‫تعداد سؤاالت ‪ ۰۳ :‬سؤال‬ ‫مفاهیم پایه و روشهای ساخت‬

‫‪ )1‬پیوند بین اجزا در نقاط کوانتومی سنتزشده از عناصر گروههای ‪( III-V‬گروههای سه و پنج) جدول‬
‫تناوبی‪ ..... ،‬و در گروههای ‪( II-VI‬گروههای دو و شش)‪ ..... ،‬است و لذا نقاط کوانتومی ‪III-V‬‬

‫نسبت به ‪ II-VI‬پایداری ‪ .....‬و سمیت ‪ .....‬دارند‪.‬‬

‫‪ -1‬یونی – کوواالنسی – کمتر – بیشتری‬
‫‪ -2‬کوواالنسی – یونی – کمتر – بیشتری‬
‫‪ -۰‬یونی – کوواالنسی – بیشتر – کمتری‬
‫‪ -4‬کوواالنسی – یونی – بیشتر – کمتری‬

‫‪ )2‬رسانایی الکتریکی نانوساختارهای نیمهرسانا پس از انتقال الکترون از نوار ظرفیت به نوار هدایت‬
‫توسط کدامیک از عوامل زیر صورت میپذیرد؟‬
‫‪ -1‬فقط الکترونها‬
‫‪ -2‬فقط حفرهها‬
‫‪ -۰‬الکترونها و حفرهها‬
‫‪ -4‬پس از انتقال از نوار ظرفیت به نوار هدایت‪ ،‬نیمهرسانا به َابَررسانا تبدیل شده و رسانایی‬
‫الکتریکی بدون نیاز به هیچکدام از حاملهای بار صورت میگیرد‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪ )۰‬با کنترل شرایط سنتز میتوان نانوبلورهایی از مواد مختلف بهصورت ‪ 14‬وجهی کیوباکتاهدرون‬
‫(شکل زیر) شامل ‪ 6‬وجه مربعی و ‪ 8‬وجه به شکل مثلث متساویاالضالع تهیه نمود‪ .‬با رشد‬
‫نانوبلور و اضافهشدن الیههای اتمی روی هسته اولیه‪ ،‬شکل نانوبلورهای سنتزشده تغییر نمیکند‪.‬‬
‫تعداد کل اتمهای تشکیلدهنده نانوبلور به شکل کیوباکتاهدرون متشکل از ‪ 5‬الیه اتمی و تعداد‬
‫اتمهای واقع بر روی سطح این نانوبلور بهترتیب (راست به چپ) کدام است؟‬

‫‪126 - ۰9۳ -1‬‬

‫‪216 - 651 -2‬‬
‫‪162 - ۰۳9 -۰‬‬
‫‪261 – 561 -4‬‬

‫‪ )4‬فرض کنید یک نانوبلور به شکل ‪ 14‬وجهی کیوباکتاهدرون متشکل از ‪ 6‬الیه اتمی بهجای‬
‫کیوباکتاهدرون به شکل دو مکعب با ساختار ‪ BCC‬و با اضالع ‪ 16‬و ‪ 24‬آنگستروم در مجموع با‬
‫همان تعداد اتم متبلور شود‪ .‬اگر وجوه مکعبهای موردنظر موازی صفحات (‪ )1۳۳‬سلول واحد‬

‫باشد‪ ،‬تعداد اتمهای سطحی نانوبلور چند درصد افزایش پیدا میکند؟ (شعاع اتمی را برابر ‪√۰‬‬

‫آنگستروم در نظر بگیرید)‬

‫‪45/2 -1‬‬
‫‪25/4 -2‬‬
‫‪42/5 -۰‬‬
‫‪24/5 -4‬‬

‫‪2‬‬
 ‫‪ )5‬میدانیم تعداد اتمهای سطحی در الیه ششم یک نانوبلور بهشکل ‪ 14‬وجهی کیوباکتاهدرون برابر‬
‫‪ 252‬میباشد‪ .‬یک وجه به شکل مثلث در این نانوبلور از چند اتم تشکیل شده است؟‬
‫‪28 -2‬‬ ‫‪45 -1‬‬

‫‪۰6 -4‬‬ ‫‪21 -۰‬‬

‫‪ )6‬نقاط کوانتومی به نانوبلورهای نیمهرسانا با ابعاد کمتر از ‪ 1۳‬نانومتر اطالق میشود‪ .‬منشأ وقوع‬
‫پدیدههای چشمکزنی‪ ،‬کوانتیزهشدن و سمیت سلولی نقاط کوانتومی بهترتیب کدام است؟‬
‫‪ -1‬نواقص بلوری در ساختار هسته برهنه نقاط کوانتومی – اثر حدی کوانتومی – تولید‬
‫رادیکالهای اکسیژن‬
‫‪ -2‬نشر گسسته تابش نور پیوسته – کاهش فاصله یک جفت «الکترون‪-‬حفره» – تولید‬
‫رادیکالهای اکسیژن‬
‫‪ -۰‬هسته برهنه نقاط کوانتومی – اثر حدی کوانتومی – برهمکنش نقاط کوانتومی با اجزای‬
‫داخل سلولی‬
‫‪ -4‬نوسانات گرمایی در فصل مشترک هسته‪/‬پوسته نقاط کوانتومی – کاهش فاصله یک جفت‬
‫«الکترون‪-‬حفره» – برهمکنش نقاط کوانتومی با اجزای داخل سلولی‬

‫‪ )7‬فرایند خودآرایی یکی از روشهای تهیه نانوساختارهای منظم و یکپارچه است‪ .‬کدامیک از‬
‫گزارههای زیر در رابطه با این فرایند نادرست است؟‬
‫‪ -1‬خودآرایی یک روش ساخت پایینبهباالست و فرایندی خودبهخودی و برگشتپذیر محسوب‬
‫میشود‪.‬‬
‫‪ -2‬خودآرایی زمانی انجام میشود که نیروهای ضعیف جاذبه و دافعه بینمولکولی به تعادل‬
‫برسند و در طی آن تنها نظم بلوری اجزا افزایش مییابد و نیازی به انتقال جرم وجود ندارد‪.‬‬
‫‪ -۰‬در فرایند خودآرایی فروسیاالت‪ ،‬میدان مغناطیسی خارجی باعث همراستا شدن ذرات و‬
‫تشکیل زنجیرههایی بهصورت یک ساختار شبکهای میشود که رفتار سیال نیوتونی را بهطور‬
‫کامل تغییر میدهد‪.‬‬
‫‪ -4‬روش همراستایی با اعمال میدان الکتریکی‪ ،‬جزو روشهای خودآرایی مولکولی مستقیم است‬
‫که در آن سرعت همراستایی با افزایش غلظت محلول افزایش مییابد‪.‬‬

‫‪3‬‬
‫‪ )8‬فرایند خودآرایی بر اساس ماهیت واحدهای سازنده به سه گروه خودآرایی اتمی‪ ،‬مولکولی و‬
‫کلوئیدی‪ ،‬بر اساس محل انجام تجمع خودبهخودی به دو گروه خودآرایی زیستی و فصلمشترکی‬
‫و بر اساس مالحظات انرژتیکی به دو گروه خودآرایی استاتیک و خودآرایی دینامیک تقسیمبندی‬
‫میشود‪ .‬کدامیک از عبارات زیر در مورد انواع مختلف خودآرایی نادرست است؟‬
‫‪ -1‬فرایند های خودآرایی اتمی‪ ،‬مولکولی و زیستی دارای ماهیت ترمودینامیکی و خودآرایی‬
‫کلوئیدی دارای ماهیت سینتیکی هستند‪.‬‬
‫‪ -2‬خودآرایی مولکولی‪ ،‬کلوئیدی و فصلمشترکی فرایندهایی تصادفی بوده و برخی از فرایندهای‬
‫خودآرایی زیستی و اتمی فرایندهایی جهتدار هستند‪.‬‬
‫‪ -۰‬خودآرایی زیستی و کلوئیدی فرایندهایی جهتدار و سلسلهمراتبی بوده و خودآرایی مولکولی‬
‫و اتمی فرایندهای غیرسلسلهمراتبی هستند‪.‬‬
‫‪ -4‬خودآرایی استاتیکی در سیستمهایی با تعادل پایدار و بدون اتالف انرژی صورت میگیرد‪ ،‬اما‬
‫خودآرایی دینامیکی در سیستمهایی غیرتعادلی و پایدار روی میدهد و با اتالف پیوسته‬
‫انرژی همراه است‪.‬‬

‫‪ )9‬کدام گزینه در مورد فرایند میسلیشدن (‪ )Micellization‬نادرست است؟‬

‫‪ -1‬میسلیشدن به فرایند تشکیل میسلها از طریق خودآرایی بهکمک مواد فعال سطحی اطالق‬
‫میشود‪.‬‬
‫‪ -2‬نیروی محرکه فرایند میسلیشدن معموال ا نیروی جاذبه آبگریزی و نیروی مخالف آن نیروی‬
‫دافعه الکترواستاتیکی یا نیروی ا‬
‫حاللپوشی است‪.‬‬
‫‪ -۰‬فرایند میسلیشدن یک فرایند خودآرایی تصادفی‪ ،‬تکمرحلهای و غیرسلسلهمراتبی است‪.‬‬
‫‪ -4‬این فرایند بر مبنای تشکیل پیوند شیمیایی مستحکمی مانند پیوند کوواالنسی عمل میکند‪.‬‬

‫‪4‬‬
 ‫‪ )1۳‬چند مورد از گزارههای زیر در مورد نقاط کوانتومی صحیح است؟‬
‫نقاط کوانتومی تودههای اتمی خودآراییشده حاصل از تجمع خودبهخودی اتمهای فلزی یا‬ ‫(‪)i‬‬
‫نیمهرسانا روی یک زیرالیه جامد هستند‪.‬‬
‫اندازه نقاط کوانتومی ‪ 1‬تا ‪ 1۳‬نانومتر بوده و مورفولوژی آنها میتواند کروی یا هرمیشکل‬ ‫(‪)ii‬‬
‫باشد‪.‬‬
‫ا‬
‫عمدتا بین نیروی جاذبه کوواالنسی و نیروی‬ ‫مورفولوژی نقاط کوانتومی نتیجه موازنه نیرو‪،‬‬ ‫(‪)iii‬‬
‫دافعه الکترواستاتیک است‪.‬‬
‫برهمکنش جهتدار اتم‪-‬زیرالیه باعث تولید نقاط کوانتومی دوبعدی میگردد‪.‬‬ ‫(‪)iv‬‬
‫نقاط کوانتومی خودآراییشده دارای ساختار سلسلهمراتبی هستند‪.‬‬ ‫(‪)v‬‬
‫ا‬
‫قویا تعیینکننده جهت الگویابی نقاط‬ ‫برهمکنش اتم‪-‬زیرالیه و رونشانی (‪ )Epitaxy‬زیرالیه‬ ‫(‪)vi‬‬
‫کوانتومی است‪.‬‬
‫‪6 -1‬‬
‫‪5 -2‬‬
‫‪4 -۰‬‬
‫‪۰ -4‬‬

‫دو رویکرد اصلی برای خودآرایی نانوذرات وجود دارد‪ :‬خودآرایی فیزیکی و خودآرایی شیمیایی‪.‬‬ ‫‪)11‬‬
‫کدامیک از گزینههای زیر گزاره صحیحی را در مورد خودآرایی فیزیکی و شیمیایی نانوذرات ارائه‬
‫میدهد؟‬
‫‪ -1‬خودآرایی نانوذرات طی برهمکنشهای آبگریزی و مویینگی جزو روشهای خودآرایی‬
‫نانوذرات با رویکرد شیمیایی و خودآرایی طی پوششدهی چرخشی و رسوبدهی جزو‬
‫روشهای خودآرایی نانوذرات با رویکرد فیزیکی هستند‪.‬‬
‫‪ -2‬فرایند خودآرایی شیمیایی آسانتر بوده و ساختارهای حاصل از آن دارای پایداری باالتری‬
‫نسبت به فرایندهای خودآرایی فیزیکی است‪.‬‬
‫‪ -۰‬انجام فرایند خودآرایی خودبهخودی نانوذرات مستلزم ایجاد پیوند بینمولکولی قوی بین‬
‫اجزا و زیرالیه است‪.‬‬
‫‪ -4‬برای ایجاد آرایهای برگشت ناپذیر و پایدار از نانوذرات بر روی سطح زیرالیه‪ ،‬از تشکیل پیوند‬
‫کوواالنسی بین نانوذره و زیرالیه استفاده میشود‪.‬‬

‫‪5‬‬
‫‪ )12‬میکروامولسیون بهصورت پخش ‪ .....‬دو مایع امتزاجناپذیر و ‪ .....‬توصیف میشود که شامل‬
‫مناطق ‪ .....‬از یکی یا هر دو مایع در دیگری میباشد‪.‬‬
‫‪ -1‬همسانگرد – پایدار از نظر ترمودینامیکی ‪ -‬نانومتری‬
‫‪ -2‬ناهمسانگرد ‪ -‬ناپایدار از نظر ترمودینامیکی ‪ -‬میکرومتری‬
‫‪ -۰‬همسانگرد ‪ -‬پایدار از نظر ترمودینامیکی ‪ -‬میکرومتری‬
‫‪ -4‬ناهمسانگرد – ناپایدار از نظر ترمودینامیکی ‪ -‬نانومتری‬

‫‪ )1۰‬کدام گزینه تعریف درستی از بازده فرایند کندوپاش (‪ )Sputtering‬ارائه میکند؟‬

‫‪ -1‬تعداد یونهای برخوردکننده الزم برای جدا کردن یک اتم از سطح‬
‫‪ -2‬نسبت انرژی اتمهای منتقلشده به فاز بخار‪ ،‬به انرژی اولیه یونهای برخوردکننده به سطح‬
‫‪ -۰‬نسبت تعداد یونهای جداشده از سطح به تعداد اتمهای برخوردکننده‬
‫‪ -4‬نسبت تعداد اتمهای منتقلشده به فاز بخار‪ ،‬به تعداد یونهای برخوردکننده به سطح‬

‫‪6‬‬
 ‫روشهای خودآرایی شیمیایی نانوذرات را میتوان بر اساس نوع زیرالیه مورداستفاده به دو‬ ‫‪)14‬‬
‫دسته خودآرایی نانوذرات بر روی سطوح بدون الگو و خودآرایی نانوذرات بر روی سطوح الگومند‬
‫تقسیمبندی کرد‪ .‬شکل زیر شمایی از مراحل تهیه آرایهای از بلورهای کروی از نانوذرات فشرده بر‬
‫روی سطوح الگومند تولیدشده به روش لیتوگرافی نوری را نشان میدهد‪ .‬انجام این فرایند مبتنی‬
‫بر کدامیک از موارد زیر است؟‬

‫‪ -1‬ایجاد الگو های شیمیایی بر اساس میزان حاللیت متفاوت سطح از طریق کشش سطحی‬
‫قطرات امولسیونی‬
‫‪ -2‬ایجاد الگوهای شیمیایی بر اساس میزان آبدوستی متفاوت روی سطح با استفاده از‬
‫تکالیههای خودآراییشده‬
‫‪ -۰‬ایجاد الگو های فیزیکی بر اساس میزان حساسیت متفاوت به نور با استفاده از لیتوگرافی‬
‫نوری‬
‫‪ -4‬ایجاد الگو های فیزیکی بر اساس میزان کشش سطحی متفاوت با استفاده از اتصال ترکیبات‬
‫آلی نیتروژندار‬

‫‪7‬‬
‫از برهمکنشهای کوواالنسی و غیرکوواالنسی برای تشکیل نانوساختارهایی از نانوذرات‬ ‫‪)15‬‬
‫خودآراییشده استفاده میشود‪ .‬کدام گزینه حاوی گزاره صحیحی در مورد این فرایند است؟‬
‫‪ -1‬ایجاد تعادل بین میزان پایداری و نظم در آرایهای از نانوذرات مستلزم کنترل دقیق پیوندهای‬
‫شیمیایی بین نانوذرات و سطح است که با استفاده از برهمکنشهای غیرکوواالنسی به دست‬
‫میآید‪.‬‬
‫‪ -2‬بر خالف روشهای لیتوگرافی‪ ،‬نمیتوان از برهمکنشهای هیدروژنی برای خودآرایی الیهبهالیه‬
‫نانوذرات روی سطوح استفاده کرد‪.‬‬
‫‪ -۰‬فرایند خودآرایی الیهبهالیه با استفاده از برهمکنشهای غیرکوواالنسی‪ ،‬بهدلیل پیچیدگی‬
‫فرایند و دشواری اجرای آن‪ ،‬کاربرد محدودی در خودآرایی شیمیایی نانوذرات عاملدارشده بر‬
‫روی سطح دارد‪.‬‬
‫‪ -4‬نحوه رشد و خواص فیلمهای چندالیه خودآراییشده از نانوذرات و پلیالکترولیت مستقل از‬
‫غلظت اجزا و قدرت یونی میباشد‪.‬‬

‫آلودگی پودر یکی از مهمترین چالشهای استفاده از روش آلیاژسازی مکانیکی برای سنتز‬ ‫‪)16‬‬
‫نانوذرات است‪ .‬برای کاهش آلودگی پودر چه راهکاری را پیشنهاد میکنید؟‬
‫‪ -1‬استفاده از اتمسفر نیتروژن‬
‫‪ -2‬افزایش سرعت آسيابكار ی‬
‫‪ -۰‬کاهش نسبت وزنی گلوله به پودر‬
‫‪ -4‬استفاده از محفظه و گلولههایی با سختی کمتر نسبت به پودر‬

‫آندایز فرآیندی الکتروشیمیایی برای افزایش ضخامت الیه اکسید طبیعی روی سطح فلزات‬ ‫‪)17‬‬
‫بوده و برای سنتز نانوساختارها مورد استفاده قرار میگیرد‪ .‬کدامیک از گزارههای زیر در مورد این‬
‫فرایند نادرست است؟‬
‫‪ -1‬هیدروژن در سطح کاتد احیا میشود و اکسیژن در سطح آند اکسایش یافته و الیه اکسیدی‬
‫بر روی فلز آندایزشده رشد میکند‪.‬‬
‫‪ -2‬میزان سختی و چسبندگی پوششهای آندی معموال ا بیشتر از روکشهای فلزی بوده و‬
‫مقاومت ماده در برابر خوردگی و سایش با استفاده از فرایند آندایزینگ به طور‬
‫قابلمالحظهای افزایش مییابد‪.‬‬

‫‪8‬‬
 ‫‪ -۰‬زمانیکه فرآیند آندایز آلومینیوم در حضور الکترولیتهای اسیدی مانند اسید اکسالیک و‬
‫اسید فسفریک انجام شود‪ ،‬الیه اکسیدی سنتزشده‪ ،‬متخلخل خواهد بود‪.‬‬
‫‪ -4‬الیه اکسیدی سدی‪ ،‬از نظر شیمیایی فعال‪ ،‬از نظر ابعاد بسیار نازک و فشرده‪ ،‬و از نظر‬
‫الکتریکی‪ ،‬دیالکتریک است‪.‬‬

‫‪ )18‬شدت جریان الکتریکی مورد استفاده در فرآیند آندایز آلومینیوم تحت شرایط ولتاژ ثابت‪،‬‬
‫بهترتیب حین تشکیل الیه اکسیدی متخلخل و الیه اکسیدی سدی با گذشت زمان به چه‬
‫صورتی تغییر میکند؟‬
‫‪ -1‬به طور نمایی کاهش مییابد ‪ -‬ابتدا بهشدت کاهش و سپس افزایش یافته و به حالت پایا‬
‫میرسد‪.‬‬
‫‪ -2‬به طور نمایی افزایش مییابد ‪ -‬به تدریج افزایش و سپس به طور نمایی کاهش یافته و به‬
‫حالت پایا میرسد‪.‬‬
‫‪ -۰‬ابتدا بهشدت کاهش و سپس افزایش یافته و به حالت پایا میرسد ‪ -‬به طور نمایی کاهش‬
‫مییابد‪.‬‬
‫‪ -4‬برای هر دو الیه اکسیدی سدی و متخلخل‪ ،‬به طور نمایی کاهش مییابد‪.‬‬

‫‪ )19‬روشهای آندایز نرم و آندایز سخت به عنوان دو روش مهم در فرایند آندایز‪ ،‬برای تولید الیه‬
‫اکسیدی نانومتخلخل بر روی برخی فلزات استفاده میشود‪ .‬کدامیک از گزینههای زیر در مورد‬
‫این روشها صحیح است؟‬
‫‪ -1‬با افزایش دمای فرایند آندایز سخت آلومینیوم‪ ،‬ضخامت الیه آندی افزایش و قطر حفرات‬
‫کاهش مییابد که با افزایش سختی همراه است‪.‬‬
‫‪ -2‬ضخامت الیه اکسیدی تشکیلشده در آندایز دوطرفه کمتر از آندایز یکطرفه است‪ ،‬زیرا در‬
‫این حالت‪ ،‬میزان انتقال حرارت به منبع سرد کاهش مییابد‪.‬‬
‫‪ -۰‬نظم حفرات الیه اکسید آندی در فرایند آندایز نرم یکمرحلهای نسبت به فرایند آندایز نرم‬
‫دومرحلهای بیشتر بوده‪ ،‬اما سرعت رشد الیه اکسیدی در آن پایینتر است‪.‬‬
‫‪ -4‬میزان تخلخل الیه اکسیدی حاصل از فرایند آندایز سخت بیشتر از آندایز نرم است‪ ،‬زیرا در‬
‫یک پتانسیل مشخص‪ ،‬قطر حفرات در آندایز نرم کمتر از آندایز سخت میباشد‪.‬‬

‫‪9‬‬
‫لیتوگرافی شامل ترسیم طرحی از یک الگو روی ماده ای الکترونیکی و سپس انتقال آن طرح‬ ‫‪)2۳‬‬
‫به مادهای دیگر برای تولید یک ابزار الکترونیکی یا نوری میباشد‪ .‬کدامیک از انواع روشهای‬
‫لیتوگرافی زیر برای تهیه طرحی با ابعاد کوچکتر از ‪ 5‬نانومتر مناسبتر است؟‬
‫‪ -1‬لیتوگرافی نوری‬
‫‪ -2‬لیتوگرافی نرم‬
‫‪ -۰‬لیتوگرافی باریکه الکترونی‬
‫‪ -4‬لیتوگرافی مهر نانویی‬

‫شکل زیر نشاندهنده کدامیک از انواع روشهای لیتوگرافی بوده و اندازه کوچکترین طرح‬ ‫‪)21‬‬
‫قابل دستیابی در آن چقدر است؟‬

‫‪10‬‬
 ‫‪ -1‬لیتوگرافی با ماسک پوششدهیشده با ماده مقاوم ‪ -‬چند ده نانومتر تا چند میکرومتر‬
‫‪ -2‬لیتوگرافی نرم ‪ -‬چند ده نانومتر تا چند میکرومتر‬
‫‪ -۰‬لیتوگرافی با ماسک پوششدهیشده با ماده مقاوم ‪ -‬بیش از یک میکرومتر‬
‫‪ -4‬لیتوگرافی نرم – بیش از یک میکرومتر‬

‫مهمترین محدودیت روش لیتوگرافی با باریکه الکترونی چیست و راه کمینهکردن آن کدام‬ ‫‪)22‬‬
‫است؟‬
‫‪ -1‬پراکندگی غیراالستیک الکترونها در زوایای کوچک – افزایش ضخامت الیه ماده مقاوم‬
‫‪ -2‬پراکندگی غیراالستیک الکترونها در زوایای بزرگ – کاهش ولتاژ الکترونها‬
‫‪ -۰‬پراکندگی االستیک الکترونها در زوایای کوچک ‪ -‬کاهش ضخامت الیه ماده مقاوم‬
‫‪ -4‬پراکندگی االستیک الکترونها در زوایای بزرگ ‪ -‬افزایش ولتاژ الکترونها‬

‫کدامیک از گزارههای زیر در زمینه سنتز نانوذرات با استفاده از روش رسوبگذاری شیمیایی‬ ‫‪)2۰‬‬
‫صحیح است؟‬
‫‪ -1‬با افزایش دما در روش همرسوبی‪ ،‬امکان سنتز نانوذرات بلوری کاهش مییابد؛ زیرا سینتیک‬
‫واکنش افزایش یافته و نظم در مقیاس اتمی کاهش پیدا میکند‪.‬‬
‫‪ -2‬کاهش دما‪ ،‬تبخیر محلول و افزایش ‪ pH‬موجب افزایش رسوبگذاری میشود‪.‬‬
‫‪ -۰‬با افزایش سرعت جوانهزنی و کاهش سرعت رشد ذرات‪ ،‬امکان تشکیل نانوذرات تکتوزیع با‬
‫اندازه کوچکتر کاهش مییابد‪.‬‬
‫ا‬
‫نسبتا باالی واکنش‪ ،‬توزیع غیریکنواخت اندازه نانوذرات و کلوخهایشدن‬ ‫‪ -4‬دمای‬
‫(‪ )Agglomeration‬شدید نانوذرات از جمله معایب واکنشهای همرسوبی است‪.‬‬

‫‪11‬‬
‫نانولولههای کربن‪ ،‬نانوالیاف کربن و نانونوارهای گرافن جزو نانومواد یکبعدی متداول‬ ‫‪)24‬‬
‫محسوب میشوند‪ .‬شکل زیر مربوط به کدامیک از روشهای سنتز نانوساختارهای یکبعدی کربن‬
‫است؟‬

‫‪ -1‬رسوبدهی شیمیایی بخار بهکمک پالسما‬

‫‪ -2‬الیهنشانی به روش کندوپاش‬
‫‪ -۰‬رسوبدهی شیمیایی بخار آلی‪-‬فلزی‬
‫‪ -4‬الیهنشانی فیزیکی بخار بهکمک باریکه الکترونی‬

‫فرایندهای رسوبدهی از فاز بخار به دو صورت فیزیکی و شیمیایی انجام میشود که در آنها‬ ‫‪)25‬‬
‫مواد بهصورت فیزیکی یا شیمیایی از یک منبع در محفظه خأل تبخیر یا کنده شده و سپس روی‬
‫سطح یک زیرالیه به صورت الیه نازک متراکم میگردند‪ .‬کدام گزینه تفاوت میان روشهای‬
‫رسوبدهی فیزیکی و شیمیایی از فاز بخار را بهدرستی بیان میکند؟‬
‫‪ -1‬روشهای رسوبدهی شیمیایی از فاز بخار دارای مراحل کمتری نسبت به روشهای فیزیکی‬
‫هستند‪.‬‬
‫‪ -2‬حفرات و پستی و بلندیهای سطح را میتوان با استفاده از روشهای رسوبدهی فیزیکی از‬
‫فاز بخار پوششدهی کرد‪ ،‬اما روشهای شیمیایی توانایی پوششدهی این مناطق را ندارند‪.‬‬
‫‪ -۰‬الیهنشانی در روشهای رسوبدهی فیزیکی از فاز بخار بهصورت جهتدار بوده‪ ،‬اما در‬
‫روشهای شیمیایی بدون جهت مشخص انجام میپذیرد‪.‬‬
‫‪ -4‬روشهای رسوبدهی شیمیایی از فاز بخار نیازمند خأل کمتری نسبت به روشهای فیزیکی‬
‫هستند‪.‬‬

‫‪12‬‬
 ‫کدامیک از گزاره های زیر در زمینه سنتز الیه نازک با استفاده از روش الیهنشانی فیزیکی از فاز‬ ‫‪)26‬‬
‫بخار بهکمک باریکه الکترونی صحیح است؟‬
‫ا‬
‫عمدتا به انرژی گرمایی و مابقی به‬ ‫‪ -1‬انرژی جنبشی الکترونها پس از برخورد به ماده منبع‪،‬‬
‫الکترونهای ثانویه و اوژه تبدیل میشود‪.‬‬
‫‪ -2‬استفاده از این روش برای پوششدهی قطعات با هندسه پیچیده مناسب نیست‪.‬‬
‫‪ -۰‬هرچه انرژ ی گرمایی اتمها در فاز بخار بیشتر باشد‪ ،‬حرکت کمتری روی زیرالیه خواهند داشت‪.‬‬
‫‪ -4‬این روش برای سنتز الیههای نازک با نقطه ذوب باال مناسب نیست‪.‬‬

‫در فرآیند آندایزینگ آلومینیوم‪ ،‬در صورت استفاده از اسید کرومیک‪ ،‬آمونیوم تارتارات و اسید‬ ‫‪)27‬‬
‫بوریک بهعنوان الکترولیت‪ ،‬ساختار پوشش آلومینایی بهترتیب به چه صورتی خواهد بود؟‬
‫‪ -1‬متخلخل – متراکم – متراکم‬
‫‪ -2‬متخلخل – متراکم – متخلخل‬
‫‪ -۰‬متراکم – متخلخل – متخلخل‬
‫‪ -4‬متراکم – متخلخل – متراکم‬

‫استفاده از امواج مایکروویو برای ایجاد گرمایش طی واکنشهای شیمیایی کاربرد گستردهای‬ ‫‪)28‬‬
‫در سنتز نانومواد پیدا کرده است‪ .‬کدامیک از گزارههای زیر در این زمینه نادرست است؟‬
‫‪ -1‬هر چه قطبیت اجزای مولکولی سیستم بیشتر باشد‪ ،‬میزان جفتشدگی (‪ )Coupling‬ناشی از‬
‫برخورد امواج مایکروویو با آنها افزایش مییابد‪.‬‬
‫‪ -2‬گرمایش با امواج مایکروویو بهصورت همگن و غیرجهتدار بوده و پس از توقف گرمایش‪،‬‬
‫دما در مجاورت دیوارههای ظرف واکنش کمتر از قسمتهای مرکزی آن است‪.‬‬
‫‪ -۰‬در تولید گرما با استفاده از امواج مایکروویو‪ ،‬مکانیزم تابش نقش اساسی را در گرمایش و‬
‫سرمایش سریع بر عهده دارد‪.‬‬
‫‪ -4‬استفاده از ظرف از جنس کوارتز و حالل اتانول شرایط بهتری را برای تولید گرما با استفاده از‬
‫امواج مایکروویو نسبت به ظرف تفلونی و حالل استون فراهم میکند‪.‬‬

‫‪13‬‬
‫در فرایند آندایز آلومینیوم به صورت گالوانواستاتیک‪ ،‬پتانسیل آندایز با گذشت زمان به یک‬ ‫‪)29‬‬
‫مقدار بیشینه میرسد‪ .‬در چگالی جریان ‪ ،5۳ A/m2‬زمان متناظر با نقطه ماکزیمم مطلق‪ ،‬در نمودار‬
‫تغییرات ولتاژ آندایز بر حسب زمان‪ ،‬کدام است؟ (بر حسب ثانیه)‬
‫‪۰ -1‬‬
‫‪1/5 - 2‬‬
‫‪15 -۰‬‬
‫‪16/5 -4‬‬

‫کدامیک از گزارههای زیر در مورد سنتز نانوذرات اکسید فلزی با استفاده از روش پلی ُال‬ ‫‪)۰۳‬‬
‫صحیح است؟‬
‫‪ -1‬اندازه نانوذرات سنتزی با دمای آب رابطه مستقیم و با غلظت آب در دسترس‪ ،‬رابطه معکوس‬
‫دارد‪.‬‬
‫‪ -2‬بهدلیل خواص کئوردیناسیونی پلی ُالها‪ ،‬کنترل اندکی روی مشخصات و خواص نانوذرات‬
‫سنتزی وجود دارد‪.‬‬
‫‪ -۰‬با افزایش تعداد گروههای عاملی هیدروکسیل‪ ،‬قطبیت پلی ُالها افزایش و ویسکوزیته آنها‬
‫کاهش مییابد‪.‬‬
‫‪ -4‬نانوذرات سنتزی دارای بلورینگی باالیی بوده و معموال ا با استفاده از پلی ُالهایی با نقطه‬
‫جوش باال سنتز میشوند‪.‬‬

‫‪14‬‬
 ‫تعداد سؤاالت ‪ 25 :‬سؤال‬ ‫نانوساختارها‬

‫کدامیک از گزارههای زیر در رابطه با نانوساختارها نادرست است؟‬ ‫‪)۰1‬‬

‫‪ -1‬نانوصفحات ضخامت بیشتری نسبت به نانوورقها دارند‪.‬‬
‫‪ -2‬از نانوذرات فلزی میتوان بهعنوان جاذب فلورسانس برای واحدهای نشر فلوروفور (عوامل‬
‫ایجاد فلورسانس) استفاده کرد‪.‬‬
‫‪ -۰‬نانومیله به نانوساختار یکبعدی با نسبت ابعادی کوچک و نانوسیم به نانوساختار یکبعدی‬
‫با نسبت ابعادی بزرگ اطالق میشود‪.‬‬
‫‪ -4‬نانوساختارهای یکبعدی سنتزشده از حالل‪ ،‬دارای نسبت ابعادی بیشتری نسبت به‬
‫نانوساختارهای سنتزشده از روی سطح یک جامد هستند‪.‬‬

‫سنتز نانوبلورها با دو روش اصلی شامل روشهای فیزیکی و روشهای شیمیایی انجام‬ ‫‪)۰2‬‬
‫میپذیرد‪ .‬روشهای پیرولیز (‪ )Pyrolysis‬و گرماکافت (‪ )Thermolysis‬بهترتیب زیرمجموعه‬
‫کدامیک از انواع روشهای سنتز است؟‬
‫‪ -1‬فیزیکی – شیمیایی‬
‫‪ -2‬شیمیایی – فیزیکی‬
‫‪ -۰‬فیزیکی – فیزیکی‬
‫‪ -4‬شیمیایی – شیمیایی‬

‫نانولولههای کربنی تکدیواره (‪ )SWCNTs‬با اندیسهای کایرالیتی )‪ (7,0‬و )‪ (7,7‬به ترتیب‬ ‫‪)۰۰‬‬
‫بهعنوان نانولولههای ‪ .....‬و ‪ .....‬شناخته میشوند‪.‬‬
‫‪ -1‬فلزی با دسته بردار زیگزاگ – نیمهرسانا با دسته بردار صندلی‬
‫‪ -2‬نیمهرسانا با دسته بردار زیگزاگ – فلزی با دسته بردار صندلی‬
‫‪ -۰‬فلزی با دسته بردار صندلی – نیمهرسانا با دسته بردار زیگزاگ‬
‫‪ -4‬نیمهرسانا با دسته بردار صندلی – فلزی با دسته بردار زیگزاگ‬

‫‪15‬‬
 ‫با کاهش اندازه نانوذرات فلزی‪ ،‬پارامتر شبکه ‪....‬‬ ‫‪)۰4‬‬
‫‪ -1‬کاهش مییابد‪.‬‬
‫‪ -2‬افزایش مییابد‪.‬‬
‫‪ -۰‬تغییری نمیکند‪.‬‬
‫‪ -4‬ممکن است افزایش یا کاهش پیدا کند‪.‬‬

‫شکل زیر مربوط به کدامیک از روشهای تولید نانوالیاف است؟‬ ‫‪)۰5‬‬

‫‪ -1‬الکتروریسی حبابی‬
‫‪ -2‬الکتروریسی بدون سوزن‬
‫‪ -۰‬فورساسپینینگ‬
‫‪ -4‬ترریسی‬

‫‪16‬‬
 ‫در فرایند الکتروریسی حبابی‪ ،‬با اعمال میدان الکتریکی‪ ،‬بارهای الکتریکی القایی روی سطح‬ ‫‪)۰6‬‬
‫حباب و سطح محلول ایجاد شده و یک تنش مماسی به وجود میآید‪ .‬هرگاه شدت میدان‬
‫الکتریکی از مقدار بحرانی موردنیاز برای غلبه بر کشش سطحی بیشتر شود‪ ،‬یک جت سیال از‬
‫نوک حباب مخروطیشکل خارج میگردد‪ .‬اگر زاویه بین دیواره لوله و نیروی کشش سطحی‪،‬‬
‫فاصله جمعکننده رسانا از نازل‪ ،‬ولتاژ اعمالی‪ ،‬کل بارهای سطحی و فشار هوای درون حباب‬
‫بهترتیب برابر ‪ 6۳‬درجه‪ 6×1۳-6، 2۳kV ،12 cm ،‬کولن و ‪ 1/2‬اتمسفر باشد‪ ،‬نیروی کشش سطحی‬
‫بهازای واحد سطح برای حباب به قطر ‪ 2۳ mm‬و ضخامت ‪ ، 7 μm‬چند ‪ N/cm2‬است؟ (‪ π=۰‬و‬
‫فشار هوای بیرون حباب برابر یک اتمسفر است)‪.‬‬

‫‪۰۰۰۰/۰ -1‬‬
‫‪6666/6 -2‬‬
‫‪9999/9 -۰‬‬
‫‪1۰۰۰۰/2 -4‬‬

‫پژوهشگری برای تولید داربستهای پلیمری بهعنوان زخمبندهای نانویی‪ ،‬از الکتروریسی‬ ‫‪)۰7‬‬
‫محلول استفاده میکند‪ .‬نانوالیاف الکتروریسیشده تحت شرایط مشخصی از غلظت‪ ،‬ولتاژ و‬
‫فاصله الکتروریسی دارای عیوب دانهتسبیحی (‪ )beads‬هستند‪ .‬به نظر شما کدامیک از موارد زیر‬
‫می تواند دلیل تشکیل این عیوب روی الیاف باشد و چه راهکاری را در راستای حذف این عیوب‬
‫پیشنهاد میکنید؟‬
‫‪ -1‬کشش سطحی باالی محلول – استفاده از سوزن الکتروریسی با قطر داخلی کوچکتر‬
‫‪ -2‬گرانروی پایین محلول – اعمال ولتاژهای باالتر الکتروریسی‬
‫‪ -۰‬فراریت باالی حالل مورداستفاده – افزایش فاصله الکتروریسی‬
‫‪ -4‬رسانایی پایین محلول – افزایش نرخ تغذیه‬

‫‪17‬‬
‫نانوالیاف الکتروریسیشده در مقایسه با نانوساختارهای یکبعدی حاصل از روشهای فیزیکی‬ ‫‪)۰8‬‬
‫و شیمیایی دیگر‪ ،‬دارای طول بسیار زیادی هستند‪ .‬با کاهش قطر نانوالیاف‪ ..... ،‬پیدا میکند‪.‬‬
‫‪ -1‬بلورینگی کاهش و استحکام کششی افزایش‬
‫‪ -2‬بلورینگی و استحکام کششی هر دو کاهش‬
‫‪ -۰‬بلورینگی افزایش و استحکام کششی کاهش‬
‫‪ -4‬بلورینگی و استحکام کششی هر دو افزایش‬

‫ذرات مغناطیسی با رسیدن به ابعاد نانومتری‪ ،‬اغلب رفتار متفاوتی از خود نشان میدهند‪.‬‬ ‫‪)۰9‬‬
‫کدامیک از گزارههای زیر در این رابطه نادرست است؟‬
‫‪ -1‬خاصیت َابَر پارامغناطیسی در مواد مغناطیسی بر اثر کاهش ابعاد نانوذرات مغناطیسی تا حد‬
‫تکحوزه مغناطیسی به وجود میآید‪.‬‬
‫‪ -2‬ترکیبات َابَرپارامغناطیس بهطور ذاتی غیرمغناطیسی هستند‪.‬‬
‫‪ -۰‬با کاهش اندازه ذرات مغناطیسی‪ ،‬میزان وادارندگی مغناطیسی ابتدا افزایش و سپس کاهش‬
‫مییابد‪.‬‬
‫‪ -4‬با کاهش اندازه نانوذرات مغناطیسی‪ ،‬خاصیت مغناطیسی فروسیاالت افزایش مییابد‪.‬‬

‫کدام گزینه در رابطه با مواد دیامغناطیس نادرست است؟‬ ‫‪)4۳‬‬

‫‪ -1‬گشتاور مغناطیسی خالص این مواد صفر است‪.‬‬
‫‪ -2‬در مواد دیامغناطیس‪ ،‬گشتاور مغناطیسی مداری و گشتاور مغناطیسی اسپینی یکدیگر را‬
‫خنثی میکنند‪.‬‬
‫‪ -۰‬مواد دیامغناطیس دارای پوسته الکترونی پر هستند‪.‬‬
‫‪ -4‬در مواد دیامغناطیس‪ ،‬گشتاور مغناطیسی مداری بیشتر از گشتاور مغناطیسی اسپینی است‪.‬‬

‫‪18‬‬
 ‫برای سنتز ترکیبات درختپار (‪ )Dendrimer‬از روشهای رشد همگرا و واگرا استفاده میشود‪.‬‬ ‫‪)41‬‬
‫کدامیک از موارد زیر جزو مزایای استفاده از روش رشد واگرا برای سنتز درختپارها به شمار‬
‫نمیرود؟‬
‫‪ -1‬امکان اصالح و تغییر گروههای عاملی سطحی‬
‫‪ -2‬سنتز درختپارهایی با وزن مولکولی باال‬
‫‪ -۰‬یکسان بودن گروههای عاملی در الیههای بیرونی درختپار‬
‫‪ -4‬سرعت باالی فرایند سنتز‬

‫فعالیت کاتالیستی نانوذرات با استفاده از درختپارها (‪ )Dendrimer‬بهعنوان میزبان‬ ‫‪)42‬‬

‫نانوکاتالیزورهای فلزی و تهیه نانوکامپوزیتهای هیبریدی درختپار‪/‬نانوذره‪ ،‬بهبود پیدا میکند‪.‬‬
‫کدامیک از موارد زیر از جمله دالیل بهبود خاصیت کاتالیستی نانوکاتالیزورهای فلزی با استفاده از‬
‫درختپار میزبان محسوب نمیشود؟‬
‫‪ -1‬توزیع یکنواخت نانوذرات کاتالیستی با ابعاد همسان روی درختپار‬
‫‪ -2‬جلوگیری مؤثر از کلوخهایشدن (‪ )Agglomeration‬نانوذرات کاتالیستی توسط درختپار‬
‫‪ -۰‬جلوگیری مؤثر از غیرفعالشدن سطح نانوذرات کاتالیستی طی محبوسشدن آنها توسط‬
‫عوامل فضایی ساختار درختپار‬
‫‪ -4‬افزایش نامحدود حاللیت در نانوکامپوزیتهای هیبریدی درختپار‪/‬نانوذره توسط گروههای‬
‫عاملی سطحی درختپار‬

‫از فرایند همرسوبی خوشه های اتمی کبالت و پالتین روی فیلم نازکی از طالی آمورف یا‬ ‫‪)4۰‬‬
‫غیربلورین واقع بر سطح الیه اکسید آندی برای سنتز نانوسیمهای ‪ CoPt3‬استفاده میشود‪.‬‬
‫فرایند سنتز شامل عملیات حرارتی خوشههای اتمی رسوبی بهمنظور افزایش بلورینگی‬
‫نانوسیمهای مغناطیسی حاصل میباشد‪ .‬کدامیک از موارد زیر در طی فرایند عملیات حرارتی‬
‫نانوسیمهای موردنظر رخ نمیدهد؟‬
‫‪ -1‬در مرحله اول (در دمای ‪ : )4۳۳ °C‬تشکیل نانوخوشههای فرومغناطیس کبالت و پالتین‬
‫‪ -2‬در مرحله دوم (در دمای ‪ : )5۳۳ °C‬مهاجرت اتمهای کبالت و پالتین طی مکانیزم نفوذدرهم و‬
‫تشکیل نانوسیمهای ‪ CoPt3‬با ساختار منظم (‪)L12‬‬

‫‪19‬‬
‫‪ -۰‬در مرحله سوم (در دمای ‪ : )6۳۳ °C‬کاهش خوشههای کبالت و از بین رفتن جفتشدگی‬
‫(‪ Co-Co )coupling‬همزمان با تشکیل فاز ‪L12‬‬

‫‪ -4‬در مرحله چهارم (در دمای ‪ : )7۳۳ °C‬تشکیل نانوسیمهای ‪ CoPt3‬با نظم بلنددامنه و کاهش‬
‫چگالی عیوب نانوساختار منظم حاصل‬

‫از الگوهای پیشساخته یا قالبهای سخت (‪ )hard template‬مانند اکسید آلومینیوم‬ ‫‪)44‬‬
‫آندی‪ ،‬قالبهای نرم مانند ستیلتریمتیلآمونیوم برومید (‪ )CTAB‬و قالبهای فداشونده برای‬
‫سنتز نانوساختارهای فلزی با مورفولوژی کنترلشده استفاده میشود‪ .‬کدامیک از گزینههای زیر‬
‫تفاوت میان سنتز این مواد توسط قالبهای سخت و نرم را بهدرستی بیان میکند؟‬
‫‪ -1‬برخالف روش سنتز با استفاده از قالب سخت‪ ،‬نانوسیمهای فلزی تولیدی به روش قالب نرم‬
‫معموال ا دارای ساختار پلیکریستال یا چندبلوری هستند‪.‬‬
‫‪ -2‬در مقایسه با روش قالب نرم‪ ،‬سرعت واکنشهای جوانهزنی و رشد در روش قالب سخت‬
‫بیشتر است‪.‬‬
‫‪ -۰‬در مقایسه با روش سنتز با استفاده از قالب نرم‪ ،‬قطر و نسبت ابعادی نانوسیمهای تولیدی‬
‫به روش قالب سخت دارای دقت باالتری است‪.‬‬
‫‪ -4‬برخالف روش سنتز با استفاده از قالب سخت‪ ،‬مورفولوژی نانوساختارهای فلزی تولیدی به‬
‫روش قالب نرم مستقل از دمای محلول رشد مورداستفاده است‪.‬‬

‫برای تشخیص همزمان حفره های مزو و میکرو در ترکیب سیلیکای نانومتخلخل چه روشی را‬ ‫‪)45‬‬
‫پیشنهاد میکنید؟‬
‫‪ -1‬پراش نوترون‬
‫‪ -2‬میکروسکوپ الکترونی عبوری‬
‫‪ -۰‬میکروسکوپ الکترونی روبشی‬
‫‪ -4‬پراش اشعه ایکس‬

‫‪20‬‬
 ‫کدامیک از گزارههای زیر در ارتباط با انواع برهمکنشهای غیرکوواالنسی موجود در شیمی‬ ‫‪)46‬‬
‫ابرمولکولها نادرست است؟‬
‫‪ -1‬مطالعه برهمکنشهای غیرکوواالنسی امکان فهم بسیاری از فرآیندهای زیستی مانند ساختار‬
‫سلولها و حتی نحوه عملکرد آنها را فراهم میکند‪.‬‬
‫‪ -2‬نیروهای واندروالس یکی از انواع برهمکنشهای غیرکوواالنسی در ابرمولکولها بوده و‬
‫شامل جاذبه بین یک اتم هیدروژن با یک اتم الکترونگاتیو مانند نیتروژن‪ ،‬اکسیژن یا فلوئور‬
‫است‪.‬‬
‫‪ -۰‬برهمکنشهای ‪ π-π‬یکی از انواع برهمکنشهای غیرکوواالنسی در ابرمولکولها بوده و شامل‬
‫نیروی جاذبه غیرکوواالنسی بین حلقههای آروماتیک است‪.‬‬
‫‪ -4‬نیروی الکتروستاتیک یکی از انواع برهمکنشهای غیرکوواالنسی در ابرمولکولها بوده که‬
‫عبارت است از نیروی جاذبه بین بارهای مثبت و منفی مولکولها‪.‬‬

‫یک شرکت دانشبنیان برای اجرای پروژهای در زمینه تولید باتریهای الکتریکی‪ ،‬نیاز به‬ ‫‪)47‬‬
‫زیرالیه متخلخل با انتقال حرارت ضعیف دارد‪ .‬استفاده از کدامیک از مواد متخلخل زیر را به این‬
‫شرکت پیشنهاد میدهید؟‬
‫‪ -1‬نانولولههای کربنی‬
‫‪ -2‬نانوذرات مس‬
‫‪ -۰‬آئروژلهای سیلیکا‬
‫‪ -4‬ذرات طالی ماکرومتخلخل‬

‫الیههای نازک (‪ )thin films‬جامد طی چگالش ذرات اتمی یا یونی بر روی زیرالیه تشکیل‬ ‫‪)48‬‬
‫میشوند و دارای ضخامت ‪ .....‬هستند‪.‬‬
‫‪ -1‬کمتر از ‪ 5۳‬آنگستروم‬
‫‪ -2‬بین ‪ 5۳‬تا ‪ 5۳۳‬آنگستروم‬
‫‪ -۰‬کمتر از ‪ 5۳۳‬آنگستروم‬
‫‪ -4‬بین ‪ 5۳‬تا ‪ 5۳۳۳‬آنگستروم‬

‫‪21‬‬
‫شکل زیر شمایی از محفظه خأل دستگاه مورد استفاده در روش الیهنشانی با لیزر پالسی‬ ‫‪)49‬‬
‫(‪ )Pulsed laser deposition‬را نشان میدهد‪ .‬برای بهبود کیفیت الیههای راسبشده و افزایش‬
‫یکنواختی ضخامت الیهها به ترتیب چه راهکاری پیشنهاد میکنید؟‬

‫‪ -1‬استفاده از لیزر با طول موج در محدوده فروسرخ ‪ -‬روبش سطح با پرتو لیزر فرودی‬
‫‪ -2‬استفاده از لیزر با طول موج در محدوده فرابنفش – پراکندهشدن همزمان ذرات ریز و درشت‬
‫از سطح ماده هدف به سمت زیرالیه‬
‫‪ -۰‬استفاده از لیزر با طول موج در محدوده فروسرخ ‪ -‬افزایش چگالی انرژی لیزر‬
‫‪ -4‬استفاده از لیزر با طول موج در محدوده فرابنفش ‪ -‬چرخش پیوسته ماده هدف‬

‫مکانیزمهای رشد الیههای نازک بر روی زیرالیه شامل رشد الیهبهالیه‪ ،‬رشد جزیرهای و رشد‬ ‫‪)5۳‬‬
‫الیهای‪-‬جزیرهای میباشد که به عوامل مختلفی مانند برهمکنش بین اتمهای در حال رشد و‬
‫اتمهای الیه نازک با زیرالیه بستگی دارد‪ .‬کدامیک از گزارههای زیر در این رابطه صحیح است؟‬
‫‪ -1‬هرگاه پیوند میان اتمهای الیه نازک با یکدیگر قویتر از پیوند بین اتمهای زیرالیه و الیه نازک‬
‫باشد‪ ،‬رشد الیهبهالیه رخ میدهد‪.‬‬
‫‪ -2‬رشد جزیرهای نیازمند تطابق شبکه اتمهای الیه نازک و زیرالیه است‪.‬‬
‫‪ -۰‬مکانیزمهای رشد الیهبهالیه و جزیرهای بهعنوان مکانیزمهای رشد ایدهآل شناخته میشوند‪.‬‬
‫‪ -4‬در مکانیزم رشد الیهای‪-‬جزیرهای‪ ،‬یک شبکه با تطابق بسیار کم یا نامطابق بین الیه نازک‬
‫راسبشده و زیرالیه ایجاد میشود‪.‬‬

‫‪22‬‬
 ‫مهمترین چالش استفاده از سیلیکا آئروژل در حوزه دارورسانی کدام است و برای غلبه بر آن‪،‬‬ ‫‪)51‬‬
‫چه پیشنهادی ارائه میکنید؟‬
‫‪ -1‬نفوذپذیری ساختاری اندک – اتصال کمپلکسهای آلیفلزی به جدارههای داخلی آئروژل‬
‫‪ -2‬زیستتخریبپذیری ضعیف – هیبریداسیون آن با ترکیبات آلی مانند پلیاتیلنگلیکول‬
‫‪ -۰‬نفوذپذیری ساختاری اندک – هیبریداسیون آن با ترکیبات آلی مانند پلیاتیلنگلیکول‬
‫‪ -4‬زیستتخریبپذیری ضعیف – اتصال کمپلکسهای آلیفلزی به جدارههای داخلی آئروژل‬

‫جمعی از دانشآموختگان رشته نانوفیزیک در طی راهاندازی استارتآپ در زمینه تولید انرژی‬ ‫‪)52‬‬
‫با استفاده از سلولهای خورشیدی‪ ،‬با چالشی جدی برای مشخصهیابی ترکیب شیمیایی الیهنازک‬
‫موجود در سطح سلولها تا عمق ‪ 5۳‬آنگسترومی مواجه شدهاند‪ .‬استفاده از کدامیک از روشهای‬
‫آنالیز زیر را برای رفع این چالش پیشنهاد میکنید؟‬
‫(الف) طیفسنجی الکترون اوژه (‪ )AES‬متداول‬
‫(ب) طیفسنجی جرمی یون ثانویه (‪ )SIMS‬متداول‬
‫(ج) طیفسنجی فوتوالکترون اشعه ایکس (‪ )XPS‬متداول‬
‫‪ -1‬الف و ب‬
‫‪ -2‬ب و ج‬
‫‪ -۰‬الف و ج‬
‫‪ -4‬الف و ب و ج‬

‫چارچوبهای فلزی‪-‬آلی (‪ )Metal-Organic Frameworks; MOFs‬دسته جدیدی از مواد‬ ‫‪)5۰‬‬

‫نانومتخلخل بهشمار میروند‪ .‬کدامیک از گزارههای زیر در رابطه با این مواد صحیح است؟‬
‫‪ -1‬در چارچوبهای فلزی‪-‬آلی‪ ،‬بازده واحدهای ساختاری ثانویه در طراحی چارچوبهای باز‪ ،‬به‬
‫جهت تشکیل پیوند بستگی دارد و مستقل از صلبیت آنهاست‪.‬‬
‫‪ -2‬هرگاه پیوند چارچوبهای فلزی‪-‬آلی با مولکولهای هیدروژن قویتر از پیوند هیدروژنی‬
‫باشد‪ ،‬میتوان از آنها بهعنوان یک ذخیرهکننده مناسب هیدروژن استفاده کرد‪.‬‬
‫‪ -۰‬در چارچوبهای فلزی‪-‬آلی‪ ،‬یونهای مخالف بزرگ (‪ )Counter Ions‬با یونهای مخالف‬
‫کوچکتر تبادل یافته (تبادل یون‪ )Ion Exchange ،‬و باعث ایجاد تخلخل میشوند‪.‬‬
‫‪ -4‬از لحاظ قدرت پیوند‪ ،‬پیوند هیدروژنی قویتر از پیوند کئوردیناسیونی است‪.‬‬

‫‪23‬‬
‫برای محاسبه پایداری حرارتی و سپس اثبات بازبودن چارچوبهای فلزی‪-‬آلی بهترتیب از چه‬ ‫‪)54‬‬
‫روشهایی استفاده میشود؟‬
‫‪ -1‬پراش اشعه ایکس ‪ -‬تشدید مغناطیسی هسته‬
‫‪ -2‬آنالیز توزین حرارتی ‪ -‬تبادل مایعات با غوطهورسازی‬
‫‪ -۰‬پراش اشعه ایکس به همراه آنالیز توزین حرارتی ‪ -‬طیفسنجی فروسرخ‬
‫‪ -4‬پراش اشعه ایکس به همراه آنالیز توزین حرارتی و تشدید مغناطیسی هسته ‪ -‬تبادل مایعات‬
‫با غوطهورسازی‬

‫کدامیک از موارد زیر به ترتیب برای مطالعه برهمکنش بین مولکولها و نانولولههای کربنی‪،‬‬ ‫‪) 55‬‬
‫تفکیک نوع کایرالیتی و وجود نواقص برهمزننده تقارن شبکه نانولولههای کربنی مورد استفاده‬
‫قرار میگیرد؟‬
‫‪ -1‬طیفسنج سهبعدی ‪ – RRS‬طیفسنج فوتولومینسانس ‪ -‬طیفسنج رامان‬
‫‪ -2‬طیفسنج فوتولومینسانس ‪ -‬طیفسنج رامان ‪ -‬طیفسنجی جذبی‬
‫‪ -۰‬طیفسنج رامان ‪ -‬طیفسنج فوتولومینسانس ‪ -‬طیفسنجی جذبی‬
‫‪ -4‬طیفسنج جذبی ‪ -‬طیفسنج سهبعدی ‪ - RRS‬طیفسنج رامان‬

‫‪24‬‬
 ‫تعداد سؤاالت ‪ 2۳ :‬سؤال‬ ‫روشها و تجهیزات شناسایی و آنالیز‬

‫کدامیک از گزارههای زیر در رابطه با روشهای طیفسنجی فوتوالکترون اشعه ایکس (‪)XPS‬‬ ‫‪)56‬‬
‫و طیفسنجی فوتوالکترون فرابنفش (‪ )UPS‬نادرست است؟‬
‫‪ -1‬در روش ‪ ،XPS‬از اشعه ایکس با انرژی ‪ 2۳۳-2۳۳۳‬الکترون ولت استفاده میشود‪.‬‬
‫‪ -2‬در روش ‪ XPS‬فوتون توسط یک اتم در مولکول جذب شده و منجر به یونیزاسیون و‬
‫ساطعشدن الکترون میشود‪.‬‬
‫‪ -۰‬منبع تشعشع بهکار رفته در روش ‪ ،UPS‬کمانرژیتر از منبع مورد استفاده در ‪ XPS‬است‪.‬‬
‫‪ -4‬روشهای ‪ XPS‬و ‪ UPS‬دو روش طیفسنجی مبتنی بر فوتوالکترون هستند که تفاوت آنها‬
‫در منبع تشعشع است؛ بهطوری که ‪ XPS‬برای مطالعه الکترونهای الیه ظرفیت و ‪ UPS‬برای‬
‫مطالعه الکترونهای الیههای داخلی نزدیک به هسته بهکار میروند‪.‬‬

‫با استفاده از کدامیک از ابزارهای مشخصهیابی زیر نمیتوان نقشه توزیع عناصر موردنظر‬ ‫‪)57‬‬
‫(‪ )Mapping‬در سطح یک نانوکامپوزیت زمینه فلزی را تهیه کرد؟‬
‫‪ -1‬میکروسکوپ الکترونی روبشی (‪ )SEM‬مجهز به طیفسنج پراش انرژی اشعه ایکس (‪)EDS‬‬
‫‪ -2‬میکروسکوپ الکترونی عبوری (‪ )TEM‬مجهز به طیفسنج پراش انرژی اشعه ایکس (‪)EDS‬‬
‫‪ -۰‬طیفسنج جذب اتمی (‪)AAS‬‬
‫‪ -4‬میکروسکوپ روبشی اوژه (‪)SAM‬‬

‫‪25‬‬
‫شکل زیر نشاندهنده برهمکنش باریکه الکترونی با نمونه است‪ .‬مناطق نشاندادهشده در‬ ‫‪)58‬‬
‫شکل مربوط به کدام اشعه ایجادشده در نمونه بوده و با افزایش عدد اتمی ماده مورد مطالعه‪ ،‬چه‬
‫تغییری در شدت الکترونهای برگشتی و تصویر بهدست آمده به وجود میآید؟‬

‫‪ :2 -1‬الکترونهای برگشتی‪ :4 ،‬نشر اشعه ایکس‪ :5 ،‬نشر پیوسته اشعه ایکس؛ شدت‬
‫الکترونهای برگشتی کاهش یافته و تصویر روشنتر میشود‪.‬‬
‫‪ :1 -2‬الکترونهای اوژه‪ :۰ ،‬الکترونهای برگشتی‪ :6 ،‬نشر فلورسنت ثانویه؛ شدت الکترونهای‬
‫برگشتی افزایش یافته و تصویر روشنتر میشود‪.‬‬
‫‪ :1 -۰‬الکترونهای اوژه‪ :2 ،‬الکترونهای ثانویه‪ :6 ،‬نشر فلورسنت ثانویه؛ شدت الکترونهای‬
‫برگشتی کاهش یافته و تصویر تیرهتر میشود‪.‬‬
‫‪ :۰ -4‬الکترونهای برگشتی‪ :4 ،‬نشر اشعه ایکس‪ :5 ،‬نشر پیوسته اشعه ایکس؛ شدت‬
‫الکترونهای برگشتی افزایش یافته و تصویر تیرهتر میشود‪.‬‬

‫‪26‬‬
 ‫حد تفکیک (‪ )Resolution‬میکروسکوپ الکترونی روبشی که در آن طولموج باریکه الکترونی‬ ‫‪)59‬‬
‫متمرکز ‪ 2۳۳‬نانومتر‪ ،‬ضریب شکست محیط بین نمونه و عدسی شیئی ‪ 1/5‬و زاویه دریچه‬
‫میکروسکوپ ‪ ۰۳‬درجه باشد برابر ‪ ....‬بوده و با افزایش ضریب شکست محیط بین نمونه و‬
‫عدسی شیئی‪ ،‬قدرت تفکیک ‪ ...‬مییابد‪)Sin 30= 0/5, Cos 30=0/86( .‬‬

‫‪ 162/7 -1‬نانومتر ‪ -‬کاهش‬

‫‪ 94/6 -2‬نانومتر ‪ -‬افزایش‬
‫‪ 162/7 -۰‬نانومتر ‪ -‬افزایش‬
‫‪ 94/6 -4‬نانومتر ‪ -‬کاهش‬

‫طیفهای نشاندادهشده در شکلهای (الف) تا (ت) بهترتیب طیفهای حاصل از کدامیک از‬ ‫‪)6۳‬‬
‫روشهای زیر است؟ (گزینهها را از راست به چپ بخوانید)‪.‬‬

‫`‬

‫‪ EELS ،XRR ،AES -1‬و ‪SLS‬‬

‫‪ EELS ،AES ،SLS -2‬و ‪XRR‬‬

‫‪ SLS ،XRR ،AES -۰‬و ‪EELS‬‬

‫‪ XRR ،AES ،SLS -4‬و ‪EELS‬‬

‫‪27‬‬
‫تصاویر زیر منحنیهای مختلف ایزوترم جذب را نشان میدهند‪ .‬کدام منحنی با شکل‬ ‫‪)61‬‬
‫شماتیک متناظر با آن مطابق نیست؟‬

‫‪ -1‬الف‬
‫‪ -2‬ب‬
‫‪ -۰‬ج‬
‫‪ -4‬د‬

‫‪28‬‬
 ‫دانشجویی قصد دارد تا از یک پوشش نانوساختار نازک و ناهموار از جنس اکسید آلومینیوم‬ ‫‪)62‬‬
‫تصاویری در حد تفکیک اتمی تهیه کند‪ .‬کدامیک از روشهای زیر برای تهیه تصاویر موردنظر‬
‫مطلوبتر است؟‬
‫‪ -1‬میکروسکوپ تونلی روبشی )‪ (STM‬در حالت ارتفاع ثابت‬
‫‪ -2‬میکروسکوپ تونلی روبشی )‪ (STM‬در حالت جریان ثابت‬
‫‪ -۰‬میکروسکوپ نیروی اتمی )‪ (AFM‬با روش تماسی‬
‫‪ -4‬میکروسکوپ نیروی اتمی )‪ (AFM‬با روش غیرتماسی‬

‫کدامیک از گزارههای زیر در ارتباط با پتانسیل زتا نادرست است؟‬ ‫‪)6۰‬‬

‫‪ -1‬پتانسیل زتا برای مطالعه دقیق توزیع پتانسیل در فصل مشترک کارآمد بوده و در کاربردهایی‬
‫مانند گل حفاری مورد استفاده قرار میگیرد‪.‬‬
‫‪ -2‬الیه استرن (‪ )Stern layer‬به مجموع الیه مضاعف (دوگانه) و الیه نفوذی اطالق میشود‪.‬‬
‫‪ -۰‬قابلیت تحرک الکتروفورتیک تعیینکننده سرعت حرکت ذرات باردار است‪.‬‬
‫‪ -4‬با توجه به معادله هنری برای محاسبه پتانسیل زتا‪ ،‬ثابت دیالکتریک نمونه با پتانسیل زتا‬
‫رابطه معکوس دارد‪.‬‬

‫هنگام تصویرسازی از سطح یک زیرالیه نانوساختار با استفاده میکروسکوپ نیروی اتمی‬ ‫‪)64‬‬
‫(‪ )AFM‬و میکروسکوپ تونلی روبشی (‪ ،)STM‬تصاویر کامالا متفاوتی بهدست آمد‪ .‬با بررسی‬
‫مجدد سطح نمونه مشخص شد که چندین قطره آب مقطر روی سطح باقی مانده بود‪ .‬با در نظر‬
‫گرفتن چنین شرایطی‪ ،‬به نظر شما کدام گزینه در ارتباط با تصاویر حاصل با این دو روش صحیح‬
‫است؟‬
‫‪ -1‬تصویر حاصل از ‪ AFM‬در حالت استاتیکی‪ ،‬نشاندهنده سطح آب بوده است‪.‬‬
‫‪ -2‬تصویر حاصل از ‪ AFM‬در حالت دینامیکی‪ ،‬نشاندهنده سطح آب بوده است‪.‬‬
‫‪ -۰‬تصویر حاصل از ‪ STM‬در حالت جریان ثابت‪ ،‬نشاندهنده سطح آب بوده است‪.‬‬
‫‪ -4‬تصویر حاصل از ‪ STM‬در حالت جریان ثابت‪ ،‬نشاندهنده سطح زیرالیه بوده است‪.‬‬

‫‪29‬‬
 ‫کدامیک از گزارههای زیر در مورد روشهای مشخصهیابی نانومواد نادرست است؟‬ ‫‪)65‬‬
‫‪ -1‬قانون بیر‪-‬المبرت ارائهشده در طیفبینی جذبی‪ ،‬تنها در توصیف رفتار جذب محلولهای رقیق‬
‫موفقیت داشته و با افزایش غلظت‪ ،‬انحرافاتی از این قانون مشاهده میشود‪.‬‬
‫‪ -2‬حین برهمکنش پرتو الکترونی با نمونه‪ ،‬به تغییر جهت حرکت پرتوی الکترونی ضمن از دست‬
‫دادن مقدار قابل اغماض انرژی‪ ،‬پراکندگی االستیک گفته میشود‪.‬‬
‫‪ -۰‬امکان تشخیص گروههای عاملی موجود در نمونه‪ ،‬با استفاده از طیفهای مادون قرمز وجود‬
‫دارد‪.‬‬
‫‪ -4‬یک روش مستقیم برای اندازهگیری حجم کل منافذ‪ ،‬پر کردن همه منافذ جسم متخلخل با‬
‫مایعی با چگالی مشخص و وزن مولکولی باال و سپس اندازهگیری میزان افزایش وزن ماده‬
‫میباشد‪.‬‬

‫تعیین شکل و ساختار منافذ در مواد متخلخل کار بسیار دشواری است؛ به این منظور معموال ا‬ ‫‪)66‬‬
‫فرض میشود که منافذ بهشکل لولههای مویین با شعاعهای متفاوت هستند‪ .‬اگر در مادهای‬
‫متخلخل‪ ،‬حجم منافذ در هر گرم برابر با ‪ 053‬میکرومتر مکعب و مساحت سطح هر گرم ماده‬
‫‪ 003‬میکرومتر مربع باشد؛ شعاع میانگین منافذ در این ماده چند میکرومتر است؟‬
‫‪۰/۳4 -2‬‬ ‫‪1/52 -1‬‬
‫‪۳/65 -4‬‬ ‫‪۳/76 -۰‬‬

‫درصورتیکه تنها تجهیزات مشخصهیابی موجود در آزمایشگاه‪ ،‬میکروسکوپ نوری روبشی‬ ‫‪)67‬‬
‫میدان نزدیک (‪ )SNOM‬باشد‪ ،‬امکان بررسی کدامیک از موارد زیر وجود خواهد داشت؟‬
‫(الف) بررسی ساختار داخلی ژلهای پلیمری‬
‫(ب) مطالعه نمونههای نیمهرسانا در دمای کاری باال‬
‫(پ) مطالعه تغییرات بالک (حجم) ماده‬
‫(ت) تهیه تصاویر با قدرت تفکیک باال از سلولها‬
‫(ث) تهیه تصاویر با عمق میدان زیاد از نمونه‬

‫‪ -2‬الف‪ ،‬ت و ث‬ ‫‪ -1‬ب‪ ،‬پ و الف‬

‫‪ -4‬الف و ت‬ ‫‪ -۰‬ب‪ ،‬پ و ث‬

‫‪30‬‬
 ‫یک پوشش نانوکامپوزیتی پایه نیکل تحت آزمون ‪( XRD‬تفرق اشعه ایکس) قرار گرفته‬ ‫‪)86‬‬
‫است‪ .‬طیف حاصل از آن نشاندهنده حضور پیک متناظر با فاز نیکل با صفحات کریستالوگرافی‬
‫(‪ )111‬در زاویه ‪ 2θ=44‬درجه است‪ .‬عرض پیک در نصف شدت (ارتفاع) بیشینه )‪ (FWHM‬برای‬
‫این پیک برابر ‪ 3/1033‬بهدست آمده است‪ .‬اندازه کریستالیتهای این نمونه بر اساس رابطه شرر‬
‫چند نانومتر است؟‬

‫‪(λ = ۳/154 nm , K = 1 , 𝜋 = ۰ ,‬‬ ‫‪cos 44 = ۳/71 ,‬‬ ‫)‪𝑐𝑜𝑠22 = ۳/92‬‬

‫‪1۳8 -2‬‬ ‫‪84 -1‬‬

‫‪7۳ -4‬‬ ‫‪1۳۳ -۰‬‬

‫کدامیک از گزارههای زیر در رابطه با روشهای مشخصهیابی نانومواد نادرست است؟‬ ‫‪) 69‬‬
‫‪ -1‬از روش ‪ XRR‬برای تعیین مشخصههای سطح از جمله ضخامت‪ ،‬چگالی و زبری الیههای‬
‫نازک و ساختارهای چندالیه استفاده میشود‪.‬‬
‫‪ -2‬روش ‪ XRR‬یک روش غیرمخرب بهشمار میرود و برای نمونههایی که به اندازه کافی هموار و‬
‫صاف باشند‪ ،‬مورد استفاده قرار میگیرد‪.‬‬
‫‪ -۰‬امکان تعیین تابع دیالکتریک کمپلکس با روش ‪ EELS‬وجود ندارد‪.‬‬
‫‪ -4‬از معایب روش ‪ ،EELS‬زمانبر بودن آمادهسازی نمونه و تخریب آن است‪.‬‬

‫ا‬
‫اخیرا از نانوکامپوزیتهای پایه کربنی بهدلیل دارابودن همزمان استحکام باال و وزن کم‪ ،‬در‬ ‫‪)7۳‬‬
‫بدنه خودروهای مسابقات فرمول یک استفاده میشود‪ .‬برای بهبود هر چه بیشتر کیفیت این‬
‫بدنهها‪ ،‬نیاز به بررسی و آنالیز عناصر موجود در آنها و همچنین نوع پیوند بین کربن با سایر‬
‫ترکیبات مانند اکسیژن وجود دارد‪ .‬به نظر شما کدامیک از تجهیزات مشخصهیابی زیر میتواند‬
‫چنین اطالعاتی را فراهم کند؟‬
‫‪STM -1‬‬
‫‪XPS -2‬‬
‫‪XRF -۰‬‬
‫‪BET -4‬‬

‫‪31‬‬
‫کدامیک از گزارههای زیر در رابطه با فرآیندهای لومینسانس و فوتولومینسانس صحیح‬ ‫‪)71‬‬
‫است؟‬
‫‪ -1‬نقاط کوانتومی نیمههادی یکی از ترکیبات لومینسانسدهنده در مقیاس نانو بهشمار‬
‫نمیروند‪.‬‬
‫‪ -2‬المپهای جیوهای با فشار باال یکی از متداولترین منابع مورد استفاده در فلورومترها (در‬
‫دستگاههای لومینسانس) هستند‪.‬‬
‫‪ -۰‬تبدیل درونی یکی از فرآیندهای آسایش در پدیده لومینسانس است که در آن حالتهای‬
‫برانگیخته انرژی اضافی خود را به سایر گونهها میدهند‪.‬‬
‫‪ -4‬در تریبولومینسانس‪ ،‬نشر نور در نتیجه اعمال تنش مکانیکی به ترکیبات کریستالی یا شکست‬
‫کریستال رخ میدهد‪.‬‬

‫شکل زیر فرآیندهای آسایش در پدیده لومینسانس طبق دیاگرام جابلونسکی را نشان‬ ‫‪)72‬‬
‫میدهد‪ .‬اعداد ‪ 2 ،1‬و ‪ ۰‬بهترتیب متناظر با کدامیک از موارد زیر است؟‬

‫‪ -1‬فلورسانس ‪ -‬فسفرسانس جذب ‪ -‬حالت برانگیخته دوتایی‬

‫‪ -2‬تبدیل درونی – فلورسانس ‪ -‬تبدیل بیرونی‬
‫‪ -۰‬تبدیل بیرونی – فلورسانس ‪ -‬تبدیل درونی‬
‫‪ -4‬فلورسانس ‪ -‬حالت برانگیخته دوتایی ‪ -‬فسفرسانس جذب‬

‫‪32‬‬
 ‫کدامیک از گزارههای زیر در رابطه با طیفسنجی جرمی (‪ )Mass Spectrometry‬نادرست‬ ‫‪)7۰‬‬
‫است؟‬
‫‪ -1‬در یونیزاسیون برخورد الکترون‪ ،‬مولکولهای نمونه در حالت بخار توسط پرتویی از‬
‫الکترونهای پرانرژی بمباران میشوند‪.‬‬
‫‪ -2‬در آشکارسازهای طیفسنج جرمی‪ ،‬پس از برخورد یون به یک سطح حساس تابشکننده‬
‫الکترون‪ ،‬الکترونهای اولیه ایجاد میشوند‪ .‬در ساختار یک تکثیرکننده الکترون‪ ،‬الکترونهای‬
‫اولیه بهصورت متوالی با الکترودهای تکثیرکننده (‪ )Dynode‬برخورد کرده و سیگنال تقویت‬
‫میشود‪.‬‬
‫‪ -۰‬اساس کار دستگاه طیفسنج جرمی‪ ،‬جداسازی یونهای متحرک از یکدیگر بر اساس نسبت‬
‫بار به جرم است‪.‬‬
‫‪ -4‬اجزای دستگاه طیفسنجی جرمی باید در شرایط خأل باال )‪ (10-5-10-8 Torr‬قرار بگیرند‪.‬‬

‫طرحوارههای زیر بهترتیب متناظر با کدامیک از روشهای مشخصهیابی نانومواد هستند؟‬ ‫‪)74‬‬

‫‪ -1‬طیفسنجی فوتوالکترون فرابنفش ‪ -‬طیفسنجی فوتوالکترون اشعه ایکس ‪ -‬پراش اشعه‬

‫ایکس‬
‫‪ -2‬طیفسنجی فوتوالکترون فرابنفش ‪ -‬طیفسنجی فوتوالکترون اشعه ایکس ‪ -‬طیفسنجی‬
‫الکترون اوژه‬
‫‪ -۰‬طیفسنجی فوتوالکترون اشعه ایکس ‪ -‬طیفسنجی فوتوالکترون فرابنفش ‪ -‬طیفسنجی‬
‫الکترون اوژه‬
‫‪ -4‬طیفسنجی فوتوالکترون فرابنفش ‪ -‬طیفسنجی الکترون اوژه ‪ -‬طیفسنجی فوتوالکترون‬
‫اشعه ایکس‬

‫‪33‬‬
 ‫کدامیک از گزارههای زیر در رابطه با روشهای مشخصهیابی نانومواد نادرست است؟‬ ‫‪)75‬‬
‫‪ -1‬ناحیه اثر انگشتی در یک طیف مادون قرمز‪ ،‬در گستره اعداد موجی کمتر از ‪ 1033 cm-1‬قرار‬
‫دارد‪.‬‬
‫‪ -2‬در طیفسنجی فرابنفش‪/‬مرئی نمونههای فرار‪ ،‬بهتر است نمونه بهصورت گاز مورد آزمایش‬
‫قرار گیرد‪.‬‬
‫‪ -۰‬مهمترین کاربرد کمی طیف سنجی مادون قرمز در بحث فناوری نانو‪ ،‬اثبات عاملدار شدن یا‬
‫نشدن یک گونه خاص (مانند نانوذرات کربن) با یک ترکیب دیگر است‪.‬‬
‫‪ -4‬در طیف سنجی فرابنفش‪/‬مرئی‪ ،‬اگر در یک انتقال الکترونی‪ ،‬یک حالت انرژی قطبیتر از‬
‫حالت دیگر باشد‪ ،‬افزایش پالریته حالل باعث پایدارتر شدن این حالت انرژی میگردد‪.‬‬

‫‪34‬‬
 ‫تعداد سؤاالت ‪ 2۳ :‬سؤال‬ ‫کاربردهای فناور ی نانو در حوزه آب و محیطزیست‬

‫در فرآیند تصفیه آب‪ ،‬انواع مختلفی از غشاها برای جلوگیری از عبور گونههای مضر استفاده‬ ‫‪)76‬‬
‫می شود‪ .‬آنالیز مقداری از آب موجود در یک استخر تصفیه آب نشاندهنده وجود گونههایی با‬
‫ابعاد ‪ ۳/۰‬تا ‪ ۳/7‬نانومتر در آن است‪ .‬استفاده از چه نوع غشایی را برای حذف این آالیندهها‬
‫پیشنهاد میکنید؟‬
‫‪ -1‬غشای اولترافیلتراسیون‬
‫‪ -2‬غشای اسمز معکوس‬
‫‪ -۰‬غشای نانوفیلتراسیون‬
‫‪ -4‬غشای ماکرو سرامیکی‬

‫معموال ا فیلمهای نازکی از میکروارگانیسمها موسوم به «فیلمهای زیستی میکروبی» در‬ ‫‪)77‬‬
‫سیستمهای توزیع آب شهری تشکیل میشوند‪ .‬برای ممانعت از تشکیل این فیلمها چه راهکاری‬
‫را پیشنهاد میکنید؟‬
‫‪ -1‬خارج کردن ترکیبات فنولی از آب در حین تصفیه‬
‫‪ -2‬افزودن ترکیبات نیتراته به آب در حال توزیع‬
‫‪ -۰‬پوشش جداره داخلی لولههای انتقال آب با کروم و تنگستن‬
‫‪ -4‬افزودن کلر به آب در حال توزیع‬

‫فرآیند همگن فنتون در مقایسه با روشهای غیرهمگن‪ ،‬محدودیتهای انتقال جرم و‬ ‫‪)78‬‬
‫ممانعت فضایی ‪ .....‬داشته و با ‪ .....‬همراه است‪.‬‬
‫‪ -1‬بیشتری ‪ -‬افزایش سرعت چرخه اکسایش‪/‬کاهش بهدلیل سینتیک باالی فرایند کاهش ‪Fe3+‬‬

‫به ‪Fe2+‬‬
‫‪ -2‬کمتری ‪ -‬افزایش سرعت چرخه اکسایش‪/‬کاهش بهدلیل سینتیک باالی فرایند کاهش ‪Fe3+‬‬

‫به ‪Fe2+‬‬
‫‪ -۰‬بیشتری ‪ -‬انباشت سرباره اکسید آهن پس از خنثیسازی یونهای آهن‬
‫‪ -4‬کمتری ‪ -‬انباشت سرباره اکسید آهن پس از خنثیسازی یونهای آهن‬

‫‪35‬‬
‫از نانوحسگرهایی مانند ساختار هسته‪-‬پوسته طال‪-‬سیلیکا برای تشخیص حضور یونهای‬ ‫‪)79‬‬
‫فلزات سنگین در آب استفاده میشود‪ .‬به نظر شما با استفاده از کدامیک از ابزارهای‬
‫مشخصهیابی زیر نمیتوان تغییرات ایجادشده در نانوحسگرها هنگام برخورد با فلزات سنگین را‬
‫بررسی کرد؟‬
‫‪ -1‬طیفسنجی رامان‬
‫‪ -2‬میکروسکوپ الکترونی روبشی‬
‫‪ -۰‬تخلخلسنج جیوهای‬
‫‪ -4‬طیفسنجی رامان ارتقایافته سطحی‬

‫کدامیک از آالینده های زیر‪ ،‬بیشترین اهمیت را در تصفیه آب دارند و حتی کمترین مقادیر‬ ‫‪)8۳‬‬
‫آنها موجب آسیبهای جدی در مصرفکنندگان میشود؟‬
‫‪ -1‬فیلمهای زیستی میکروبی‬
‫‪ -2‬آالیندههای آلی‬
‫‪ -۰‬آالیندههای شیمیایی‬
‫‪ -4‬آالیندههای رادیواکتیو‬

‫در فرآیندهای پیشرفته تصفیه آب‪ ،‬از میکرو و نانوحبابها ( ‪Microbubbles and‬‬ ‫‪)81‬‬
‫‪ )Nanobubbles‬استفاده میشود‪ .‬کدام گزینه مقایسه درستی بین قدرت تخریب آالیندهها‬
‫توسط میکرو و نانوحبابها ارائه میکند؟‬
‫‪ -1‬میکروحباب < نانوحباب‬
‫‪ -2‬میکروحباب > نانوحباب‬
‫‪ -۰‬میکروحباب = نانوحباب‬
‫‪ -4‬امکان مقایسه وجود ندارد‪.‬‬

‫شناورسازی متداولترین و مورد اعتمادترین روش جداسازی برای حذف سوسپانسیونهای‬ ‫‪)82‬‬
‫ا‬
‫اخیرا از نانوحبابها در شناورسازی‬ ‫حاوی چربی‪ ،‬روغن و گریس‪ ،‬در تصفیه آب محسوب میشود‪.‬‬
‫استفاده شده است‪ .‬دلیل استفاده از نانوحبابها در این فرآیند و احتمال جدایش حباب‪-‬ذره در‬
‫حضور نیروی چسبندگی )‪ (Fat=150 N/m‬و نیروی جدایش )‪ (Fde=75 N/m‬به ترتیب کدام است؟‬
‫‪ -1‬افزایش بازده ‪۳/5 -‬‬
‫‪ -2‬کاهش هزینهها ‪۳/۰ -‬‬
‫‪ -۰‬کاهش هزینهها ‪۳/5 -‬‬
‫‪ -4‬افزایش بازده ‪۳/۰ -‬‬

‫‪36‬‬
 ‫کدامیک از گزارههای زیر در ارتباط با غشاهای مورد استفاده در تصفیه آب صحیح هستند؟‬ ‫‪)8۰‬‬
‫الف) مقاومت به گرفتگی منافذ )‪ (fouling resistance‬در غشاهای آلی نسبت به غشاهای‬
‫غیرآلی بسیار بیشتر است‪.‬‬
‫ب) غشاهای غیرآلی عالوه بر جدایش آالیندهها میتوانند با تابش نور خورشید یا اشعه فرابنفش‪،‬‬
‫برخی از گونههای رنگی مانند ‪ methyl orange‬و ‪ methylene blue‬و میکروارگانیسمهایی مانند‬
‫باکتری ‪ E. coli‬را نیز تجزیه کنند‪.‬‬
‫ج) با توجه به اینکه غشاهای آلی مزیتهای ویژهای نسبت به غشاهای سرامیکی دارند‪ ،‬لذا عمده‬
‫غشاهای مورد استفاده در صنعت از نوع پلیمری هستند‪.‬‬
‫د) مشکل اصلی بسیاری از غشاهای پلیمری‪ ،‬آبگریزی ذاتی آنهاست که منجر به گرفتگی سریع‬
‫غشاها با مواد آالینده میشود‪.‬‬
‫ه) وارونگی فازی (‪ )phase inversion‬یکی از روشهای تولید غشاهای سرامیکی است‪.‬‬
‫‪ -1‬ج و د‬
‫‪ -2‬الف و ه‬
‫‪ -۰‬الف و ج‬
‫‪ -4‬ب و د‬

‫کدامیک از گزارههای زیر در ارتباط با کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب نادرست است؟‬ ‫‪)84‬‬
‫‪ -1‬در هنگام استفاده از نانوحبابها در فرآیند شناورسازی‪ ،‬نانوحبابها بهطور ترجیحی روی‬
‫سطح ذرات آبدوست تشکیل شده و باعث کاهش چسبندگی شده و بهطور قابلتوجهی‬
‫نیروی جدایش را افزایش میدهد‪.‬‬
‫‪ -2‬عوامل ذاتی مؤثر بر عملکرد نانوذرات بهعنوان نانوجاذبها در محلول یا زیرالیه عبارتاند از‪:‬‬
‫مکان اکثریت اتمها در سطح‪ ،‬منطقه سطحی بزرگتر‪ ،‬فعالیت شیمیایی باال‪ ،‬قابلیت جذب‬
‫باال‪ ،‬نبود مقاومت داخلی دربرابر نفوذ و انرژی چسبندگی سطحی باال‪.‬‬
‫‪ -۰‬غشاهای نانوفیلتراسیون میتوانند برای حذف بسیاری از مولکولهای آلی‪ ،‬ویروسها و‬
‫محدوده وسیعی از نمک ها مورد استفاده قرار گیرند‪ .‬عالوه بر این مزیت‪ ،‬غشاهای‬
‫نانوفیلتراسیون قادرند یونهای دوظرفیتی را پس بزنند و اغلب برای کاهش سختی آب‬
‫آشامیدنی مورد استفاده قرار میگیرند‪.‬‬
‫‪ -4‬ورود نور اضافی یکی از سه راهکار مؤثر برای بهبود انتقال الکترون و جذب سطحی آالیندهها‬
‫توسط نانومواد کاتالیستی طی فرآیند فنتون غیرهمگن محسوب میشود‪.‬‬

‫‪37‬‬
‫کدامیک از موارد زیر جزو چالشهای استفاده از نانوجاذبها در فرآیند تصفیه آب بهشمار‬ ‫‪)85‬‬
‫نمیرود؟‬
‫‪ -1‬سمی بودن بیشتر نانوجاذبها‬
‫‪ -2‬ضرورت استفاده از مواد حامل‬
‫‪ -۰‬جداسازی نانومواد‬
‫‪ -4‬بازیابی نانوجاذبها‬

‫یک شرکت دانش بنیان فعال در حوزه فناوری نانو‪ ،‬برای از بین بردن پلیکلروبیفنیلها‬ ‫‪)86‬‬
‫موجود در آب که عواملی سمی و سرطانزا هستند‪ ،‬تصمیم به استفاده از فرآیند فوتوکاتالیستی‬
‫گرفته است‪ .‬به این منظور از نانوذرات تیتانیومدیاکسید با ساختار کریستالوگرافی روتایل استفاده‬
‫کرده‪ ،‬اما در اجرای این طرح موفق نبوده است‪ .‬با در نظر گرفتن شرایط کاری زیر‪ ،‬دلیل شکست‬
‫این پروژه کدام است و برای رفع آنچه راهکاری پیشنهاد میکنید؟‬

‫استفاده از نانوذرات تیتانیومدیاکسید با ساختار کریستالوگرافی روتایل‬

‫استفاده از تابش پرتویی با فرکانسی برابر با ‪ 74۳‬تراهرتز و ثابت پالنک‬ ‫انجام‬ ‫شرایط‬
‫پروژه‬
‫‪−15‬‬
‫‪ 4/1۰56 × 1۳‬الکترونولت در ثانیه‬
‫پراکندهسازی مواد فوتوکاتالیستی در محیط آبی‬
‫پوششدهی نانوذرات تیتانیومدیاکسید روی غشاهای پلیمری‬

‫‪ -1‬پوششدهی نانوذرات تیتانیومدیاکسید روی غشاهای پلیمری ‪ -‬نانوذرات تیتانیومدیاکسید‬

‫بهطور آزاد در محیط پراکنده شوند‪.‬‬
‫‪ -2‬پراکندهسازی مواد فوتوکاتالیستی در محیط آبی ‪ -‬نانوذرات تیتانیومدیاکسید بهطور آزاد در‬
‫محیط اسیدی پراکنده شوند‪.‬‬
‫‪ -۰‬کمتربودن انرژی ورودی از عرض نوار ممنوعه نانوذرات تیتانیومدیاکسید (روتایل) ‪ -‬از‬
‫نانوذرات تیتانیومدی اکسید با ساختار کریستالوگرافی آناتاز که انرژی نوار ممنوعه کمتری‬
‫نسبت به روتایل دارد‪ ،‬استفاده شود‪.‬‬
‫‪ -4‬بیشتربودن انرژی ورودی از عرض نوار ممنوعه نانوذرات تیتانیومدیاکسید ‪ -‬میتوان از‬
‫نانوذرات اکسید روی که انرژی نوار ممنوعه بیشتری نسبت به روتایل دارد‪ ،‬استفاده کرد‪.‬‬

‫‪38‬‬
 ‫استفاده از جاذبها و نانوجاذبها یکی از سادهترین‪ ،‬مؤثرترین و مقرونبهصرفهترین‬ ‫‪)87‬‬
‫فناوریها برای تصفیه آب و فاضالب بهشمار میرود‪ .‬فرض کنید که فرآیند جذب چندالیه یک‬
‫آالینده روی سطوح ناهمگن مدلسازی شده است‪ .‬اوال ا برای چنین مدلسازی از کدام مدل‬
‫ایزوترم جذب استفاده میشود؟ ثان ا‬
‫یا درصورتیکه جذب نیترات (آالینده) با استفاده از‬
‫نانوجاذبهای تیتاینومدی اکسید از این سطوح ناهمگن‪ ،‬از ایزوترم غیرخطی پیروی کند‪ ،‬مقدار‬
‫تعادلی ماده جذبشده روی جاذب با استفاده از یک مدل مناسب چقدر است؟‬
‫(‪)KF=0/5337; 1/n=0/62; Ce=0/5 mg/L‬‬
‫‪۳/5‬‬ ‫‪1 ۳/62‬‬ ‫‪1 ۳/5‬‬
‫)‪(۳/52‬‬ ‫‪= ۳/78‬‬ ‫)(‬ ‫‪= ۳/65‬‬ ‫)(‬ ‫‪= ۳/7۳‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪ -1‬مدل النگمویر‪ ۳/4162 -‬میلیگرم بر گرم‬

‫‪ -2‬مدل النگمویر‪ ۳/۰469 -‬میلیگرم بر گرم‬
‫‪ -۰‬مدل فرویندلیچ‪ ۳/4162 -‬میلیگرم بر گرم‬
‫‪ -4‬مدل فرویندلیچ‪ ۳/۰496 -‬میلیگرم بر گرم‬

‫با توجه به تصویر زیر که شمایی از موقعیت نواری نیمهرساناهای مختلف را نشان میدهد‪،‬‬ ‫‪)88‬‬
‫کدامیک از نیمهرساناهای زیر قابلیت تولید رادیکال •‪ OH‬را دارد؟‬

‫‪WO3 -1‬‬
‫‪BiVO4 -2‬‬
‫‪Cu2O -۰‬‬
‫‪g-C3N4 -4‬‬

‫‪39‬‬
‫‪ )89‬مدلهای مختلف ایزوترم تعادلی جذب بر اساس فرضیات متفاوتی بنا شدهاند‪ .‬کدامیک از‬
‫گزارههای زیر پیرامون این مدلها نادرست است؟‬
‫‪ -1‬ایزوترم فلوری‪-‬هاگینز بر ماهیت انجام خودبهخودی و امکانپذیری فرآیند جذب سطحی‬
‫داللت دارد‪.‬‬
‫‪ -2‬مدل ایزوترم ردلیچ‪-‬پیترسن متداولترین مدل مورد استفاده با سه پارامتر بوده و بهصورت‬
‫ترکیبی از دو مدل النگمویر و فرویندلیچ میباشد‪.‬‬
‫‪ -۰‬در مدل ایزوترم هیل فرض میشود که مناطق اتصال لیگاند در یک درشتمولکول قادر است‬
‫دیگر مناطق اتصال آن را تحت تأثیر قرار دهد‪.‬‬
‫‪ -4‬ایزوترم تمپکین فرض میکند که گرمای جذب سطحی بهصورت خطی افزایش مییابد‪.‬‬

‫شکل زیر شمایی از روشهای تولید نانوحباب برای استفاده در تصفیه آب را نشان میدهد‪.‬‬ ‫‪)9۳‬‬
‫شکلهای (الف) و (ب) به ترتیب نشاندهنده ‪ .....‬و ‪ .....‬هستند‪.‬‬

‫‪ -1‬روش جریان گاز‪/‬آب ‪ -‬روش تجزیه‬

‫‪ -2‬روش تجزیه ‪ -‬روش جریان گاز‪/‬آب‬
‫‪ -۰‬الکترود پاالدیوم کوپلشده با فرآیند اولتراسونیک ‪ -‬روش جریان گاز‪/‬آب‬
‫‪ -4‬فرآیند اولتراسونیک مخلوطی از سورفکتانتها ‪ -‬روش تجزیه‬

‫‪40‬‬
 ‫‪ )91‬کدامیک از گزاره های زیر در رابطه با استفاده از نانومواد کاتالیستی در تصفیه آب از طریق‬
‫فرایندهای اکسیداسیون پیشرفته نادرست است؟‬
‫‪ -1‬فرایند تصفیه از طریق اعمال پتانسیل الکتریکی از آند به کاتد در داخل راکتور پیش میرود‪.‬‬
‫‪ -2‬انباشت بهینه مواد دوبعدی در مقیاس نانومتری‪ ،‬نرخ بازترکیب بار را کاهش میدهد‪.‬‬
‫‪ -۰‬کاهش اندازه ذرات فلزی با جابهجایی تراز فرمی به سطح پتانسیل منفیتر باعث بهبود‬
‫فعالیت فوتوکاتالیستی میگردد‪.‬‬
‫‪ -4‬مکانیزم عمل کمککاتالیستها در بهبود فعالیت فوتوکاتالیستی طی فرایندهای پیشرفته‬
‫اکسیداسیون عبارت است از تشکیل فصلمشترک با کمککاتالیستها بهعنوان گیرنده‬
‫الکترون و کاهش ارتفاع سد شاتکی حاصل‪.‬‬

‫در سالهای اخیر‪ ،‬استفاده از نانوذرات و نانوکاتالیستها مانند نانوذرات آهن صفرظرفیتی‪،‬‬ ‫‪)92‬‬
‫دیاکسید تیتانیوم و غیره در تصفیه آلودگیهای مختلف از آب و پسابهای خانگی و صنعتی‪،‬‬
‫گسترش چشمگیری داشته است‪ .‬کدامیک از گزارههای زیر در ارتباط با این نانوکاتالیستها‬
‫نادرست است؟‬
‫‪ -1‬آالییدن نانوذرات دیاکسید تیتانیوم با سیلیسیوم باعث افزایش تجزیه ترکیبات آلی میشود‪.‬‬
‫دلیل این موضوع‪ ،‬افزایش تولید رادیکالهای هیدروکسیل است‪.‬‬
‫‪ -2‬نانوذرات آهن صفرظرفیتی برای تصفیه درجا و غیردرجای آبهای زیرزمینی مورد استفاده‬
‫قرار میگیرند‪ .‬برای کاربردهای درجا نانوذرات آهن صفرظرفیتی در زمینهای مانند کربن فعال‪،‬‬
‫زئولیت‪ ،‬نانولولههای کربنی و غیره جاسازی میشوند‪ .‬در تصفیه غیردرجا‪ ،‬پودر نانوذرات آهن‬
‫صفرظرفیتی با آب مخلوط شده و سپس به محل موردنظر تزریق میشود‪.‬‬
‫‪ -۰‬دیاکسید تیتانیوم بهعنوان عامل احیای فوتوکاتالیستی و نیز بهعنوان یک جاذب عمل کرده و‬
‫توانایی تصفیه آب بهصورت درجا و غیردرجا را دارد‪.‬‬
‫‪ -4‬از نانوذرات آهن صفرظرفیتی برای فرآوری تعداد زیادی از آلودگیهای متداول زیستمحیطی‬
‫مانند متان کلردار‪ ،‬بنزن کلردار‪ ،‬رنگهای آلی‪ ،‬تریهالومتانها‪ ،‬آرسنیک‪ ،‬نیترات و فلزات‬
‫سنگین مانند جیوه‪ ،‬نیکل و نقره استفاده میشود‪.‬‬

‫‪41‬‬
‫حذف رنگ از آبها و پسابها یکی از چالشهای همیشگی در صنعت تصفیه آب است‪.‬‬ ‫‪)9۰‬‬
‫استفاده از نانوحبابها‪ ،‬امکان حذف رنگهای مختلف از آب را فراهم میسازد‪ .‬کدام گزینه یکی از‬
‫مزایای اصلی فرآیند حذف رنگ با استفاده از ُازندهی نانوحبابها محسوب نمیشود؟‬
‫‪ -1‬مساحت سطحی بزرگتر گاز‪-‬مایع‬
‫‪ -2‬تولید رادیکالهای پراکسید با شدت بیشتر‬
‫‪ -۰‬نیاز کمتر به ُازن‬
‫‪ -4‬امکان ُازندهی تحت شرایط اسیدی و قلیایی‬

‫الزمه انجام سه نوع واکنش فوتوکاتالیستی مرسوم برای تصفیه آب شامل شکافت آب‪،‬‬ ‫‪)94‬‬
‫تخریب آالیندهها و احیای ‪ CO2‬از دیدگاه ترمودینامیکی به ترتیب کدام است؟‬
‫‪ -1‬تولید گونههای فعال اکسنده بهوسیله کاهش ‪ O2‬از طریق تشکیل رادیکالهای هیدروکسیل‬
‫توسط حفرههای برانگیخته – منفیتربودن پتانسیل نوار رسانش نیمهرسانا از پتانسیل‬
‫واکنش کاهش برای دستیابی به واکنش اکسیداسیون آب – منفیتربودن سطح انرژی نوار‬
‫رسانش نیمهرسانا از پتانسیل کاهش و مثبتتربودن سطح انرژی نوار ظرفیت نیمهرسانا از‬
‫پتانسیل اکسایش‬
‫‪ -2‬منفیتربودن سطح انرژی نوار رسانش نیمهرسانا از پتانسیل کاهش و مثبتتربودن سطح‬
‫انرژی نوار ظرفیت نیمهرسانا از پتانسیل اکسایش – تولید گونههای فعال اکسنده بهوسیله‬
‫کاهش ‪ O2‬از طریق الکترونهای برانگیخته در نوار رسانش – منفیتربودن پتانسیل نوار‬
‫رسانش نیمهرسانا از پتانسیل واکنش کاهش برای دستیابی به واکنش اکسیداسیون آب‬
‫‪ -۰‬منفیتربودن پتانسیل نوار ظرفیت نیمهرسانا از پتانسیل واکنش احیا برای دستیابی به‬
‫واکنش اکسیداسیون آب ‪ -‬مثبتتربودن سطح انرژی نوار رسانش نیمهرسانا از پتانسیل‬
‫اکسایش ‪ -‬تولید گونههای فعال اکسنده بهوسیله کاهش ‪ O2‬از طریق تشکیل رادیکالهای‬
‫هیدروکسیل توسط حفرههای برانگیخته‬
‫‪ -4‬منفیتربودن پتانسیل نوار ظرفیت نیمهرسانا از پتانسیل واکنش احیا برای دستیابی به‬
‫واکنش اکسیداسیون آب ‪ -‬تولید گونههای فعال اکسنده بهوسیله کاهش ‪ O2‬از طریق‬
‫الکترونهای برانگیخته در نوار رسانش ‪ -‬مثبتتربودن سطح انرژی نوار رسانش نیمهرسانا از‬
‫پتانسیل اکسایش‬

‫‪42‬‬
 ‫نانولولههای کربنی یکی از نانوجاذبهای مورد استفاده در تصفیه آب بهشمار میروند‪.‬‬ ‫‪)95‬‬
‫محدودیت اصلی استفاده از این نانومواد و راهکار پیشنهادی برای رفع این محدودیت به ترتیب‬
‫کدام است؟‬
‫‪ -1‬هزینه باالی تولید ‪ -‬استفاده از نانولولههای کربنی تکجداره‬
‫‪ -2‬هزینه باالی تولید ‪ -‬سنتز نانوساختارهای کربن گرافیتی با استفاده از پیرولیز نانولولههای‬
‫پلیپیرول‬
‫‪ -۰‬بازده کم ‪ -‬استفاده از کالف نانولوله کربنی بسته‬
‫‪ -4‬بازده کم ‪ -‬استفاده از کالف نانولوله کربنی باز‬

‫تعداد سؤاالت ‪ 5 :‬سؤال‬ ‫تجاریسازی و محصوالت ساخت ایران‬

‫شرایط مربوط به ویژگیهای خود اختراع یا شرایط اساسی (‪،)substantive conditions‬‬ ‫‪)96‬‬
‫معموال ا شرایط پتنتشدن (‪ )patentability‬نامیده میشود‪ .‬کدامیک از گزینههای زیر‪،‬‬
‫صحیحترین شرط پتنتشدن است؟‬
‫‪ -1‬الزام مناسب بودن – الزام سودمندی‬
‫‪ -2‬الزام سودمندی – الزام گام ابتکاری‬
‫‪ -۰‬الزام غیربدیهی بودن – الزام قابل درک بودن‬
‫‪ -4‬الزام نوآوری – الزام در دسترس بودن‬

‫کدامیک از گزینههای زیر در رابطه با ارزشگذاری پتنت نادرست است؟‬ ‫‪)97‬‬

‫‪ -1‬ارزش اقتصادی پتنت مربوط به مزایا و سود اقتصادی است که پتنت میتواند برای مالکان‬
‫آن داشته باشد‪.‬‬
‫‪ -2‬ارزش اقتصادی پتنت تنها به وسیله اطالعات موجود در یک پتنت تعیین میشود‪.‬‬
‫‪ -۰‬در میان روشهای ارزشگذار ی پتنت‪ ،‬روشهای هزینه محور‪ ،‬بازار محور‪ ،‬درآمد محور و‬
‫شاخصهای پتنت‪ ،‬روشهای کاربردیتر و عملیتری هستند‪.‬‬
‫‪ -4‬ارزش فناورانه پتنت با میزان مشارکت آن پتنت در توسعه فناور یهای پیشرفته آینده تعیین‬
‫میشود‪.‬‬

‫‪43‬‬
‫کدامیک از موارد زیر از محصوالت فناوری نانو ساخت ایران در حوزه آب و فاضالب و‬ ‫‪)98‬‬
‫محیطزیست نیست؟‬
‫‪ -1‬غشای سرامیکی ‪ MF ،UF‬و ‪NF‬‬
‫‪ -2‬سامانه نانوکاویتاسیون جهت آرسنیکزدایی از آب‬
‫‪ -۰‬دستگاه آرسنیکزدایی‬
‫‪ -4‬سیستم انتخابی الکترودیالیز انتخابی جهت دفع فلزات سنگین‬

‫داروی سیناکورکومین‪ ،‬کپسول ژالتینی نرم ساخت ایران است که در پیشگیری از سرطان و‬ ‫‪)99‬‬
‫التهاب بهکار میرود‪ .‬کدامیک از گزینههای زیر در رابطه با داروی سیناکورکومین صحیح نیست؟‬
‫‪ -1‬یکی از مزیتهای این محصول‪ ،‬بهبود عملکرد کبد است‪.‬‬
‫‪ -2‬شرکت سازنده آن‪ ،‬شرکت اکسیر نانوسینا است‪.‬‬
‫‪ -۰‬ماده مؤثره این دارو از دارچین گرفته شده است‪.‬‬
‫‪ -4‬قیمت این محصول در مقایسه با نمونه مشابه خارجی بسیار ارزانتر بوده و نزدیک به‬
‫یکسوم آن است‪.‬‬

‫کدامیک از نانوذرات زیر در محصوالت سیلوسپت‪ ،‬واکس چرم آنتیباکتریال و نانوبیوساید‬ ‫‪)1۳۳‬‬
‫بهکار رفته است؟‬
‫‪ -1‬نانوذرات نقره‬
‫‪ -2‬نانوذرات طال‬
‫‪ -۰‬نانوذرات سرامیکی‬
‫‪ -4‬نانوذرات زئولیتی‬

‫‪44‬‬