Trường Đại học Y Hà Nội.

Ban Đổi mới CTĐTBSYK

Mẫu B. Tài liệu dành cho sinh viên
M.02B.LAB.VIS.SKL.CSP.ROL.CBA.CTĐM
10/9/2021
< TÁCH CHIẾT , ĐIỆN DI VÀ NHÂN ĐOẠN ADN>
MÃ BÀI GIẢNG: LAB14S1.2MD

- Đối tượng học tập: Sinh viên Bác sĩ Y khoa, năm thứ nhất
- Số lượng: 25 sinh viên
- Thời lượng: 02 tiết (100 phút)
- Địa điểm: Phòng giảng LAB
- Giảng viên biên soạn: PGS. TS. Nguyễn Thị Trang. Email: trangnguyen@hmu.edu.vn.
- Mục tiêu học tập:
1. Kiến thức
1.1. Trình bày được nguyên lý và ứng dụng của kỹ thuật tách chiết DNA và PCR.
1.2. Trình bày được nguyên lý của kỹ thuật điện di DNA và sản phẩm PCR.
2. Kĩ năng:
2.1. Thực hiện được kỹ năng sử dụng pipet điện tử.
2.2. Phân tích kết quả điện di sản phẩm PCR.
3. Thái độ
3.1. Tuân thủ đúng quy định phòng thí nghiệm, phòng xét nghiệm, phòng thực hành.
3.2. Nghiêm túc, cẩn thận và tuân thủ đúng quy trình trong khi làm thí nghiệm.
1. Các bước thực hiện kỹ năng/kỹ thuật
1.1. Sử dụng pipet điện tử
Bước 1. Xác định định mức và thể tích cần hút
o Kiểm tra định mức tối đa và tối thiểu của pipet;
o Đưa định mức về thể tích cần hút;
o Cầm pipet ở tư thế thắng đứng;
Bước 2. Hút mẫu/ dung dịch
o Ấn tới nấc dừng thứ nhất. Nhúng đầu pipet tip khoảng 3 – 4 mm vào dung dịch.
o Thả pittông ra từ từ.
o Để cho mẫu, ấn tới nấc dừng thứ nhất.
Bước 3. Chuyển số mẫu đã hút vào ống và loại bỏ đầu côn
o Chuyển toàn bộ chất lỏng ở đầu pipet tip ra bằng cách ấn tới nấc dừng thứ hai (để nhả
hết dung dịch ra khỏi pipet tip).
o Lượng giá theo bảng kiểm
1.2. Phân tích kết quả điện di sản phẩm PCR
Bước 1. Quan sát hình ảnh điện di của thang chuẩn DNA (M) 100 bp
 Trường Đại học Y Hà Nội. Ban Đổi mới CTĐTBSYK
Mẫu B. Tài liệu dành cho sinh viên
M.02B.LAB.VIS.SKL.CSP.ROL.CBA.CTĐM
10/9/2021
o Xem video clip về quy trình thực hiện kỹ thuật tách chiết DNA, PCR và điện di sản phẩm
PCR.
o Quan sát hình ảnh các hóa chất, thiết bị và dụng cụ.

o Đặt hình ảnh điện di theo chiều từ cực âm sang cực dương.

o Quan sát các band của thang chuẩn DNA xuất hiện đủ trên hình ảnh điện di.

Bước 2. Quan sát hình ảnh điện di đồ của chứng dương và chứng âm.

o Xác định các vị trí điện di của chứng âm và chứng dương.

o Quan sát các vị trí chứng âm (không có band), chứng dương (có band).

Bước 3. Quan sát hình ảnh điện di sản phẩm PCR của mẫu bệnh phẩm 1 và mẫu 2.

o Xác định vị trí điện di của mẫu 1 và mẫu 2.

o Căn cứ vào hình ảnh điện di và vị trí các band trên thang chuẩn để xác định vị trí band mẫu
1 và mẫu 2.

Bước 4. Phân tích kết quả điện di, xác định mẫu có đột biến mất đoạn hay không có đột biến.

o Mẫu không có mất đoạn sẽ lên band tương đương với chứng dương.
o Mẫu có đột biến mất đoạn sẽ không lên band.
o Từ các band của mẫu 1 và mẫu 2 xác định kết quả điện di.

Bước 5. Lượng giá theo bảng kiểm.

2. Chỉ tiêu thực hành

Chỉ tiêu tối thiểu cho 1 sinh viên
STT Tên kỹ năng Thực hành
Làm thành
Quan sát có hướng Làm đúng
thạo
dẫn của GV
1 Kỹ thuật sử dụng pipet X
2 Phân tích kết quả điện di sản phẩm PCR X
3. Bảng kiểm dạy học
a. Kỹ thuật sử dụng pipet
STT Các bước thực hiện Ý nghĩa của từng bước Tiêu chuẩn phải đạt
1 Xác định định mức Xác định chính xác thể tích pipet cần Đưa pipet về chính xác định
và thể tích cần hút hút và các định mức tối đa, tối thiểu mức cần hút
Các thao tác chuyển đổi
định mức phải chính xác và
đúng kỹ thuật
 Trường Đại học Y Hà Nội. Ban Đổi mới CTĐTBSYK
Mẫu B. Tài liệu dành cho sinh viên
M.02B.LAB.VIS.SKL.CSP.ROL.CBA.CTĐM
10/9/2021
STT Các bước thực hiện Ý nghĩa của từng bước Tiêu chuẩn phải đạt
2 Hút mẫu/ dung dịch Hút được lượng mẫu cần theo định Không có bọt khí
mức
3 Chuyển số mẫu đã Biết cách thực hiện thao tác nhả mẫu Đưa được chính xác lượng
hút vào ống và loại cần hút vào tuýp và nhả đầu côn mẫu cần hút vào trong tuýp
bỏ đầu côn và nhả được đầu côn bằng
cách ấn pipet

b. Phân tích kết quả điện di sản phẩm PCR

STT Các bước thực hiện Ý nghĩa của từng bước Tiêu chuẩn phải đạt
1 Quan sát hình ảnh kết Nhận biết được kích thước các band Phân biệt chính xác từng
quả điện di các band là đều nhau band của thang chuẩn và
của thang chuẩn 100bp có 10 band tất cả
2 Xác định các band Nhận biết được các band của chứng Phân biệt chính xác chứng
chứng âm và chứng âm và chứng dương. Chứng âm là âm và chứng dương.
dương không xuất hiện band, còn chứng
dương xuất hiện band
3 Quan sát hình ảnh kết Nhận biết được các band của các Xác định chính xác band
quả điện di của mẫu 1 mẫu, đối chiếu chứng âm và chứng của các mẫu nếu xuất hiện
và mẫu 2 dương để so sánh với chứng
dương
4 Xác định được mẫu có Xác định được mẫu xuất hiện band có Xác định chính xác mẫu
đột biến hay không có kích thước tương đương với chứng nào có đột biến gen
đột biến dương

4. Bảng kiểm lượng giá

a. Bảng kiểm lượng giá kỹ thuật sử dụng pipet

Thang điểm
STT Các bước thực hiện 0 1 2 3
(Không làm) (Làm sai) (Làm đúng) (Làm thành thạo)
1 Xác định định mức và thể
tích cần hút
2 Hút mẫu/ dung dịch
3 Chuyển số mẫu đã hút vào
ống và loại bỏ tip
4 Trả lời câu hỏi đặt ra của
giáo viên thực tập

Quy đổi sang thang điểm 10:

 Trường Đại học Y Hà Nội. Ban Đổi mới CTĐTBSYK
Mẫu B. Tài liệu dành cho sinh viên
M.02B.LAB.VIS.SKL.CSP.ROL.CBA.CTĐM
10/9/2021
Điểm bảng kiểm Thang điểm 10 Điểm bảng kiểm Thang điểm 10
0-1 1 điểm 7-8 6 điểm
1-3 2 điểm 8-9 7 điểm
3-5 3 điểm 9-10 8 điểm
5-6 4 điểm (Đạt) 10-11 9 điểm
6-7 5 điểm 11-12 10 điểm

b. Bảng kiểm lượng giá kỹ năng phân tích kết quả điện sản phẩm PCR
Thang điểm
STT Các bước thực hiện 0 1 2 3
(Không làm) (Làm sai) (Làm đúng) (Làm thành thạo)
1 Quan sát hình ảnh kết quả điện di
các băng của thang chuẩn 100bp
2 Xác định các băng chứng âm và
chứng dương
3 Quan sát hình ảnh kết quả điện di
của mẫu 1 và mẫu 2
4 Xác định được mẫu có đột biến
(dương tính) và mẫu không có
đột biến (âm tính)
5 Trả lời câu hỏi đặt ra của giáo
viên thực tập

Quy đổi sang thang điểm 10:

Điểm bảng kiểm Thang điểm 10 Điểm bảng kiểm Thang điểm 10
0-1 1 điểm 9-11 6 điểm
1-3 2 điểm 11-12 7 điểm
3-5 3 điểm 12-13 8 điểm
5-7 4 điểm (Đạt) 13-14 9 điểm
7-9 5 điểm 14-15 10 điểm

6. Tài liệu học tập

- Handout bài giảng
- Thực tập Di truyền y học. Chủ biên: PGS.TS. Lương Thị Lan Anh. Nhà xuất bản Y học. 2021. Tách
chiết và điện di ADN. Trang 39-49.
7. Tài liệu tham khảo (chọn 2-3 TLTK dành cho sinh viên)
 Trường Đại học Y Hà Nội. Ban Đổi mới CTĐTBSYK
Mẫu B. Tài liệu dành cho sinh viên
M.02B.LAB.VIS.SKL.CSP.ROL.CBA.CTĐM
10/9/2021
1. Giáo trình Di truyền y học, Trần Đức Phấn, Lương Thị Lan Anh và cs. NXB Giáo dục (2021).
Các kỹ thuật di truyền phân tử. Trang 326-360.
2. Jorde, Carey, Bam Shad. Medical Genetics.Elsevier (2020): Genetic testing and gene therapy,
pp.249-274.