Dzielenie ułamków zwykłych

Materiał zawiera:
- ćwiczenie interaktywne wprowadzające pojęcie odwrotności ułamka,
- definicja odwrotności liczby,
- ćwiczenia interaktywne na obliczanie odwrotności liczb naturalnych, ułamków i liczb
mieszanych.

Materiał zawiera:
- ćwiczenie interaktywne na zapisywanie wyników dzielenia liczb naturalnych w postaci
ułamków,
- reguły, ilustrowane zdjęciami - dzielenia liczby naturalnej przez ułamek i przez liczbę
mieszaną,
- ćwiczenia interaktywne na dzielenie liczb naturalnych przez ułamki,
- ćwiczenie interaktywne na dzielenie liczb naturalnych przez liczby mieszane.

Materiał zawiera:
- przykład i regułę ilustrowaną zdjęciem, pokazujące sposób dzielenia ułamków zwykłych,
- ćwiczenia interaktywne na dzielenie ułamków,
- przykład obudowany animacją pokazujący sposób dzielenia ułamków w kontekście
realistycznym,
- ćwiczenia interaktywne na dzielenie ułamków zwykłych.
Dzielenie ułamków zwykłych

Dzielenie przez ułamek

Dzielenie ułamków zwykłych nieznacznie różni się od dzielenia ułamka przez liczbę
naturalną. Jak podzielić liczbę naturalną przez ułamek? Albo ułamek przez ułamek?

1 5 1
Jak wykonać dzielenia typu: 1 : 4 czy 6 : 3 ?

Przyjrzyjmy się poniższym ćwiczeniom.

Ćwiczenie 1 輸

Wstaw w licznik i mianownik ułamka jak najmniejsze liczby tak, by otrzymany iloczyn był
zawsze równy 1. Uzupełnij luki, przeciągając odpowiednie odpowiedzi lub kliknij w lukę
i wybierz odpowiedź z listy rozwijalnej.

2
5 ⋅ =1

3
4 ⋅ =1

3
8 ⋅ =1

1 61 ⋅ =1

2 79 ⋅ =1

3 38 ⋅ =1

7⋅ =1

8⋅ =1

3⋅ =1

8 6 5 9 1 1 8 1 4
27 7 2 25 8 3 3 7 3
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Definicja: Odwrotność liczby

Jeśli iloczyn dwóch liczb różnych od zera jest równy 1, to każda z tych liczb jest
odwrotnością tej drugiej. Liczby te nazywamy liczbami odwrotnymi.

Oto kilka przykładów par liczb odwrotnych:

2 5 1
5 i 2 ,5i 5 , 2 27 i 7
16 .
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenie 2 輸

Poniżej podano początki zdań oraz możliwe ich zakończenia. Zaznacz odpowiednie pola tak,
aby powstały zdania prawdziwe.

Liczba 0...

nie ma odwrotności  ma odwrotność  .

Odwrotnością liczby jeden jest liczba...
0  1  2  3  .
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3 醙
Uzupełnij tabelę, przeciągając odpowiednie liczby.

Liczba Odwrotność liczby

2
3

4
5

6
7

9
15

1 7 5 15 1 1 1 3 7 1 15 1 2 5
5 6 4 8 9 4 8 2 5 3 9 7 3 2
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
 Ćwiczenie 4 醙

Do każdej liczby dobierz jej odwrotność. Uzupełnij luki, przeciągając odpowiednie liczby lub
kliknij w puste pole i wybierz odpowiedź z listy rozwijalnej.

Odwrotnością liczby 1 31 jest .

Odwrotnością liczby 2 25 jest .

Odwrotnością liczby 5 34 jest .

Odwrotnością liczby 12 21 jest .

Odwrotnością liczby 11 76 jest .

Odwrotnością liczby 8 39 jest .

9 7 3 5 4 2
75 83 4 12 23 25
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Dzielenie liczb naturalnych przez ułamki

Ćwiczenie 5 醙

Uzupełnij obliczenia, a następnie zdanie poniżej. Przeciągnij odpowiednią wartość lub wyraz
w puste miejsce lub kliknij w lukę i wybierz odpowiedź z listy rozwijalnej.

1
1: 4 = 4 lub 1⋅ =

1
3: 4 = lub 3⋅ =

2
1: 3 = lub 1⋅ 23 =

2 : 1 12 = lub 2 ⋅ 2
3 =

Dzielenie przez ułamek zwykły można zastąpić przez tego ułamka.

4 3 4
3 12 2 odwrotność 3 4 12 liczbę przeciwną do mnożeniem

3
dodawaniem dzieleniem 4 2 odejmowaniem potęgowaniem 4
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Ważne!

Aby podzielić liczbę naturalną przez ułamek, należy ją pomnożyć przez odwrotność tego
ułamka.

Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenie 6 醙

W dzbanku znajdowały się dwa litry soku. Kasia rozlała go po równo do szklaneczek
o pojemności 15 litra. Ile porcji soku otrzymała? Uzupełnij odpowiedź, wpisując odpowiednią
liczbę.

Odpowiedź: Kasia otrzymała porcji soku.

Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenie 7 醙

Tomek 15 kg borówek amerykańskich rozdzielił po równo do pudełek. W jednym pudełku

mieści się 41 kg borówek. Ile pudełek z borówkami miał Tomek? Uzupełnij odpowiedź,
wpisując odpowiednią liczbę.

Odpowiedź: Tomek miał pudełek z borówkami.

Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenie 8 醙

Krok dorosłego człowieka ma przeciętnie 34 m długości. Ile kroków musi przejść dorosły, aby
przebyć 150 m? Uzupełnij odpowiedź, wpisując odpowiednią liczbę.

Odpowiedź: Dorosły człowiek, aby przebyć 150 m musi przejść kroków.

Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 9 醙

Uzupełnij równości tak, aby były prawdziwe. Uzupełnij luki, przeciągając odpowiednie liczby
lub kliknij w lukę i wybierz odpowiedź z listy rozwijalnej.

4 10
2: 5 = 2⋅ = 4 =

4
6: 5 = 6⋅ = = 7 12

5 42
7: 6 = 7⋅ = 5 =

6
9: 7 = 9⋅ = = 10 12

5 84
12 : 7 = 12⋅ = 5 =

10 1
13 : 7 = 13⋅ = = 9 10

6 5 7
5 4 6 2 12 5
4
63
6 8 25 7
5
7
10
30
4
91
10 16 54
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Ważne!

Aby podzielić liczbę naturalną przez liczbę mieszaną, należy najpierw zamienić liczbę
mieszaną na ułamek niewłaściwy, a potem wykonać dzielenie liczby naturalnej przez
ułamek.

Na przykład:

Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

 Ćwiczenie 10 醙

Połącz w pary wyrażenie i jego wartość.

36 : 2 52 8
9

33 : 1 65 8 25

18 : 1 31 7
10

14 : 1 32 18

3 : 4 27 15

2 : 2 14 13 12
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Dzielenie ułamków zwykłych

Przykład 1

5 1
Uzasadniliśmy, że 6 : 3 = 2 12 .
5 1
Sprawdźmy, czy otrzymamy ten sam wynik, mnożąc 6 przez odwrotność ułamka 3 , czyli
przez 3.

5 5 1
⋅3= =2
6 2 2
Ważne!

Aby podzielić ułamek zwykły przez ułamek zwykły, należy pierwszy ułamek pomnożyć
przez odwrotność drugiego.

Na przykład:

Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenie 11 醙

Połącz w pary wyrażenie i jego wartość.

2 5 3
3 : 24 1 32

8 4
11 : 33 2 45

7 4
8 : 5 6

5 2
14 : 7 9 27

2 3 15
3 : 2 28

7 5 3
9 : 18 5

9 3
10 : 2 1 14

5 1 4
7 : 13 9

3 4
7 : 5 3 15
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 12 醙

Uzupełnij równości tak, aby były prawdziwe. Uzupełnij luki, przeciągając odpowiednie liczby
lub kliknij w lukę i wybierz odpowiedź z listy rozwijalnej.

3
7 : 1 15 = 3
7 : = 3
7 ⋅ =

3
9 : 2 15 = : 11
5 = 1
3 ⋅ =

4
5 : 3 13 = 4
5 : = 4
5 ⋅ =

6
8 : 1 13 = 6
8 : = 3
4 ⋅ =

13
15 : 8 23 = : = 3
⋅ 26 =

64 14 64 25
75 : 2 25 = : 25 = ⋅ 64 =

5 6 1 6 13 64 3 9 3 5 26 1 5 4
14 25 3 5 15 75 10 16 4 33 3 10 6 3

10 5 3 13 64
3 11 9 15 75
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Przykład 2

5 41 litra soku rozlano do butelek o pojemności 1 14 litra. Obliczmy, ile butelek

wykorzystano i jaką część ostatniej butelki zajmie sok.

1 butelka - 1 41 litra,
2 butelki - 2 42 litra,
3 butelki - 3 34 litra,
4 butelki - 5 litrów za mało,
5 butelek - 6 14 litra za dużo.
1 1
Wykorzystano 5 butelek, ale w piątej była tylko 4 litra soku, a to jest 5 część pojemności
butelki.

Wykonaliśmy dzielenie:
 1 1 1
5 :1 =4 .
4 4 5

Film dostępny pod adresem /preview/resource/R16Cm5OBntqYh

Dzielenie ulamkow zwyklych_atrapa_animacja_428
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Dzielenie ułamków zwykłych - animacja.

Ćwiczenie 13 難

Uzupełnij obliczenia. Pamiętaj o skracaniu ułamków. Uzupełnij luki, przeciągając odpowiednie

liczby lub kliknij w lukę i wybierz odpowiedź z listy rozwijalnej.

16 23 : 2 92 = : 20
9 = 9
⋅ 20 =7

1 73 : 2 74 = 10
7 : = ⋅ =

15 34 : 2 41 = : 94 = ⋅ =

4 72 : 1 32 = 30
7 : = 30
7 ⋅ =

3 81 : 6 32 = : 20
3 = ⋅ =

9 13 42
3 11 : 1 22 = 11 : = 42
11 ⋅ =

18 22 50 10 63 63 25 15 4 3 35
7 35 3 7 4 4 8 32 9 5 22 2 52 25
8
5
9

5 1 50 7 3
3 2 3 18 20 2 74 7
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenie 14 難

Kilogram borówek amerykańskich kosztuje 12 43 zł. Ile kilogramów borówek można kupić za
3
15 10 zł? Uzupełnij lukę, przeciągając odpowiednią liczbę lub kliknij w lukę i wybierz
odpowiedź z listy rozwijalnej.

Odpowiedź: Można kupić kg borówek amerykańskich.

1 17 1 51 1
7
1
8
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 15 難

Znajdź liczbę 1 81 razy mniejszą od różnicy odwrotności liczb 1

7 i 2 15 . Przeciągnij i upuść
szukaną liczbę w puste miejsce.

Odpowiedź: Szukaną liczbą jest .

1 9 6 3
6 11 5 11 5 11 4 11
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenie 16 難

Połącz w pary wyrażenie i równą mu wartość.

5 12 : 16
11
1
7
8 10 :11 35 3

9 31 5
16: 148 9

4 16
4 15 : 25
5 62 : 36
16 10 23
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.