Grupa A Klasa .................... Liczba punktów ...... / 112 p.

Imię .................................................................................. Ocena .............

9. Zjawiska falowe
1 ( ... / 3 p.)

Dwa płaskie zwierciadła są ustawione względem siebie pod kątem 50°. Na

pierwsze zwierciadło pada promień biegnący równolegle do zwierciadła
drugiego. Zaznacz prawidłowe dokończenie zdania. Kąt między promieniem
padającym na pierwsze zwierciadło a promieniem odbitym od drugiego jest
równy

A. 20°. B. 40°. C. 50°. D. 80°.

2 Wybierz poprawne uzupełnienia zdań. ( ... / 3 p.)

1. Gdy wrzucamy do wody kamień, na jej powierzchni zaczyna rozchodzić się fala A/ B.
A. kolista B. kulista
2. Promienie tej fali są A/ B do jej grzbietów i dolin.
A. równolegle B. prostopadle
3. Jeśli natomiast uderzamy linijką o powierzchnię wody w pobliżu brzegu, powstają
fale A/ B.
A. płaskie B. powierzchniowe
3 Oceń prawdziwość poniższych zdań. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe ( ... / 4 p.)

Promień fali to miejsce, gdzie cząsteczki powietrza są maksymalnie

1. P F
zgęszczone.
2. Tafla wody, na której rozchodzą się fale, jest powierzchnią falową. P F
3. Prawo odbicia jest spełnione nie tylko dla fal. P F
4. Fakt, że światło podlega prawu odbicia, jeszcze nie dowodzi, że jest ono falą. P F

4 Zaznacz wszystkie fale, które są w przybliżeniu kuliste. ( ... / 3 p.)

A. światło świecy
B. światło nieosłoniętej żarówki
C. promień światła wpadający przez drzwi
D. fala dźwiękowa obserwowana z dala od źródła
E. światło lasera
F. fala dźwiękowa obserwowana bardzo blisko dużej membrany głośnika
5 Zaznacz rysunek, na którym przedstawiono widok, jaki zobaczymy w wywietrzonym pokoju, gdy wiązkę ( ... / 1 p.)
światła z lasera skierujemy na białą ścianę.
A. B. C. D.

6 Zaznacz wszystkie wyjaśnienia pasujące do poniższego opisu. ( ... / 3 p.)

W sali do fizyki Karolina włączyła wskaźnik laserowy, ale nie zobaczyła wiązki światła. Widoczna była
jedynie plamka na ścianie.
A. Kurz znajdujący się w sali pochłonął światło lasera.
B. W sali nie było wystarczająco dużo kurzu i pyłu, aby rozproszyć światło lasera.
C. Ściana nie była idealnie gładka.
D. Światło padające na ścianę uległo rozproszeniu.
E. Wszystkie promienie światła lasera po odbiciu pozostały względem siebie równoległe.
F. Ściana pochłonęła całą energię światła lasera.

Grupa A | strona 1 z 7
7 Oceń prawdziwość poniższych zdań. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe. ( ... / 4 p.)

1. Gdyby nie atmosfera, niebo w dzień byłoby ciemne. P F

Światło Słońca ma postać niemal równoległych promieni, które bez przeszkód
2. P F
docierają do powierzchni naszej planety.
3. Błękit nieba nie powstaje na jednej, konkretnej wysokości. P F
Światło emitowane przez Słońce często zmienia swoją barwę: od żółtej do
4. P F
czerwonej.

8 ( ... / 2 p.)

Prędkość światła w ośrodkach jest równa v 1 i v 2 . Zaznacz poprawne

dokończenie zdania. Z rysunku wynika, że

A. światło nie uległo załamaniu B. v 1 > v 2 C. v 1 = v 2 D. v 1 < v 2

9 Oceń prawdziwość poniższych zdań. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe. ( ... / 4 p.)

1. Podczas załamania fali nie zmienia się jej częstotliwość. P F

2. Podczas załamania fali nie zmienia się jej długość. P F
3. Promień padający prostopadle na granicę ośrodków nie zmienia kierunku. P F
Załamanie fali na granicy ośrodków świadczy o tym, że prędkość tej fali w obu
4. P F
ośrodkach jest różna.

10 Wybierz poprawne uzupełnienia zdań. ( ... / 3 p.)

Promień światła biegnący przez powietrze i padający na powierzchnię wody A/ B załamaniu, ponieważ
prędkość światła w tych dwóch ośrodkach jest C/ D.
E/ F światło ulega załamaniu.
A. ulega C. jednakowa E. Nie całe

B. nie ulega D. różna F. Całe

Grupa A | strona 2 z 7
11 km ( ... / 4 p.)
Prędkość światła w powietrzu wynosi ok. 300 000 . Promień światła padający na pojemnik z wodą pod
s
kątem 26° załamuje się pod kątem 19°. Oblicz z prawa Snelliusa prędkość światła w wodzie. Pomiń wpływ
ścianek pojemnika. Skorzystaj z tabeli sinusów, podanej poniżej.

α sin α α sin α α sin α

1 0,02 11 0,19 21 0,36

2 0,03 12 0,21 22 0,37

3 0,05 13 0,22 23 0,39

4 0,07 14 0,24 24 0,41

5 0,09 15 0,26 25 0,42

6 0,10 16 0,28 26 0,44

7 0,12 17 0,29 27 0,45

8 0,14 18 0,31 28 0,47

9 0,16 19 0,33 29 0,48

10 0,17 20 0,34 30 0,5

12 ( ... / 1 p.)
Kąt graniczny dla granicy ośrodków woda i powietrze jest równy 49°. Zaznacz poprawne dokończenie
zdania. Całkowite wewnętrzne odbicie wystąpi wtedy, gdy promień światła będzie padał na granicę pomiędzy
tymi ośrodkami
A. z powietrza pod kątem mniejszym od 49°.

B. z powietrza pod kątem większym od 49°.

C. z wody pod kątem mniejszym od 49°.

D. z wody pod kątem większym od 49°.

13 Zaznacz wszystkie opisy sytuacji, w których występuje zjawisko całkowitego wewnętrznego odbicia. ( ... / 2 p.)
A. Osoba stojąca na brzegu jeziora może usłyszeć C. Choć światłowód jest przezroczysty, światło które
dźwięk z drugiego brzegu dzięki odbiciu od do niego wpada opuszcza go dopiero na drugim
powierzchni. końcu.
B. Dzieci mogą porozumiewać się na większą D. Dno basenu wydaje się bliższe niż
odległość po cichu dzięki prostej zabawce – dwóm w rzeczywistości.
kubkom połączonym napiętą linką.
14 W tabeli podano przybliżone prędkości światła w różnych ośrodkach. Zaznacz wszystkie pary ośrodków, dla ( ... / 2 p.)
których może zajść całkowite wewnętrzne odbicie.

Materiał powietrze woda szkło diament

km
Prędkość światła ( ) 300 000 225 000 200 000 125 000
s

A. odbicie od wody w szkle C. odbicie od wody w powietrzu

B. odbicie od szkła w wodzie D. odbicie od powietrza w szkle

Grupa A | strona 3 z 7
15 W tabeli podano kąty graniczne, czyli minimalne kąty, dla których może zajść całkowite wewnętrzne odbicie ( ... / 4 p.)
dla określonych par ośrodków.

woda szkło szkło diament

Granica ośrodków
i powietrze i powietrze i woda i powietrze

Kąt graniczny 49° 42° 63° 24°

Oceń prawdziwość poniższych zdań. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe.
Promień światła jest w stanie opuścić diament i przejść do powietrza, tylko jeśli
1. padnie na jego ściankę pod kątem mniejszym niż 24°, czyli niemal do niej P F
prostopadle.
Promień światła nie przejdzie z wody do powietrza, jeśli kąt padania na granicę
2. P F
ośrodków będzie mniejszy niż 49°.
Promień światła biegnący w kawałku szkła niemal prostopadle do jego
3. P F
powierzchni przynajmniej częściowo opuści szkło i przejdzie do powietrza.
Zjawisko całkowitego wewnętrznego odbicia dotyczy wyłącznie fal
4. elektromagnetycznych (np. światła) i nie zachodzi dla fal mechanicznych (np. P F
dźwięku).

16 ( ... / 1 p.)
Tęcza powstaje na skutek rozszczepienia światła słonecznego
podczas jego załamania na powierzchni kropel wody.
Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Do obserwatora O może dotrzeć

A. promień 1 i będzie on jednobarwny. C. promień 2 i będzie on jednobarwny.

B. promień 1 i będzie on w barwach tęczy. D. promień 2 i będzie on w barwach tęczy.

17 Oceń prawdziwość poniższych zdań. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe. ( ... / 3 p.)

1. Światło białe jest mieszaniną światła o różnych barwach. P F

Światło białe to takie światło, którego długość fali jest największa z możliwych
2. P F
do zaobserwowania.
3. Każda barwa światła załamuje się pod nieco innym kątem. P F

18 Zaznacz wszystkie warunki, jakie sprzyjają obserwacji tęczy. ( ... / 2 p.)

A. widoczne słońce C. niedługo po deszczu
B. słońce za chmurami D. trwający deszcz
19 Oceń prawdziwość poniższych zdań. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe. ( ... / 5 p.)

1. Tęcza jest złudzeniem optycznym. P F

2. Tęcza powstaje poprzez odbicie i załamanie światła w kroplach deszczu. P F
3. Halo powstaje poprzez załamanie światła w kryształkach lodu. P F
4. Halo powstaje tylko w upalne dni. P F
5. Pełna tęcza ma kształt łuku, a jej końce zawsze znikają w ziemi. P F

Grupa A | strona 4 z 7
20 ( ... / 1 p.)
Dyfrakcja fali na szczelinie o szerokości d jest trudna do zaobserwowania, jeżeli długość fali λ jest

A. dużo mniejsza od d (λ ≪ d). C. większa od d (λ > d).

B. prawie równa d (λ ≈ d). D. równa d (λ = d).

21 Wybierz poprawne uzupełnienia zdań. ( ... / 3 p.)

Dyfrakcja to A/ B fali przy przejściu przez C/ D, na przeszkodzie lub jej krawędzi. Ich wymiary muszą być
jednak E/ F długości fali.

A. odbicie C. szczelinę E. zbliżone do

B. ugięcie D. pryzmat F. znacznie większe od

22 Zaznacz wszystkie przypadki, w których zachodzi wyraźne zjawisko dyfrakcji. ( ... / 4 p.)
A. światło przechodzące przez mikroskopijną C. światło przechodzące przez pryzmat
szczelinę
B. dźwięk przechodzący przez drzwi D. światło przechodzące przez drzwi
23 Zaznacz wszystkie opisy, które dotyczą zjawiska dyfrakcji. ( ... / 3 p.)
A. Nietoperze do obserwacji otoczenia posługują się echolokacją.
B. Halo powstaje, gdy światło załamuje się w kryształkach lodu.
C. Człowiek stojący przy otwartych drzwiach pomieszczenia nie widzi ze swojego miejsca osób z wewnątrz,
ale słyszy ich głosy.
24 Wybierz poprawne uzupełnienia zdań. ( ... / 2 p.)
1. Nakładanie się fal pochodzących z różnych źródeł nazywamy A/ B.
A. superpozycją B. dyfrakcją
2. Wychylenie fali w danym punkcie to A/ B wychyleń wszystkich fal, które do niego docierają.
A. iloczyn B. suma
25 Oceń prawdziwość poniższych zdań. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe. ( ... / 3 p.)

1. Na co dzień niemal zawsze mamy do czynienia ze światłem spójnym. P F

2. Przykładem światła spójnego może być światło żarówki. P F
3. Interferencję można zaobserwować w przypadku światła spójnego. P F

26 Dwie fale dźwiękowe o długości 40 cm każda interferują w punkcie P odległym o 5,4 m i 4,6 m od dwóch ( ... / 2 p.)
głośników, które emitują te fale. Zaznacz poprawne dokończenie zdania. Na skutek interferencji w punkcie P
dźwięk ulega
A. całkowitemu wygaszeniu. C. maksymalnemu wzmocnieniu.
B. niewielkiemu wyciszeniu. D. niewielkiemu wzmocnieniu.
27 Na otwartej przestrzeni ustawiono dwa głośniki emitujące ton o częstotliwości 34 Hz. Obserwator znajduje ( ... / 4 p.)
się 30 m od pierwszego głośnika i 45 m od drugiego. Oblicz długość fali dźwiękowej i odpowiedz na
pytania.
a) Czy w miejscu ustawienia obserwatora występuje całkowite wygaszenie fali?
b) Czy w miejscu ustawienia obserwatora występuje maksymalne wzmocnienie fali?
m
Przyjmij, że prędkość dźwięku w powietrzu wynosi 340 .
s
28 Oceń prawdziwość poniższych zdań. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe. ( ... / 3 p.)

Liść jest zielony, ponieważ rozszczepia światło tak, że tylko jego zielona barwa
1. P F
dociera do naszych oczu.
Pochłanianie pewnych długości fal i odbijanie innych nie jest jedynym
2. P F
sposobem powstawania barw.
3. Niektóre zwierzęta zawdzięczają swoje barwy zjawisku interferencji. P F

Grupa A | strona 5 z 7
29 Zaznacz poprawne dokończenia zdań. ( ... / 3 p.)
1. Promienie światła padające na bańkę mydlaną odbijają się:
A. zarówno od powierzchni wewnętrznej, jak i zewnętrznej.
B. wyłącznie od powierzchni zewnętrznej.
2. W ten sposób różne promienie mogą się na siebie nakładać i:
A. rozpraszać. B. interferować.
3. Kolor, jaki wówczas powstanie, zależy od:
A. grubości bańki. B. średnicy bańki.
30 Wybierz poprawne uzupełnienia zdań. ( ... / 3 p.)
1. Siatka dyfrakcyjna posiada wiele drobnych szczelin, w których A/ B światło.
A. załamuje się B. ugina się
2. Każda z barw się ugina, a prążki o A/ B barwach tworzą się w różnych miejscach ekranu.
A. takich samych B. różnych
3. W ten sposób promienie różnych kolorów interferują A/ B.
A. tak samo B. różnie
31 Zaznacz poprawne dokończenie zdania. Tęczowe barwy baniek mydlanych powstają na skutek zjawiska ( ... / 2 p.)
A. polaryzacji. B. załamania. C. dyfrakcji. D. interferencji.
32 Wybierz poprawne uzupełnienia zdań. ( ... / 3 p.)
Zjawisko polaryzacji zachodzi dla fal elektromagnetycznych A/ B, to znaczy takich, dla których linie pola są
C/ D do kierunku rozchodzenia się fali. Światło po przejściu przez polaryzator jest falą, w której drgania pola
elektrycznego zachodzą E/ F.
A. poprzecznych C. równoległe E. w wielu kierunkach
B. podłużnych D. prostopadłe F. w jednym kierunku

33 Oceń prawdziwość poniższych zdań. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe. ( ... / 4 p.)

1. Światło i inne fale elektromagnetyczne należą do fal podłużnych. P F

Aby otrzymać światło, w którym drgania występują tylko
2. P F
w jednym kierunku, korzysta się z polaryzatora.
3. Światło odbite jest częściowo spolaryzowane. P F
Dwa polaryzatory ustawione względem siebie prostopadle zatrzymują całe
4. P F
światło.

34 Okulary do oglądania filmów 3D mogą składać się z dwóch polaryzatorów ustawionych tak, że obraz ( ... / 1 p.)
przeznaczony dla każdego oka jest całkowicie zatrzymywany przez jeden
z polaryzatorów i przepuszczany przez drugi. Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Jeśli widz filmu wyświetlanego w tym systemie przechyli głowę o 90° bez zdejmowania okularów:
A. sytuacja się nie zmieni. C. do każdego oka dotrą obrazy przeznaczone dla
obydwu oczu.
B. obraz przeznaczony dla lewego oka dotrze do D. widz nie zobaczy filmu wcale.
prawego i odwrotnie.
35 Zaznacz poprawne dokończenie zdania. W celu stwierdzenia, czy światło jest spolaryzowane, należy ( ... / 1 p.)
A. użyć dwóch polaryzatorów.
B. zbliżyć polaryzator do źródła światła.
C. obracać polaryzator, przez który patrzymy na źródło światła.
D. obserwować światło odbite od polaryzatora.

Grupa A | strona 6 z 7
36 Nieruchome źródło emituje dźwięk o częstotliwości 400 Hz, a odbiornik rejestruje dźwięk o częstotliwości ( ... / 2 p.)
500 Hz. Zaznacz poprawne dokończenie zdania. Oznacza to, że odbiornik
m
A. zbliża się do źródła z prędkością ok. 68 .
s
m
B. oddala się od źródła z prędkością ok. 68 .
s
m
C. zbliża się do źródła z prędkością ok. 85 .
s
m
D. oddala się od źródła z prędkością ok. 85 .
s

37 Wybierz poprawne uzupełnienia zdań. ( ... / 2 p.)

1. Efekt Dopplera sprawia, że obserwowana A/ B fali zależy od prędkości jej źródła względem obserwatora.
A. częstotliwość B. amplituda
2. Gdy źródło dźwięku oddala się od obserwatora, słyszy on dźwięk A/ B niż emitowany przez źródło.
A. wyższy B. niższy
38 Koledzy rzucali do siebie głośnik emitujący ton o częstotliwości 990 Hz. Oblicz częstotliwość dźwięku, jaki ( ... / 3 p.)
usłyszy obserwator, w którego kierunku głośnik zbliża się
m m
z prędkością 3,4 . Przyjmij prędkość dźwięku 340 .
s s
39 Biegacz, mijając pewien ustalony punkt, gwizdał w gwizdek. Gdy się zbliżał, obserwator stojący w tym ( ... / 4 p.)
punkcie usłyszał dźwięk o częstotliwości 6800 Hz, choć biegacz słyszał 6700 Hz. Oblicz prędkość, z jaką
m
biegł. Przyjmij prędkość dźwięku 340 .
s
40 Oceń prawdziwość poniższych zdań. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe. ( ... / 3 p.)

Dla efektu Dopplera ruch obserwatora i ruch źródła fal dźwiękowych należy
1. P F
rozpatrywać osobno ze względu na ośrodek, w jakim rozchodzą się fale.
Efekt Dopplera zachodzący dla światła jest zbyt słaby, aby go zmierzyć, nawet
2. P F
w laboratorium.
3. Efekt Dopplera nie ma praktycznych zastosowań. P F

41 Radar wysłał w stronę zbliżającego się samochodu falę o częstotliwości 24 GHz. Zaznacz poprawne ( ... / 1 p.)
dokończenie zdania.
Po jej odbiciu od samochodu radar odbierze falę o częstotliwości:
A. 23,999996 GHz. B. 24 GHz. C. 24,000004 GHz. D. 48 GHz.
42 Wyobraź sobie, że znajdujesz się w samolocie lecącym z prędkością ponaddźwiękową. ( ... / 1 p.)
W pewnym momencie na ziemi za samolotem rozlega się huk. Zaznacz poprawne zdanie.
A. Usłyszysz dźwięk o bardzo dużej częstotliwości.
B. Usłyszysz dźwięk o bardzo małej częstotliwości.
C. Nie usłyszysz niczego – dźwięk w ogóle cię nie dogoni.

Grupa A | strona 7 z 7
Grupa B Klasa .................... Liczba punktów ...... / 112 p.
Imię .................................................................................. Ocena .............

9. Zjawiska falowe
1 ( ... / 3 p.)

Dwa płaskie zwierciadła są ustawione względem siebie pod pewnym kątem α. Na

pierwsze zwierciadło pada promień biegnący równolegle do zwierciadła
drugiego. Promień odbity od układu zwierciadeł pokrywa się z promieniem
padającym. Zaznacz poprawne dokończenie zdania. Kąt α jest równy

A. 30°. B. 45°. C. 60°. D. 90°.

2 Wybierz poprawne uzupełnienia zdań. ( ... / 3 p.)

1. Światło emitowane przez nieosłoniętą żarówkę tworzy w przybliżeniu falę A/ B.
A. kolistą B. kulistą
2. Jej promienie A/ B do siebie równoległe.
A. nie są B. są
3. Laser natomiast wytwarza falę A/ B.
A. płaską B. równoległą
3 Oceń prawdziwość poniższych zdań. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe ( ... / 4 p.)

Promień fali to linia prostopadła do grzbietów i dolin fal, która pokazuje

1. P F
kierunek rozchodzenia się fali.
Miejsca fali dźwiękowej, w których cząsteczki powietrza są maksymalnie
2. P F
zgęszczone, nazywamy powierzchniami falowymi.
3. Prawo odbicia jest spełnione wyłącznie dla fal. P F
4. Fakt, że światło podlega prawu odbicia, dowodzi, że jest ono falą. P F

4 Zaznacz wszystkie fale, które są w przybliżeniu płaskie. ( ... / 3 p.)

A. promień światła wpadający przez drzwi
B. światło świecy
C. światło nieosłoniętej żarówki
D. światło lasera
E. fala dźwiękowa obserwowana z dala od źródła
F. fala dźwiękowa obserwowana bardzo blisko dużej membrany głośnika
5 Zaznacz rysunek, na którym przedstawiono widok, jaki zobaczymy, gdy wiązkę światła z lasera skierujemy ( ... / 1 p.)
na szklankę z wodą, do której dodano kilka kropel mleka.
A. B. C. D.

6 Zaznacz wszystkie wyjaśnienia pasujące do poniższego opisu. ( ... / 3 p.)

Gdy Karol szedł nocą przez las, włączył latarkę. Zobaczył wtedy nie tylko drzewa, lecz także promienie
światła latarki rozchodzące się w powietrzu.
A. Pył i wilgoć w powietrzu rozproszyły światło.
B. Drzewa odbijały światło w różnych kierunkach, w tym także w kierunku oczu Karola.
C. W rzeczywistości Karol widział światło w powietrzu tylko tam, gdzie zostało ono rozproszone.
D. Powietrze było niemal idealnie czyste – to dlatego Karol mógł widzieć całą drogę, jaką pokonywało
światło.
E. Drzewa pochłaniały całe światło, jakie na nie padało.
F. Po odbiciu wszystkie promienie światła latarki w dalszym ciągu biegły względem siebie równoległe.

Grupa B | strona 1 z 7
7 Oceń prawdziwość poniższych zdań. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe. ( ... / 4 p.)

1. Niebo zawdzięcza swoją barwę zjawisku rozproszenia. P F

2. Tylko część światła słonecznego dociera do naszych oczu bez przeszkód. P F
Niebo ma postać błękitnej pokrywy otaczającej Ziemię na określonej
3. P F
wysokości.
Im niżej nad horyzontem widzimy Słońce, tym wyraźniej widzimy jego
4. P F
prawdziwą, czerwoną barwę.

8 ( ... / 2 p.)

Prędkość światła w przezroczystych dla światła ośrodkach jest równa v 1 i

v 2 . Zaznacz poprawne dokończenie zdania. Z rysunku wynika, że

A. światło nie uległo załamaniu B. v 1 > v 2 C. v 1 = v 2 D. v 1 < v 2

9 Oceń prawdziwość poniższych zdań. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe. ( ... / 4 p.)

1. Podczas załamania fali zmienia się jej częstotliwość. P F

2. Podczas załamania fali zmienia się jej długość. P F
Załamanie fali na granicy ośrodków świadczy o tym, że prędkość tej fali w obu
3. P F
ośrodkach jest jednakowa.
4. Załamanie światła jest przyczyną powstawania niektórych zjawisk optycznych. P F

10 Wybierz poprawne uzupełnienia zdań. ( ... / 3 p.)

W tafli wody A/ B się przejrzeć, ponieważ występuje zjawisko C/ D światła.
Ulega mu E/ F.
A. nie można C. załamania E. tylko część światła

B. można D. odbicia F. całe światło

Grupa B | strona 2 z 7
11 km ( ... / 4 p.)
Prędkość światła w powietrzu wynosi ok. 300 000 . Promień światła wpadający do szklanego bloku pod
s
kątem 19° załamuje się pod kątem 13°. Oblicz z prawa Snelliusa prędkość światła w szkle. Skorzystaj z tabeli
sinusów, podanej poniżej.

α sin α α sin α α sin α

1 0,02 11 0,19 21 0,36

2 0,03 12 0,21 22 0,37

3 0,05 13 0,22 23 0,39

4 0,07 14 0,24 24 0,41

5 0,09 15 0,26 25 0,42

6 0,10 16 0,28 26 0,44

7 0,12 17 0,29 27 0,45

8 0,14 18 0,31 28 0,47

9 0,16 19 0,33 29 0,48

10 0,17 20 0,34 30 0,5

12 ( ... / 1 p.)
Gdy światło biegnące w szkle pada na granicę z powietrzem, kąt graniczny jest równy 42°. Zaznacz
poprawne dokończenie zdania. Jeżeli światło będzie padać z powietrza na szkło, to całkowite wewnętrzne
odbicie
A. wystąpi tylko dla kąta padania 48°.

B. nie wystąpi dla żadnego kąta padania.

C. wystąpi dla kątów padania mniejszych od 42°.

D. zaobserwujemy dla kąta padania równego 42°.

13 Zaznacz wszystkie opisy sytuacji, w których występuje zjawisko całkowitego wewnętrznego odbicia. ( ... / 2 p.)
A. Zanim dźwięk nadjeżdżającego pociągu dotrze do C. Słomka włożona do szklanki z wodą wydaje się
obserwatora przez powietrze, można usłyszeć stukot zgięta.
w szynach.
B. Dziecko mówiące do zamkniętej zjeżdżalni jest D. Światło opuszcza umiejętnie wyszlifowany
doskonale słyszalne na drugim jej końcu. diament tylko w określonych kierunkach.
14 W tabeli podano przybliżone prędkości światła w różnych ośrodkach. Zaznacz wszystkie pary ośrodków, dla ( ... / 2 p.)
których może zajść całkowite wewnętrzne odbicie.
Materiał powietrze woda szkło diament

km
Prędkość światła ( ) 300 000 225 000 200 000 125 000
s

A. odbicie od wody w szkle C. odbicie od szkła w powietrzu

B. odbicie od diamentu w wodzie D. odbicie od powietrza w wodzie

Grupa B | strona 3 z 7
15 W tabeli podano kąty graniczne, czyli minimalne kąty, dla których może zajść całkowite wewnętrzne odbicie ( ... / 4 p.)
dla określonych par ośrodków.

woda szkło szkło diament

Granica ośrodków
i powietrze i powietrze i woda i powietrze

Kąt graniczny 49° 42° 63° 24°

Oceń prawdziwość poniższych zdań. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe.
Promień światła nie przejdzie z wody do powietrza, jeśli kąt padania na granicę
1. P F
ośrodków będzie większy niż 49°.
Promień światła jest w stanie opuścić diament i przejść do powietrza, tylko
2. jeśli utworzy z płaszczyzną jego ścianki kąt mniejszy niż 24°, czyli musi biec P F
do niej niemal równolegle.
Zjawisko całkowitego wewnętrznego odbicia zachodzi zarówno dla fal
3. P F
elektromagnetycznych (np. światła), jak i fal mechanicznych (np. dźwięku).
Promień światła biegnący w kawałku szkła niemal równolegle do jego
4. P F
powierzchni przynajmniej częściowo opuści szkło i przejdzie do powietrza.

16 ( ... / 1 p.)
Zaznacz poprawną
odpowiedź.
Obserwator zobaczy
tęczę, jeżeli światło
słoneczne będzie padać z
kierunku

A. 1. C. 3.
B. 2. D. 4.

17 Oceń prawdziwość poniższych zdań. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe. ( ... / 3 p.)

Światło białe to takie światło, którego długość fali jest najmniejsza z

1. P F
możliwych do zaobserwowania.
2. Światło można rozszczepić dzięki zjawisku załamania. P F
3. Każda barwa światła załamuje się pod jednakowym kątem. P F

18 Zaznacz wszystkie ustawienia pozwalające zaobserwować tęczę w sprzyjających warunkach. ( ... / 2 p.)
A. słońce przed obserwatorem C. deszcz przed obserwatorem
B. słońce za plecami D. deszcz za plecami
19 Oceń prawdziwość poniższych zdań. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe. ( ... / 5 p.)

1. Tęcza jest obiektem materialnym. P F

Tęcza powstaje poprzez odbicie i załamanie światła
2. P F
w kryształkach lodu.
3. Halo powstaje poprzez załamanie światła w kroplach deszczu. P F
4. Halo powstaje w zimne dni. P F
5. Halo ma postać jasnego okręgu wokół Słońca. P F

20 Na powierzchni wody rozchodzi się fala o długości 5 cm. Zaznacz poprawne dokończenie zdania. Dyfrakcja ( ... / 1 p.)
tej fali będzie najmniej widoczna na szczelinie o szerokości
A. 5 mm. C. 5 dm.
B. 5 cm. D. 5 m.

Grupa B | strona 4 z 7
21 Wybierz poprawne uzupełnienia zdań. ( ... / 3 p.)
Dyfrakcja to ugięcie A/ B na przeszkodzie, jej krawędzi lub przy przejściu przez szczelinę. Szczelina ta musi
być C/ D – jej wymiary E/ F.

A. wyłącznie światła C. wąska E. nie mogą przekroczyć ułamka milimetra

B. fali D. szeroka F. muszą być zbliżone do długości fali

22 Zaznacz wszystkie przypadki, w których zachodzi wyraźne zjawisko dyfrakcji. ( ... / 4 p.)
A. światło padające na ostrze C. dźwięk na krawędzi budynku
B. światło na krawędzi budynku D. światło przechodzące przez pryzmat
23 Zaznacz wszystkie opisy, które nie dotyczą zjawiska dyfrakcji. ( ... / 3 p.)
A. Tęcza powstaje, gdy światło odbija się i załamuje w kroplach wody.
B. Aby zmieścić więcej ścieżek na płycie Blu-ray, zastosowano krótszą falę.
C. Światło przechodzące przez światłowód ulega całkowitemu wewnętrznemu odbiciu.
24 Wybierz poprawne uzupełnienia zdań. ( ... / 2 p.)
1. Superpozycję fal wytwarzanych przez dwa źródła o jednakowej częstotliwości nazywamy A/ B.
A. dyfrakcją B. interferencją
2. Prowadzi ona do A/ B fali.
A. wzmocnienia oraz wygaszenia B. ugięcia i załamania
25 Oceń prawdziwość poniższych zdań. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe. ( ... / 3 p.)

1. Na co dzień niemal zawsze mamy do czynienia ze światłem niespójnym. P F

2. Przykładem światła spójnego może być światło lasera. P F
3. Interferencję można zaobserwować w przypadku światła niespójnego. P F

26 Dwa głośniki odległe od siebie o 3,2 m emitują każdy falę o długości 1,2 m. Punkt P leży pomiędzy ( ... / 2 p.)
głośnikami w odległości 1,3 m od pierwszego głośnika. Zaznacz poprawne dokończenie zdania. Na skutek
interferencji w punkcie P dźwięk ulega
A. całkowitemu wygaszeniu. C. maksymalnemu wzmocnieniu.
B. niewielkiemu wyciszeniu. D. niewielkiemu wzmocnieniu.
27 Na otwartej przestrzeni ustawiono dwa głośniki emitujące ton o częstotliwości 340 Hz. Obserwator znajduje ( ... / 4 p.)
się 3 m od pierwszego głośnika i 5 m od drugiego. Oblicz długość fali dźwiękowej i odpowiedz na pytania.
a) Czy w miejscu ustawienia obserwatora występuje całkowite wygaszenie fali?
b) Czy w miejscu ustawienia obserwatora występuje maksymalne wzmocnienie fali?
m
Przyjmij, że prędkość dźwięku w powietrzu wynosi 340 .
s
28 Oceń prawdziwość poniższych zdań. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe. ( ... / 3 p.)

1. Liść jest zielony, ponieważ pochłania wszystkie barwy światła poza zieloną. P F
Pochłanianie pewnych długości fal i odbijanie innych jest jedynym sposobem
2. P F
powstawania barw.
Barwy niektórych zwierząt powstają mimo braku w ich skórze lub piórach
3. P F
pigmentu w danym kolorze.

29 Zaznacz poprawne dokończenia zdań. ( ... / 3 p.)

1. Promienie światła padające na warstwę oleju silnikowego odbijają się:
A. wyłącznie od jej powierzchni. B. zarówno od jej powierzchni, jak i spodu.
2. W ten sposób różne promienie mogą się na siebie nakładać i:
A. interferować. B. rozpraszać.
3. Kolor plamy oleju:
A. zależy od jej rozmiarów. B. nie zależy od jej rozmiarów.

Grupa B | strona 5 z 7
30 Wybierz poprawne uzupełnienia zdań. ( ... / 3 p.)
1. Światło można A/ B za pomocą siatki dyfrakcyjnej.
A. rozszczepić B. odbić
2. Różne barwy padające na nią się uginają, a prążki o A/ B barwach tworzą się w różnych miejscach ekranu.
A. takich samych B. różnych
3. Siatkę dyfrakcyjną można uzyskać za pomocą A/ B.
A. pryzmatu B. płyty CD
31 Na powierzchni błony bańki mydlanej obserwujemy barwę zieloną. Zaznacz poprawne dokończenie zdania. ( ... / 2 p.)
Jeśli grubość tej błony nieznacznie się zmniejszy, to powierzchnia błony będzie
A. żółta. B. niebieska. C. nadal zielona. D. niewidoczna.
32 Wybierz poprawne uzupełnienia zdań. ( ... / 3 p.)
Jest A/ B do kierunku rozchodzenia się światła, zatem drgania pola elektrycznego w tej fali
elektromagnetycznej mogą odbywać się w wielu kierunkach. Zazwyczaj światło jest mieszaniną fal o różnej
C/ D polaryzacji. Wyjątkiem jest światło spolaryzowane,
w którym drgania następują tylko E/ F.

C. jednakowej E. w jednym kierunku

A. nieskończenie wiele kierunków prostopadłych
B. jeden kierunek prostopadły D. różnej F. w wielu kierunkach

33 Oceń prawdziwość poniższych zdań. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe. ( ... / 4 p.)

1. Światło i inne fale elektromagnetyczne należą do fal poprzecznych. P F

2. Użycie polaryzatora to jedyny sposób na otrzymanie światła spolaryzowanego. P F
3. Dwa polaryzatory ustawione pod kątem 45° zatrzymują całe światło. P F
4. Światło nie może w całości przejść przez dwa polaryzatory. P F

34 Okulary do oglądania filmów 3D mogą składać się z dwóch polaryzatorów ustawionych tak, że obraz ( ... / 1 p.)
przeznaczony dla każdego oka jest całkowicie zatrzymywany przez jeden
z polaryzatorów i przepuszczany przez drugi. Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Jeśli widz filmu wyświetlanego w tym systemie przechyli głowę o 45° bez zdejmowania okularów:
A. sytuacja się nie zmieni. C. do każdego oka dotrą obrazy przeznaczone dla
obydwu oczu.
B. obraz przeznaczony dla lewego oka dotrze do D. widz nie zobaczy filmu wcale.
prawego i odwrotnie.
35 Światło słoneczne pada na dwa polaryzatory ustawione jeden za drugim i przez nie przechodzi. Zaznacz ( ... / 1 p.)

poprawne dokończenie zdania. Podczas obrotu jednego z polaryzatorów o 360° zaobserwujemy, że

wygaszenie światła nastąpi
A. 1 raz.
B. 2 razy.
C. 3 razy.
D. 4 razy.
36 Źródło emituje dźwięk o częstotliwości 450 Hz, a nieruchomy odbiornik rejestruje dźwięk o częstotliwości ( ... / 2 p.)
495 Hz. Zaznacz poprawne dokończenie zdania. Oznacza to, że źródło
m
A. zbliża się do odbiornika z prędkością ok. 34 .
s
m
B. oddala się od odbiornika z prędkością ok. 34 .
s
m
C. zbliża się do odbiornika z prędkością ok. 38 .
s
m
D. oddala się od odbiornika z prędkością ok. 38 .
s

Grupa B | strona 6 z 7
37 Wybierz poprawne uzupełnienia zdań. ( ... / 2 p.)
1. Efekt Dopplera zachodzi A/ B.
A. wyłącznie dla fal dźwiękowych B. dla wszystkich rodzajów fal
2. Gdy źródło fali zbliża się do obserwatora, zaobserwuje on falę o częstotliwości A/ B niż emitowana przez
źródło.
A. większej B. mniejszej
38 Koledzy rzucali do siebie głośnik emitujący ton o częstotliwości 1010 Hz. Oblicz częstotliwość dźwięku, jaki ( ... / 3 p.)
usłyszy obserwator, od którego głośnik oddala się
m m
z prędkością 3,4 . Przyjmij prędkość dźwięku 340 .
s s
39 Biegacz, mijając pewien ustalony punkt, gwizdał w gwizdek. Gdy się oddalał, obserwator stojący w tym ( ... / 4 p.)
punkcie usłyszał dźwięk o częstotliwości 6800 Hz, choć biegacz słyszał 6900 Hz. Oblicz prędkość, z jaką
m
biegł. Przyjmij prędkość dźwięku 340 .
s
40 Oceń prawdziwość poniższych zdań. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe. ( ... / 3 p.)

Ponieważ ruch jest względny, dla efektu Dopplera nie ma znaczenia, czy
1. P F
porusza się obserwator czy źródło fal.
Za sprawą efektu Dopplera obserwowana barwa delikatnie się zmienia, gdy
2. P F
obserwator zbliża się lub oddala do źródła światła.
3. Dzięki efektowi Dopplera można skonstruować radar do pomiaru prędkości. P F

41 Radar wysłał w stronę oddalającego się samochodu falę o częstotliwości 24 GHz. Zaznacz poprawne ( ... / 1 p.)
dokończenie zdania.
Po jej odbiciu od samochodu radar odbierze falę o częstotliwości:
A. 12 GHz. B. 23,999996 GHz. C. 24 GHz. D. 24,000004 GHz.
42 Wyobraź sobie, że stoisz na ziemi i obserwujesz samolot oddalający się od ciebie ( ... / 1 p.)
z prędkością ponaddźwiękową. W pewnym momencie w samolocie rozlega się huk. Zaznacz poprawne
zdanie.
A. Usłyszysz dźwięk o bardzo dużej częstotliwości.
B. Usłyszysz dźwięk o bardzo małej częstotliwości.
C. Nie usłyszysz niczego – dźwięk w ogóle do ciebie nie dotrze.

Grupa B | strona 7 z 7