BAIL BOI TUQNG, CHUC NANG VA PHUONG PHAP NGHIEN CUU CUA XA HOI HOC NONG THON Xa hoi hoc néng thén 1 mot chuyén nganh ciia Khoa hoe x4 hdi hoc. Viée xée dinh doi tong, pham vi nghién cxu cua né la mot trong nhiing yéu cau co ban cho viée xay dung ly thuyét chuyén nganh ctia x2 hGi hoe. 1. DOI TUONG NGHIEN CUU CUA XA HOI HQC NONG THON 1.Khai nigm nong thn, x4 hGi ndng thén va x4 Gi hgc ndng thon. Nong th6n 1a mt hinh thie cur tri: mang tinh khong gian — lanh thé. xa hoi cla con nguéi, noi sinh séng ca nhimg nguéi chu yéu kim nghé néng va nhimg 6 lién quan true tiép hay gidn tiép dén hoat d6ng san xuat néng nghiép. XA hoi néng thon 1a mot cng dong xa hdi c6 t6 chite gdm nhiing ngudi cling chung sng véi nhau é néng thon, hop téc voi nhau thanh nhimg don vi xa hoi (gia dinh, dong ho, hang xém...) dé thoa man cdc nhu cdu xa hi co ban, cing chia sé mt nén van héa chung va hoat dng nhur mét don vj xa hdi e6 tinh doe Kap tuong déi. Xa hi hoc néng thén la mét linh vue chuyén nganh eiia xB hdi hoe, nghién iru ngudn géc, ban chat, cée quy luat chung cia su tn tai, hoat dong va phat t cia xi héi néng thén; nghién city cac van dé x4 héi, cdc hién tuong xd héi va cdc qua trinh xa hdi dién ra trong xa hi néng thén véi tw cach 1a mét hé thong mang tinh chinh thé. 2.961 trgng nghién eitu eda x4 hi he nong thon Xée dinh 16 déi tuong nghién ciru ciia x4 hGi hoc néng thon c6 ¥ nghia hét site quan trong ca vé ndi dung va phuong phap nghién ctu. Vé noi dung, né cho ching ta biét x4 h6i hoe néng thén chu yéu tap trung nghién ctu nhimg van dé gi, ding thoi cho phép phan biét x2 hdi hoc néng thén véi céc nginh khoa hoc kl ciing nghién citu vé x4 hi hoc néng thon. Trén co so ndi dung nghién citu ma dinh va Iya chon nhing phuong phip nghién eitu, diéu tra xa hoi hoe t6i mu phi hop véi cdc dic diém ciia x4 hdi nong thon. Khich thé nghién eiru cia xi hi hoe néng thén li hé théng x2 hoi néng thén, bao gm nhiing con ngudi néng thon, nhing nhém, nhiing céng ding x3 hoi ndng thén véi tu cdch 1a nhimg chi thé hoat dong, cing véi nhimg sin phim cia chinh qua trinh hoat déng d6. Ngoai ra, x hdi hoe néng thén con quan tim nghién ctru nhiing gi thuéc kién tric thuong ting cla néng thén nhu phdp luat, van héa, tur tuémg, tam ly, dao dite, 1éi sing, Xa di hoc n6ng thén thudng tap trung nghién ciru cae van dé sau: - Nghién cvtu lich sir hinh thanh va phat tién cia x2 di néng thon qua ic thi dai khéc nhau trong lich sir, cdc yéu t6 anh hudng dén sy thay déi va phat trign cua néng thon. Trong pham vi niy, x3 hi hoc néng thén ciing die bigt quan‘tim nghién citu nhing bién déi cua ndng thén do tac déng ctia qué trinh d6 thi hoa manh mé trong thé gi nay. - Nghién ciru co cau xa hdi néng thén bao gém co cau xa hdi — giai cap va phan tang x hdi @ néng thén, co céu xa hdi — lao déng nghé nghiép 6 néng thén thén, co cau x4 hdi — nhan khau & néng thon. - Nghién citu cdc thiét ché chinh tri - x4 hi 6 néng thén bao gém thiét ché lang, thiét ché gia dinh, thiét ché dong ho va hé théng chinh trj 6 néng thon - Nghién ettu cde dic diém, tinh chét eta nén vin héa n6ng thon. = Nghién citu cdc dic diém cia 16i séng néng thén, cde yéu t6 va diéu kién hinh thanh 16i séng néng thon, viée sir dung thai gian nhan r6i 6 néng thén. Ngoai nhig van dé co ban néu trén, cdc nha nghién ctru x4 hdi hoc néng thén cdn chit ¥ nghién ctu cdc van dé xa hdi cu thé: ~ Cie dic diém, khuynh huémg xa hdi ciia lin séng di dan tir néng thén ra cae ving 6 th ~ Van dé gitt gin, bio vé sinh thai, mdi truéng tr nhién & néng thén trong diéu kign 4p dung cdc thanh tyu khoa hoc — ky thuat va céng nghé vao san xudt néng nghiép. = Cae dic diém xa hdi va yéu cdu bite xtic day manh qua trinh dé thj hoa nong thon. - Cée bién phap khée phue tinh trang lac hu, nghéo nan, ting bude gi quyét cdc khac biée xa hdi co ban gitta néng thén va thanh thi, dura ndng thén xich Jai gn thanh thi. Déi v6i nude ta cé 161 75% dan sé séng 6 cic ving néng thon trai dai tir Nam véi nhiing phong tuc, tap quan rit da dang va phong phi nén vige nghién citu néng thén 1a rat quan trong. Da cé rat nhiéu vin dé cia néng thén duye nghién ciru nhur sy thay d6i co cdu xa h6i 6 néng thén, su tie déng cua chinh sch, nbit 1a chinh sich vé dat dai déi véi néng dan, nghién ciru vé su dich chuyén lao déng nghé nghiép cia néng thén trong qua trinh céng nghiép héa, hién dai hoa néng nghiép va phat trién néng thon hign nay. Nghién cifu sy ton tai va phat trién eta cée nghé truyén théng, nhit la xem xét ede yi ‘de Ling nghé c6 1 tai va thich tng voi xa hdi hién nay. Ngoai ra, con nhieu nghién ctu kha lién quan t6i 1di séng, van hoa cua cGng dong Ling x4, van dé dan sé, lao dng va viée lam, van dé x6a d6i giam nghéo, van dé phy nit néng thén két hon v6i nguoi nude ngoai, vin dé giai quyét té nan xa hdi. 3. Méi quan hé gitta x4 héi hoc ndng thén ya cac linh vue chuyén nganh xa hi hoc @Quan hé gitta xa h6i hoc néng thén va xa hi hoc dé thi Negay trong xi h6i hoc, dudng ranh gidi gitta x2 hOi hoe ndng thén vi xa hi hoc dé thi chi yéu dua trén su phan biét Kinh thé cu tra cia cdc céng ding néng dan va thi dan. Duéng ranh gidi d6 1a khong tuyét déi. Gitta néng thén va 46 thi c6 nhimg khu vue dan xen thudng duge goi la ving ven d6 hay viing d6 thi Bic vihéa. Trong khu vue nay, khOng gian x2 hi thuong xuyén mang tinh “ban néng, ban thi”. Nine vay, x2 hi hoc néng thén va xa hGi hoc dé thi khéng phai 14 hai phan hé khép kin ma cc phan hé xa hdi ny Iudn gin b6 chat ché v6i nhau. Céc quan hé qua lai gira néng thén ~ d6 thi tré-thanh di twong nghién ettu ciia ca hai Tinh vye nghién cru chuyén nganh xa hdi hoe. Sy gin bé clia x4 hi hge ndng thén va xa héi hoc dé thi cdn thé hién 6 ché ca hai linh vue déu nghién ettu sw di er gitta néng thén va thinh thi. Trong st phat trign ctia xa hoi, xu thé gia ting ding nhdp cw cla nhiing ngudi tir ndng thon ra d6 thi tré thanh mt quy luat tt yéu, Chinh vi thé, x2 hdi hoe néng thén va x3 Hic thi nay hoi hoe dé thj déu khéng b6 qua vie nghién ecru hign tugng xa hoi cing véi nhiing hé qua cia né, b) Quan hé giita xa h6i hoc néng thn va xa h6i hoc gia dinh Xi hoi hoc néng thén nghién eitu vé gia dinh néng thén. Nhung xa hoi hoc néng thén nghién cir mét céch cu thé nhimg hinh thite cita gia dinh néng thén, nghién ctru co cau gia dinh, hé thong gia tri ciia gia dinh néng thén, nhimg cung cach img xir, cdc méi quan hé ciia gia dinh véi ho hing, véi cng déng Ling x4, vai tré clia gia dinh trong hé théng x4 hi néng thén. Mat khde, x4 hdi hoc néng thén cing nhw xa hdi hoe gia dinh déu nghién ctu nhimg hinh thite hén nhan & néng thén do cde céng déng x& hoi dat ra theo nhimg lugt 1é nhat dinh, Xa hdi hoc ndng thon nghién ctu nhing quan hé bén trong cia gia dinh néng thén véi nhimg biéu hién dac thi cua né, ching han nhu quan hé gitta cdc gidi trong gia dinh, vin dé binh ding trong gia dinh, cdc chite ning dic thi cia gia dinh ndng thén... Ngodi ra x2 hi hoc ndng thén edn nghién ettu sur bién adi cua gia dinh néng thén nhu nhan khdu, thé hé va cung cach sinh hoat, 16i séng dic thi: ctia cdc hd gia dinh néng thén. Trong khi 46, x3 h6i hoc gia dinh nghién cttu lich sit gia dinh, nghién citu gia dinh dé thi, cée quy luat chung cia gi dinh, .Néi tém lai, nhiing van d& x hdi dac thi ciia gia dinh néng thon mi x2 hgi hoe gia dinh khao citu thi ciing duge xa héi hoc néng thén dé cAp t6i. ©)Quan hé gitta xa héi hoc néng thon va x hdi hoe van héa Néu xa hdi hoe van héa nghién ecu sy hinh thinh va chi phéi cia nhimg gid tri chuan mye vin héa d6i voi cdc hanh vi cita cde chi thé x hGi, thi x4 hdi hoc néng thén chit ¥ dén nhiing quy luat vin héa chi phéi hanh dong cia con ngudi ndng thén. Trong d6, xa hdi hoe ndng thén chi trong nghign ettu, xem xét nhimg gid trj van héa truyén théng anh huéng dén cung eéch img xt va hinh vi cia cae chi thé x8 hdi ndng thén; nghién ciru cic thiét ché van héa & néng thon va vai tr ciia ching trong isi sng xa hoi. Néi cach khac, né nghién ctu ede quy ut van héa — xii hgi etia xa. hgi ndng thén. d)Quan hé giita xd héi hoc néng thén va xa héi hoc kinh té Xa hi hoc néng thén nghién ctu cdc hoat déng lao déng kin té cia cic chit thé x4 héi & néng thén; nghién cia céc khia canh xa héi ctia qua trinh phan céng lao d6ng xa hdi cing nhu sy chuyén déi co céu lao dong nghé nghiép xa hi6 néng thén; nghién céru hoat dng cia kinh té hé gia dinh trong co ché kinh té thi truéng. Su phan céng lao déng trong céng déng x4 héi néng thén néi chung va trong cac hé gia dinh néi riéng; nghién ciru quan hé ciia céc gidi trong hgp tic va phan céng lao dng 6 néng thon... Xa hdi hoe kinh té cing nghién ctu nhing quan hé xa hdi, nhung x2 hdi hoc kinh té con mé rong pham vi nghién edu sang cdc linh vue khac, cde phuong dién khac cia déi séng néi chung. e)Quan hé gitta xa hoi hoc ning thén vir xaihGi hoc php ludt Ca hai déu chi ¥ dén cde quan hé phap ly va cde quy luat chi phéi hanh vi trong Tinh vue lip phap. Nhung khac véi xa hdi hge phap ludt, xa hoi he nong thon chit ¥ dén su chi phéi ciia cac luat 16, 1é théi, tap tuc ctia cée céng dong, cac nhém xi hdi de thi: 6 néng thon, Déi véi x2 hoi hoc phap ludt, pham vi nghién ctu cia né khdng chi trong khu vue néng thén ma né cn nghién cttu cde quy luat phap luat, cdc quy pham phap luat chi phdi 44 Ngoii ra, x4 hi hoc néng thn con quan hé voi nhimg chuyén ngnh xa hdi hoc khae nhu xa hdi hoc dan sé, x h6i hoc y té, xa hGi hoe gido duc, xa hdi hoc quan ly, xa héi hoc céng nghiép, x3 héi hoc lao ddng, x4 hdi hoc ti pham, xa hdi hoe ty te. I. CHUC NANG CUA XA HQI HQC NONG THON Vai tu cach 1a mét chuyén nganh cita x3 hGi hoe, x8 hdi hoe néng thon thye hign cde chiée ning cua x4 hi hoe nhu: ehire nang nhan thite, chife nding thre én trong quan ly diéu hanh xa héi, chite nang dy doan, dir bao vé sy phat trién cua hing qué trinh va hign trong ctia xa hoi ndng thon... 1, Chite nang nbn thire Xa héi hoc néng thén cung c4p nhiing tri thire can thiét dé hiéu biét thuc trang cita x8 hoi ndng thon, Né tao Iai bite tranh hign the sinh ding va cé duge cach nhin nhin ding ban chat cia x2 hoi ndng thon, Ngoai ra, x2 hdi hoe néng thén cdn cung cdp ly thuyét vé x h6i néng thén, dura ra mét ly ludn hoan chinh vé xa hdi néng thén, voi mét hé thong khdi niém, pham tra dé nghién ciru nhiing khia canh khac nhau ctia dai séng xa héi néng thén. 2. Chite nang thye tién Xa hdi hoc néng thén cung cap va lm giau hé thing tri thize vé xa hi 2 thén, dem lai nhing céch nhin khoa hoc vé co ché van hanh cua xa hoi ndng thon. Nhimg nghién ciru nay sé dem lai nhing théng tin can thiét cho cng téc quan ly diéu hanh x4 hdi, cing véi nhing dé xudt va kién nghj cu thé ctia cdc céng trinh nghién ciru vé néng thén sé dem lai déng gép nhat dinh cho viée dé ra cdc chinh sich phat trién xa hi néi chung va néng thén néi riéng Ngoai ra, x2 hdi hoc néng thén cin dem Iai mot sw hiéu biét cu thé thai vé sur khie biét gitta ndng thén véi d6 thi, Trén co sé dé tim ra duge nhing gidi phap chién luge cing nhu sach luge nhim xéa di su khac biét dé, 03. Chite ning dy doan, dy bio Tur nhiing théng tin ma x4 héi hoc néng thén thu thap duoc gitp cdc nha quan ly x2 hGi c6 co sé lp ké hoach phat trién xa héi, dinh huéng xay dung chinh sfch x8 héi ding din hop quy Iuat. IILPHUONG PHAP NGHIEN CUU VA THU THAP THONG TIN, DU LIEU CUA XA HOLHOC NONG THON 1. Phuong php nghién ciru ciia xa hdi hge ndng thon Xa hGi hoe néng thon vdi tur each 14 mot ngdnh khoa hge xa hdi hye chuyén c6 méi lién hé chit ché voi x4 hoi hoe dai cuong va cde nginh x3 hdi hoc chuyén bigt khéc, léy co sé ly Iwan va phuong phap lugn triét hoe duy vat bién chimg va duy vat lich sir dé nghién ciru va giai thich nguén géc, ban chat cia su kign, hign tong xd va cde qua trinh x3 h6i dang dign ra trong xa hdi néng thon. Xa héi hoc néng thén van dung cac phuong phép tiép cn hé théng cau tric ‘va phuong phép tiép cn lién nginh khoa hgc trong dé cé todn hoc, légic hoc, thong ké hgc...dé phan tich va tong hop cdc théng tin, cac s6 ligu diéu tra xa h6i hoc vé cdc vin dé ca xa hoi ndng thon. Dui day 1a cdc phuong phap nghién ctu ciia x4 hGi hoe néng thon a)Phuong phap thie nghiém xa hoi Phuong phap thye nghigm li mét phuong phép cua khoa hoc ty nhign duge van dung vao trong nghign eéru x3 hi hoe. Trong nghién ettu xa hoi hge néng thon , dé vin dung phuong phap nay, cAn chon ra mOt déi tugng nghién cima nhat dinh ‘voi nhing diéu kign dat ra dé tién hanh tac dng thye nghiém. Nha nghién ctru xdy dung chuong trinh nghién ctru, tim nhing didu kign nhat dinh dé khéng ché nhimg tac dng ngau nhién trong pham vi nghién citu cia minh; sir dung nhiing tac dong a dur dinh, sau d6 quan sat, ghi chép va phan tich nhimg tic d6ng nay sinh trong qué trinh nghién cttu, chi ra nhimg nguyén nhan vi quy ludt Lim nay sinh nhimg bién déi nay. Dfy 1a phuong phap khé thuc hign, béi vi né ddi hoi thoi gian, céng sitc. Hon thé nita, con nguai trong hoat d6ng cua minh khéng phai nhur nhiing chat ty nhién, trong qué trinh thye nghiém sé luén nay sinh nhimg bién c6 ngoai dur dinh da dat ra. Tuy nhién, day vin 1a mét phuong phap quan trong dé ngudi nghién ciru cho dng tim tdi nhimg quy luat bién ddi ciia x4 hdi ndng thon mét cach khach quan. b)Phucong php lich sit Day la phuong phip ciia sit hoc duge vén dung vio nghién ctu x3 hdi hoc n6ng thén . Nguoi van dung dau tién la A. Comte, Nhd vio phuong phap nay c6 thé Kkhéo sit sir hinh thinh va phat trién eta déi twong nghién eitu trong lich sir cita n6. ‘Trong khi van dung phuong phap nay, nhé vao cach thie phan tich tat nha nghién ctu co thé tai dung lai bire tranh vé hoan canh, diéu Oi va van héa dé xc dinh ngudn géc ra doi, cing nhu dién bi va trinh tw phattrién cua déi tuong nghién citu, diéu kién lich sir lam cho co cu cia déi tuong bi thay déi...Trong nghién ctru x4 héi hoc vé néng thén, van dung phuong phap nay la can thiét. Vi dy, muon nghién citu vai tro cia dong ho trong c6ng dong xa hoi néng thén, viée nghién ciru théi diém hinh thanh céc quan hé than t6c trong. trinh str cho phép m6 ta sinh d6ng ve doi tugng cua nhig nghién ctu xa hdi dong ho, vé co cau clia né trong hién tai va tuong lai, ©)Phuong phap déi chiéu so scinh Day A phuong phap thudng duge van dung trong nghién ciru x4 hoi hoe nong thén, bang phan loai, 46i chiéu nhing hién tong va nhiing qua trinh dang nghién citu ciia x3 h6i hoe nOng thén theo nhiing tiéu chi nhat dinh dé tim ra hing nét dae thi trong tién trinh phat trién cia nd, Thong thuong ngudi ta tién hanh déi chiéu d4i tong nghién ctu theo thdi gian; hoc tién hanh déi chiéu nhiing hign tong, nhiing qué trinh durge nghién ciru dang xay ra 6 nhiing khu vure néng thén khiic nhau dé thay nhimng nét dic thi trong sir biéu hign cita né. Tay theo mé thire nghién ctru cia nguéi nghién citu ma cé cach déi chiéu, sinh khée nhau. Vi du, dé nghién cia vé co cdu xa hdi cia lang xa, cin c6 su déi chiéu cau tric ca lang xa c truyén va ling xa hién dai dé déi chiéu sy hign dién cia c6ng ding lang x4 Bac bo véi nhitng lang Nam bé, tir dé khdic hoa nhimg nét dic thi ciia Ling xa Vigt Nam. d)Phucong phap thong ké xd hoi hoc ‘Trong phong phap nay, cc thugt ngit toan théng ké da duge tin hoe hoa hon toin, Dé 1a céng cu hitu higu dé xtt ly va thu duge nhing théng tin dinh Iugng ciia mét cude nghién ettu x2 hi hoc. Bé sir dung phuong phap nay, ede nha nghién ctru, c4c nha xa hdi hoc khéng nhing can cé su hiéu biét vé cach sir dung cae Kip trinh tin hoc ma con phai hiéu céch xée Lip nhimg méi quan hé, cae tuomg quan gitta nhimg bién cé duge quan sat trong khao sat, nghién ctru xA hdi hoc néi chung va xa héi hoc néng thén ndi riéng. Dic trung ctia phuong phap théng ké x4 héi hoc duoc van dung theo chwong trinh tin hoc nay cho phép rit ra nhimg théng tin thir cdp vé mat dinh lugng, duge biéu dat thanh nhimg con sé cy thé. Nhimg sé ligu vé ting suat, ve cde tuong quan déu chia dyng nhimg théng tin vé d6i tong nghién ciu ma nha x4 hi hoe quan tim. Céng cy cye ky hitu higu nay cho phép nha xa hdi hoc tim kiém nhiing thong tin can thiét dé danh gid d6i twong nghién ctru mot cdch khach quan, chin thy. e)phwong phap chon mau trong nghién ctu xa héi hoc néng thon Die thi ctia x4 hi néng thén thé hién 6 ché cde quan cu x4 héi trai dai trong kh6ng gian dia ly rong ln. Chinh vi vay, dé nghién etru khao sat x hoi néng thon Juén phai tinh dén nét dc thi nay. Hon thé nia, nghién eitu xa h6i hoc it khi e6 dt didu kign dé c6 thé khao sat trén toan bd téng thé cac déi twong nghién citu ciia x3 h6i néng thén. Théng thudng, viée nghién ci x4 héi hoc néng thén duoc tién hoc 50hanh trén nhimg miu nhat dinh. Mau nay duoc chon theo mét thé thire nhat dinh, vva thé thite d6 duoc goi la phuong php chon miu. Phuong phap chon mau xuat hién trong thong ké hoc nhung né ngay cang duge ap dung réng rai trong nghién ciru x4 hdi hoc. Thye chat ciia phong phap nay 1a 6 chd, né dem lai kha nang rut ra két luan vé dic trung cua toan b6 tap hop cée déi turong nghién cifu bing céch chi xem xét chiing qua m6t b> phn nao d6 ca tip hop nay, Tap téng thé 14 tap hop cdc phan tir nghién cifu eta khdch thé. Vi dy nhu, toan bé sinh vién ciia Trudng dai hoe Can Tho Ia tap tong thi sinh vién, Vi rit ra mot b6 phan, don vi nghién citu tir tip tng thé cde d6i tugng nghién exw duge gola phuong phap chon miu. ‘Méi phan tir cua tap mau duge goi la mét don vi chon. Tat cd nhimg phan tir duge chon va nit ra tir tip téng thé duge goi 1a don vi nghién etru, Cac don vi durgc chon goi 1a tap mau. Néu nghién ciru diéu tra xa h6i hoc trén tat ca cac pl tt ngudi ta goi dé 18 mot nghign ci ting thé. Mau 1a mét b6 phan cua tap téng quat véi tu cdch 14 nhig khach thé quan sit duge, ching duge nit ra theo mét cach thie nhat dinh, Néu cudc khao sat xa Gi hge duge tién hanh theo mau da chon thi cudc nghién ctru, Khao sat xa hdi hoc 46 duge goi 1a nghién ctfu chon mau. 6 day, c6 nhiéu bude tién hanh chon mau va nhiéu céch chon mau nhu chon mau ngau nhién thuan ty, mau khoang céch, mau ty Ié, mau phn ting, mau c6 diéu kign, 2. Phong phép thu thip théng tin, dit ligu cita xa hi hgc nong thon Xa hi hoe néng thén la m6t inh vue chuyén nganh eta x2 hdi hoe nén nd phai sir dung cée phuong phap nghién ctu, diéu tra x3 hi hoc, thu thép thong tin xa hdi nhu théng ké x4 héi, quan sat, phong van, phat ~ thu phiéu tring cau y kién(ankét)... Tay theo timg vin a8 xa hgi cu thé cin nghién ciru ma Iya chon ra cde phurong phap t6i uu hode sit dung két hop cic phuong phép khdéc nhau nhim dat higu qua cao trong hoat dng nghién eitu. a) Phuong phép stu tém va phan tich tai liu. Day 1a phuong phap nghién ciru dya trén céc tw ligu, van kign, cae tic phim (sich béo, céng trinh nghién ctu) cé lién quan nhim phuc vu cho muc tiéu nghién ctu, ‘Tai ligu 1a hién vat mang lai cho con ngwi hiéu biét vé van dé gi dé ding dé truyén di hodc bio liu théng tin. Trong nghién ciru xa hdi hoc, tai ligu 1a ngué cung cp théng tin nham dap tmg mue tiéu nghién eiru. Cé 4 loai tai ligu: tai Ligu viét, tai ligu théng ké, tai ligu dién quang va tai ligu ghi am. ‘Vé nguén tai ligu co thé thu thap qua thu vién, téng cuc théng ké, ‘cuc théng tin luu tri, qua cdc ca nhan.Tinh chan thye cua tai ligu tuy thuge vao ban géc, ban sao, tén, logi tai ligu, myc dich cia tai ligu, n6i dung ctia tai ligu. ‘Yéu edu d6i véi phuong phip phan tich tai ligu 1a doi hoi phai phan tich e6 /hé théng, tir d6 rit ra nhimg théng tin can thiét dp img duge muc tiéu nghién cru. Mit khéc, phai phan logi, Iwa chon, khdi quat, so sdnh théng tin tir eée tai ligu. Nhimg két ludn rit ra tir tai ligu phai c6 gid tri thiét thye vé mat Iy Iuén va thy , dap tg duge mye tiéu nghién eiru, Uu diém ctia phwong phap phan tich tai ligu ~ Gitip nghién ettu nhiing d6i twong trong qué khit hoje hign tai khi nguti nghién ciru khéng cé dip tiép xiic truc tiép véi déi tuong. ~ ft vuéng mic hoac bi phan tg tir phia déi tugng. = Tiét kiém théi gian, céng strc, tién bac ma vin dim bao tinh chinh xéc hoa hoc. Nhuge diém ctia pheong phép phan tich tai liéu ~ Tai ligu it duge phan chia theo dau higu ma ta mong muén. -D i anh hudng boi quan diém, tu tuong cua te gid. ~ Nhiing tai ligu chuyén nganh doi héi phai cé chuyén gia c6 trinh d6 (vi du chuyén nginh vé phap ludt, t6n gio, ngon nga, chinh tr...) b) Phicong phap quan sdt. Trong cac khoa hoe cu thé cing nhu trong cugc séng hang ngay, quan sat duge sir dung nhw mét céng cy quan trong cho vige thu nhan théng tin tir thure té. Xa hOi hoe coi phuong phap quan sit nhu 1a mét trong nhing phwong tién thi gitip cho nha x4 hdi hoe tigp cin voi thyte t6 xa hoi, Day 1a phurong phap thu thap théng tin so cAp vé déi twong nghién ctru bing cach tri gide true tiép va ghi chép ti mi moi yéu t6 c6 lién quan dén d6i tugng nhién cia v 4 myc tiéu nghién eu, Trong nghién citu xa h6i hoc, phuong phap quan sit doe ding kha phd bién. So vi cde phuong phdp khdc, quan sat ¢6 Ii thé gidp nha nghién ctu thu thap, Iva chon cae dit kign, cae kiéu ting xtr khéng loi, xay ra truc tiép trude mat ngurdi nghién ctu Quan sat phai dam bao tinh hé théng, tinh myc dich va tinh ké hoach. N6 durge sit dung khi: ~ Nhimg théng tin cn thiét cho ngudi nghién ciru khong thé thu duge tir cde phurong phap khée. ~ Phye vu cho nhimg nghién céru dy dinh thm do.- Bé sung cho viéc trinh bay hay kiém tra cdc gid thuyét. ~ Kiém tra, xéc nhin nhing két qua thu durge tir cdc phuong phap khadc. Clie bueée ctia qué trinh quan seit: Buc 1: Xac dinh muc tiéu, khch thé va 44i tuong quan sat Bude 2: Xéc dinh thai gian Bude 3 : Lya chon logi hinh quan sit Bude 4: Chuin bi cdc tai ligu va cong cy, thiét bi ky thudt Bude 5: Tién hanh céc cude quan sit, thu thap tu ligu va théng tin, Bude 6: Ghi chép két qua, bién ban quan sit Bude 7: Kiém tra viée thuc hién cdc quan sat Buse 8: Bao cdo. Trong bao céo edn phai c6 théng tin vé théi gian, dia diém va hod canh tién hinh quan sit; de diém ciia ngui bi quan sit, céc sy kign bi quan sat, nn ‘xét vai giai thich cua quan sat vién. (Cai kiéu quan sdt, bao gém: ~ Quan st khéng chuiin mye va quan sit e6 chun mu. = Quan sit khong tham dy va quan sat c6 tham du. ~ Quan sit cng khai vi quan sat bi mat. Quan sit bi mat c6 loi thé hon quan sét céng khai vi né tranh cho ngwéi duoc quan sat sw cing thing vi nhing phan tmg cé thé xay ra. Ui diém cia phwong phdp quan sdt ~ Biét duge nhimg bién déi khdc nhau cita d6i tugng nghién eéru khi né vita méi xuat hign, - ft gay phan img tir phia d6i trong nghién ciru va cing khong go bé vé thai ‘gian quan sit. Niuge diém ctia phong phép quan sét ~ Quan sat chi str dung cho nghién citu cia nhiing su kign hign tai mi khong cho nhiing sy kign qua khit va tuong lai - Tinh bao trim eda quan sat bj han ché va nhidu khi bi anh hudng béi ¥ thie chi quan cua ngui quan st - Quan sat chi duge ding nhu mét phuong phap hé tro, thye hién véi qui mé nh6, vi cdc miu nghién ctru nh6, c) Phuong phdp phong van. Trong khoa hgc cing nhur trong dai séng hing ngay, phong van duge coi 1a mét phuong phap phé bién dé thu thap théng tin qua viée hoi va tra Idi cdc cau hoi.Trong xa hGi hoc, phuong phap phong van cting durge coi la mot trong nhimg 10phuong php quan trong dé thu thap thong tin thye nghiém. G day, phéng vin dyoc xac dinh théng qua vige tic dong tam ly - xa hdi true tiép gitta ngwai di hoi va ngudi tra Idi én co so dé tai va mye tiéu cla mot cude nghién ctu x Gi hoe ‘Vé hinh thir phéng van, cé hai loai phong van chi yéu: phong van sau ‘va phong van bing bang hdi in sn. Phong van sau thwrémg duoc thuc hign nhim dé khang dinh khai thac va hiéu biét sau sic nhing khia canh théng tin ma qua trinh nghién ciru chua duge 13, Déi voi phong van theo bang hoi thi théng thudng cudc phéng van duge tién hanh trén m6t bang héi duge chudn bi mot cach chu déo. Vai tO cia ngudi phong van gan lién véi vige lim ro nhimg van dé ma anh ta can phai thye hién truée ngudi duoc hdi, trén cor sé nhimg cau hoi duge sip dat va duge trinh bay trén bang héi. Cae yéu edu cia cude phing van Can chon dia diém, tinh hudéng va thdi gian phéng vin cho phi hop. Didu nay c6 ¥ nghia rat én d6i véi tinh khdch quan ciia thong tin thu duge. Viée xac dinh cuéc phong van duge thye hién o dau, vao thoi diém nao cho thich hgp 1a hon ton phy thuéc vao déi tong duge phéng vin ciing nhu muc tiéu va ndi dung ctia cuge phéng van. Vige ghi chép 6 thé duge thye hign mt cach tryc tiép hoac bang may ghi fm (tuy timg loai phong van ma xa dinh viée ghi chép cho phi hgp). Can ett vio ngi dung va déi tugng dure phéng van dé chon nhiing ngudi phong van cho phit hop ca vé gidi tinh, tuéi tac, thai d6 va trinh d6 hiéu biét. Ui diém cia phwong phap phong van séu: = Trong khi phong vn, ngudi phong van thuong ding cdc ky thudt thim do, goi mé dé tim cae théng tin can thiét qua cau tra li cia déi tugng. Nguoi nghién ctu cé thé chi déng néu lai cau héi khi can thiét, thm chi c6 thé cling mét ndi dung, mét yéu cdu nhung cé thé dat ra cu héi khéc nhau v6i nhimg d6i tugng khae nhau. ~ Ngudi hoi ciing cé thé té nhi theo ddi, kiém soat thai d6, cung cach phan img cia d6i twong 48 xe dinh d6 tin ey ciia cau tra li ulNhugc diém ctia phwong phap phong van séu. - Mt cuge phéng van tét doi héi kha nhiéu céng site, phuong tign, tai chinh, Hon nita, mét cuge phong van qui m6 thuéng di hoi nhiéu thi gian di chuyén, tiép xtc véi déi trong. - Vi la phong van truc tiép v6i déi tugng, do 46 ciing phy thuge vao ca tinh, trinh d6 cua déi trong hoe cia chinh ngudi nghién cir, - Doi khi do thoi gian han ché, do hoan cénh thie ép nén anh hudmg dén chat long edu tra Idi Uu diém cia phuong phép phong van bang bang hoi: ~ Cing mét lic thu duge mét khdi lugng théng tin kha 1én trén nhiéu déi tugng nghién ctu. = Duge thuc hién véi téc 46 nhanh chong, sir dung it chuyén gia va dé thyc hign véi qui mé vita, nho. = Cae s6 ligu thong ké it nhiéu cé6 site thuyét phyc va co kha nang dinh hug cho sir phan tich, dinh gia. Nhwoc diém ctia phwong phdp phong van bang bang hoi: S6 phiéu thu vé khéng day dit. Nguoi duge héi 6 trinh 6 khie nhau nén 6 cau hoi tri 1di duge, ¢6 edu hoi tra Wi khong 10, Nhin chung, hign nay phéng van la mot phuong phap duge str dung kha Ong rai trong cac cudc didu tra xa héi hoc, béi vi né cé thé khac phyc duge nhimg han ché cia cdc phuong phap khac. Ngoai cde phuong phdp ké trén, trong diéu tra nghién ctu xa hdi hoe ngudi ta con sir dung hang loat cde phuong phap khdc dé thu thip théng tin nhur: - Phuong phap phan tich quy thi gian ~ Phuong phap phan tich ndi dung - Phuong phap trie nghiém - Phuong phap nghién cifu tam sinh ly. 23.Cae bude tién hanh mot cude diéu tra x4 hdi hoc @)Giai doan chudn bj Giai doan chuan bj c6 ¥ nghia hét sire quan trong d6i vai bat ky mot cudc digu tra xa hdi hoc nao. N6 anh huéng téi sy nghién citu, sy thanh céng hay that bai cua cudc diéu tra. Giai doan nay chiém nhiéu sy dau tu vé mat tri tug, sire hye va thai gian. Né ddi hoi ngurdi 18 chite cude diéu tra phai 6 trinh d6 tur duy vimg vang, su am hiéu thuc tién sau sic vé déi twong nghién cir, su thanh thao vé ly thuyét va thuc hanh diéu tra. Chinh vi vay, d6i v6i mét cude diéu tra xa hdi hoc cn c6 swt chudn bj mot cdch chu do, nghiém tie vi khoa hoc. O giai dogn nay cdn phai tra Ii duge cdc cau hoi sau day: - Ching ta thu thap théng tin gi? Nghién evru edi gi?(xae dinh déi twong nghién cir) ~ Ching ta thu thap théng tin 46 6 dau? Nghién ctw ai?(xae dinh khach thé nghién ctu) ~ Ching ta thu thap théng tin d6 46 Lim gi?(xae dinh muc dich nghién etru) ~ Ching ta thu thép théng tin d6 bing céng cy gi? Phuong tign nio%(xac inh phuong phap thu thap thon tin) Giai dogn chuan bj gdm céc bude sau: Buc 1: Xac dinh van dé nghién ciru va tén dé tai nghién ctu Bue 2: Xic muc dich va nhién vu cia cude diéu tra Buc 3: Xay dung gia thuyét nghién ctu Bute 4: Lya chon phuong phip thu thap thong tin Buse 5: Soan thio bing héi Buréc 6: Chon mau diéu tra Buée 7: Lap phuong dn sir ly théng tin, Bue 8: Diéu tra thir, hoan chinh lai toan b6 bang hoi b)Giai doan tién hanh thu thép théng tin ‘Néu nhu 6 giai dogn truée, giai doan chuan bj nhimg céng viée can thiét cho cude diéu tra thi & giai doan nay lién quan cha yéu dén céng viée t6 chite cude digu tra, Yéu t6 t6 chite néu duoc tién hanh chat ché, nghiém tic sé tao ra nhimg 13nhan té quyét dinh cho su thanh céng cia cudc diéu tra. Giai doan nay duge tién hanh qua cde bude sau: Lya chon thoi diém tién hanh diéu tra - Chuén bi kinh phi cho cude diéu tra Céng tic tién tram Lap biéu dé tién 46 cud diéu tra Lya chon va tap hudn diéu tra vién Tién hanb thu thap thong tin ©) Giai doan xte by va phan tich thong tin Xir ly va phan tich théng tin la giai doan khéng thé thiéu déi voi mgt cude digu tra x8 hdi hoe, boi vi néu khdng c6 giai doan nay thi toan b6 céng vige ciia giai doan truéc coi nhur vé nghia. Giai dogn nay gom cac céng vige sau: - Tp hop tai ligu, phan nhém, miéu ta va giai thich - Kiém tra gia thuyét nghién cow - Trinh biy bio 10 va xi hGi hoa két qua nghién ctu PHIEU BANG HOI Bang hoi c6 mét vai trd rét Lin trong nghién citu xa hoi hoc thye nghiém. 6 la céng cu quan trong cho vige thu thép théng tin tir thc t&. Xay dung bang hoi la céng viéc tri tué rat vat va. Chat long ciia bang héi tuy thude vao trinh 46 “tay nghé” cua tic gid cling nhu khau chudn bj cita tae gia trong cae buée tao dung chwong trinh nghién ett Cac loai eau hai thudng duge sir dung trong qué trinh to dyng bang hoi: Céiu hoi dng Day 1a loai cau héi da cé sin céc phuong an tra léi. Nhiém vu cia nguéi tra 16i 1a xem xét, cn nhae cdc kha ning tra lai phi hyp nhat v6i quan diém, suy nghi ciia minh, Vi du: Ong (ba) cé thudng di dy 18 héi khéng? - C6 a - Khéng o 4Mite sdng cita gia dinh ng (ba) durge xép vio loai - Gidu c6 Qa - Kha gia a - Daan a - Thiéu an o Ong (ba) 06 hai. Kong v6 gi ita hing ha ign nay: - Rathai long o - Hailong, o ~ Binh thing a ~ Khong hai lang o Rat khong hai long = Hod: DSi séng kinh té hign nay cita gia dinh éng (ba) so voi 5 nm vé trade: - Khahon oO - Van thé Oo - Kémhon a - Kho néi a Cée phuong Jn tra 16i duge chudn bi true da gidi thich va Lim 10 nghia thém cho néi dung cac céu héi, tao diéu kién cho ngudi dugc héi hiéu cau hoi 46 theo eiing mot cdch. Loai cau héi nay dé tra 16i, rat thudn tién cho vige xit ly théng ké. Cau hoi mo D6 1a loai céu hoi khong c6 phuong an tra loi, nguéi duge hoi ty do tra 161 theo suy nghi ctia minh, Vidu: - Ong (ba) c6 ¥ kién gi voi Nha nude vé thi trudng gid ca hign nay? - Theo 6ng (ba), diém néi bat nhat cua ndng dan hién nay 1a gi? Cau hi mé cé uu diém la ngudi duoc hoi khéng bi nh hung béi cae phuong dn tra 16i da duge chuan bj tir trudc. Ho ty do tra 1di cdi ho mudn, ho nghi. Chinh vi vay, cu hoi mé e kha ning chi ra duge cée khia canh cia hign thye x hOi ma chinh ngudi nghién citu d6i khi cing khong dw dodn tude duge. Tuy nhién, cau hoi me 6 nhuge diém ld cde cdu tra ldi thug da nghia, digu dé gay kh khan rat én cho viée xir ly thong ké, d6i_khi khong thé xit ly thong ké duge hat la trong truéng hop ngudi tra loi ding nhimg tir da nghia. 1sCau héi két hop Day la loai cau héi da cho sin mt sé phuong An tra loi, ddng thoi dé ngo cde phurong an khac, Vi du: Ong (ba) cé du dinh gi trong nim téi? = Tham quan, nghi mat = Cudi dau a - Didulich nude ngoai 0 = Dudinh khée (viét ey thé) Ong (ba) thuong lam gi vao théi gian nhan rdi? = Doe sich bio a - Xem tivi a - Tham ba con o - Xem cai lrong a = Nghe nhac a - Lam vige khée. Két cau bang hoi thuong cé ba phan: Phan mé dau: la phan gidi thigu muc dich, ¥ nghia cia cudc diéu tra. Phan ngi dung: danh dé trinh bay cdc cau hoi cé lién quan dén ngi dung cua van dé nghién ctru, Phdn két lun: dan dé trinh bay cae cau hoi vé cae dic trang nhan khau xa hi cua ngudi tra loi nhw gidi tinh, lita tudi, trinh 46 hoc van, nghé nghiép. 16BAI2 LICH SU NONG THON VA XA HOI HOC NONG THON 1. KHAI QUAT VE SU HiNH THANH VA PHAT TRIEN CUA XA HOI NONG THON Xa hoi 1g thén ra déi gn lién v6i su phan céng lao déng x4 hdi. Co thé t6m tit qua trinh phat trién cia x@ di néng thén nhw sau: L.Thdi ky cng x4 thi te Day la thdi ky dau, con ngudi con song thanh bay, dan, dya vao thién nhién dé sin bat, hai lrgm. Cong déng thj t6e 1a hinh thai co ban ctia ché 46 cong san nguyén thiy, la thiét ché cua mét tap thé ngudi quan hé véi nhau bing lao dong chung va duge cling cé bing huyét théng. Thi tc 14 su két hop cia cde méi quan /hé hén nhan theo huyét théng, li tap thé cOng déng cua loai ngwdi hinh thanh nén ‘mét cach tu nhién. No fi don vi x4 hdi cn ban ctia xa hi ndng thén nguyén thuy. Sura dé ciia thi téc 14 mét bude tién dai, viing chic trong qua trinh phat trién cua x4 héi loai ngudi. Né la hé qua cua su phat trién luc lwong san xudt, gin lién véi sir xuat hién ché 46 hén nhan ngoai téc(ngoai hén). Ngoai hén duge ding dé chi vie cm quan hé nam nit gitta cdc thinh vién trong mét tap thé ngudi cé chung huyét théng. Cac thanh vién cia nhém nay chi vi thanh vién cla mOt nhém khac. 2.7hOi ky cOng x4 ndng thon Trong cOng xa thj te, cdc thanh vién ciia eOng ding déu e6 nghia vy nhw nhau, Nhung do nén san xuat xa h6i chi yéu 1a san xudt néng nghép nén dén mot thoi ky nhat dinh cua céng x4 nguyén thay, lai xuat hién mét loai hinh t6 chite x8 h6i kiéu moi — céng xa néng thén. Céng xd ndng thén tude hét ki khdi nigm chi nhimg don vj dan ew duge thinh Lip trong qua trinh di cur, khai thie va chiém hou dét dai. Dé la nhing 16 hop dan cu dugc két hgp béi lién minh huyét théng va lién minh lang giéng. Cig véi su phat trién ndi tai cia céng x4 ndng thén, trong céng xa dan dan hinh thanh m@t hé thong nhing vi tri va vai tro xa hdi trong cong dong. Tir dé cOng xd néng thén khong chi la mét don vi kinh té déc lap ma edn 14 mét bd may tu tri vé hanh phap va cdc mat hoat déng khac. Lic dau nhimg nguéi dimg dau céng xa chi véi tw cach 1 nhing nguéi diéu khién nhimg hoat déng, sinh hoat chung cila cdng xa. Ho chua thé hign v6i tu céch 1a ke thir hai trén cdng xa. Moi quyét dinh t6i cao vé mét van dé gi d6, hay mét cong viée lién quan dén van ménh céng xa, 14 thuge vé hoi dong tap thé cac thanh vién, VE sau, do qué trinh phan cOng lao dong xa hdi, cong viée ngay cang nhieu, nhimg ngudi inh dao can cé sw chuyén trich. Két qua 1a ho 3 nhin danh tw edch thir hai —nhan danh e6ng xa va 7tach khoi céng déng. Nhiing ting lép xa héi khac nhau da hinh thanh ngay trong long cng x4 nhu vay. Dé 1a diu hiéu va ciing 1a tién dé cho su ra déi ca giai x hdi trong céng x4 néng thén xa xura. 3.Thdi ky viin minh nng thon (tir x4 hOi ndng thon sang x4 hgi eng nghigp) : ‘Thoi ky nay, Adi voi cur din trong xa hdi néng thén da cé su phn hoa, phan c6ng lao dong rd rét. Do sy phat trién vé trinh 46 san xuat cia cur din néng thon, mot s6 gia dinh va mot s6 ngudi da Lich khoi san xudt nOng nghigp sang lam thi céng nghigp hoe budn bin, Mat khac, qué trinh 46 thi héa néng thén 43 hinh thanh nén céc khu cOng nghiép, thu hiit lao dong trong néng nghiép. Ciing do nhu cu phat trién cua xa hoi ndng thén nén da xudt hién thém nhiéu nganh nghé kh: Negay nay, truée sit phit trién manh m@ cia khoa hoc va cng nghé, nhiéu céng nghé tién tién 3 thim nh§p vio néng thén (ign khi héa, co gidi héa, giao théng van tai phat trién, phuong tign théng tin lién lac phong phii), thém vao d6 la ngudi néng dan Iie nay duge trang bj kién thite khoa hge kim cho dai séng xa hoi néng thén ngay cang phat trién, cde quan hé xa héi thém da dang va phong phi hon, bé mat néng thén eting tir dé ngay cang thay déi. ILSY RA DOI CUA XA HOI HQC NONG THON VA NHUNG NGHIEN CUU XA HOI HQC NONG THON TREN THE GIGI 1.Sy ra ddi cia x4 hdi hye ndng thon X@ h@i hoc néng thén bat dau hinh thanh & My vao nhimg nam 20 cia thé ky XX. MOt nhém nghién ettu vé trudng hoe va nha tho 6 néng thon durge thinh lip do nhiing ca nhdn quan tam ti cudc diéu tra vé tinh trang Iéch lac tim ly trong adi séng néng thén, Nhiing két qua nghién ciru nay da tao co sé cho viée phat trién chuyén nganh xa hi hoc néng thén. Tac phim “Xa hi hoc néng thén” cia John M. Gillette (1916) duge coi nhu cuén sich gido khoa dai hoc dau tién vé mén xa Oi hoc néng thén. Nhiéu tai ligu nghién ctu khic vé néng thén da duge cong bé gin véi tén tudi cia nhiing nha x4 héi hoc néi tiéng 6 MY nhu: P.A Sorokin, C.C Zimmerman, C.J Galpin, Taylo, Koip, Bronner, L.M Sims, Smith, Landsredfieid, Dwight Sanderson... Cho dén nay 6 My cé khoding trén 800 gido su va nhimg nha nghién ctru dang tham gia tich cyc vao nhing nghién ctru ve xa hGi hoc néng thon, g6p phan to 1én vao sy phat trién chuyén nganh x4 hdi hge nay. Xa hi hoe ndng thon & My ra di trong béi canh cia xa hoi ndng thon bj xéo tron va bién déi su sic. Trong dé cae qua trinh céng nghiép héa ~ co khi hoa ‘va dé thi cap téc im cho nhiéu yéu t6 lién quan dén xa héi néng thén bée 16 ra va rd thinh d6i twong nghién etfu ciia cae nha x2 hi hoc. Nhiing bat én trong long xa hi ndng thon eiing chinh 1a nhimg tc nhan kich thich cho ra dai nhimg nghién cir xd hdi hoe néng thon, Tir sau chién tranh thé gigi lin thir hai dén nay, x4 hdi hoc néng thén duoc phat trién manh 6 cdc nude chau Au. Cac khuynh huéng, cac trong phai x4 héi hoc khée nhau cing dua ra cach tiép can va cach giai thich khac nhau vé ddi séng 18xa hdi néng thén, vé co cdu x4 hi, su chuyén héa ctia co cdu dé cing nhu su chuyén bién néng thén néi chung. ‘Chuyén nganh xa hdi hoc néng thén hign dang duge chi trong nghién cia va phat trién mét edch toan dién. Thé gidi thr ba — hinh anh cia mét thé gidi voi nhitng dic trung néng thén ni tdi, dang 1a mOi quan tm khéng chi clia cde nha x4 hGi hoc, ma cén 14 moi quan tim cla nhiéu nha khoa hoc xa hGi va nhan van khic. Dé trién khai nghién cia vé ndng thén 6 nhimg nude dang phat trién, c6 niu t6 chire x hdi ctia Lién higp quée nhu: UNDO, FAO, UNESCO... quan tim iu tu, chi dao, Buc tranh da mau sic vé x4 hi néng thén do ¢: Khiic hoa vin cdn 1a mot bire tranh chura phan anh hét cde gam mau vé xa hi nong thon. 6 Viet Nam, dura trén céch tiép cfm ving mién, cde nha nghién ciru thudmg xem xét x hi hoc néng thén trong béi canh cy thé cia n6. Theo céch tiép edn nay, ngudi ta nghién ciru nhimg nhan t6 nao tgo nén swt khéc nhau gitta cic ving mién, nhitng nhan t6 nao cé tic dyng két hyp m6t nhom lang thanh mét ving néng nghiép. Dé ly giai nhing van dé d6, cdc nha nghién ctru da xac dinh nhing nhan t6 anh huong cia né 1a: diéu kign tw nhién (dia thé, dat dai, nguén tai nguyén...); ban chat ca diéu kign xa h6i (nh nhu cau durge bao vé, cdc hinh thite sé hitu...); ban chat ctia nén néng nghiép... Cae céng trinh khao sat, nghién edu x3 hdi hoe néng thén trong nhiing nim gin day da duge cée co quan nghién ctru ciia Nha murée die bigt chit trong va dat durge nhing két qua ding ké. Tuy nhién, tinh chat va quy mé cua cde céng trinh nghién eéru con han hep, chua dip img duge nhimg yéu edu bite xtc ctia thure tién didi sing x& hi néng thén nude ta. Diéu do ddi hoi phai tién hanh nhing cong trinh nghién ctu x2 Gi hoc néng thon trén quy m6 rng lén hon nita. MOt thach thite to Ién di véi xa h6i hoe Vigt Nam hay cdn non tré la khong nhimg phai biét cach van dung sng tao ly thuyét va phuong phap nghién citu xa h6i hoc Au — M¥ vao truéng hop néng thén Viét Nam ma hon thé nita, cén phai né lye xiy dung ly thuyét va phuong phép nghién citu xa héi hoe thich hop cho nong thon Viét Nam, dap img sw phat trién cia ly ludn xa hdi hoe Vigt Nam hign nay, Mat khae, né can phai dua ra duge nhiing dit ligu dé trén co sé d6 hoach dinh durge chinh séch phat trién néng thén trong théi ky céng nghiép héa, hién dai hoa a \g thoi chi ra nhitng xu thé tat yeu ma xa hoi nng thon phai trai qua trong tin trinh déi méi dat nude. Mot nhigm vu nia cla x8 hoi hoc néng thon li phai chi ra durge con duimg phat trién dé néng thon Vigt Nam ha nhap vao tién a thé gidi, nhumg van gid duge bin sic riéng ca néng thén Vig 2. Nhimg dic trung co ban cia x4 hi néng thén th thai nOng thén mang nhiéu yéu t6 tw nhién gin lién véi lao dong ndng nghigp va diéu kign dia ly tw nhién c6 sin nhur séng rach, di nai, rimg bién. ..nén gitr duge mdi trudmg trong tanh, 19- Vé kinh té néng thén, néng nghigp 1a co sé kinh té chinh cia xd hdi néng thén, nén sin xuat nho mang tinh ty cung, tu cap, nhung do su chuyén déi co ché, kinh té néng thén dang phat trién hét stre da dang. Cac t6 hgp céng nghiép nh6 xuat hién duéi cae hinh thie khée nhau, Thi truéng va kinh té hé gia dinh phat trign. - Vé chinh tri néng thén, ngoai hé théng chinh quyén xa Ap quan ly x4 hdi ndng thon theo hé théng phdp ludt, con e6 hé théng Ig ling quin ly xa hoi nong thén theo phong tuc tp quan, truyén théng, quy ude Lang xa... - Vin héa néng thén cha yéu 1a van héa dan gian, ¢6 tinh chat truyén migng nur: 18, hi, ca hat, ho vé, ké chuyén...duuge lu truyén tir di nay sang dé khdc. Van héa dé da bao tén duge nhiéu gid tri quy bau tit dep va don vj cita né 1a van héa King xa. IL. NONG THON VIET NAM 1. Sy hinh thanh va phat trién cia néng thon Viét Nam Néng thén Vigt Nam duge hinh thinh va phat trién qua nhiéu thoi ky khac nhau trong lich sir: a) Nong thon Viét Nam thai ki) c6 dai Vé nguén géc cla nguéi Viet va nguén g6c hinh thanh néng thén Vigt Nam 6 dai trong nhiéu tu ligu c6 ghi va thuyét minh t6 tién ngudi Viét bat ngudn tir ho Héng bang, gan lién véi truyén thuyét Lac Long Quan ldy nang Au Co sinh ra mot boc ¢6 100 trimg, néra 100 ngudi con trai, tiép én 1A cdc vj vua Hing lap ra nude ‘Van Lang. Theo céc nha sit hoc, eéng déng ngudi Viét duge hinh thinh trén co sé cla qua trinh di cu tir xa xwa. © nude ta d& phat hign duge ring ngudi vgn tai Binh Gia (Lang son), da tim thay hang van céng cu thugc budi dau thoi ky do dé ci cich day khoang 30 van nam 6 mii Do (Thanh Héa). Dé la dau vét xua nhat hién nay khi ta biét vé ngudi nguyén thiy trén dat mud ta. ‘Xa hdi Viét Nam cé dai cé nhimg déu higu chua thé kham pha hét duoc. Nhung nhin chung su hinh thanh va ra déi cua néng thén Viét Nam cé dai gin ‘y6i qué trinh di cu cia ngudi dan tién sir tran xuéng chiém Iinh ving trung du, déng bing. Dé la mét qua trinh chuyén dich dan cu Ién dién ra trong hang thién nién ky. Ho da mang nhing phat minh vé nghé tréng trot va chan nudi nguyén thay xudng dong bing, phat trién canh tac néng nghiép trong lia nude két hop voi chan nudi. Ciing tir day cong cy san xuat bing dong thau xuat hign tir khong pho bién dén chiém wu thé, thay dan cong cy dd da thoi tién sit. b) Nong thén Viét Nam trong xd héi phong kién Xa héi phong kién 1a mét trong nhiing hé théng xa héi phat trién trén co so ctia sir phan ra ché 46 né 18. Trong tién trinh van dong ciia xa hoi Vigt Nam, ché 6 phong kién Viét Nam duge hinh thinh cing véi sw ra di cata Nha nude phong kién. Nha nude phong kién Viét Nam dau tién 44 duge xay dung cing voi su thiét lap céc vuong triéu vua chiia va sau d6 duoc cing cé bai ché 46 cai tri cita ché 46 phong kién phutong Bac. Nhu vay, ché d} phong kién c6 thé da duge du nhép vi 20