You are on page 1of 32
BO GIAO DUC VA DAO TAO TRUONG DAL HOC CAN THO KHOA KHOA HQC TY NHIEN GIAO TRINH THUC HANH Trung fam HoSINH-HOC DAEGU ONG A2; MA SO MON HOC TNO30 Bién soan ‘ThS. PHAN KIM BINH. 2009 LOI NOI DAU Gio trinh Thye hanh sinh hoc dai cuong A2 gém c6 6 bai thye hanh. Mai bai thyc hanh gém cé 4 phan duoc huéng dan chi tiét: Muc dich yéu cau, phrong tign thf nghiém, huéng dan thuc hanh va yéu cau phic tinh nhim gidp sinh vign ty doc bai o nha, va hinh dung duge cde bude tién hanh trude khi dén phdng tht nghiém. Gigo tinh Thue hanh sinh hoc dai cong A2 minh hoa cho gido trinh Iy thuyét sinh hoc dai cuong A2 déng théi rén luyén cho sinh vién k¥ nang thyc hanh dé sinh vign 6 thé hoc tét duoc céc mén thuc hanh chuyén nganh. O bai 1, sinh vién thyc hign tiéu ban va quan sat nhan dién cac loai m6 6 thye vat. Bai 2, sinh vign quan sét eae hinh thie sinh san don gian 6 sinh vat va mét sé giai doan phat trién phéi 6 ddng vat. Bai 3, sinh vién gidi phdu Céc va Ca Iée dé biét duge t6 chitc co thé déng vat cé xuong séng. Bai 4, sinh vién hoc vé da dang thu vat. Bai 5 va 6 cén lai la da dang d6ng vat khong xuong séng. Truéc day Gido trinh Thuc hanh sinh hoc Dai cuong A2 1a cOng trinh ctia tap thé “Trung tsAneBenge sieheec Rhos om yg Ty NE iensan-Dyshmns aA hoe 6 nhimg thay déi nén gio trinh can duge chinh stra va bd sung. Duge sir phan céng cita bo mon, chting t6i bién tp lai gio trinh nay cho phir hop churong, trinh giang day ctia gidng vién va viéc hoc tap ctia sinh vién. Voi kién thite chuyén mén cdn han ché nén trong qué trinh bién soan sé khong trénh khoi nhitng sai s6t. Rat mong duge su déng g6p chan tinh dé ching t6i c6 diéu kign hoan thign giéo trinh. Tae gid NOI QUI THUC HANH 00 Dé dim béo vige hge tp cia sinh vien (SV) va vige quan If phong thi nghigm (PTN, Khi thc hinh SV phdi tudn theo nhimg qui dinh sau day: 1. Phai mang bing tén, Bi thye tp diing git (7 gid sding va 13 gid 30 chiéu), néu tré qua 10 phiit sé khong duge hoc thyc hanh (xem nhu vang mat). Vang mat m6t budi thc tip sé khéng duge diy thi cudi mén, 2. Phai di ding nhém thye tap, ngdi ding ché qui dinh, git trat ty trong khi im vige 3. Phai np phiéu kiém dién thye hanh (c6 dan anh va dién day di: théng tin) cho giang vién (GV). SV pha ky tén vao phiéu dign cho méi budi hoe. 4. Phai doe ky gio trinh thye hanh trude khi dén PTN. SV phai chit dong t6 chite thye hign bai thye hanh ctia minh theo huéng din tir giéo trinh thye hanh va ‘Trung tombiinggaiénidun sebia V-tvdhbadiin®) tai liéu hee tap n Guru tan thidt bi tai PTN, 5. SV phai dam bao sir dung ding nhimg ky thuat va 6. Khéng mang bat ky vat dung gi cia PTN ra ngoai, moi mat mat hu hong ede vat dung va trang thiét bj thi SV sir dung hodn toan chiu tréch nhigm, 7. Can mang theo gio trinh thye hanh, bit muc, buit chi, thude ké, gém, gidy Lim bai phd trinh (bai phic trinh kém theo gido trinh) khi dén hoc tai phong thi nghiém, 8. Kiém tra va giao wa day di dung cu thi nghiém, lam vé sinh ban thu tap, PIN. 9. Khi vao phong thf nghiém SV va CB phai mac do blouse ‘va ndp bai phiic trinh trude khi ra ve. BQ MON SINH HOC MYC LUC Bai 1. Mé thuc vat 1 Bai 2. Céc hinh thie sinh sin don gin 6 sinh vat 5 vva su phat trién phdi dong vat Bai 3. 6 chite co thé dng vat c6 xuong song 9 Bai 4, Da dang thye vat 16 Bai 5. Da dang dong vat khong xuong séng 21 Bai 6. Da dang dong vat khong xuong sdng (tiép theo) 24 Trung tam Hoc ligu Can Tho @ tai liéu h G tap va nghi GIAO TRINH THUC TAP SINH HOC DAI CUONG A2 . BALL MO THYC VAT 1. MUC DICH YEU CAU © Nhan bié duge mt sé loai mé trong mét lét eit ngang ca than va 14, © Biét duge cach sip xép ctia cdc loai mé trong mét co quan thye vat. II. PHUONG TIEN THI NGHIEM 1, Vat tu, thiét bj © Kinh hién vi, kinh nhin néi, Kinh mang vat, kinh day vat Dia ding hé, éng nhé giot, céc 100 ml ‘Thau nhé, kim mdi gido, ludi lam Dung dich nhugm kép son phén-luc iod Nu6e javel, acid acetic, glycerin va nude cat 2. Mau vat ¢ Than Bi ro (Cucurbita maxima L.) © La Hug ta (Polianthes tuberosa L.) IIL. HUONG DAN THUC HANH 1. Pha dung dich nhudm kép son phén-ly ~ Carmin alune’ 90 gr Sra Nuoe-cat s.» 400 ar eu i¢ iod (Can b6 PTN chuén bi): lp Len ¢ feu hi them: -Nuée cat 800 ml Luc iod 2er Tiép tuc dun khoang 7-10 phuit, dé ngudi va loc qua gidy loc. Néu muén bao quan dung dich nhuém duge Iau, thém khoang 6 ml formol. 2. Nguyén tie nhugm mau cita dung dich nhugm kép son phén-lye iod Khi vi mau duge nhudm bing dung dich nhudm kép son phén-Iuc iod, son phen nhuém hing ede chit celluloz con luc id nhudm xanh cdc chat moc t6. 3. Thy hign tiéu ban (Sinh vién thye hi © Nho 10 15 giot javel vao dia ding hi Che déi thin bi va ld hug, sau d6 cat ngang thanh nhimg Lat that mong (vi mau). Ngam vi mau trong javel dén khi vi mau tring hoan toan (khoding 15 phuit ) dé tay ni dung cua té bao. sach javel bang nude cét 3 lin (ding éng nhé giot hiit hét nude javel trong dia dong hé ra, cho nude cat vao dia va cing ding dng nho giot huit hét nude cat ra), © Cho vao dia déng hé trén khoang 10- 12 gigt acid acetic ngam trong 5 phit dé loai hét javel thi: Rita acid acetic bling nude cdt 3 lan (thao téc giéng nhu rita javel), Nhudm vi miu véi 5-7 giot dung dich phim nhugm giit khong 3-5 phiit Rua phdm nhudm bing nude cit 3 Lin, ngim vi mu trong nude GIAO TRINH THUC TAP SINH HOC DAI CUONG A2 * Chit y: Khi ste dung dng nho giot dé thay cde dung dich trong dia ding hé, nén dat dng nhé giot sao cho dau ctia dng thang géc va sdt voi mat trong ctia dia ding hd, khang duoc dé lén vi mau © Thyc hign tiéu ban véi vi mau dat wong giot glycerin. 4. Quan sit ‘a. M6 che ché' so’ cp (biéu bi) Biéu bi nam 6 mat ngoai va bao vé cho céc co quan ciia cy cdn non, thudng 1a mét lop té bao. Cac té bao c6 vaeh bing celluloz (mong 6 phia trong va day & phia ngoai). -6 16p cutin khéng tham nude nhung bat mau luc iod. M6t sé té bao bidu bi chuyén héa thanh long che ché, mt s6 chuyén héa thanh kh khdu, ign ngang, mdi Kf khau gém hai té bao khdu c6 dang gan tron, ich thude nhé hon cfc té bao bigu bi va bén trong cé chita lye lap. Khe nho gitta hai té bao kha goi Ia tiéu khéng thong v6i mot khoang tréng bén trong 12 phong duéi Khéu. Céc té bio bidu bi lign ké véi té bao khiu c6 kich thude to durge goi fa té bho kém. b. Mé can ban * Nhu mé: 6 lat cit ngang, cac té bdo nhu mé c6 thé ¢6 hinh da giée, hinh ban hay hinh nhiéu canh gin tron, Cac té bao c6 véeh bing celluloz méng. Khi nhu mo 6 chita luc lap duge goi 1a luc m6 hay nhu mé déng héa. Nhu mé & chife naing dur tra chat dinh durdng va nude * Giao mé: nim tiép gidp véi biéu bi, gdm nhing té bao 6 da gifc, c6.yach_s ing celluloz day, 0. than Bir ching | Trung th Feld Ieee RERaat chad Backseat g6c goi IA giao mo g6 * Cwong mé: nam phia trong giao m6, g6m nhitng té bao 6 tiét dign ngang ¢6 hinh da gide, c6 vach thir c4p bing celluloz day tim them mc t6. Chiing sip xép thanh vng quanh than. Cuong mé ciing ¢6 nhigm vy nang dé cho cay. c. Mé din truyén so cép Nam trong ving try ciia ré, than va trong gan 14, C6 hai loai m6 din truyén 1a m6 gd nhu mé gé. dién ngang cé hinh nhiéu canh gan tron, to, c6 vaeh thir cp bing celluloz day tam thém méc té nén day Ia nhitng té bao chét. - 6 thin bf rg, cde mach g6 c6 kich thurdc lin dan tir tru ngoai. Mach g6 €6 kich thude nhd, duge thanh ép trude & phia trong duge goi 14 mach g6 truée; mach thude to duge thinh lp sau & phfa ngoai duge goi la mach g6 sau. Ching ¢6 nhigm vu van chuyén nuéc va mudi khoang. = Nhu mé g6: la nhimg t bao e6 hinh da gide 6 tiét dign ngang, e6 kich thude nho hon mach gé va xép xung quanh mgch gé. Véich té bao thing chi bing celluloz nhung 46i khi cé tim moe t6, © M6 libe so cfp: gim nhiing té bao dng sang va nhu mé libe, voi vach té bae cellul - Ong sing: la nhiing té bao hinh da gide 6 tiét dign ngang, kich thuéc to, c6 vich celluloz day, vach ngin ngang gitta té bao trén va té bao dudi duge goi la sang véi nhigu 16 nhé durge goi 1a 15 sing. Ong s sang c6 nhiém vy van chuyén céc chat hitu co trong cay. GIAO TRINH THUC TAP SINH HOC DAI CUONG A2 - Nhu mé libe: 1a nhiing t6 bao hinh da gi dng sing va xép xung quanh dng sing. © Tugng ting libe g6: gm nhiing té bao hinh chit nhat, c6 vaeh celluloz méng, xép xuyén tim, Ching nim gitta m6 g6 va m6 libe. 6 tiét dign ngang, kich thude nhé hon IM. YEU CAU PHUC TRINH Phan thye hanh: Thue hign tiéu ban lat ct ngang ciia thin Bf ro. (2.5 diém) ‘Thy hign tiéu ban lat cit ngang cia 14 Hué ta. (2.5 diém) Phan phic trinl 1. Cha thich ede chi tiét d& chi trong hinh 2. Chii thich e4c chi tiét trong hinh 2. (1 3.Vé hinh mot phan biéu bi véi khf Khu ciia lf Hug ta 6 vat kinh B40. (2 diém) 4, Hay cho biét chite nzing chinh cita cdc m6 trong bang sau: (1 diém) 1 diém) Mo Chite ning M6 Che cho Nhu mo Giao md ‘Cuong mo M6 g6 so cap M6 libe so cap Trung tam Hoc ligu DH Can Tho @ tai liéu hgc tap va nghién ctru Hinh 1. Luge dé cau tao lat cat ngang ctia nia than Biro lk) Trung tam Hoe li 1 CUPL Hinh 2. Cau tao chi tiét mé dan truyén 6 than Biro GIAO TRINH THUC TAP SINH HOC DAI CUONG A2 BAL2 CAC HINH THUC SINH SAN BON GIAN O SINH VAT SY PHAT TRIEN PHOI DONG VAT 1. MUC DICH YEU CAU © Nhan biét duge mt sé hinh thite sinh sn don gian 6 sinh vi phan ct trong qué tinh phat trién phdi 6 dng vat © Quan sat cdc giai doan phat trién trong vong ddi Ech nhdi dé thdy duoc su thay di hinh thai trong qué trinh phat trién ctia ching, va mét sé giai doan I. PHUONG TIEN THi NGHIEM 1. Vat tu, thiét bj Kinh hién vi, kinh nin n Kinh mang vat, kfnh day vat, kim mii gido 2. Mau vat iéu bin Paramecium phan doi Tiéu ban Paramecium tiép hop Tiéu ban Spirogyra tiép hop Tiéu ban Thuy tite (Hydra) nay cl Cac tiéu ban ctia qué tinh phat wién phéi 6 Cau gai cc giai dogn bién thai cia éch nhéi ngam trong formol Cu Hanh tay (Allium cepa L.) 4 Phngiinh Bp erOtler Tho @ Nam men (Saccharomyces) ghién ctu E B Tru ing ti Ill. HUONG DAN THUC HANH 1. Céc hinh thie sinh sin don gin 6 sinh vat a. Sy-sinh sin v6 tinh © Sy phiin d6i 6 Tring dé giay (Paramecium) Paramecium phan 46i theo chiéu ngang. Bau tién hai nhan phén chia, nhan lén trac phan bing cfch daira va that lai d gitta, dong thoi nhan nh6 nguyén phan tao thanh hai nhin con, Sau a6 mang té bao thit Iai 6 gitra tao thinh hai té bao con. © Su niy chai: ~ Sy nay chdi & Thity tire (Hydra) Quan st tigu bin Thi tie nay chai 6 vét kinh E10 hoge duGi kinh nhin ndi. ‘Thity tire song 6 nude ngot, ving sinh choi nam 6 khoang gitta co the. Tir ving sinh choi noi Jen mét niim nh, mim nay 16n dan va tgo ra 6 dinh nim mot migng méi va mam xtc tu, goi la chdi. Chi tach khoi co thé me va séng déc lap. - Sy ny chdi & Nm men (Saccharomyces) Nam men duge nudi cdy sin trong dia petri ho§e trong dng nghiém tro trong tu lanh, Thue hign tigu ban va quan sit duéi kinh hién vi, Nam men truéng thanh sé tao thanh cac choi nho. Nhan tir té bao chuyén m6t phan vao chdi nay. Sau d6 cdc chdi dirt cho ra Nam men méi. 1¢ kéo dai va di GIAO TRINH THUC TAP SINH HOC DAI CUONG A2 ‘© Swsinh sin sinh dong - Quan sit 6 Hanh tay (Allium cepa): ché doc cu Hanh tay, quan sat va phan biét than, be la va vi trf moe cia ch - Quan sat ld Trung sinh (Bryophyllum): Quan sat 6 nhiing 16 bit sin, quan s4t vi tf moe ea edly con. 6 sur sinh. b. Sy sinh sin hau tinh © Sutiép hop 6 Spirogyra: : fi Hai soi rong 4p sat nhau theo chiéu doc, mdi té bao phi thanh mot u hung vé té bao d6i dign goi 1a u tiép hop. Khi hai u tiép hop ctia té bao gidp vao nhau vach cia té bao tan di, hinh thanh dng tiép hyp. Ndi dung cua té bao nay sé di chuyén hoan toan sang «6 bao kia dé tgo thinh hgp tir. Sau m6t thoi gian hgp tr gidm nhiém cho ra bén nhin; ba trong bén nhan hogi di, nhan cdn lai moe cho ra tan mdi. * Sw tiép hop 6 Paramecium Hai Paramecium ap mit byng vao nhau 6 vj trf bao khéu, noi tiép xtc mang té bao tan ra hinh thanh cau noi nguyén sinh chat. Nhan I6n tan vao nguyén sinh chat, nhan nho phan cit hai lan cho ra bén nhan con; ba trong bén nhan nay tiéu bin, nhan edn lai phan ct mét Lin cho ra hai nhan: m6t nhin bét dOng, m6t nhan di dong. Nhan di ddng ctia Paramecium nay theo cau ndi nguyén sinh chat sang thy tinh vi nhan bat dong cia Paramecium kia hinh thinh nhan thy tinh, Hai Paramecium téch ri nhau, ty 1odi nan thy tinh c6 thé phan cat khde nhau cho ra hai ho&c bon Paramecium méi, at trién phdi 6. a Trung arlk oouka laine ash o @ tai ghién ctu Trimg Cau gai thudc logi tring dang hoang, sw phan cit xay ra hoan toa Quan sat qué trinh phat trién 6 tring Cau gai theo thé tu sau: + Trimg thy tinh (fertilized eggs): Cé mang keo bao quanh, mang trimg an mau dim, nhain in mau dim hon té bao chai © Giai doan 2 phéi bao (2 cells): Trimg phan cat theo mat phing thing ding di ngang qua hai cuc tao nén 2 phéi bao bing nhau, nhin nim giita phdi bao. * Giai doan 4 phdi bao (4 cells): Trimg phan cat theo mat phng di qua hai cye va vudng géc vi mat phing dau tién tao ra 4 phdi bao bing nhau, nhin nim giita phéi bao. * Giai doan 8 phdi bao (8 cells): Su phan cat xay ra theo mat phing nim ngang thang g6c vi hai mat phing truéc chia trimg ra thanh 8 phdi bao kich thudc tuong Gi bing nhau: 4 phoi bao nim & bin clu trén va 4 phdi bao nim 6 bin clu duc nhan nam gitra phdi bao. Sy phan cit tiép tuc trai qua giai doan 16 phdi bao, gi doan phéi dau va hinh thanh phéi nang. © Giai doan phéi nang (Blastula): Giai doan nay phéi gdm khoang 200 phéi bao, céc phoi bao bén trong di chuyén ra ngoai sip xép tao thanh mdt lip té bao bao quanh mét xoang rng chita dich xoang hinh thanh phéi nang. CAc phdi bao boc ngoai Kam thanh ngogi phoi bi bao boc quanh xoang ph6i © Giai doan phéi vj (Gastrula): Phi khéng cdn dang hinh ciu ma bi dep & cuc dinh dudng do céc phéi bao & cye nay di chuyén vao trong xoang phéi. + Giai doan phi vi sém: Cac té bao 6 cue dinh dung di chuyén vao trong xoang phi tao thanh ché 16m goi 1a phdi khdu, ndi phéi bi bat dau hinh thanh. Trung aa \ GIAO TRINH THUC TAP SINH HOC DAI CUONG A2 - Giai doan phéi vj mugn: Céc té bao 6 cute dinh during cing tién sau vao gin sat lop ngogi phi bi & cue dong vat hinh thinh ruét nguyén thity va xoang rupt nguyén thiy thdng ra ngoai bing phéi khau. O dinh ciia rudt_ nguyén thity néi phdi bi tao nén hai tii trung mé (tui nay tao ra trung phdi bi). Phan phéi bao boc ngoai Li ngoai ph6i bi. b. Su bién d6i hinh thai 6 Ech Nhdi: Sau khi hodn tit qué trinh phat crién phdi, du tring thodt khdi v6 trig chui ra ngodi tao thanh ndng noc. Nong noc phai trai qua cc giai doan bién déi hinh thai dé tro thanh sinh vat hodn chinh hign, mat con nim duéi da, tai vi tri migng ¢6 co quan bam. Co quan hé hap gdm ba doi khe mang véi cée Ii mang i Nong noc song bang chat noan hoang dy tri. * Giai dogn mang trong: Mang ngoai bj tiéu gid, 6 méi bén hinh thinh hai nép da, hai nép da nay gn Iai v6i nhau tao thinh mang trong. Migng xuat hign, ham trén va ham dui c6 mo sig. Nong nge an cdc thy vat thiy sinh + Giai doan bién déi hinh thai: Nong noc sé ti qua ning thay Gi dé tro thanh, co. Mét s6 co quan Khée eting duge thay d6i nhu hg twin hoan, hg hé hap da va hic d6 ndng noe da phat trién thanh ludmg thé trudng than. Iv. YEU CAU PHUC TRINH idl hdnediGh Avena nO Yeu GA al aL Phin phic trinh: 1, Vé hinh mét giai dogn phan d6i cia Paramecium 6 vat kinh E10. (1 diém) 2. Ve hinh va xép theo thir uy ba giai doan tiép hop cia mét doan tan Spirogyra & vat kinh E10. (1 diém) 3. Vé hinh sy nay chéi & Thiy tire. (1 diém) 4. Ve hinh hai Paramecium dang tiép hgp. (1 diém) 5. Vé hinh Id Truong sinh véi cdc chdi. (0.5 diém) 6. Quan sat va vé hinh 3 giai oan cia qué trinh phat trién ph6i 6 Cau gai. (1,5 diém) 7. Vé hinh mét giai doan mang ngoai cua Ech nhi duéi kinh nhin néi. (1 diém) 8. Quan sat qué trinh phat tién cia Ech nhdi, sap xép cdc giai doan phat trién cla inh bén dudi thanh chu trinh phat trién hoan chinh. (1 diém) Ech nhai & GIAO TRINH THUC TAP SINH HOC DAI CUONG A2 Hinh 1. Céc giai doan phat trién cua Ech nhai _ ndng noc c6 dudi bién mat tir tir, hé hap bang phéi phéi cé chéi dudi hinh thanh |. ndng noc hé hp bing mang ngoai . dang truéng thanh . ndng noe ¢6 chi tude xudt hién . cd thé truéng thanh dé trimg trong nude . ndng noc hé hap bing mang trong chi sau xudt hign . trimg thy tinh (hop tir) SAME wRE Tru GIAO TRINH THUC TAP SINH HOC DAI CUONG A2 BAI3 TO CHUC CO THE CUA DONG VAT CO XUONG SONG 1. MUC DICH YEU CAU © Hoc cach giai phdu mét déng vat cé xuong séng. © Nhain biét sur stip xép ctia ede hg eo quan bén trong ca dong vat e6 xwong sing. © Nhan biét céc co quan trong mai hé co quan. Il. PHUONG TIEN THi NGHIEM 1. Vat tu, thiét bj © Khay mé, tim cao su, dinh ghim * Kéo, kep, kim mii gido, kim mii nhon Miu vat © C6c (Bufo melanostictus) * C4 l6e (Ophiocephalus striatus) IIL. HUONG DAN THYC HANH phau Ca lée a. Hinh thai he i. Ca l6e ¢6 dau to, than dai va thon din vé pha dudi. Co thé duge bao phi boi ede iy. vy cé hinh gan tron, xép géi lén nhau nhw mai ngéi. Co thé CA Iéc c6 thé chia FOP LW, @nhaidibls ec Wee va wablan alu hai rau ngin, Hai mat 6 hai bén. Hai nip mang che bén déi cung mang 6 bén trong. Than: mdi bén than c6 mét hang vay cam gic voi mét éng cam gide chay qua cdc vay cam gide nay tao thanh dudng bén. Mat bung Ca léc c6 hai vay nguc, hai vay bung, mét vay hau mén, tre vay hau mn 1a nim nit i m6n mang hai 16: 16 niéu sinh va 16 hau mén. Mat lung cé viiy lug va & cudi than c6 vay dudi. duéng bén 18 nude vao. vay lung. Hinh 1. Céu tao ngoai cia Ca lée GIAO TRINH THUC TAP SINH HOC DAI CUONG A2 b. Phuong phap giai phiu Ca léc chép thit ham durdi © Lam cho Ca I6c bat dong: ding vat E : cimg dap thing géc vao mém hoje mang néi hai nip mang bé cd cd nap mang © Dat Ca 6c nim ngita trén tim cao su trong khay mé. © Cit roi mang néi hai dén sau xuong ham dudi, © Ghim banh hai nap mang va dudi ca Jen tam cao su. © Ding kim mii nhon khoét mé diém A (céch nim niéu mén khoang Icm vé phfa dua mii kéo vao. © Tir diém A, cat thit bung lén phia trén cho dén tan ching ca chép thit vay hau mon ham dui (theo dug 1), khdng cat xuong ham, © Ciing tir diém A, cit (vé phfa sau) vong qua bén phai nim niéu sinh- hau mén va cat doc dén cudi vay hau mon (theo dung 2) (Hinh 2) i: > Chi ys Phai hucémg miti kéo chéch Epa Tho @ tailien dipicciaminnds mainién ciru © Téch ch6p thit khoi xuong ham durdi va cit sét theo a hai_cung mang cudi cing 48 mé hai miéng chép thit eee i Gi ham vé hai phia roi ghim lén Hinh 2. Céch gidi phiu Ca 16e tm cao su nhwr hinh 3, vay ngue vay bung {16 hau mon S—— 16 niéu sinh Yo Trung tar p ¢. Cach thao gé va trinh bay cée hé ew quan Ca Ie Cho nuéc vao khay mé cho dén khi ngGp céc nGi quan cla cA, © Mang CA léc gém bén déi cung mang duoc che ché béi hai nap mang. © Tim Cé I6c ¢6 hai ngan: tam thét f& phn chfnh 6 thanh day mau 46, phfa sau tam that 18 mt tm nb c6 thinh méng mau den, Trude tim that 1 bdu dng mach cha ‘mau tring dye va dong mach chi bung. Sau tm nhi I xoang tinh mach (xoang Cuvier) thong véi hai dng Cuvier phai va tri © Tach dau trén cua tuyén sinh dyc roi khoi m6 lién két. Ca 6c cdi c6 hai budng. ining, C4 lée due c6 hai tinh hoan. : : Chii yi: Phai dé cde phén rn cing cita rugt, hai tuyén sinh duc, dng dan tiéu va bang quang van con dinh véi nim niéu sinh-hdu mon. * Ding kep kéo gan vé sau mét chtit réi cat ngang thye quan dé dua da day va gan ra ngoni. © Théo go rudt bat dau tir hdu mon dén da day. Phai go sach v thé mé va cdc mang néi rudt. Théo go hai manh trang ha vi, chi 4é phan géc dinh vao thap nhi chi trang GIAO TRINH THUC TAP SINH HOC DAI CUONG A2 © Go gan roi khoi dg day nhung gan vin con dinh véi ti mat, ti mat ndi véi thap nj chi trang qua éng chinh dan mat. Ty tang dé nguyén tai chd. Cac b6 phan trén duoc dé sang bén trai ctia Ca loc va ghim lén tam cao su, * Bong béng hoi nim phia dudi rudt va gan, bam sat vao xuong séng doc theo co thé. ‘Tach dau trén bong béng hoi khéi than, phan cudi van cdn dinh vio co thé. Néu Ong dan tigu nam vat ngang bong bong hoi, phai théo dan bong béng hoi tir dau trén dén gan ng dan ticu thi luéng bong béng hoi xudng phia dudi ong din tiéu, gan ‘ii mat ‘cung mang, {hap nhi chi trang ong mach chu bung ty tang ‘bau dong mach chi } a ere mh ) a manh trang ha vi rudt ip va nghién cru ang quang, Hinh 3. Co quan bén trong ciia Cé I6e dye GIAO TRINH THUC TAP SINH HOC DAI CUONG A2 phau Céc a. Hinh thai hge © Dau: nhin tir én xudng, dau Cée c6 hinh tam gide. C6 migng rng 6 phia trade; mai gin mom Mit 1éi c6 mi én khong cir dong, mi dudi cit dong c6 1 ca mit. Céc c6 hai mang nhi nim sat mat da, phia sau hai mit, gin hai tuyén mang tai. va duge bao boi Iép da san siti v6i nhiéu tuyén da, Phia sau mang nhi cé tuyén mang tai 16 huyét nam cudi xuong séng vé phia mat lung. © Chi: chi trade ngin c6 4 ngén, chi sau dai c6 5 ngén. Gitta ee ngén khong c6 mang boi ie ¥ , A Trung tam Hoc ligu ®H Can Tho @ tai ligu h nghién ctru Hinh 4. Cau tgo ngoai cua Coe b. Phuong phap giai phau Coe © Hiiy ty Céc: ding kim mai nhon ghim vao gitta hp so Céc va choc sau vé phia tay séng. © Dat Céc nim ngita trén tm cao su trong khay mé, ding kim ghim 4 chi thing ra bén phfa. © Cat da: bat dau tir diém A theo ede dung 1, 2, 3, 4 hinh Sa, sau dé kéo da ghim Ian tam cao su. © Cit thit bung ti diém D theo ede dudmg DB, DC, BC hinh Sb. ¥ Chui y: Phai ding kep gdp nang thit bung lén, cat can than tranh dé mati kéo di su lam dit cde néi quan, nhat la bang quang & vi tré D. © Cat vé phia trong hai mép miéng cla Céc dé tach réi ham trén va ham dudi sao cho thye quan vin con dinh vao ham dudi. © Tach phan néi hai khép xuong diti dé thay durge phan cudi cita try trang va huyét. GIAO TRINH THUC TAP SINH HOC DAI CUONG A2 Lig hoc ta da day {bang quang Trung tam Hoe liéu nghién ctru Hinh 6, Co quan tai vi ti cita Coe ¢. Théo g@ va trinh bay ede hg eo quan Cée Cho nude vao khay mé cho dén khi ngap cée noi quan ctia Cée * Quan sat co quan tai vj tri ta nhan thay: © Thye quan dinh vao ham dudi, phéi va tim cdn dinh phfa trén da day. Gan va mat dinh véi nhau, phu ngoai da day. Phan cudi cua truc trang dinh véi co thé Céc 6 huyét. © Hé sinh duc nim phia trén co quan bai tiét: - Con dye 6 hai tinh hoan the ving, trén tinh hodn c6 thé md. thn va dé vio éng dai nam phia dau than, c6 mau tring hog mau ir tinh hoan c6 nhigu tiGu quan dan tinh xuyén qua tiéu, Hai dng niéu tinh quan d6 vao huyét. GIAO TRINH THUC TAP SINH HOC DAI CUONG A2 - Con cdi c6 hai non sto c6 nhiéu thy nim trén thin. Tir no’n sdo, cée noan cau khi chin sé thoat ra xoang dai thé vao voi Fallope (nim hai bén tim) theo éng din tring dai va ngo&n ngoto dé vao huyét © He bai tiét: Céc c6 hai than thon dai mau ndu do. Tuyén thong than dang soi, mau séng hon nim trén thin. Tir than c6 hai Sng din tigu dé vao bang quang. * Théo g@ va trinh bay: © Tho nhing cuén ruét tir truc trang dén thp nhi chi trang (céch da day khodng 3 cm). Ong chinh dan mat ndi lién giita tdi mat va thap nhi chi tring, tuy tang va ty tang dinh doc theo thap nhi chi trang. © Tach gan réi khéi da day, tim, phéi nhung van con dinh vao tii mat va néi véi thap nhi chi trang qua dng chinh din mat. Cac bé phan trén duoc ghim sang bén trai cua Coc, © Hé bai tiét va hé sinh duc van dé dinh vao co thé Céc (trinh bay mau nhu hinh 7) ham dugi khi mon, thye quan 15 voi Eustachs voi faloppe Trung taminee ; Hinh 7. Co quan bén trong cua Cée edi GIAO TRINH THUC TAP SINH HOC DAI CUONG A2 Iv. YEU CAU PHUC TRINH Phan thye hanh: : 1, Giai phau trinh bay day di cdc hé co quan ctia Céc va Cé I6e. (5 diém) 2. Nhin dign cc co quan bén trong clia Céc va CA léc. (5 diém) Trung tam Hoc ligu DH Can The @ tal nghién ctru GIAO TRINH THUC TAP SINH HOC DAI CUONG A2 BAI4 DA DANG THUC VAT MUC DICH YEU CAU © Thay duoc su da dang va tién héa cia co quan dinh duémg va sinh san 6 thye vat tir thye vat bae thap dén thye vat bac cao, © Nhan biét su khac nhau vé hinh thai va gid tri thich nghi cua mét sé co quan & thye vt hot kin, II. PHUONG TIEN THI NGHIEM 1. Vat tu, thiét bi Kinh hign vi, kinh nin n Kinh mang vat, kinh day vat Kim mii gido, kim mai nhon, kep, éng nho giot Dia ding hd, ludi lam, nude edt, gidy thdm Mau vat © Mau tuoi - Oscillatoria/Annabaena, Cosmarium/ Closterium - Moc banh mi den (Rhizopus) - Trai Man / trai Du di - Tri Mang cau / tri Binh bat - Thin Xurong rng Trung t8 me ee ; an Tho @ tai ligu t ~ Caulerpa, Rong lé mo (Sargassum), Rau cau (Gracilaria) - Réu tuong (Funaria) ~ RE dau, ré Rau dita, ré Mia - Cu Ging, ett Khoai ty ~ Trai Dao lon hot © Miu kho - Rang bong bong (Lygodium), chiy Théng (Pinus) - Than BO ngét, than Rau ma / Rau muéng - La Bong gidy, l4 Bup, 14 Trang nguyén, lé Khoai mi, - La Toe tién, ké Phuong, 1é So dita - Day Vac, dy Nhan ling - Tri TrOm, tri Binh linh - Trdi Dau, trai Tram bi n clru p va nghi IIL. HUONG DAN THUC HANH 1. Cae nganh Tao a, Nganh Tao luc (Chlorophyta): Tan c6 mau xanh luc, don bao hoac da bao, cé hinh soi, hinh ban, hinh canh cay; séng don déc hay hop thanh t6c doan. Té bao c6 nhan, luc lap c6 mang céc hach lap. Tao. luc hién dién cha yéu 6 nudc ngot. © Cosmarium / Closterium: té bao gdm hai ban thé déi ximg nhau, nhan nim 6 eo té bao, hign dign trén m§t am va trong céc ao nuée ngot. GIAO TRINH THUC TAP SINH HOC DAI CUONG A2 = Thue hign tigu bin: ding éng nhé gigt lay mt giot miu trong ban va quan sat mau dudi kinh hién vi. © Caulerpa: tio nurée min, tan phan héa hinh chap cha, chim nho hodc long chim. Quan st mau ngam trong hép. ih ré, than, 14 gid. Tan c6 thé c6 b. Nginh Tao néu (Phaeophyta) Gém céc tio nude man, tin c6 mau nau, cor quan dinh duéng phan héa thanh r8, than, 1 gia © Rong ld mo (Sargasswm): tan véi r8, than, Id gid. Phao nim 6 néch lé gia. Co quan sinh sn 1a ede dé sinh duc ¢6 dang try. Bé sinh duc duc tron ling, dé sinh due c: 6 khfa giéng nur trdi Khé. Tan duc chi mang dé sinh dye dye va tin cdi chi mang dé sinh dye edi. Quan sat doan tan Sargassum (trong dia déng hd) dudi kinh nhin ndi, _ & Nganh To dé (Rhodophyta) _ Gom cdc tao nude man, tan c6 mau hong. © Rau céu (Gracilaria): tan phan nhdnh ludng phan. Trén tan quan sat durge ede mye 12 co quan sinh san duge goi 1a tao qua. Tan cho nhiéu agar. Quan sat mét doan tin Gracilaria (trong dia déng hé) dudi kinh nhin ndi, 2. Nim (Fungi): . F 5 Gom nhiing nam don bao hoac da bao hinh sgi, té bao khdng c6 diép luc to, soi nam c6 ydch ngip hay khong. Sinh sin vd tinh bing bdo gi, sinh san hiju tinh, bing céch tiép.. “Trung cae Mae ei ean THe @ tar lied p va nghien cou © Méc bénh mi den (Rhicopu iim khong ¢6 vaéch nein, bam vao gid thé nhor cc can trang. Sinh sin v6 tinh bing cic n6i bao tir chita trong cée bao ti phong. ‘Thue hién tiéu ban: ding kep go nh¢ si nam (trén mau banh mi) c6 mang dom vang nau 6 dau va cho vao giot nuéc cat di nhé sii nh mang vat, day vi mat bing kinh day vat va quan st miu duéi kinb bién vi 3. Nganh Réu (Bryophyta): Tan ¢6 hinh bin méng phan nhénh ludng phin hode phan ha thanh 18, than, 14 gid. Thé hé giao tir thye vat uu thé hon thé hg bao tr thuc vat. © Réu tuéng (Funaria): thé hé giao ta thye vat gom ré gid, than gid phan nhanh, mang nhieu 14 gid nhd, nhon dau. Thé hé bao tir thue vat gém bao tir nang (co quan sinh sin) duoc mang trén mot to dai, Bao tir thc vat ky sinh trén giao tr thye vat, Quan sat m6t céy Réu tudng dé trong dia ding hé dudi kinh nhin néi. 4. Nginh Duong xi (Polypodiophyta): Bao tir thuc vat c6 r8, thin, lé tht. Co quan sinh sin 1a cdc bao tit nang nim & mat durdi 14 hoge bia 14. Giao tr thye vat rat nh. © Rang bong bong (Lygodium): thin ngim, cuéng 14 phan nhénh giéng nhu than, bao tir nang tap hgp thanh nang quan 6 bia phién Ié. Quan sat nang quan ciia Ring bong bong duéi kinh nhin néi. 5. Nganh Hot tran (Gymnospermatophyta): GIAO TRINH THUC TAP SINH HOC DAI CUONG A2 0 tir thye vat ¢6 thin mc. Co quan sinh sin Ta cé due gém cdc tiéu bio tir digp mang cdc tii phan. Chin nofin, 14 noun khéng khép kin lai nén sau khi thy tinh ts dt phoi ra ngodi. © Chay cdi ciia Thong nodin mang hai hot 6 gée. chity dure va chity edi. Chity i gdm cac 14 noan mang céc tiéu noan phat trien thanh hét do dé inus) gdm cae 14 noan xép theo dudng xoin de. MGi 1d 6. Nganh H9t kin (Angiospermatophyta): ‘ Gam hai lép song tir digp va don tir digp c6 bao tir thye vat rat da dang. a. Cac kiéu ré © Ré chim: Ré phy lén nhu cho ré Don tir diép, © Ré tru: Ré chinh lén hon ca va moc thing xudng dat, trén ré chinh mang nhiéu ré phu. Ré try dac trung cho ré ciia cay Song tir digp. (ot s6 kiéu thich nghi ciia ré: ~ R& cli: r& phir map én tao thinh edi chéta chat due tra = R& c6 nét ré: 18 c6 nhimg khéi u do sut phan cat té bao khi c6 sy xm nhap cia vi khudin Rhizobium, inh va ciing & géc ré moe ra, ré chim dae tring ~ Ré phao: cae ré phit ra chita nhieu léng day, trang va x6p, chtra day khong khi gitip cho than néi trén mat mde. b, Céc kiéu than a = Than trén mat da ee Trung tent EMER es jl eink OR tag Vr pst nhanh; thuéng séng lau nim va dc trumg cho than cay Song tu diép. - Than c6: Thuong ¢6 mau xanh, mém, nho; tiy theo hinh dang thn ma ta chia ra: Than c6 bd (than bd): thn moc bo «én mat dat, tai cdc ré bat dinh nhu Rau ma, Rau muéng, *Than cé leo (than leo): leo bing nhiéu céch: ding than quan quanh Bim bim hoac leo nhé tua cuéng nh Mudp, Nhan lon; re it than thumg moe ra if thé nh . hay leo nh ré méc nh Trau khong... s *Than co dimg: than du cimg dé ding trén mat dat nhu Lia, Dau nanh... * Than duéi mit dat ~ Can hanh: thin giéng nhu ré, 6 bién dai thanh vay nhu cit Gimg.. - Than ci: than phi to gidng nhu cd chita chat dy tr nh Khoai mOn, Khoai tay. - Than hanh: thin rét ngdn mang nhiéu 1d, be Ii phi ra va ehita chat dy trot nhur Hanh tay, Hanh ta, Kiéu. c. Cae kiéu li © La don: cuéng 4 khéng phan nhénh chi mang mét phién 14. Tiy theo hinh dang. bia phién 14 ma c6 cdc dang lA sau - La don nguyén: bia phién l4 nguyén thing. - Lé don ring cua: bia phién ld c6 nhiéu ring nhon, hoc tron. - La don c6 thiy: bia phién 14 c6 khuyét sdu nhung chua qué m6t phan hai tir bia dén gan chinh. - Lé don xé: bia phién 4 06 khuyét sau qué mét phan hai tir bia dén gan chinh, nhung chura dén gan chinh, 18 - GIAO TRINH THUC TAP SINH HOC DAI CUONG A2 = La don roe: bia phién 14 bj xé dén gan chinh, © La kép: cudng 4 chinh han thanh nhiéu cudng phy, méi cudng phy mang mgt ki phu nho (1a kép bac mét); hoae trén mdi cudng phu Jai phan thanh nhiéu cuéng phu nita mang mot ld phy nho (14 kép bic hai, bac ba...) - La kép l6ng chim: céc Ia phy gin thinh hai hang «én cudng 1a - Lé kép chin vit: cde 1d phy gin tir chét cudng 1a chinh, © Mét sé kiéu thich nghi ciia la: - La bién déi thanh gai nhu 6 Xuong réng. ~ La bién déi thanh tua cuéng quan quanh gid thé nhu & Dua leo, day Vac... d. Quan sét edu tao cia hoa ‘Quan sat hoa Bup Dai phy: thon nho va e6 mau xanh lye, Dai chinh: cdc 14 dai mau xanh lye dink nhau ‘Trang hoa: nim phia trong di mau sac dae trung cho ting loai. + BO nhyy dye: nim phia trong trang hoa nhuy gom cé hai phan: chi nhuy va bac Cée chi,nhuy dinh nhaw thinh dng goi la éng nhuy dye, éng nay dinh vao diy tring anh dng. 1 cAnh hoa dinh nhau & phin géc, c6 jéu nhuy hgp thanh, Mai tiéu hoa, bao phan c6 mt budng hinh than. nhyy cdi: mét nhyy nam 6 gitta hoa do nhiéu 14 noan hop thanh; bO nhuy c: gom: - Bau noan:_ 1a phan phinh to 6 dudi, bén trong chita tiéu Trung ei cA tf a etneCartaring ah Ct ngang bau nodn quan sat sé 14 nodn cia bau nodn va céch sip xép cia cdc tidu noan, n clru ¢. Cée kigu qua Qua do sy bién doi cita bau noan ma ra, co cau ctia qua tong tg véi co cau cia bau noan, Vach cua bau noan bién déi thanh qua bi va thudng gém ba phan: ngoai qua bi, trung qua bi va néi qua bi Qua duoc chia thanh hai loai: qua don va qua kép. * Qua don - Qua don that: do bau noan mét nhyy bién doi thanh. C6 hai loai qua don that: qua mfp va qua kh6. ‘ Qua mip: qua bi phii to chita day dudng ligu nhu dung, bit... **Qua kh6: qua bi tam mée t6 nén khd cing khi chin, c6 hai dang 1a qua kh tw khai va qua kh bat khai + Qui kh tu khai: Khi chin, cdc qua nay ty nist dé phéng thich ede hoe + Qui kh6 bat khai: khi chin isooe ty nit nhur Sen, Au, Lita, Bap. ~ Gia qua don: Phan duge goi Ia qua khong do bau noan phat trién thanh, ma do ede bi phn ke nh eung hoa, bao hoa, hoe d& hoa pha mép phat wién than, “Thi dy 6 Dao In hét phan duge goi 1a trai do cuéng hoa phir map phat trién thanh * Qui kép ~ Qua kép that: do nhi qua don dinh nhau nhu Mang cdu, Binh bit... ~ Gid qua kép: do nhigu gid qua don dfnh nhau to thanh nhu Mit, Khém. GIAO TRINH THUC TAP SINH HOC DAI CUONG A2 IV. YEU CAU PHUC TRINH Phan thye hanh: Quan sat nhan dign duge céc mau theo yéu cau GV hudng dan. (3 diém) Phan phic trinh: _ 1, Néu ning diém khée biét chit yéu vé dic diém Caulerpa va Cosmarium. (0.5 diém) 2. Ve hinh mét doan tan due hoke edi 6 Sargassum. (1 diém) 3. Vé hinh m6t doan tan Gracilaria cé mang co quan sinh san. (1 diém) 4, Ve hinh va cho biét dic diém cia soi nam. (1 diém) 5. Vé hinh cay Réu twéng gdm thé hé giao tir thu vat va bao tir thuc vat. (1 diém) 6. Vé hinh mét nang quan cia Lygodium duéi kinh nhin néi. (0.5 diém) 7. Giai thich tai sao hét cia Thong nim phoi ra ngoai? (0.5 diém) 8. Quan sét hoa Bup va cho bi 14 dai phu, sé 14 dai chinh, sé cdnh hoa, sé tiéu nhi, s6 bau noan, s6 voi, s6 nuém, (0.5 diém) 9. Lap bang phan loai cdc loai kiéu qua: (10 qua tu chon) (1 diém) Tén qua Kigu qua Die digm nhin bigt sea eee |e Trung tam Hoc ligu @ tai ligu hoc tap ve GIAO TRINH THUC TAP SINH HOC DAI CUONG A2 BAIS DA DANG DONG VAT KHONG XUONG SO! 1. MUC DICH YEU CAU duge su da dang & dong vat khong xuong sng. © Thay dugc nhing diém khéc nhau trong cdu tao co thé sinh vat cia mét dong vat khong xurong s6n da bao bac cao, tit nhimg dong vat c6 déi xting toa tron dén di ximg hai bén, tir chu C6 xoang co thé dén c6 xoang nguyén sinh, tir 6 xoang nguyén sinh dén ¢6 xoang thit sinh nganh tir dng vat don bao dén da bao, tir da bao bac thap dén Il, PHUONG TIEN THI NGHIEM 1. Vat tu, thiét bj Kin hién vi, kinh hin ndi 2. Mau vat ¢ Tiéu ban vinh vién = Amoeba proteus - Leucosolenia - Obelia (hydroids) - Obelia (medusae) - Taenia solium = Taenia pisiformis ~ _ Ascaris lumbricoides. 9 LA Pherdfiiha pe © Mau ngam - Ascaris suum - Ruoi - Tring dat an Tho @ tai liéu h n Guru p va nghi ILL. HUONG DAN THYC HANH 1, Nganh Sarcomastigophora Gém nhiing dng vat don bao chan hach, séng don ddc hay hgp thanh tc doan, Cor quan vin chuyén 1a gia tic, chién mao hoe tiém mao. Thite &n duge tiéu héa nhis cée ‘uh6a, Sinh sin v6 tinh bang céch phan d6i, sinh san hitu tinh bang céch tao, © Tring bién hinh (Amoeba proteus) van chuyén bang gia tic hinh ré cay, gia tie con 6 nhigm vu bat méi, hign dign chi: yéu 6 nude ngot. Quan sit tiéu ban duéi kinh, hién vi 2, Nganh Bot Bién (Porifera) Gém ede c& thé da bao véi cae 16 bio chua 16 ehite thinh m6 hay ea quan, chura e6 Thanh co thé duge cau tao bai hai 16p té bao: ngoai 1a |ép biéu mé det, bén trong a 16p t6 bao c6 40. Gitta hai lop may Ia ving trung giao e6 cde gai xuong gom gai mét try, gai hai tru hinh chir T, gai ba, bon hay nam tru. Hau hét Bot bién hrong tinh, sinh sin hitu tinh hoe v6 tinh, Sinh san v6 tinh bang cach nay chéi hoe sinh mim trong. GIAO TRINH THUC TAP SINH HOC DAI CUONG A2 (Leucosolenia) dusi ‘va nhan dign cde kiéu gai 3. Nginh Xoang Trang (Cnidaria/ Coelenterata). eee Gém nhing dng vt da bdo diu tién c6 hai 14 phOi, cor thé e6 déi ximg toa tron, mang cdc xtic tu. Sinh san v6 tinh hoac hitu tinh hode ca hai. © Thay tire mage ngot (Hydra) hign dign trong céc ao, hd, rudng c6 nhieu thire vat thiry sinh, Xoang vi théng v6i long ca cdc xtic tu. Sinh san v6 tinh bing cach nay chi. © Thiy te t6c dodn (Obelia): T9c doin c6 hinh cinh cay phin nhénh, gdm ede ef thé dinh duong (duéng vi) nho mang nhiéu xtic tu, cd thé sinh sn (san vi) 1én hon khong mang xtie tu nhung c6 chyp ngodi. Quan sit tiéu ban Obelia ducdi kinh hién vi, nhgn dign dung vi va san vi © Thiy tire dang Sita (Obelia) 1a giai doan tri ndi tw do trong chu ky ddi séng cia Thiy tire t6c doan. Co thé hinh di, mép di: mang cdc xtic tu rat ngiin, gidta mat bung cia di fa cudng migng va tin cing 1218 migng. Quan s4t tiéu bin dudi kinh hién vi. 4. Nginh Giun Dep (Platyhelminthes) Gém nhimng dong vat da bao cé 3 14 phéi va voi cdc té bao c6 mite d6 té chite cao hon. Co thé hinh lé hode hinh day dai, c6 déi xting hai bén; c6 dng tiéu hoa & Sén 14 hoac bién mat & San day, khéng c6 xoang co thé; da sé long tinh. * Sin day (Taenia solium) kg sinh trong dng tiéu héa ngudi, k¥ cha trung gian [a Ton, Diu Sin mang 4 giée bam va mot vong ring méc, thin gdm mot day cde dbt sn ké tiép nhau. Quan sat tiéu ban Sén dui kinh hién vi. a ¥ fh la bd, ep VE nathan Tria AAR Ce SAA a 5, Nganh Giun Tron (Nemathelminthes / Aschelminthes) Co thé hinh tru, hai dau thudn, c6 déi ximg hai bén, c6 dng tigu héa, c6 xoang nguyén sinh, c6 sir phn tinh. Giun tron cé thé séng 6 nhimg noi c6 min hitu co, an dong vat nguyen sinh hod ky sinh 6 nguvi, dng vat, thu vat © Quan sét xoang co thé nguyén sinh 6 lat cit ngang co thé Lai dia Ascaris lumbricoides. © Lai heo Ascaris swum: quan sét, nhan dign sy khéc biét vé hinh dang ngoai cua con de va edi 6. Nganh Giun dot (Annelida) : Co thé hinh tru, déi ximg hai bén, phan dét déng hinh, mdi dét c6 mét déi pl van chuyén, e6 xoang co thé thir sinh. Ong tiéu héa phat trién, phan lén e6 hé tuan hoan, hé bai tiét 18 hau don than, mét sé cé hé hé hap. a, Lép Giun it to: (Oligochaeta) © Quan sat mau Tring dat ngdm trong hép. Tring dat gdm khoang 100 - 110 dot, 18 migng nim pt hu m6n, mat lung c6 mau sim hon m§t bung. Dai sinh dy Mét d6i 18 sinh duc duc nim 6 mat bung dét thir 18, mét 15 d6t thir 14, Bén d6i 16 tdi nhan tinh & mat bung an dudi 4 va 8-9, © Quan sat xoang co thé thir sinh 6 lat cat ngang co thé Tring dat Pheretima sp. trude co thé, tin cing 1a nam 6 ba dot 14, 15 va 16. duc cai nim 6 mat bung h gitta cdc dét 5-6, 6-7, 7-8, 2 - GIAO TRINH THUC TAP SINH HOC DAI CUONG A2 b. Lop Giun nhiéu to (Polychaeta) Co thé c6 3 phan khéng déu nhau: Phan trade migng tép trung céc gidée quan, phan than mbi d6t c6 mgt d6i chain bén va phan dudi. Quan st mu Ruoi ngdm trong hop. ¢. Lép Dia (Hirudinea) Co thé hinh try, chia thanh 5 phan: Dau 4-5 dét hinh thinh gide bam truée, c6 migng & gitta, mat lung 6 mit. Phan trurée dai 3-4 dét. Phan dai sinh duc 3 aét. © Phan sau dai sinh duc 15 dét. Phan cudi 7 dét hinh thanh giéc bam sau. Quan sat miu Dia ngam trong hép 000 ° IV. YEU CAU PHUC TRINH Phan thye hanh: Quan sat ede tiéu bin, nhfin dign duge cae mau theo yéu citu GV huéng dan, (3 diém) Phan phic trinh: 1, Vé hinh m6t Amoeba proteu 2. Nhan dign va vé hinh cdc kiéu gai xuong & Leucosolenia. (1 diém) 3. Quan s4t tiéu ban thay tite tGc doan Obelia (hydroids) nhin xét sy khée biét gi c4 thé dudng vj va san vi, (I diém) 4, Ve hinh mot du tran; shag ne £6 {dang is Obi reais, diém) ‘Tung Gove hinpaau Sih “digen) tai ligu hoc tap va nghié 6. NhGn xét sur khdc biét an xoan, on ciia nganh Giun dep, Giun tron va Giun dét? thich. (1 diém) 7. Quan sat hinh dang bén ngoai ctia Ascaris suum dure va céi, néu sy khdc biét gitta hai ca thé nay. (1 diém) ( diém) GIAO TRINH THUC TAP SINH HOC DAI CUONG A2 BAL6 BA DANG BONG VAT KHONG XUONG SONG (TIEP THEO) I. MUC DICH YEU CAU © Nhan biét su da dang ciia dng vat khong xuong séng. © Hiéu duge sy tién héa trong t6 chite clia dong vat khng xuong séng. © Thay duoc cac hoat déng séng va vai tro cua déng vat khong xuong séng trong méi trudng Il. PHUONG TIEN THI NGHIEM 1. Vat tu, thiét bj Kinh nhin noi Khay mo, tm cao su, kéo, kep, kim mii Bang video ido, dinh ghim 2. Mau vat Oe buow (Pila polita), Oc lat (Pila gracilis), Oc gao (Viviparus ratte’), Oc len (Cerithidea obtusa). Mot loai Sd (Arca), Nghéu (Meretrix).. Muc nang (Sepia), Myc ong (Loligo), Bach tude (Octopus) Tém cing xanh (Macrobrachium rosenbergii), Cua bien (Scylla serrata)... Cao cao (Locusta) Trurty BAA PASE ( Rit (Scutigerella) © Sao bién (O¢raster nodulosus) an Tho @ tai ligu II. HUONG DAN THUC HANH PHAN I: QUAN SAT MAU 1. Nganh Chain khép (Arthropoda) Co thé dét xting hai bén va phan dot dj hinh, gita eée thudng tp trung thinh 3 phan (dau, ngue va bung) hodc 2 phan (dau-ngue va bung) hoae tap trung thanh mét khéi. Co quan van chuyén la cae phan phy e6 khép dong. mat kép, m6t so co them: ‘mit don 6 khép dng. Cae dét a, Lop Giap xae (Crustacea) Quan sét Tém cing xanh: jam 2 phan la déu-ngyc va bung. Dau-ngue gém 13 dét tap trung duge p dau-nguc, giép dau-ngyc kéo dai ra phia trudc tao thanh chity dau, dep v6i 2 canh c6 gai sic nhon. Phan bung gém 7 dot, dat thir 7 14 Telson khng c6 phan phy. Moi dét bung c6 1 vong vo, vong vo cia dét trudc lop én vong vo ctia dot sau. © Tom cing xanh c6 1 d6i mit cudng va 19 d6i phan phy: 2 d6i rau, 1 dOi ham tren, 2 di ham dudi, 3 déi chan ham, 5 déi chan bd (chan nguc) trong dé c6 2 Adi truée bién thanh Kim, 5 d6i chan bung dé boi (chan bung 6 Tom edi cdn ding dé 6m tring, doi chan bung thir hai 6 Tém duc c6 “gai” giao phéi) va 1 ddi chan dudi két hop voi Telson lam thanh banh lai. Mi phan phy c6 2 dét géc va c6 1 ho&c 2 nhénh ngon thich nghi véi mét chite nang chuyén biét. 24 - GIAO TRINH THUC TAP SINH HOC DAI CUONG A2 shan bong a _ le a Trung tam lige lieu DA onto fs Sei Hinh 1. Phan tich cdc d6i phin phy cia Tém cing xanh * Co quan hé hap 1a hai b6 14 mang do 14 mang khép va mang chan 6 hai dét géc cla cae chan ngye cing v6i mang thin dinh vio 2 manh kitin tao thinh, © Tom duc c6 2:18 sinh duc 6 dét g6c cia doi chan bd thir 5, Tém edi e6 2 18 sinh duc & gOc ciia di chan bd thir 3. Lé hau mén théng ra mat bung dét cudi cing. Co quan bai tiét nam 6 mét s6 dét. Hé tudn hoan ho, “tim” nim 6 cudi giép dau ngye va 1a phan phinh lén ciia mach mau lug ¢6 kha nding co bép. b. Lép Cén triing (Insecta hay Hexapoda) © Quan sit Cao cdo: GIAO TRINH THUC TAP SINH HOC DAI CUONG A2 Co thé gém 3 phan 1a dau, ngue va bung, Bau 6 6 dét, mang 1 doi rau, 1 doi mi kép va cée phan phy migng. Ngye gdm 3 dot, mang 3 déi chin (doi chan sau rat phat trign goi 1a chin nhay) va 2 d6i cénh (doi canh ngoai day hon gan vao d6t ngue trude, doi cénh trong méng gin vao dét nguc gitta). Bung gdm 11 dét va khong mang phan phu. c. Lép Nhiéu chan (Myriapoda) © Quan sat Rit Co thé cu tao gém 2 phan la dau va bung, co thé dep theo chiéu lung bung. Cac dét bung rat giéng nhau, Dau mang doi rau ngan, riu nhiéu dét Déi chin thir nhat phat trién thanh d6i chan ham c6 méc déc huéng vé phia truée. Déi chin cudi cing thuong dai va dudi vé phia sau, 4d. Lop Nhén (Arachnida) © Quan sit Nhén nha: Co thé mau nau hodc hung d6, c6 phii léng to vang, gm 2 phan la dau ngyc va bung. Diu-ngue do 6 dét hop nhat tgo thinh, phan byng ciing do str hgp nhat ciia 12-13 d6t. Dau-nguc ndi lién véi phin bung bing mét cudng nhd. Dau-ngue c6 6 doi phan phu: I déi kim (kim bién thanh méc 1 dét, ¢6 tuyén déc & géc), 1 d6i xtic tu (con goi la di chan xc gide ngin hon déi chan di; con duc, chin xéc gide bién think eo quan igo cu) va 4 d6i chin di dai c6 nhieu lng, tn cling c6 2-3 méc. Méi chin gom 7 dot: it hang, dét chuyén, dét di, dét dém, dét dng, dot trude ban va dét ban. Dét trade ban cia d6i chain di thit tr e6 hrge long dé ly to tir ede 15 ctia tuyén to. Nhén nha 6 6 ntim tuyén tor nam & mat bung trrée hau mon. TTLMG (Ngamba aden (MM D ghién ctru Co thé doi xiing hai bén, chia Iam 3 phn iad dau, than o phi tang) va chan, ‘Than €6 do che 6 thé tit v6 cling bang calci bao lay co thé. Ong tiéu héa phat trién dy di, Xoang co thé chinh thirc, thu nhé vao xoang bao tim, M6i truéng séng phan bé rong & bién, nude ngot, dat lién. a. Lép Chéin bung (Gastropoda) © Quan sit Oc buow:, . Oc buou e6 v6 xoan trdn de van phai, chan TA mt khéi eo khée & phia bung ¢6 kha ning van chuyén lan s6ng, than nam trén chén (thudng 1 mot kh6i xodn), dau e6 xtc tw cam gide va mat, co thé khong di xting, © Mot sé loai thug gap: Oc lat, Oc ga0, Oc len: b. Lp Chan riu (Pelecypoda) hay Hai manh (Bivalvia) © Quan sat sd huyét: Sd huyét: co thé c6 déi xing hai bén, 2 manh vo déng mé duge nd eo va “ban 1é”, Chin c6 hinh ludi niu, song 6 diy bién, di chuyén cham, © M6t sé loai thumg gap: Sd long, Hau, Hén, Vem. ¢. Lop chin diu (Cephalopoda) ‘ ea _ Bau rat phat trién, chan 1a cde xdc tu ding dé di chuyén va bit méi, xtic tu 06 rit nhiéu giéc bam. V6 chuyén vao trong co thé hoac tiéu giém hoac mat han. Day 1a nhém 6 doi séng rit hoat dng. é * Muc nang: Co thé hinh tii, cé nang 6 mat lung, trong lép do. Dau c6 8 xtic tu ngin va hai xtic tu dai, trén céc xuic tu ngan c6 nhieu gidc bam, GIAO TRINH THUC TAP SINH HOC DAI CUONG A2 3. Nganh Da gai (Echinodermata) Co thé c6 doi ximg ta tron, thanh co thé c6 bd xwong trong gom nhict C6 3 14 phi, thé xoang chinh thite va migng sinh sau, sng 6 bien, © Sao bién: dep, c6 d6i ximg tod tron bac nam, migng nim 6 mat bung, bén trong quanh migng Ia dng nude vong, tir 6 phat ra nam éng nuée ph6ng x@ toa ra nam cénh, moi éng nue phong xa e6 hai dy chan éng. Hu mén nm 6 mat lung. 6 dia trung tam tich biét 1 rt véi céc céich tay. CAnh tay €6 thé uudn hinh song dé di chuyén, Chan ng gitr nhigm vu cém gide va h6 hap la chinh, © Clu gai: co thé hinh céu, ¢6 nhiéu gai nho t6a ra xung quanh, sim calci. PHAN II: XEM BANG VIDEO Noi dung bing hinh : © Cac dac diém cfu tao co thé dé phan loai céc nganh: tir Porifera dén Echinodermata va méi lién hé v6i dng vat 6 xuong séng dau tién (Amphioxus). © Cac hogt déng séng nhu: dinh dutng - h6 hap, cir dng — di chuyén va sy sinh san cia dng vat khong xuong song. © Vai td ciia déng vat khong xuong séng trong méi trudng, Trunks aH SIRS | BRNB2n Tho @ tail 1. 6 Tom cang xanh: (3 diém) ~ Nhan biét giéi tinh, - Phan tich cac d6i phan phu (cit roi cdc 46i phan phy va - Cho biét sé lugng va chite ning cia céc di phan phy, gu hoc tay nghién ctru ép ding thir ty). 2. Quan st céc mau ({rén bang video va mau ngim cia phdng thi nghigm), ghi nhan Jai cdc loai sinh vat v6i tén lop, tén nganh cua ching. (2 diém) Phan phic trinh: 1. Vé hinh | chan bung thir hai va cho biét chan byng cla Tém dutc hay cai ? Tai sao? dim) 2. Banh dau x vao nhimg 6 tuong tmg véi dic diém cia loai va cho biét céc loai nay thuge nganh nao? Ghi nhgn 15 loai. 3 diém) ‘Dike diém Doi xing Phan dot Migng Lop | Nganh Hai | Téa | Bat [Bong] Dj | Sinh | Sinh bén | tron | xing | hinh | hinh | true | sau ‘TAI LIEU THAM KHAO. Abramoff, P & R.G. Thomson. 1994. Laboratory outline in biology VI. W.H. Freeman & Co. New York. Biti Tan Anh va Pham Thi Nga, 2007. Sinh hoc dai cuong A2. Gido trinh. Liu hanh ngi bG. Khoa Khoa hge ~ Dai hoc Can tho. Ban thy vat. 1972-1973. Thuc tip thyc vat. Gio trinh. Khoa hgc Dai hoc dung — Sai gon, BO mon Sinh vat. 1995. Thye hanh sinh hoc dai cuong. Gido tinh, Luu hanh ngi bé. Khoa Sur pham — Dai hoc Can tho. Brum, G.,L. Mekane & G. Karp. 1993. BIOLOGY: Exploration of life. 2. John Wiley & Sons, Ine. New York- Chichester- Toronro-Singapore. Tran Khanh Cong. 1981. Thue hanh hinh thai giai phau thye vat. NXB Dai hoc va Trung hoc chuyén nghiép Ha ndi. McFadden, C.H. & W.T, 1995. Biology. An exploration of life. Trung tetsotdpe CoLNEN-yérkerondoae! (@ 62i liGu h ‘nghién ctu Raven & Johnson. 1995. Student study art notebook understanding Biology. 3" ed. Wm. C, Brown Communications, Inc. USA. Wedzinga, P. 1995. Biology practical for higher (agricultural) education in the (sub) tropics. STOAS Pub. Wageningen. The Nerthelands.

You might also like