Kutlu Hoca Vi̇deo Ders Ki̇tabi

TÜRKÇE TÜRKÇE TÜRKÇE TÜRKÇE
2023
TÜRKÇE yks
TÜRKÇE TÜRKÇE TÜRKÇE
TÜRKÇE TÜRKÇE TÜRKÇE TÜRKÇEE
TÜRKÇE TÜRKÇE TÜRKÇE TÜRKÇE Ç
K
R
TÜRKÇE TÜRKÇE TÜRKÇEÜTÜRKÇE
T
E
tyt türkçe
TÜRKÇE TÜRKÇE TÜRKÇE
L
TÜRKÇE
İ
TÜRKÇE TÜRKÇEATÜRKÇE TÜRKÇE
C
O TÜRKÇE TÜRKÇE
TÜRKÇE TÜRKÇE
VİDE H DERS KİTABI
TÜRKÇE UTÜRKÇE TÜRKÇE TÜRKÇE
L
T TÜRKÇE TÜRKÇE TÜRKÇE
TÜRKÇE
U
KÖzel Ders Formatlı
Tamamı Anlatımlı

#2023 tayfa
Kutlu Hoca le Türkçe
ÖN SÖZ
Canlarım hoş geldiniz, ben Kutlu Hoca.
E
Başarı hikâyeleri, sadece işe koyulmakla başlar.
Ç
Bu video ders kitabında, Türkçe sorulan hangi sınava giriyorsan gir eksiksiz, her şeyi tek ki-
tapta bulabileceğin ve en ince ayrıntısına kadar anlattığım bir “ÖZEL DERS” tadı bulacaksın.
K
Her üniteyi “ÖSYM nasıl sorar?” diye düşünüp sınavda ihtiyacın olacak en kıymetli bilgilerle
R
donattım. Ünite konularını hemen pekiştir diye de konu kavrama testleri ekledim.
Ü
Senden isteğim, lütfen kitabını benimle birlikte Youtube kanalımdaki video dersleri izleyerek
T
ilerlet.
Bu kitap sana Türkçenin kapılarını sonuna kadar açacak. Kitap bittiğinde ise bilmenin güve-
E
nini hissedeceksin. Bu sana çok iyi gelecek.
L
Senin başarı hikâyenin yazılacağı bu serüvende yanında olduğumu bil.
İ
Ama şunu lütfen unutma, sıkı çalışan ve sonuna kadar devam eden kazanacak.
A
Ben sonuna kadar yanındayım...
Kutlu Hoca
C
O
Tüm hakları saklıdır. Bu eserin tamamı ya da bir bölümü, 5 846 sayılı
H
Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu hükümlerine uygun olarak hak sahibinden
U
yazılı izin alınmadıkça; hiçbir şekil ve yöntemle işlenmek, çoğaltılmak,
L
çoğaltılmış nüshaları yayılmak, satılmak, çoğaltılmış nüshaları yayılmak,
T
satılmak, kiralanmak, ödünç verilmek, temsil edilmek, sunulmak telli /
telsiz ya da başka teknik sayısal veya elektronik yöntemlerle iletilmek
U suretiyle kullanılmaz.
K
İÇİNDEKİLER
Ses Bilgisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
Sözcükte Yapı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
E
Ç
K
R
Sözcük Türleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
T Ü
Cümlenin Ögeleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
L E
Cümlenin Türleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
İ
A
Yazım Kuralları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
C
O
Noktalama İşaretleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
H
U
Anlatım Bozukluğu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
T L
Sözcükte Anlam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
U
K
Cümlede Anlam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109
Paragraf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
CEVAP ANAHTARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128

Hazır mısın? Başlıyoruz. ☺
E
Ç
K
R
Ü
SesİLE T
A
Bilgisi
H
O
C
LU
T
U
K
Ses Bilgisi
Ünlülerle İlgili Ses Olayları - Ayrıntı - Buyruk

- Devrildi - Kıvrım
- Uykusuz - Beslemiş
- Sarardı - Çağrıldı
ÖSYM Nasıl Sorar:
- Karardı - Sıyrıldı
- Yukarıdaki parçada aşağıdaki ses olaylarından
- Kurak
hangisi yoktur?
E
- Altı çizili sözcüklerden hangisinde birden fazla
Ç
ses olayı vardır?
- Hangisinde diğerlerinden farklı bir ses olayı var- ÖRNEK
K
dır?
R
Çekim Eki Alırken Düşme
1. Ünlü Düşmesi
BiL
- Göğsüm
- Alnım
T Ü - Fikrim
- Zihnin
E
- Aklım - Beynim
- Hece düşmesi - Nehrin - Kahrımı
İL
- Ünlü kaybı
KUTLU HOCA
- Ses yitimi
ÖZELLiK
A
C
lu Hoca'dan Sözcükler birleşirken ünlü
Kut düşmesi meydana gelirse
Sana Özel
O
buna “Ünlü Aşınması” denir.
Ünlü düşmesi 4 şekilde karşımıza çıkar.
H
• Sözcük, türetilirken
• Sözcük, çekim eki alırken (ikinci hecede düş-
U
me)
• Birleşik sözcük olurken
L
• Yardımcı eylem gelirken ÖRNEK
T
U
ÖRNEK Birleşik Sözcük Olurken Düşme
K
- Şöyle - Niçin
Türetilirken Düşme - Böyle - Sütlaç
- Oynamış - Yalnız - Şurada - Pazartesi
- Çevre - Yanlış - Burada - Cumartesi
- Kokladı - Benzer - Orada - Nasıl
- Yumurtladı - Kavşakta - Birbirine - Kahvaltı
- Ayrıldılar - İlerle
- Sızlar - Savrulmuş
youtube.com/kutluhocailetürkçe 5
Ses Bilgisi
ÖRNEK 2. Ünlü Türemesi
Yardımcı Eylem Gelirken Düşme

ÖZELLiK
- Seyretti - Devretmiş
E
Ünlü türemesi 2 şekilde karşımıza çıkar.
- Kayboldum - Kaydettim
• -cık yapım eki getirildiğinde
Ç
- Hapsoldu - Fethetmiş
- Kahroldu - Nakletti • Pekiştirme sözcüklerinde
K
- Şükrettim
ÖRNEK
R
Ü
BiL
T
- Azıcık - Daracık
• İle sözcüğünün birleşik yazıldığı durumlar-
- Biricik - Gencecik
E
da,ünlü düşmesi gerçekleşir.
- Yapayalnız - Sapasağlam
İL
- Güpegündüz - Sırılsıklam
- Seninle
KUTLU HOCA
- Babasıyla
A
- Zamanla
DiKKAT
C
• Ek eylem kullanımlarında,ünlü düşmesi ger-
çekleşir.
O
- Zordu -ıyor, -iyor, -uyor, -üyor eklerindeki -ı,i,u,ü ses-
•
H
- Bakarsa leri türeme değil, yardımcı sestir.
- Hastaymış - Geliyor
- Bakıyor
U
- Giderken
L
• Bazı şiirlerde ölçü düzenini sağlamada,ünlü
T
düşmesi gerçekleşir. 3. Ünlü Daralması
- Karac’oğlan
U
K
• İkilemelerde ünlü düşmesi gerçekleşmez.
ÖZELLiK
- Yolda göğüs göğüse çarpıştılar.
• - yor ekine dikkat edeceğiz. -ı, -i, -u, -ü sesleri

sözcüğe aitse (-a, -e oluyorsa) daralma vardır.
Olumsuzluk eki (-me, -ma) ile -yor eki kullanılı-
•
yorsa ünlü daralması gerçekleşir.
de- ve ye- fiilleri “y” kaynaştırma ünsüzünün
•
etkisiyle daralır.
Ses Bilgisi
ÖRNEK 2. Ünsüz Düşmesi (Ses Yitimi)
- Bekliyor - İzliyordu
- Kanıyor - Hesaplıyormuş ÖRNEK
- Özlüyor - Süslüyor
- Ufacık - Çabucak
- Başlıyor
E
- Sızlıyor
- Sıcacık - Ufaldı
- Sormuyor
Ç
- Büyücek - Alçaldı
- Üzmüyor
- Küçücük - Yükseldi
- Diyor
K
- Adaş - Asteğmen
- Yiyecek
- Sağlıcakla - Üsteğmen
R
- Niye - Bakıyor
- Seviyor - Yeşermiş - Astsubay
Ü
- Geliyor - Asbaşkan
T
4. Ünlü Değişimi
3. Ünsüz Benzeşmesi
E
BiL
İL
KUTLU HOCA
•Kökte ünlü değişimi,sen ve ben sözcüklerinin BiL

-a,-e eki alarak “sana ve bana” şeklinde kulla-
A
nılmasıdır. •Ünsüz sertleşmesi
•Ünsüz uyumu
C
Ünsüzlerle İlgili Ses Olayları
O
ÖZELLiK
1.
H
Ünsüz Türemesi (Ünsüz İkizleşmesi)
Sözcüğün son harfi “f,s,t,k,ç,ş,h,p” harfleri ile
•
biter ve “c,d,g” ile başlayan bir ek alırsa gelen
ekin ilk harfi (ç,t,k) harflerinden birine dönü-
U
- Hakkında - Reddetmek
- Sırrım - Hissetmek şür.
L
- Zannım - Halloldu
T
ÖRNEK
- Hattı - Haddim
U
- Şıkkı - Seddi
K
- Affetmek - Yaptık - Attı
- 3’te - Çiçekçi
- Bitki - Taraftar
DiKKAT
- Araçtan - Karabük’te
- Küskün - Kitaptan
Ses olayını bulmak için kökü ve eki doğru tespit - Atkı - Hafifçe
etmeliyiz. - Askı - Gittikçe
- Hissiz - Cadde
- Madde - Şiddet
Ses Bilgisi
DiKKAT - Karabük’e - Hasreti

- Edebiyatı - Hayatı

- Yaşıtın - Evrakın
- Turunçgiller
- Millete - Sütü
- Mehmetgil
- Yapan - Maçı
- Hukuku - Saçı
E
NABIZ YÜKSELT - Hürriyetin - Otu
Ç
- Sanata - Atı
Benzeşme/sertleşme olayı sadece sözcüğe
• - Gurbetin
K
getirilen ekte olur!
R
ÖSYM, yukarıdaki örnekler
için sınavda “Hangisinde
Ü
lu Hoca'dan ünsüz yumuşamasına aykırılık
4. Ünsüz Yumuşaması (Ünsüz Değişimi) Kut
Sana Özel vardır?” diye sorar. Sen de
T
yapacağını biliyorsun, yapıştır
gitsin☺
ÖZELLiK
E
İL
p $ b 5. Kaynaştırma Ünsüzleri (Yardımcı Ses
KUTLU HOCA
– Koruyucu Ünsüz)
ç $ c
t $ d
A
BiL
k $ g, ğ
C • y, ş, s, n
O
ÖRNEK
H
- yurdumu - ağarmış ÖRNEK
- sokağa - rengi
U
- çoğaldı - yolculuğun
- konuyu - ütüsü
L
- giderken - dolabın
- adımı - yudumlamış - yedişer - sokağında
T
- acıktı - gecikti - kapının - kedinin
U
- gece
6.
K
Ulama
BiL
• g – ğ değişimi yumuşama değildir.

BiL
- Psikoloğun diyaloğu çok iyiydi.
Bazı alıntılarda ve özel isimlerde yumuşama
• Ünsüzle biten sözcükten sonra ünlüyle başla-
•
olmaz. yan bir sözcük geldiğinde ulama olur.
Anlamı değişebilecek tek heceli sözcüklerde
• - Okuldan aşağı inip içeri girdi.
yumuşama olmaz. - Alp erik ağacına çıktı.
Ses Bilgisi
Sözcükler arasında noktalama işareti varsa
•
ulama aranmaz. (Duraksama ve hece bölümü-
ne neden olduğu için)
- Alp, erik ağacına çıktı.
E
DiKKAT
Ç
K
Anlam karmaşası olacak ilişkilerde ulama aran-
maz.
R
- Şerafettin top aldı.
- Balkon açık.
7. N – B Değişimi
T Ü
E
İL
KUTLU HOCA
A
ÖRNEK
C
Birinci konuyu da bitirdin,
Anadolu insanı pratiktir. ☺ canımsın. :)
- saklambaç
O
- cambaz
H
- dolambaç - pembe
- tembel - kambur
LU
T
U
DiKKAT
K
• Ö
zel adlar ve bitişik sözcüklerde bu değişim
uygulanmaz.
- İstanbul, Safranbolu, onbaşı, sonbahar, Binbo-
ğa
Ses Bilgisi
1 3
Küçücük bir çocuğun aklını bu kadar kullanabilmesi- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünsüz değişi-
ne şaşırmıştı. mine örnek yoktur?
Yukarıdaki cümlede aşağıdaki ses olaylarından

A) Genç, ağır sıklette yarışmaya başlayacağını
E
hangisi yoktur?
söyledi.
B) Son zamanlarda sağlığına önem vermiyor.
Ç
A) Ünlü Düşmesi
C) Bu tatilde bir çılgınlığa kapı açtım.
B) Ünsüz Düşmesi
K
D) Her ortamda ofisin sözcüsü gibi davranıyor.
C) Kaynaştırma
E) Hatıralarına kitabında yer vermiş.
R
D) Ünsüz Yumuşaması
E) Ünlü Daralması
T Ü
E
İL
KUTLU HOCA
A
C
O
2
H 4
U
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünlü daralma- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünsüz ben-
L
sına örnek yoktur? zeşmesine örnek yoktur?
T
A) Bebek, hareketli reklamları dikkatle izliyordu. A) Bağışıklık sistemi için çiçekten elde edilen bal
U
B) Korkmasına rağmen hâlâ tırmanışa devam çok kıymetlidir.
edelim diyordu. B) Çelikten yaptıkları ön konsol kazalarda yaralan-
K
C) Bağırışlardan rahatsız olduğunu söylüyor. mayı önlüyor.
D) Durumunun ne olduğunu maalesef bilmiyorum. C) Şantiyedeki işçiler, grev sırasında kavga etti.
E) Yoğun kar yağışı ilerlemeyi zorlaştırıyor. D) Akşama kadar çalışan genç, yatar yatmaz uyu-
du.
E) Yeni şirkette seçkin mühendisler işe başladı.
Ses Bilgisi
5 7
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde aynı sözcükte Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ses olayı yok-
birden fazla ses olayı vardır? tur?
A) Sıkıntılar hüznümüzü artırıyor. A) Uzun ince bir yoldayım.
E
B) Parkta çocuklar oynuyorlar. B) Küçücük bir evde yaşıyor.
C) Yaşamak zannettiğin kadar zor değil. C) Kasabada balıkçılık yapıyor.
Ç
D) Anladı yaşadığı bunca acıyı çocuğun. D) Yarışmayı gencecik bir kız kazandı.
K
E) Yaşı ilerledi ama huyu değişmedi. E) Sinema bileti almak hayali ile geldi.
R
T Ü
E
İL
KUTLU HOCA
A
C
O
6
H 8
U
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde türetilirken Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ses olayı yok-
L
oluşan bir ses olayı vardır? tur?
T
A) Hastalığından sonra boynunda hasar oluştu. A) Romanında ustalığa dair çok örnek var.
U
B) Yaygın sorunları dile getirmeyi sevmiyorum. B) Beni kavga ile korkutamazsın.
C) Ceviz ağacının altında avucundaki cevizler ile C) O, işinden ayrılmak zorunda kaldı.
K
poz verdi. D) Kültürel geleneğin beslediği bir eserdi.
D) Köyün kurak topraklarını işlemek istiyor. E) Sevinçle gücü yettiği kadar sarıldı.
E) Aklımdaki sorulardan dolayı odaklanamıyorum.
Sözcükte Yapı
E
Ç
K
R
T Ü
Sözcükte
Sözcükte İL
E
KUTLU HOCA
A
H
Yapı
Yapı
O
C
LU
T
U
K
Sözcükte Yapı
Sözcükte Yapı
ÖZELLiK
• Kök Sesteş ve Kökteş (ortak) sözcüklerin ayrımı

• Gövde • Sesteş sözcükler arasında anlam bağı yoktur.
• Ek • Kökteş sözcükler arasında anlam ilişkisi var-
E
- Çekim Eki dır.
- Yapım Eki
Ç
• Sözcüğün Yapısı ÖRNEK
K
- Basit Sözcük
- Türemiş Sözcük - Boya - Sıva
R
- Birleşik Sözcük - Göç - Savaş
Ü
- Yaz - Yan
T
- Kaz - Doku
ÖSYM Nasıl Sorar:
- Eski - Büyü
E
- A
ltı çizili sözcüklerden hangisi, yapısı bakımından
diğerlerinden farklıdır?
İL
- H
angisinin kökü, türü bakımından diğerlerinden
KUTLU HOCA
farklıdır?
2. Gövde
- Hangisinde birden fazla yapım/çekim eki vardır?
A
- H
angisinde altı çizili sözcüğe getirilen ek, diğerle-
C
rinden farklıdır?
O
ÖZELLiK
H
1. Kök
• En az 1 yapım eki almış sözcük gövde görevin-
U
dedir.
L
- Gençliğim - Sararmış
BiL
T
• Kök halindeki sözcük, çekim eki alabilir ama
U
DiKKAT
yapım eki almamıştır.
K
- İsim kökü {kitap}
- Fiil kökü {oku}
• Ö
SYM, “Gövdeden türemiş sözcük hangisi-
- Ortak kök {kuru}
dir?” diye sorarsa bir sözcükte en az iki yapım
- Sesteş kök {yüz}
eki arayacağız.
- Yansıma kök {patladı}
- Bilinçsiz
- Sevilmiş insan
- Sezgisel
Sözcükte Yapı
3. Ekler (Çekim Ekleri) Çokluk Eki
• Çekim Ekleri (Sözcüğün türünü ya da anlamını

değiştirmez.)
- İyelik/Aitlik Eki
BiL
E
- Çokluk Eki
- Tamlama Ekleri Çoğul anlamı dışındaki kullanımlarına baka-
•
Ç
- Hâl Ekleri lım.
K
- İlgi Zamiri Eki/Aitlik Eki (-ki)
- Kip Ekleri
R
- Ek Eylem ÖRNEK
İyelik
- Kişi EkiEkleri
T Ü
- Akşama Ahmetlere gidelim mi?(-gil/aile)
- Alp Beyler teşrif etmiş.(alay/saygı)
E
- Derdim dünyaları aşar. (abartma)
İL
- Almanlar otomotivde başarılıdır. (millet)
- Sahile kadar durmadan koştular. (şahıs eki)
KUTLU HOCA
ÖZELLiK
• Aitlik ve üyelik bildirir.
A
C
Tamlama Ekleri
• Sözcüğün başına “benim, senin, onun” gele-
O
bilmelidir.
H
BiL
ÖRNEK • Tamlayan eki (ilgi hâl eki): -ın, -in… -nın, -nin…
U
• Tamlanan eki (iyelik eki): -ı, -i… -sı,-si…
L
- H
ayatım senin sunduklarından daha fazlasını hak
T
ediyor. - Şairin şiirinin büyüleyen etkisi
- Bakışlarını hiç unutamadım. - K
apının önünde, gözünün içine bakarak veda
U
etti.
- Akşamüstü evimize gelenleri içeri aldık.
- S
oruların zorluğunu gören öğrencinin tepkisi
K
büyüktü.
DiKKAT
Hâl Ekleri
• Yalın
- Çocuğun okulu uzaktaymış. • Belirtme/gösterme (-i)

- Okulu güzelleştirmişler. • Yönelme/yaklaşma (-e)
- Evi geçen sene açık artırmada satıldı. • Bulunma/kalma (-de)
- Yeni boyamaya başladık evi. • Ayrılma/çıkma/uzaklaşma (-den)
Sözcükte Yapı
İlgi Zamiri Eki/Aitlik Eki (-ki)

UYGULA
- Masa
- Masayı BiL
- Masaya
- Masada
İsim tamlamalarında tamlananın yerine kulla-
•
E
- Masadan nılır.
Ç
• Bu durumda çekim eki olarak görev alır.
BiL - Yeni proje bizimkini heyecanlandırdı.
K
- Pazardaki meyvelerden biraz alıver.
R
• Hâl ekleri, yapım eki olarak kullanılabilir.
Ü
- Sıradan olaylar
- Sudan sebepler
T
Kip/Zaman Ekleri
- Sözde ders çalışacak
• Haber/Bildirme Ekleri
• Belirtme, iyelik, yapım ekini karıştırma
E
- Geçmiş, Şimdiki, Gelecek, Geniş Zaman Ekleri
- Yazını gördüm ama beğenmedim.
İL
- Yazı biraz ağır olmuş. • Dilek/Tasarlama Ekleri
- Gereklilik, İstek, Şart, Emir Kipi Ekleri
KUTLU HOCA
- Yazı yazmayı çok seviyor.

• İkileme kuran yönelme eki ile zarf fiil ekini ka-
A
rıştırma
- Yan yana oturuyorlar.
C
- Adamlar koşa koşa geçti.
ÖRNEK
O
H
DiKKAT - Y
arına kadar gelmelisin dedi ama yine de geç kal-
mış.
U
- Yemeği erken yerse akşamüstü dışarı çıkar.
L
-den ayrılma eki, farklı görevlerde kullanılabi-
• - Çalışalım diyor ama bir türlü başlamıyor.
lir.
T
- Sabaha mutlaka gelsin.
- Aşağıdakilerden hangisi
U
- Sıradan olay
- Sıkıntıdan konuşamıyor.
K ÖRNEK
- Bu bisiklet seninkine benziyor.

DiKKAT
- Bizi evde beklemek istedi. - Oyun oynadığına göre dersi bitmiş.

- Okulun en gözde öğrencisi seçilmiş. - Çocuk bitmiş elmayı çöpe attı.
- Sabahtan beri içten davranışlar sergiliyor.
- Raftan aldığı kitabı, kitabının üzerine koydu.
Sözcükte Yapı
Ek Eylem Kişi Ekleri
BiL ÖZELLiK
• -idi • Kişi ekleri fiile gelir.
E
• -imiş - Geldim
• -ise - Geldin
Ç
• -tır - Geldi
K
- Geldik
- Geldiniz
R
ÖZELLiK
- Geldiler
• Ek fiil alarak yüklem olan isimlere de gelir.
Ü
• Ek eylemler isme gelerek ismi yüklem yapar.
T
- güzeldi
- iyiymiş DiKKAT
E
- kuruydu
İL
- dolaptadır.
KUTLU HOCA
- Seni biraz zor duyuyorum. (şahıs)

Ey eylemler fiile gelerek fiili birleşik zamanlı
• - Toplantıdan sonra odamda beklesin. (şahıs)
yapar.
A
- Yurt dışından yeni geldi. (şahıs)
- yapardı
- Henüz işe gelmedi çırağım. (İyelik)
C
- gidermiş
- Aşağıdaki dükkânda çırağım. (Ek Fiil)
- uçacaksa
O
DiKKAT
H 4. Ekler (Yapım Ekleri)
LU
• - dır/tır eki, fiile geldiğinde birleşik zamanlı fiil
• Yapım Ekleri
Sözcüğün türünü ya da anlamını değiştirir.
T
yapmaz. Cümleye kesinlik veya ihtimal anlamı
- İsimden İsim Yapım Eki
katar.
U
- İsimden Fiil Yapım Eki
- B
u kitapta geleceğin mesleklerinden bahsedil-
miştir. - Fiilden İsim Yapım Eki
K
- Fiilden Fiil Yapım Eki
ÖRNEK BiL
• Fiilimsi ekleri
- Babam bu okulda öğrenciymiş.
• Küçültme eki
- Ödevlerini zamanında yaparmış.
• Çatı ekleri yapım ekidir.
- Kardeşi çok hastaydı.
Sözcükte Yapı
ÖRNEK Türemiş Sözcük
- Kitaplık - Dikey ÖZELLiK

- Sızladı - Yazı
- Öğrenci - Bilgilendirmiş • En az bir yapım eki almış sözcüktür.
- Kaçırdı - Kanıyor
E
• Çekim eki de alabilir.
- Yönetim - Dizgi
Ç
K
ÖRNEK
UYGULA
R
- Büyük yayınların yazarlarını konuk etti.
- Soğuklaşmış
Ü
- İkinci çiçekçiden sağa dönmüştüm. - Kısıktı
T
- Sorguladı
- Gençlik yıllarını kaliteli geçirmek gerek.
- Anlattıklarını
E
- Sağlıcakla
İL
KUTLU HOCA
5. Sözcüğün Yapısı
UYGULA
A - Soğuk bölgelerde, yaşam zorluklarla doludur.
C
Basit Sözcük
O
H
ÖZELLiK
Birleşik Sözcük
U
Yalın hâlde olabilir veya çekim eki; ancak hiç
•
yapım eki almayan sözcüktür. BiL
L
- Kitapları - Kitapçıları
T
• Birden fazla sözcükle oluşur.
• Birleşik veya ayrı olabilir.
U ÖRNEK
K
ÖZELLiK
- Bu sınıf pikniğe gidecek.
- Kapının önü • İsim + isimle oluşanlar
- Okuyordu - Gökyüzü
- Gitseymiş - Katırtırnağı
- Arabadalar • Sıfat + isimle oluşanlar
- Gözlerimizdendi - Karagöz
- Eskişehir
Sözcükte Yapı
• İsim + fiille oluşanlar UYGULA
- Varyemez
- Okulu hastanenin karşısında.
- Külbastı
• Fiil + fiille oluşanlar - Okulu görünce sağa dön.
- Biçerdöver
- Bu işin avantajı çoktu.
- Uyurgezer
E
- Yapılagelir - Tüm soruları bildi.
• İsim + fiilimsi ile oluşanlar
Ç
- Bu yazı iyi değerlendirecek, bol bol yazı yaza-
- Cankurtaran
- Kardelen cak.
K
• Fiilimsi + isimle oluşanlar
- Cüzdanı düşürmüş, sokağa da bakalım.
R
- Bilirkişi
• Yansıma + yansıma ile oluşanlar - Düşünce dizi kanadı.
Ü
- Gırgır
- Dizileri takip etmiyorum.
T
- Gözde oyuncu kulüpte mutlu değilmiş.
E
ÖRNEK - Sıradan insanlar problemlerden kaçar.
İL
- Ben de sizinle geleceğim.
KUTLU HOCA
- Giderek vurdumduymaz bir insan oldun.

- Kitabım sen de mi?
A
- Kahverengi kazağını beğendim.
- Olacakları öngöremedik. - Boş kadroya alım yaptılar.
C
- Çok sabretti ve herkese parmak ısırttı.
- Polisler tüm yolları tutuyorlar.
- Bugün birkaç soru çözebildim.
O
- Mehmetler bize gelmiş.
H
- Onunki Gazi’yi kazanmış.
U
- Bendeki notlar yeterli.
L
- Toplanacak domatesler için kasa getir.
T
- Kargo gönderimi haftaya başlayacak.
U
- Koşar adım gidiyor.
K
- Her sabah parkurda koşar.
I kinci konuyu da bitirdin,

Süper gidiyorsun. :)
Sözcükte Yapı
1 4
Kazanın oluşturduğu hasardan dolayı lastikler birbi- Yenilgiye rağmen tutkulu oyundan dolayı duygusal
I II III I II III
rine girmiş. Usta aracı çektirip bir bakalım yapabi- taraftarlar takımı ayakta alkışladı.
IV V IV V
E
lecek miyiz dedi.
Altı çizili sözcüklerden hangisinin kökü tür
Ç
Numaralanmış sözcükler yapılarına göre eşleşti- bakımından diğerlerinden farklıdır?
rilirse hangisi dışarıda kalır?
K
A) I B) II C) III D) IV E) V
R
2
5
T Ü
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde basit-türemiş-
E
birleşik sözcüğe örnek vardır?
İL
Kavruk fındıktan avuçladı ama ağrılı dişi fındığın ısı-
A) Doğrulukla çalışıp hayatı boyunca tebessüm-
KUTLU HOCA
I II III IV
rılmasına engel olduğu için fındığı yemiyordu. den vazgeçmedi.
A
V B) Yavrusu tele sıkışan köpeğin üzüntüsünü his-
Numaralanmış sözcüklerden hangisi yapıca settim içimde.
C
diğerlerinden farklıdır? C) Baktım kapıdan içeri sessizce kimse yoktu.
O
D) Gergin insanlar etraflarına da olumsuz enerji
A) I B) II C) III D) IV E) V yayıyorlar.
H
E) Atların doğadaki harika koşusu izleyicileri büyü-
ledi.
LU
T
3 6
U
Karşındaki çocuğun geleceğini hayal dolu sözlerle
Bir anda sınıfta uzun gizemli adamın kim olduğunu
I II III
K
I II III
çalıp büyük adam olmasını engellemek mi istiyor
merak ederken arka sıradan bir el omzuma doku-
IV V
IV V
sun?
nuverdi.
Altı çizili sözcüklerden hangi ikisinin kökü tür
Yukarıdaki cümlede yer alan numaralı sözcükler
bakımından ötekilerden farklıdır?
yapılarına göre eşleştirilirse hangisi dışta kalır?
A) I. ve II. B) I. ve III.
C) II. ve III. D) I. ve V.
E) IV. ve V.
Sözcükte Yapı
7 10
Mahallenin günebakan tarafındaki bakkalda çerez Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sözcüğe gelen
satan saçı beyaz amca zengin ama varyemez bir ek sözcüğün türünü değiştirmiştir?
adamdı. Akşama kadar yoldan geçenlere göz gezdi-
rir, yanında oturanlar ile sohbet ederdi. A) Mobilyacıdan yeni bir kitaplık aldım.
E
Yukarıdaki cümlede kaç birleşik sözcük bulun- B) Kitabın başlığına karar veremedim.
C) Özel günler anılarda hatırlanır.
Ç
maktadır?
D) Bahçede güllerin arasında uzandı.
K
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 E) Akşam yemeği için harika bir balık pişirdim.
R
8 11
T Ü
E
Aşağıdakilerden hangisinde -den eki görev Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili
İL
bakımından diğerlerinden farklıdır? sözcüğe gelen ek diğerlerinden farklıdır?
KUTLU HOCA
A) Kitabından iki bölümü çıkarmış. A) Aşağı bakkaldaki elemanı işten çıkarmışlar.

B) Konvoy geçitten geçerken kaza oldu. B) Sokağı geçtikten sonra karşıma çıkan adam-
A
C) Madem istemiyordun arkamdan konuşmaya- dan korktum.
C
caktın. C) Hemen kızarırım güneşi görünce.
D) Son sınavından yüksek not almışsın. D) Köşe başında ağlıyor kaybolan çocuğu.
O
E) Bu kadar büyütecek bir şey yok, o da sıradan E) Arabayı tamire götüremedim bir türlü.
H
biri işte.
9
LU 12
T
U
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde hem yapım Aşağıdaki cümlelerin hangisinde -ım/im eki
eki hem de çekim eki almış birden çok sözcük farklı bir görevde kullanılmıştır?
K
vardır?
A) Sokağım mahallenin en nezih mekanıdır.
A) Stadyumun ışıkları sayesinde tüm kent aydınlıktı. B) Arabayı kaçırıp kaza yapan kişi çocuğum.
B) Bu yaz gözlüklerimden çok memnundum. C) Marketteki tüm kutuları tek başına elemanım
C) Buzlu cama yazı yazmak karlı havaların vazgeçil- taşıdı.
mezidir. D) Heyecanla sınav sonucumu bekliyorum.
D) Yaşlı kadın yalnızlıktan çok şikayetçi. E) Mahallenin köşesindeki terzide çırağım.
E) Soğuklarda mutlaka kalın giyin ki hasta olma.
Sözcükte Yapı
13 15
Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi diğer- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde -i eki üç farklı
lerinden farklı bir ek almıştır? görevle kullanılmıştır?
A) Yeni siparişlerimin hepsi bakım kremi. A) Köşe yazısı yazmak için zaman bulamıyorum.
E
B) Herkes seçim sonucunu bekliyor. B) Arkasındaki arabanın kornası rahatsız ediyor.
C) Hastalığına henüz bir çözüm bulamadılar. C) Çocuğunu parka götürmek için bahçe kapısını
Ç
D) Bu yılki mahsulden verim alamadık. açtı.
K
E) Gazetede yer alan yazım birçok tenkit almış. D) Dedemin çocukluk anısını dinlemek çok zevkli.
E) Sınavını çok önemsediğinden her akşam
R
düzenli çalışıyor.
T Ü
E
İL
KUTLU HOCA
A
C
O
14 16
H
Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisine getir- Çiçekçideki tavrından mutluluğunu anlayabiliyor-
ilen ek işlev bakımından diğerlerinden farklıdır? dum. Arabasına çiçekleri özenle yerleştirdi ve hızla
U
gözden kayboldu.
A) Düşmüş çocuğun dizi kanıyor.
L
Yukarıdaki cümleyle ilgili olarak aşağıdakilerden
B) Dedem, geçmiş zamanları özlediğini söylüyor.
hangisi yanlıştır?
T
C) Sabahtan beri dönmüş tekerleği düzeltemedik.
D) Tüm uyarılarıma rağmen gitmiş ondan borç
U
A) Hem yapım eki hem de çekim eki almış birden
istemiş. fazla sözcük vardır.
K
E) Mutfaktan gelen nefis kokular pişmiş tavuktan B) Birden çok birleşik yapılı sözcük bulunmak-
geliyor olmalı. tadır.
C) Bir sözcükte hem belirtme eki hem iyelik eki
vardır.
D) İyelik eki almış bir sözcük kökünde ses düşme-
si meydana gelmiştir.
E) Birden çok fiilden fiil yapım eki almış sözcük
bulunmaktadır.
Sözcük Türleri
E
Ç
K
R
T Ü
Sözcük
Sözcük İL
E
KUTLU HOCA
A
Türleri
H
C
Türleri
O
LU
T
U
K
Sözcük Türleri
Varlıklara Verilişine Göre
Sözcük Türleri
• Özel İsim
- İsim (Ad) - Karabük
- Sıfat (ön Ad) - Alp
- Zamir (Adıl) - Minnoş
- Zarf (Belirteç) • Cins İsim
E
- Edat (İlgeç) - Defter
- Bağlaç - Masa
Ç
- Ünlem - Çanta
K
- Tamlamalar
Niteliklerine Göre
- Fiil (Eylem)
R
• Somut İsim
- Ağaç
Ü
- Okul
ÖSYM Nasıl Sorar:
T
- Kalem
- B
u parçada numaralanmış sözcüklerin türü, aşa-
• Soyut isim
ğıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?
E
- Özlem
- A
ltı çizili sözcüklerden hangisi, türü bakımından
İL
diğerlerinden farklıdır? - Sevgi
- A
ltı çizili sözcüklerden hangisi, cümlede farklı bir - Hayal
KUTLU HOCA
görevde kullanılmıştır?
A
DiKKAT
1. İsim (Ad)
C • Sözcükler, cümledeki bağlama göre somut/
O
BiL soyut anlam kazanabilir.
H
- Hüzün, mehtaba açılan bir gemidir.
• Varlıklara verilişine göre - İpin ucunu kaçırdın iyice.
U
- Özel isim
- Cins isim Sayılarına Göre
L
• Niteliklerine göre • Tekil
T
- Somut isim - Bilgisayar
- Soyut isim - Kitap
U
• Sayılarına göre - Vazo
• Çoğul
K
- Tekil
- Çoğul - Sınıflar
- Topluluk - Gençler
• İsimlerde Küçültme - Evler
- -cik • Topluluk
- msi - Ordu
- -ce - Orman
- -cağız - Sürü
- -mtırak - Halk
Sözcük Türleri
DiKKAT
2. Sıfat (Ön Ad)
• Topluluk adına -ler eki gelirse çoğul olur. BiL

- Ordular, ovaya yakın karşılaştılar.
• Niteleme Sıfatı
E
• S
özcükler cümledeki bağlama göre tekil, ço-
• Belirtme Sıfatı
ğul, topluluk ismi olarak görev alabilir.
- İşaret Sıfatı
Ç
- Okul tadilata alındı.
- Belgisiz Sıfat
- Okul, pikniğe gitti.
K
- Soru Sıfatı
- Okullar, tatil için Antalya’yı seçti.
- Sayı Sıfatı
R
• Unvan Sıfatı
Ü
• Adlaşmış Sıfat
• Sıfatların Yapısı
T
İsimlerde Küçültme
E
Niteleme Sıfatı
- -cik
İL
- -msi
KUTLU HOCA
- -çe ÖZELLiK
A
- -cağız
- -mtırak
İsmin biçimini, durumunu, rengini vs. belirten
C
•
sıfattır.
O
• “Nasıl” sorusunun cevabıdır.
H
ÖZELLiK
DiKKAT
U
• Küçültme ekleri yalnızca miktar bakımından
L
azlık belirtmez. Aynı zamanda sevgi, acıma
• Pekiştirmeler de sıfat görevinde kullanılabilir.
anlamları da katar.
T
- Yapayalnız adam
- Güzel mi güzel sahil
U
- Bomboş mahalle
K ÖRNEK ÖRNEK
- Pembe gül - İyi insan

- Babacığım - Adamcağız
- Çürük elma - Görünmez kaza
- Sarımsı - Sarımtırak
- Yeni motor
- Küçükçe - Tavşancık - Sınır tanımayan girişim
Sözcük Türleri
DiKKAT
ÖRNEK
• Sıfat ve zarfı karıştırma!

- Oradaki okul - Öbür sorular
- İyi insan lafın üstüne gelir.
- Şu mahalle - Öteki araç
- Toplantıda iyi konuştu.
- Arkadaki çocuk - Diğer sınıf
E
Ç
Belirtme Sıfatı
K
R
BiL b. Belgisiz Sıfat
Ü
• İşaret Sıfatı ÖZELLiK
T
• Belgisiz Sıfat
• Soru Sıfatı • İsimleri, belirsizlik anlamındaki sözcüklerle
E
• Sayı Sıfatı belirten sıfatlardır.
• B
irkaç, çok, pek çok, hiçbir, her, birtakım,
İL
- Asıl Sayı
bazı, çoğu, başka, kimi vb. sözcüklerle sağla-
- Sıra Sayı
KUTLU HOCA
nır.
- Üleştirme
A
- Kesir
C
O
DiKKAT
a. İşaret Sıfatı
ÖZELLiK
H • “tüm” sözcüğü belgisiz sıfat olarak kullanı-
U
lırken “tam” sözcüğü sayı sıfatı olarak görev
• “Hangi” sorusuna cevap verir. almaktadır.
L
Bu, şu, o, öteki, beriki, öyle, böyle, şöyle gibi
•
T
sözcüklerle sağlanır.
U
K
DiKKAT ÖRNEK
• İşaret sıfatından sonra virgül gelmez; eğer - Kimi insanlar - Bütün halk
gelmişse o kelime sıfat değil zamirdir. - Birkaç konu - Çoğu kimse
- O köyden ayrıldı. - Az iş - Üç beş çocuk
- O, köyden ayrıldı. - Biraz öğrenci - Fazla zaman
- Her yıl - Başka oda
Sözcük Türleri
• “Bir” sözcüğü sayı anlamındaysa sayı sıfatı,
TAKTİĞE GEL
belirsizlik anlamında kullanıldıysa belgisiz
sıfat olur.
• “Bir” sözcüğü, sadece anlamında kullanıldı-
ğında edat, belirsizlik anlamında kullanıldı- - Kitapçıdan bir kitap aldı.
ğında ise belgisiz sıfat olur. - Elbet bir gün buluşacağız.
- Yoldaki bir adam onu hastaneye götürmüş.
E
- Okula bugün bir ben gelmişim.
• Sıfat görevinde kullanılan sözcükler çekim d. Sayı Sıfatı
Ç
eki aldığında sözcüğün türü değişebilir. • Asıl Sayı
- Birçok insan meydanda toplanmış. • Sıra Sayı
K
- İnsanların birçoğu sevdiği işi yapmıyor. • Üleştirme
R
• Kesir Sayı
c. Soru Sıfatı Asıl Sayı Sıfatı
T Ü
• “Kaç” sorusunun cevabını verir.
E
ÖZELLiK - Beş şık
İL
- On ekmek
- Üç kişi
KUTLU HOCA
• Burada önemli olan soruya verdiğiniz cevap.

Eğer cevap sıfatsa soru sıfatını bulduk de-
mektir.
A Sıra Sayı Sıfatı
C
• “Kaçıncı” sorusunun cevabını verir.
O
- Birinci yarış
ÖRNEK - İlk konu
H
- Son sıra
- Hangi çanta - Ne kadar soru
U
- Kaçıncı kapı - Kaç poşet
L
Üleştirme Sıfatı
- Ne gün - Kaçar takım
• “Kaçar” sorusunun cevabını verir.
T
- Beşer sandalye
U
- Çifter döner
DiKKAT - Yarımşar ekmek
K
• “Hangi, kaç, ne” soru sıfatları, soru zamiri,
☺
zarfı olarak da kullanılabilir. Ayık ol
Kesir Sayı Sıfatı
• “Kaçta Kaç” sorusunun cevabını verir.
- Hangisini alacaksın?
- Yüzde doksan dokuz ihtimal
- Ne kadar seviyorsun beni?
- Tam ekmek
- Kaçı geldi okula?
- Çeyrek pide
- Bu saate kadar ne geziyorsunuz?
Sözcük Türleri
Unvan Sıfatı
Sıfatların Yapısı
ÖZELLiK
Basit Sıfat
• Kişilerin makam, rütbe, meslek vb. statülerini • Yapım eki almamış sıfattır.
belirtir.
• İsmin başında veya sonunda yer alabilir.
E
• Akrabalık ilişkilerinde sıfat, küçük harfle baş- ÖRNEK
Ç
lar.
• Unvan sıfatları büyük harfle başlar. - Kötü son - Bu olay
K
ÖRNEK
R
Ü
Türemiş Sıfat
T
• Yapım eki almış sıfattır.
- Yüzbaşı Alp - Gazi Mustafa Kemal
- Ahmet Efendi Paşa ÖRNEK
E
- Öğretmen Ayşe Hanım
İL
- Kasap Şükrü
KUTLU HOCA
- Soğuk su
Adlaşmış Sıfat
A
ÖZELLiK
C
Birleşik Sıfat
• Birden fazla sözcükle oluşan sıfattır.
O
• Sıfat olan bir sözcüğe ek getirilerek yahut
- Müziksever halk
eksiz olarak tek başına kullanıldığı durumlara
H
adlaşmış sıfat denir. - Boşboğaz adam
U
• Adlaşmış sıfat, artık sıfat değil isimdir.
a. Anlamca Kaynaşmış Birleşik Sıfatlar
L
DİKKAT: Bir sözcüğün adlaşmış sıfat olabil-
•
ÖZELLiK
T
mesi için bir ismin sıfatı olabilmesi gerekmek-
tedir.
U
• Anlam kaybı yaşanır.
• Bitişik yazılır.
K
- İhtiyarlar merdiveni hızlıca çıktı.
ÖRNEK ÖRNEK
- G
ençler üniversiteyi
hayal ediyor.
- Birkaç öğrenci - Hiçbir suç
- Pisboğaz kedi - Ağırbaşlı çocuk
- Yaralı, hastaneye kaldırıldı.
Sözcük Türleri
b. Kurallı Birleşik Sıfatlar - Soru Zamiri
- Dönüşlülük Zamiri
ÖZELLiK • Ek Durumundaki Zamirler
- İyelik Zamiri
• Anlam kaybı yaşanmaz. - İlgi Zamiri
• Ayrı yazılır.  Alp, gitarını kutudan çıkarıp masaya bıraktı.
E
SIRA SENDE
 ..............................................................................
ÖRNEK
Ç
a. Kişi (Şahıs) Zamiri
K
- Yarım asırlık proje - M
utfağı geniş bir
ÖZELLiK
R
Ü
- Çelik kasalı oda ev
- Saçı beyaz adam
T
“Ben, sen, o, biz, siz, onlar” sözcükleri ile
•
sağlanır.
E
c. Öbekleşmiş Kurallı Birleşik Sıfat • Adların yerini tutan sözcüklerdir.
İL
• “Ben” bana, “sen” sana şeklinde olabilir.
KUTLU HOCA
ÖZELLiK
A
• “-den + isim fiil”
C
- Sonradan görme insanlar
• Edat grubu ile kurulmuş TAKTİĞE GEL
O
- Kaya gibi adam
• “O” sözcüğüne dikkat et.
• İkilemelerle kurulmuş
H
- O, bu yıl tatile gidecekmiş. (Kişi Zamiri)
- Abuk sabuk cevap
- O, yıllardır garajdan çıkmadı. (İşaret Zamiri)
• -de eki alarak öbekleşmiş
U
- O araba tam bir antika. (İşaret Sıfatı)
- Gözü yüksekte genç
L
• Sıfat + durum eki alarak öbekleşmiş
T
- Arabasına düşkün adam
U
3.
K
Zamir (Adıl)
ÖRNEK
BiL
- Kazanmak için takımın ona ihtiyacı var.

• Sözcük Durumundaki Zamirler - Sen bana söz vermedin mi?
- Kişi Zamiri - Kendim ettim ağlayacak değilim.
- İşaret Zamiri - B
u konuyu o araştırmış ama onların dediği doğ-
- Belgisiz Zamir ruymuş.
Sözcük Türleri
b. İşaret Zamiri
TAKTİĞE GEL
ÖZELLiK
• Belgisiz zamir ve soru zamirini ayırt et.
“Bu, şu, o, bunlar, şunlar, onlar, ora, bura,

• - Dün kimi gördümse morali bozuktu.
şura, böylesi, şöylesi, öylesi vb.” sözcüklerle - Dün kimi gördün?
sağlanır. “Birkaç, birçok, bazı vb.” sözcükler zamir
•
E
• Bir ismin yerine geçerek onu işaret etmelidir. olarak kullanılırken ek alır.
Ç
- Birkaçı tatile gitmiş.
- Birçoğu satılamadı.
K
TAKTİĞE GEL
- Bazısı kitap okuyor.
R
• İşaret zamiri ve kişi zamiri ayrımına dikkat!
• “ O, onlar” sözcükleri kişinin yerine kullanı-
Ü
lırsa kişi zamiridir.
T
• A
ncak “bu, şu, bunlar, şunlar” kişinin yerine
kullanılsa bile işaret zamiridir.
ÖRNEK
- Doğum günüme onu da çağırdım.
E
- Onu duvara astım.
İL
- Bu, sınıfın en tembelidir.
KUTLU HOCA
- Buralar çok değerlenir. - Ö

ğrencilerin bazıları konu çalışıyor, çoğu ise ne
çalışacağını bilmiyor.
A
- Biri bu dosyaları karıştırmış.
C
- Bir gün ben de araba alacağım.
ÖRNEK
- Ç
oğu hiçbir şey bilmiyor, herkes her şeyi konuşu-
O
yor.
- O
rada arabanın anahtarları var. Onları şuraya - B
azıları ufak şeyleri dert edip hayatındaki tüm
H
asıver. güzellikleri unutuyor
- Oraya onlar gelmemiş.
U
- Şurası çok tehlikeli.
L
- Adam 10 yıl önce buradan gitmiş.
- Oranın lokumu meşhur.
T
- Bu, hediyelik olacak.
d. Soru Zamiri
U
K
c. Belgisiz Zamir
ÖZELLiK
ÖZELLiK
• İsmin yerini soru yoluyla tutarlar.
Hangi ismin yerini tuttuğu belli olmayan za-
• Soruya cevap verdiğimizde cevap isim veya
•
mirdir. zamir olmalıdır.
• “ Bazı, çoğu, kimi, tümü, herkes, hepsi, biri,
kimisi, birkaçı, birçoğu, bazısı, şey, diğer, hiç
kimse, başkası vb.” sözcükle sağlanır.
Sözcük Türleri
- Kim - k imi, kime, kimde, kimden,
ÖRNEK
kimler
- Ne - neyi, neyde, neyden, neler
- Babam bana güvenir.
- Nere - nereyi, nerede, nereden - Kitabı çıkınca aldım.
- Sınavımız biraz zordu.
E
- Hangi - h
anginiz, hangimiz, hangi- - Gördükleri karşısında şok oldu.
si
Ç
- k açını, kaçınız, kaçımız,
- kaçı
kaçıncısı
K
R
f. İlgi Zamiri
Ü
TAKTİĞE GEL
T
ÖRNEK • -ki ekinin yerine bir sözcük gelebiliyorsa ilgi
zamiridir.
- Pazarda kimi gördün?
E
• Tamlayan eki olan “-ın, -im, -nın” eklerinden
- Soruların hangisi yanlış?
İL
sonra gelir ve mutlaka bitişik yazılır.
- Kırtasiyeden ne aldın?
KUTLU HOCA
- Sınavda kaçıncı oldun?

- Nereye gittin?
A
- Arabayı kimin aldığı belli.
TAKTİĞE GEL
C
O
ÖRNEK
• C
ümlede soru bildiren sözcüğün cevabına
H
göre türünü bulabiliriz.
- Katıldığın program kimindi? - Okulda seninki yoktu.
U
- Nasıl bir arkadaş istersin? - Oranınki daha temizmiş.
L
- Akşamki görüşme nasıl geçti? - Hayatta istemez bizimki.
• “ Kaç, hangi” sözcükleri sıfatken “kaçı, han- - Senin saatin, benimkinden pahalı.
T
gisi” sözcükleri zamirdir.
U
K
e. İyelik Zamiri BU NOT EFSANE NET
ÖZELLiK
• -ki mi dedin canım ☺
- Akşamki tiyatro (sıfat yapan -ki)
- Mazereti olmalı ki işe gelmedi (Bağlaç)
• İyelik eki aynı zamanda iyelik zamiridir. - M
atematik konuları bitti ama Türkçeninki
İsmin kime, kaçıncı şahsa ait olduğunu göste-
• duruyor. (İlgi Zamiri)
rir.
“Kitabım, kitabın, kitabı, kitabımız, kitabınız,
kitapları”
Sözcük Türleri
g. Dönüşlülük Zamiri a. Durum Zarfı
ÖZELLiK ÖZELLiK
• “Kendi” sözcüğü ile sağlanır. • Fiil veya fiilimsilere sorulan “nasıl” sorusuna
cevap verir.
E
Ç
ÖRNEK TAKTİĞE GEL
K
• Zarf ile sıfat birbirine karışabilir. Ama sen
- Kendim yaptım, kendim yedim. karıştırmayacaksın. ☺
R
- Soruların tamamını Alp kendisi çözdü. - İyi insanlar sanırım azalıyor.
Ü
- Bu akşam çok iyi görünüyorsun.
• “Kesinlik, olasılık” bildiren sözcükler durum
T
4. Zarf (Belirteç) zarfıdır.
- Takım belki bu sezon transfer yapar.
E
- Onunla mutlaka görüşeceğim.
İL
- Kesinlikle yardım isteyeceğim.
BiL
KUTLU HOCA
A
• Durum Zarfı
• Zaman Zarfı
C
• Yer – Yön Zarfı ÖRNEK
• Miktar Zarfı
O
• Soru Zarfı
H
- Anlattıklarıma kızdığı için nefretle bakıyor.
- Arkadaşına söz vererek işini riske attı.
ÖZELLiK - Arkasından hüzünle seslendi.
U
- İki gündür yorgun görünüyor.
L
• Zarflar; fiil, fiilimsi, sıfat ve zarfın önüne gele- - B
unca olaydan sonra mahalleye hiç şüphesiz
T
rek onları belirten veya niteleyen sözcükler- adımını atmaz.
dir. - B
u olayı aydınlatmak için tüm varlığıyla çabalı-
U
• Zarfı bulmak için genellikle eyleme ihtiyaç yor.
duyarız.
K ÖRNEK b. Zaman Zarfı
ÖZELLiK
- Kapıyı yavaş kapatınız.
- Yavaş konuşarak içeri girdi.
- En güzel iş girişimciliktir. • “Ne zaman” sorusuna cevap veren sözcüklerdir.
Sözcük Türleri
TAKTİĞE GEL TAKTİĞE GEL
Zaman ifade eden sözcükler cümlede zarf

•
Yer-yön zarfları asla ek almaz.
•
olarak kullanılmayabilir.
- Yemekten sonra dışarıya çıktı.
- Gece, hüznün kaynağıdır.
• Ek almadan ismi belirtirse de sıfat olur.
- Dün, geçmişte kaldı.
- Aşağı kata indi.
- Tatilden gece döndü.
E
d. Miktar (Azlık-Çokluk/ Ölçü) Zarfı
Ç
ÖRNEK ÖZELLiK
K
R
Ü
- Projesini az önce kabul ettirdi. • “Ne kadar” sorusuna cevap verir.
T
- Basın toplantısı henüz başlamadı. • Fiilin, fiilimsinin, sıfatın, zarfın anlamını mik-
tar bakımından belirtir.
- Sabahlar, bereketin dağıtıldığı zamanlardır.
E
- Her sabah kahvaltı yapar.
İL
ÖRNEK
KUTLU HOCA
c. Yer-Yön Zarfı - Ders çalıştığı için çok az uyuyor.
A
- Biraz yürüyelim de sonra eve gideriz.
ÖZELLiK - Maaşlara bayağı zam yapılmış.
C
- En güzel odayı kaptı.
O
• “Nereye” sorusuna cevap veren sözcüklerdir. - Daha iyi bir yaşam için çabalıyor.
• “ İleri, geri, içeri, dışarı, aşağı, yukarı, öte,
H
beri” sözcükleridir. e. Soru Zarfı
ÖZELLiK
LU • Soruya verilen cevabın zarf olduğu sözcüklerdir.
T
• “ Neden, niçin, ne kadar, nasıl, ne zaman vb.”
sorularla sağlanır.
U
ÖRNEK
K
ÖRNEK
 Artık içeri gel de derse başlayalım.
 Herkes yukarı çıksın.
 İleri gitme, orada dur. - Oraya nasıl gittin?
- Benimle ileri geri konuştu. (Durum zarfı) - Ne zaman döneceksin?
- Kapıda ne kadar bekledin?
- Niçin gecenin bir yarısı geldin?
Sözcük Türleri
• Gibi
- Taş gibi yüreği var. (Sıfat görevi, benzetme)
TAKTİĞE GEL - Fişek gibi gidiyor arabası. (Zarf görevi, ben-
zetme)
*** “Ne” sözcüğü “neden, niçin” anlamında
•
- Aslan gibiydi. (İsim görevi, yüklem)
kullanılmışsa zarf, “hangi” anlamında kul-
- T
iyatro da sinema gibi eğlencelidir. (Edat
lanılmışsa sıfat, diğer anlamlarda ise soru
görevi, benzetme)
E
zamiri görevindedir.
- Ne yapıyorsun bu saatte?
Ç
- Ne bağırıp duruyorsun? • İle
K
- Ne gün geleceksin? “İle” sözcüğü “ve” anlamı dışında kullanılırsa
-
edat, “ve” anlamındaysa bağlaç olur.
R
- Ahmet ile tatile gideceğiz.
5.
Ü
Edat (İlgeç) - Ahmet ile Yasin okul çıkışı kafeye gitti.
T
- Araç, neden, alet, zaman, birliktelik ilgisi kurar.
- Ankara’ya uçakla gitti.
E
BiL - Amcasıyla iş kurmuş.
İL
• ile - Süpürgenin gürültüsüyle irkildi.
KUTLU HOCA
• gibi - Baharla birlikte her yer çiçek oldu.

• kadar
A
• göre
TAKTİĞE GEL
C
• için
Soyut bir sözcükle öbekleşirse “durum zar-
•
• ancak
O
fı” olur.
• yalnız
- Sevinçle bana sarıldı.
H
• üzere
- Hayretle yüzüme baktı.
• -e karşı
• -e doğru
U
• -mek üzere
L
• mi (soru) • Kadar
T
• -den beri - K
arşılaştırma, benzerlik, eşitlik, yaklaşıklık,
ölçü anlamları katar.
• Sanki
U
- Sen de onlar kadar başarılısın.
• -den dolayı
- Papatya kadar güzelsin.
K
• -e dek-değin
- Öyküyü okuyunca köyüne gitmiş kadar oldu.
• -e rağmen
- Otuz kadar çocuk bahçede.
• başka - Ö
bekleşerek isim, sıfat, zarf görevinde kullanı-
• değil (olumsuzluk) labilir.
• tek - Bahçede göl kadar havuz var.
- Görmüş kadar olduk.
- Bu kadarına da pes.
Sözcük Türleri
6. Bağlaç
• İçin
- G
enellikle “amaç-sonuç” ve “neden-sonuç”
ilgisi kurar. BiL
- Annesi hasta olduğu için okula gelemedi. • ve • ister...ister
- Bu bisikleti almak için buraya geldim. • ama • ayrıca
- H
ırsız için şehir dışına kaçmış diyorlar. (Hak- • ile • açıkçası
E
kında) • yalnız • yahut
Ç
- Ailem için yaptıklarım az. (Uğruna) • ancak • veya
- Üç beş gün için değmez. (Zaman) • fakat • eğer
K
- Onun için hava hoş. (Görelik) • oysa • yoksa
• ki • ya da
R
- Araba için ne verdin? (Karşılık)
• de • nitekim
Ü
• çünkü • kısacası
• zira • öyleyse
T
• Yalnız
• mademki • hatta
- “ Sadece, sade, tek, bir” anlamlarında kullanıl-
• lakin • hâlbuki
E
dığında edat görevindedir.
• ise • meğer
- Benimle yalnız sen gelebilirsin.
İL
• ne…ne • üstelik
- Yalnız onu alacağım.
KUTLU HOCA
• ya…ya • hatta
- C
ümlede “ama, fakat” anlamındaysa bağlaç
• dahi • hem…hem
olur.
A
- Sana yardım ederim yalnız kimseye söyleme.
C TAKTİĞE GEL
O
TAKTİĞE GEL
• Ki bağlacı mutlaka ayrı yazılır.
H
- Farklı tür görevlerinde bulunabilir.
- Yalnız sen hatırladın. - S
OMBaHÇeMİ bağlaçlarında “ki” bitişik
yazılır.
- Yalnız yaşadı.
U
“Sanki, oysaki, mademki, belki, hâlbuki, çün-
- Yalnız bir hayat geçiriyor.
L
kü, meğerki, illaki”
- Yalnızların dertleri büyüktür.
• İse, koşul/şart anlamı taşıyorsa ek fiil, taşı-
T
- Arabayı al yalnız hızlı sürme. mıyorsa bağlaçtır.
U
- Yola erken çıkarsa yetişir. (ek fiilin şartı)
- Denize gidecek, hava ise bulutlu.
• Ancak
K
- Kadın gülüyor, çocuksa etrafı izliyordu.
- “Sadece” anlamında kullanılır.
• De bağlacını cümleden atın. Anlam bozul-
- Bu şifreyi ancak o çözebilir.
mazsa bağlaç bozuluyorsa hâl ekidir.
- Cümlede “fakat” anlamıyla kullanılırsa bağlaç
- Ankara’da yaşıyor.
olur.
- Ankara da kuraklıkla yüzleşiyor.
- Bu kitabı çok aradım ancak bulamadım.
- Cümlede farklı tür görevlerinde bulunabilir.
- Saat 02.00’ye doğru eve ancak girdi.
Sözcük Türleri
b. Belirtisiz İsim Tamlaması
6. Ünlem
ÖZELLiK
DiKKAT
• Tamlayan ek almaz sadece tamlanan ek alır.
- Bahçe kapısı
• “ Ey, hey, tüh, eyvah, bre, hişt, aaa, güm” gibi
E
- Kar tanesi
duygu ve seslenme anlamlarına gelen söz- - Emniyet şeridi
Ç
cüklerdir.
- Yeter bu kadar!
K
- Gel buraya!
R
- Yardım et!
AYIRT EDİCİ BİLGİ
- Eyvah! Ne yaptın sen?
Ü
- Hey! Buraya gel. Belirtisiz isim tamlamasında sıfat mutlaka
•
- Adamın eyvahları bitmedi. (İsim) başa gelir. Ayrıca unsurlar yer değiştirmez.
T
- Eski Belediye Başkanı
- Yüksek İnşaat Mühendisi
7. Tamlamalar
E
İL
KUTLU HOCA
BiL
A
c. Zincirleme İsim Tamlaması
C
• İsim Tamlaması
- Belirtili İsim Tamlaması ÖZELLiK
O
- Belirtisiz isim Tamlaması
H
- Zincirleme İsim Tamlaması • Tamlamada en az üç isim yer alır.
• Sıfat Tamlaması • En az iki tamlama bulunur.
Bu tamlamada unsurlar arasına sıfat veya
•
U
sözcük girebilir.
L
- Mahalle takımının ilanına başvurdu.
- Türkçe öğretmeninin kalitesi
T
a. Belirtili İsim Tamlaması
- Doktora öğrencisinin projesi
U
ÖZELLiK - Üniversite öğrenciliğinin unutulmaz güzellikleri
- Ülke meselelerinin zorlukları
K
• Tamlayan ve tamlanan ek alacaktır.
Tamlayan/ilgi eki (-ın, -in, -nın, -nin)
Tamlanan/iyelik eki (-ı, -i, -sı, -si)
- Yolun ortası
- Kitabın değeri DiKKAT
- Bilimin ışığı
- Sonbaharın hüznü
- Kısılmış lambanın zayıf ışığı
Sözcük Türleri
d. Sıfat Tamlaması
Belirtili isim tamlamalarında, tamlayan ve
•
ÖZELLiK tamlanan sıfat alabilir.
Tamlayan veya tamlanan ortak unsur olabi-
•
lir.
• İsim tamlamaları “ne, neyin, kimin” sorularına
cevap verirken sıfat tamlamaları “nasıl, hangi, - Yazarın öyküsü ve romanı
kaç” gibi sorulara cevap verir. - Türkçenin ve edebiyatın konuları
E
• Tamlayan ve tamlanan eki yoktur. • Tamlayan veya tamlanan zamir olabilir.
Ç
- Büyük masa - Çocukların bazısı
- Pahalı elbise - Şunun şurası
K
- Genç çocuğun ayakkabısı İsim tamlamaları, cümlede sıfat veya zarf
•
R
- Üç günlük şu dünya görevinde bulunabilir.
- Bu lezzetli yemekler - Bir yaz günü geçtik buradan.
Ü
- Okul müdürünün oturduğu koltuk
T
İsim tamlamaları bir sıfat tarafından nitele-
•
nebilir veya belirtilebilir.
- Yeni Türkçe öğretmeni
E
DiKKAT - Pahalı kol saati
İL
• İsim tamlamalarında unsurlardan biri cümle
KUTLU HOCA
biçiminde olabilir.
Nabız Yükselten Harika Taktikler - “ Şişhane’ye yağmur yağıyordu” kitabını
A
aldım.
Bazı belirtisiz isim tamlamalarında tamlanan
•
C
TAKTİĞE GEL -lı eki aldığında tamlananın iyelik eki düşer.
O
- Asker şapkalı çocuk (asker şapkası)
Soruda tamlayan eki (-in/-nin) yerine -den
•
ekini görürsen bunun da tamlayan olduğu-
H
nu bil.
- A
şağıdakilerden hangisi (Kapı gibi isim 7. Fiil (Eylem)
U
tamlaması)
L
• Tamlayan düşebilir.
- Gömleğini beğenmedim. ÖSYM Nasıl Sorar:
T
• Tamlanan eki düşebilir. - N
umaralanmış cümlelerin hangisinde özne, tam-
layanı sıfat fiil grubu olan sıfat tamlamasıdır?
U
- Onların evde kombi yok.
- Hangisinin yüklemi yapıca diğerlerinden farklıdır?
• B
elirtili isim tamlamalarında tamlayanla
K
- Hangisinde fiilimsiye yer verilmemiştir?
tamlanan arasına sözcükler girebilir.
- Hangisi çatısı bakımından diğerlerinden farklıdır?
- Ülkenin zengin kaynakları
- Ünlü yazarın etkileyici romanı
BiL
- Köyümüzün bu mevsimde yolları karlıdır.
• Fiilde Kip (Zaman)
• B
elirtili isim tamlamalarında tamlayan ile
• Fiilde Yapı
tamlanan yer değiştirebilir.
• Ek Fiil/Eylem
- F
ilmleri kapalı gişe oynuyor ünlü oyuncu-
nun. • Fiilimsi
• Fiilde Çatı
Sözcük Türleri
- Hikâye Birleşik Zaman
a. Anlamına Göre Fiiller - Rivayet Birleşik Zaman
• İş (Kılış) Fiili - Şart Birleşik Zaman
- “Onu” getirilebilir. Nesne alabilir. • Fiilde Kip/Zaman Kayması
- Bekliyorum
- Yazmış
E
- Gördü Geçmiş Zaman
• Görülen/Bilinen Geçmiş Zaman
Ç
• Oluş Fiili - “-dı, -di” eki ile sağlanır.
K
Zamanla ve çoğunlukla kendiliğinden ger-
- - Geldi
çekleşen fiillerdir.
R
- Gördü
- Nesne alamazlar. • Duyulan/Öğrenilen Geçmiş Zaman
Ü
- Acıkıyorum - “-mış” eki ile sağlanır.
- Beyazlamış
T
- Sıfat fiil ile ayrımına dikkat et.
- Büyüdü - Gelmiş
E
- Uzadı - Görmüş
İL
- Bıkmış adam her halinden anlaşılır. (Sıfat fiil)
• Durum Fiil - Adam işinden bıkmış. (Geçmiş zaman)
KUTLU HOCA
- “Onu” getirilemez.
A
- Geç kalkarım.
- Odada oturuyor. Şimdiki Zaman
C
- Artık bitti. • “-yor” ve “-makta” eki ile sağlanır.
O
- Tiyatroda güldük. Şimdiki zaman anlamı aramalıyız. (Zaman
•
kaymasına karşı dikkat)
H
b. Fiilde Kip/Zaman - Bırakıyorum.
- Sevmekteyim.
BiL
U
- Okuyor.
T L
• Haber/Bildirme Kipi
- Geçmiş Zaman (Görülen/Duyulan) Gelecek Zaman
U
- Şimdiki Zaman • “-ecek” eki ile sağlanır.
- Gelecek Zaman • Sıfat fiil olan -ecek eki ile karıştırma.
K
- Geniş Zaman - Bakacağım.
• Dilek/Tasarlama Kipi - Duyacaksın.
- Gereklilik - Yüklenecek eşyaları indirdi.
- İstek - Eşyalar yüklenecek.
- Şart
- Emir
• Basit Zamanlı Fiil
• Birleşik Zamanlı Fiil
Sözcük Türleri
Geniş Zaman Basit Zamanlı Fiil
• “-r, -ar, -er” eki ile sağlanır. • Fiilde tek kip/zaman vardır.
• Sıfat fiil olan -ar eki ile karıştırma. - Geldim (Geçmiş Zaman)
- Yaparım.
- Görmüş (Geçmiş Zaman)
- Kalkarım.
- Bakıyor (Şimdiki Zaman)
- Çalar saati kurdum.
- Seveceğiz (Gelecek Zaman)
E
- Saat her sabah 07.00’de çalar.
- Anlarsınız (Geniş Zaman)
Ç
- Beğendiler (Geçmiş Zaman)
Gereklilik Kipi
K
• “-meli” eki ile sağlanır.
R
• Cümleye olasılık anlamı katabilir. Birleşik Zamanlı Fiil
- Bu yıl tatile gitmeli. (Gereklilik)
Ü
• Fiilde iki kip/zaman eki vardır.
- Yağmur dinmiş olmalı. (Olasılık)
- Hikâye birleşik zaman (-dı)
T
- Rivayet birleşik zaman (-mış)
E
İstek Kipi - Şart birleşik zaman (-se)
İL
• “-e” eki ile sağlanır.
- Alayım
KUTLU HOCA
- Gideyim
ÖRNEK
A
- Bakayım
C - Akşama gidiyormuş. (Şimdiki zamanın rivayeti)
O
- Bugün gelecekti. (Gelecek zamanın hikayesi)
Şart Kipi
H
• “-se, -sa” eki ile sağlanır. - Üniversiteye giderse (Geniş zamanın şartı)
- Ah bir gelse - Beni duysaymış. (Şart kipinin rivayeti)
U
- Şurayı bir kazansa
Emir Kipi
T L TAKTİĞE GEL
U
• “Ek yok” • “Hangisinde birleşik zamanlı fiile yer veril-
memiştir?” diye bir soru geldiğinde 1 kip/
K
- Git
zaman eki almış fiili bulacağız.
- Gel
- Gidin
- Gidiniz
Kip/Zaman Kayması
• Zaman ekinin asıl görevi dışında kullanılmasıdır.
- Her sabah kahve içiyorum. (İçerim)
- Haftaya tatile gideriz. (Gideceğiz)
Sözcük Türleri
c. Fiilde (Eylemde) Yapı Birleşik Fiil
• Anlamca Kaynaşmış Birleşik Fiil
BiL - Deyim, özlü söz
• Yardımcı Fiille Kurulan Birleşik Fiil
- -et, -eyle, -ol, -kıl
• Basit Fiil • Kurallı Birleşik Fiil
E
• Türemiş Fiil - Yeterlilik
• Birleşik Fiil - Tezlik
Ç
- Anlamca Kaynaşmış Birleşik Fiil - Sürerlik
- Yardımcı Fiille Kurulan Birleşik Fiil - Yaklaşma
K
- Kurallı Birleşik Fiil
R
Ü
Basit Fiil Anlamca Kaynaşmış Birleşik Fiil
T
• Yapım eki almamıştır.
- gezdi • Kendi anlamlarından sıyrılarak başka bir an-
E
- bakmış lam kazanmış fiillerdir.
İL
- açar
- görecek • Tüm deyimler anlamca kaynaşmış fiildir.
KUTLU HOCA
- Gözden düşmek
- Başvurmak
A
Türemiş Fiil - Ağırdan almak
C
• Yapım eki almıştır. - Gözden düşmek
- Gezdirdi - Başı göğe ermek
O
- Bakınmış - Çam devirmek
H
- Bölüşecek
- Gürüldüyor
U
- Okuttu
L
Yardımcı Fiille Kurulan Birleşik Fiil
T
• Etmek
- Sabaha kadar sohbet ettik.
U
TAKTİĞE GEL
- Nasıl böyle hissettin?
K
• Fiil, farklı köklerden türeyebilir. Soruda “Kö- - Hemen teşekkür ettim.
künün türü bakımından hangisi farklıdır?” - Her şeye rağmen affetti.
diye sorarsa bunu bilmen sana net kazandı-
rır.
• Eylemek
- Patladı (yansıma kök)
- Bu gecede duaları kabul eyle Allahım.
- Otladı (isim kökü)
- Seyreyleyin cümbüşü.
- Bakındı (fiil kökü)
Sözcük Türleri
• Olmak Sürerlik Fiili
- Çocuk hasta oldu. • “-ekal, -egel, -edur” ekleri ile sağlanır.
- Koca bina bir anda yok oldu. • Olumsuz hâli yoktur.
- Aslan bahçeye hapsoldu. - Gidedur
- Tüm eşyalar kayboldu. - Bakakaldık
- Yapılagelen
E
• Kılmak
- Son değişiklik başvuruyu mümkün kıldı.
Ç
- Sınava çalışmaya mecbur kıldı. Yaklaşma Fiili
• “-eyaz” eki ile sağlanır.
K
TAKTİĞE GEL • Olumsuz hâli yoktur.
R
• Etmek ve olmak fiilleri tek başlarına anlam - Öleyazdım
kazanıyorlarsa yardımcı fiil değil asıl fiildir. - Düşeyazdım
Ü
- Bu evin fiyatı ne eder. (Tutar)
T
- Bu ev beni hasta etti. (Yardımcı fiil) a. Ek Fiil (Eylem)
- Sabaha orada olur. (Fiil)
BiL
E
- Çok ıslandı sabaha hasta olur. (Yardımcı fiil)
İL
• -idi
KUTLU HOCA
- İyiydi (iyi idi)
A
Kurallı Birleşik Fiil • -imiş
• Yeterlilik - Farklıymış (farklı imiş)
C
• Tezlik • -ise
- Hastaysa okula gelmesin. (Hasta ise)
O
• Sürerlik
• Yaklaşma • -dır
H
- bahar güzel (dir)
Yeterlik Fiili - Sen çiçeksin (dir)
U
• “-ebil” eki ile sağlanır.
- Gidebildi
L
- Açabiliyor
ÖZELLiK
T
- Görebilmiş
• Ek fii ekleri isme geldiğinde o sözcüğü yük-
- Alamam
U
lem yapar.
• Fiile geldiğinde ise onu birleşik zamanlı fiil
K
Tezlik Fiili yapar. (-dır hariç)
• “-iver” eki ile sağlanır. • Ek fiilin geniş zamanında -dir eki düşer ve kişi
- Okuyuver ekleri ek fiil görevini yürütür.
- Geliverdi - Öğretmenim (dir)
- Açıvermiş - Öğretmensin (dir)
- Bakıverse - Öğretmen (dir)
- Üzmeyiver - Öğretmeniz (dir)
- Öğretmensiniz (dir)
- Öğretmenler (dir)
Sözcük Türleri
DiKKAT
ÖZELLiK
• Ek fiilin geniş zamanı ile iyelik ekini karıştır- • Fiile getirilen fiilimsi ekleri ile artık fiil olmak-
ma! tan çıkıp isim, sıfat, zarf görevinde kullanılır-
- Benim öğretmenim (iyelik eki) lar.
E
- B
en öğretmenim (-dir ek fiil düşmüş ve kişi eki • F
iilimsiler türemiş sözcüklerdir dolayısıyla
Ç
ek fiil görevini almış) fiilimsi ekleri de yapım ekidir.
• Fiilimsiler cümleleri birleşik yapılı hale getir-
K
meye yardım eder.
R
TAKTİĞE GEL
Ü
• Bütün fiiller çekimli fiildir (zaman ve kişi eki İsim-fiil (Ad eylem)
alır)
T
- Unuttum
• Bir fiilde iki kip/zaman varsa mutlaka ek fiil
E
vardır. ÖZELLiK
İL
- Bakacaktı (bakacak + idi)
• İsim soylu sözcük yüklem olduğunda “-di,
KUTLU HOCA
• Fiillere gelen “-ma, -ış, -mak” ekleri ile sağla-

-miş, -se” eklerinden birini almamışsa mut- nır.
laka geniş zamanın ek fiili vardır.
A
- Sen güzelsin (dir)
C
- O çok hasta (dır)
• Çünkü hiçbir isim ek fiil almadan yüklem
O
olamaz. ÖRNEK
• Sınavlarda ek eylem olan -dır, -tır eki, ek
H
eylemin geniş zamanı ve bildirme eki olarak
da adlandırılabilir. - Sınav kazanmak kolay iş değildir.
U
- Çocuk yetiştirmek sorumluluk ister.
L
- Bu yıl sınavı kazanma, en büyük arzumdur.
- Şehrin kalabalığından kaçış insanları rahatlatır.
T
- Tatilden sonra eve dönüş kolay olmadı.
U
- S
en bu sınavı kazanma, bakalım ne olacak.
(Olumsuzluk eki, aman dikkat müdür)
K
a. Fiilimsi/Eylemsi
- Dolma yemeyi çok seviyor. (Kalıplaşmış isim)
BiL - O
rman manzaralı balkondan doğayı seyretmek
ne güzel.
- Ekmek yeme, kilo yapar. (İsim)
• İsim-fiil (Ad eylem)
- Buğday ekmek için tarlaya indi.
• Sıfat-fiil (Ortaç)
• Zarf-fiil (Bağ fiil/Ulaç)
Sözcük Türleri
Sıfat-fiil (Ortaç) Zarf-fiil (Bağ-fiil/Ulaç)
ÖZELLiK ÖZELLiK
E
• Fiillere gelen “-an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, • Fiillere gelen “-ken, -alı, -asi, -ince,- ip, -arak,
-miş” ekleri ile sağlanır. -dıkça, -madan, -maksızın, -a...-a, -r...-mez,
Ç
-dığında, -casına” ekleri ile sağlanır.
ÖRNEK
K
R
ÖRNEK
Ü
- Hâlini herkese örnek gösteren adam
T
- B
ir kâbus gibi görünen yıkılası dağlarda kaldı - Herkesi, dinlemeden yargılıyorsun.
hüznüm. - Bağırarak dışarı çıktı.
- Gelecek sene buralardan gidecek. - Ders çalışmaya başlar başlamaz sıkıldı.
E
- Solmuş çiçeklerin vazosunu değiştirdi. - Düşe kalka ilerliyor çocuk.
İL
- Anlamaz insanların çırpınışları boşuna. - Gidince beni unutma.
KUTLU HOCA
- Tanıdık yüz arar dururum etrafımda. - C

üzdanımı otobüsteyken düşürdüm. (Dikkat et,
zarf fiil değil çünkü fiil değil )
A
- Yolda düşüp ağladı.
C
- Sen geleli gülüyor yüzüm.
DiKKAT
- Kavga edercesine bağırıyordu
O
H
- Çalar saati al. (Sıfat-fiil)
- Saat beşte çalar. (Geniş zaman)
U
- Tanıdık kimse yok. (Sıfat-fiil)
L
- Seni de tanıdık. (Geçmiş zaman) DiKKAT
- Bitmez yollar çıktı karşıma. (Sıfat-fiil)
T
- Derdim bitmez. (Geniş zamanın olumsuzu)
U
- Geçmiş sorunları düşünme. (Sıfat-fiil) - Kış bir geldi mi gitmez bu şehirden.
- Gitti gideli ağlıyorum.
K
- D
edem ne zaman geçmişi anlatsa hüzünlenir.
• (…dı mı, …dı…alı, …dı…ası kullanımları zarf
(Kalıcı isim)
fiil olarak değerlendirilir.)
- Bu şehirden giden komşumu ararım. (Sıfat-fiil) • Son görüşmeden verim alamadık.
- Gidenlerin yeri dolmaz. (Adlaşmış sıfat fiil) (Aman dikkat! Bu örnekteki -me eki isim fiil eki,
-den eki ise ayrılma hâl ekidir.)
- Kimseyle tartışmadan çalış burada. (Zarf-fiil)
- B
enimle tartışmadan bir şey elde edemezsin.
(İsim)
Sözcük Türleri
TAKTİĞE GEL • Nesne-Yüklem ilişkisine Göre

- Geçişli
- ÖSYM bu tarz soruları çok seviyor artık. Bu
- Geçişsiz
yıl bekliyorum buradan bir soru
- Ettirgen
• İsim fiil grubu, cümlede çeşitli görevlerde
kullanılabilir. - Oldurgan
E
• ÖSYM Böyle Sorar: Aşağıdakilerden han-
gisinde nesne/özne/dolaylı tümleç/yüklem
Ç
isim/sıfat/zarf fiil grubundan oluşmuştur?
- Ö
ğrenciler, tercih yapmak istemediler. (Nes-
K
ne)
DiKKAT
R
- S
ahip olduğu şeylerle yetinme güzel bir
erdemdir. (Özne)
Ü
- H
er gün iki saat kitap okumaya başladı.
• İsim cümlelerinde çatı özelliği aranmaz.
(Dolaylı tümleç)
T
• Çatı bakımından incelerken hem özne-yüklem
- S
onsuz bir özleyiştir, seni her gün bekle-
hem de nesne-yüklem bakımından incelemeli-
mek. (Yüklem)
yiz.
E
- Arabaya tutunmuş gidiyordu. (Zarf)
İL
- Çok çalışan başarılı olur. (Özne)
KUTLU HOCA
- Buraya geldiğinizi biliyorum. (Nesne)

• Fiilimsi ekleri, bazen kalıplaşmış isim yapa-
A
bilirler. Bu duruma özel bir plan yapacağız.
- Babam dondurma sever.
C
Özne-Yüklem İlişkisi
Bu cümledeki isim mi yoksa fiilimsi mi diye
düşünüyorsan hemen bu sözcüğe olumsuz- Etken Fiil
O
luk eki getirmelisin. Anlamlı olursa fiilimsi
olmazsa isimdir. “dondurmama” olmayacağı ÖZELLiK
H
için isimdir.
- Annem bayram için dolma yapmış. (İsim)
• Cümlede işi yapan bellidir.
U
- Havuzun dolma süresi çok uzun. (İsim-fiil)
• Özne bulunmaktadır. (Gerçek veya gizli özne)
L
• Etken fiilde “-l, -n, -ş” çatı ekleri yer almaz.
T
a. Fiilde Çatı
U BiL
K
ÖRNEK
• Özne-Yüklem İlişkisine Göre

- Etken - Öğretmen köy okulunu boyamış.
- Edilgen - Çocuklar bahçede oynadı.
- Dönüşlü - Konuşulan konuları ciddiyetsiz biçimde dinliyor.
- İşteş - B
acakları uzun süren spor müsabakalarına da-
yanamadı.
Sözcük Türleri
Edilgen Fiil
DiKKAT
ÖZELLiK
- Çamaşırları yıkadım. (Etken)
• Cümlede işi yapan belli değildir. - Çamaşırlar yıkandı. (Edilgen)
E
• Yükleme “Başkası tarafından mı?” sorusu - Dün akşam yıkandım. (Dönüşlü)
sor.
Ç
• Edilgen fiilde “-l, -n” çatı ekleri yer alır.
• Cümlede özne olabilir ama işi yapan duru- İşteş Fiil
K
munda değildir. “Sözde özne”
R
ÖZELLiK
Ü
• “-ş” eki ile sağlanır.
T
ÖRNEK • Karşılıklı veya birlikte yapma anlamı taşımalı-
dır.
E
• Bazı sözcükler doğal işteş yapısına sahiptir.
• Odam dün temizlendi. - Savaş, yarış, barış, güreş, tanış, bakış…
İL
• Onun evi ucuza satıldı.
KUTLU HOCA
• Konu tam olarak anlaşıldı.

• Sokaklar erken saatte temizlendi.
A
• Hırsızlar polis tarafından yakalandı. (Örtülü
C
Özne- Edilgen)
O
ÖRNEK
H
Dönüşlü Fiil - Kardeşi ile uzun süre kucaklaştı.
- Arkadaşları ile selamlaştı.
U
- Mektup arkadaşı ile yazışıyor.
ÖZELLiK
L
- Köpeği görenler etrafa kaçıştı.
T
• Yüklemde “-l, -n” yapım eki bulunur.
U
• Cümledeki özne hem işi yapar hem de bu
işten etkilenir.
K ÖRNEK DiKKAT
- Uzun yıllar çalıştığım işten ayrıldım.

• “-ş” yapım eki ile fiilde yer alan -ş sesini ka-
- Akşamki düğün için süslendim. rıştırma!
- Ona aldığım armağanları takındı. - Servise zor yetiştim.
- Sınava sabaha kadar çalıştı.
Sözcük Türleri
TAKTİĞE GEL ÖRNEK

• Soruda özne yüklem ilişkisi sorulursa önce
“yüklemi” bul. Yüklemde “-l, -ş, -n” yapım
- Savurduğun tehditlerden korkmuyorum.
eki var mı diye bak. Üçü de yoksa fiil etken-
dir. - Evin borcu bu gidişle bitmez.
• “-ıl, -ın” ekleri varsa edilgen veya dönüşlü- - Spordan sonra olduğu yere uzandı.
E
dür. - Arıları, karşısında görünce korktu.
• Yükleme “başkası tarafından mı” sorusunu
Ç
sor. Cevap evetse edilgendir. Cevap kendisi,
kendileri gibiyse dönüşlüdür. Ettirgen Fiil
K
- Kırk km boyunca otuz kg ile yürüdü.
R
- Çatışmada bacağından vuruldu. (Edilgen) ÖZELLiK
- Güzele bir görüşte vuruldu. (Dönüşlü)
Ü
• Geçişli (onu alabilen) eylemler, “-r, -t, -dır”
T
eklerinden birini alarak geçişlilik derecesini
Nesne-Yüklem İlişkisi
artıran fiillerdir.
E
Geçişli Fiil
İL
ÖZELLiK
KUTLU HOCA
ÖRNEK
A
• Nesne alabilen fiillerdir.
• Bazı cümlelerde nesne olmasa da geçişli ola-
C
- Yazdı – yazdırdı
bilir. O cümleye “onu” sözcüğü gelebiliyorsa
geçişlidir. - Bekledi – bekletti
O
- D
ün Kadıköy’den Taksim’e kadar gezdik. - Çözdü – çözdürdü
• Her iki hâline de “onu” gelebilir.
H
(Onu alabiliyor, geçişli)
LU ÖRNEK Oldurgan Fiil
T
- Bu sorunun cevabını bilmiyorum.
ÖZELLiK
U
- Yatırım projelerini geciktirmeyin.
- H
er yeri aramasına rağmen mektupları bulama- • Geçişsiz (onu alamayan) bir fiilin, “-t, -r, -dır”
K
dı. ekleri ile geçişli (onu alabilen) hâle getirilme-
sidir.
Geçişsiz Fiil ÖRNEK
ÖZELLiK - Büyüdü – büyüttü

- Kaçtı – kaçırdı
- Sustu – susturdu
• Nesne alamayan “onu” fiillerdir.
- Durdu – durdurdu
Sözcük Türleri
DiKKAT
• Bazı fiiller ettirgen ve oldurgan yapılırken

değişikliğe uğrar.
E
- Gelmek – getirmek
- Gitmek – götürmek
Ç
- Kalkmak – kaldırmak
- Görmek – göstermek
K
R
T Ü
E
İL
KUTLU HOCA
A
Üçüncü konu da tamam.
Çok iyi gidiyorsun. :)
C
O
H
LU
T
U
K
Isimler
1 3
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “yanlış” Aşağıdakilerden hangisinde ad durum ekine
sözcüğü isim olarak kullanılmıştır? (hâl eki) yer verilmemiştir?
A) Yanlış işler yapan elbet cezasını çeker. A) Sitenin kapalı garajına timsah girmiş.
E
B) Tatilde harcadığım para iki aylık maaşımı
B) Gözlüksüz tüm yazıları yanlış okuyorum.
geçti.
C) Son olayda bana çok yanlış davrandın.
Ç
C) Hayatım çok karmaşık geçiyor, bir yanım
D) Bu sorudaki yanlışı buldun mu? yaprak döker bir yanım bahar bahçe.
K
E) Yanlış hesap yaptığı için patronu kızdı. D) Sıradan bir hayattan her zaman sıkılmışımdır.
E) Yeni romanında anısına da yer vermiş.
R
T Ü
E
İL
KUTLU HOCA
A
C
O
2 4
H
Aşağıdaki cümlelerdeki altı çizili sözcükler tür Düşüncemin ufkunda sallanıyor hayallerim
olarak ikişerli eşleştirilirse hangisi dışta kalır? Kitabın çığlığı kulağımı zorluyor
U
Taburlar dolusu harfler saldırıyor
Ayrılık bu kez daha da zor geliyor…
A) Bütün köy hastalığa yakalanmış.
L
B) Çözdüğüm tüm testlerden sadece bu doğru. Yukarıdaki dizelerde aşağıdakilerden hangisi
T
C) Bisikletin freni patladığı için hızlı gidiyor. yoktur?
D) Mavi ceketi oldukça dikkat çekiciydi.
U
E) Evin bahçe kapısı daima açık dururdu. A) Topluluk ismi B) Çoğul isim
K
C) Belirtili isim tamlaması D) Cins isim
E) Özel isim
Isimler
5 7
Çocukluk yıllarındaki köy hayatını romanına ak- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde belirtili isim
I II tamlamasının tamlayanı sıfat tamlamasıdır?
tarmıştı. Romanda kişiliğinin izlenimlerini anlatır-
III A) Boynu bükük hayatlar var aramızda.
E
ken çıkış noktasını mücadele olarak almıştı. Bu B) Çarşının sonundaki bakkal, çocukluğundan
beri orada.
Ç
yüzden romanların konularının temel kaynağı in- C) Yeşili göz kamaştıran ovalarda huzur buluyo-
K
IV V rum.
D) Kaptan kamarasının kapısına doğru yürüdü.
R
san olmuştur.
E) Köyde çukura gömülen eski değirmenin siyah
Yukarıdaki parçadaki altı çizili söz gruplarının
Ü
kiremitli çatısını yıktılar.
hangisi diğerlerinden farklı bir tamlamadır?
T
E
İL
KUTLU HOCA
A
C
O
6 8
H
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde tamlayanı Bakışlarının güzelliği ortamı aydınlatıyordu. Hayat
düşmüş ad tamlaması türemiş bir sıfat tarafın- şartları her ne kadar zor olsa da yüreği temiz
U
dan nitelenmiştir? gençler bu değişimi başaracaktı . Gözü yüksek-
L
lerde olan bir nesil asla uyutulamaz.
A) Eski belediye başkanı yeniden aday olmuş.
Yukarıdaki parçada aşağıdakilerden hangisi
T
B) Başarısız öğrencilerin ortak noktası vazgeç-
meleridir. yoktur?
U
C) Sıcak havanın etkisiyle bayılmış.
D) Mutsuzluğu solgun yüzünden anlaşılıyor.
A) Sıfat tamlaması
K
E) Virüssüz bir hayat hayal ediyoruz.
B) Tamlayanı düşmüş isim tamlaması
C) Belirtili isim tamlaması
D) Belirtisiz isim tamlaması
E) Tamlayanı belirtili isim tamlaması olan sıfat
tamlaması
Zamir
1 3
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zamir yoktur? O, hayata daima pozitif bakar. Fikirlerini bize an-
I II
A) Söylenenlere o da inanmadı. lattığında her zaman şaşırırdık. Ona çok güvenir
B) Bu konuda böyle düşündüğüne inanamıyo- III
E
rum. onun sözlerine değer verir ve onları hayata geçir-
Ç
C) Sınav stresi kimileri için olumlu bir girdidir. IV V
D) Dün akşam sitenin otoparkına biri girmiş.
K
E) Pazardan bu saatte ne alacaksın? mek için çalışırdık.
R
Yukarıdaki parçada altı çizili sözcüklerin hangi-
si, kişi zamiri değildir?
A) I B) II
T Ü
C) III D) IV E) V
E
İL
KUTLU HOCA
A
2 4
C
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birden çok (I) Artık benim kimse ile bir sorunum yok. (II) Bu
zamir kullanılmıştır? konuda çok kararlıyım. (III) Bazısı ısrarla bunları
O
değiştirmeye çalışsa da sabırla sorunsuz birey ol-
H
A) Bu soruyu ancak bizim gibi çalışkan öğrenci- maya devam edeceğim. (IV) Ancak özel hayatıma
ler cevaplar. kim müdahale ederse bunu yanına bırakmam.
B) Tatile giderken her şeyi götürmüş.
U
Yukarıdaki parça ile ilgili aşağıdakilerden han-
C) Yeni roket nereden fırlatılacak?
L
gisi yanlıştır?
D) Doğru cevap sadece budur.
T
E) Soruların hangisini çözeceksin, şuraya yaz.
A) I. cümlede belgisiz zamir ve şahıs zamirine
U
yer verilmiştir.
B) II. cümlede işaret zamirine yer verilmiştir.
K
C) III. cümlede belgisiz zamir ve işaret zamiri
kullanılmıştır.
D) IV. cümlede soru ve işaret zamiri kullanılmış-
tır.
E) Cümlelerde dönüşlülük zamiri kullanılmamış-
tır.
Zamir
5 7
Aşağıdakilerden hangisinde ek hâlindeki iki za- Bu görüşmeyi birileri sızdırmış olacak ki onun kim-
mire de yer verilmiştir? le bunları planladığını gazetelerde gördük. Kendini
rezil etmekten kurtulamadı ama planları bizimkine
A) Kimileri futbolu hiç sevmez. zarar vermiş görünüyor.
E
B) Onun yeni arabasını gördün mü?
Ç
C) Kimse benim yerime cevap vermesin. Bu parçada kaç farklı türde zamire yer verilmiş-
D) Dünkü toplantıda benim sunumum konuşul- tir?
K
du.
R
E) Yaptıkları seninkinin yanında devede kulak A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
kalır.
T Ü
E
İL
KUTLU HOCA
A
6 8
C
Bu yeterince zor bir soruydu. Bunları artık kolayca Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zamir bulun-
I II mamaktadır?
O
yapabilmelisin. Öteki sınavda buraya yine gelece-
H
III A) Sadece tek bir paket rica ediyorum sizden.
ğim. Şunu da unutma, sınavı kazanırsan onu çok B) Ötekilerin yanına koy da kırılmasın.
U
IV V C) Bu, çocuğumun hiç oynamadığı bir oyuncaktı.
mutlu edeceksin. D) Tek solukta şu güzel şiirleri okumaya bayılı-
L
yorum.
T
Yukarıdaki altı çizili zamirlerden hangisinin E) Masamı yine kim kullandı?
türü diğerlerinden farklıdır?
U
K
Sıfat
1 3
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde hem belirtme Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili söz-
hem de niteleme sıfatı bulunmaktadır? cük, tür bakımından ötekilerden farklıdır?
A) Sakin ve akıcı konuşması salondakileri şaşırt- A) Sabah saatlerinde azgın sularda serinlemek
E
tı. ilginçti.
Ç
B) Uzay programı için başarısız birkaç deneme B) Kavgadan sonra suskun çocuğu ikna etmek
moralleri bozdu. zor oldu.
K
C) Dört veya beş kez dediğimi yapmadın. C) Odanın karanlığını aydınlatmaya soldun mum
R
D) Yazar son üç kitabında aile teması üzerinde yetmiyor.
durmuş. D) Burası muhaliflerin sürgün yeriymiş.
Ü
E) Toplumsal olayları güzel güzel anlatıyor. E) Yeni işinde dolgun maaş alıyor.
T
E
İL
KUTLU HOCA
A
2
C 4
O
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde adlaşmış sıfat I. Bunu senin yanına bırakmam.
H
isim tamlamasının tamlayanı durumundadır? II. Şu güzelmiş hemen alalım.
III. Yarına kadar onu buraya getir.
U
A) Sevgini içtenlikle göstermelisin. IV. Hatırladığımda duygulandırır o günlerin zor-
L
B) Güzel günlerin hatırına bir şey demeyeceğim. lukları
T
C) Birikimi önemseyen bir ailesi vardı. V. Gelecek günlerde kimi tercih edeceğimi açık-
D) Düşünen çocuk bir anda ağlamaya başladı. larım.
U
E) Fakirin sofrası bereketli olur.
Yukarıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerin
K
hangisinin türü diğerlerinden farklıdır?
Sıfat
5 7
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde soru anlamı Aşağıdaki seçeneklerin hangisinde hem belirt-
farklı türde bir sözcükle sağlanmıştır? me hem de niteleme sıfatı kullanılmıştır?
A) Senin dükkân hangi mahalledeydi? A) Renkli yaşamı nedeniyle eleştiri alıyordu.
E
B) Odayı kaçıncı kattan tuttun? B) Bütün aileler çocuğunu hangi okula göndere-
Ç
C) Birkaç gündür kimi takip ediyorsun? ceğini düşünüyor.
D) Nasıl bir çocukluk geçirdin? C) Sabah güneş sarısı ikiz bebekleri doğdu.
K
E) Kaç ekmek alayım gelirken? D) Kaçıncı katta oturuyor bu adam?
R
E) Şunu anlamalısın ki benim düşük maaşım
bana yetmiyor.
T Ü
E
İL
KUTLU HOCA
A
6
C 8
I. Salona güzel bir hanımefendi girdi.
O Aşağıdaki seçeneklerde yer alan altı çizili söz-
H
II. Birkaç sokak ötede, beş kişi bekliyor. cükler tür bakımından ikişerli sınıflandırılırsa
III. Yalnızların durağı bu eski binadır. hangisi dışarıda kalır?
U
IV. Bunu dün eski kitapçımdan ucuza aldım.
L
V. Genç adam, nasıl bir çocukluk geçirmiş aca- A) Kalabalık ortamlardan hemen uzaklaşırım.
T
ba? B) Bahar aylarında sakin havada yürümeyi sevi-
yorum.
Yukarıdaki cümlelerle ilgili aşağıdakilerden
U
C) Bu kadar stres yapma biraz rahat düşün.
hangisi yanlıştır?
D) Yüzün biraz solgun, hasta mısın?
K
A) I. ve IV. cümlede niteleme sıfatı kullanılmıştır. E) Karanlık sokakta tek başına hızlı yürüyor.
B) II. cümlede belgisiz ve asıl sayı sıfatı kullanıl-
mıştır.
C) IV. cümlede bir adet sıfat bulunmaktadır.
D) III. ve V. cümlede adlaşmış sıfat kullanılmıştır.
E) III. cümlede işaret sıfatı ve niteleme sıfatı
aynı sözcüğe aittir.
Zarf
1 3
Mücadele ; kimilerini rahatsız ederken bazı in- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde soru anlamı
I zarfla sağlanmıştır?
sanların azimlerini daha da artırıyor, biraz sıkıntı
II III A) Bu işe karışmamanı kaç kez söyledim?
E
gören kimseler bu yüzden hayata küsüp fırsatları B) Yine hangi kitabı alacaksın?
Ç
IV C) Hırsızların kaçı olay yerinde yakalanmış?
kaçırıyor, yavaş yaşayıp girişimden uzaklaşıyorlar. D) Evde portakal vardı ne kadar aldın?
K
V E) Vitrindekileri beğendiysen hangisini alayım
R
sana?
Yukarıdaki parçada altı çizili sözcükler türleri
bakımından eşleştirilirse hangisi dışta kalır?
T Ü
E
İL
KUTLU HOCA
2
A 4
Zevkle izledim son gösteriyi, sabah çok mutlu aç-
C I. Babamın arkadaşları birazdan gelecek.
O
tım gözlerimi, niçin düşünmeyeyim seni, öteye ba- II. Bakışlarını duvara dikerek öylece oturdu.
H
karken hatıralarımla? III. Sinirle dönerek gitti odadan.
Yukarıdaki cümlede aşağıdakilerden hangisi IV. Çocukların oynadığı dar sokakları geziyoruz.
V. Bozuk aracını aşağıya itti.
U
yoktur?
Yukarıdaki numaralı cümleler ile ilgili hangisi
L
A) Yer yön zarfı B) Durum zarfı yanlıştır?
T
C) Zaman zarfı D) Soru zarfı
E) Miktar zarfı
U
A) I. cümlede zaman zarfı vardır.
B) V. cümlede yer yön zarfı vardır.
K
C) II. cümlede durum zarfı vardır.
D) III. cümlede durum zarfı vardır.
E) IV. cümlede zarfa yer verilmemiştir.
Zarf
5
Sen onun ne kadar yorulduğunu o anda
I II III
anlasaydın durumlar çok kötü olamayacaktı.
IV V
E
Yukarıdaki cümlede numaralı sözcükler tür ba-
Ç
kımından eşleştirilirse hangisi dışta kalır?
K
R
T Ü
E
İL
KUTLU HOCA
6
A
C
O
Aşağıdakilerin hangisinde birden fazla zarf kul-
lanılmıştır?
H
A) Eşyaları aşağıya indirdi ama dolapları yukarı-
U
ya çıkardı.
L
B) Şu ortamdan biraz uzaklaşsak rahatlayaca-
ğım.
T
C) Bahçe kapısı her zaman açık durur.
U
D) Mahalleye doğru yaklaştıkça hatıralar canla-
nır.
K
E) Tek amacım mutlu çocuklar yetiştirmek.
Edat, Bağlaç, Ünlem
1 3
Tek sorunun iş olmadığını söylüyor. Pahalı bir ha- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili söz-
I cük sıfat grubu içinde yer almaktadır?
yata artık dayanamıyor. Ancak bunun için daha
II III A) Yaza kadar konuları bitirmelisin.
E
fazla çalışacağını da söylüyor. Bunun için sadece B) Sabrediyorum ama bu kadarına da dayana-
Ç
IV V mam.
motivasyona ihtiyacı var. C) Kaldıramayacak kadar ağırlık aldı sırtına.
K
D) Sabaha kadar müzik dinledim.
Yukarıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi edat-
R
E) Sokağın başına kadar yürüdüm.
tır?
Ü
T
E
İL
KUTLU HOCA
A
C
O
2 4
H
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde neden sonuç Aşağıdakilerin hangisinde hem edat hem de
ilişkisi kuran bir edat kullanılmıştır? bağlaç kullanılmıştır?
LU
A) Üniversiteyi kazanmak için çok çalışmak A) Senin kadar üşengeç bir adam görmedim.
T
gerek. B) Sabrediyorum çünkü benim de zaferim yakın-
B) Onun için sabaha kadar uyumadım. dır.
U
C) Bebeği yürümek için çabalasın istiyor. C) Tatile gelirim ama Mehmet de gelsin.
D) Soru çözmeyi sevdiği için soru bankası aldı. D) Akşama doğru pazardan biraz fasulyeyle
K
E) Sokağın başına kadar yürüdü. biber alıver.
E) Arkadaşıyla dışarı çıktı diye ona kızdı.
Edat, Bağlaç, Ünlem
5 7
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfatı belirten Aşağıdaki cümlelerin hangisinde edat-bağ-
bir zarf grubunda edat kullanılmıştır? laç-ünlem örneklerine yer verilmiştir?
A) Seni görmek için uzak diyarlardan geldim. A) Arkadaşıyla dostlukları çocukluğa kadar uza-
E
B) Sergiyi açan kişiyi bir yerlerden tanıyor gibi- nıyordu.
Ç
yim. B) Mehtapla annesi dünkü kazada yaralandığı
C) Uzaya gönderilecek yeni roket rampaya yer- için hastanedeydi.
K
leştirildi. C) Akşama kadar oyun ve sohbetle zaman ge-
R
D) Çiftlikte iki yüz kadar hindisi vardı. çirdiğin için yazıklar olsun.
E) Yeni dizinin cehennem gibi korkunç bölümü D) Beni yalnız sen anlarsın ama sen de yoksun.
Ü
yayınlandı. E) Sergiyi gezip de hiçbir ürün almadan gitti.
T
E
İL
KUTLU HOCA
A
C
6
O 8
H
Yeni işinde başarılı olacağını biliyordu fakat ma-
I II
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bağlama gru-
bu nesne görevinde kullanılmıştır?
U
aşla prim farkından dolayı eski işine göre artık çok
L
III IV V A) Çerçeveli resmi kırdığı için o da üzgündü.
T
çalışmıyordu. B) Sınıfın ve odanın havası oldukça kötü.
C) Merdivenin renkli basamakları ile sanat yap-
U
Yukarıda altı çizili sözcükler tür bakımından iki-
mış.
şerli eşleştirilirse hangisi dışta kalır?
K
D) Meydandaki köylüleri ve muhtarı fark etti.
E) Arada bir çocukluğundan hatırlar da anlatırdı.
Tamlamalar
1 3
(I) İkindiye doğru dere kenarındaki siyah zeytin Aşağıdaki ad tamlamalarının hangisinde tamla-
ağaçlarının arasında sofra kurdu. (II) Bahçenin ge- yan sıfat tamlaması görevindedir?
niş kapısı gürültüyle yavaş yavaş açıldı. (III) Büyük
çınarın dibinde eski bir değirmen vardı. (IV) Ba- A) Talihsiz adam, yıllarca çalıştığı projeyi ta-
E
kımsızlıktan harap olmuş değirmen, ihtiyar adamın mamlayamamış.
Ç
bakımına muhtaçtı. (V) Peki, sen hiç su değirmeni- B) Onun çantasındaki malzemeler, kamp süre-
nin içini dolaştın mı? since bize yeter.
K
C) Arkadaşı dışındaki kimseye güveni yoktu.
Bu parçada numaralanmış cümlelerle ilgili aşa-
R
D) Sabahtan beri odanın kapısının anahtarını
ğıdakilerden hangisi yanlıştır?
arıyorum.
A) I. cümlenin dolaylı tümleci, tamlayanı sıfat
Ü
E) Yarınki görüşmeye bazı öğrencilerin velileri
tamlaması olan belirtisiz isim tamlamasıdır.
T
katılamayacakmış.
B) II. cümlenin öznesi, tamlananı sıfat almış
belirtili isim tamlamasıdır.
E
C) III. cümlenin öznesi, tamlayanı sıfat tamla-
İL
ması olan belirtili isim tamlamasıdır.
D) IV. cümlenin yüklemi, tamlayanı sıfat tamla-
KUTLU HOCA
A
E) V. cümlenin nesnesi, tamlayanı sıfat tamla-
C
O
H
2 4
U
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde tamlayanla Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birden fazla
tamlanan arasına diğerlerinden farklı türde bir isim tamlamasına yer verilmiştir?
L
sözcük girmiştir?
T
A) Romanında, sürrealist yaklaşımdan uzaklaş-
A) Tatilini köyünün serin sularında geçirdi. mıştı.
U
B) Hatıralarını çok önemsiyor, geçmişin hüzünlü B) Sosyolojik hareketlerin başlangıcındaki güçlü
K
günlerini bile günü gününe hatırlıyordu. düşünsel oluşum toplumu yönlendirmeye
C) Tarihin soluk sayfalarından çıkıp gelmiş gibiy- yetti.
di sanki. C) Gölün kenarına kurduğum çocukluğumun ha-
D) Duygusal hareketleri ailesinin yalnız hayatına tırasını yaşatan küçük pembe köşkümdeyim
etki etmiyor, psikolojisini de bozuyordu. her gece
E) Yolların gürültülü kısımlarına tahammül ede- D) Akşamüstü yola çıkıp birkaç saate varmayı
mem, bu yüzden de hiç uyuyamam. düşünüyoruz.
E) Bölünmüş yol nedeniyle hızımızı azalttığımız
için iki saat geç kaldık.
Tamlamalar
5 7
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “serin” söz- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim tamla-
cüğü bir tamlama içerisinde yer almamıştır? ması bir ismi nitelemiştir?
A) Kuzeyde bu mevsimin serin havası insanı A) Yakın gelecekte uçan araçları göreceğiz.
E
çarpar. B) Teknolojik gelişmelerin ışığında bilimsel
Ç
B) Sınıf içindeki serin davranışları nedeniyle çalışmalar da hız kazandı.
arkadaş gruplarına giremiyor. C) Eski arkadaşının çocukluk anılarını dinliyor-
K
C) Politik açıklamalarıyla serin sulara girdiğini du.
R
fark etmemişti. D) Teyzemin bebeğinin buğday sarısı saçlarını
D) Sesini gerçeğin ürkekliği karşısında kısıverdi, seviyoruz.
Ü
ortamın serinliğinde kayboldu. E) Arkeolojik kazılarda elde edilen yeni bulgula-
T
E) Yazın kavuran sıcaklarında, köy evinin bah- rın eski medeniyetlere ışık tutacağı düşünü-
çesindeki havuzun başı serindi. lüyor.
E
İL
KUTLU HOCA
A
C
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birden fazla
isim tamlamasına yer verilmemiştir?
6
O
H
Ormanda akşam olduğunda gerçeğin sesi tüm ha- A) Gün ağarırken yolun tadına vararak ilerliyor-
kikatiyle etrafı sarıp doğanın kanunları işlemeye dum kenarları çınar ağaçları ile süslenmiş
uzun dağ yolunda.
U
başlar.
B) Öğleye doğru kamp yapacağım alana
L
Yukarıdaki parçada kaç adet tamlamaya yer ve-
varmak üzereyken yanından geçtiğim gölün
rilmiştir?
T
kenarında durakladım.
C) İçime doya doya çektiğim çam havası ile bir-
U
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
likte gölün pırıl pırıl suyuna nazır bir kahvaltı
K
yapıverdim oracıkta.
D) İlham veren kuşların nezaretinde hiç acele
etmeden ilerlemeye devam ederken doğanın
ikramları ile çoktan mutlu olmuştum.
E) Nihayet uçsuz bucaksız uzanan yaylaya va-
rıp kamp malzemelerimi sere serpe araçtan
indirdim ve içimdeki hazzı hiç kaybetmemek
için kendimi doğanın kucağına bıraktım.
Fiil
1 3
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde iş-durum-o- Akşam maça giderse haber verecekti ama tek ba-
luş fiilleri sırayla verilmiştir? şına gitmiş. Haber verseymiş de ben gidemezdim
çünkü kramponum çalınmış.
A) Gitmek-görmek-yaşlanmak
E
Yukarıdaki parçada kaç birleşik zamanlı fiil bu-
B) Çağırmak-başlamak-uzamak
lunmaktadır?
Ç
C) Sormak-değişmek-varmak
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
D) Gelmek-açmak-vurmak
K
E) Kızmak-ağlamak-değişmek
R
T Ü
E
İL
KUTLU HOCA
A
C
O
2
H 4
U
Başarının en temel özelliği ısrarcı olmaktır. Gay- “Beni düşünmeliydi.” cümlesindeki yüklemin ni-
L
retle çalışan sonuca elbette ulaşır. Hayatlarını he- telikleri aşağıdakilerden hangisidir?
defleri doğrultusunda yaşayanlar bir şekilde mutlu
T
olurlar. Sorunları ile sonsuza kadar uğraşmazlar. A) Dilek kipi- - di’li geçmiş - 3.çoğul şahıs
U
Çözüm adına kararlılık gösterirler. B) İstek kipi - geniş zaman - 2.tekil şahıs
C) Haber kipi - hikâye - 2.çoğul şahıs
K
Yukarıdaki parçada kaç çekimli fiil (eylem) var-
D) Emir kipi - görülen geçmiş zaman -3.tekil
dır?
şahıs
E) Gereklilik kipi - hikâye - 3.tekil şahıs
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
Fiil
5 7
Aşağıdaki cümleler fiilde yapı bakımından iki- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ek eylem
şerli sınıflandırılırsa hangisi dışarıda kalır? yoktur?
A) Eski eşyaları köy evine götürdük. A) Yeni dalış rekorunu yarın kırabilirmiş.
E
B) Temiz hava adamı hasta etti. B) En duygusal anları müzik dinlediği akşamlar-
Ç
C) Dedesi küçük torununu sahilde yürütüyor. mış.
D) Çiçekler sevgiyi de şiddeti de hissediyor. C) Dersin son dakikasına kadar anlatıyordu.
K
E) Geç kalan öğrenci servisi kaçırdı. D) Kazı çalışmalarından kaçıp teslim olmuştu.
R
E) Romanda sorumsuzluğun zararından bahse-
dilmiş.
T Ü
E
İL
KUTLU HOCA
A
C
O
6
H 8
U
Ona sevgimden verdiğim bir buketti. Sevgisi dile Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birleşik za-
L
düşünce ona yardım eden olmadı. Kahrından has- manlı fiil kullanılmıştır?
T
ta olan adam az kalsın öleyazdı. Bu sevgiyi bırak-
mazsa kanlısı ona çektirecekmiş. A) Voleybol maçında sakatlanmış.
U
B) Köylüler meydanda toplanmış tartışıyorlar.
Yukarıdaki parçada aşağıdakilerden hangisi
K
C) Nöbetten çıkıp biraz uyuyabilsem rahatlaya-
yoktur?
caktım.
D) Tatilde gönlümüzce eğlenmek istiyoruz.
A) Birleşik yapılı fiiller vardır.
E) Babaannem çağırıyor hemen bakıver.
B) 3. tekil kişili gelecek zaman rivayeti olan fiil
kullanılmıştır.
C) Anlamca kaynaşmış birleşik fiil kullanılma-
mıştır.
D) Ek eylem alarak yüklem olmuş isim vardır.
E) Birden fazla birleşik zamanlı fiil vardır.
Fiil
9 11
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ek eylem kul- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, eylemin ki-
lanılmamıştır? pinde bir anlam kayması oluşmuştur?
A) Bu olayı eve gidince hatıratına yazarsın. A) Uçağı kaçırınca tatile gidememiş.
E
B) Çöl toprağı kadar susamıştı gönlüm. B) Bahsettiğin yeni filmi ben de izledim.
Ç
C) Sanki ilk kez karşılaşmışçasına yüzü soğuk- C) Issız mahalleden geçip evine varmış.
tu. D) Haftaya toplantı düzenleyeceğini telefonda
K
D) Neden hep böyle mahzun ve kederlisin. söylemiş.
R
E) Günler boyu seni düşünüp özleyen benim E) Ankara’ya geldiğimde yanına uğrarım.
T Ü
E
İL
KUTLU HOCA
A
C
O
10
H
(I) Tiyatro, sosyal psikolojinin en iyi yansımala-
rından biridir. (II) Medeniyetin sembolü olarak
U
her çağda insanoğlunun yanı başında varlığını
L
sürdürmüştür. (III) Tiyatro, toplumun kimliğini ve
T
karakterini yer geldiğinde tüm gerçekliği ile yüze
vurur, kimi zaman da ideal insan istendik topluma
U
cesurca işaret eder. (IV) Tiyatroyu, toplumdan ba-
ğımsız düşünülemeyeceğini bilerek aynı zamanda
K
da insanın ta kendisi olduğunun bilincinde olarak
takip etmeliyiz. (V) İnsan var oldukça tiyatronun da
varlığı daha da güçlü biçimde devam edecektir.
Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangi-

sinde birden fazla çekimli eylem vardır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
Fiilimsi
1 3
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde fiilimsi yok- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat fiil di-
tur? ğerlerinden farklı bir görevde kullanılmıştır?
A) Odaya girince şok oldu. A) Gördüğüm adamları yine gördüm.
E
B) Seni görmeyeli ne kadar büyümüşsün. B) Mahallede tanıdık insanlar çok.
Ç
C) Ne kadar dikkat etsen de hata yaparsın. C) Dedem mahalledeki en güler yüzlü adamdır.
D) O son bakış beni çok üzdü. D) Canı sıkılan bana bağırıyor.
K
E) Bebek gece boyu ağladıkça içim gitti. E) Sevilen çocuk biraz şımardı.
R
T Ü
E
İL
KUTLU HOCA
A
C
O
2
H 4
LU
(I) Bu kendini bilmezlerin bir uyarıya ihtiyacı vardı.
(II) Çocuk, sessizce izlemeye devam etti. (III) Av-
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birden çok fi-
ilimsi kullanılmıştır?
T
cıların arkasından yavaş yavaş yaklaşarak yerden
aldığı büyükçe bir taşı çalıların arasından onlara A) Tamirciye giren adam çıkma kapının aracına
U
doğru fırlattı. (IV) Donuk bakışlarla birbirlerine ba- takıldığını öğrendi.
K
kan avcılar arkalarına bakmadan kaçtılar. (V) Evi B) Akşamları göl kenarına gider bir iki saat balık
orman olan bu küçük hayvanları rahatsız edecek tutarak rahatlardı.
kimsecikler kalmamıştı. C) Bunu merak etme artık yapacak bir şey yok.
D) Güzel olmayan çalışmaları kim sever?
Yukarıdaki parçadaki numaranmış cümlelerin
E) Söylenmedik söz bırakmadı dedem sinirden.
hangisinde fiilimsi sayısı diğerlerinden daha
fazladır?
Fiilimsi
5
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde fiilimsiye yer
verilmemiştir?
A) Mağaranın içinden inleyen bir kurt sesi yük-
E
seliyor.
Ç
B) Son kitabında yazar yeterince olaya yer ver-
memiş.
K
C) Hobi olarak balık avlamak doğaya verilen en
R
büyük zarardır.
D) Saç örgülerini ardından sürükleye sürükleye
Ü
salona girdi.
T
E) Murat Bey, salona girdiğinde ayakta zor duru-
yordu.
E
İL
KUTLU HOCA
A
C
O
6
H
U
Çocuk, yerdeki beş on kadar kavrulmuş fındık ta-
L
nesini yiyen sincapları izliyordu. Bir anda ağaçla-
T
rın arasından silahları kuşanmış avcıların geldiğini
fark etti. Akşamın alaca karanlığında olan olacaktı.
U
Halbuki baharın şevkle etrafa yayıldığı bu günler-
de doğanın asıl sahiplerine karşı böyle davranmak
K
da neden?
Yukarıdaki parçada kaç adet fiilimsiye yer ve-

rilmiştir?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
Çatı
1 3
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde özne-yüklem Babası, geç gelen oğluna söylendi.
ilişkisi diğerlerinden farklıdır?
Yukarıdaki cümlenin yüklemi, aşağıdaki cüm-
lelerin hangisiyle özne-yüklem ilşkisi bakımın-
A) Ağlasam da sesim duyulmaz.
E
dan benzerlik gösterir?
B) Mahalleye yeni bir dükkan açıldı.
Ç
C) Derenin altından kurt sesi işitildi.
A) Sabaha karşı yola çıkmak üzere tırlar yüklen-
D) Yataktan kalkıp kapının önüne yığıldı.
di.
K
E) Programda eğitimin geleceği konuşuldu.
B) Şampiyonluk coşkuyla kutlandı.
R
C) Şairin şiiri kalabalık tarafından okundu.
D) Küçük çocuk babasını görünce sevindi.
Ü
E) Toplantıda kritik kararlar alındı.
T
E
İL
KUTLU HOCA
A
C
O
2
H 4
U
I. Kapanır ufuklar gece bastırınca Aşağıdaki cümlelerin yüklemi çatı bakımından
L
II. Yüze vurur ayın çığlığı eşleştirilirse hangisi dışta kalır?
T
III. Sıkılan kalpler dinlenir hülyada
IV. Yorgun yüzler rahata durur. A) Gizlice yapımcısı ile görüştü.
U
B) Köpekten korkarım, biraz geri çekiliyorum.
Yukarıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi dö-
C) Tatile gitmek için 3 ay öncesinden sözleştik.
K
nüşlü fiildir?
D) Kazadan beri kolumu oynatmakta zorlanıyo-
rum.
A) I-II B) I-III C) II-III D) II- IV E) III-IV
E) Bu hatası yüzünden işten gönderildi.
Çatı
5 7
Aşağıdakilerden hangisi nesne-yüklem ilişkisi Aşağıdaki cümlelerin hangisi çatısı bakımın-

bakımından diğerlerinden farklıdır? dan “Kendi isteğiyle bu yıl emekliye ayrıldı.” cüm-
lesiyle aynıdır?
A) Oyun oynarken hava kararmıştı.
E
B) Sessizce olan biteni dinleyip kalktı. A) Son kitabını satışa çıkardı.
Ç
C) Yorgun olduğundan bir anda yere düştü. B) Arabanın tek anahtarını da kaybetmiş.
D) Hırsızlık yapanları duvarın arasından gördü. C) Oyuncağını arkadaşı gelince sakladı.
K
E) Sevdiği ile sahilde saatlerce yürüdü. D) İmkan ölçüsünde her yıl buluşuruz.
R
E) Mahalledeki kavgayı görünce çok gerildim.
T Ü
E
İL
KUTLU HOCA
A
C
O
6
H 8
U
Aşağıdaki cümlelerin hangisi “nesne-yüklem” Aşağıdaki cümleler çatısı bakımından eşleştiri-
L
ilişkisi bakımından diğerlerinden farklıdır? lirse hangisi dışta kalır?
T
A) Boş bardakları hemen doldurdu. A) Tatil süresinin çoğunu bitirdik.
U
B) İnşaatın kaba işlerini bitirdiler. B) Yeni uydu yörüngeye yerleştirildi.
K
C) Hastalığı bizi çok korkuttu. C) Polisi gören adamlar birden kaçıştılar.
D) Yemeğe gelemeyeceğini az önce bildirdi. D) Yaşlı adam onlarca çocuğu okuttu.
E) Kuzenim evdeki herkesi güldürdü. E) Köydeki kaya mezarları yerinden çıkarılmış.
Cümlenin Ögeleri
E
Ç
K
R
T Ü
CümleninİL
E
KUTLU HOCA
A
Ögeleri
O
C
H
LU
T
U
K
Cümlenin Ögeleri
• Tamlama veya söz grubu olabilir.
Cümlenin Ögeleri
• Fiilse çekimli olmasına; isimse ek fiil almasına
göre bulabiliriz.
• Temel Ögeler
- Yüklem
- Özne
► Gerçek
E
ÖRNEK
► Gizli
Ç
► Sözde
► Örtülü
K
• Yardımcı Ögeler Yalnız başıma bir köşeye ilişirdim, kımıldamazdım,
susardım, beklerdim, korkudan büzülürdüm, rengi-
R
- Nesne
min uçtuğunu hissederdim.
► Belirtili
Ü
► Belirtisiz
T
- Tümleç
► Dolaylı Tümleç
2. Özne
E
► Zarf Tümleci
• Öge Dışı Unsurlar
İL
- Bağlaç
KUTLU HOCA
- Ünlem BiL
- Ara Sözler
A
- Ünlem- Hitap
C
• Yükleme sorulan “kim” ve “ne” sorularının ce-
vabıdır.
O
• Cümlede yükleme “ne” sorusunu sorduğu-
DiKKAT muzda önce özne aranmalıdır. Eğer özne
H
“ne?” sorusuna cevap vermiyorsa nesneye
bakabiliriz.
• Önce yüklem, sonra özne, sonra da nesneyi ve
U
diğer ögeleri aramalısın.
L
• Sözcük gruplarını bölme: tamlamalar, söz ÖZELLiK
T
grupları, birleşik fiiller, deyimler…
U
• 4 çeşit özne vardır: gerçek, gizli, sözde, örtülü.
• Gerçek özne, işi yapan ve cümlede yer alan öz-
K
1. Yüklem nedir.
• Gizli özne, cümlede yer almayan ve “ben, sen,
o, biz, siz, onlar” zamirleri ile sağlanan özne-
ÖZELLiK dir.
• Sözde özne, yüklemin edilgen (“-l, -n”) olduğu
• Cümledeki tüm ögeleri ona sorarak bulabiliriz. cümlelerde yer alan öznedir.
• İsim ya da fiil olabilir. • Örtülü öznede, edilgen çatılı cümlede işi yapa-
na açıkça yer verilir.
Cümlenin Ögeleri
ÖRNEK DiKKAT
- Gülün kokusu evi kapladı. • Yer/yön bildiren zarflar çekim eki aldığında
- Son zamanlarda çok az uyuyorum. isim olur ve cümlede farklı görevlerde kullanı-
- K
arikatür, gerçekleri mizahi olarak ortaya koydu- lır.
ğu için sevilir. - Aşağı gitti.
E
- Hırsız, polis tarafından yakalandı. - Aşağıyı beğenmiş.
Ç
- Aşağıda bekliyorum.
- Aşağıdan çıktı.
3. Nesne
K
- Akşama kadar aşağıdayım.
R
Belirtili Nesne
• Nesne, düz tümleç olarak da adlandırılır.
Ü
• “Neyi, kimi, nereyi” sorularına cevap verir.
T
• Belirtili nesne mutlaka belirtme durum eki “-ı,-
i” alır.
E
- Safranbolu’nun tarihî yerlerini gezeceğiz.
İL
BiL
KUTLU HOCA
Belirtisiz Nesne
• “Ne, kim” sorularına cevap verir.
A
- Ö
ğretmen, “Yapamadığınız soruları bana gön- • “Neyin, kimin” sorusu cümlenin ögesini bul-
derin.” dedi. durmaz.
C
O
• Söz grupları asla ayrılmaz.
4. Tümleç
H
• Öge bulurken yüklem, özne, nesne … sırala-
masını takip et.
U
Dolaylı Tümleç (Yer tamlayıcısı)
• “Kime, kimde, kimden, neye, neyde, neyden,
L
nereye, nerede, nereden” sorularına cevap ve-
T
rir.
• Esasen dolaylı tümleç ayrılma durum eklerin-
U
den -e,-de,-den eklerini alır.
- Mutlu olduğunda kimseye söz verme.
K
Zarf Tümleci
• “Ne zaman, nasıl, ne kadar, neden, niçin” so-
UYGULA
-
Bunların hepsini bir haftada çözerim. (Ben
(gö), b.li n., zarf t., yüklem)
rularına cevap verir.
• Yüklemi, zaman, miktar, yer/yön, durum, soru,
-
Öğrencilerin tutumu, hocanın değerlendirme-
sebep, amaç, koşul yönünden tamamlar.
sini etkiledi. (özne, b.li n., yüklem)
- Sana yetişmek için hızlı koştum.
Cümlenin Ögeleri
UYGULA NOKTA ATIŞI SORU TAHMİNİ
• Cümledeki sorunun hangi ögeyi bulmak

-
Şehrin doğu bölümüne iki aydır yeni bir kent için sorulduğu soruluyorsa soruya verdi-
inşa ediliyor. (dolaylı tümleç, zarf tümleci, ğiniz cevap ile ögeyi bulabilirsiniz.
b.siz nesne, yüklem)
E
- Olan biteni sana kim anlattı? (Alp/Özne)
- Duyduklarını kime anlattın? (Alp’e/Dolaylı
Ç
-
Anlattıkları, toplum tarafından anlaşılamadı. tümleç)
(Nesne, örtülü özne, yüklem)
K
- Y
arışmaya nereden katıldınız? (Ankara’dan/
Dolaylı tümleç)
R
- Arabaya vuran kimdi? (Alp’ti/Yüklem)
-
Yağmurun şiddeti altında yürümek anlatılma-
Ü
sı zor ve yaşanması harika bir histir. (özne,
yüklem)
T
NOKTA ATIŞI SORU TAHMİNİ
E
-
Gecenin karanlığında sokak ortasındaki • Dolaylı tümleç ve zarf tümleci sorularını
İL
adam pencereden bakan çocukları korkuttu. karıştırma.
(zarf tümleci, özne, b.li nesne, yüklem)
KUTLU HOCA
- Y
angından evdeki tüm eşyalar yandı. (Ne-
A
den/niçin sorusuna cevap verir / Zarf tümleci)
-
Babamı, en çok sevdiğim adamı, haftalardır - Y
angından tüm eşyaları kaçırdı. (Neyden
C
sorusuna cevap verir / Dolaylı tümleç)
O
H
DiKKAT
LU
T
Konu biter, baba yola
U
devam eder. :)
• A
ra sözlerin, ünlemlerin, bağlaçların cümle dışı
K
unsur olduğunu bil.
Cümlenin Ögeleri
1 3
“Açıkçası bu denli tehlikeli olacağını düşüneme- İçeriye son derece şaşkın ve son derece sinirli,
dim.” cümlesi, yan cümleciğin görevi bakımın- kırklı yaşlarda üç adam ellerindeki dosyaları fırla-
dan aşağıdakilerden hangisi ile özdeştir? tarak girdi.
E
Bu cümledeki ögelerin sıralanışı aşağıdakiler-
A) Dışarı çıktığımda dükkanlar kapanmıştı.
den hangisi ile benzeşmektedir?
Ç
B) Ağaçtaki arıları görünce çok korktum.
C) Tatile giderken aracın lastiğini değiştirdim.
A) Zarf Tümleci- Özne- Dolaylı Tümleç- Yüklem
K
D) Bu işi çok iyi bildiğimi gösterdim.
B) Dolaylı Tümleç- Zarf Tümleci-Özne- Zarf
R
E) Akşamüstü sahilde kolyemi kaybettim.
Tümleci- Yüklem.
C) Özne- Nesne- Zarf Tümleci- Yüklem.
Ü
D) Dolaylı Tümleç-Özne- Zarf Tümleci- Yüklem.
T
E) Nesne- Özne-Zarf Tümleci- Yüklem.
E
İL
KUTLU HOCA
A
C
O
2
H 4
U
Dünyanın sağlık problemlerini ve aşı ihtiyacını Aşağıdakilerden hangisi sadece özne ve yük-
L
yapıcı bir üslup ve yönlendirici bir yaklaşımla lemden oluşmaktadır?
herkesin gözü önünde cesurca açıkladı.
T
Yukarıdaki cümlenin öge sıralanışı aşağıdaki- A) Doğa, ilk günden bu güne son derece merha-
U
lerden hangisidir? metlidir.
B) Doğa, bu aylarda gökyüzünü kızıla boyar.
K
A) Nesne- Zarf Tümleci- Yüklem C) Doğa, topraktaki ürünleri sularıyla yeşertir.
B) Özne-Nesne- Zarf Tümleci – Yüklem D) Doğa, tüm gücüyle çalışan bir annedir.
C) Özne- Zarf Tümleci- Zarf Tümleci- Yüklem E) Doğa, her gün zarar verenlere inat yeniden
D) Özne- Zarf Tümleci-Dolalı Tümleç- Zarf Tüm- sevgi gösterir.
leci- Yüklem
E) Özne- Zarf Tümleci-Dolaylı Tümleç-Zarf Tüm-
leci-Yüklem
Cümlenin Ögeleri
5 7
I. Bazen günlerimi kitap okuyarak geçiriyorum. II. Yazarın hikayelerinde toplumun, hiçbir kurala bağ-
Kitapla kahve birbirini tamamlayan arkadaştır. III. lı kalmadan serbestçe ele alınmasını onun hayata
Akşamüstü çocukluk hatıralarımı not defterime karşı duruşuna bağlayabiliriz.
karalayarak yad ettim. IV. Kütüphane kokusunun
E
Yukarıdaki cümlenin nesnesi ile ilgili olarak
hüzünlü sızısı içimi dağlıyor. V. Kocaman odayı
hangisi söylenemez?
Ç
kaplayan kitaplar hayatı özgürce kolaylaştırıyor.
Yukarıdaki numaralandırılmış cümlelerin han- A) Birden çok yapım eki almış sözcük bulun-
K
gileri ögelerin dizilişi bakımından benzerlik maktadır.
R
gösterir? B) Ses olayına yer verilmiştir.
C) Belirtili isim tamlamasına örnek vardır.
Ü
D) Birleşik sözcük bulunmamaktadır.
A) I-II B) II- IV C) I-III D) III-IV E) I-V
T
E) Sıfat-fiile yer verilmiştir.
E
İL
KUTLU HOCA
A
C
O
6
H 8
U
Aşağıdaki cümlelerden hangisinde soru özneyi Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zarf tümleci-
L
buldurmaya yöneliktir? ne yer verilmemiştir?
T
A) Çok mu düşündün? A) Topluma güç veren kültürel ögeler geçerliliği-
U
B) Onu mu bekliyorlar? ni hala korumaktadır.
C) Yarın mı geleceksiniz? B) Mesai arkadaşımla bir süre sonra kardeş gibi
K
D) Dışarı mı çıkacağız? olduk.
E) Kar mı yağmış? C) Pencereyi açınca kuş uçarak dala kondu.
D) Dış kapı rüzgârdan gürültüyle açıldı.
E) Odanın köşesinde sandalyede kitap okuyor.
Cümle Türleri
E
Ç
K
R
T Ü
Cümle
Cümle E
İL
KUTLU HOCA
A
Türleri
C
Türleri
O
H
LU
T
U
K
Cümle Türleri
Biçimce Olumlu Anlamca Olumsuz Cümle
Cümle Çeşitleri
- Seni aramaya yüzüm mü var?
- Bu sıkıntılı ortamda konuşulur mu?
BiL
Biçimce Olumsuz Anlamca Olumlu Cümle
• Anlamına Göre - Bana söylediklerinizi bilmiyor değilim.
E
- Olumlu Cümle
- Olumsuz Cümle
Ç
• Yüklemin Türüne Göre
K
- İsim Cümlesi
- Fiil Cümlesi
R
• Yüklemin Yerine Göre 2. Yüklemin Türüne Göre Cümleler
- Kurallı Cümle
Ü
- Devrik Cümle
T
- Eksiltili Cümle İsim Cümlesi
• Yüklemin Yapısına Göre
E
- Basit Cümle • Yüklemi isim olan cümledir.
İL
- Birleşik Cümle - Aradığımız anahtarlar hiçbir yerde yoktu.
- Sıralı Cümle - En sevdiğim öğrencilerim ile dersteyiz.
KUTLU HOCA
- Bağlı Cümle - Benimle uğraşmak gerçekten zordur.
A
C Fiil Cümlesi
O
1. Anlamına Göre Cümleler
H
• Yüklemi fiil olan cümledir.
- Babam elinde hediyelerle eve geldi.
ÖZELLiK
U
- Öğrencilerini tatile götürdü.
- T
oplumsal gelişimin ne şekilde ilerleyeceği
L
üzerine tartışıyoruz.
• Fiil cümleleri “-ma,-me,-maz,-mez” ekleri ile
T
olumsuz yapılır.
U
• İsim cümleleri “değil, yok” sözcükleri ve “-sız,
-siz” eki ile olumsuz yapıya bürünür.
K
DiKKAT
Biçimce ve Anlamca Olumlu Cümle

- Çalışmanın etkisi görülüyor. • Sesteş sözcüklerin cümledeki kullanımına dik-
kat
Biçimce ve Anlamca Olumsuz Cümle - Toplantıda sadece 3 kişi vardık. (İsim)
- Yapılan zamdan memnun değil. - Antalya’ya 5 saatte vardık. (Fiil)
- Probleme çözüm bulunamadı.
Cümle Türleri
• Bir cümlede kaç yargının olduğunu bulmak
3. Yüklemin Yerine Göre Cümleler
için cümledeki fiilleri, fiilimsileri, ek fiil alarak
yüklem olan isimleri saymalıyız.
• Birleşik cümle 4 şekilde karşımıza çıkar.
Kurallı Cümle
• Yüklemin sonda yer aldığı cümledir.

Girişik Birleşik Cümle
E
- Arabanın lastiği patladığı için işe taksi ile gitti.
• Cümlede yüklem ve en az bir fiilimsi bulunma-
- R
enk renk kayısı ağaçları yerden beş altı met-
Ç
lıdır.
re yükselerek dallarını cam kubbeye değdirdi.
- Olayları abartarak konuşur.
K
- Yemek yapmayı hiç sevmez.
Devrik Cümle
- Görülecek şehirleri heyecanla bekliyor.
• Yüklemin cümlede sonda olmamasına devrik
R
Ü
cümle denir.
İç İçe Birleşik Cümle
T
- Beni üzme bu yaptıklarınla.
- Ders çalışmaya başladı eve gelir gelmez.
• Bir cümlenin içinde başka bir cümlenin geç-
E
mesidir.
Eksiltili Cümle
İL
• Genellikle alıntı olan cümledir.
KUTLU HOCA
- Çabuk buraya gel, dedi.

• Yüklemin olmadığı cümledir.
- Babam, cüzdanımdan alabilirsin, diyor.
• Cümle bitirilmemiştir.
A
- T
eknik adam “Bu sene şampiyon olacağız.”
- Hayallerimin ufkunda gözlerin…
dedi.
C
- Karın pırıltısında hayat…
- Akşamda hasretin kokusu…
O
H
Ki’li Birleşik Cümle
4. Yüklemin Yapısına Göre Cümleler
U
• İki cümlenin “-ki” bağlacı ile bağlanarak tek
cümle haline geldiği cümledir.
L
Basit Cümle - Oraya girdim ki ortalık karışmış.
T
- Dediler ki seni kampa yazmayacağız.
• Tek bir yüklemden (yargıdan) oluşan cümledir. - Çalışmıyor ki üniversiteyi kazansın.
U
• Cümlede fiilimsi de bulunamaz.
- Yazılarımı genellikle gece yazıyorum.
K
- Çocuk hevesli hevesli şarkı söylüyor.
- Ü
nlü tarihçi hayata dair birçok ayrıntıyı aktarı- Şartlı/Koşullu Birleşik Cümle
yordu.
• Şart anlamı “-se, -sa” sağlayan eklerle veya

Birleşik Cümle “-ise” ek fiili ile kurulan cümledir.
- Derse geç kalırsa sınıfa gofret ısmarlayacak.
• Cümlede yüklemin yanı sıra yan cümlecik/yar- - Ç
alıştın mı başarırsın. (-mi soru edatıyla kuru-
gı/fiilimsi bulunan cümlelerdir. lan koşullu cümle)
Cümle Türleri
Sıralı Cümle
• Birden fazla cümlenin virgül veya noktalı vir-

gülle birbirine bağlandığı cümledir.
• İki şekilde karşımıza çıkar: bağımlı sıralı ve ba-
ğımsız sıralı.
E
Ç
K
Bağımlı Sıralı Cümle
R
• Sıralı cümlelerden birindeki ögenin ortak ol-
Ü
masıdır.
- İşçiler greve başladı, meydanda toplandı.
T
- Kayısıyı çok seviyor, bir lokmada yiyor.
E
İL
KUTLU HOCA
Helal be...
Bağımsız Sıralı Cümle
Bu konu da bitti. :)
A
C
• Öge ortaklığı bulunmayan sıralı cümledir.
- Annem gazete okuyor, babam radyo dinliyor.
O
- At ölür, meydan kalır; yiğit ölür, şan kalır.
H
Bağlı Cümle
LU
T
U
• Birden fazla cümlenin bağlaçlar kullanılarak
birbirlerine bağlandığı cümledir.
K
- H
ayatımda planlı hareket ediyorum çünkü ge-
leceğimi önemsiyorum.
- Akşam maç var ve herkes bizde toplanacak.
- Ne dışarı çıkıyor ne ders çalışıyor.
• Bağlı cümle olması için iki yargılı cümleye ih-

tiyaç vardır. Her bağlaç olan cümle bağlı değil-
dir.
- Meyve ve sebze tüketiyor.
Cümle Türleri
1 3
Seni her zaman seveceğimi ilk gün söylemiştim. Aşağıdakilerden hangisi yapısı bakımından di-
ğerlerinden farklıdır?
Yukarıdaki cümle, yan cümleciğin görevi yö-
nüyle aşağıdakilerden hangisi ile özdeştir?
A) Artık toparlanmam gerektiğini, bir karar ver-
E
mem gerektiğini biliyordum.
A) Bu kadar olaya rağmen beni hala dinlemiyor-
Ç
B) Dağ evinde oturan köylüye ekmek getirdi.
sun.
C) Bir anda bağırıp “ikiniz de aynı mahallenin
B) Antropologların yeni çalışmasında insanlık
K
çocuklarısınız, kavgayı bırakın” dedi.
tarihine etki edecek bulgulara ulaşıldı.
R
D) Gidenler bilir ki herkes bu şehrin tertemiz
C) Hocanın samimi ders anlatımını gördüğü için
kokusunu daima özler.
çok çalışmaya başladı.
Ü
E) Toplumun fertleri ne kadar çalışkan olursa
D) Pilot uçağın arıza yaptığını zor şartlarda kule-
T
muhasır medeniyet seviyesine o kadar kolay
ye bildirdi.
ulaşılır.
E) Köpeğini, gezdirmeye çıkardığında kaybet-
E
mişti.
İL
KUTLU HOCA
A
C
O
3 H 4
LU
Diyabetin tedavisinde geleneksel yöntemlerin kul- Hiçbir şeyden çekmedi bu hayatta senden çektiği
T
lanılması risklidir. kadar.
U
Yukarıdaki cümle için aşağıdakilerden hangisi Yukarıdaki cümleyle ilgili aşağıdakilerden han-
söylenemez? gisi doğrudur?
K
A) Anlamca olumlu bir cümledir.
B) Birleşik yapılı bir cümledir.
C) Kurallı bir isim cümlesidir.
A) Kurallı – olumlu – birleşik – isim cümlesi
B) Devrik – olumlu – basit – isim cümlesi
C) Devrik – olumsuz – birleşik – fiil cümlesi
D) Yan cümle, temel cümlenin öznesi durumun- D) Devrik – olumlu – birleşik – fiil cümlesi
dadır. E) Kurallı – olumsuz – birleşik – fiil cümlesi
E) Dolaylı tümleç, özne ve yüklemden oluşmak-
tadır.
Cümle Türleri
5 7
I. ünler elimin çizdiği yerlerden akardı, üç kıta-

G “Bu şirketin verdiği maaş istediğim miktarda bir ge-
da korkunç atımın izleri vardı. lirdi.” cümlesinin niteliği aşağıdakilerden hangi-
II. Gölgende bana da yer ver. sidir?
III. Artık birbirini göremeyecek bu insanların söy-
E
leyecek bir şeyleri olurdu.
A) Birleşik- düz- olumlu- isim.
IV. Mert arkadaşına mektup yazarak doğum gü-
Ç
nüne davet etmiş. B) Birleşik- düz- olumsuz- isim.
V. Ne bir yemiş ne bir çiçek, yanıyor güneşte pe- C) Basit- devrik- olumlu- isim.
K
tek. D) Basit- düz- olumlu- isim.
R
Yukarıdaki numaralandırılmış cümleler ile ilgili E) Birleşik- devrik- olumlu- fiil.
aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A)
B)
C)
I. cümle birleşik yapılı isim cümlesidir.
II. cümle birleşik yapılı cümledir.
III. cümle birleşik yapılı fiil cümlesidir.
T Ü
E
D) IV. cümle iç içe birleşik cümledir.
İL
E) V. cümle şartlı birleşik bir cümledir.
KUTLU HOCA
6 8
A
C
I. 053 mega ilkbaharıydı, elektronik çantamda
2 Babamın buğday tarlasına gittim hafta sonu. Dün-
fotoğraf kitleri var, Mars roketindeyim. kü rüzgâr başakları eğmiş. Orman tarafından esen
O
II. İlk defa bindiğim için heyecanlanarak modüle rüzgâr başakları sola yatırmış, köyden esen ise
yerleşiyorum.
yere yatırmış. Savaştan yara almadan çıkan asker
H
III. Kripto kutumda papatyalara özel son fotoğraf
gibi dimdik duranları da var. Çocukluğumun anıları
var.
IV. Doğanın insanoğluna sunduğu son güzellikler bu tarlaların arasında yaşıyordu.
U
bunlar. Bu parçada aşağıdakilerden hangisi yoktur?
L
V. Amacım dünyayı hatırlamak isteyen koloni top-
lumlarına bir hediye götürmek.
T
A) İsim Cümlesi B) Basit Cümle
Bu parçadaki numaralandırılmış cümleler ile il- C) Eksiltili Cümle D) Devrik Cümle
U
gili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
E) Birleşik Cümle
K
A) I. cümle ad cümlelerinden oluşan bağımsız
sıralı bir cümledir.
B) II. cümle zarf tümleci, dolaylı tümleç ve yük-
lemden oluşan birleşik bir cümledir.
C) III. cümle belirtisiz nesne barındıran bir fiil
cümlesidir.
D) IV. cümle devrik bir isim cümlesidir.
E) V. cümle tamlayanı sıfat fiil grubu olan bir isim
tamlaması içeren kurallı cümledir.
Yazım Kuralları
E
Ç
K
R
T Ü
Yazım
Yazım E
İL
KUTLU HOCA
Kuralları
A
Kuralları
C
O
H
LU
T
U
K
Yazım Kuralları
Yazım Kuralları
DiKKAT
Tanrı sözcüğü özel ad dışında kullanıldığında kü-

• Büyük harflerin Yazımı
çük harfle başlar.
• Kısaltmaların Yazımı
- Yunan tanrılarından Zeus üzerine çalışıyor.
• Ek ve Bağlaçların Yazımı
- İslam dinine göre Kâbe kutsal bir yerdir.
• Bitişik- Ayrı Yazım
E
• Satır Sonuna Gelen Sözcüklerin Yazımı
• Düzeltme İşareti
Ç
• Gezegen isimleri büyük harfle başlar. Özellikle
• Sayıların Yazımı
dünya, güneş, ay sözcükleri gezegen adları dı-
K
şında kullanılıyorsa küçük harfle başlar.
R
- Yuvamı güneş gibi aydınlattı.
- Ay ile Mars’a koloni kurulacak.
Ü
a. Büyük Harflerin Yazımı - Bugün dünya kadar işim var.
• Cümle ve dizelere büyük harfle başlanır.

T
E
• Özel isimler büyük harfle başlar. Kişi adların-
- İçeri girdi. Arkadaşına baktı. Dışarı çıktı. dan önce ve sonra gelen saygı, unvan ve mes-
İL
lek isimleri büyük harfle başlar.
KUTLU HOCA
• İki noktadan sonra cümle niteliğinde olan ör- - Dr. Alp Kutlu, Mustafa Efendi ile görüşüyor.
nek ve açıklamalar büyük harfle başlar, cümle
A
niteliğinde olmayan örnekler ise küçük harfle
C
başlar.
• Tırnak içinde cümle olarak geçen alıntılar bü-
- Sermet Efendi: Bana bir köşk göster, dedi. yük harfle başlar.
O
- Kış meyveleri: portakal, mandalina… - A
tatürk gençliğe “Ey Türk istikbalinin evladı!”
H
diyor.
• Belirli bir tarih bildiren ay ve gün isimleri bü-
U
yük harfle başlar.
• Cümlede iki çizgi arasında açıklama bildiren
L
- Toplantı 26 Haziran Cumartesi günü yapılacak.
ara sözler küçük harfle başlar.
T
- Yorulsa da -bak görürsün- maçı kazanacak.
• Millet, boy adları büyük harfle başlar.
U
- Türk, Moğol, Uygur, İtalyan, Oğuz boyu
K
• Akrabalık bildiren sözcükler küçük harfle baş-
• Dil ve lehçe adları büyük harfle başlar. lar.
- Türkçe, Yakutça, İtalyanca, Moğolca - Nazife halam bize gelecekmiş.
• Hayvanlara verilen özel isimler büyük harfle

başlar.
- Veterinere gidecek Minnoş bugün.
Yazım Kuralları
DiKKAT DiKKAT
Akrabalık bildirmeyen genellikle kalıplaşmış ve

lakap olan sözcükler büyük harfle yazılır. İl, ilçe, köy, belde sözcükleri küçük harfle başlar.
- H
ala Meryem, Dayı Ramiz, Bakkal Mehmet - A
nkara ilinin Çankaya ilçesine bağlı Kuruçay
amca
köyüne gideceğim.
E
• Saygı sözlerinden sonraki makam, unvan bil-
diren sözcükler ile mektuplarda, yazışmalarda
Ç
hitaplar da büyük harfle başlar.
K
- Sevgili Kardeşim
- Sayın Başkan • Yer adlarından sonra gelen dağ, deniz, göl,
R
- Kıymetli Dostum ova, boğaz, ırmak, nehir, kanal sözcükleri bü-
- Sayın Komutanım yük harfle başlar.
Ü
• Yön adları yer bildiren isimden önce gelirse - B
aşlıca ovalarımız Haymana Ovası, Muş Ova-
T
büyük sonra gelirse küçük harfle başlar. sı’dır.
- D
oğu Avrupa, Batı Karadeniz, Karadeniz’in ba-
- A
ğrı Dağı’na çıkacak sonra da Van Gölü’ne gi-
E
tısı, Avrupa’nın güneybatısı
deceğiz.
İL
- Ç
anakkale Boğazı’ndan geçip Gelibolu’ya
DiKKAT
KUTLU HOCA
ulaştık.
- Tuna Nehri’nde balık tutuyor.
A
Ara yönler bitişik yazılır.
C
- Güneydoğu Anadolu, Anadolu’nun güneybatısı
O
Düşünce ve uygarlık anlamına gelen yön söz- • Saray, köşk, han, kale, köprü, anıt vb. yapı ad-
cükleri büyük harfle başlar.
H
larının her sözcüğü büyük harfle başlar.
- Teknolojik gelişim bakımından Batı’yı takip edi-
- Çankaya Köşkü
yor.
U
- Ankara Kalesi
- Şarkiyatçılık üzerine Doğu kültürünü inceliyor.
L
- Kaymakamlar Anıtı
- Cinci Han
T
• Yer adları (kıta, ülke, bölge, il, ilçe, mahalle,
köy, semt, cadde, bulvar, sokak) büyük harfle
U
başlar.
• Kurum, kuruluş, kurul adlarının her sözcüğü
K
- Asya ve Avrupa’da yer alır Türkiye.
büyük harfle başlar.
- Doğu Anadolu’nun incisidir Van.
- Türk Dil Kurumu
- Ne zamandır Uzak Doğu’ya gitmek istiyorum.
- Bakanlar Kurulu
- D
üğünü, Safranbolu’da Atatürk Caddesi’ndeki
otelde olacak. - Avrupa Birliği
- Kızılay Meydanı’nda kutlama var. - Şehit Aileleri Derneği
- A
tatürk Bulvarı’ndaki Cumhuriyet Sokağı’na gi- - Ahbap Platformu
diyorum. - Eğitim Fakültesi
Yazım Kuralları
• Ulusal, resmî, dinî, bayramlar, anma ve kutla-
DiKKAT ma günleri büyük harfle başlar.
- Kurban Bayramı
- Anneler Günü
Kurum ve kuruluş bildiren sözcükler belli bir ku-
- Cumhuriyet Bayramı
rum veya makam kastettiği zaman büyük harfle
- Nevruz Bayramı
başlar.
E
- Yeni dönem hazırlıklarına Meclis başladı.
Ç
- S
on aylarda Kurum, işçi alımları üzerine çalışı-
• Kurultay, bilgi şöleni (sempozyum) açık otu-
yor.
K
rum, çalıştay sözcükleri ve adları büyük harfle
- Bakanlığa Ofis malzeme verecek. başlar.
R
- Uluslararası Türk Dili Kurultayı yapılacak.
• Kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge, genelge
Ü
adlarının her sözcüğü büyük harfle başlar.
T
- Medeni Kanun
• Bir yere özgü şeylerin ikinci sözcüğü küçük
- İç Hizmet Kanunu harfle başlar.
E
- Telif Hakları Yayın ve Satış Yönetmeliği - Antep fıstığı
İL
- Hindistan cevizi
KUTLU HOCA
• Kitap, dergi, gazete, tablo adları büyük harfle - İngiliz anahtarı

başlar.
A
- Maraş dondurması
- H
ürriyet gazetesi, Kafa dergisi, Türk Dili dergi-
- Van kedisi – Ankara kedisi
C
si, Nutuk eseri, Mona Lisa tablosu
DiKKAT
O • Tarihî olay, çağ, dönem sözcükleri ve adları
H
büyük harfle başlar.
- Kurtuluş Savaşı’nı
U
Resmî Gazete, yayının adı olduğu için büyük - Yükselme Devri’ndeki olaylar
L
harfle başlar.
- Millî Mücadele’nin
T
- Tanzimat Dönemi sanatçısı
U
DiKKAT
K
• Para birimleri küçük harfle başlar.
- lira, avro, dolar, kuruş
Tüm harfleri büyük sözcüklere gelen bağlaç ve
soru eki büyük, sadece baş harfleri büyük olan
sözcüklere gelen bağlaçlar ve soru eki küçük
harfle yazılır. • Tabela, levha üzerindeki açıklamaların tamamı
- Suç ve Ceza romanı büyük harfle başlar.
- “Diyorlar ki” adlı eser - G
iriş, Çıkış, Otobüs Durağı, 3. Kat, 2. Blok, Şe-
- SUÇ VE CEZA hirler Arası Telefon, Başkan
Yazım Kuralları
b. Kısaltmaların Yazımı c. Ek ve Bağlaçların Yazımı
• T
amamı büyük harf olan kısaltmaların arasına
De’nin Yazımı
nokta konmaz.
• De, ek mi bağlaç mı diye karıştırdıysan cümle-
- TBMM
den çıkar. Anlam bozulmazsa bağlaçtır.
- TSK
E
- TDK
• Bağlaç olan de’nin -ta, -te hâli yoktur.
Ç
- TTK
- A
kşama kadar evde oturuyor, ders de çalışmı-
K
- MEB
yor.
- AB
R
- Babasının istediklerini de aldı marketten.
- MÖ
- Büfede çikolata da var mı?
Ü
- MS
- Anlattıkları hiç de öyle olmadı.
• T.C. (Türkiye Cumhuriyeti) ve T. (Türkçe) sade-

Ki’nin Yazımı
T
E
ce bu iki kısaltmada nokta kullanılır.
İL
• Sıfat yapan ki (bitişik)
• Büyük harflerle yapılan kısaltmalara gelen ek-
KUTLU HOCA
- Oradaki köy bizim.

ler kısaltmanın son sesine göre gelir.
- Odadaki kokunun sebebi ne?
A
- TDK’de, TBMM’nin, TL’nin
- Duvardaki saat durmuş.
C
• Element ve ölçü birimlerinin kısaltmalarında
O
arada nokta kullanılmaz. • Zamir yapan ki (bitişik)-
- cm, kg, mg, Ca, Fe, mm - Benimki daha pahalı sanki.
H
- Oradaki biraz tehlikelidir, yaklaşmayın.
• Küçük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen
U
ekler son sese göre değil, sözcüğün okunuşu- • Bağlaç olan ki (ayrı)
L
na göre gelir. - Gördüm ki her yer dağılmış.
T
- cm’yi, kg’dan, mm’den - Bir şey biliyor ki konuşuyor.
- Baktım ki gitmiş.
U
• Sonunda nokta bulunan kısaltmalarla üs işa-
K
retli kısaltmalara gelen ekler kesme işareti ile
ayrılmaz.
- İng.yi, vb.leri, kr.un, m²ye, No.lu, No.suz, İst.
BiL
da, Alm.yı
• Fiilden sonra gelen ki ayrı yazılır.
• Sözcük haline gelmiş kısaltmalara getirilen ek - Düşündüm ki, baktım ki, anladım ki…
okunuşa göre gelir. - S
anki, oysaki, mademki, belki, halbuki, çünkü,
- B
OTAŞ’a, NATO’dan ASELSAN’ı UNES- meğerki, illaki sözcükleri bitişik yazılır.
CO’dan, RTÜK’ün
Yazım Kuralları
- Zapt etmek
d. Bitişik – Ayrı Yazım
- Darbetmek
- Hamdetmek
• Kurallı birleşik fiiller bitişik yazılır. - Mahvetmek
- B
akakaldı, duruvermiş, öleyazdı, bakabildim, - Defnetmek
geledur, alıvermiş - Defetmek
E
- Gasbetmek
Ç
• İkilemeler ayrı yazılır. - Ayırt etmek
- Ç
oluk çocuk, baş başa, kol kola, adım adım, - Altüst olmak
K
göz göze, yan yana, boşu boşuna…
- Cereyan etmek
R
- Feryat etmek
• Pekiştirmeler bitişik yazılır.
Ü
- Yapayalnız
• Birleşik sözcüğün oluşumu esnasında sözcük-
T
- Apaçık lerin her ikisi ya da ikincisi anlam değişinime
- Sapsarı uğramışsa bitişik, uğramamışsa ayrı yazılır.
E
- Tertemiz - Aktardan kuş üzümü aldı.
İL
- Karmakarışık - Tarlada uğur böceği gördüm.
KUTLU HOCA
- Pazarda kuru fasulye satıyor.
A
• Yardımcı fiille kurulan birleşik fiillerde ses ola- - Kuşburnu içeceğim.
yı yoksa ayrı yazılır. - Kuşlokumu aldım.
C
- Fark etmek - Gecesefası diktim saksıya.
O
- Ayırt etmek - Gözümde itdirseği çıktı.
- Terk etmek - Yalıçapkını ötüyor.
H
- İkna etmek
NOKTA ATIŞI / DİKKAT EDİLMESİ
- Var olmak
GEREKEN SÖZCÜKLER
U
- Naz eylemek
L
 “Ot” sözcüğü
- Semizotu
T
• Yardımcı fiille kurulan birleşik fiillerde ses ola-
- Dereotu
yı varsa bitişik yazılır.
U
- Çörek otu
- Hissetmek
 “Bir” sözcüğü (***)
K
- Reddetmek - Birkaç
- Emretmek - Biraz
- Keşfetmek - Birçok
- Birtakım
• Bazı yardımcı eylemle oluşmuş sözcüklere - Birbiri

dikkat - Birdenbire
- Hiçbir
- Cemetmek
- Binbir çiçek
- Menetmek
Yazım Kuralları
NOKTA ATIŞI / DİKKAT EDİLMESİ DiKKAT

GEREKEN SÖZCÜKLER
- Bir ara
- Bir gün - Bağ evi, dağ evi, kuş evi ayrı yazılır.
- Bir takım elbise
- Bire bir • “Başı” sözcüğü bitişik yazılır. (yönetici anla-
E
- Bir yer mı)
- Bir an
Ç
- Ustabaşı
- Bir şey
- Yüzbaşı
K
- Bir türlü
- Her biri - Onbaşı
R
- İkide bir - Elebaşı
- Herhangi bir - Aşçıbaşı
Ü
- Bir an
T
 “Her” sözcüğü
• “Oğlu, kızı” sözcüğü bitişik yazılır.
 Müzik makamları
- Hicâzkar - Eloğlu
E
- Acembuselik - Elkızı
İL
- Hisarbuselik - Çapanoğlu
KUTLU HOCA
- Nihavent
- Hinoğluhin
 “Zede” sözcüğü (uğramış, yakalanmış)
A
- Kazazede
- Depremzede • “Ağa, baba, bey, efendi, hanım, nine” sözlerle
C
- Afetzede kurulan birleşik kelimeler
O
 “Hane, name, zade” sözcükleri - ağababa
- Kahvehane - ağabey
H
- Yazıhane
- beyefendi
- Dershane
- efendibaba,
- Hastane
U
- Çayhane - hanımanne
L
- Beyanname - hanımefendi
T
- Seyahatname - hacıağa
- Dayızade
- kadınnine
U
 “Ev” sözcüğü
- paşababa
- Huzurevi
K
- Aşevi
- Bakımevi • Kanunda bitişik geçen veya bitişik olarak tes-
- Basımevi cil ettirilmiş olan kuruluş adları bitişik yazılır.
- Yayınevi - İçişleri, Dışişleri,
- Orduevi
- Genelkurmay,
- Öğretmenevi
- Yükseköğretim Kurulu,
- Polisevi
- Konukevi - Açıköğretim Fakültesi
Yazım Kuralları
• Bir veya iki ögesi emir kipiyle kurulan kalıplaş-
DiKKAT
mış birleşik sözcükler bitişik yazılır.
- Albeni
- Açık Öğretim Lisesi
- Ateşkes
- Gaziosmanpaşa Üniversitesi
- Çalçene
- Gelberi
E
• Arapça ve Farsça tamlamaların yazımı - İncitmebeni
Ç
- Gayrimeşru - Sallabaş
- Misakımilli - Unutmabeni
K
- Hüsnükuruntu - Batçık
R
- Hercümerç - Çekyat
Ü
- Hıfzıssıhha - Geçgeç
- Kapkaç
T
- Darülaceze
- Örtbas
- Gayrimenkul
- Seçal
E
- Suikast
- Tutkal
İL
- Veryansın
KUTLU HOCA
• “Baş” sözcüğü ile kurulan sıfat tamlamaları bi- - Yapboz

tişik yazılır.
A
- Yazboz
- Başağırlık
C
- Başbakan • -an/-en, -r/-ar/-er/-ır/-ir, -maz/-mez ve -mış/-miş
O
sıfat-fiil ekleriyle kurulan kalıplaşmış birleşik
- Başçavuş
sözcükler bitişik yazılır.
H
- Başeser
- Alaybozan
- Başfiyat
- Cankurtaran
U
- Başhekim - Çöpçatan
L
- Başhemşire - Dalgakıran
T
- Başkent - Demirkapan
- Başkomutan - Gökdelen
U
- Başköşe - Yelkesen
K
- Akımtoplar
- Başmüfettiş
- Barışsever
- Başöğretmen
- Basınçölçer
- Başparmak
- Baştanımaz
- Başpehlivan
- Değerbilmez
- Başrol - Etyemez
- Başsavcı - Hacıyatmaz
- Başyazar - Kadirbilmez
Yazım Kuralları
- Karıncaezmez - Uyurgezer
- Kuşkonmaz - Yanardöner
- Külyutmaz - Yüzergezer
- Tanrıtanımaz
- Varyemez • “İç, dış, ara” sözcüğü ayrı yazılır.
- Çokbilmiş - Yurt içi
E
- Güngörmüş - Çevrim içi
Ç
- Hafta içi
• İkinci kelimesi -dı (-di / -du / -dü, -tı / -ti / -tu / - Ceviz içi
K
-tü) kalıplaşmış belirli geçmiş zaman ekleriyle - Olağan dışı
R
kurulan birleşik sözcükler bitişik yazılır.
- Yasa dışı
- Albastı
Ü
- Çağ dışı
- Ciğerdeldi
- Ahlak dışı
T
- Çıtkırıldım
- Ardı sıra
- Fırdöndü
E
- Aklı sıra
- Gecekondu
İL
- Gündöndü
• Somut olarak yer bildirmeyen alt, üst ve üzeri
KUTLU HOCA
- Hünkârbeğendi sözcüklerinin sona getirilmesiyle kurulan bir-
A
- İmambayıldı leşik sözcükler bitişik yazılır.
- Külbastı - ayakaltı
C
- Mirasyedi - bilinçaltı
O
- Papazkaçtı - gözaltı (gözetim)
- Serdengeçti - şuuraltı
H
- Şıpsevdi - yeraltı (mafyası)
- akşamüstü
U
• Her iki kelimesi de -dı (-di / -du / -dü, -tı / -ti / -tu - ayaküstü
L
/ -tü) belirli geçmiş zaman veya -r /-ar /-er geniş - bayramüstü
T
zaman eklerini almış ve kalıplaşmış bulunan
- gerçeküstü
birleşik sözcükler bitişik yazılır.
- olağanüstü
U
- Dedikodu
- öğleüzeri
K
- Kaptıkaçtı
- suçüstü
- Oldubitti
- yüzüstü
- Uçtuuçtu
- akşamüzeri
- Biçerbağlar
- ayaküzeri
- Biçerdöver
- Göçerkonar
• Somut olarak yer bildiren “alt – üst” sözcükle-
- Konargöçer
ri ayrı yazılır.
- Okuryazar - Yer altı
Yazım Kuralları
- Su altı • Oyun adlarının yazımı
- Deri altı - Ellibir
- Böbrek üstü bezi - Üçtaş
- Göz altı kremi
- Beştaş
- Dokuztaş
• “Alt” sözcüğünün yazımı
- Birdirbir
E
- Altyapı (tesisat/deneyim)
Ç
- Alt yazı
• Renk adlarının yazımı
- Alt geçit
- Yavruağzı
K
- Alt alta
- Vişneçürüğü
R
- Kavuniçi
• “Ana” sözcüğünün yazımı
Ü
- Narçiçeği
- Ana vatan
- Balköpüğü
T
- Ana dil
- Ana bilim dalı
E
• “Bilim – bilgi” sözcüğü ayrı yazılır.
- Ana yol
- Dil bilgisi
İL
- Anlam bilimi
KUTLU HOCA
- Ruh bilim
A
DiKKAT - Gök bilimci
- Ruh bilimi
C
- Anayasa
O
- Anaokulu
• Gök cisimlerinin yazımı
- Anapara
H
- Gök taşı
- Anamal
- Meteor taşı
U
- Kutup yıldızı
- Çoban yıldızı
L
• “Yol” sözcüğü ayrı yazılır.
- Kuyruklu yıldız
T
- Hava yolu
- Çevre yolu
U
• Durum, olgu ve olay bildiren sözlerden biriyle
- Kara yolu kurulan birleşik sözcükler.
K
- Ana yol - açık oturum
- Deniz yolu - açık öğretim
- ana dili
• “Ön” sözcüğü ayrı yazılır. - Ay tutulması
- Ön yargı - baş ağrısı (hastalık)
- Ön söz - baş belası
- Ön gösterim - baş dönmesi
Yazım Kuralları
- çıkış yolu
f. Düzeltme İşareti
- çözüm yolu
- dil birliği
- din birliği • Yazılışları bir, anlamları ve söylenişleri ayrı
- güç birliği olan sözcükleri ayırt etmek için okunuşları
uzun olanlara konur.
- iş birliği
E
- adem (yokluk), âdem (insan);
- iş bölümü
Ç
- adet (sayı), âdet (gelenek, alışkanlık);
- madde başı
- alem (bayrak), âlem (dünya, evren);
- ses uyumu
K
- aşık (eklem kemiği), âşık (vurgun, tutkun);
- yer çekimi
R
- h
al (sebze, meyve vb. satılan yer), hâl (durum,
vaziyet);
Ü
- hala (babanın kız kardeşi), hâlâ (henüz);
e.
T
Satır Sonuna Gelen Sözcüklerin Yazımı
- rahim (esirgeme), rahîm (koruyan, acıyan);
- şura (şu yer), şûra (danışma kurulu) vb.
E
BiL
İL
• Arapça ve Farsçadan dilimize giren birtakım
KUTLU HOCA
• Heceyi dikkate al sözcüklerle özel adlarda bulunan ince g, k ün-

süzlerinden sonra gelen a ve u ünlüleri üzeri-
- İn-sa-nın
A
ne konur.
C
- d
ergâh, gâvur, karargâh, tezgâh, yadigâr, Ni-
gâr; dükkân, hikâye, kâfir, kâğıt, Hakkâri, Kâ-
O
• Satır sonunda veya başında “tek ses” kalmaz. zım, mahkûm, mezkûr, sükûn, sükût vb.
- a- şağıda
H
- aşağıd- a • Kişi ve yer adlarında ince l ünsüzünden sonra
gelen a ve u ünlüleri de düzeltme işareti ile ya-
U
zılır.
L
• Özel adlara gelen çekim eki satıra sığmazsa - H
alûk, Lâle, Nalân; Balâ, Elâzığ, İslâhiye, Lâ-
dik, Lâpseki, Selânik vb.
T
kesme işareti kullanılır, kısa çizgi kullanılmaz.
Özel ada gelen yapım eki sığmazsa kısa çizgi
U
konur.
DiKKAT
- Adana'dan
K
- Adana-lı - K
atil, kadir sözcüklerinde düzeltme işareti yok-
tur.
• İlk heceden sonraki heceler ünsüzle başlar. Bi- • Nispet ekinin, belirtme durumu ve iyelik ekiyle
tişik sözcüklerde de bu kural uygulanır. karışmasını önlemek için kullanılır:
- Ba-şöğ-ret-men - ( Türk) askeri ve askerî (okul), (İslam) dini ve
- İl-ko-kul dinî (bilgiler), (fizik) ilmi ve ilmî (tartışmalar),
(Atatürk’ün) resmi ve resmî (kuruluşlar) vb.
Yazım Kuralları
Bu sözcüklere dikkat • Üleştirme sayıları mutlaka yazıyla yazılır.
- E
debî, hâkim, tarihî, siyasi, felsefi, manevi, - Beşer, altışar, yedişer
maddi, tali yol - 5’er, 6’şar (YANLIŞ)
• Sıra sayıları ekle gösterildiklerinde rakamdan

sonra sadece kesme işareti ve ek yazılır, ayrı-
g. Sayıların Yazımı
E
ca nokta konmaz.
Ç
- 8.’inci değil 8’inci,
• Sayı grupları harfle yazıldığında ayrı yazılır. - 2.’nci değil 2’nci
K
- Otuz iki yaşında
R
- Bin beş yüz soruluk kitap Nasıl Sorarlar
- 6.
Ü
• Çek, senet gibi para ile ilgili işlemlerde bitişik - 6’ncı
T
yazılır. - Altışar
- 650,35 (altıyüzelliTL,otuzbeşkr.) - VI.
E
İL
• Bin, milyon, milyar ve trilyon sözleri harfle ya-
KUTLU HOCA
zılabilir.
- 2 milyar 500 milyon kişi
A
- 3 bin 255 soru
C
O
• Yüzde ve binde işaretleri yazılırken sayılarla
işaret arasında boşluk bırakılmaz.
H
- %25 Nazar değmesin benim
- ‰50 canıma :)
LU
• Saat, para tutarı, istatistik verileri, ölçüler ya-
zıyla yazılmaz.
T
- 19.15’te
U
- 100 kilogram
K
- 1.750 lira
- 225 km
- 9 cm
• Cümle içinde sayıları harfle yazabiliriz.

- Saat sekize çeyrek kala orada olacağız.
- İkinci sınıftaki öğrenci
Yazım Kuralları
1 3
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “de”nin yazı- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birden fazla
mı ile ilgili yanlışlık yapılmıştır? yazım yanlışı vardır?
A) Akşama kuzenim ile birlikte bir de arkadaşı A) Güneydoğu Anadolu da yaz sıcakları etkilidir.
E
geliyor. B) Türkiyenin Güneyinde toz bulutu hâkim.
Ç
B) Seni de düşünüp hediye almış. C) kuzey Amerika’da işsizlik oranları çok yüksek.
C) Yağmurlu havaların da bir büyüsü, bir güzelli- D) Son gelişmelere Batı sesini çıkarmıyor.
K
ği var. E) Avrupa’nın güneybatısı sele teslim olmuş.
R
D) Aşk, özlem, mutluluk bir de saygı lazım bize.
E) Hep sen aklıma gelirsin sıkıntılı günlerim de
Ü
rahatlarım sonra.
T
E
İL
KUTLU HOCA
A
C
O
H
2 4
U
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “ki”nin yazı-
L
vardır? mı yanlıştır?
T
A) Son fırlatılan uydu ile birlikte Ay’ın yörünge- A) Bendeki bu hasret biter mi hiç?
U
sinde yüzden fazla uydu bulunuyor. B) Öyle düşünüyorum ki biz bu yaz da evden
B) Sen bir yana dünya bir yana. çıkamayız.
K
C) Her sabah kalkar, haber sitelerinde Dünyayı C) Hoca o kadar zor sormuş ki tüm soruları 5
dolaşır. dakikada yaptım.
D) Perdeyi açınca sabah güneşi girdi odaya. D) Seninki yine bizi atlattı.
E) Yeni roket bu kez Mars’a gidiyor. E) Görülüyorki bu akşam da gelmeyecek.
Yazım Kuralları
5 7
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı
vardır? yoktur?
A) Babam 19 Nisan 1962’de doğmuş. A) Birtakım insana bu kadar mı yakışır.
E
B) Türkiye’de ilk radyo yayını 1927’de başladı. B) Bu soruları neden oku muyorsunuz?
Ç
C) 23 Nisan 2020’de TBMM’nin yüzüncü yılını C) Şu gelen Ayşe’miydi?
kutladık. D) Asvaltın yapımında çalışıyor.
K
D) Cumhuriyet 29 Ekim 1923’de ilan edildi. E) Beklediğimiz otobüs Çankaya’dan kalkıp
R
E) Uzun zamandır beklediğim tatile 01 Ağus- Kızılay’dan geçerek mi buraya gelecek?
tos’da çıkacağım.
T Ü
E
İL
KUTLU HOCA
A
C
O
H
6 8
U
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı
L
vardır? yoktur?
T
A) Utandığında başını hafifçe eğer. A) Baharda rengten renge giriyor doğa.
U
B) Düşündüklerini açıkça söyler. B) Göğüsümde dayanılmaz bir ağrı var.
C) Ondan yaşça büyüğüm. C) Sınavı kazanırsa hukuğu seçecekmiş.
K
D) Dostca ayrılalım. D) Bana karşı tavırını düzeltmelisin.
E) Ucuzca bir tatil lazım bana. E) Akşamüstü tazyikli suyla garajı yıkadım.
Noktalama I aretleri
E
Ç
K
R
T Ü
Noktalama E
Noktalama İL
KUTLU HOCA
A
C
Isaretleri
İşaretleri
H
O
LU
T
U
K
Noktalama Işaretleri
• Öznenin yüklemden uzak kaldığı durumda öz-

Noktalama İşaretleri
neyi belirtmek için,
- S
onbahar, hüznün doğaya bürünmesini ve ha-
yatın dönüşümünü adeta resmeden harika bir
1. Nokta mevsimdir.
• Anlam karışıklığını önlemek için,
E
- Genç, çocuğa doğru koştu.
• Cümlenin sonuna,
Ç
- Üniversiteyi kazandım.
• Hitap sözlerinden sonra,
K
• Kısaltmaların sonuna (küçük harfli), - Sevgili Babacığım,
R
- Dr.
- İng.
Ü
• Kesirli sayıları ayırmada,
- 3,5 metrelik bir havuz yapıyor.
T
• Saat ve tarihlerin arasına,
- 21.06.2022
E
- 19.15’te DiKKAT
İL
• Rakamlardan sonra sıra bildirmek için,
KUTLU HOCA
- 6. • Zarf fiil eki almış sözcükten sonra,
A
- XV. yüzyıl
C
• Zarf fiil görevindeki mu, mü’den sonra,
• Cümle içinde tırnak arasındaki cümlenin so-
nuna konur.
O
- Kutlu Hoca “Başaracağız.” dedi. • Bağlaçlardan önce ve sonra,
H • Tekrarlı bağlaçlardan önce veya sonra,
U
2. Virgül
• İkilemeler arasında,
T L
• Eş görevli sözcük, sözcük grupları, ögeler ara-
sına, • Şart ekinden sonra virgül gelmez.
U
- Çiçeklerden papatya, gül ve yasemini severim.
K
- Akşama kadar uyuyup uyandıktan sonra çıktı.
• Sıralı cümleleri ayırmak için,
- Dışarı çıktı mı çok sevinir.
- Spor için salona gitti, salonda kimse yoktu.
- Şükrü buraya gelir veya ben oraya giderim.
• Cümledeki ara sözleri belirtmek için, - Ne işini yapıyor ne bize yardım ediyor.
- Son eseri, Göbeklitepe hikâyesi, çok beğenildi. - Sahile doğru hızlı hızlı yürüyor.
- Tatile gitmezse üzülecek.
• Tırnak içine alınmayan alıntı cümlenin sonuna,
- Buraya gelirse, söylediklerimi yaparsa barışı-
- Biraz hızlı olun, dedi.
rım. (Sıralama olduğu için doğrudur.)
• Konuşma çizgisinden önce,

3. Noktalı Virgül
Sermet Efendi:
- İşte bir köşk daha, dedi.
• Sıralı cümleleri ayırmak için,
- At ölür, meydan kalır; yiğit ölür, şan kalır.
E
5. Kesme İşareti
• Tür, takım veya cinsleri ayırmada,
Ç
- M
eyvelerden kiraz, kayısı, muzu; sebzelerden
• Özel adlara getirilen iyelik, durum ve bildirme
K
kabak, patlıcan, karnabaharı seviyor.
ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
R
- Kurtuluş Savaşı’nı, Atatürk’üm, Türkiye’mizin,
• Eş görevli sözcüklerin sıralandığı cümlede öz-
- Yunus Emre’yi,
Ü
neden sonra noktalı virgül kullanılır.
- Osmanlı Devleti’ndeki,
- Ö
ykü; kişi, yer, zaman gibi unsurları bünyesin-
T
- Çanakkale Boğazı’nın,
de barındırır.
- Resmî Gazete’de,
E
- Millî Eğitim Temel Kanunu’na,
- Eski Çağ’ın,
İL
- Yükselme Dönemi’nin,
KUTLU HOCA
DiKKAT
- Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı’na vb.
A
• Sonunda 3. teklik kişi iyelik eki olan özel ada,
C
Cümlede virgül yoksa noktalı virgül de olmaz. Sade- bu ek dışında başka bir iyelik eki getirildiğinde
ce özneyi diğer unsurlardan ayırmak için bu kuralın kesme işareti konmaz. (Amik Ovası)
O
istisnası vardır. - Boğaz Köprümüzün güzelliği
Alp; Ayşegül ve Hüseyin’i partiye davet etti. - Amik Ovamızın bitki örtüsü
H
- Kuşadamızdaki liman
U
• Kurum, kuruluş, kurul, birleşim, oturum ve iş
L
yeri adlarına gelen ekler kesmeyle ayrılmaz.
4. İki Nokta - Türkiye Büyük Millet Meclisine
T
- Türk Dil Kurumundan
U
- Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığına
• Açıklama ve örneklendirmelerden önce,
- Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Başkanlığının
K
- En sevdiği tatlılar: sütlaç, fıstık sarma, kada-
- Bakanlar Kurulunun
yıf…
- T
ürkiye Büyük Millet Meclisinin 112’nci Birleşi-
- Ö
ğrencisine her daim verdiği öğüt şuydu: Öz
minin 2’nci Oturumunda
gelecek sahibi olun, yetkin hayatı kovalayın.
- Mavi Köşe Bakkaliyesinden
- İnsan:
- Kutlu Hoca Yayınlarının
• Alıntılardan önce,
- Sait Faik: “Yazmasaydım deli olacaktım.” der.
DiKKAT - Hiç sevmez olur muyum?

- Kalenin fethi 1251(?) yılındaymış.
Ek getirildiğinde Avrupa Birliği kesme işareti ile - Beni seviyor musun, sevmiyor musun?
kullanılır.
- Avrupa Birliği’ne üye ülkeler
• Özel adlara getirilen yapım ekleri, çokluk eki 7. Ünlem İşareti
E
ve bunlardan sonra gelen diğer ekler kesmey-
Ç
le ayrılmaz.
- T
ürklük, Türkleşmek, Türkçü, Türkçülük, Türk- • Korku, şaşkınlık, küçümseme, seslenme, hi-
K
çe, Müslümanlık, Avrupalı, Aydınlı, Ahmetler, tap vb. için kullanılır.
Türklerin, Türklüğü, Türkçenin, Atatürkçülüğün - Buralarda onu herkes (!) tanırmış.
R
• Kişi adlarından sonra gelen saygı ve unvan
- Ey Türk gençliği!
sözlerine getirilen ekleri ayırmak için konur.
Ü
- Vah! Haline bak.
- Nihat Bey’e
T
- Yazık sana!
- Ayşe Hanım’dan
- Mahmut Efendi’ye
E
- Türk Dil Kurumu Başkanı’na
İL
• Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için ko- 8.
KUTLU HOCA
Kısa Çizgi
nur.
- TBMM’nin, TDK’nin, BM’de, NATO’dan, TV’ye
A • Satır sonuna sığmayan sözleri ayırmada,
C
• Sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur.
- 2022’de
O
• Ara sözlerin başı ve sonuna,
- 8’inci madde
H
- 2’nci kat
• Ek-kök ayrımında
- 7,65’lik, 9,65’lik, 657’yle
U
• İle- ve yerine kullanılır.
L
- H
atırasını – her defasında üzüldüğü olayı – ha-
6. Soru İşareti tırlamak istemiyor.
T
- Gö-rü-yor-du
U
- Karabük-Ankara yolu
• Soru cümlelerinde
K
• Sözde soru cümlelerinde
9. Uzun Çizgi
• Bilinmeyen ya da kesin olmayan tarihlerde
• Anlamca birbirine bağlı cümlelerin sonunda

• Konuşma çizgisi olarak kullanılır.
kullanılır.
Ahmet’e döndü:
- Nereyi kazandın?
— Ne zaman başlayacak toplantı?
- Harika iş!..
14. Yay Ayraç
10. Eğik Çizgi
• Adreslerin yazımında, tarihlerde, dizeleri yan • Konuşmada davranış ve hareketleri betimle-

yana yazarken kullanılır. mek için
E
- No.: 21/8 Şirinevler / Karabük
- 21/06/2022 • İkinci adı göstermede kullanılır.
Ç
- D
ünü çağırdım yanıma / Yarını beklerken yo- - (Nefes nefese kalmış biçimde) Ben Eşref.
K
ruldum. - D
oktora tezimde Peyami Safa’nın (Server
Bedi) eserlerini inceledim.
R
11. Tırnak İşareti
• Alıntı söz veya cümleleri

• Özel vurgulanmak istenen sözleri
15. Köşeli Ayraç
T Ü
E
• Eser ve yazıların adları ile bölüm başlıklarında
kullanılır.
İL
• Ayraç içinde ayraç kullanılması gereken du-
- G
oethe: “Cesaretini kaybeden her şeyini kay- rumlarda yay ayraçtan önce köşeli ayraç kul-
KUTLU HOCA
beder.” der. lanılır.

- Ona alanda “hocaların hocası” derler.
A
- H
alikarnas Balıkçısı [Cevat Şakir Kabaağaçlı
- H
asan Murat’ın “Uzaktaki Papatya” adlı eseri (1886-1973)]
C
çok sevildi.
O
12. Tek Tırnak İşareti
H
• Tırnak işareti içindeki cümlede tekrar tırnak
işareti gerekirse kullanılır.
U
- Ü
nlü yazar Hasan Murat: “Yeni kitabım ‘Bana
L
Bir Hayat Lazım’ tüm kitapçılarda tükenmiş.”
dedi tebessümle.
T
U
13. Üç Nokta İşareti
Az kaldı,
K
iyi gidiyorsun. :)
• Tamamlanmamış cümlenin sonuna
• Alıntılarda baş, orta veya sonda
• Ünlem ve seslenmelerde kullanılır.

- Heyecanlı bakışları, hareketli tavırları…
- … üst kattan inip hızla kapıya koştu.
1 3
Mahalle kahvesinde oturan adamlar “Son dakika” Çoğu roman ( I ) yazarı eserlerinde hayalini gerçek-
anonsunu duyunca çayları ve kahveleri masaya bı- leştiriyor. Toplum tarafından kabul gören eser ( II )
rakarak habere dikkat kesildiler. Haberde, uydu üze- izlenen film ( III ) dinlenen müzik ( IV) yazarın hazi-
E
rinden takibi yapılarak, yeri tespit edilip çarpışma nesini açan (V ) define avcıları gibidir.
Ç
riski hesaplanan gök cisminin, henüz ne olduğu ta-
Yukarıdaki numaralandırılmış yerlerin hangileri-
nımlanamamış, Türkiye saati ile 17.00’de Dünya’ya
ne virgül getirilemez?
K
çok yakın bir mesafeden geçiş yapacağı ifade edildi.
R
NASA tarafından yapılacak açıklama, bilgilendirme
A) I-II B) II-III C) I-III D) III-IV E) I-V
merakla bekleniyor, herkesteki huzursuzluk gözler-
Ü
den okunuyordu.
T
Yukarıdaki parçada virgülün aşağıdaki işlevle-
rinden hangisinin kullanımına örnek yoktur?
E
İL
A) Cümledeki ara sözleri belirtmek için ara sözle-
rin başına ve sonuna konur. 4
KUTLU HOCA
B) Birbiri ardına sıralanan eş görevli sözcüklerin
A
arasına konur. Hangisinde noktalama yanlışı yoktur?
C) Metinde art arda gelen zarf-fiil eki almış söz-
C
cüklerden sonra konur. A) Ünlü yatırımcı, uzay teknolojisi ile ilgili bir so-
O
D) Sıralı cümleleri ayırmak için konur. ruya: “Önümüzdeki beş yıllık program çerçe-
E) Uzun cümlelerde yüklemden uzak kalmış özne- vesinde ciddi yatırımlar yapacağız, diye cevap
H
yi ayırt etmek için konur. verdi”
B) Ünlü yatırımcı: uzay teknolojisi ile ilgili bir
U
soruya “Önümüzdeki beş yıllık program çerçe-
vesinde ciddi yatırımlar yapacağız.” diye cevap
L
verdi.
T
C) Ünlü yatırımcı, uzay teknolojisi ile ilgili bir soru-
2 ya, “Önümüzdeki beş yıllık program çerçeve-
U
sinde ciddi yatırımlar yapacağız.” diye cevap
Ne kadar küçüktüm tam hatırlamıyorum () henüz
K
verdi.
okula gitmediğimi biliyorum () Belirli bir gün İzmir’e
D) Ünlü yatırımcı, uzay teknolojisi ile ilgili bir soru-
inilir ve Karşıyaka’da panayır ziyaret edilirdi () Âdet
ya: “Önümüzdeki beş yıllık program çerçeve-
öyleydi () hâlâ öyle mi bilmiyorum ()
sinde ciddi yatırımlar yapacağız,” diye cevap
Yukarıdaki parçada yer alan boşluklara aşağıda- verdi
kilerden hangisi getirilmelidir? E) Ünlü yatırımcı, uzay teknolojisi ile ilgili bir so-
A) (,) (.) (.) (;) (.) B) (,) (.) (…) (,) (.) ruya; “Önümüzdeki beş yıllık program çerçe-
C) (;) (.) (.) (,) (.) D) (;) (!) (.) (,) (?) vesinde ciddi yatırımlar yapacağız” diye cevap
E) (;) (.) (.) (…) (?) verdi.
5 7
Yaşlı adam küçük çocuğa Antoine( )nin ( ) Küçük Aşağıdaki cümlelerin hangisinde noktalama yan-
Prens ( ) adlı kitabını vermiş. Ardından çocuk yaşlı lışlığı yoktur?
adama ( ) ( ) Ben de bu kitaptaki Türk gökbilimciyim
E
zaten ( ) diye cevap verivermiş ( ) A) Bu akşam ne yesem, karar veremiyorum.
Ç
B) Ünlü yazar: “ufak şeyleri dert etmeyin” diyor.
Yukarıda parantezle belirtilen yerlere aşağıdaki-
C) Raftingin şu tehlikesi var; düştüğünüzde kaya-
lerden hangisi getirilmelidir?
K
lara çarpıp bilincinizi kaybedebilirsiniz!
R
D) Uyumam gerektiğini biliyorum: ama uyuyamı-
A) ( “) (”) ( ‘ ) ( : ) ( - ) ( . ) ( .)
yorum.
B) ( ‘ ) ( “) (”) ( : ) (- ) ( . ) (. )
Ü
E) Hem ders çalışıp hem müzik dinlemek, benim
C) ( ‘ ) ( “ ) (”) ( - ) ( “ ) (”) ( .)
T
yapabileceğim bir şey değil.
D) ( ‘ ) ( “ ) (”) ( : ) ( “ ) (”) ( .)
E) ( ‘ ) ( - ) ( - ) ( : ) ( , ) ( , ) ( .)
E
İL
KUTLU HOCA
A
C
O
H
6
LU 8
T
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yanlışlık yok- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde noktalama yan-
U
tur? lışlığı yapılmıştır?
K
A) Öykü Almanya’lı iki turistin Orta Doğu macera-
sını anlatır.
B) Müfettişler: bu olayın ihmal sonucu olduğunu
A) Minik, elimi tutup yürümeye başladı.
B) “Özverili olmalı, zekice davranmalıyız…” diyor
Ahmet Ümit.
söylediler. C) Bakkaldan gazoz, dondurma; kırtasiyeden
C) Patron “bir anda bağırarak” odaya girdi. kalem ve boyama defteri aldı.
D) Hakkında yakalama kararı bulunan hükümlü D) Türk Tarih Kurumunun yeni binası açıldı.
güvercin kulübesinde yakalandı. E) Bu kitap, “dünün geleceği”ni ilginç betimleme-
E) Bizimle tanışmayı kabul eder mi, ne dersin? lerle anlatır.
Anlatım Bozuklugu
E
Ç
K
R
T Ü
Anlatım E
Anlatım İL
KUTLU HOCA
A
Bozuklugu
C
Bozukluğu
O
H
LU
T
U
K
Anlatım Bozuklugu
ğ
- Bunalıma giren adam etrafındakileri az kalsın öldüre-

Anlatım Bozukluğu
yazdı.
- Türkçe dili 300 milyon insan tarafından konuşulu-
yor.
Anlamsal Bozukluklar
- Onunla ilk kez bir yemekte tanıştık.
• Anlamsal Bozukluklar
E
Ç
Anlamca Çelişen Sözcüklerin Bir Arada
- Gereksiz Sözcük kullanımı 2. Kullanılması
K
- Sözcüğün Yanlış Yerde Kullanımı
R
- Anlamca Çelişen Sözcüklerin Bir Arada Kulla-
nımı • Genellikle olasılık, yaklaşıklık, kesinlik anlamı
Ü
taşıyan kelimelere aynı cümlede yer verilme-
- Sözcüğün Yanlış Anlamda Kullanımı
sinden kaynaklanır.
T
- Anlam Belirsizliği
- Yaklaşık 1.350.680 TL borcu var bana.
- Mantık-Sıralama Hatası
- Ahmet de mutlaka gitmiş olmalı spora.
E
- Deyim-Atasözü Yanlışlığı
- Türkçe konularını tüm ayrıntılarıyla özetledi.
İL
Yapısal (Dil Bilgisi) Bozukluklar
KUTLU HOCA
3. Sözcüğün Yanlış Yerde Kullanımı
- Özne-Yüklem Uyumsuzluğu
A
C
Sözcüklerin cümle içinde bulunması gereken
- Ek Yanlışlığı
yerde olmaması,bazen anlamın bulanık ve ka-
O
- Yüklem Eksikliği palı olmasına bazen de iki türlü anlaşılmasına
- Tamlama Yanlışlığı sebep olmaktadır.
H
- Öge Eksikliği - Meyveler çok suda kaldığı için çürümüş.
- Bağlaç Yanlışları - Devlet Başkanı, iki gün içinde doğalgaz çıkaran
U
- Çatı Uyumsuzluğu üç ülkeyle temaslarda bulunacak.
L
- Doktor olarak doğduğu şehre atandı.
T
ANLAMSAL
a.Anlamsal BOZUKLUKLAR
Bozukluklar 4. Sözcüğün Yanlış Anlamda Kullanılması
U
K
1. Gereksiz Sözcük Kullanımı
• Birbirleriyle ses veya anlam yakınlığı bulunan
sözcüklerinden birini, diğerinin yerine kullan-
mak anlatım bozukluğu meydana getirir.
• Bir cümlede aynı anlama gelen sözcüklerin bir
arada kullanılması. - İşçiler ay sonu fiyatlarını aldılar.
- Hava sıfırın altında eksi on iki dereceyi gördü. - Bebeğin saçları bayağı büyümüş.
- Çocuk heyecanla odadan çıktı merdivenden aşa- - Fidanları arka bahçeye ektiler.
ğı düştü. - Türkiye teknoloji alanında azımsanacak bir ülke
- YKS sınavında ilk 1000’e girdi. değil.
ğ
Anlatım Bozuklugu
YAPISAL
b. Yapısal BOZUKLUKLAR
Bozukluklar
5. Anlam Belirsizliği
1. Özne – Yüklem Uyumsuzluğu

• Genellikle virgülün kullanılmaması nedeniyle
E
oluşur.
• Öznenin insan olmadığı durumlarda cümlenin
Ç
- Polis memuru gözaltına aldı. yükleminin tekil olması gerekir.
K
(Polis mi memuru gözaltına aldı, polis memu- - Rüyalar insanı etkiler.
ru birini mi gözaltına aldı?) - Bacakları ağrıyor.
R
- Yollar gözümde büyüdü.
Ü
- Genç öğretmene sevgiyle bakıyor.
- Çocuk arabasını sahilde sürüyor.
T
• Bir cümledeki özne belirsiz kelimelerden ve
- Her hafta gelen öğrencilere ders anlatıyor. yasayılardan oluşuyorsa yüklem tekil olmalı-
E
(Her hafta, gelen başka öğrencilere mi; her dır.
İL
hafta gelen aynı öğrencilere mi?) - Kimse benden böyle bir şey beklemesin.
KUTLU HOCA
- Üç adam programı bitirdi.
A
Mantık – Sıralama Hatasından Kaynakla-
6. nan Hatalar
C
• Cümlede özne görevindeki kelime çoğul ve in-
sanlardan oluşuyorsa yüklem hem tekil hem
O
çoğul olarakkullanılabilir.
- Yiyeceğimiz bir lokma ekmek hatta yemeğimiz
- Gençler halı sahada maç yapıyor.
H
bile yok.
- Ünlü yazar, 3. ölüm yıl dönümü mezarı başında
anıldı.
U
- Sigara ölüme hatta kansere yol açıyor. • Cümlede özne bir gruptan oluşuyorsa o gru-
L
- Yasa 300’e karşı 250 oyla kabul edildi. bun türüne göre yüklem oluşturulmalıdır.
T
- Bu projeyi sen ve ben yapabiliriz.
Deyim-Atasözü Yanlışlığından Kaynakla-
7.
U
nan Hatalar
K
• Sıralı cümlelerde ortak özne kullanmak anlatı-
mı bozabilir.
• Bu kalıplaşmış yapılarda anlamca ve biçimce
bir değişiklik olduğunda bozukluk meydana - Herkes basketbol maçını izlemeye gidiyor, futbol
gelir. maçına gelmiyor. (Kimse)
- Kimse bu olayı konuşmak istemiyor, unutmak isti-
yor. (Herkes)
- Babasının hediyesini görünce etekleri tutuştu.
(Etekleri zil çaldı.)
- Bir koyundan iki deri çıkmaz.(Post)
Anlatım Bozuklugu
ğ
2. Ek Yanlışlığı - Toplumsal ve kültür sorunları üzerine çalışıyor.

(Toplumsal sorunlar ve kültür sorunları üzeri-
ne çalışıyor.
- İşlerinde başarılı ama ilişkilerinde dürüst değildi.
(başarılıydı) Çatı Uyumsuzluğu
4.
E
- Arkadaşım bana her zaman yardım ediyor, ben
ise ona hep kötü davranıyordum. (ediyordu) - Hep birlikte sohbet ederek yemek yenildi. (edile-
Ç
rek)
K
Tamlama Yanlışlığı - Her ne kadar mücadele etmişse de başarılı oluna-
3.
madı. (edilmişse)
R
- Bir sene boyunca sürekli çalışarak kazanıldı. (ka-
zandı)
Ü
• İsim tamlamalarında tamlayanın kullanılma-
ması bozukluğa neden olabilir.
T
- Sevincini anlamış değilim. (Senin mi, onun mu?) 5. Öge Eksikliği
- Dile yenilikler katmaktan çok imkânlarını artırmalı-
E
yız. (dilin imkânları)
İL
• Özne eksikliği
KUTLU HOCA
• Tamlama eklerinin eksik veya gereksiz kullanı- - Kitaptaki eksikler giderilecek ve yeni baskıya gire-
mı bozukluğa neden olabilir. cek. (Kitap yeni baskıya girecek)
A
- Ucu yırtık yabancı paraların, Merkez Bankası dâ- • Yüklem eksikliği
hil, hiçbir yerde işlem görmüyor.
C
- Çocuk gömleğini ve yüzüğünü giydi. (taktı)
(Ucu yırtık yabancı paralar, Merkez Bankası - İş konusunda o beni, ben de onu takdir ederim. (o
O
dâhil, hiçbir yerde işlem görmüyor.) beni takdir eder)
• Nesne eksikliği
H
- Çocuklar, hormonlu gıdalardan uzak durması ge- - Çocuklara sevgi göstermeli,üzmemeliyiz. (çocuk-
rekir. ları)
U
(Çocukların, hormonlu gıdalardan uzak dur- • Dolaylı tümleç eksikliği
L
ması gerekir.)
- Beni sevmediğin yetmezmiş gibi,saygı da göster-
miyor. (bana)
T
• Fiilimsi eksikliği
U
• Birden fazla tamlayanın aynı tamlanana bağ- - Bazı gıdalar,sağlığı yerinde ve yaşlı olmayan bi-
lanması bozukluğa neden olur. reylerce tüketilmelidir. (sağlığı yerinde olan)
K
- Son on yılda sanatsal ve spor etkinlikleri oldukça
arttı.
(Son on yılda sanatsal etkinlikler ve spor et-
kinlikleri oldukça arttı.)
Netler yükleniyor. :)
- Senin ve benim planlarım farklı.
(Senin planların ve benim planlarım farklı.)
ğ
Anlatım Bozuklugu
1 3
Aşağıdakilerden hangisinde anlatım bozukluğu (I) Bireylerin ihtiyaçlarını ve isteklerini tatmin etmek
yoktur? amacıyla bir ürünü seçmesi, satın alması ve kullan-
masına yönelik yapmış olduğu bireysel aktiviteler
E
A) Bahçenin kenarına elma ağacı ile ayva ağacı tüketici davranışını oluşturmaktadır. (II) Tüketici
Ç
ekilmiş. davranışları ve bu davranışları etkileyen faktörler
B) Burhan, tüm problemlere tek başına göğüs hem pazarlama faaliyetlerine hem de satış artırma
K
gerdi, mücadele etti ve sonunda üniversiteyi çabalarına yön vermektedir. (III) Tüketici davranış-
R
kazandı. ları değişken ve karmaşık bir yapıya sahip olduğu
C) Doğum günümde sağlıklı, sıhhatli bir ömür için tüketicilerin kişilik, karakter, tavır gibi özellikle-
Ü
diledi. rinin etkisi olduğu düşünülen astrolojinin tüketici
T
D) Onu genellikle yurt dışı seyahatleri sırasında davranışları ile ilişkisinin olup olmadığının da araştı-
görüyorum. rılması gerektiği düşünülmüştür. (IV) Bu çerçevede,
E
E) Çocuğu tanıyor ve o da arkadaşları ile sürpriz tüketicinin ihtiyaçlarının tespit edilmesi için araştır-
hazırlıyordu. ma yapılmış, astrolojinin etkisi ortaya konmuştur. Bu
İL
çalışmadan elde edilen sonuçlar doğum tarihinin ve
KUTLU HOCA
doğum tarihine göre belirlenen burçların tüketicilerin

satın alma davranışlarını etkileyebileceğini göster-
A
mektedir.
C
Yukarıdaki parçada numaralı cümlelerden hangi-
O
sinde anlatım bozukluğu vardır?
H
2
U
Aşağıdakilerden hangisinde anlatım bozukluğu 4
L
vardır?
Hangisinde anlatım bozukluğu vardır?
T
A) Sonbaharın gelmesiyle doğa mahzun bir görü-
U
A) Kargaşa sırasında kaybettiğim parayı bulmanın
nüme kavuşuyor. sevincini yaşıyorum.
K
B) Son toplantıda birçok yatırımcı ülkeler, teknoloji B) İstanbul’un siluetini resmeden ressamın davet-
ve otomotiv alanında iş birliği yaptı. lileri arasında olmaktan mutluyum.
C) Arkadaşlar arasında bazen böyle anlaşmazlık- C) Paragraf sorusunu çözmede zorlandığı için
ların çıkması normaldir. diğer soruya geçmiş ve optik forma işaretleme-
mişti.
D) Uzay endüstrisi alanındaki yenilikler, gelecek
D) Sosyal psikolojinin kişilik üzerine yansımalarını
hakkındaki heyecanı artırıyor.
ancak davranış neticesinde ölçebiliriz.
E) Sabaha doğru uyanıp kitabını ve kahvesini E) Karar vermeden önce uzunca bir müddet dü-
alarak köşe koltuğuna geçip saatlerce okuma şündü; kararını açıklamak için ailesinin karşısı-
yapıyordu. na çıktı.
Anlatım Bozuklugu
ğ
5 7
Aşağıdakilerden hangisinde anlatım bozukluğu Aşağıdakilerden hangisinde anlatım bozukluğu
yoktur? vardır?
E
A) Doktor annemden biraz daha dinlenip istirahat A) Sabahları stresle uyanıyorum birkaç haftadır.
Ç
etmesini istedi. B) Doğanın içinde bile rahat uyuyamıyorum.
B) Kızımın yaşadığımız şehirde öğretim görmesini C) Dışarıdaki seslerin anlamsız gürültüsüne daya-
K
arzu ediyorum. namıyorum.
R
C) Her eve gelişimde günün muhasebesini yapıyo- D) Şehirden kaçıp köye geldiğime pişmanım.
rum. E) Bazen yanlış kararlar verebiliyor insan.
Ü
D) Gördüğün tüm olayları bundan sonra bana
T
rapor edeceksin artık.
E) İnsan, doğayı tarumar ederken kendi geleceğini
E
yıktığının farkında değil.
İL
KUTLU HOCA
A
C
O
H
6 8
U
Aşağıdakilerden hangisinde anlatım bozukluğu “Yarınki filmi müsaitsen izle, uzay hayatının başlan-
L
yoktur? gıcı anlatılıyor.” cümlesindeki anlatım bozukluğu-
nun özdeşi hangisinde vardır?
T
A) Söylediklerini aklımdan çıkarmadan çalışıyo-
U
rum. A) Babam, damadını çok seviyor; benimle aynı
B) Bu seneki sınav kesinlikle haziranda yapılabilir. tutuyordu.
K
C) Abimin tepesi çıktığında asla bir şey sormaya- B) Ekip arkadaşları bu işleri bitirmeye çalışırken o
caksın. çok ilgisiz davranıyordu.
D) Böyle giderse hastayı kaybedebiliriz hatta sa- C) Altından çıkılmaz sorunlarla uğraşıp duruyo-
kat kalabilir. rum.
E) Alp’in bu duruma tepkisi belliydi; ama yapacak D) Denediği her kıyafet ona çok yakışıyor.
bir şeyi yoktu. E) O konuda kısaca duyduklarımı size anlatayım.
Sözcükte Anlam
E
Ç
K
R
T Ü
Sözcükte
Sözcükte E
İL
KUTLU HOCA
A
Anlam
C
Anlam O
H
LU
T
U
K
Sözcükte Anlam
• Peki hocam, nasıl ayırt edeceğiz? Şöyle güze-

SÖZCÜKTE ANLAM
lim, eğer sözcük gerçek anlamı dışında kulla-
nılmışsa somut mu soyut anlam mı diye bak.
Eğer somutsa gerçek anlamın sağladığı işi
ÖSYM Nasıl Sorar: çağrıştıracak durumdaysa “yan” anlamdır.
• Altı çizili veya tırnak içindeki ifadenin parçaya kat-
E
tığı anlam tüm sınavlarda mutlaka çıkmaktadır. • Yok soyut ise yani gerçek anlamdan uzaklaş-
mışsa mecaz anlamdır.
Ç
1. Gerçek Anlam
K
TAKİP ET ŞAMPİYON
R
ÖZELLiK
Ü
• Bir sözcüğün akla gelen ilk anlamıyla kullanılma-
T
sıdır. ÖRNEK
E
• Sorularda karşımıza ilk, temel, başat anlam gibi
adlarla da çıkabilir. - Babam emniyette asayiş masasında çalışıyor.
İL
(Bak moruk, hani büyüklerimiz masa başı bir iş
KUTLU HOCA
bul derler ya, işte bu cümledeki asayiş bürosu an-

ÖRNEK lamına gelen “masa”, ofis, ofisteki masa başı iş
A
anlamında kullanıldığından yan anlamdır.)
- Salondaki şık masanın üzerindeki şamdanları çok
C
beğendi. - Deniz, kum, güneş harika bir üçlü ama ah bir de
(Masa sözcüğü akla gelen ilk anlam olduğundan
O
yanmasam!
gerçek anlamdır.)
(Müdür, az önceki taktiği uygula. Bu cümledeki
H
“yanmak” güneş ışığına maruz kalarak kızarık,
- Mahalledeki ihtişamlı yapı dün gece bilinmeyen sıcağa maruz kalma, acı veren, az da olsa zarar
bir nedenle yandı. gören anlamında kullanıldığından gerçek anlam
U
(“Yanmak” sözcüğü akla gelen ilk anlamda; kulla- olan yanmak sözcüğüne anlam bakımından ya-
L
nılamaz, tutuşmuş, tahrip olmuş anlamında kulla- kındır. Bu yüzden yan anlamdır.)
nıldığından gerçek anlamdır.)
T
U
2. Yan Anlam 3. Mecaz Anlam
K ÖZELLiK ÖZELLiK
• Tüm klişe örnekleri kenara bırak adamım.

• Sözcüğün tamamen gerçek anlamı dışında
• Bak şimdi bir sözcük temel anlamı yani gerçek soyut bir anlamı karşılamasına mecaz anlam
anlamında kullanılmadıysa ya yan anlamdır ya
diyoruz. Bak sözcüğün soyut olması mecaz
da mecaz anlam.
anlamda çok önemli bir ayrıntıdır.
Sözcükte Anlam
ÖRNEK ÖRNEK
- Babamın yeni arabasını izinsiz aldım, bir de kaza - Arabası bozulan yaşlı adam, yardım bekliyor.
yaparsak yandım. (Yaşlı sözcüğü yerine ihtiyar sözcüğü getirilebildi-
E
ği için eş anlamlıdır.)
(Şimdi geldik son düzlüğe, cümledeki “yanmak”
Ç
sözcüğü ne tutuşmak, kül olmak anlamında ne
DiKKAT
K
de güneş ışını, sıcaklığı ifade etmektedir. O halde
soyut anlam gösterdiği için yani eğer kaza yapar-
R
sa bizim Anadolu’daki tabirimizle “dayağı yiyecek”
anlamına geldiği için mecaz anlamdır. Oh be, bu- • Sözcükler cümledeki anlamına göre farklılık
Ü
radan artık soru kaçmaz. Cansın, can. gösterebilir.
- Çocuğun kafasına taş geldi. (Baş anlamında)
T
- Sen bu kafayla çok uğraşırsın. (Akıl, düşünce)
E
Balıklama atlamak yok, önce cümledeki anla-
mını belirlemek için cümleyi anlamalısın.
İL
4. Terim Anlam
KUTLU HOCA
A
Bu konuyu atlamış olmayalım diye anlatıyo- 6. Zıt Anlam
rum sadece bilin yeter.
C
• Bilim sanat, spor, ya da çeşitli meslek dallarıyla
ilgili özel kavramları karşılayan sözcüklerdir.
O
- Notayı ezberlemiş.
ÖZELLiK
H
- Ay’ın karanlık yüzeyinde yeni bir buluş gerçekleş-
ti.
• Yine mutlaka cümle içindeki anlamına göre
U
hareket edeceğiz.
5.
T L
Eş Anlam
U ÖRNEK
K ÖZELLiK
- Pazardaki ürünlerin yüksek fiyatları cep yakıyor.
(Normalde “yüksek” sözcüğünün zıt anlamlısı “al-
• Yazılışları farklı anlamları aynı olan sözcükler- çak” olmasına rağmen burada sözcüğün zıt anla-
dir. mı düşük fiyattır.
Git kahve yap kendine benden
Sözcükte Anlam
7. Eş Sesli Sözcükler (Sesteş) (Dostluk ifadesi soyut olmasına karşın bir çınara
benzetildiği için somutlaştırılmış, somut anlamlı
olmuştur.)
Şimdi kalkıp hocam ben rüyayı görüyorum
• Yazılışları aynı, anlamları farklı olan sözcükler-
ama somut mu oluyor, ne yapacağız, diyenleri
dir.
pistten alalım.
- Köye doğru kısa ama taşlı bir yol var.
E
- Bahçedeki marulları sen yol, ben ceviz toplarım.
• Dikkat: Sözcüğün gerçek anlamıyla mecaz an-

Ç
K
lamı arasında sesteşlik özelliği aranmaz. 10. Yansıma Sözcük
R
- Şehre yeni gelen adamı dolandırıcılar yolmuş.
Ü
• Doğadaki sözcüklerin taklit edilmesidir.
- Göl kenarında fokur fokur kaynayan semaver eş-
T
8. Yakın Anlamlı Sözcükler liğinde sohbet ediyoruz.
• Cümledeki anlamını mutlaka dikkate al.
E
- Kutlu Hoca sözcükte anlamı çatır çatır anlatıyor.
• Bana doğum günüm için sürpriz yapılacağını
İL
(Bu cümledeki “çatır çatır” ifadesine yansıma
işittim.
dersen kafana çatır çatır dolu düşsün )
KUTLU HOCA
(“işittim” sözcüğü yerine “duydum” sözcüğü

getirilirse yakın anlam sağlanmış olur.)
A
C
11. Nitel – Nicel Anlamlı Sözcükler
O
Somut-Soyut Anlamlı
9. Sözcükler
H
• Nicel anlamlı sözcükler; sayılabilen, ölçülebi-
len, miktarı tespit edilebilen anlamdadır.
• Klişe bir tanım ama duyu organlarımızla algıla-
- Dışarıda sıcak bir hava var.
U
dıklarımız somut, algılayamadıklarımız soyut-
tur.
L
• Nitel anlamlı sözcükler; ölçülemeyen, miktarı
tespit edilemeyen sözcüklerdir.
T
• Önemli olan somutlama ve soyutlamayı soru-
da yakalayabilmek. Takip et şampiyon. - Ağır konuştu ve gitti.
U
K ÖRNEK
- Bütün umutlarımız suya düştü. DiKKAT

(Bu cümledeki “su” sözcüğü somut gibi görünse
de aslında umudun tükendiğini anlattığından so- • Bu soğuk havada soğuk esprilerini çekemem.
yutlama olmuştur, dolayısıyla soyut anlamdır.)
- Dostluk, sırtını dayadığın bir çınardır.
Sözcükte Anlam
12. İkilemeler
13. Deyimler
• Aynı Sözcüğün Tekrarıyla Yapılan İkilemeler

• ÖSYM size bilinmeyen veya duyulmamış bir
- Ağır Ağır deyim soramaz. Bu noktada içiniz rahat olsun.
E
- Tek Tek Deyimler durum bildirip öğüt vermez.
Ç
• Eş Anlamlı Sözcüklerle Yapılan İkilemeler • Deyimler kalıplaşmıştır, değiştirilmez.
K
- Akıllı Uslu - Gözden düşmek yerine gözden inmek diyemeyiz.
- Güçlü Kuvvetli
R
• Çoğunlukla mecaz anlam ifade ederler.
• Yakın Anlamlı Sözcüklerle Yapılan İkilemeler - İğne ile kuyu kazmak.
Ü
- Akıl Fikir - Çam devirmek
T
- Yalan Yanlış
• Zıt Anlamlı Sözcüklerle Yapılan İkilemeler
E
- Aşağı Yukarı
İL
- Gece Gündüz 14. Atasözleri
• Biri Anlamlı Biri Anlamsız Sözcükle Yapılan
KUTLU HOCA
İkilemeler
- Koltuk Moltuk • Öğüt verici tarzda, düşündüren ve deyimlere
A
nazaran daha uzun söz gruplarından oluşur.
- Eğri Büğrü
C
- Üzüm hırsızı güzün belli olur.
• Her İkisi de Anlamsız Sözcükle Yapılan İkile- - Tembele iş buyur ki sana akıl öğretsin.
O
meler
- Ivır Zıvır
H
- Eften Püften
U
• Biri Olumlu Biri Olumsuz Sözcükle Yapılan İki-
L
lemeler
15. Ad Aktarması (Mecazımürsel)
- Gider Gitmez
T
- Duyar Duymaz
U
• Şimdi tanım yapacaktım ama nasılsa örnek
• Yansıma Sözcük Tekrarıyla Yapılan İkilemeler olmadan tanımı anlamayacaksın ama yine de
K
için rahatlasın hadi madem.
- Horul Horul
- Gürül Gürül
Tanım: Benzetme amacı gütmeden bir sözcü-
ğün diğer bir sözcük yerine kullanılmasıdır.
Oldu mu, bırak Allah aşkına tanımları, takip et
şampiyon!
Sözcükte Anlam
- Kestane için sobayı yaktık.

(“soba” sözcüğü ile içindeki odunları yakmak
kastedilmiş.)
- Peyami Safa’yı severek okuyorum.
(Peyami Safa’yı değil onun eserleri kastedil-
miş.)
E
Ç
- Batı, insanlık sınavını veremedi.
(Burada Avrupa ülkelerini kastetmiştir.)
K
R
16. Dolaylama
T Ü
E
• Bu konu pek çıkacak gibi durmuyor ancak sen
İL
rahat etmezsin biliyorum. O zaman al sana ta-
KUTLU HOCA
nım.
• Tek bir sözcükle anlatılabilen bir kavramı, bir-
A
den çoksözcükle anlatma durumu. Hani şu
kaleci = file bekçisi diye yıllardır görmene rağ- Harika gidiyorsun... :)
C
men yine de acaba dediğin konu işte bu.
- Sinema, beyaz perde
O
- Turizm, bacasız sanayi
H
LU
17. Güzel Adlandırma
T
• Aslında bu olay, dilimizin bir güzelliğidir. Kötü
U
veya olumsuz anlama gelen sözcüğü kullan-
K
mak istemeyiz ya hani, işte bu sözcüklerin ye-
rine başka sözcük kullanırız.
- Ölüm, son yolculuk
- Verem, ince hastalık
- Covid-19, git başımızdan artık
Sözcükte Anlam
1 2
Varlığımızı hissetmenin ve hissettirmenin en insan- Ülkemizde yaşanan şiddet olayları yüzünden, son gün-
ca yolu, yaratma çabamız… Kendi elimizden, zihni- lerde sıkça bu tür haberleri televizyonlarda görüyoruz.
mizden, bedenimizden çıkan ----- ürünlere bakıp gü- Bu tür olaylar karşısında insanlar ilk başlarda çok ciddi
E
cümüzü, sınırlarımızı, yeniden tanımlamamız da… tepkiler verip ülke olarak bunu yapanlar karşısında bir
Ç
Söz konusu ürünler, yaratılmış olanı, önce o bütünü tepki ortaya koyuyor olsak da her gün bu tür haberler
parçalarına ayırıp ----- algılama, yaratımının sırrına görmenin acı sonucu olarak ne yazık ki milletimiz şid-
K
varma, sonra değiştirme, dönüştürme yoluyla elde det olaylarını kanıksamaya başladı. Artık halkımız
R
edilmiş olsa bile bizim için ilk halinden daha anlamlı. bunlar karşısında eski duyarlılığını yitirmeye başlıyor
ne yazık ki.
Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakiler-
Ü
den hangisi sırasıyla getirilmelidir? Bu cümledeki altı çizili sözü anlamca karşılaya-
T
bilecek bir kullanım aşağıdakilerin hangisinde
A) dikkat çekici - sorunlarını vardır?
E
B) nitelikli - işlevlerini
İL
C) sorunlu - düşünme A) Edebiyat dünyasında sanatçılar genelde bir ge-
D) ihtiyaç olan - özelliklerini leneğin parçası olarak eserlerini ortaya koyarlar.
KUTLU HOCA
E) giden - sorgulama B) Neredeyse her gün bir şeylere zam geldiği için
A
artık zam haberi görünce şaşırmıyorum.
C) Birey, parçası olduğu toplumun olumsuzluklarını
C
görmezden geldiği sürece bir düzenden söz edi-
O
lemez.
D) Böyle bir konu hakkında sadece bir sayfa ödev
H
hazırlamış olmana gerçekten inanmıyorum.
E) İnsanlar hayatta büyük acılar çekseler de umut-
U
larını ve yaşama sevinçlerini koruyabilmelidirler.
T L
U
K
Sözcükte Anlam
3 5
Bazı insanların ürettikleri fikirlerin daha önce niçin • idare: Bir kurumun işlerini yürüten kurul.
bizim aklımıza gelmediğini zaman zaman merak • yürütmek: Gerektiği gibi yapmak, uygulamak.
eder, niçin onlar kadar ---- olamadığımızı sorgularız. • onay: Uygun bulma.
E
Sorgulamalarımızın neticesinde ise onlardaki tüm
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “idare, yürüt-
Ç
kazanımların Allah vergisi bir ---- olduğunu söyle-
mek, onay” sözcükleri belirtilen anlamlarını kar-
yerek geçiştirmeye çalışırız. Hâlbuki farklı düşünme
şılayacak şekilde kullanılmıştır?
K
yetisi her insanda mevcuttur.
R
Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağı- A) Yapılan son açıklamaya göre onaylanan ev-
dakilerden hangisi getirilmelidir? rakların dağıtımını idare edecek personellerin
Ü
eğitimleri titizlikle yürütülecek.
T
A) pratik - yetenek B) zeki - hediye B) Onaylanan evraklarımızı almak için idare
C) yetenekli - kazanç D) üretken - kabiliyet katında beklerken cüzdanımı yürüttüklerini içeri
E
E) düşünceli - durum girince fark ettim.
İL
C) Kurumumuzda idarenin onay vermediği işlerin
yürütülmesini gerektiği gibi yapmayan perso-
KUTLU HOCA
nellerin işine son verilecek.
A
D) Herhangi bir konu hakkında idareyi elde tutmak
istiyorsak kimseden onay beklemeden işlerimizi
C
4 kendimiz yürütmeliyiz.
O
E) İnsanları idare etmenin zor bir durum olduğunu
Annemle pazara gitmek üzere balkon perdesini çe-
kabul ediyoruz ancak yaptığınız işte onay al-
H
kip kendimizi dışarda attık. Her zamanki gibi pazar
mak istiyorsanız işlerinizi doğru yürütmelisiniz.
arabasını çekme işi benim üzerime kalmıştı. Hoş ben
de bu durumdan rahatsız değildim. Pazara giderken
U
okulda kullanmak için vesikalık fotoğraf çektirmemiz
L
gerekiyordu ama fotoğrafçı kapalıydı. Bizde buraya
T
kadar gelmişken yandaki aktardan taze baharat çek-
tirdik. Pazarın içindeyse her şey o kadar pahalıydı
U
ki anlatamam. Pazarcı çektiği iki kilo domatese 15
lira deyince annemin gözleri açıldı. Alışverişimizi he-
K
mencecik tamamlayıp eve döndük.
Bu parçada “çekmek” sözcüğü aşağıdaki anlam-

lardan hangisine karşılık gelecek şekilde kulla-
nılmamıştır?
A) Öğütmek B) Ağırlığı olmak

C) Yürütmek D) Kopyalamak
E) Örtmek
Sözcükte Anlam
6 7
Safinaz benim yaramaz kedim. Onunla vakit geçirmek Osmanlı toplumunda zengin olsun fakir olsun her-
çok hoşuma gidiyor. Masada öylece duran bir bardağı kesin evinin dışında bir de misafir evi bulunurdu. Mi-
sırf canı sıkıldığı için patileri ile ittirip düşürebiliyor. O safirler, o evler kendilerine aitmişçesine gönüllerince
E
böyle yapınca gülmekten kırılıyorum. Genelde kalırlardı. Karınları doyurulur, çok güzel bakılırlardı.
Ç
I Son olarak da giderken yolda harcamaları için ken-
Safinaz'ın bu yaramazlıklarına babam da gülüp geçiyor. dilerine ev sahibi tarafından para bile verilirdi. Misa-
K
II firler evlerindeymiş gibi o evlerde diledikleri gibi ka-
R
Fakat bir gün işler pek de yolunda gitmedi. Küçük bir lırlardı. Ev sahibinin kaldığı evde kendilerini o evin
tarla faresi görünce gözü dönen Safinaz öyle hızlı kaçtı kurallarına uymak zorunda hissedebilirler ve bu yüz-
Ü
III den sıkılabilirler diye bahçeye konuk evi yaptırmak
T
ki hiçbirimiz onu tutamadık. Farenin peşinden yola gibi bir incelik vardı. Yemek ve diğer lazım olan her
fırladı. Yolda bisikletiyle giden iki çocuk vardı. Safi- şey esas evden gönderilirdi.
E
naz'ın aniden yola çıkmasıyla yere devrildiler. Bunu
Bu parçadaki altı çizili sözcüğü anlamca karşıla-
gören bir teyze korkusundan ve sinirinden Safinaz'a
İL
yabilecek bir kullanım aşağıdakilerin hangisinde
ve tabii ki bana veryansın etti. Çocuklar düşmenin
vardır?
KUTLU HOCA
IV
şokuyla teyzenin bağırışlarına omuz silktiler ve daha
A
A) Bizde edebiyat metninin dili günlük iletişim dilin-
V
den bütünüyle ayrıymış gibi görülegelmiştir.
C
çok korktular.
B) Bir sihirbaz kibarlığı ile başlayan iş, bir hamal
O
Bu parçada numaralanmış sözlerden hangisi kabalığı ile bitirilmeli ki neticeye aklı ersin.
yanlış kullanılmıştır? C) Dedem insanların halinden anlayan, insanları
H
mutlu etmek için çabalayan nazik düşünceli bir
A) I B) II C) III D) IV E) V insandı.
U
D) Sorunlu insanlar içinde ara buluculuk yapmaya
L
çalışmaktan daha yorucu bir iş bilmiyorum.
E) Kariyer yaşamımız boyunca bizden hep ileri gö-
T
rüşlü olmamız bekleniyor.
U
K
Cümlede Anlam
E
Ç
K
R
T Ü
Cümlede E
İL
KUTLU HOCA
A
Anlam
C
Anlam
O
H
LU
T
U
K
Cümlede Anlam
• Aşağıdaki cümlelerden hangisi neden bildir-

CÜMLEDE ANLAM
mektedir?
- Ankara’yı seviyorum çünkü üniversiteyi orada
okudum.
1. Eş – Yakın Anlamlı Cümleler - Sana kızgınım, dün telefonuma cevap vermedin.
E
- Keskin sirke küpüne zarardır. 3. Amaç – Sonuç Cümleleri
Ç
- Öfkeyle kalkan zararla oturur.
• Yazın başı pişenin, kışın aşı pişer.
K
• Amaç-sonuç cümlesinde sadece bir eylem
• Yazın gölge hoş, kışın çuval boş.
gerçekleşmiş, diğerinin olup olmadığı bilin-
R
memektedir.
Nasıl Çıkar?
Ü
“Yukarıdaki cümleyle anlatılmak istenen aşa- • Bu tür cümlelerde de “için, diye, üzere” gibi
T
ğıdakilerden hangisidir?” edatlardan yararlanılır.
- Sevgi sadakatle taçlanmadıkça ömrü kızgın çöl-
E
lerdeki bir damla yaş kadardır.
Taktik
- Sadakatin olmadığı bir sevgi uzun ömürlü olamaz.
İL
Bağlaçtan önceki yargı henüz gerçekleşme-
- Konuyu oldukça genel yönleriyle ele almışsınız. mişse amaç sonuç cümlesidir.
KUTLU HOCA
- Konuyu ayrıntılara girmeden işlemişsiniz - Öfkesini yenmek için dışarı çıktı.
A
- Yoksulluktan kurtulmak için şehre göç etmiş.
- Çalışmak için odaya girdi.
C
2. Neden – Sonuç Cümleleri
O
Taktik
Neden-sonuç ile amaç-sonuç cümleleri ara-
H
Neden-sonuç cümlelerinde her iki eylem de sındaki diğer fark şudur.
gerçekleşmiştir. - Servisi kaçırdığı için okula geç kaldı.
LU
• “için, -den, -diğinden, ile, çünkü” gibi edatlar-
la sağlanır. Edat veya bağlaçtan önceki yargı
• Hangi amaçla geç kaldı? Cevap yok demek ki
neden-sonuç cümlesi.
T
gerçekleşmişse neden-sonuç cümlesidir.
- Okula geç kalmamak için koştu.
- Malzeme yetersizliğinden inşaat yarım kaldı.
U
- Seni ziyaret edemedim, çünkü hastaydım.
• Hangi amaçla koştu? Cevap var demek ki
K
- Yorgun olduğu için işi erken bıraktı. amaç – sonuç cümlesi
- Kazanamama korkusuyla gece gündüz çalışıyor.
Nasıl Çıkar?
4. Koşul-Sonuç Cümleleri
• Hangi cümlede yargı gerekçesiyle birlikte ve-
rilmiştir?
• Bir eylemin gerçekleşmesinin bir koşula bağ-
• Numaralanmış cümlelerden hangisi kendin- lanması durumudur.
den önceki yargının gerekçesi durumundadır?
Cümlede Anlam
• Türkçede koşul anlamı asıl olarak “-se” şart Nasıl Çıkar?

ekiyle sağlanır. ‘’Hangi cümlede kişisel bir görüş vardır?’’
‘’Hangi cümle kanıtlanabilirlik açısından farklıdır?’’
• Ayrıca “ise”, “-dikçe”, “mi”, “ama”, “üzere”, - Küresel ısınma da olsa kışın Sivas’ta sobanın ye-
“yeter ki” ile de koşul anlamı sağlanır. rini hiçbir şey tutmuyor.
E
- Lodos eserse hava temizlenir.
- Ne demek istediğimi, bu kitabı okursan anlarsın.
Ç
- Yardım edersen işimi çabuk bitiririm.
6. Doğrudan–Dolaylı Anlatım
K
- Babanı gördü mü olanları anlatır.
- Sizin için izin alırım ama erken döneceksiniz.
R
Doğudan Anlatım:
Ü
5. Nesnel-Öznel Anlatım • Başkalarına ait sözleri söylendiği gibi aktar-
maktır.
T
- Ali: “Bu kitabı iki kez okudum.” dedi.
- Çiçero’nun “Bir yerde yaşam varsa orada umut da
Nesnel Anlatım (objektif)
E
vardır.” Sözü çok hoşuma gider.
İL
• Gerçekliği kanıtlanabilir, bilimsel, ölçülebilir,
Dolaylı Anlatım:
KUTLU HOCA
herkese göre aynı olan, kişilerin duygularına

dayanmayan anlatımlardır. • Başkalarına ait sözleri aktararak vermektir.
A
- Onunla bir daha konuşmayacağını söyledi.
- Annem, akşam eve erken gelmem gerektiğini
C
• Nesnel anlatımda “bence” ve “bana göre”ye
yer yoktur. söyledi.
O
- Yahya Kemal 20. yüzyılda yaşamış bir edebiyatçı-
dır.
H
- İstanbul Türkiye’nin en büyük şehridir. 7. İçerik-Üslup Cümleleri
U
BÖYLE SORARLAR!
L
• Aşağıdakilerin hangisinde nesnellik vardır? • Yazarın yapıtında neyi anlattığı, içeriğe girer.
T
• Aşağıdakilerden hangisi söyleyenin kişisel • ‘’Ne anlatılıyor?” sorusunun cevabı önemlidir.
U
düşüncelerini içermemektedir? - Ömer Seyfettin, bazı öykülerinde çocukluk ve as-
kerlik anılarını işliyor.
K
• Yukarıdaki cümlelerin hangilerinde düşünce - Yazar eserinde Kurtuluş Savaşı’nda insanların
eksiksiz ve belirli bir kesinlikle anlatılmıştır? çektiği acıları anlatıyor.
- Bu romanda köyden kente göç eden bir ailenin
Öznel Anlatım (subjektif) hikâyesi anlatılmıştır.
• Söyleyenin kendi kişisel duygu ve düşüncele- - Son hazırladığı dergide Altınyayla’nın köylerinde-
rini içeren cümlelerdir. ki düğün âdetleri var.
- Yahya Kemal, 20. yüzyılın en başarılı şairidir. • Sanatçının yazım tekniği
- İstanbul Türkiye’nin en güzel şehridir.
Cümlede Anlam
Sözcük seçimindeki ve cümle kuruluşundaki

11. Karşılaştırma Cümlesi
kendine özgülük,
• Görüş, duyuş ve anlatış özelliğidir. • İki kavram, nesne, eser, kişi arasında yapılan
kıyaslamaya karşılaştırma denir.
• Sanat eserinde konu, anlatılan şeyi; üslup da • Benzer veya farklılıkları belirtir.
E
Ç
bunun nasıl anlatıldığını ifade eder. - Alp yaşça Ahmet’ten büyük(tür).
K
- Ömer Seyfettin, bazı öykülerinde çocukluk ve as- - Yeni şiirler eski şiirlere göre daha anlaşılır bir dille
kerlik anılarını sade bir dil ve parlak kelime seçim- ama daha anlaşılmaz imgelerle yazılmaktadır.
R
leri ile anlatıyor.
- Sağlığım geçen haftaya göre daha iyi.
- Bu ilk öykülerinde sıfatlardan, söz sanatlarından
Ü
kaçınan yalın dili ve ayrıntıları gözlemlemedeki
T
ustalığıyla dikkati çekti.
12. Öneri-Tavsiye Cümlesi
E
İL
8. Tanım Cümlesi
• Bir şeyin yapılıp yapılmaması adına tavsiye
KUTLU HOCA
barındıran cümledir.
- Sınava mutlaka çalışmalısın.
A
• “Bu nedir?” sorusuna cevap verir.
- Kapıyı açabilmek için çilingir çağırmalısın.
- Gelgit, ayın çekim kuvvetinin tesiriyle denizin ka-
C
raya yaklaşması ve karadan uzaklaşmasıdır.
O
- Kafiye, mısra sonlarındaki ses benzerliğidir.
H
- Sanat, hayatı yüceltme ve daha anlamlı kılma ça-
basıdır.
13. Yakınma-Sitem Cümleleri
9.
LU
Kinayeli Anlatım
• Yakınma cümleleri ile sitem cümleleri arasın-
daki fark şudur:
T • Yakınma cümlelerinde olumsuz durumdan du-
U
• Cümlede ifade edilen düşüncenin, genellikle yulan rahatsızlık başkalarına anlatılır.
alaycı biçimde,tersini kasteden anlatım biçi-
K
midir. - Her gün onun evini temizlemekten bıktım.
- Takımımız bu haftaki maçında muhteşem bir • Sitem cümlelerinde olumsuz durumdan duyu-
oyunla 4-0 mağlup oldu. lan rahatsızlık kişinin yüzüne söylenir.
- Çocuk o kadar çalışkandı ki her dönem en az beş - Dün yüzüme bile bakmadan gittin.
zayıf getirirdi.
• Bir olayın, durumun olumlu ya da olumsuz
yönde giderek değiştiğini anlatan cümlelerdir.
- Kadın, her geçen gün biraz daha kötüleşiyor.
- Terzilik gün geçtikçe yok olan bir meslektir.
Cümlede Anlam
14. Hayıflanma-Pişmanlık Cümleleri 17. Değerlendirme Cümlesi
Hayıflanma Cümleleri ile Pişmanlık Cümleleri • Değerlendirme belli bir eser, kişi ya da durum
E
Arasındaki Fark Şudur: üzerine yapılır.
- Sanatçı şiirinde yabancı sözcüklere hiç yer ver-
Ç
• Hayıflanma cümlelerinde yapılmayan bir işten memiş. (Nesnel)
K
dolayı duyulan üzüntü söz konusudur. - Şiirde her insanı derinden etkileyen hayal âlemle-
- Ah gençken gezip eğlenmek varmış. rine yer verilmiş. (Öznel)
R
- Keşke emekli ikramiyemi aldığımda ev alsaydım.
• Pişmanlık cümlelerinde ise yapılan bir işten

dolayı duyulan üzüntü söz konusudur.
- Keşke ona o kadar kötü sözler söylemeseydim.
18.
T Ü
Tahmin (Kestirme) Cümlesi
E
- Buzlu yolda arabayı o kadar hızlı kullanmamalıy-
İL
dım. • Bir olayın veya durumun geleceği hakkında
KUTLU HOCA
tahminde bulunma durumudur.

- Düğün bu saate kadar bitmiştir, geç kaldık.
15. Küçümseme-Azımsama Cümleleri
A
- Sınavı kazanacağını biliyordum. (Sınavı kazana-
C
cağı tahmin edilmiş.)
• Maddesel unsurlar azımsamaya
O
- Bu parayla ancak sakız alırsın. (Azımsama)
H
• Duygusal, manevi unsurlar küçümsemeye gir-
mektedir.
U
19. Olasılık (İhtimal) Cümlesi
- Üç soru yaptın diye öğretmen mi oldun? (Küçüm-
L
seme)
T
• Bu tür cümleler, gerçekleşme şansı, ihtima-
li, tehlikesi olan bir durumu veya olayı ifade
16. Varsayım Cümlesi
U
ederler.
- Bu kış, şiddetli geçebilir.
K
• Bir olayın gerçek olup olmadığını bilmeden o - Dün beni arayan Hakan olmalı.
anlık gerçek saymaya denir. - Adnan Bey’in yanındaki kardeşi olacak.
Önemli: “diyelim (ki), farz edelim (ki), tut ki, tu- Tahmin cümleleri ile olasılık cümleleri arasın-
talım (ki), kabul edelim (ki)” daki fark şudur:
- Diyelim ki cüzdanını kaybettin.
- Farz edelim okulu bıraktın, ne yapacaksın? • Tahmin cümlelerinde “ikilem” yoktur. Tahmin
- Böyle olduğunu kabul edelim, gururuna yedirebi- cümlelerinde, tecrübelerden hareketle “emin
lecek misin? olma” vardır.
Cümlede Anlam
- Hırsızlığı kesin o yaptı.

23. Çıkarım Cümlesi
• Olasılık cümlelerinde “ikilem” vardır. Yani
bahsedilen şey “Öyle de olabilir, böyle de ola-
• Nesnel bir neticeden öznel bir sonuca ulaşma-
bilir.”
dır.
E
- Bu kış, şiddetli geçebilir.
- Ahmet’in üniversiteyi kazanmış olması, onun bü-
Ç
yük adam olacağını gösterir.
K
20. Ön Yargı Cümlesi
R
Ü
• Henüz gerçekleşmemiş bir olay veya durumun
nasıl sonuçlanacağıyla ilgili olayın öncesinde
T
olumlu ya da olumsuz hüküm veren cümleleri-
dir.
E
- Biliyorum benim oğlum dişçiliği kazanacak.
İL
- Göreceksiniz bu işi yüzüne gözüne bulaştıracak.
KUTLU HOCA
A
21. Yadsıma Cümlesi
C
Çok az kaldı, devam et. :)
O
• İnkâr etme, kabul etmeme demektir.
- Yok canım uyumuyorum, sadece gözlerimi dinlen-
H
diriyorum.
22. Kanıksama Cümlesi
LU
T
• Bir şeyin çok duyulması ve tekrarlanması se-
bebiyle ondan etkilenmez hale gelmektir.
U
• Alışma veya kabullenme de denir.
- İstanbul’un yoğunluğuna aldırmıyorum.
K
- Benzine yine zam gelmiş.
Cümlede Anlam
1 2
(I) Toz akarı alerjisi, genellikle ev tozunda yaşayan I. Öğünler içerisinde "en önemli" öğün olan sabah
küçük böceklere karşı alerjik bir reaksiyondur. (II) kahvaltısında yenilen besinler, günün daha ve-
Toz akarı alerjisinin belirtileri, hapşırma ve burun
E
rimli geçmesini sağlamaktadır.
akıntısı gibi saman nezlesinde de yaygın olan be-
II. Sabah kahvaltısı yapılmadığı takdirde kişide yor-
Ç
lirtileri içerir. (III) Toz akarı alerjisi olan birçok insan,
gunluk, baş ağrısı, dikkat ve algılama azlığı gibi
hırıltılı solunum ve nefes almada güçlük gibi astım
K
sıkıntılar yaşanabilmektedir.
problemleri de yaşar. (IV) Kenelerin ve örümceklerin
R
yakın akrabaları olan toz akarları, mikroskop olma- Numaralanmış II. cümle ile ilgili aşağıdakilerden
dan görülemeyecek kadar küçüktür. (V) Toz akarla- hangisi söylenebilir?
Ü
rı, insanların döktüğü deri hücrelerini yer ve sıcak,
T
nemli ortamlarda gelişir.
A) I. cümlede ortaya konulan durumun koşulunu
Bu parçada yer alan numaralanmış cümlelerde belirtmektedir.
E
toz akarları hakkında aşağıdakilerden hangisi
B) I. cümlede belirtilen durumun gerçekleşmemesi
İL
söylenemez?
halinde ortaya çıkan sonuçlardan söz etmekte-
KUTLU HOCA
dir.
A) I. cümlede, yaşadıkları yer ve üreme biçimlerin-
A
den söz edilmiştir. C) I. cümledeki bilgileri farklı örnekler üzerinden
B) II. cümlede, ortaya çıkış bulguları hakkında değerlendirmektedir.
C
bilgi verilmiştir. D) I. cümledeki açıklamayı çürütmek için yeni bir
O
C) III. cümlede, insanlar üzerindeki etkileri sıralan- bilgi sunmaktadır.
mıştır. E) I. cümlede yer alan açıklamayı karşılaştırmalı
H
D IV. cümlede, genetik kökenleri hakkında bilgi
ele almaktadır.
verilmiştir.
U
E) V. cümlede, yaşamlarına elverişli ortamların
L
niteliklerinden söz edilmektedir.
T
U
K
Cümlede Anlam
3 5
Sosyal medya uygulamalarının etkisiyle günümüz (I) Su, canlıların yaşamlarına devam edebilmesi için
insanında sürekli gözlemlendiği veya dikkatleri üze- en önemli faktördür. (II) Susuz bir yaşam düşünü-
rine çektiği hissi var. lemez. (III) Yaklaşık yüzde 60’ı sudan oluşan insan
E
vücudu da tüm hücre ve organlarıyla suya bağım-
Bu cümlede anlatılmak istenen aşağıdakilerden
Ç
lıdır. (IV) Su; vücut sıcaklığının düzenlenmesinde,
hangisidir?
besinlerin hücrelere taşınmasında ve metabolizma
K
sonucunda oluşan artık ürünlerin uzaklaştırılmasın-
A) Sosyal medya kullanıcıları sürekli kendilerini
R
da büyük rol oynamaktadır. (V) Yeteri kadar su tü-
tehlikede hissederler.
ketmemek bizleri ciddi sağlık sorunlarıyla karşı kar-
B) Sosyal medya insanların çevrelerini farklı yo-
Ü
şıya bırakabilir.
rumlamalarına neden olmaktadır.
T
C) Sosyal medya insanların algısında birtakım Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangi
değişiklikler meydana getirmektedir. ikisi aynı düşünceyi aktarmaktadır?
E
D) Sosyal medya insanların çevrelerine karşı olan
İL
güvenlerini kırmaktadır. A) I ve II B) I ve V
E) Sosyal medya uygulamaları kullanıcılarını takip C) II ve VI D) III ve IV
KUTLU HOCA
etmektedir. E) IV ve VI
A
C
O
4
H
(I) Anadolu ve Osmangazi Üniversitelerine ev sa-
hipliği yapan Eskişehir, yıllardır adını “öğrenci şehri”
U
olarak anımsatmıştır. (II) Bu nedenle neyi meşhur
sözüne bir atıfta öğrencisi ile meşhur desek yanlış
L
olmaz. (III) Anadolu Üniversitesinin Açıköğretim Fa-
T
kültesine kayıt yaptıran 1,3 milyon öğrenci bulun-
maktadır. (IV) Yunus Emre, Nasreddin Hoca, Şeyh
U
Edebali ve Seyyid Battal Gazi gibi isimleri şehirde
K
tanımayan yok diyebiliriz. (III) Hava Kuvvetleri Ko-
mutanlığı’na yıllardır ev sahipliği yapan şehirde
F16’ların çıkarttığı sesler de herkesin ilgisini çekiyor.
Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisin-

de anlamca kesinlik söz konusudur?
Paragraf
E
Ç
K
R
T Ü
E
İL
KUTLU HOCA
Paragraf
Paragraf
C
A
O
H
LU
T
U
K
Paragraf
- Olay yok
PARAGRAF
- Sıfat, detay, tasvirden yararlanılır.
İşte asıl konuya geldik. Burası netlerin kazanıldığı - Bir resmi anlatma havası vardır.
yer. Sınavda soruların büyük çoğunluğu paragraftan - Hareket yoktur.
çıkmakta.
• Tartışma
Hiç merak etme. Kutlu Hoca’n sana paragrafta so-
E
- Soru Sorma tarzında ilerler.
rabilecekleri tüm soru tiplerini nasıl yapacağını, ÖS-
YM’nin nasıl bir yaklaşımla soru hazırladığını ilmek - Öznel anlatım görülür.
Ç
ilmek gösterecek. Paragrafın Nabzını tutmaya hoş - Eleştiri vardır.
geldin.☺ - Düşünce değiştirme çabası vardır.
K
R
2. Düşünceyi Geliştirme Yolları
PARAGRAF SORU TİPLERİ
Ü
• Tanımlama
T
• Anlatım Biçimleri - “Nedir, kimdir?” sorularına cevap arar.
• Düşünceyi Geliştirme Yolları
E
• Paragrafta Anlatım • Örnekleme
• Parçayı İki Paragrafa Bölme
İL
- Bir konuyu veya anlatımı somutlaştırmak adına
• Düşüncenin Akışını Bozan Cümle kullanılır.
KUTLU HOCA
• Paragrafta Boşluk Doldurma - Çoğunlukla isim, eser, dönem, yazar konularında

• Sıralama sayıp dökme ile karşılaşılır.
A
• Yer Değiştirme
C
• Olumlu Soru Tipleri • Karşılaştırma
• Olumsuz Soru Tipleri - Ortak veya farklı yönler vurgulanır.
O
• Asıl Anlatılmak/Vurgulanmak İstenen - “En, daha, kadar, ise, göre” ifadeleri kullanılır.
H
• Çoklu Sorular
• Tanık Gösterme
- Tırnak işareti içinde verilir.
U
- Parçadaki anlatıma başkasının sözü eşlik eder.
1. Anlatım Biçimleri
• Açıklama
T L
- Bilgi vermek esastır.
• Sayısal Verilerden Yararlanma
- Parçada oransal ifadeler, istatistiki veriler vardır.
U
- Nesnel anlatım vardır. - Her rakam kullanımı bu özelliğe girmez.
- Sayısal veri, örneklemeler, karşılaştırmalardan
K
yararlanılır. • Benzetme
- Gibi, sanki, tıpkı sözcüklerine yer verilir.
• Öyküleme
- Olay etrafında şekillenir. • Kişileştirme
- Yer, zaman, mekân, kişi unsurları görülür. - İnsana ait bir özelliğin insan dışındaki bir varlığa
- Hareket vardır. aktırılmasıdır.
• Betimleme
Paragraf
• Paragrafın Nabzı kitabımdaki soru tipi yakla-

3. Paragrafta Anlatım İlkeleri şımlarını, taktikleri, nabız ölçer testlerini ve
sınav tadında denemeleri mutlaka çöz. O ki-
• Açıklık tap bittiğinde hangi soru tipinde nasıl bir yol
izleyeceğini öğrenecek ve soruları çerez gibi
- Herkes tarafından aynı şeyin anlaşılması, net cevaplayacaksın.
olma.
E
• Kapalılık
4. Parçayı İki Paragrafa Bölme
Ç
- Herkesin farklı anlamlar çıkarması.
K
• Akıcılık • Giriş cümlesi özelliklerini taşıyan seçenek ce-
- Süslü anlatım olmadan kolay okunma. vaptır.
R
Ü
• Tutarlık • Giriş cümlesi bağlaçla başlamaz ve kendinden
önceki cümleye bir göndermede bulunmaz.
- Çelişmeme
T
• İkinci paragraf, yeni konuya geçen veya ko-
• Sürükleyicilik nunun farklı bir yönüne vurgu yapan özellikte
E
- Merak unsuru gözlenir. olmalıdır.
İL
• Duruluk 5. Düşüncenin Akışını Bozan Cümle
KUTLU HOCA
- Gereksiz sözcük kullanmama
A
• Derinlik/Yoğunluk • Akışı bozan cümle, kendinden önceki ve son-
raki cümlelerle bağlantılı olmayan cümledir.
C
- Metindeki sözcüklere birden fazla anlam yükleme.
• Yeni bir paragrafa giriş cümlesi görünümün-
O
• Yalınlık dedir.
- Söz sanatları kullanmama, sadelik
H
• Giriş cümlesi özellikleri bulunabilir.
• Özlük
- Az sözle çok şey anlatma.
U
• Parçanın genelindeki anlatıma bağlı olan cüm-
leler de akışı bozabilir. Örneğin bir yazarın
L
• Özgünlük edebiyattaki yeri hakkında bilgi veren cümle-
ler arasında yazarın ailesinden bahsedilebilir.
T
- Bireysel bakış açısıyla üretilmiş
6. Paragrafta Boşluk Doldurma
U
• Duruluk
- Gereksiz sözcük kullanmama.
K
Giriş Cümlesi Tamamlama
• Etkileyicilik
- Duygu düzeyinde değişiklik olur, kişide iz bırakır. • Kendinden önce bir cümlenin var olduğu izle-
nimi taşımaz.
• Süslülük • Bağlantı ögeleri ile başlamaz.
- Söz sanatlarına yer verme • Tanım, fikir ortaya atma, eleştiri başlatma ifa-
delerikullanılabilir.
• Doğallık
- Samimi, içten sohbet tarzı.
Paragraf
Orta Boşluğu Tamamlama • Değilse mutlaka yer değiştirmeli.
• Önceki ve sonraki cümlelere dikkat edilmeli- • 1. cümleyi bulduktan sonra anlam bağlantıları-
dir. nı kullanarak sıralama yap.
• Bağlayıcı ögelere dikkat et! • Göndermelere (bu, bu yüzden, bundan dolayı,
böylece) dikkat edersen cümleler arasındaki
E
• Bundan dolayı çünkü, ama, ancak, buna kar- bağlantıyı kolayca yakalarsın.
şın, öyle ise ifadeleri önemlidir.
Sonuç Cümlesi Tamamlama

9.
Ç
K
Parçayı İki Paragrafa Bölme
• Toparlayıcı ve özet niteliğindeki “kısaca, özet-
R
le, denilebilir ki” ifadelerine dikkat et!
• Paragrafın konusunu ve ana düşüncesini bul-
Ü
mak için ilk ve son cümlelere özellikle dikkat
• Önceki cümle ile anlam ilişkisi ara.
etmelisin.
T
• Kendinden sonra cümle olmadığı izlenimini
• Metinde geçen bir cümleye çok yakın bir ifade
yakala. seçenekler de verilebilir. Buldum diye sevin-
E
me!
İL
7. Sıralama
• Ana fikir o olmayabilir. Çünkü bu hataya düş-
KUTLU HOCA
meni bekleyeceklerdir.
• Bu soru tarzı bizden sıralama yaparak anlamlı
A
bir paragraf oluşturmamızı istiyor. • Açıklama, farklı bakış sunma, vurgulama ifa-
deleri için kullanılan “daha, kadar, en, -da, bu
C
yüzden” gibi sözcük ve eklere dikkat et.
• Bu paragrafta bir konu anlatılıyor ve biz bu ko-
nuyu tamamlayacağız. • Başlık bulma ve “hangi soruya karşılık söy-
O
lenmiştir” sorularında önce şık, sonra metin
okunmalıdır. Özellikle parçanın girişi bize bü-
H
• Bunu yaparken göndermelere; giriş, gelişme, yük ipucu verebilir.
sonuç cümlelerinin özelliklerine dikkat edece-
ğiz.
• Metinde anlatılanlar seçeneklerde başka ifa-
U
delerle yinelenebilir. Doğruyu yakalamalısın.
• İlk olarak giriş cümlesini bulmalıyız. Aşağıdakilere dikkat!
L
• Ardından da sonuç cümlesi belliyse yerleşti-
T
receğiz, belli değilse giriş cümlesinin devamı
olabilecek cümleyi seçeriz.
• Her okuduğuna inanmaz→ Sorgulayan
U
• Peşin hükümlü değildir→Ön yargısız
• Önceki cümlelerin sonu ve sonraki cümlelerin
K
başı bize anlamlı gelirse sıralamaya devam • Yalnızlığı severdi →Kendisiyle baş başa kalırdı
ederiz.
• Doğayla iç içe → kendini yeşile vuran biri
8. Yer Değiştirme
10. Olumsuz Soru Tipleri
• Yer değiştirme sorusunda, 1 numaralı cümle

• Mutlaka önce soru kökünü, sonra seçenekleri
giriş cümlesi ise hemen sabitle. oku. Ardından metne geç.
Paragraf
• Bu soru tiplerinde metinde olmayanı bul diyor!

Yani 4 seçenek metinde var. • Ana fikir, ilk veya son cümlede verilmemişse
demek ki paragrafın geneline sindirilmiştir. Bu
• Kesinlik ifadeleri olan şıklara dikkat et! durumda açıklayıcı, düşünce yönünü değişti-
rici ifadeler (böylece, o halde, bu yüzden, ama,
• Metinde değinilmeyen o şık olabilir. (Hiç - asla- kısacası) ana fikrin bulunmasına katkı sağla-
E
tümü - kesinlikle) yacaktır.
Ç
• Seçenekleri metinde buldukça ele, tabi cümle- 12. Çoklu Sorular
K
ler aynı olmaz. Eş, yakın anlamlı ifadeleri ya-
kala!
R
• Metin tek olmasına karşın sorularda metne ait
• Sakın kendi yorumunu yapma, gereğini yap! farklı özellikleri bulmanız istenmektedir.
• Paragrafın ilk ve son cümlesi seçeneklerde

çeldirici olarak yer alır, buna dikkat et!
T Ü
• Çoklu soruda soru köklerinden biri olumsuzsa
önce o sorudan başlayın.
• Olumsuz soru tiplerinde beş seçeneğin dördü
E
• Metni okumadan önce olumsuz sorunun seçe-
İL
metinde yer alan ifadelerdir. Ancak aynı cüm- neklerini okuyun.
KUTLU HOCA
lelerin seçeneklerde olması çok kolay görü-

neceğinden bu tarz sorularda cümleler farklı • Olumsuz soru tipi çözüm esaslarını burada da
A
sözcüklerde yeniden aynı anlama gelecek bi- uygulayın. Olumlu soru kökünde ise olumlu
çimde yazılır. soru tipi çözüm esaslarını uygulayın.
C
O
11. Asıl Anlatılmak / Vurgulanmak İstenen • Önce iki sorunun da soru kökünü oku.
H
• İlk, en, daha ifadelerine dikkat et! • Ne istediklerini anla ve metni tekrar tekrar
okumadan kurtul.
U
• Metnin geneline ilişkin yargı, metinde verilen
mesaj ana düşüncedir. • Sorularda olumsuz soru kökü varsa önce o
L
sorudan başla. Olumsuz soru tipi yaklaşımını
T
• Baskın anahtar sözcüklerile parçanın giriş ve yapıştır!
sonuç kısmına dikkat et!
U
• 2. soru için soru kökünü okuduktan sonra
• Anlatılmak istenen, vurgulanmak istenen so- anahtar sözcüklere odaklan, yardımcı düşün-
K
ruları konuyu değil ana fikri bulmasını ister. celeri tespit et.
Bu yüzden siz de cümlenin aynısını değil met-
nin verdiği bulmamız gerekir.
• Paragrafta anlatılanların bir bölümünü içeren
maddeler ana fikir olamaz hocam. Vee son.
Tebrikler başardın. :)
• Asıl anlatılmak istenen metnin geneline ait
yargıdır. Çoğunlukla son cümlelerde doğru-
dan veya dolaylı verilebilir.

Kutlu Hoca Vi̇deo Ders Ki̇tabi

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kutlu Hoca Vi̇deo Ders Ki̇tabi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TÜRKÇE TÜRKÇE TÜRKÇE TÜRKÇE

TÜRKÇE TÜRKÇE TÜRKÇE TÜRKÇE

telsiz ya da başka teknik sayısal veya elektronik yöntemlerle iletilmek

CEVAP ANAHTARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128

Ünlülerle İlgili Ses Olayları - Ayrıntı - Buyruk

ÖRNEK 2. Ünlü Türemesi

Yardımcı Eylem Gelirken Düşme

• - yor ekine dikkat edeceğiz. -ı, -i, -u, -ü sesleri

ÖRNEK 2. Ünsüz Düşmesi (Ses Yitimi)

•Kökte ünlü değişimi,sen ve ben sözcüklerinin BiL

DiKKAT - Karabük’e - Hasreti

• g – ğ değişimi yumuşama değildir.

Yukarıdaki cümlede aşağıdaki ses olaylarından

A) Sıkıntılar hüznümüzü artırıyor. A) Uzun ince bir yoldayım.

• Kök Sesteş ve Kökteş (ortak) sözcüklerin ayrımı

3. Ekler (Çekim Ekleri) Çokluk Eki

• Çekim Ekleri (Sözcüğün türünü ya da anlamını

• Aitlik ve üyelik bildirir.

- Çocuğun okulu uzaktaymış. • Belirtme/gösterme (-i)

İlgi Zamiri Eki/Aitlik Eki (-ki)

BiL - Yeni proje bizimkini heyecanlandırdı.

- Yazı yazmayı çok seviyor.

- Bu bisiklet seninkine benziyor.

- Bizi evde beklemek istedi. - Oyun oynadığına göre dersi bitmiş.

Ek Eylem Kişi Ekleri

• -idi • Kişi ekleri fiile gelir.

- Seni biraz zor duyuyorum. (şahıs)

ÖRNEK Türemiş Sözcük

- Kitaplık - Dikey ÖZELLiK

A - Soğuk bölgelerde, yaşam zorluklarla doludur.

- Giderek vurdumduymaz bir insan oldun.

I kinci konuyu da bitirdin,

A) Kitabından iki bölümü çıkarmış. A) Aşağı bakkaldaki elemanı işten çıkarmışlar.

C • Sözcükler, cümledeki bağlama göre somut/

• Topluluk adına -ler eki gelirse çoğul olur. BiL

- Pembe gül - İyi insan

• Sıfat ve zarfı karıştırma!

c. Soru Sıfatı Asıl Sayı Sıfatı

• Burada önemli olan soruya verdiğiniz cevap.

A Sıra Sayı Sıfatı

- Hangi çanta - Ne kadar soru

- Kazanmak için takımın ona ihtiyacı var.

“Bu, şu, o, bunlar, şunlar, onlar, ora, bura,

- Buralar çok değerlenir. - Ö

- Sınavda kaçıncı oldun?

K ÖRNEK b. Zaman Zarfı

TAKTİĞE GEL TAKTİĞE GEL

Zaman ifade eden sözcükler cümlede zarf

c. Yer-Yön Zarfı - Ders çalıştığı için çok az uyuyor.

LU • Soruya verilen cevabın zarf olduğu sözcüklerdir.

• gibi - Baharla birlikte her yer çiçek oldu.

C - Akşama gidiyormuş. (Şimdiki zamanın rivayeti)

- İyiydi (iyi idi)

• Fiillere gelen “-ma, -ış, -mak” ekleri ile sağla-

Sıfat-fiil (Ortaç) Zarf-fiil (Bağ-fiil/Ulaç)

- Tanıdık yüz arar dururum etrafımda. - C

TAKTİĞE GEL • Nesne-Yüklem ilişkisine Göre

- Buraya geldiğinizi biliyorum. (Nesne)

• Özne-Yüklem İlişkisine Göre

- Edilgen - Çocuklar bahçede oynadı.

- Dönüşlü - Konuşulan konuları ciddiyetsiz biçimde dinliyor.

• Konu tam olarak anlaşıldı.

- Uzun yıllar çalıştığım işten ayrıldım.

• - yor ekine dikkat edeceğiz. -ı, -i, -u, -ü sesleri

•Kökte ünlü değişimi,sen ve ben sözcüklerinin BiL

• Çekim Ekleri (Sözcüğün türünü ya da anlamını

C • Sözcükler, cümledeki bağlama göre somut/

• Burada önemli olan soruya verdiğiniz cevap.

• Fiillere gelen “-ma, -ış, -mak” ekleri ile sağla-

• Bazı fiiller ettirgen ve oldurgan yapılırken

• Cümledeki sorunun hangi ögeyi bulmak

• Yüklemin cümlede sonda olmamasına devrik

• Şart anlamı “-se, -sa” sağlayan eklerle veya

• Birden fazla cümlenin virgül veya noktalı vir-

• Bağlı cümle olması için iki yargılı cümleye ih-

I. ünler elimin çizdiği yerlerden akardı, üç kıta-

• Belirli bir tarih bildiren ay ve gün isimleri bü-

• Hayvanlara verilen özel isimler büyük harfle

• Kitap, dergi, gazete, tablo adları büyük harfle - İngiliz anahtarı

• T.C. (Türkiye Cumhuriyeti) ve T. (Türkçe) sade-

• Küçük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen

• “Baş” sözcüğü ile kurulan sıfat tamlamaları bi- - Yapboz

• Sıra sayıları ekle gösterildiklerinde rakamdan

• Öznenin yüklemden uzak kaldığı durumda öz-

• Anlamca birbirine bağlı cümlelerin sonunda

• Adreslerin yazımında, tarihlerde, dizeleri yan • Konuşmada davranış ve hareketleri betimle-