ઙૃઞળીદ રીધ્લુરગ ઇફૉ ઋચ્જદળ રીધ્લુરગ ુસક્ષથ મ્ણર્ , ઙીઅપૂફઙળ

પ્.09 ઇફૉ પ્.10 મગ ઈપીિળદ રૄ લીઅગફ ગ઼્ડૂ

ઈપીળૉ બ દોલીળ ગળષીફૂ ઼ૄજફીક

 દરીર સીશીકઑ મગરીઅધૂ ઞ ગ઼્ડૂબ દોલીળ ગળષીફૃઅ ળઽૉ સૉ. ગ઼્ડૂબ ફી દરીર
્ ઑગ ઞ લૃુફડરીઅધૂ દોલીળ ફ ધીલ દૉફૃઅ ધ્લીફ ળીઘૂ ્ બ઼અન ગળષીફી ળઽૉ સૉ.
 મગરીઅધૂ બ઼અન ગળૉ વ ્ ષઙર્ઘઅણરીઅ મ્વૂફૉ, બ્વૉગમ્ણર્ બળ વઘૂફૉ ગૉ ુ ન્ડૉ ણ ફગવ
ષ બૉ ુષ ીધીર્કફૉ ઈબૂ સીશી બ્દીફૂ ઇફૃગૄશદી રૃઞમ ુફલદ દીળૂઘૉ ગ઼્ડૂ લ્ઞષી
ઇઅઙૉ ઈલ્ઞફ ગળૂ સગીસૉ.
 મગરીઅ ુષ ીફ, ઼ીરીુઞગ ુષ ીફ ઇફૉ ઙુથદ ઞષૉ ી ુષહલ્ રીડૉ GHE મગ ઈબૉવ
ઝૉ . સીશીકઑ મગફૂ ઼ૄજફીકફૉ ઈપીળૉ ્ બ઼અન ગળૂ 25 ઙૃથફૃઅ ગ઼્ડૂબ દોલીળ
ગળષીફૃઅ ળઽૉ સૉ. ગ઼્ડૂબ દોલીળ ગળદૂ ષઘદૉ જો ગ્ઉ યીહીન્હ ગૉ જોણથૂન્હ ઞથીલ દ્
઼અમઅુપદ ુષહલ ઇફૉ રીધ્લરફી બી બૃ દગફૉ ધ્લીફૉ ળીઘૂ ધીુફગ ગક્ષીઑ ઼ૃપીળ્ ગળૂ
ગ઼્ડૂબ દોલીળ ગળષૃઅ.
 નળૉ ગ ુષહલફૂ મગ વુફર્ંઙ ઈઋડગર રૃઞમ દોલીળ ગળષીરીઅ ઈષૉવ ઝૉ . ગ઼્ડૂબ દોલીળ
ગળદૂ ષઘદૉ સીશીઑ નળૉ ગ વુફર્ંઙ ઈઋડગર ઽૉ ઢશ ઈબૉવ ્રીઅધૂ ્ બ઼અન ગળષી ઇફૉ
્ફી કર્ર ઼શઅઙ ળીઘષી.
 ઈબૉવ મગરીઅધૂ 25 ઙૃથફૂ ગ઼્ડૂ દોલીળ ગળષૂ ઇફૉ ગ઼્ડૂફી ઋ ળ્ વઘષી રીડૉ ફ્
઼રલ ઑગ ગવીગફ્ ળીઘષ્.
 મ્ણર્ ીળી ુફલદ ગળૉ વ દીળૂઘૉ ઞ ગ઼્ડૂ વૉષીલ ઇફૉ ગ઼્ડૂ મીન ઼રલ઼ળ દૉફૃઅ રૄ લીઅગફ
ગીલર્ બૄથર્ ધીલ દૉ ઼ૃુફુ દ ગળષૃ.અ ગ઼્ડૂ દબી઼દૂ ષઘદૉ નળૉ ગ રીડૉ બૄથીર્ંગરીઅ ઙૃથીઅગફ
ગળષૃઅ. (ઇબૄથીર્ંગરીઅ ઙૃથ ઈબષી ફઽૂ.)
 ગ઼્ડૂ નળુરલીફ ઼અબથ
ૄ ર્ ઙૃ દી ઞશષીઊ ળઽૉ દૉફૂ ગીશજી ળીઘષૂ.
 ગ઼્ડૂ દબી લી મીન સીશી/ુસક્ષગૉ Xamta App ણીઋફવ્ણ ગળૂ દૉરીઅ ઙૃથફૂ ઑન્ડર્ ૂ ગળષૂ

ભળુઞલીદ ઝૉ . Xamta App રીઅ ઈબૉવ ષીઊટ બૄથીર્ંગરીઅ ઙૃથ ઑન્ડર્ ૂ ગળષીફૂ ળઽૉ સૉ.
 સીશીકઑ ગ઼્ડૂફી ઋ ળબ ્ ઇફૉ ુષ ીધીર્કફૃઅ ઼અગુવદ ઙૃથબ ગ સીશી ગક્ષીઑ ઑગ
ષહર્ ઼ૃપૂ ઼ીજષષીફી ળઽૉ સૉ. ઇફૉ ષીુહર્ગ ુફળૂક્ષથ ઼રલૉ ુફળૂક્ષથ રીડૉ ઈબષીફી ળઽૉ સૉ.
 Gujarat Secondary And Higher Secondary Education Board, Gandhinagar
Sub :‐ Science‐11(E)
Std.:‐09 Question Bank ‐2 (Aug‐23) Marks :‐ 25

 CHAPTER 5 The Fundamental Unit of Life.

 CHAPTER 12 Improvements in Food Resources.

QUESTION 1 [04]
 SCI0901: ( Differentiates materials, objects, organisms, phenomena and processes based on
properties or characteristics)
 Total 10 questions are there in this section.
 Answer any 2 questions.(Each question is of 2 marks) [04]
1. Differentiate between: Prokaryotic cell and Eukaryotic cell.
2. Differentiate between: Mitosis and Meiosis.
3. Differentiate between: Rough Endoplasmic Reticulum and Smooth Endoplasmic
Reticulum.
4. Name the organelles:
i. Transporting channels of the cell:
ii. Packaging and dispatching unit of the cell:
iii. Kitchen of the cell:
iv. Command centre of the cell:
5. Match the following A and B
A B
(a) Endoplasmic reticulum (i) suicidal bag
(b) Lysosome (ii) membrane biogenesis
(c) Nucleoid (iii) bacteria
(d) Food vacuoles (iv) Amoeba

6. Differentiate between: Micro nutrients and Macro nutrients

7. Differentiate between: Manure and Fertilizers
8. Differentiate between: Mixed cropping and Inter cropping
9. Differentiate between: Bee keeping and Poultry farming
10. Write merits and demerits of fish culture?

GSHSEB‐Q.B.‐2‐AUGUST‐2023 Page‐ 1
 QUESTION 2 [06]

 SCI 0902: (Classifiesmaterials, objects, organisms, phenomena and processes based on

properties or characteristics)
A. Total 5 questions are there in this section. [01]
 Answer any 1 question. (Each question carries 1 mark)
1. What are single cell organisms and multicellular organisms?
2. How do Golgi apparatus send materials synthesized near endoplasmic reticulum to different
targets inside and outside the cell?
3. Why is the plasma membrane called a selectively permeable membrane?
4. Write one factor that is responsible for losses of grains during storage?
5. Flukes are internal parasites that damage which organ of cattle?

B. Total 5 questions are there in this section. [02]

 Answer any 1 question. (Each question carries 2 marks)
1. What management practices are common in dairy and poultry farming?
2. What are the benefits of cattle farming?
3. List out some useful traits in improved crops.
4. List several different kinds of irrigation systems adopted to supply water to agricultural lands.
5. Arrange the following statements in correct sequence of preparation of green manure.
(a) Green plants are decomposed in soil.
(b) Green plants are cultivated for preparing manure or crop plant parts are used.
(c) Plants are ploughed and mixed into the soil.
(d) After decomposition, it becomes green manure.
C. Total 6 questions are there in this section. [03]
 Answer any 1 question. (Each question carries 3 marks)
1. Explain the terms:
(a) Hypotonic solution (b) Isotonic solution. (c) Hypertonic solution
2. (a) What is plasmolysis? (01)
(b) Write two important functions of cell wall? (02)
3. (a) What is animal husbandary? (01)
(b)How do good animal husbandary practices benefit farmers? (02)
4. (a) What are Rabi crops and Kharif crops ? (01)
(b)Write any two desirable agronomic characteristics for crop improvements? (02)
5. Cross breeding between indigenous India Aseel and exotic foreign Leghorn breeds of fowls are
focused for which desirable traits in chicks? (03)
6. (a) What is pasturage? How is it related to honey production? (02)
(b) What do we get from (i) cereals (ii) pulses (iii) fruits (iv) vegetables (01)

GSHSEB‐Q.B.‐2‐AUGUST‐2023 Page‐ 2
 QUESTION-3 [05]

 SCI 0907: (draws labelled diagrams, flow charts, concept maps, graphs)
A. Total 5 questions are there in this section. [02]
 Answer any 1 question. (Each question carries 2 marks)
1. Write functions of Nucleus?
2. (a) Define plasmolysis
(b)Write name of any two stains which help us to differentiate and observe different
parts of cell under microscope?
3. Write full name of (a) ATP (b) DNA (c) ER (d) SER
4. Write two different ways in which insects pests attack the plants.
5. What are the food requirements of dairy animals?
B. Total 6 questions are there in this section. [03]
 Answer any 1 question. (Each question carries 3 marks)
1. Draw a neat labelled diagram of a Plant cell.
2. Draw a neat labelled diagram of a Animal cell.
3. Draw a neat labelled diagram of a Prokaryotic cell.
4. Define cell division.Draw a figure to explain Mitosis.
5. Define cell division.Draw a figure to explain Meiosis.
6. Draw (a) Smooth muscle cell (b) Nerve cell (c) Fat cell

QUESTION-4 [05]

 SCI0915: (Describes scientific discoveries and inventions)

A. Total 5 questions are there in this section. [02]
 Answer any 1 question. (Each question carries 2 marks)
1. Explain how exchange of O2 and CO2 takes place between cell and its external environment?
2. We eat food composed of all the nutrients like carbohydrates, proteins, fats, vitamins, minerals
and water. After digestion, these are absorbed in the form of glucose,aminoacids, fatty acids,
glycerol etc. What are the mechanisms involved in absorption of digested food and water?
3. Match the discoveries with the scientists who have made it.

COLOUMN 1 COLOUMN 2
1. Schleiden and Schwann a. Cell
2. Robert Brown b. Protoplasm
3. Robert Hooke c. Nucleus
4. Purkinje d. Cell theory

4. How do biotic and abiotic factors affect crop production?

5. What is a GM crop? Name any one such crop which is grown in India?

GSHSEB‐Q.B.‐2‐AUGUST‐2023 Page‐ 3
B. Total 5 questions are there in this section. [03]
 Answer any 1 question. (Each question carries 3 marks)
1. In brief state what happens when
a. A Red Blood Cell is kept in concentrated saline solution?
b. Rheo leaves are boiled in water first and then a drop of sugar syrup is put on it?
c. Golgi apparatus is removed from the cell?
2. (a) Name the two organelles in a plant cell that contain their own genetic material and
ribosomes. (01)
(b)Why are lysosomes also known as “scavengers of the cells”? (02)
3. What are the consequences of the following conditions?
a. A cell containing higher water concentration than the surrounding medium
b. A cell having low water concentration than the surrounding medium.
c. A cell having equal water concentration to its surrounding medium.
4. Define (i) Vermicompost (ii) Green manure (iii) Bio fertilizer
5. Suggest some preventive measures to control the diseases of poultry birds.

QUESTION-5 [05]

SCI 0918: (Effectively presents findings and conclusions in oral and written form.)
A. Total 10 questions are there in this section. [02]
 Answer any 2 questions. (Each question carries 1 mark)
 Select a correct answer from the following Multiple Choice Questions.

1. Following are a few definitions of osmosis .

Read carefully and select the correct definition
a. Movement of water molecules from a region of higher concentration to a region of
lowerconcentration through a semipermeable membrane
b. Movement of solvent molecules from its higher concentration to lower concentration
c. Movement of solvent molecules from higher concentration to lower concentration of
solution through a permeable membrane
d. Movement of solute molecules from lower concentration to higher concentration of
solution through a semipermeable membrane
2. Which of the following are covered by a single membrane?
(a) Mitochondria (b) Vacuole (c) Lysosome (d) Plastid
3. The undefined nuclear region of prokaryotes are also known as
(a) nucleus (b)nucleolus (c) nucleic acid (d) nucleoid

GSHSEB‐Q.B.‐2‐AUGUST‐2023 Page‐ 4
 4. A cell will swell up if
a. The concentration of water molecules in the cell is higher than the concentration of water
molecules in surrounding medium
b. The concentration of water molecules in surrounding medium is higher than water
molecules concentration in the cell
c. The concentration of water molecules is same in the cell and in the surrounding medium
d. Concentration of water molecules does not matter

 Fill in the blank with correct answers.

5. An Italian species of honey bee is…………………...
6. Pigeon pea is a good source of ………………..

 Write True /False for the given statements.

7. Photoperiod is the duration of time during the day when an organism receives sunlight.
8. Poultry fowl can suffer from number of diseases and vaccination can prevent occurrence of
diseases and loss during outbreak of diseases.
9. Fish production includes finned true fish and shell fish.
10. The primary function of leucoplast is photosynthesis.

B. Total 05 questions are there in this section. [03]

 Answer any 1 question. (Each question carries 3 marks)
1. Write a short note on Plastid?
2. Carry out the following osmosis experiment:

Take four peeled potato halves and scoop each one out to make potato cups. One of these
potato cups should be made from a boiled potato. Put each potato cup in a trough containing
water. Now,

a. Keep cup A empty

b. Put one teaspoon sugar in cup B

c. Put one teaspoon salt in cup C

d. Put one teaspoon sugar in the boiled potato cup D.

Keep these for two hours. Then observe the four potato cups and answer the following:

i. Explain why water gathers in the hollowed portion of B and C.

ii. Why is potato A necessary for this experiment?

iii. Explain why water does not gather in the hollowed-out portions of A and D.

GSHSEB‐Q.B.‐2‐AUGUST‐2023 Page‐ 5
 3. (a) Define: Organelle
(b) Write names of 4organelles.
(c) Write function of chromosomes?
4. What are the advantages of Composite fish culture ?
5. Figure shows the two crop fields [Plots A and B] have been treated by manures and chemical
fertilizers respectively, keeping other environmental factors same.
 Observe the graph and answer the following questions.

(i) Why does plot B show sudden increase and then gradual decrease in yield?
(ii) Why is the highest peak in plot A graph slightly delayed?
(iii) What is the reason for the different pattern of the two graphs?

---------------------------

GSHSEB‐Q.B.‐2‐AUGUST‐2023 Page‐ 6
 Gujarat Secondary And Higher Secondary Education Board, Gandhinagar
Sub :‐ Science‐11(G)
Std.:‐09 Question Bank ‐2 (Aug‐23) Marks :‐ 25
 સમાિવ ઠ કરણ: કરણ-5 સ વનો પાયાનો એકમ, કરણ-12-અ ોતોમાં ુ ારણા
ધ
 ૂચના :નીચેની બકમાંથી ૂચના ુ બ શાળાએ પોતાની ર તે
જ ુ લ 25 ુ ની એકમ
ણ

કસોટ લેવાની રહશે.

 દરક અ યયન િન પિ ના ન કરલા ુ

ણ માણે જ ર ો પસંદ કરવાના રહશે.

 દરક કરણને સમાન યાય મળે તે જોવા ંુ રહશે.

-1(04 ુ )
ણ

SCI0901 : સામ ી, પદાથ , સ વો, ઘટનાઓ અને યાઓને તેમના ુ ધમ

ણ અથવા

લા ણકતાઓના આધાર ભેદ પાડ છે .

-2(06 ુ )
ણ

આ િવભાગમાં ુ લ 10 ો આપેલ છે . પૈક કોઈ પણ 2 ોના ઉ ર આપો. [04]

SCI0902 : સામ ી, પદાથ , સ વો, ઘટનાઓ અને યાઓને તેમના ુ ધમ

ણ અથવા

લા ૃ કર છે .
ણકતાઓના આધાર વગ ત

(A) આ િવભાગમાં ુલ 5 ો આપેલ છે પૈક કોઈપણ 1 નો ઉ ર આપો. [01]

(B) આ િવભાગમાં ુલ 5 ો આપેલ છે પૈક કોઈપણ 1 નો ઉ ર આપો. [02]

(C) આ િવભાગમાં ુલ 5 ો આપેલ છે પૈક કોઈપણ 1 નો ઉ ર આપો. [03]

-3(05 ુ )
ણ

SCI0907 : નામિનદશનવાળ આ ૃિત, લોચાટસ, સંક પના ન શો (ક સે ટ મેપ), આલેખ દોર છે .

(A) આ િવભાગમાં ુલ 5 ો આપેલ છે પૈક કોઈપણ 1 નો ઉ ર આપો. [02]

(B) આ િવભાગમાં ુલ 5 ો આપેલ છે પૈક કોઈપણ 1 નો ઉ ર આપો. [03]

-4(05 ુ )
ણ

SCI0915 : વૈ ાિનક શોધો અને સંશોધનો વણવે છે .

(A) આ િવભાગમાં ુ લ 10 ો આપેલ છે પૈક કોઈપણ 2 નો ઉ ર આપો. [02]

(B) આ િવભાગમાં ુલ 5 ો આપેલ છે પૈક કોઈપણ 1 નો ઉ ર આપો. [03]

-5(05 ુ )
ણ

SCI0918:મેળવેલ િન કષ અને તારણોને મૌ ખક અને લે ખત વ પમાં અસરકારક ર તે ર ૂ કર છે .

(A) આ િવભાગમાં ુલ 5 ો આપેલ છે પૈક કોઈપણ 1 નો ઉ ર આપો. [02]

(B) આ િવભાગમાં ુલ 5 ો આપેલ છે પૈક કોઈપણ 1 નો ઉ ર આપો. [03]

GSHSEB‐Q.B.‐2‐AUGUST‐2023 Page‐ 1
 Gujarat Secondary And Higher Secondary Education Board, Gandhinagar
Sub :‐ Science‐11(G)
Std.:‐09 Question Bank ‐2 (Aug‐23) Marks :‐ 25
સમાિવ ઠ કરણ: કરણ-5 સ વનો પાયાનો એકમ, કરણ-12-અ ોતમાં ુ ારણાં
ધ
ૂચના : નીચેની બકમાંથી ૂચના ુ બ શાળાએ પોતાની ર તે
જ ુ લ 25 ુ ની એકમ કસોટ
ણ

લેવાની રહશે.

 દરક અ યયન િન પિ ના ન કરલા ુ

ણ માણે જ ર ો પસંદ કરવાના રહશે.

 દરક કરણને સમાન યાય મળે તે જોવા ંુ રહશે.

-1 (04)

 SCI0901: સામ ી, પદાથ , સ વો, ઘટનાઓ અને યાઓને તેમના ુ ધમ અથવા

ણ

લા ણકતાઓના આધાર ભેદ પાડ છે .

 આ િવભાગમાં ુ લ 10 ો આપેલ છે . પૈક કોઈ પણ 2 ોના ઉ ર આપો. [04]

1. તફાવત આપો: આદીકોષકે દ્રી કોષ અને સુકોષકે દ્રી કોષ

2. તફાવત આપો: સમભાજન અને અધીર્કરણ

3. તફાવત આપો: ખરબચડી અંત:કોષરસજાળ અને લીસી અંત:કોષરસજાળ

4. નીચે આપેલ માિહતીને અનુ પ અંગીકાઓના નામ જણાવો.

a. કોષનો પિરવહન માગર્ c. કોષનુ ં રસોડું

b. કોષનોપેકેિજંગ અને ડી પેિચંગ d. કોષનો િનયામક એકમ

એકમ

5. આપેલ ‘A’ અને ‘B’ ના યોગ્ય જોડકાં જોડો:

A B

(a) લીસી અંત: કોષરસજાળ (i) આ મઘાતી કોથળી

(b) લાયસોઝોમ (ii) િબનિવષારીકરણ

(c) યુિક્લઓઈડ (iv) અમીબા

(d) અ ધાની (iv)બેક્ટે િરયા

GSHSEB‐Q.B.‐2‐AUGUST‐2023 Page‐ 2
 6. તફાવત આપો: ગુરુ પોષકત વો અને લઘુ પોષકત વો

7. તફાવત આપો: સેિ દ્રય ખાતરો અને ખાતરો

8. તફાવત આપો: િમ પાક પ િત અને આંતર પાક પ િત

9. તફાવત આપો: મધમાખી ઉછે ર અને મરઘા-પાલન

10. મ ય સંવધર્નના લાભ અને ગેરલાભ જણાવો.

-2 (06)

 SCI0902 : સામ ી, પદાથ , સ વો, ઘટનાઓ અને યાઓને તેમના ુ ધમ અથવા

ણ

લા ૃ કર છે .
ણકતાઓના આધાર વગ ત

A. આ િવભાગમાં ુલ 5 ો આપેલ છે . પૈક કોઈ પણ 1 નો ઉ ર આપો.

(દરકના 1 ુ )
ણ [01]

1. એક કોષીય સજીવ અને બહુ કોષીય સજીવ એટલે શુ?ં

2. ગો ગીપ્રસાધન અંત: કોષરસજાળ ારા સં લેિષત દ્ર યોને કોષની અંદર અને બહારના

જુદા જુદા લ યો પર કેવી રીતે મોકલે છે ?

3. કોષરસપટલને પસંદગીમાન પ્રવેશશીલ પટલ શા માટે કહે છે ?

4. સંગ્રહની પ્રિક્રયા દરિમયાન અનાજના નુકશાન માટે જવાબદાર એક પિરબળ લખો.

5. યકૃતકૃિમએ આંતિરક પરોપજીવી છે પશુઓના કયા અંગને નુકસાન પહ ચાડે છે ?

B. આ િવભાગમાં ુલ 5 ો આપેલ છે . પૈક કોઈ પણ 1 નો ઉ ર આપો.

(દરકના 2 ુ )
ણ [02]

1. પશુપાલન અને મરઘા પાલનની પ્રબંધન પ્રણાલીમાં શુ ં સમાનતા છે ?

2. પશુપાલનથી શું લાભ થાય છે ?

3. પાક ઉ પાદનની એક રીતનુ ં વણર્ન કરો, માં વધારે ઉ પાદન પ્રા ત થઈ શકતું હોય.

4. ખેતીની જમીનોને પાણી પહ ચાડવા માટે અપનાવવામાં આવતી િવિવધ પ્રકારની િસંચાઈ

પ્રણાલીઓની યાદી બનાવો.

GSHSEB‐Q.B.‐2‐AUGUST‐2023 Page‐ 3
5. લીલું િવક ખાતર તૈયાર કરવા માટે ની િક્રયાિવિધના આપેલ િવધાનોને યોગ્ય ક્રમાં ગોઠવો

(a) લીલી વન પિતના છોડ જમીનમાં િવઘિટત થઈ જાય છે .

(b) આ ખાતર બનાવવા માટે કાં તો લીલી વન પિતને ઉગાડવામાં આવે છે અથવા લીલી

વન પિતના કેટલાક ભાગોનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે .

(c) છોડને ખેતરની જમીનમાં ભેળવી દે વામાં આવે છે અને તેના ભાગો જમીનમાં ભળી જાય

છે .

(d) િવઘટન બાદ આ લીલું િવક ખાતર બની જાય છે .

C. આ િવભાગમાં ુલ 5 ો આપેલ છે . પૈક કોઈ પણ 1 નો ઉ ર આપો.

(દરકના 3 ુ )
ણ [03]

1. નીચેના પદોની સમજૂતી આપો:

(a) અધોસાંદ્ર દ્રાવણ (b) સમસાંદ્ર દ્રાવણ (c) અિધસાંદ્ર દ્રાવણ

2. (a) રસસંકોચન એટલે શુ?ં (1 ગુણ)

(b) કોષદીવાલ કોઈ પણ બે મુખ્ય કાય જણાવો? (2 ગુણ)

3. (a) પશુપાલન એટલે શુ?ં (1 ગુણ)

(b) ખેડત
ૂ ો માટે પશુપાલન-પ્રણાલીઓ કેવી રીતે લાભદાયક છે ?? (2 ગુણ)

4. (a) રવી પાક અને ખરીફ પાક એટલે શુ?ં (1 ગુણ)

(b) કૃિષપાક જાતોમાં જાત-સુધારણા કયા કારકો (બાબતો) ને યાનમાં લેવામાં આવે છે ?

કોઈ પણ બે િવશે વણર્ન કરો.? (2 ગુણ)

5. (a) ચરાણ(ચારાગાહ) શુછ

ં ે અને તે મધ-ઉ પાદનની સાથે કેવી રીતે સંબિધત છે ? (1 ગુણ)

(b) નીચેના િવિવધ પાકોના વન પિત ોતના નામ જણાવો. (2 ગુણ)

(i) ધા ય (cereals) (ii) કઠોળ (pulses)

(iii) ફળ (fruits) (iv) શાકભાજી (vegetables)

GSHSEB‐Q.B.‐2‐AUGUST‐2023 Page‐ 4
 : 3 (05)

 SCI0907: નામિનદશનવાળ આ ૃિત, લોચાટસ, સંક પના ન શો(ક સે ટ મેપ), આલેખ દોર છે .

A. આ િવભાગમાં ુલ 5 ો આપેલ છે પૈક કોઈપણ 1 નો ઉ ર આપો.

(દરકના 2 ુ )
ણ [02]

1. કોષકે દ્રના કાય જણાવો

2. (a) રસસંકોચન એટલે શુ?ં

(b) સંયક્ુ ત સ ૂ મદશર્ક યંત્રમા રસસંકોચનની ઘટના જોવા માટે લાઈડ તૈયાર કરતી વખતે

ઉપયોગમાં કોઈ પણ બે અિભરં જકોનો નામ જણાવો.

3. નીચેની ટૂંકાક્ષરીના પ ૂણર્ નામ જણાવો : (a) ATP (b) DNA (c) ER (d) SER

4. કીટકો કઈ રીતે વન પિતઓ પર આક્રમણ કરી પાકને ખરાબ કરીને પાક ઉ પાદનમાં ઘટાડો

કરે છે ?

5. દુધાળાં પશુને કેવો આહાર આપવો જોઈએ?

B. આ િવભાગમાં ુલ 5 ો આપેલ છે પૈક કોઈપણ 1 નો ઉ ર આપો.

(દરકના 3 ુ )
ણ [03]

1. નામિનદિશત આકૃિત દોરો: વન પિત કોષ

2. નામિનદિશત આકૃિત દોરો: પ્રાણીકોષ

3. નામિનદિશત આકૃિત દોરો: આિદકોષકે િ દ્રયકોષ

4. કોષિવભાજન એટલે શુ?ં સમભાજનની ઘટનાની સમજૂતી આપતી આકૃિત દોરો.

5. કોષિવભાજન એટલે શુ?ં અધીર્કરણની ઘટનાની સમજૂતી આપતી આકૃિત દોરો.

-4 (05)

 SCI0915 : વૈ ાિનક શોધો અને સંશોધનો વણવે છે .

A. આ િવભાગમાં ુલ 5 ો આપેલ છે પૈક કોઈપણ 1 નો ઉ ર આપો.

(દરકના 1 ણ
ુ ) [02]

1. કોષ અને પયાર્વરણ વ ચે O2 અને CO2 નુ ં િવિનમય કેવી રીતે થાય છે તે સમજાવો.
GSHSEB‐Q.B.‐2‐AUGUST‐2023 Page‐ 5
 2. આપણે એવો ખોરાક લઈએ છીએ કે, માં બધા જ પોષક પદાથર્, વા કે કાબ હાઇડ્રેટ,

પ્રોટીન, ચરબી, િવટાિમન, ખનીજ ત વો અને પાણી હોય છે . પાચન બાદ આ બધા પોષક

પદાથ નુ ં ગ્લુકોઝ, એિમનો ઍિસડ, ફેટી ઍિસડ, િગ્લસરોલ વગેરે વ પે શોષણ થાય છે .

પચેલા ખોરાક અને પાણીના શોષણ માટે કઈ પ્રિક્રયા જવાબદાર છે ?

3. આપેલ ‘A’અને‘B’ ના યોગ્ય જોડકાં જોડો:

A B

(a) લેઈડન અનેશવૉન (i) જીવરસ

(b) રોબેટર્ બ્રાઉન (ii)કોષ

(c) રોબેટર્ હકૂ (iii) કોષકે દ્ર

(d) પરિક (iv)કોષવાદ

4. િવક અને અ િવક પરીબળો કેવી રીતે પાક-ઉ પાદનને નુકસાન પહ ચાડે છે ?

5. જનીિનક પાંતિરત પાકો એટલે શુ?ં ભારતમાં ઉગાડવામાં આવતા કોઈ આવા પાકનુ ં નામ

જણાવો.

B. આ િવભાગમાં ુલ 5 ો આપેલ છે પૈક કોઈપણ 1 નો ઉ ર આપો.

(દરકના 3 ુ )
ણ [03]

1. સંિક્ષ તમાં વણર્ન કરો. જો –

(a) રક્તકણ(RBC)ને મીઠાના સાંદ્ર દ્રાવણમાં મ ૂકવામાં આવે તો?

(b) િરહો પણર્ને પહેલાં પાણીમાં ઉકાળવામાં આવે યાર બાદ તેની ઉપર ખાંડના પાણીનુ ં ટીપું

મ ૂકવામાં આવે તો ?

(c) ગો ગી પ્રસાધનને કોષમાંથી દૂ ર કરવામાં આવે તો ?

2. (a) વન પિત કોષ માં આવેલી એવી બે અંિગકાઓના નામ આપો કે મની પાસે પોતાનુ ં

જનીન દ્ર ય અને િરબોઝોમ છે ?

(b) શા માટે લાયસોઝોમને આ મઘાતક કોથળી તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે ?

GSHSEB‐Q.B.‐2‐AUGUST‐2023 Page‐ 6
 3. નીચેની પિરિ થિતમાં શુ ં પિરણામ મળશે ?

(a) જો બહારના મા યમ કરતાં કોષની અંદર પાણીની સાંદ્રતા વધુ હોય.

(b) જો બહારના મા યમ કરતાં કોષની અંદર પાણીની સાંદ્રતા ઓછી હોય.

(c) જો કોષની અંદર અને બહાર પાણીની સાંદ્રતા સમાન હોય

4. સમજાવો : (i) વમીર્કૉ પો ટ (ii) લીલું િવક ખાતર (iii) િવક ખાતર

5. મરઘા-પાલન કે દ્ર (પો ટ્રી)માં મરઘામાં રોગિનયંત્રણ માટે યોગ્ય ઉપાયો સ ૂચવો.

: 5 (05)

 SCI0918: મેળવેલ િન કષ અને તારણોને મૌ ખક અને લે ખત વ પમાં અસરકારક ર તે ર ૂ

કર છે .
A. આ િવભાગમાં ુ લ 10 ો આપેલ છે પૈક કોઈપણ 2 નો ઉ ર આપો.

(દરકના 1 ુ )
ણ [02]

 નીચેના દરક માટ આપેલા િવક પોમાંથી સાચો િવક પ પસંદ કર ઉ ર લખો.

1. નીચે આકૃિતની કેટલીક યાખ્યાઓ આપવામાં આવી છે . તેમને યાનપ ૂવર્ક વાંચો અને સાચી

યાખ્યા પસંદ કરો :

(a) અધર્પ્રવેશશીલ પટલમાંથી પાણીના અણુઓનુ ં વધુ સાંદ્રતાવાળા િવ તારમાંથી

ઓછીસાંદ્રતાવાળા િવ તાર તરફ જવુ.ં

(b) દ્રાવકના અણુઓનુ ં વધુ સાંદ્રતાથી ઓછી સાંદ્રતા તરફ જવુ.ં

(c) અધર્પ્રવેશશીલ પટલમાંથી દ્રાવકના અણુઓનુ ં દ્રાવણની વધુ સાંદ્રતાથી ઓછી સાંદ્રતા તરફ

જવુ.ં

(d) અધર્પ્રવેશશીલ પટલમાંથી દ્રા યના અણુઓનુ ં દ્રાવણની ઓછી સાંદ્રતાથી વધુ સાંદ્રતા તરફ

જવુ.ં

2. નીચેના પૈકી કોની ફરતે એક તરીય આવરણ હોય છે ?

(a) કણાભસ ૂત્ર (b) રસધાની (c) લાઇસોઝોમ (d) રં ગકણો

3. પ્રોકેિરયોિટક કોષનો અ પ ટ કોષકે દ્રીય િવ તાર તરીકે ઓળખાય છે .

(a) કોષકે દ્ર (b) કોષકે િ દ્રકા (c) યુિક્લક ઍિસડ (d) યુિકલઓઈડ

GSHSEB‐Q.B.‐2‐AUGUST‐2023 Page‐ 7
 4. કોષ લશે, જો –

(a) કોષની અંદર પાણીના અણુઓની સાંદ્રતા કોષની બહાર આવેલા પાણીનાઅણુઓની સાંદ્રતા

કરતાં વધુ હશે.

(b) કોષની બહાર આવેલા પાણીના અણુઓની સાંદ્રતા કોષની અંદરના પાણીના અણુઓની

સાંદ્રતા કરતાં વધુ હશે.

(c) કોષની અંદર તથા કોષની બારના પાણીના અણુઓની સાંદ્રતા સરખી છે .

(d) પાણીના અણુઓની સાંદ્રતાથી કોઈ ફેર પડતો નથી.

 ખાલી જ યા ૂરો :

5. .....................એ ઈટાલીની મધમાખી છે .

6. તુવેર.....................નો સારો ોત છે .

 નીચેનાં િવધાનો ખરાં છે ક ખોટાં તે જણાવો.

7. પ્રકાશઅવિધ સ ૂયર્પ્રકાશના સમયગાળાને સંબિં ધત હોય છે .

8. મરઘાંઓને રોગોના સંક્રમણ સમયે યોગ્ય અને ઘિન ઠ રસીકરણ ારા સંસગર્જ ય રોગો સામે

રક્ષણ આપી મરઘાંના મ ૃ યુદરને િનયંત્રણમાં રાખી શકાય છે .

9. મ ય-ઉ પાદનમાં માછલીઓ અને મ ૃદુ કાયનો સમાવેશ થાય છે .

10. રં ગિવહીન ક્ણોનુ ં મુખ્ય કાયર્ પ્રકાશસં લેષણની િક્રયા છે .

B. આ િવભાગમાં આપેલ 5 ો પૈક કોઈપણ 1 નો ઉ ર આપો. (દરકના 3 ુ )

ણ [03]

1. ટૂંક ન ધ લખો: રં જકકણો.

2. નીચેનો આસ ૃિતનો પ્રયોગ કરો:

બટાટાને લઈને તેની છાલ સિહત ચાર ટુકડા કરો અને બટાટાના ક સ તેને ખોતરીને બનાવો.
આમાંનો એક બટાટાનો કપ બાફેલા બટાટાનો બનાવો. પ્ર યેક બટાટાના કપને પાણી ભરે લ
પાત્રમાં મ ૂકો.

a. કપ Aને ખાલી રાખો.

b. કપ Bમાં એક ચમચી શકર્ રા મ ૂકો.
c. કપ Cમાં એક ચમચી મીઠું મ ૂકો.
d. કપ Dમાં ઉકાળે લો કે બાફેલા બટાટાનો કપ છે તેમાં એક ચમચી શકર્ રા મ ૂકો.
GSHSEB‐Q.B.‐2‐AUGUST‐2023 Page‐ 8
 આ ચારે ય કપને બે કલાક માટે રહેવા દો. યાર બાદ આ ચારે ય બાફેલા બટાટાના ક સને
અવલોિકત કરો અને નીચે આપેલા પ્ર ોના જવાબ આપો :

(i) શા માટે કપ B અને Cમાં ખાલી જગ્યામાં પાણી એકઠું થાય છે ? સમજાવો.

(ii) શા માટે બટાટાનો કપ A આ પ્રયોગ માટે આવ યક છે ?

(ii) કપ A અને Dમાં ખાલી જગ્યામાં પાણી શા માટે એકઠું થતું નથી ? સમજાવો

3. (a) કોષીય અંિગકા એટલે શુ?ં

(b) કોઈ પણ ચાર કોષીય અંિગકાના નામ જણાવો.

(c) રં ગસ ૂત્રનુ ં કાયર્ જણાવો.

4. િમ મ ય-સંવધર્ન પ િત સમજાવો?

5. નીચે આકૃિત 15.1માં ખેતીના બે સમાન પાક (A અને B) ક્રમશઃ િવક અને રાસાયિણક

ખાતરો ારા ઉછે ર દશાર્ યા છે . અ ય પયાર્ વરણીય પિરબળો સમાન ગણીને ગ્રાફનુ ં અવલોકન

કરો અને આપેલ પ્ર ોના ઉ ર આપો.

I. ગ્રાફમાં Bનુ ં પાક-ઉ પાદન એકદમ વધીને ધીમે-ધીમે કેમ ઘટી જાય છે ?

II. ગ્રાફ Aમાં સૌથી ઉપરની ટોચે થોડીક િવલંિબત કેમ થાય છે ?

III. ગ્રાફમાં બંને પૅટનર્ અલગ હોવાના કારણ જણાવો.

…………………………

GSHSEB‐Q.B.‐2‐AUGUST‐2023 Page‐ 9
 Gujarat Secondary And Higher Secondary Education Board, Gandhinagar
Sub :‐ Science‐11(H)
Std.:‐09 Question Bank ‐2 (Aug‐23) Marks :‐ 25

प्र न-1(04अंक)

SCI0901 : सामग्री , पदाथर्, जीव , घटनाओं और प्रिक्रयाओं को उनके गण

ु या िवशेषताओं के आधार
पर अलग करता है ।.
 इस खंड म कुल 10 प्र न िदए गए ह। इनम से िक हीं 2 प्र न के उ र दीिजए। [4]

प्र न-2 (06 अंक)

 SCI0902 : सामिग्रय , पदाथ , जीव , घटनाओं और प्रिक्रयाओं को उनके गुण या िवशेषताओं के

आधार पर वगीर्कृत करता है ।
A. इस खंड म कुल 5 प्र न िदए गए ह िजनम से िकसी एक प्र न का उ र द। [1]
B. इस खंड म कुल 5 प्र न िदए गए ह िजनम से िकसी एक प्र न का उ र द। [2]
C. इस खंड म कुल 5 प्र न िदए गए ह िजनम से िकसी एक प्र न का उ र द। [3]

प्र न-3 (05 अंक)

 SCI0906 : दी गई जानकारी का उपयोग करके गणना करता है |

A. इस खंड म कुल 5 प्र न िदए गए ह िजनम से िकसी एक प्र न का उ र द। [2]
B. इस खंड म कुल 5 प्र न िदए गए ह िजनम से िकसी एक प्र न का उ र द। [3]

प्र न-4 (05 अंक)

SCI0909 : िविभ न मात्राओं, त व और इकाइय का प्रितिनिध व करने के िलए वैज्ञािनक प्रणाली,

संज्ञा और समीकरण का उपयोग करता है।
A. इस खंड म कुल 10 प्र न िदए गए ह िजनम से िक हीं 2 प्र न के उ र द। [2]
B. इस खंड म कुल 5 प्र न िदए गए ह िजनम से िकसी एक प्र न का उ र द। [3]

प्र न-5(05 अंक)

SCI0918 : मौिखक और िलिखत प म िन कष और िन कष को प्रभावी ढं ग से प्र तुत करता है।

इस खंड म कुल 10 प्र न िदए गए ह िजनम से िक हीं 1 प्र न के उ र द। [2]
A. इस खंड म कुल 5 प्र न िदए गए ह िजनम से िकसी 1 प्र न का उ र द। [3]

GSHSEB‐Q.B.‐2‐AUGUST‐2023 Page‐ 1
 प्र न -1 (04)

 SCI0901 : सामग्री , पदाथर्, जीव , घटनाओं और प्रिक्रयाओं को उनके गुण या िवशेषताओं के

आधार पर अलग करता है ।.

 इस खंड म कुल 10 प्र न िदए गए ह। इनम से िक हीं 2 प्र न के उ र दीिजए। [04]

1. प्रोकैिरयोिटक कोिशका और यक
ू े िरयोिटक कोिशका के बीच अंतर कर।
2. समसत्र
ू ी भाजन और अधर्सत्र
ू ीिवभाजन के बीच अंतर कर ।
3. खुरदरी अंत:द्र यी जािलका और िचकनी अंत:द्र यी जािलका के बीच अंतर कर ।
4. कोिशका अंगो के नाम बताएं ।
a) कोिशका के पिरवहन चैनल ।
b) कोिशका की पैकेिजंग और प्रेषण इकाई ।
c) कोिशका का रसोई घर ।
d) कोिशका का िनयंत्रण कक्ष ।
5. िन निलिखत A और B का िमलान कर
A B
(A) अंत:द्र य जािलका (i) आ मघाती थैली
(B) लाइसोसोम (ii) िझ ली जीवात-जनन
(C) यिू क्लयॉइड (iii) अमीबा
(D) खा य िरिक्तकाएं (iv) बैक्टीिरया

6. सू म पोषक त व और वह
ृ त पोषक त व के बीच अंतर कर ।
7. खाद और उवर्रक के बीच अंतर कर।
8. िमि त फसल और अंतरफसल के बीच अंतर कर |
9. मधम
ु क्खी पालन और मग
ु ीर् पालन के बीच अंतर बताएं |
10. मछली पालन के गुण एवं दोष िलिखए |

प्र न-2 (06)

SCI0902 : सामिग्रय , पदाथ , जीव , घटनाओं और प्रिक्रयाओं को उनके गुण या िवशेषताओं के
आधार पर वगीर्कृत करता है ।
A. इस खंड म कुल 5 प्र न िदए गए ह िजनम से िकसी एक प्र न का उ र द। [01]
1. एककोिशकीय जीव और बहुकोिशकीय जीव क्या ह?
2. गॉ जी उपकरण एंडो लाि मक रे िटकुलम के पास सं लेिषत सामग्री को कोिशका के अंदर
3. और बाहर िविभ न ल य तक कैसे भेजता है ?
4. ला मा िझ ली को चयना मक पारग य िझ ली क्य कहा जाता है ?
5. भंडारण के दौरान अनाज की हािन के िलए िज मेदार एक कारक िलिखए?
6. लक्
ू स एक आंतिरक परजीवी है जो मवेिशय के िकस अंग को नक
ु सान पहुंचाता है?
GSHSEB‐Q.B.‐2‐AUGUST‐2023 Page‐ 2
B. इस खंड म कुल 5 प्र न िदए गए ह िजनम से िकसी एक प्र न का उ र द। [02]
1. डेयरी और मग
ु ीर् पालन म कौन सी प्रबंधन प्रथाएँ आम ह?
2. पशुपालन के क्या लाभ ह?
3. उ नत फसल म कुछ उपयोगी लक्षण की सूची बनाएं?
4. जल संसाधन के प्रकार के आधार पर कृिष भिू म म पानी की आपूितर् के िलए अपनाई
5. जाने वाली िविभ न प्रकार की िसंचाई प्रणािलय की सच
ू ी बनाएं?
6. िन निलिखत कथन को हरी खाद तैयार करने के सही क्रम म यवि थत कर।
a) हरे पौधे िम टी म िवघिटत हो जाते ह।
b) हरे पौध की खेती खाद तैयार करने के िलए की जाती है या फसल के पौध के िह स का
उपयोग िकया जाता है ।
c) पौध को जुताई करके िम टी म िमला िदया जाता है ।
d) अपघटन के बाद यह हरी खाद बन जाता है ।
C. इस खंड म कुल 5 प्र न िदए गए ह िजनम से िकसी एक प्र न का उ र द। [03]
1. श द प ट कर:
a. अ प परासरण दाबी िवलयन
b. समपरासरी िवलयन
c. अितपरासरणदाबी िवलयन
2. (A) जीवद्र य कंु चन क्या है ? (01)
(B) कोिशका िभि के दो मह वपण
ू र् कायर् िलिखए? (02)
3. (A) पशुपालन क्या है ? (01)
(B) अ छी पशुपालन प धितय से िकसान को कैसे लाभ होता है ? (02)
4. (A) रबी फसल और खरीफ फसल क्या ह? (01)
(B)फसल सध
ु ार के िलए कोई दो ई नीय कृिष संबंधी िवशेषताएँ िलिखए? (02)
5. (A) चरागाह क्या है ? यह शहद उ पादन से िकस प्रकार संबंिधत है ? (02)
(B) हम िन न मे से कौन से पोष त व िमलता है | (01)
i. अनाज iii. फल
ii. दाल iv. सि जया
प्र न-3 (05)

 SCI0906 : दी गई जानकारी का उपयोग करके गणना करता है |

A. इस खंड म कुल 5 प्र न िदए गए ह िजनम से िकसी एक प्र न का उ र द। [02]
1. यिू क्लयस के कायर् िलिखए?
2. (a) जीवद्र य कंु चनको पिरभािषत कर
(b) िक हीं दो अिभरं जक के नाम िलख जो हम कोिशका के िविभ न भाग म अंतर
करने और सू मदशीर् से दे खने म मदद करते ह?
3. (a) ATP (b) DNA (c) SRER (d) SER का पूरा नाम िलख |
4. दो अलग-अलग तरीके िलख िजनसे कीट पौध पर हमला करते ह।
GSHSEB‐Q.B.‐2‐AUGUST‐2023 Page‐ 3
 5. डेयरी पशुओं की भोजन आव यकताएँ क्या ह?

B. इस खंड म कुल 5 प्र न िदए गए ह िजनम से िकसी एक प्र न का उ र द। [03]

1. पादप कोिशका का एक व छ नामांिकत िचत्र बनाइये।

2. जंतु कोिशका का एक व छ नामांिकत िचत्र बनाइये।
3. प्रोकैिरयोिटक कोिशका का एक व छ नामांिकत िचत्र बनाइये।
4. कोिशका िवभाजन को पिरभािषत कर। समसत्र
ू ी भाजन को समझाने के िलए एक िचत्र
बनाइये।
5. कोिशका िवभाजन को पिरभािषत कर। अधर्सूत्रीिवभाजन को समझाने के िलए एक िचत्र
बनाइये ।
6. िचकनी मांसपेशी कोिशका, तंित्रका कोिशका, वसा कोिशका बनाइये।

प्र न -4 (05)
 SCI0909 : िविभ न मात्राओं, त व और इकाइय का प्रितिनिध व करने के िलए वैज्ञािनक
प्रणाली, संज्ञा और समीकरण का उपयोग करता है ।
A. इस िवभाग मे कुल 10 प्र न है उस मे से कोई भी 2 प्र न के उ र दीिजए| (प्र येक का 1 गुण)
[02]
1. बताएं िक कोिशका और उसके बाहरी वातावरण के बीच O2 और CO2 का आदान-
प्रदान कैसे होता है ?
2. हम काब हाइड्रेट, प्रोटीन, वसा, िवटािमन, खिनज और पानी जैसे सभी पोषक त व से बना
भोजन खाते ह। पाचन के बाद, ये ग्लक
ू ोज, अमीनो एिसड, फैटी एिसड, िग्लसरॉल आिद के
प म अवशोिषत होते ह। पचे हुए भोजन और पानी के अवशोषण म कौन से तंत्र शािमल
होते ह?
3. खोज को उन वैज्ञािनक से जोडे िज ह ने इसे बनाया है ।

A B
1. लीडन और वान a. कोिशका
2. रोबटर् ब्राऊन b. जैव द्र य
3. रोबटर् हूक c. कद्रक
4. पुरोकंज d. कोिशका िस धांत

4. जैिवक और अजैिवक कारक फसल उ पादन को कैसे प्रभािवत करते ह?

5. संकरण से प्रा त फसल क्या है ? ऐसी िकसी एक फसल का नाम बताइए जो भारत म उगाई
जाती है ?

GSHSEB‐Q.B.‐2‐AUGUST‐2023 Page‐ 4
B. इस खंड म कुल 5 प्र न िदए गए ह िजनम से िकसी एक प्र न का उ र द।[ [03]
1. संक्षेप म बताएं िक कब क्या होता है
a) एक लाल रक्त कोिशका को सांिद्रत नमक वाले घोल म रखा जाता है ?
b) िरओ की पि य को पहले पानी म उबाला जाता है और िफर उस पर चीनी िसरप की एक बूंद
डाली जाती है ?
c) गॉ जी उपकरण को कोिशका से हटा िदया जाता है ?
2. (a) पादप कोिशका म उन दो अंग के नाम बताइए िजनम अपनी आनव
ु ंिशक सामग्री और
राइबोसोम होता है । . (01)
(b) लाइसोसोम को "कोिशकाओं के सफाईकतार्" के प म भी क्य जाना जाता है ? (02)
3. िन निलिखत ि थितय के पिरणाम क्या ह?
a) एक कोिशका िजसम आसपास के मा यम की तुलना म अिधक पानी की सांद्रता होती है ?
b) एक कोिशका िजसम आसपास के मा यम की तुलना म कम पानी की सांद्रता होती है ।
c) एक कोिशका िजसम पानी की सांद्रता उसके आसपास के मा यम के बराबर होती है ।
4. पिरभािषत कर | (03)
i.वमीर्क पो ट
ii.हरी खाद
iii.जैव उवर्रक
5. पो ट्री पिक्षय की बीमािरय के िलए कुछ िनवारक उपाय सुझाएं। (03)

प्र न-5 (05)

 SCI0913 : सत्र
ू , समीकरण और िनयम यु प न करता है |
 SCI0918 : मौिखक और िलिखत प म िन कष और िन कष को प्रभावी ढं ग से प्र तत
ु करताहै ।
A. इस खंड म कुल 10 प्र न िदए गए ह िजनम से िकसी 2 प्र न का उ र द। [02]

1. परासरण की कुछ पिरभाषाएँ िन निलिखत ह। यानपूवक

र् पढ़ और सही पिरभाषा चन
ु ।
a) अधर्पारग य िझ ली के मा यम से पानी के अणओ
ु ं का उ च सांद्रता वाले क्षेत्र से कम सांद्रता
वाले क्षेत्र की ओर बढ़ना
b) िवलायक अणओ
ु ं का उसकी उ च सांद्रता से िन न सांद्रता की ओर गित
c) पारग य िझ ली के मा यम से िवलायक अणुओं का उ च सांद्रता से कम सांद्रता वाले घोल की
ओर बढ़ना

ु ं का कम सांद्रता से उ च सांद्रता वाले घोल

d) अधर्पारग य िझ ली के मा यम से िवलेय अणओ
की ओर बढ़ना
2. िन निलिखत म से कौन एक एकल िझ ली से ढका होता है ?
a) माइटोकॉि ड्रया c) लाइसोसोम
b) िरिक्तका d) लाि टड
GSHSEB‐Q.B.‐2‐AUGUST‐2023 Page‐ 5
3. प्रोकैिरयो स के अपिरभािषत कोिशका क्षेत्र भी कहा जाता है ?
a) यिू क्लयस c) यिू क्लक एिसड
b) यिू क्लयोलस d) यिू क्लयॉइड
4. एक कोिशका सज
ू जायेगी यिद
a) कोिशका म पानी के अणुओं की सांद्रता सांद्रता से अिधक होती है ।
b) आसपास के मा यम म पानी के अणुओं की सांद्रता अिधक होती है
c) कोिशका और उसके आसपास पानी के अणुओं की सांद्रता समान होती है

ु ं की सांद्रता कोई मायने नहीं रखती

d) पानी के अणओ

 िरक्त थान को सही उ र से भर।

5. मधम
ु क्खी की एक इटािलयन प्रजाित ________________ है ।
6. अरहर _______ िलए अ छा ोत है ।

 िदए गए कथन के िलए स य और अस य िलिखए।

7. फोटोपीिरयड िदन के उस समय की अविध है जब िकसी जीव को सूयर् का प्रकाश प्रा त होता है ।
8. कुक्कुट मुगीर् कई बीमािरय से पीिड़त हो सकती है और टीकाकरण से बीमारी को रोका जा
सकता है |
9. मछली उ पादन म पंख वाली स ची मछली और शैल मछली शािमल ह।
10. यक
ू ो ला ट का प्राथिमक कायर् प्रकाश सं लेषण है ।

B. इस खंड म कुल 5 प्र न िदए गए ह िजनम से िकसी एक प्र न का उ र द। [03]

1. लाि टड पर एक संिक्ष त िट पणी िलख?
2. िन निलिखत परासरण प्रयोग कर:
चार िछले हुए आलू के आधे िह से ल और प्र येक को िनकाल कर आलू के कप बना ल।
इनम से एक आलू कप उबले हुए आलू से बनाया जाना चािहए. आलू के प्र येक कप को पानी
वाले बतर्न म रख। अब,
a) कप ए खाली रख
b) कप बी म एक च मच चीनी डाल
c) कप सी म एक च मच नमक डाल
d) उबले आलू के कप म एक च मच चीनी डाल डी.
इ ह दो घंटे तक रख. िफर चार आलू कप का िनरीक्षण कर और िन निलिखत उ र द:
(i) बताएं िक पानी B और C के खोखले िह से म क्य इक ठा होता है।
(ii) इस प्रयोग के िलए आलू A क्य आव यक है ?
(iii) बताएं िक A और D के खोखले िह स म पानी इक ठा क्य नहीं होता है ।
3. (a) पिरभािषत कर: कोिशकांग
(b) 4 कोिशकांग के नाम िलिखए।
(c) गण
ु सत्र
ू के कायर् िलिखए?
GSHSEB‐Q.B.‐2‐AUGUST‐2023 Page‐ 6
4. िमि त मछली पालन के क्या फायदे ह?
5. िचत्र से पता चलता है िक दो फसल क्षेत्र [ लॉट ए और बी] को अ य पयार्वरणीय कारक को
समान रखते हुए क्रमशः खाद और रासायिनक उवर्रक वारा उपचािरत िकया गया है । ग्राफ
का अवलोकन कर और िन निलिखत प्र न के उ र द।

i. लॉट बी म उपज म अचानक व ृ िध और िफर धीरे -धीरे कमी क्य िदखाई दे ती है ?

ii. लॉट ए ग्राफ म सबसे ऊंची चोटी थोड़ी दे री से क्य है ?
iii. दोन ग्राफ़ के अलग-अलग पैटनर् का कारण क्या है ?

…………………………………..

GSHSEB‐Q.B.‐2‐AUGUST‐2023 Page‐ 7