SOS 303-001 Klasik Sosyoloji Teorileri III Dersi

2023-2024 Öğretim Yılı Güz Dönemi

Gün- Saat: Çarşamba, 09.40-12.30

Ders Sorumlusu: Dr. Selda TAŞDEMİR AFŞAR

e-mail: seldatasdemir@yahoo.com

Dersin İçeriği
Bu ders kapsamında Sosyoloji Bilimine damgasını vurmuş Neo-Klasik kuram ve kuramcılara yer
verilecektir. Bu bağlamda Klasik Sosyoloji Teorileri III dersi, bir önceki dönem verilen Klasik
Sosyoloji Teorileri II dersinin devamı niteliğindedir. Derse uzun yıllar etkisini göstermiş olan
İşlevselcilik kuramıyla başlanacaktır. Parsons’un Toplumsal Eylem Sistemi anlayışı ile Merton’un
Gizil-Bozuk işlev anlayışı takip edecektir. Daha sonra işlevselciliğe karşı çıkış olarak
nitelendirilen çatışmacılık yaklaşımına ve temsilcileri olan W. Mills, Coser ve Dahrendorf’a
değinilecektir. Makro bağlamdaki sosyolojik anlayışı mikro sosyolojik anlayış yani Sembolik
Etkileşimcilik izleyecektir. Sembolik Etkileşimciliğin entelektüel kökenini oluşturan Simmel’e
değinildikten sonra Mead’in Ben-Benlik anlayışı, sembolik etkileşimin zirvesi Blumer ile
Goffman’ın günlük yaşam ve bu yaşam içerisindeki etkileşim biçimleri ele alınacaktır. Son olarak
Fenomenolojik Sosyolojiye bir giriş yapılarak Garfinkel’in Etnometodoloji anlayışı ile Berger’in
gerçekliğin toplumsal inşası anlayışı incelenecektir. Bu plan doğrultusunda öğrencinin farklı
perspektifleri öğrenerek karşılaştırmalar yapması ve toplumsal olanı farklı perspektifler
bağlamında ele alması, incelemesi ve anlaması hedeflenmektedir.

Dersin Yöntemi
Öğrenci o hafta işlenecek konulara yönelik verilen okumaları derse gelmeden önce yapar. Ders
sorumlusu her hafta işlenecek konuya dair bilgilendirme/sunuş yapar ve dersin devamında ders
sorumlusu ve öğrencilerin de katılımıyla okunan metinler, bilimsel bir dil ve metot kullanılarak
tartışılır.

Dersin Değerlendirme Kriterleri

Derse devam zorunludur. Dönem boyunca mazeretler de dahil olmak üzere kuramsal (teorik)
saatlerin %30’undan fazlasına katılmayan öğrenci devamsızlıktan kalır; genel ve
bütünleme sınavına alınmaz.
Dersten önce o hafta işlenecek konular öğrenci tarafından okunacaktır. Tüm öğrencilerin sınıf içi
etkinliklere katılımı önemlidir. Öğrenciler sınavlarda derste işlenen konuların yanı sıra
derslerdeki tartışmalardan da sorumludur. Dersin değerlendirme şekli aşağıdaki gibidir;
• Ara sınav: %50
• Final sınavı: %50
• Öğrencinin derse devam ve katılımı için 10 puan katkı yapılacaktır.

Öğrenciden Beklenenler
▪ Ders için verilen/istenen tüm materyallerin okunması,
▪ Derslere devamlılık ve ders içi tartışmalara katılım.
 Haftalık Ders Planı ve Okuma Listesi

▪ Tanışma,
04 Ekim 2023 ▪ Dersin Amacı Hakkında Bilgilendirme,
▪ Ders Kapsamında Öğrencilerden Beklenenlerin Aktarılması.
Konu
İşlevselciliğin Zirvesi: Talcott Parsons
▪ Parsons’un Toplumsal Eylem Kuramı
▪ Parsons’da Kalıp Değişkenler, AGIL ve Denge

Okumalar
▪ Talcott Parsons, Toplumun Alt Sistemleri, Türkçesi: Güner Özgür Genç, Sosyal
Teori Kökler ve Dallar, Peter Kivisto İçinde
11 Ekim 2023
▪ İşlevselcilik, Wallace Ruth ve A.Wolf (2004) Çağdaş Sosyoloji Kuramları, 41-
79
▪ Turner, B. (2014), “Dokuzuncu Bölüm, Toplumsal Sistem Üzerine Talcott
Parsons”, içinde Turner, B. Klasik Sosyoloji. İstanbul: İletişim. 263-293.

Ek Okuma Önerileri
▪ Poloma, M. M. Çağdaş Sosyoloji Teorileri, ss. 147-173
Ritzer, G. Modern Sosyoloji Kuramları, ss.102-112
Konu
Parsons Sonrası İşlevselcilikte Gelişmeler: Robert Merton
▪ Merton’da Gizil- Bozuk İşlevler ve Sapma

Okumalar
▪ Robert K. Merton, Sosyal Eylemin Öngörülemeyen Sonuçları, Türkçesi: Güner
18 Ekim 2023 Özgür Genç, Sosyal Teori Kökler ve Dallar, Peter Kivisto İçinde,
▪ “Kısım İki Robert Merton” Wallace Ruth ve A.Wolf (2004) Çağdaş Sosyoloji
Kuramları, 80-95.
▪ Poloma, M. M. Çağdaş Sosyoloji Teorileri, ss. 31-51.

Ek Okuma Önerileri
Ritzer, G. Modern Sosyoloji Kuramları, ss.112-118
Konu
▪ İşlevselciliğe Karşı Çıkışlar: Çatışmacılık I
W. Mills

Okumalar
▪ C. Wright Mills- Toplumbilimsel Düşün
▪ "Sosyolojik Tasarım Çağrısı (W. Mills)". Poloma, M. M. Çağdaş Sosyoloji
Teorileri, ss. 285-302.
25 Ekim 2023
▪ Mesut Bostan, C. Wright Mills’in Sosyoloji Anlayışı, 51-125. (Yüksek Lisans
Tezi).
▪ W. Mills” Wallace Ruth ve A.Wolf (2004) Çağdaş Sosyoloji Kuramları, 157-
161.
Ek Okuma Önerileri
▪ W. Mills - İktidar Seçkinleri Bilgi Yayınevi, Çev. Ünsal Oskay.
▪ W. Mills, Bilgi, Sosyoloji ve Bilgi Sosyolojisi Üzerine, Paragraf Yayınevi

Konu
01 Kasım 2023 Çatışmacılığın ve Sembolik Etkileşimciliğin Ayak İzleri: George Simmel
▪ Formel (Biçimsel) Sosyoloji
 ▪ Simmel’de Toplumsal Etkileşim Biçimleri ve Toplumsal Tipler
▪ Para Felsefesi
Okumalar
▪ “14. Bölüm: Georg Simmel’in Sosyolojisi” Turner, vd. Sosyolojik Teorinin
Oluşumu, ss. 285-314.
▪ “Toplumsal Etkileşim Biçimleri ve Toplumsal Tipler” Simmel, G. Bireysellik ve
Kültür, ss. 65-211.

Ek Okuma Önerileri
▪ Bottomore, T.ve R. Nisbet. Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi, ss. 165-171.
▪ “Georg Simmel” Coser, L. A. Sosyolojik Düşüncenin Ustaları, ss. 169-180.
▪ Simmel, G. Çatışma Fikri ve Modern Kültürde Çatışma
▪ Simmel, G. Paranın Felsefesi
Konu
İşlevselciliğe Karşı Çıkışlar: Çatışmacı Yapısalcılık
Lewis Coser

Okumalar
08 Kasım 2023 ▪ Lewis Coser, Sosyal Çatışmanın Fonksiyonları, Türkçesi: Güner Özgür Genç,
Sosyal Teori Kökler ve Dallar, Peter Kivisto İçinde,
▪ “Lewis Coser” Wallace Ruth ve A.Wolf (2004) Çağdaş Sosyoloji Kuramları,
187-197.
▪ Poloma, M. M. Çağdaş Sosyoloji Teorileri, ss. 97-114.

Konu
Post Kapitalist Toplum ve Çatışmacılık
Ralf Dahrendorf

Okumalar
▪ Ralf Dahrendorf Çatışma Grupları Ve Grup Çatışmaları, Türkçesi: Güner Özgür
Genç, Sosyal Teori Kökler ve Dallar, Peter Kivisto İçinde,
15 Kasım 2023
▪ Erdoğan, U. (2021). Sanayi toplumları bağlamında Dahrendorf’un sınıf
anlayışı. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi,
22(41), 1457- 1489.
▪ “Kısım II” Wallace Ruth ve A.Wolf (2004) Çağdaş Sosyoloji Kuramları, 174-
187.
▪ Poloma, M. M. Çağdaş Sosyoloji Teorileri, ss. 115-128.

Konu
Sembolik Etkileşimcilik: George Herbert Mead
▪ Mead’in Ben-Benlik Anlayışı
▪ Mead’de Simgesel Etkileşimcilik
Okumalar
▪ George Herbert Mead, Sosyal Eylemlerde “Özne Ben” ve “Nesne Ben”İn
Birleşimi, Türkçesi: Yasemin Abayhan, Sosyal Teori Kökler ve Dallar, Peter
22 Kasım 2023
Kivisto İçinde,
▪ Simgesel Etkileşimcilik, Wallace Ruth ve A.Wolf (2004) Çağdaş Sosyoloji
Kuramları, 267-287.
▪ “23. Bölüm: George Herbert Mead’in Sosyolojisi” Turner, vd. Sosyolojik
Teorinin Oluşumu, ss. 481-511.
Ek Okuma Önerileri
George Herbert Mead’in Fikirleri, Ritzer, Modern Sosyoloji Kuramları, 213-226
29 Kasım 2023 ARA SINAV
 Konu
Sembolik Etkileşimciliğin Zirvesi I: Herbert Blumer

Okumalar
06 Aralık 2023
▪ Herbert Blumer, Sembolik Etkileşim Olarak Toplum, Türkçesi: Güner Özgür
Genç, Sosyal Teori Kökler ve Dallar, Peter Kivisto İçinde,
▪ “Kısım II” Wallace Ruth ve A.Wolf (2004) Çağdaş Sosyoloji Kuramları, 287-314.
▪ Poloma, M. M. Çağdaş Sosyoloji Teorileri, ss. 221-2240.
Konu
Sembolik Etkileşimciliğin Zirvesi: Erving Goffman
▪ Goffman’da Dramaturji, Etkileşim ve Günlük Hayat

Okumalar
13 Aralık 2023 ▪ Günlük Yaşamda Benliğin Sunumu, Erving Goffman
▪ “Kısım Üç Erving Goffman” Wallace Ruth ve A.Wolf (2004) Çağdaş Sosyoloji Kuramları,
315-331.
Ek Okuma Önerileri
▪ Ritzer, G. Modern Sosyoloji Kuramları, ss.233-242
▪ Poloma, M. M. Çağdaş Sosyoloji Teorileri, ss. 201-220
Konu
Fenomenoloji
▪ Fenomenolojinin Entelektüel Kökenleri: Edmunt Husserl ve Alfred Schutz

Okumalar
20 Aralık 2023 ▪ Fenomenoloji, Jean François Lyotard, Dost Kitabevi
▪ “Fenomenoloji”, Wallace Ruth ve A.Wolf (2004) Çağdaş Sosyoloji Kuramları,
349-355.

Ek Okuma Önerileri
▪ Bottomore, T.ve R. Nisbet. Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi, ss. 497-553.
Konu
Etnometodoloji Nedir Ne Değildir: Harold Garfinkel’de Etnometodoloji
Yapmak

Okumalar
▪ Cuff, E.C., Sharrock, W.W. & Francis, D.W., ‘Meaning and action: I, symbolic
interactionism’, Perspectives in Sociology, Routledge, 3rd Edition, 1990, s.
166-192 (Çeviren: Ümit Tatlıcan).
http://www.umittatlican.com/files/Etnometodoloji%20%28Cuff,%20Sharroc
27 Aralık 2023
k,%20Francis-1992%29.pdf
https://www.youtube.com/watch?v=4xlVvrigP0Q
▪ Etnometodolojide Araştırmalar, Harold Garfinkel, Heretik Yayıncılık
▪ “Kısım I: Harold Garfinkel” Wallace Ruth ve A.Wolf (2004) Çağdaş Sosyoloji
Kuramları, 356-378.

Ek Okuma Önerileri
▪ Poloma, M. M. Çağdaş Sosyoloji Teorileri, ss. 241-259.

Konu
Gerçekliğin Toplumsal İnşası: Peter Berger
▪ Berger’de Dışsallaştırma, Nesneleştirme ve İçselleştirme.
03 Ocak 2024
Zorunlu Okumalar
▪ “Kısım II: Peter Berger” W.Ruth ve A.Wolf (2004) Çağdaş Sosyoloji Kuramları,
 379-388.
▪ Gerçekliğin Sosyal İnşâsı, Berger, P. ve Luckmann.
▪ Poloma, M. M. Çağdaş Sosyoloji Teorileri, ss. 261-278