ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑΣ

ΜΟΝΟΠΡΩΣΟΠΗ ΜΕΤΩΠΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ

ΜΕ ΑΥΓΟΤΕΜΠΕΡΑ
Μαριέλα Κωνσταντνίδου

2017
ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Πιστεύω ότι η Βυζαντινή εικόνα (αγιογραφία) δεν είναι μουσειακό είδος

αλλά μια ζωντανή και λειτουργική εικαστική γλώσσα.

Οφείλει ως εκ τούτου στον εαυτό της αλλά και στον εκάστοτε αποδέκτη
της να εξελίσσεται και να ανταποκρίνεται στην εποχή της, πάντα με
σεβασμό στην παράδοση και τις Θεολογικές ερμηνείες.

Η εποχή μας χαρακτηρίζεται από την ταχύτητα και την τεχνολογία. Κατά
την ταπεινή μου άποψη η εινόνα πρέπει να είναι λιτή, με έντονα
χαρακτηριστικά και στοιχεία έτσι ώστε να γίνεται άμεσα αντιληπτή, να
ξεχωρίζει μέσα από τον καταιγισμό πληροφοριών που δεχόμαστε
καθημερινά και να μπορεί εν τέλει να αγγίξει το πνεύμα όσο και την
ψυχή μας.

Μέσα από αυτό το πρίσμα γίνονται και τα μαθήματα.

Ελπίζω να καταφέρω να σας μεταδώσω τα ελάχιστα που ξέρω και να
σας δημιουργήσω τα κατάλληλα ερεθίσματα για να συνεχίσετε αυτή τη
μοναδική διαδρομή.
Η αγιογραφία αποτελεί ένα τεράστιο πεδίο γνώσης αλλά και έρευνας
γι’αυτό και η σπουδή της στην ουσία δεν τελειώνει ποτέ.
Κάθε νέα εικόνα, κάθε γραμμή, κάθε φώτισμα είναι μια καινούργια
πρόκληση.
Πέρα από το εικαστικό κομμάτι, η αγιογραφία είναι προσευχή,
εμβάθυνση, πνευματικότητα.
Διαβάστε όσο περισσότερο μπορείτε, αναζητήστε σεμινάρια και
ομιλίες. Κατά τη διάρκεια των μαθημάτων θα σας προτείνω βιβλία,
βίντεο, καθώς και ενδιαφέρουσες σημειώσεις.

Λίγα λόγια για τη δική μου διαδρομή:

Πήρα τις βάσεις της αγιογραφίας δίπλα στον αγιογράφο-ζωγράφο
Μπάμπη Πυλαρινό και στη συνέχεια παρακολούθησα σεμινάρια του
Δημήτρη Χατζηαποστόλου και του Γιώργου Κόρδη.
Παράλληλα μελέτησα πολύ. Εδώ θα σας διδάξω τον τρόπο που με
εκφράζει προσωπικά και φυσικά δεν είναι σε καμία περίπτωση
μοναδικός ούτε και απόλυτα δογματικός.
ΤΑ ΥΛΙΚΑ ΠΟΥ ΘΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΟΥΜΕ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ
• Μπλοκ ή χαρτιά σχεδίου
• Μολύβια γραφίτη ΗΒ 2Β 4Β, γόμα, ξύστρα, γόμα μολύβι
• Χαρτιά Διαφανή (ριζόχαρτο). Μέσα στο μάθημα θα διαπιστώσετε ότι
μπορεί και να μην τα χρησιμοποιήσετε, εξαρτάται αυτό από εσάς. Καλό
είναι όμως να έχετε, εξ’ άλλου το κόστος του είναι μικρό.
• Ένα κομμάτι ξύλο, μπορεί να είναι MDF ή κόντρα πλακέ θαλάσσης
πάχους 12 με 16 χιλ. Εγώ δουλεύω σε κόντρα πλακέ σιμύδας
16 ή 18 χιλ, ότι βρω στην αγορά. Η διάσταση να είναι 30 Χ 22 εκ,
ή κάτι παρόμοιο.
• Ακρυλικό gesso λευκό.
• Γυαλόχαρτο χοντρό και ψιλό.
• Χρώματα αγιογραφίας- σκόνες. Τα βασικά χρώματα είναι:
Άσπρο τιτανίου, ώχρα, χονδροκόκκινο, μπλε ουλτραμαρίνα (λουλακί) ή
κομπάλτ, κίτρινο, πράσινο τσιμέντου, κόκκινο κινάβαρης, μαύρο
Δεν χρειάζεται τεράστεια ποσότητα ίσως λίγο περισσότερο το άσπρο
(δηλαδή 50 και 100 γραμ).

• Ακρυλικό χρώμα χρυσό

• Πινέλα συνθετικά στρογγυλά Νο 0, 2, 4 και 9. Φροντίστε να είναι
μακρύτριχα. Προσωπικά χρησιμοποιώ τα Winsor and Newton τις σειρές
Cotman III No 0 – 2, Cotman 222 Νο 2 – 4 – 9
+ ένα παλιό πινέλο για να ανακατεύετε τα χρώματα με το αυγό.
• Παλέτα τύπου αυγοθήκη
• Και φυσικά τα αυτονόητα, κουπάκια για νερό, χαρτί ή πετσετάκι για
να σκουπίζετε τα πινέλα σας.
Καλό θα είναι να προμηθευτείτε από φαρμακείο μικρά μπουκαλάκια
πλαστικά για το μείγμα του αυγού.
Θα δείτε φωτογραφίες ή βίντεο στο αντίστοιχο μάθημα.
Επίσης υπάρχουν θήκες για να τοποθετείτε τις σκόνες, ρωτήστε στο
κατάστημα που θα πάρετε τα υλικά σας.
ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ ΜΕΡΟΣ 1ο

Στην Βυζαντινή αγιογραφία το πρόσωπο παρουσιάζεται πάντα κατά

μέτωπον ή κατά τρία τέταρτα.
Η ψυχή που γέμισε από τη Θεική Δόξα είναι ολόκληρη φως, δεν
υπάρχουν κρυφά μέρη ούτε και σκιές. Ο εικονιζόμενος έρχεται προς τον
θεατή και τον καλεί σε επί-κοινωνία.
Αυτή είναι εξ’ άλλου και η διαφορά της αγιογραφίας από τη ζωγραφική.
Συνήθως ένας πίνακας ζωγραφικής τραβάει την προσοχή μας και μας
καλεί να «μπούμε» μέσα του για να τον ανακαλύψουμε.
Αντίθετα στην αγιογραφία, έρχεται το Πρόσωπο προς τα έξω για να μας
καλέσει προς εκείνο.
Γράφει ο Γιώργος Κόρδης στο βιβλίο του «Εν ρυθμώ» - Εκδόσεις Αρμός-
«Στον ιδιόμορφο βυζαντινό πολιτισμό η ζωγραφική δεν είναι παθητικό
και αφηρημένο γεγονός που υπάρχει απέναντι από τον θεατή στο δικό
της χωροχρόνο. Αντίθετα είναι ενεργητικό γεγονός και ενεργεί, κινείται
προς τον θεατή, από τον οποίο επίσης ζητείται ανάλογη κίνηση
προκειμένου να συναντήσει την εικόνα και το εικονιζόμενο.»
Θα ξεκινήσουμε με τα επί μέρους χαρακτηριστικά του προσώπου.
Θα δούμε πως σχεδιάζονται τα μάτια, ή μύτη, το στόμα.

ΤΑ ΜΑΤΙΑ
Είναι το πιο σημαντικό στοιχείο του προσώπου καθώς τα μάτια
εκφράζουν την ψυχή και το πνεύμα του εικονιζόμενου.
Τα μάτια των Αγίων δε βλέπουν τα γήινα αλλά το ανέσπερο Φως της
Βασιλείας των ουρανών.
Σχεδιάζονται πάντα οβάλ-αμυγδαλωτά.
Το μήκος ισούται με το ½ της μύτης και είναι το διπλάσιο από το ύψος.
Η κόρη του ματιού ακολουθεί το γενικό σχήμα και συνήθως είναι κοντά
στο επάνω βλέφαρο, ενώ η ίριδα είναι στρογγυλή και είναι το πιο
σκούρο, σχεδόν μαύρο ή μαύρο, σημείο του προσώπου.
Η γραμμή που βρίσκεται ανάμεσα στο μάτι και το φρύδι ακολουθεί το
σχήμα του απάνω βλεφάρου ενώ το πλησιάζει στις άκρες ελαφρά.

Η ΜΥΤΗ
Η μύτη εντάσσεται μέσα σε ένα μακρόστενο και στενό
παραλληλόγραμμο του οποίου το ύψος είναι το 1/3 του προσώπου
όπως θα δούμε και στο επόμενο μάθημα.
Ο βολβός με τη σειρά του ισούται με το 1/3 του συνολικού ύψους της
μύτης. Τα πτερύγια (ρουθούνια) είναι δύο μικρότερα οβάλ τα οποία
καλύπτονται ελαφρά από το βολβό και ξεκινούν λίγο πιο πάνω από τη
βάση του.

ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Το στόμα έχει μήκος ίσο ή ελάχιστα μεγαλύτερο από το πλάτος της
μύτης (στα πτερύγια).
Το επάνω χείλος έχει τρεις καμπύλες που στενεύουν στα πλάγια ενώ το
κάτω είναι οβάλ και μοιάζει με φασόλι.

Την ακριβή τοποθέτηση των χαρακτηριστικών του προσώπου καθώς και

τη σχέση μεταξύ τους θα τα δούμε στο επόμενο μάθημα που θα
σχεδιάσουμε ολόκληρο το πρόσωπο.
ΑΣΚΗΣΗ
Παρατηρήστε προσεκτικά όλες τις εικόνες του μαθήματος και σχεδιάστε
πολλές φορές μάτια, μύτη και στόμα.
Εξασκηθείτε μέχρι να νιώσετε άνετα.
 Φυσικά μπορείτε να
αναζητείσετε και από άλλες εικόνες υλικό. Καλή επιτυχία!!