2010/3.

DÖNEM
YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK SINAVLARI
İLERİ DÜZEYDE FİNANSAL MUHASEBE
1 Aralık 2010-Çarşamba 18:00

SORULAR
SORU 1: TMS 18 “Hasılat” standardına göre; mal satışı ve hizmet sunumlarına ilişkin hasılatın, hangi
dudumda mali tablolara yansıtılacağını ve mali tablolara yansıtılması için aranan koşulların neler olduğunu
belirtiniz.

SORU 2: TMS 21 “Kur Değişiminin etkileri” standardına göre;

a. Geçerli para birimi yüksek enflasyonlu bir ekonominin para birimi olmayan bir işletmenin faaliyet
sonuçları ve finansal durumunun, finansal tablolarda kullanılan farklı para birimine çevrilmesinde hangi
işlemler uygulanır.
b. Geçerli para birimi yüksek enflasyonlu bir ekonominin para birimi olan bir işletmenin faaliyet sonuçları ve
finansal durumunun, finansal tablolarda kullanılan farklı para birimine çevrilmesinde hangi işlemler
uygulanır.

SORU 3: TMS 38 “Maddi Olmayan Duran Varlıklar” standardına göre işletme içinde yaratılan bir maddi
olmayan duran varlığın belirlenebilirliğini tanımlayarak bunu sağlayan unsurları belirtiniz.

SORU 4: TMS 1 “Finansal Tabloların Sunuluşu” standardı uyarınca yapılabilecek netleştirme (mahsup etme)
işlemini ana hatları ile açıklayınız.

SORU 5: A İşletmesi, aktifine 40.000 TL bedelle kayıtlı olan makineyi, 1/7/2010 tarihinde 4 yıllığına 48.000
TL bedelle B İşletmesine kiralamıştır. Makinenin rayiç bedeli 29.000 TL’dir. Söz konusu makinenin kiralama
tarihi itibariyle birikmiş amortisman tutarı 8.000 TL’dir. A İşletmesi bu makineye en son 31/12/2009
tarihinde amortisman ayırmıştır.
Kira ödemeleri 4 yıllık sürede eşit ve sabit taksitler halinde yapılacak olup, kira ödemelerinin bugünkü değeri
30.000 TL tutarındadır. Finansal kiralama işleminde uygulanan faiz oranı piyasa faiz oranından önemsiz bir
oranda yüksektir.
Ödemeler her ayın ilk beş günü içinde yapılacaktır. Ödeme planı uyarınca kiracı ilk 12 aylık dönemde
anaparanın 7.300 TL’lik kısmını ödemiş olacaktır. KDV oranı %1 olup işlem tarihinde tahsil edilmektedir.
Sözleşme gereği, kiralamaya konu makine talep etmesi halinde kira süresi sonunda 1.000 TL bedelle kiracı B
işletmesine devredilecektir.
TMS 17 “Kiralama İşlemleri” standardına göre;
a. Yukarıdaki kiralama işlemine ilişkin olarak kiralayan A İşletmesinin yapması gereken değerleme ve
muhasebe kaydı nasıl olmalıdır?

Gençlik Caddesi No : 107 06570 Anıttepe – ANKARA / TURKEY Tel : 0 (90) (312) 232 50 60 (10 Hat) Fax: 0 (90) (312) 232 50 73 – 74
http://www.turmob.oeg.tr
b. Yukarıdaki kiralama işlemine ilişkin olarak kiracı B İşletmesinin yapması gereken değerleme ve muhasebe
kaydı nasıl olmalıdır?
c. Finansal kiralama ilk taksitinin 640 TL’lik anapara ödemesini içerdiği kabul edilirse, kiralayan A
işletmesinin bu taksite ilişkin tahsilat kaydı nasıl olmalıdır?

Gençlik Caddesi No : 107 06570 Anıttepe – ANKARA / TURKEY Tel : 0 (90) (312) 232 50 60 (10 Hat) Fax: 0 (90) (312) 232 50 73 – 74
http://www.turmob.oeg.tr
 CEVAPLAR
CEVAP 1: 18,22} Mal satışı ve hizmet sunumlarında hasılat ancak işleme ilişkin ekonomik yararların işletme
tarafından elde edilmesinin muhtemel olması durumunda finansal tablolara yansıtılır. Bazı durumlarda bu,
tahsilat yapılana veya bir belirsizlik ortadan kaldırılana kadar mümkün olmayabilir. Bu durumda tahsilatın
yapılması veya belirsizliğin ortadan kalkması ile hasılat finansal tablolara yansıtılır.
Daha önce muhasebeleştirilmiş olan hasılat tutarının tahsil edilebilirliği konusunda sonradan bir belirsizlik
ortaya çıkması durumunda, tahsil edilemeyen veya tahsil edilebilmesi muhtemel olmaktan çıkan tutar
başlangıçta kayda alınmış olan hasılatın düzeltilmesi yerine gider olarak finansal tablolara yansıtılır.
14} Mal satışına ilişkin hasılatın finansal tablolara yansıtılmasında aranan koşullar;
a. İşletmenin malların sahipliği ile ilgili önemli risk ve getirileri alıcıya devretmiş olması,
b. İşletmenin satılan mallar üzerinde etkin bir kontrolü veya sahipliğin genel olarak gerektirdiği şekilde bir
yönetim etkinliğini sürdürmemesi,
c. Hasılat tutarının güvenilir biçimde ölçülebilmesi,
d. İşleme ilişkin ekonomik yararların işletmece elde edilmesinin muhtemel olması,
e. İşleme ilişkin yüklenilen veya yüklenilecek olan maliyetlerin güvenilir biçimde ölçülebilmesi.

20} Hizmet sunumuna ilişkin bir işlemin sonucunun güvenilir biçimde tahmin edilebildiği durumlarda,
işlemle ilgili hasılat işlemin raporlama dönemi sonu itibariyle tamamlanma düzeyi dikkate alınarak finansal
tablolara yansıtılır. Aşağıdaki koşulların tamamının varlığı durumunda, işleme ilişkin sonuçların güvenilir
biçimde tahmin edilebildiği kabul edilir;
a. Hasılat tutarının güvenilir biçimde ölçülebilmesi,
b. İşleme ilişkin ekonomik yararların işletme tarafından elde edileceğinin muhtemel olması,
c. Raporlama dönemi sonu itibariyle işlemin tamamlanma düzeyinin güvenilir biçimde ölçülebilmesi,
d. İşlem için katlanılan maliyetler ile işlemin tamamlanması için gereken maliyetlerin güvenilir biçimde
ölçülebilmesi.
26,28} Hizmet sunumlarına ilişkin işlemin sonucunun güvenilir bir biçimde tahmin edilemediği durumlarda,
hasılat ancak finansal tablolara yansıtılmış giderlerin geri kazanılabilir tutarı kadar finansal tablolara
yansıtılır. İşlem sonucunun güvenilir bir şekilde tahmin edilemediği ve katlanılmış maliyetlerin geri
kazanılmasının muhtemel olmadığı durumlarda, finansal tablolara hasılat yansıtılmaz ve katlanılmış
maliyetler gider olarak muhasebeleştirilir.

CEVAP 2: a. Geçerli para birimi yüksek enflasyonlu bir ekonominin para birimi olmayan bir işletmenin
faaliyet sonuçları ve finansal durumunun finansal tablolarda kullanılan farklı para birimine çevrilmesinde
aşağıdaki işlemler yapılır.
(a) Sunulan her bilançonun aktif ve yabancı kaynakları (karşılaştırmalı olanlar dahil olmak üzere) bilanço
tarihindeki kapanış kurundan çevrilir;
(b) Her gelir tablosunun gelir ve giderleri (karşılaştırmalı olanlar dahil olmak üzere) işlem tarihlerindeki döviz
kurlarından çevrilir. Uygulama kolaylığı nedeniyle, gelir ve gider kalemleri için işlemlerin yapıldığı

Gençlik Caddesi No : 107 06570 Anıttepe – ANKARA / TURKEY Tel : 0 (90) (312) 232 50 60 (10 Hat) Fax: 0 (90) (312) 232 50 73 – 74
http://www.turmob.oeg.tr
tarihlerdeki döviz kurlarına yaklaşık bir kurun, örneğin dönemin ortalama kurunun kullanılması mümkündür.
Ancak, döviz kurlarının önemli ölçüde dalgalanması durumunda dönem için ortalama kur kullanılmaz.
(c) Ortaya çıkan tüm kur farkları, diğer kapsamlı gelirin ayrı bir unsuru olarak muhasebeleştirilir. Bu kur
farkları aşağıdakilerden kaynaklanır:
(i) Gelir ve giderlerin işlem tarihindeki döviz kurlarından ve aktif ve yabancı kaynakların kapanış kurundan
çevrilmesi. Gelir ve gider kalemlerine ilişkin bu tür kur farkları, kar veya zararda ya da doğrudan öz
kaynaklarda muhasebeleştirilen gelir ve gider kalemlerinden kaynaklanır.
(ii) Dönem başı net aktiflerin öncekinden farklı bir kapanış kurundan çevrilmesi. Bu kur farkları kar veya
zararda muhasebeleştirilmez, çünkü döviz kurlarındaki değişim faaliyetin şimdiki ve gelecekteki nakit
akışlarını ya hiç etkilemez ya da çok az etkiler. Kur farkları, konsolide edilen ancak tamamen sahip
olunmayan yurtdışındaki bir işletme ile ilgili ise, çevrimden kaynaklanan ve azınlık paylarına isabet eden
kümülatif kur farkları, konsolide bilançoda azınlık paylarının bir parçası olarak muhasebeleştirilir.

b. Geçerli para birimi yüksek enflasyonlu bir ekonominin para birimi olan bir işletmenin faaliyet sonuçları ve
finansal durumunun finansal tablolarda kullanılan farklı para birimine çevrilmesinde aşağıdaki işlemler
yapılır.
(a) Aşağıda belirtilen husus hariç olmak üzere tüm tutarlar (karşılaştırmalı olanlar dahil olmak üzere aktifler,
pasifler, öz kaynak kalemleri, gelir ve giderler), en son bilanço tarihindeki kapanış kurundan çevrilir.
(b) Tutarların yüksek enflasyonlu olmayan bir ekonominin para birimine çevrilmesi durumunda,
karşılaştırmalı tutarlar önceki yılın finansal tablolarında cari yıl tutarları olarak sunulan tutarlar olacaktır.
Fiyat seviyelerinde ya da döviz kurlarındaki müteakip değişimler nedeniyle düzeltme yapılmaz.
Yüksek enflasyonlu olmayan bir ekonominin para birimine çevrilen karşılaştırmalı tutarlar (b seçeneği) hariç,
işletmenin geçerli para birimi yüksek enflasyonlu bir ekonominin para birimi ise, işletme yukarıda belirtilen
çevirme yöntemini kullanmadan önce, finansal tablolarını TMS 29 Standardına göre düzeltir. Ekonomi
yüksek enflasyonlu olma özelliğini yitirdiğinde ve işletme finansal tablolarını TMS 29’a göre düzeltme
uygulamasına son verdiğinde; finansal tablolarını düzeltmeyi bıraktığı tarihteki fiyat seviyelerine göre
düzeltilmiş tutarları tarihi maliyet olarak kabul ederek finansal tablolarda kullanılan para birimine çevirir.

CEVAP 3: Maddi olmayan duran varlık: Fiziksel niteliği olmayan tanımlanabilir parasal olmayan varlıktır.
Maddi olmayan duran varlık tanımı, maddi olmayan duran varlığın şerefiyeden ayrı olarak belirlenebilmesini
gerektirir. Bir işletme birleşmesinde muhasebeleştirilen şerefiye, bir işletme birleşmesinde elde edilen,
bireysel olarak tespit edilmeyen veya ayrı olarak muhasebeleştirilmeyen diğer varlıklardan kaynaklanan
gelecekteki ekonomik yararları ifade eden bir varlıktır. Gelecekteki ekonomik yarar, elde edilmiş
belirlenebilir varlıklar arasındaki ya da finansal tablolarda tek başına muhasebeleştirilmesi uygun
görülmeyen varlıklar arasındaki sinerjinin bir sonucu olabilir.
Bir varlık, belirlenebilirlik kriterini aşağıdaki durumlarda sağlar:
(a) Ayrılabilir olması, diğer bir deyişle işletmeden ayrılabilme ya da bölünebilme özelliğine sahip ve bireysel
olarak ya da işletmenin bu yönde bir niyetinin olup olmadığına bakılmaksızın ilgili sözleşme, tanımlanabilir
varlık veya borç ile beraber satılabilir, devredilebilir, lisans altına alınabilir, kiralanabilir ya da takas edilebilir
olması veya
(b)İlgili hakların işletmeden ya da diğer haklar ve yükümlülüklerden ayrılabilmesi veya devredilebilmesine
bakılmaksızın, sözleşmede yer alan haklardan ya da diğer yasal haklardan kaynaklanması.

Gençlik Caddesi No : 107 06570 Anıttepe – ANKARA / TURKEY Tel : 0 (90) (312) 232 50 60 (10 Hat) Fax: 0 (90) (312) 232 50 73 – 74
http://www.turmob.oeg.tr
CEVAP 4: (Md. 32 - 35)
İşletme, bir TFRS zorunlu kılmadıkça veya izin vermedikçe mali tablolarda yer alacak varlıkları ve borçları ya
da gelirleri ve giderleri netleştiremez.
İşletme, varlıkları ile borçları ve gelirler ile giderleri finansal tablolarda ayrı göstermelidir. İşlem veya diğer
olayın özü gereği yapılan netleştirme dışında, kapsamlı gelir tablosu veya finansal durum tablosu (bilanço)
ya da (eğer sunulmuşsa) bireysel gelir tablosunda yapılan netleştirmeler, kullanıcıların gerçekleşmiş olan
işlemleri, diğer olayları ve şartları ve gelecekteki nakit akışlarını anlamalarını zorlaştırmaktadır. Varlıkların,
örneğin stok değer düşüklüğü karşılığı ve şüpheli alacaklar karşılığı gibi, düzenleyici hesaplar düşüldükten
sonra net tutarıyla gösterilmesi netleştirme değildir.
TMS 18 Hasılat Standardı, hasılat kavramını tanımlamış ve hasılatın tahsilatlar ve alacaklardan işletme
tarafından tanınan ticari iskontolar ve indirimler düşüldükten sonraki gerçeğe uygun değeriyle
gösterilmesini kurala bağlamıştır. İşletme, olağan faaliyetlerinin arasında, hasılat yaratmayan ancak hasılat
yaratan ana faaliyetlerle ilintili ortaya çıkan diğer işlemleri de gerçekleştirir. Sunuluş işlemin veya diğer
olayın özünü yansıtıyorsa işlemle ilgili gelir ve giderler birbirleriyle mahsup edilerek, bu işlemlerin sonuçları
finansal tablolarda sunulur. Örneğin;
i- İşletme, yatırımların ve faaliyetlerde kullanılan varlıkları da dahil duran varlıkların elden çıkarılmasıyla
ortaya çıkan kar ve zararları, elden çıkarmayla sağlanan tahsilattan varlığın net defter değeri ve ilgili satış
giderleri düşüldükten sonra sunar.
ii- “TMS 37 Karşılıklar, Koşullu Borçlar ve Koşullu Varlıklar” Standardına göre muhasebeleştirilen karşılıklarla
ilgili olarak yapılan ve üçüncü taraflarla yapılmış olan sözleşmeye (örneğin, tedarikçiyle yapılan garanti
sözleşmesi) dayanarak, tazmin edilen bir ödemeyi alınan tazminatla mahsup edebilir.
Diğer taraftan, benzer işlemlerden kaynaklanan kazanç ve kayıplar, örneğin kur farklarından kaynaklanan
kazanç veya zararlar veya ticari amaçla elde tutulan finansal araçlardan kaynaklanan kazanç veya kayıplar,
netleştirilerek raporlanır. Ancak söz konusu kazanç veya kayıplar, önemli oldukları takdirde mahsup
edilmeden ayrı gösterilir.

CEVAP 5:
Finansal Kiralama işlemi sözleşme ile yapılmış olacağından sorunun çözümünde, alacak ve borçların da
senede bağlanmış olduğu varsayılmıştır. Söz konusu alacağın senetsiz olduğu varsayılırsa a) seçeneğinde,
alacağın izleneceği hesap adı ve nosu farklı olacaktır.
a.
İktisadi Kıymet Değeri : [(40.000 – 8.000=) 32.000 – 30.000 =] 2.000 TL
Kiralama Toplam Alacağı : 48.000 TL
Kazanılmamış Finansal Kiralama Geliri : (48.000 – 30.000=) 18.000 TL
İktisadi Kıymet Satış Karı : 0 TL
Aylık Brüt Taksit Tutarı : (48.000 / 48 =) 1.000 TL
İlk 12 Aylık Faiz Kısmı : [(1.000 x 12=)12.000 – 7.300=] 4.700 TL
İzleyen 36 Aylık Faiz kısmı: 18.000 - 4.700 = 13.300 TL
--------------1/7/2010----------------

Gençlik Caddesi No : 107 06570 Anıttepe – ANKARA / TURKEY Tel : 0 (90) (312) 232 50 60 (10 Hat) Fax: 0 (90) (312) 232 50 73 – 74
http://www.turmob.oeg.tr
121 ALACAK SENETLERİ 12.000
221 ALACAK SENETLERİ 36.000
257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 8.000
253 TESİSİ MAKİNE VE CİHAZLAR 2.000
253.09.003 Finansal Kiralanmış Makine
253 TESİS MAKİNE VE CİHAZLAR 40.000
124 KAZANILMAMIŞ FİNANSAL 4.700
KİRALAMA FAİZ GELİRLERİ
224 KAZANILMAMIŞ FİNANSAL 13.300
KİRALAMA FAİZ GELİRLERİ
Açıklama: Finansal kiralama yapılması
--------------1/7/2010----------------

b. Kiracı B İşletmesi finansal kiralama konusu kira hakkını, finansal kira ödemelerinin bugünkü değeri ile
iktisadi kıymet rayiç bedelinden düşük olanı ile değerleyecektir. Bu durumda söz konusu finansal kiralama,
daha düşük olan rayiç değerle muhasebeleştirilecektir. Ancak bu durumda bu işletmenin 302 ve 402 nolu
hesaba kaydedeceği borçlanma maliyetleri tutarı (30.000 – 29.000 =) 1.000 TL tutarında artacaktır. Sorudaki
veriler aynen kullanılmak üzere bu artış 402 nolu hesap muhteviyatına ilave edilerek kayıt yapılmıştır.
--------------1/7/2010----------------
265 FİNANSAL KİRALAMA HAKLARI 29.000
302 ERTELENMİŞ FİNANSAL KİRALAMA 4.700
BORÇLANMA MALİYETLERİ
402 ERTELENMİŞ FİNANSAL KİRALAMA 14.300
BORÇLANMA MALİYETLERİ
301 FİNANSAL KİRALAMA 12.000
İŞLEMLERİNDENBORÇLAR
401 FİNANSAL KİRALAMA 36.000
İŞLEMLERİNDENBORÇLAR
Açıklama: Finansal kiralama yapılması
--------------1/7/2010----------------

Gençlik Caddesi No : 107 06570 Anıttepe – ANKARA / TURKEY Tel : 0 (90) (312) 232 50 60 (10 Hat) Fax: 0 (90) (312) 232 50 73 – 74
http://www.turmob.oeg.tr
c. İlk Taksitle tahsil edilen faiz kısmı: 1000 – 640= 360 TL
--------------1/7/2010----------------
100 KASA 1.010
124 KAZANILMAMIŞ FİNANSAL 360
KİRALAMA FAİZ GELİRLERİ
600 YURTİÇİ SATIŞLAR 360
391 HESAPLANAN KDV 10
121 ALACAK SENETLERİ 1.000
Açıklama: Finansal kiralama taksit tahsili yapılması
--------------5/8/2010----------------
600 nolu hesap yerine diğer uygun bir gelir (örneğin faiz geliri) hesabı da kullanılabilir.

Gençlik Caddesi No : 107 06570 Anıttepe – ANKARA / TURKEY Tel : 0 (90) (312) 232 50 60 (10 Hat) Fax: 0 (90) (312) 232 50 73 – 74
http://www.turmob.oeg.tr