. Ευαγγελίδης Ιστορία του Ιωάννου Καπο-

Ε Ευαγγελίδης, Καπο
διστρίου Κυβερνήτου της Ελλάδος (1828-1831), Αθήνα
διστρίου,
1894
27. Α.Μ.
Α Μ Ιδρω ένος Ιωάννης Καποδίστριας,
Ιδρωμένος, Καποδίστριας Κυβερνήτης
της Ελλάδος, Αθήνα 1900
256
257
22
258
26 27
28. Έγγραφο του Υπουργείου των Εκκλησιαστικών και της

29 Δημοσίας
Δη οσίας Εκπαιδεύσεως προς το Υπουργείο Εξωτε-
Εξωτε
ρικών σχετικά μεε τη διαθήκη (4.2.1849) του Ιωάννη
Δο πόλη «δι’
Δομπόλη δι ης εκληροδότησε την περιουσίαν του εκ
285.744 ρουβλίων
ρουβλίων, (ήδη
ήδη μετά
ετά των τόκων των εις 3.777.
255 και 37 φράγκα
φράγκα) προς οικοδο
οικοδομήνήν και συντήρησιν
Πανεπιστη ίου κληθησο
Πανεπιστημίου κληθησομένου
ένου “Καποδιστριακόν
Καποδιστριακόν”»,
Αθήνα 8.8.1894
Σωτηριάδης, Λόγος κατά το μνημόσυνον

29. Γεώργιος Σωτηριάδης νη όσυνον
Ιωάννου Καποδιστρίου και Ιωάννου Δο
Δομπόλη
πόλη εκφω
εκφω-
νηθείς εν τη Μητροπόλει Αθηνών την 4 Φεβρουαρίου
1915, Αθήνα 1915
30. Πανεπιστήμιον Αθηνών Τα κατά την τελετήν των απο-

Πανεπιστή ιον Αθηνών, απο
καλυπτηρίων του ανδριάντος του Ιωάννου Καποδι-
Καποδι
στρίου, Αθήνα 1932
Στο έντυπο περιλα
περιλαμβάνεται
βάνεται ο λόγος που εκφώνησε ο κα
κα-
θηγητής Ιστορίας Μιχαήλ Βολονάκης στις 20 Δεκεμβρίου
Δεκε βρίου
1931, κατά τα αποκαλυπτήρια του ανδριάντα στο προαύλιο
του Πανεπιστημίου
Πανεπιστη ίου
259
28
260
32
33
31. Ο ανδριάντας του Ιωάννη Καποδίστρια,

Καποδίστρια έργο του γλύ-
γλύ
πτη Γεωργίου Μπονάνου,
Μπονάνου στον προαύλιο χώρο του Πα-
Πα
νεπιστη ίου Αθηνών
νεπιστημίου
Φωτογραφία Ηλίας Γεωργουλέας (www.athenssculptures.com)
Φωτογραφία:
34
32. Μετ
Μετάλλιο
άλλιο για τα 150 χρόνια του Πανεπιστη
Πανεπιστημίου
ίου Αθη
Αθη-
νών στη μία
νών: ία όψη
όψη, προσωπογραφία του Ιω
Ιω.Καποδίστρια,
και στην άλλη,
άλλη παράσταση του Εθνικού Καποδιστρια
Καποδιστρια-
κού Πανεπιστημίου
Πανεπιστη ίου Αθηνών
33. Γ. Σκληρός,
Σκληρός Τα σύγχρονα προβλήματα
προβλή ατα του ελληνισμού
ελληνισ ού,
Αλεξάνδρεια 1919
34. Ι.Κ. Κορδάτος, Η κοινωνική σημασία

Ι Κ Κορδάτος ση ασία της Ελλην.
Ελλην Επα-
Επα
ναστάσεως του 1821, Αθήνα 1924
35. «Διατί
Διατί πρέπει το κράτος να ελέγχη την παιδείαν.
παιδείαν Η εκ-
εκ
παίδευσις επί Καποδιστρίου και εις την αρχαίαν Ελ Ελ-
λάδα», Η Νεολαία, επίσημον
λάδα επίση ον όργανον
όργανον… της «Εθνικής
Εθνικής
Οργανώσεως Νεολαίας της Ελλάδος»
Ελλάδος , αρ
αρ. 23, Μάρτιος
1939, σσ.
σσ 745-747
261
36. Τάσος Αθανασιάδης,

Αθανασιάδης Ταξίδι στη μοναξιά
οναξιά. Χρονικό από
τη ζωή του Καποδίστρια, Αθήνα 1972
37. Γιώργος Θεοτοκάς

Θεοτοκάς, «Αντάρα
Αντάρα στ’
στ Ανάπλι.
Ανάπλι Σχεδίασμα
Σχεδίασ α
τραγωδίας»,
τραγωδίας στο:
στο Γ. Θεοτοκάς, Θέατρο, Αθήνα 1944
Γ Θεοτοκάς
Συλλογή Λιλής Αλιβιζάτου
38. Νίκος Καζαντζάκης,

Καζαντζάκης «Καποδίστριας»,
Καποδίστριας στο:
στο Ν
Ν. Καζαν
Καζαν-
τζάκης, Θέατρο:
τζάκης Θέατρο τραγωδίες μεε διάφορα θέ
θέματα
ατα, Αθήνα
1956
39. Θ.Δ. Φραγκόπουλος, Καποδίστριας

Θ Δ Φραγκόπουλος Καποδίστριας. Θέατρο, Αθήνα 1959
Δεσποτόπουλος, Ο Κυβερνήτης Καπο-

40. Αλέξανδρος Ι. Δεσποτόπουλος Καπο
δίστριας και η απελευθέρωσις της Ελλάδος, Αθήνα
1996
41. Απ
Απ.Β. Δασκαλάκης, Κοραής και Καποδίστριας.
Β Δασκαλάκης Καποδίστριας Οι κατά
του Κυβερνήτου λίβελλοι, Αθήνα 1958
42. Σπυρίδων Δ. Λουκάτος Ο Ιωάννης Καποδίστριας και

Δ Λουκάτος,
η Επτάνησος Πολιτεία, Αθήνα 1959
36
43. Δημήτριος Βερναρδάκης Καποδίστριας και Όθων.

Δη ήτριος Βερναρδάκης, Όθων
Επιστολι αία βιβλιοκρισία, Αθήνα 1967
Επιστολιμαία
44. C.M. Woodhouse, Capodistria. The Founder of Greek

Independence, Λονδίνο 1973
45. Κώστας Δαφνής (επιεπιμ.), Αρχείον Ιωάννου Καποδί-

Καποδί
στρια, τ.
τ Α΄,
Α΄ Κέρκυρα 1976
Δαφνής Ιωάννης Α.
46. Γρηγόριος Δαφνής, Α Καποδίστριας.
Καποδίστριας Η γέ-
γέ
νεση του ελληνικού κράτους, Αθήνα 1976
47. Δάφνη στον Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια.

Καποδίστρια Διακόσια
χρόνια από τη γέννησή του, Αθήνα 1978
262
37 40
38 39
263
41 42
43 45
264
46 49
50 52
265
53 54
48. Βασίλης Κρε

Κρεμμυδάς,
υδάς «Ένας
Ένας αντικαποδιστριακός συνωμότης», στο Μια μέρα
συνω ότης στο: έρα..., έκδ
έκδ. Εταιρείας Σπουδών
Νεοελληνικού Πολιτισμού
Πολιτισ ού και Γενικής Παιδείας,
Παιδείας Αθήνα 1988, σσ.
σσ 259-273
49. Δέσπ. Θε ελή Κατηφόρη, Το γαλλικό ενδιαφέρον για την Ελλάδα στην περίοδο του Καποδίστρια,
Δέσπ Θεμελή-Κατηφόρη Καποδίστρια 1828-
1831, Αθήνα 1985
50. Χρήστος Λούκος,

Λούκος Η αντιπολίτευση κατά του Κυβερνήτη Ιω.
Καποδίστρια 1828-1831, Αθήνα 1988
51. Απόστολος Βακαλόπουλος,

Βακαλόπουλος Ιστορία του Νέου Ελληνισμού.
Ελληνισ ού Η μεγάλη
εγάλη Ελληνική Επανάσταση, τ.
τ Η΄ (1828
Σεπτ. 1831): Ιωάννης Καποδίστριας ή η επώδυνη γένεση του νεοελληνικού κράτους, Θεσσαλονίκη
- 27 Σεπτ
1988
52. Χριστίνα Κουλούρη - Χρήστος Λούκος

Λούκος, Τα πρόσωπα του Καποδίστρια
Καποδίστρια. Ο πρώτος Κυβερνήτης της Ελλάδας
και η νεοελληνική ιδεολογία (1831-1996), Αθήνα 2012
53. Ελένη Ε. Κούκκου Ιωάννης Καποδίστριας:

Ε Κούκκου, Καποδίστριας ο άνθρωπος,
άνθρωπος ο διπλωμάτης
διπλω άτης (1800-1828), Αθήνα 2005
54. Ελένη Ε. Κούκκου Ιωάννης Καποδίστριας - Ρωξάνδρα Στούρτζα:

Ε Κούκκου, Στούρτζα μια
ια ανεκπλήρωτη αγάπη.
αγάπη Ιστορική βιο-
βιο
γραφία, Αθήνα 1998
266
55. Γκριγκόρι Αρς,

Αρς Ο Ιωάννης Καποδίστριας στη Ρωσία,
Αθήνα 2015
56. Λεύκωμα
Λεύκω α από την έκθεση «Ιωάννης
Ιωάννης Καποδίστριας:
Καποδίστριας ο
πρωτο άρτυρας της νέας Ελλάδας»,
πρωτομάρτυρας Ελλάδας την οποία οργά
οργά-
νωσε η Εθνική Πινακοθήκη - Μουσείο Αλεξάνδρου
Σούτζου στο Ναύπλιο,
Ναύπλιο 2008
57. «Το
Το Όραμα
Όρα α του Ιωάννη Καποδίστρια»
πανί Δημήτρης
Μολύβι σε πανί: Δη ήτρης Κρέτσης
Συλλογή Δ.
Δ Κρέτση
58. «Το
Το Όρα
Όραμα»
α
κα βά Δικαία Δεσποτάκη,
Λάδι σε καμβά: Δεσποτάκη 2016
Συλλογή Δ.
Δ Δεσποτάκη
59. «Σαν
Σαν να φύσηξε αέρας»
αέρας
55 νεροχρώ ατα Παρασκευή Κούκκου, 2016
Μολύβι και νεροχρώματα:
Συλλογή Π.
Π Κούκκου
60-61. Το σπίτι όπου διέμενε

διέ ενε ο Ιω.
Ιω Καποδίστριας στη Γε
Γε-
νεύη της Ελβετίας κατά το διάστη
διάστημα
α 1822-1827 και
σχετική αναμνηστική
ανα νηστική πλάκα
Φωτογραφίες Γιάννης Παπαχρήστου
Φωτογραφίες:
62. Άποψη της πόλης της Κέρκυρας,

Κέρκυρας μεε το Μέγαρο Καπο-
Καπο
δίστρια στο Κέντρο
Κέντρο· σήμερα
σή ερα το κτήριο στεγάζει ττμή-
ή
ματα
ατα του Ιονίου Πανεπιστημίου
Πανεπιστη ίου
Φωτογραφία Μαρίνα Κοντζιάλη
63. Το σπίτι του Ιω

Ιω. Καποδίστρια στην Κουκουρίτσα της
Κέρκυρας
Κέρκυρας· σήμερα
σή ερα Μουσείο Καποδίστρια
56 Φωτογραφία Μαρίνα Κοντζιάλη
64. Οικόσημο
Οικόση ο της οικογένειας Καποδίστρια στα Επισκο-
Επισκο
πιανά Κέρκυρας
65. Ο τάφος του Ιω

Ιω. Καποδίστρια στη Μονή Πλατυτέρας
στην Κέρκυρα
66. Ο ανδριάντας του Ιω.

Ιω Καποδίστρια στην πόλη της Κέρ-
Κέρ
κυρας· άρχισε να φιλοτεχνείται από τον γλύπτη Λεω-
Λεω
νίδα Δρόση και ολοκληρώθηκε από τον μαθητή
αθητή του
Γεώργιο Ξενάκη το 1885
267
57
58 59
268
60
61
64 65 66
269
62
63
270
67 68
69 70
271
68
69
67. Φύλλο 100 γρα

γραμματοσήμων
ατοσή ων (κλάσεως
κλάσεως 5 δρχ.)
δρχ μεε την προσωπογραφία του Ιω.
Καποδίστρια από την ανα-
ανα
νηστική σειρά «Εκατονταετηρίδα
μνηστική Εκατονταετηρίδα της Ελληνικής Ανεξαρτησίας (1830-1930)», 1930
Η χαλκογραφική εκτύπωση πραγματοποιήθηκε
πραγ ατοποιήθηκε από την Perkins, Bacon & Co Ltd και Bradbury Wilkinson &
Co Ltd στο Λονδίνο
Ενη έρωσης - Υπηρεσία Φιλοτελικού και Ταχυδρομικού
68. Φύλλο 50 γρα

γραμματοσήμων
ατοσή ων (κλάσεως
κλάσεως 20 δρχ
δρχ.) και φάκελος πρώτης η
ημέρας
έρας κυκλοφορίας μεε την παρά
παρά-
σταση της υπογραφής και της σφραγίδας του Ιω.
Καποδίστρια από την αναμνηστική
ανα νηστική σειρά «150 χρόνια
της Εθνικής Επαναστάσεως του 1821», 1971
Σχεδίαση-προσαρμογή:
Σχεδίαση προσαρ ογή Γ. Γ Βελισσαρίδης,
Βελισσαρίδης Π.Π Γράββαλος
272
71
72
73
69. Φύλλο 25 γραμματοσήμων

γρα ατοσή ων (κλάσεως
κλάσεως 0,10€) και φάκελος πρώτης ημέρας
η έρας κυκλοφορίας μεε την παράσταση
του Ιω.
Καποδίστρια από την αναμνηστική
ανα νηστική σειρά «Επέτειοι-Γεγονότα»,
Επέτειοι Γεγονότα 2008
70. «Τοις
Τοις φίλοις – Μία ελληνοελβετική φιλία»/«aux
φιλία amis – Une amitié gréco-suisse». Λεύκωμα
Λεύκω α που εξέ-
εξέ
δωσαν τα Ελληνικά Ταχυδρομεία
Ταχυδρο εία για να τιμήσουν
τι ήσουν την ιστορική φιλία του Ιω.
Ιω Καποδίστρια και του Ιωάννη-
Ιωάννη
Γαβριήλ Εϋνάρδου.
Εϋνάρδου Περιλαμβάνει
Περιλα βάνει φύλλο προσωπικού γραμματοσήμου
γρα ατοσή ου και αναμνηστικό
ανα νηστικό φάκελο,
φάκελο 2014
273
71. Τραπεζογραμμάτιο
Τραπεζογρα άτιο 500 δραχμών,
δραχ ών 1945
Ελλάδος Νο
72. Τραπεζογραμμάτιο
Τραπεζογρα άτιο 500 δραχμών,
δραχ ών 1983
Ελλάδος Νο
73. Μακέτες,
Μακέτες σχέδια και διακοσμητικά
διακοσ ητικά κοσμήματα
κοσ ή ατα του τραπεζογραμματίου
τραπεζογρα ατίου
δραχ ών 1983
500 δραχμών,
Ελλάδος Νο
74. Νόμισμα
Νό ισ α 0,20€ που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 2003
Ελλάδος Νο
ισ ατική Συλλογή 74
75. Αναμνηστική
Ανα νηστική ζαχαριέρα μεε προσωπογραφία του Ιω.
76. Αναμνηστικό
Ανα νηστικό κουτί μεε τη μορφή
ορφή του Ιω.
73
75 76
Ο ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ «ΙΩΑΝΝΗΣ
ΙΩΑΝΝΗΣ
ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΣΤΟΝ ΧΡΟΝΟ»
ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ: ΧΡΟΝΟ
ΜΕ ΓΕΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΣ ΔΡΟΥΛΙΑ ΚΑΙ
ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΛΟΥΚΟΥ
ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΝΤΖΕΛΑΣ ΚΑΡΑΠΑΝΟΥ
ΚΑΡΑΠΑΝΟΥ, ΣΤΟΙΧΕΙΟ
ΘΕΤΗΘΗΚΕ ΜΕ ΣΤΟΙΧΕΙΑ CF-DIN BOOK, ΣΧΕ
ΔΙΑΣΤΗΚΕ ΚΑΙ ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΘΗΚΕ
ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΘΗΚΕ ΗΛΕΚΤΡΟ
ΝΙΚΑ ΣΤΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΑΠΟ
ΤΟΝ ΔΗΜΗΤΡΗ ΖΑΖΑ,
ΖΑΖΑ ΜΕ ΕΞΩΦΥΛΛΟ ΣΧΕ
ΔΙΑΣΜΕΝΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΙΡΗΝΗ ΜΑΝΟΥΣΑΚΗ,
ΜΑΝΟΥΣΑΚΗ
ΚΑΙ ΕΚΤΥΠΩΘΗΚΕ ΜΕ ΤΥΠΟΓΡΑΦΙΚΗ ΦΡΟ
ΝΤΙΔΑ ΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΚ
ΤΥΠΩΣΕΩΝ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΕ
ΧΑΡΤΙ VELVET 140 ΓΡΑΜΜΑΡΙΩΝ ΤΟΝ ΙΟΥΝΙΟ
ΙΟΥΝΙΟ ΤΟΥ
2017 ΣΕ 1.000 ΑΝΤΙΤΥΠΑ ΣΤΗΝ ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΣΕΙΡΑ
«ΚΑΤΑΛΟΓΟΙ
ΚΑΤΑΛΟΓΟΙ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ
ΒΟΥΛΗΣ»


Kapo Dis Trias

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kapo Dis Trias

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ιωάννης Καποδίστριας

η πορεία του στον χρόνο

Κατάλογος της Έκθεσης

Φωτογράφιση, ψηφιοποίηση και ψηφιακή επε

περιγραφές, υποστηρίζουν παραστατικά την εκθεσιακή διήγηση.

Η σύνταξη του Καταλόγου ήταν μια ια δίδυ

Ιγνάτιο, στέλλεται ως έκτακτος επίτροπος στη

 Ξεσπά η Ελληνική Επανάσταση στη Μολδο

 Στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Στερεά Ελλάδα Ο Πετρόμπεης

Το οικογενειακό πλαίσιο και οι σπουδές βας για ανώτερες σπουδές.

Ushakov) και τον Αβδούλ Καντίρ βέη,βέη κατέλαβε κές συνελεύσεις

1. Νεανικό πορτραίτο του Ιωάννη Καποδίστρια

2. Άποψη της Κέρκυρας,

3. Χάρτης που περιλαμβάνει

6. Το Μέγαρο Καποδίστρια στην Κέρκυρα

7. Κάτοικοι της Κέρκυρας,

8. Η Strada Reale στην πόλη της Κέρκυρας

10. Άποψη της Πάδοβας

12. Η πόλη της Βενετίας

13. Ο Ούγκο Φόσκολο (1778-1827) μεε τον οποίο συνδέ-

Καιροφύλας Τα νεανικά χρόνια του Καποδί-

16. Ενυπόγραφο διάταγμα

17. Ο Ρώσος ναύαρχος Θεόδωρος Ουσακώφ (1743-1817),

18. Το φρούριο της Κέρκυρας την περίοδο της ρωσικής

20. Κατάστασις της Επτανήσου Πολιτείας

22. Regolamento delle Chiese e Clero Greco delle Isole Jonie /

23. Άποψη της Κεφαλονιάς

24. Μάρκος Θεοτόκης

27. Αποδεικτικό φοίτησης του Κερκυραίου Σπυρίδωνα

29. Χριστόφορος Περραιβός (1773-1863)

30. Τοπίο στη Λευκάδα

31. Έκθεση του Ιω.

32. Αλή πασάς (1744-1822)

33. Σπυρίδων Βλαντής,

34. Σκίτσο του Θανάση Μπακογιώργου που αποτυπώνει τη

Ο ίδιος ο Καποδίστριας σε έκθεσή του (20.7.1807) προς τη

35. Ανέκδοτα έγγραφα του κόμητος

36. Ναπολέων Βοναπάρτης (1769-1821)

38. Χάρτης που αποτυπώνει τις εκστρατείες του Ναπολέοντα

40. Προσωπογραφία του Ιω.

Η δύσκολη αφετηρία Ρωσίας στη Βιέννη

να διατηρήσουν την ουδετερότητά

θρόνο. Στο Παρίσι υπεγράφησαν και οι τελικές

2. Όρκος του κόμη

3. Υπηρεσιακός φάκελος του Ιω.

4. Ο τσάρος Αλέξανδρος Α΄ (1777-1825)

5. Άποψη της Πετρούπολης

Ο Καποδίστριας σε επιστολή προς τον πατέρα του (5/17.

7. Κατάλογος των βιβλίων και των προσωπικών αντικειμένων

8. Επιστολές του Ιω.

11. Άποψη της Βιέννης

13. Γενική άποψη του Βουκουρεστίου κατά τον 18ο

18. Άποψη της Ζυρίχης

19. Χάρτης μεε τα καντόνια της Ελβετίας

20. Οι θυρεοί των καντονίων της Ελβετίας στην προμετωπίδα

21. Προσωπογραφία του Ιω.

23. Ρωξάνδρα Στούρτζα (1786-1844)

24. «Ερωτική» Ιω Καποδίστρια προς τη Ρωξάνδρα Στούρτζα, Πετρούπολη

25. Οδηγίες του αυτοκράτορα Αλεξάνδρου Α΄ προς τον Ιω.

26. Σχέδιο επιστολής του υφυπουργού Κ.Ρ.Κ Ρ Νέσσελροντ

27. Έκθεση του Ρώσου απεσταλ

29. Επιστολή του προέδρου της Ελβετικής Δίαιτας και δη-

31. Η Ρωξάνδρα Στούρτζα-Edling

Στούρτζα Mémoires de la comtesse Ed-