FAKULTET ZA MEDITERANSKE POSLOVNE

STUDIJE
NIKŠIĆ

SEMINARSKI RAD
TEMA: Vrste displeja i njihove karakteristike

PREDMET: INFORMATIKA

Profesor: Student:

Dr.doc Nikola Vukčević Nikolina Bozovic 53/21

 Nikšić, april, 2022.

Sadržaj

1. Uvod 1
1.1. Predmet seminarskog rada 1
1.2. Cilj seminarskog rada 1
1.3. Polazne hipoteze 2
1.4. Metodologija izrade seminarskog rada 2
1.5. Struktura izrade seminarskog rada 2
2. Vrste displeja i njihove karakteristike 3
2.1. CRT tehnologija 3
2.2. LCD tehnologija 4
2.2.1. Karakteristike TFT 4
2.2.2. Osnovne karakteristike LCD monitora 5
2.2.3. Nedostaci LCD monitora 5
2.3. Led tehnologija 6
2.3.1. Karakteristike LED monitora 6
2.4. Razlike između LED I LCD 7
2.5. OLED tehnologija 7
2.5.1. Karakteristike OLED monitora 8
2.6. QLED tehnologija 8
3. Ekrani osjetljivi na dodir 9
3.1. Tipovi ekrana osjetljivih na dodir 9
4. Zaključak 11
1. Uvod

Vrste displeja i njihove karakteristike, odnosi se na problematiku vezanu za

proizvodnju i tehnologiju različitih vrsta displeja, počev od prvih proizvedenih krajem
četrdesetih godina prošlog vijeka do danas, kao i na njihove prednosti i nedostatke.
Predmet ovog rada predstavlja posmatranje različitih vrsta displeja koji se masovno
koriste u svakodnevnom modernom životu.

Displej služi za prikaz informacija i komunikaciju. Navedene su pojedine tehnologije

izrade displeja i opisani osnovni principi rada. Istaknute su prednosti i nedostaci
pojedinih tehnologija u pogledu rezolucije, kontrasta, prikaza boja, ugla gledanja,
trajnosti i potrošnje. Opisani su pojedinačno različiti tipovi displeja, kao što su: CRT,
LCD, OLED, QLED I.
Cilj ovog seminarskog rada je upoređivanje karakteristika različitih displeja i njihova
primjena u svakodnevnom životu. Takođe treba ispitati sve prednosti i nedostatke
pojedinih displeja i kao krajni cilj ustanoviti koji od njih ima najbolje karakteristike i
daje najbolje rezultate korisniku.
U seminarskom radu nastojalo se da se pokaže koje kvalitete imaju razne vrste
displeja, počev od konzervativnijih do savremenih, ukazano je na njihove prednosti i
nedostatke.

1.1. Predmet seminarskog rada

Predmet ovog rada je displej. Displej u suštini predstavlja veoma kompleksan sistem
u čiji razvoj je uključen niz različitih disciplina kao što su nauka materijala,
elektronika, optika, razvoj softvera visokog nivoa i dizajn korisničkog interfejsa.
U toku posljednje decenije poseban značaj je ukazan razvoju tehnologije displeja
osjetljivih na dodir.
Ne postoji bolji način prikaza velike količine informacija nego posredstvom
elektronskog displeja. Živimo u eri mobilnih informacionih tehnologija koje se
intenzivno oslanjaju na vizuelizaciju multimedijalnih podataka, kao i na podatke koje
unosi korisnik.

1.2. Cilj seminarskog rada

Cilj rada je da se ukaže na karakteristike različitih displeja, da se navedu prednosti

različitih vrsta displeja, kao i njihovi nedostaci, da se međusobno uporede i izdvoje
displeji sa najboljim karakteristikama i tehnologijama izrade.

1
1.3. Polazne hipoteze

Kao glavna hipoteza ovog rada uzeta je pretpostavka da savremeniji displeji daju brže
i efikasnije rezultate od klasičnih jer imaju savremeniju tehnologiju izrade, pa samim
tim daju bolji kontrast, ugao gledanja , veći opseg boja.
Pomoćne hipoteze su: OLED ekrani troše namanje električne energije pa će potražnja
za njima biti veća. LCD ekrani imaju mali ugao gledanja pa ga ne može koristiti više
ljudi istovremeno. LED ekrani su veoma skupi pa će se manje kupovati. OLED ekrani
mogu biti veoma tanki i otporni na udare pa ih ljudi radije biraju i zbog estetskih
razloga.

1.4. Metodologija izrade seminarskog rada

Prilikom izrade ovog seminarskog rada korišćene su opšte naučne metode kao što su:
hipotetičko – deduktivna metoda, komparativna metoda prilikom analize i
upoređivanja dostupnih literarnih podataka. Takođe, upotrebljene su i posebne naučne
metode kao što su: metoda analize, sinteze, apstrakcije, generalizacije, konkretizacije.
Korišćene su i metode za formiranja sudova - analogija, indukcija i dedukcija, kao i
tehnike istraživanja kao što su analiza sadržaja i Internet izvora.

1.5. Struktura izrade seminarskog rada

Seminarski rad se sastoji iz sadržaja, uvoda u kome su opisani predmet, cilj, polazne
hipoteze, metodologija izrade i šest cjelina u kojima je predstavljen problem. Na kraju
se nalazi zaključak i spisak literature koja je korišćena prilikom izrade seminarskog
rada.
Prva poglavlje odnosi se na predmet, cilj, polazne hipoteze, metodologiju izrade i
strukturu seminarskog rada.
Drugo poglavlje odnosi se na CRT tehnologiju, ukazano je na osnovne funkcije i
karakteristike CRT monitora, na prednosti i nedostatke.
Treće poglavlje opisuje LCD tehnologiju, karakteristike TFT, dobre i loše strane LCD
monitora.
Četvrto poglavlje bavi se LED tehnlogijom, opisani su osnovni principi rada, ukazano
je na prednosti i nedostatke ovih monitora i opisane su osnovne razlike između LED i
LCD monitora.
Peto poglavlje opisuje OLED I QLED tehnologije, podjelu OLED tehnologije i
ukazuje na opšte karakteristike ovih tehnologija i njihove specifičnosti.
Šesto poglavlje odnosi se na razvoj najnovije tehnike displeja- ekrani osjetljivi na
dodir. U njemu su takođe opisane osnovne karakteristike ekrana i podjela po tipovima
ekrana.

2
2. Vrste displeja i njihove karakteristike

Različite vrste displeja se masovno koriste u svakodnevnom modernom životu. Služe

za prikaz informacije i komunikaciju i njihova oblast primjene se kreće od industrije,
bezbjednosnih sistema, medicine, pa do komercijalne elektronike široke potrošnje
Gotovo da ne postoji uređaj u domaćinstvu da nema neku vrstu displeja (televizori,
uređaji za reprodukciju zvuka, računari, tableti, mobilni telefoni, veš mašine, mašine za
pranje i sušenje veša, bojleri, digitalni termometri itd.).

2.1. CRT tehnologija

Kod CRT tehnologije upotrebljava se katodna cijev. Nju je pronašao njemački

naučnik Ferdinand Braun 1897.godine, a njena upotreba je počela tek 1940 godine i
tada je ugrađivana u prvim televizorima.
Najbitnija funkcija monitora je da ima stabilan prikaz za izabranu rezoluciju i paletu
boja. Ukoliko ekran treperi ili svjetluca može da prouzrokuje nadraženost i bol u
očima ili glavobolje i migrenu. Takođe je važno da su karakteristike monitora
usaglašene sa karakteristikama sa grafičke kartice koja njima upravlja.

2.1.1. Glavne karakteristike CRT monitora 1

 maksimalna rezolucija,
 brzina osvježavanja,
 režim sa preplitanjem ili bez preplitanja.

Rezolucija predstavlja broj piksela koji opisuje grafička kartica na radnoj površini.
Standardna VGA rezolucija je 640 x 480 piksela. Najčešće SVGA rezolucije su 800 x
600 i 1024 x 768 piksela.
Brzina osvježavanja predstavlja broj kadrova koji se prikazuje na ekranu u sekundi.
Mjeri se u Hercima (Hz). Brzina osvježavanja, dovoljna da ekran ne bi treperio,
prihvaćena širom svijeta, iznosi 70 Hz, mada standardi kao što je VESA povećavaju
te frekvencije na 75 Hz ili 80 Hz.

Kod monitora sa preplitanjem, mlaz elektrona iscrtava svaku drugu liniju, prvo
iscrtava neparne, a zatim parne linije. Monitor sa preplitanjem koji ima brzinu
osvježavanja od 100 Hz, osvježava svaku datu liniju samo 50 puta u sekundi, što daje
očigledno treperenje.

Kod monitora bez preplitanja, svaka linija se iscrtava prije vraćanja na vrh sledećeg
kadra, što rezultuje daleko mirnijim prikazom. Stabilan prikaz slike daje monitor bez
preplitanja brzine 70 Hz ili više.

1
Brody, T. Peter (1996). "The birth and early childhood of active matrix - a personal memoir". Journal
of the SID. 4/3: 130–135

3
Najveći problem monitora sa katodnom cijevi je njihova dimenzija. Ukoliko je veća
vidljiva površina, utoliko se povećava dubina katodne cijevi. Proizvođači katodnih
cijevi su pokušali da smanje dubinu pa je proizvedena takozvana katodna cijev sa
“kratkim vratom” Početkom 1988. godine, na tržište stižu monitori od 17 inča sa
kratkim vratom koji imaju dubinu oko 15 inča. Iste godine se primjenjuje nova
tehnologija na monitore od 17, 19 i 21 inča.

Tri najčešća oblika katodne cijevi su:2

 sferni,
 cilindricni,
 ravan četvrtasti.

2.1.2. Prednosti i nedostaci katodne cijevi

Proizvodnja katodne cijevi je jeftina, daju veoma stabilne slike u vjernim bojama i sa
visokim rezolucijama displeja. Ugao gledanja monitora na bazi katodne cijevi, kao i
vrijeme odziva je teško prevazići savremenim tehnologijama koje se koriste za izradu
modernih tankih ekrana.
Medjutim, bez obzira koliko je dobra, katodna cijev ima i svoje nedostatke: troši
mnogo električne energije, njen elektronski mlaz je sklon poremećajima fokusa. Ima
greške u konvergenciji i promjene boje po ekranu, visokonaponska kola i jaka
magnetna polja stvaraju štetno elektomagnetsko zračenje i ima prevelike dimenzije.
Razvoj tehnologije displeja doprinio je da monitor sa katodnom cijevi u potpunosti
bude zamijenjen drugim monitorima kao što su TFT, LCD i OLED monitori.

2.2. LCD tehnologija

U osnovi LCD displeja nalaze se tečni kristali. Tečni kristali su materijali prozračne
supstance, displej radi tako što propušta promjenjivu količinu pozadinskog bijelog
svijetla kroz aktivni filter.

Glavna podjela LCD-ova je na aktivne (TFT) i pasivne (DSTN).3

2.2.1. Karakteristike TFT

Za razliku od CRT displeja, LCD displeji su aktivni preko cijelog panela, nema
zatamnjene ivice oko ekrana. TFT displeji imaju manje dimenzije u odnosu na DSTN
tečno-kristalne displeje. Vrijeme odziva je potrebno vrijeme da piksel iz off stanja
(crna boja) pređe u on stanje (bijela boja) i ponovo se vrati u off stanje. Ekrani sa
aktivnom matricom imaju sloj tranzistora koji obezbeđuju veću brzinu odziva piksela,
što je jedan od nedostataka ekrana sa pasivnom matricom.

2
Ibid., Brody, T. Peter (1996). "The birth and early childhood of active matrix - a personal memoir".
Journal of the SID. 4/3: 100-105
3
Ibid., Brody, T. Peter (1996). "The birth and early childhood of active matrix - a personal memoir".
Journal of the SID. 4/3: 103–109

4
Kontrast predstavlja odnos najtamnije crne i najsvjetlije bijele boje koja može da se
prikaže na displeju. Osvijetljenost je količina bijele svetlosti koju TFT displej može
da prikaže i izražava se u cd/m2. TFT displeji mogu da proizvedu velike vrijednosti
osvjetljenja 700- 800cd/m2, što je nepogodno za komercijalnu upotrebu, jer sadrže X-
zrake i γ-zrake, pa se tehnikom OSD (On Screen Display) smanjuje njena vrijednost
na tipično 120cd/ m2. Broj boja koje se mogu prikazati na displeju, predstavlja dubinu
boja, dok skala predstavlja nijanse, a reprodukcija sposobnost displeja da proizvede
određenu boju.

Od strukture podpiksela crvene, zelene i plave boje, zavisi broj boja. Boje koje može
da prikaže TFT displej zavise od pozadinskog osvjetljenja, ali i od tipa panela u kome
je displej izrađen. Ugao vidljivosti u horizontalnom i vertikalnom polju često se
navode u specifikacijama TFT displeja i najčešće vrijednosti novijih modela su
170/160. Uglovi se odnose na to kako slika izgleda kada se gleda sa određene strane i
da li pokazuje određena zatamnjenja ili osvjetljenja boja na displeju ili eventualna
iskrivljenja slike.

Nornalna vrijednost osvježavanja ekrana kod komercijalnih TFT displeja je 60Hz, dok
je maksimalna vrijednost do 75Hz, mada novije tehnologije izrade displeja
dozvoljavaju u brzinu od 120Hz. Ovo povećanje je izazvala potražnja displeja koji će
podržati veći broj frejmova (broj slika po sekundi), jer osvežavanje od 60Hz
dozvoljava samo 60 frejma paralelnih žljebova na koje se vezuju molekuli. To se zove
sloj za poravnanje. Kod active matrix displeja svaki piksel se sastoji iz 3 podpiksela
koji direktno služe za stvaranje boja. Ova tri podpiksela služe za crvenu, zelenu i
plavu boju (RGB) i njihovom kombinacijom ova vrsta monitora može da prikaže
izuzetno veliki broj boja. Maksimalni broj boja je 16,8 miliona.

2.2.2. Osnovne karakteristike LCD monitora

Rezolucija predstavlja vertikalnu i horizontalnu dužinu izraženu u pikselima. Dot

pitch je veoma bitna karakteristika svakog monitora i predstavlja udaljenost izmedju
centara dva susjedna piksela ili dva podpiksela.
Vrijeme odziva predstavlja minimalno vrijeme potrebno da se promijeni boja jednog
piksela ili osvjetljenje. Kod LCD monitora ovo vrijeme se mjeri pri promjeni crne u
sivu ili sive u crnu boju. Osvježavanje (Refresh) nam daje podatak koliko puta u
sekundi monitor iscrtava sliku ili osvježava sliku.

2.2.3. Nedostaci LCD monitora

Najbolji prikaz slike LCD monitori imaju u svojoj Native rezoluciji. Loš je kontrast
između bijele i crne boje. LCD monitori imaju veće vrijeme odziva u odnosu na CRT
monitore i Plazma monitore.
Ugao vidljivosti kod LCD monitora je loš, što ograničava njegov rad i primjenu.
Prilikom gledanja sa strane, slika se degradira.

5
Zbog toga je LCD monitor prihvatljiv za samo jednog korisnika, jer ako više više ljudi
istovremeno posmatra nešto na monitoru, oni koji su sa strane imaće lošiju sliku od
onih koji su u centru ili pod uglom od 90 stepeni.

2.3. Led tehnologija

LED dide su mali elekronski uređaji koji emituju svjetlost. Široko se primjenjuju u
svakodnevnim uređajima.
Postoje dva tipa LED dioda koja se obično koriste u tehnologiji displeja: DIP (ovalni
LED) i SMD 3 u 1. LED diode predstavljaju piksele displeja. Svi pikseli su svi na
istom rastojanju (Pixel pitch), a to rastojanje se mjeri od centra do centra za dobijanje
apsolutne rezolucije piksela. Rastojanje piksela kod: LED ekrana na otvorenom
(outdoor) je 15mm, 20mm, 25mm i 30mm. Indoor (unutrašnji) LED ekrana je 6mm,
10mm, 15mm i 20mm.

Postoje dvije klase LED panela:

1. konvencionalni LED paneli , koji koriste diskretne diode i

2. površinski montirani paneli (SMD paneli). 4

Konvencionalni paneli su češći, posebno se koriste za velike ekrane na otvorenom.

SMD- projektovani LED panel ekrani koriste se tamo gdje je potrebna visoka
osvijetljenost i brza fluktuacija slike. Primjer su: ekrani za sportske arene, savremene
bilborde i korporativni ekrani u urbanim sredinama na otvorenom. LED displeji mogu
biti jednobojni, dvobojni ili višebojni.

2.3.1. Karakteristike LED monitora

LED diode se koriste kao osvjetljenje klasičnim LCD displejima. LCD sa LED ima
niz prednosti, kao što su: mnogo bolje osvjetljenje, manja disipacija toplote, manje
trošenje energije, prostija elektronika za osvjetljenje.

Postoje tri strukture displeja sa LED pozadinskim osvjetljenjem:

1. RGB dynamic LEDs
2. Edge-LEDs
3. Full Array LEDs.

-RGB dynamic LEDs, je realizovan tako što su diode postavljene sa jedne ili dvije
strane tako da svjetlost dopire iz tog pravca.Tako da, kada gledamo iz suprotnog kraja
od onoga gdje je svjetlost, ne vidimo najjasnije boje na displeju.

4
Myers, Robert L. (2002). Display interfaces: fundamentals and standards. John Wiley and Sons. str.
69.

6
- Edge-LEDs struktura je mnogo bolja ali je malo teža za realizaciju, jer zahtijeva
diode sa svih strana. Ovdje je izbjegnut negativan contrast ali je zato balans boja i
dalje problematičan.
-Kod FULL array displeja kompletna pozadina displeja je pokrivena LED diodama
tako da se dobija mnogo bolje osvjetljenje displeja. Ovdje nema problema sa crnom
bojom ili sa negativom, već dobijena slika ima izuzetno živopisne boje.

2.4. Razlike između LED I LCD

LCD je panel koji se aktivira kada dobije električnu struju. LED takođe radi na
platformi tečnih kristala, ali se kao pozadinsko osvjetljenje koriste LED lampice, dok
LCD koristi CCFL pozadinsko osvetljenje.

Kontrast je sposobnost monitora da prikaže područja na monitoru koja imaju izražen

kontrast. LCD pokreće LED pozadinsko svijetlo, pa imaju malu prednost, jer se
individualne LED lampice mogu isključiti tamnim djelovima ekrana dajući time više
nego uvjerljivu crnu nego što je to slučaj kod LCD monitora.
Ugao gledanja je ugao iz kojeg slika na monitoru može biti pregledna. LCD monitori
gube na bojama i detaljima, pa su se loše pokazali na testovima, dok LED monitor
minimizira ovaj problem zbog decentralizovanog pozadinskog svijetla i zato ima
mnogo širi ugao gledanja.

Kada su u pitanju boje, vrlo je važno da boje budu svijetle i jasne. Većinom svi
monitori pokazuju dobar kvalitet slike.
LCD monitoru je potrebno dosta manje snage za pozadinsko svijetlo od većine
tehnologija koje se danas koriste. LED prednjači u ovoj kategoriji jer mu je potrebno
najmanje struje da bi osvijetlio monitor.

Životni vijek LCD i LED monitora u velikoj mjeri zavisi od životnog vijeka
pozadinskog osvjetljenja njegovog posljednjeg svijetla. Po proizvođačima životni
vijek tih monitora je oko 25 godina.
Kako potražnja za LCD monitorima raste, cijene su u konstantnom padu. LED je
jedan od najskupljih monitora, sa nekim modelima, koji su po svojoj cijeni gotovo
dvostruko skuplji nego LCD iste veličine.5

2.5. OLED tehnologija

Vrhunac tehnologije u području izrade ekrana i izvora svjetlosti predstavlja OLED

(Oranic Light Emmiting Diode). OLED su izvori svjetlosti napravljeni od super
tankih organskih slojeva, nalik na plastične folije. Za razliku od običnih plastičnih
folija, ove se sastoje od organskog materijala koji počinje da svijetli čim se kroz njega
pusti slaba

5
Ibid.,Myers, Robert L. (2002). Display interfaces: fundamentals and standards. John Wiley and Sons.

7
Str. 71.

8
struja. Ovakvi ekrani zahtijevaju mnogo manje energije nego do sada korištene
svijetleće diode. Ekrani bazirani na OLED tehnologiji se razlikuju u načinu izrade i
korišćenim materijalima, u stanju su da prikazuju pun spektar boja. 6

OLED se mogu podijeliti na osnovu načina na koji adresiraju piksele: oni koji koriste
pasivnu matricu (PMOLED) i oni koji koriste aktivnu matricu (AMOLED). Pasivna
matrica je ona kod koje su redovi i kolone piksela selektovani.
Kod aktivne matrice je svaki LED element odvojen do ivice ekrana i pokrenut
sopstvenim tranzistorom, koristeći TFT (Thin-Film-Transistor) tehnologiju. U ovom
slučaju, svaki LED može se upaliti ili ugasiti, bez obzira što se događa na ostalom
dijelu ekrana. Ovakav način rada daje brži vremenski odgovor matrice i omogućuje
bolju kontrolu osvjetljenja i kontrasta uz nisku potrošnju energije. Imaju masovnu
primjenu kao ekrani mobilnih telefona, računara, televizora I svih uređaja sa manjom
potrošnjom.

2.5.1. Karakteristike OLED monitora

OLED ekrani su tanji, štedljiviji u pogledu potrošnje energije, ali su još uvijek skuplji
od LCD ili plazma ekrana. OLED kako mu samo ime kaže - koristi neke organske
materije, koje omogućavaju dobre karakteristike kao što su širok spektar radnih
temperatura, fleksibilnost i dobru provodljivost.

Prednosti OLED TV uređaja u poređenju sa LCD TV uređajima su veći kontrast, veći

ugao gledanja, te veći opsegu boja, što sve rezultuje daleko boljim kvalitetom slike uz
skromniju potrošnju energije. Ova tehnologija takođe omogućava proizvodnju mnogo
tanjih i kompaktnijih uređaja.

Tako postoje OLED TV uređaji koji su debljine svega nekoliko milimetara, a pored
toga moguća je i proizvodnja TV uređaja sa zakrivljenim ekranom. OLED ekrani su
otporniji na mehaničke udare i torzione sile.

Nedostaci su: osjetljivost na vodu, mali vijek trajanja diode koja emituje plavu
svjetlost, niske frekvencije osvježenja, skup proces proizvodnje. Asortiman OLED
proizvoda će se u budućnosti proširiti, budući je u toku razvoj fleksibilnih ekrana.

2.6. QLED tehnologija

Displej baziran na QLED (Quantum dot LED) tehnologiji je donekle sličan displeju
koji pripada LCD LED tehnologiji, s razlikom što sadrži quantum dot sloj. Upravo
zahvaljujući ovom ugrađenom sloju, QLED TV ima bolje performanse u smislu boja i
osvjetljenja u odnosu na LCD LED TV.

Kada su u pitanju QLED televizori, osvjetlenje je pozadinsko LED osvjetljenje. Može

se postići veoma širok spektar boja, bolji kvalitet slike i realističniji doživljaj gledanja
u poređenju sa prethodno opisanim tehnologijama.
6
Miloš Živanov, Fakultet tehničkih nauka – Novi Sad, Katedra za elektroniku str. 28
9
OLED TV uglavnom ima prednost u odnosu na QLED TV kada je u pitanju nivo crne
boje i contrast, kao i kod ugla gledanja.

I OLED i QLED su na visokom nivou tržišne skale, tako da je gotovo izvjesno da će

bilo koji model biti Smart televizor – sa internet konekcijom i ostalim dijapazonom
pametnih opcija. Obje tehnologija prestavljaju izuzetna tehnološka dostignuća.

3. Ekrani osjetljivi na dodir

Ovi ekrani predstavljaju specifičnu kombinaciju hardvera i softvera koja omogućava

zadavanje kontrola određenom računarskom sistemu i zamjenjuje upotrebu
tradicionalnih uređaja kao što su miš, tastatura, trackball i slično. Unos teksta
značajno usporava korišćenje jednog prsta.

Za većinu sistema koji su bazirani na grafičkom korisničkom interfejsu, ekran

osjetljiv na dodir je dosta pogodniji za komunikaciju. Osnovna komponenta
touchscreen sistema predstavlja senzor koji detektuje dodir. Senzor dodira može biti
električni, mehanički, optički ili akustični. Ekran osjetljiv na dodir posjeduje I
odgovarajući kontrolor koji obezbjeđuje i prihvata signale od senzora, nastale kao
posljedica dodira, konvertuje ih u digitalne koordinate tačke dodira ekrana i
prosljeđuje na dalju obradu.

3.1. Tipovi ekrana osjetljivih na dodir

-Otporni sistem
-Kapacitivni sistem
-Površinski talasi
-Infracrveni
-Optičko slikanje
-Tehnologija disperzivnog signala.

Tehnologija otporni sistem je najprihvatljivija po cijeni, kvalitet prikaza nije visok, pa

zato može biti pogodna za manje zahtjevne primjene (za kućnu upotrebu, upotrebu u
školama, u kancelarijama i manje zahtjevnim prodajnim mjestima).
Na većini današnjih ekrana nalazi se otporni sistem, i ima puno nedostataka. Kod vrlo
tankih površina i ekrana koji nijesu ravni ili četvrtasti, otporni sistem je mehanički
kompleksan i teško se implementira.
Otporni sitem daje manje jasnu sliku u odnosu na kapacitivni ekran osjetljiv na dodir.
Kapacitivni sistem pruža dobru kombinaciju izdržljivosti i jasnoće slike.

Zahtjeva dodir golim prstom, ne može funkcionisati sa mehaničkom olovkom ili

prstom pri čemu je na ruci rukavica. Izuzetak čine rukavice koje proizvode statički
elektricitet i posebne vrste olovaka za ovu namjenu. Kapacitivni ekran je izdržljiv i
otporan na prljavštinu, prašinu, masnoću, vodu čime je dobar izbor za za javne kioske,
prodavnice i drugo.
1
Najskuplja i najnaprednija među ovim tehnologijama je tehnologija površinskih
talasa. Odlike su, brz i precizan odziv čak i na slabiji dodir, jasan prikaz slike i visoka
rezolucija. 7

Zadavanje kontrole je moguće sa i bez rukavica, kao i nekim mekim predmetom koji
apsorbuje talase. Osjetljiva je na kapljice vode i prašinu.
Princip rada infracrvenog sistema zasnovan je na infracrvenim svjetlosnim zracima.
Ovaj sistem je jednostavan i otporan je na elektrostatičke smetnje. Zbog dosta
glomazne konstrukcije nije praktičan za mnoge primjene.

Tehnologija disperzivnog signala bazirana je na piezoelektričnom efektu što

podrazumijeva postojanje dinamičke pobude. Ovaj sistem ima izuzetnu jasnoću slike,
otporan je na prašinu, masnoću, ogrebotine. Koristi za ekrane većih dimenzija.

7
Richard Ahrons (2012). "Industrial Research in Microcircuitry at RCA: The Early Years, 1953–
1963". 12 (1). IEEE Annals of the History of Computing: 60-73.

1
4. Zaključak

U seminarskom radu dat je prikaz različitih vrsta displeja u odnosu na njihovu

tehnologiju izrade, njihova podjela, uz istaknute prednosti i nedostatke pojedinih
tehnologija. Savremene tehnologije omogućavaju izradu displeja izuzetno dobrih
performansi koji doprinose kvalitetu rada i svakodnevnog života. Tehnologija izrade
monitora na bazi katodne cijevi je prva metodologija vezana za izradu displeja i dugo
je bila prisutna na tržištu bez konkurencije. Ove monitore odlikovao je stabilan
dugoročni rad, vrlo dobar kvalitet slike za dijagonale do 30 inča. Osim očiglednih
nedostataka koji se odnose na izgled CRT monitora, problem je predstavljao loš uticaj
po zdravlje čovjeka. U današnje vrijeme, upotreba CRT TV-a je gotovo nezamisliva
prvenstveno zbog nemogućnosti reprodukcije digitalnog video signala visoke
rezolucije.

Displeji sa tečnim kristalima nude prednosti u pogledu dimenzija, potrošnje električne

energije i "treperenja", kao i "besprekornu" geometriju u odnosu na CRT monitor.
Loše strane LCD su mnogo veća cijena, manji ugao gledanja i slabija reprodukcija
crne boje. Kada su u pitanju LCD tehnologija sa pozadinskim LED osvjetljenjem
(LED-LCD) i OLED tehnologija, kao dvije najzastupljenije tehnologije u aktuelnom
trenutku, teško se može odlučiti koja tehnologija daje više prednosti. LED-LCD
odlikuje veoma dobra osvjetljenost i bolji prikaz slike u svjetlijem ambijentu u odnosu
na OLED, dok OLED postiže puno bolji kontrast, dubinu crne boje i veći opseg boja,
pa i realističniju sliku postiže OLED displej.

Sa pojavom QLED displeja, osvjetljenost je dovedena do vrhunskog nivoa. Ugao

gledanja kod OLED displeja je do 170 stepeni, što je značajno bolje nego kod LED-
LCD-a. OLED ima prednost kada je u pitanju rezolucija. Daleko najbolje vrijeme
odziva odlikuje OLED displeje, pa su oni najpogodniji za reprodukciju brzo
promjenljivih slika. Potrošnja električne energije je značajno manja Kod OLED
displeja, potrošnja električne energije je u znatnoj mjeri manja, jer im nije potrebno
pozadinsko osvjetljenje.

Ekrani osjetljivi na dodir su veoma jednostavni za upotrebu. Kod njih je objedinjena

ulazna i izlazna jedinica, imaju mogućnost rada u lošijim uslovima i imaju još mnoge
druge prednosti zbog čega je njihova proizvodnja u usponu. Postoji nekoliko različitih
tehnologija izrade ekrana osjetljivih na dodir. Tu spadaju: otpornička tehnologija,
kapacitivna, tehnologija površinskih talasa, kao i tehnologija disperzivnog signala.
Upravo su ekrani osjetljivi na dodir, koje sadrži svaki pametni telefon, značajno
doprinijeli popularnosti OLED tehnologije, jer se uglavnom baziraju na ovoj
tehnologiji.

Ekrani osjetljivi na dodir značajno su poboljšali popularnost OLEG tehnologije, jer se

na njoj baziraju. Ove ekrane sadrži svaki pametni telefon, čija je upotreba danas
veoma rasprostranjena i popularna, pogotovo kod mladih.

1
LITERATURA:

- Brody, T. Peter (1996). "The birth and early childhood of active matrix - a
personal memoir". Journal of the SID.
- Krivokapić, Z.,Perović, J. M.,Vujović, J. A.(2009): Informatika,
Podgorica,Univerzitet Crne Gore-Mašinski fakultet.
- Miloš Živanov, Fakultet tehničkih nauka – Novi Sad, Katedra za elektroniku,
- Parezanović,N.(1996): Računarstvo i informatika, Beograd, Zavod za
udžbenike i nastavna sredstva.
- Richard Ahrons (2012). "Industrial Research in Microcircuitry at RCA: The
Early Years, 1953–1963". 12 (1). IEEE Annals of the History of Computing.
- Udički B., Živanov M.(2005): Tehnologija ravnih displeja, diplomski rad,
FTN, Novi Sad.

Internet:

- Displeji CTR
- Mikro. elfak.ni.ac.rs/wp-content/uploads/8-disleji-CRT-
monitori.pdf PDF file 28.04.2022 19.15 h
- Displeji TFT LCD
- mikro.elfak.ni.ac.rs/wp-content/uploads/9-disleji-LCD.pdf · PDF file
- 28.04.2022 19.31 h
- Displeji LED
- mikro.elfak.ni.ac.rs/wp-content/uploads/10-disleji-LED.pdf · PDF file
- 28.04.2022 20.00 h
- Displeji OLED
- mikro.elfak.ni.ac.rs/wp-content/uploads/11-disleji-OLED-3D.pdf · PDF file
- 28.04.2022 21.00 h