Türkçe Ve Türk Kültürü Öğreti̇mi̇

TÜRKÇE VE TÜRK KÜLTÜRÜ
TÜRKÇE VE
TÜRK KÜLTÜRÜ
ÖĞRETİMİ
TÜRKÇE VE TÜRK KÜLTÜRÜ ÖĞRETİMİ

Yazarlar
Özay KARADAĞ
Bayram BAŞ
BU KİTAPBU KİTAP
MİLLÎ EĞİTİM
MİLLÎBAKANLIĞINCA
EĞİTİM BAKANLIĞINCA
ÜCRETSİZÜCRETSİZ VERİLMİŞTİR
OLARAK OLARAK VERİLMİŞTİR
PARA İLE SATILAMAZ
PARA İLE SATILAMAZ
Bandrol Uygulamasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin

5 inci Maddesinin İkinci Fıkrası Çerçevesinde
Bandrol Taşıması Zorunlu Değildir.
TÜRKÇE VE
TÜRK KÜLTÜRÜ
ÖĞRETİMİ
Yazarlar
Özay KARADAĞ
Bayram BAŞ
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI YAYINLARI......................................................................7172
M�� M ��
YARDIMCI YAYINLARI
VE KAYNAK KİTAPLAR ................................................................................
DİZİSİ................................................................1312
DERS ��TAPLARI �� ......................................................................................................
Her �� l�� ve Millî ��i�i� ��l�� aittir. �i�� metin, soru ve
��ill��i�� de olsa �i��i� surette �l�� l��
<D]DUODU
��
��
*|UVHO TDVDUÕP 8]PDQÕ

Demet ��
ISBN: 978-975-11-5101-8
Baskı
ISBN:
Sistem Ofset Bas. Yay. San. ve Tic. Ltd. Şti.
Strazburg Cad. No: 31/17 Sıhhiye / ANKARA
ANKARA 2019
òò1'(.ò/(5
ÖN SÖZ .......................................................................................................................................................................................................................................................... 3
1. TÜRKÇE VE TÜRK KÜLTÜRÜ ÖĞRETİMİ ................................................................................................................................................................9

1.1. Türkçe ve Türk Kültürü Ders Materyallerinin Özellikleri ............................................................................................................................ 11
1.1.1. Türkçe ve Türk Kültürü Hazırlık Kitapları .................................................................................................................................................. 11
1.1.2. Türkçe ve Türk Kültürü Ders Kitapları......................................................................................................................................................... 12
2. TÜRKÇE/TÜRK KÜLTÜRÜ DERSİ MEVCUT DURUM ANALİZİ .....................................................................................................19
3. ÇOK KÜLTÜRLÜ ORTAMDA ÖZ GÜVEN İNŞASIYLA İLGİLİ TEMEL STRATEJİLER ................................................. 27

3.1. Çok Kültürlülük: Bir Tanımdan Daha Ötesi ......................................................................................................................................................... 27
3.2. Sorunların Tasnifi: Çok Kültürlü Ortamda Türk Çocuklarının Yaşadıkları Açmazlar ............................................................. 27
3.3. Temel Stratejiler: Örnek Olaylar ve Çözümler................................................................................................................................................... 27
3.3.1. Sosyalleşme Açmazı ...............................................................................................................................................................................................28
3.3.2. Dil Yetersizlikleri.........................................................................................................................................................................................................28
3.3.3. Kültürel Yabancılaşma ve Aidiyetlik Sorunu ........................................................................................................................................29
3.3.4. Yanlış Tanıma Biçimlerine Dönük Stratejiler......................................................................................................................................... 31
3.3.5. Öz Güven İnşası.......................................................................................................................................................................................................... 32
4. TÜRK KÜLTÜRÜ VE TARİHİ ÖĞRETİMİ ................................................................................................................................................................ 34
5. BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA TÜRKÇE ÖĞRETİMİ ................................................................................................................................ 36

5.1 Birleştirilmiş Sınıflarda Kullanılabilecek Yöntem ve Teknikler ...............................................................................................................39
5.1.1 Soru Cevap......................................................................................................................................................................................................................39
5.1.2 Drama .................................................................................................................................................................................................................................39
5.1.3 Söz Korosu ......................................................................................................................................................................................................................39
5.1.4 Cümle Tamamlama...................................................................................................................................................................................................39
5.1.5 Model Olma ...................................................................................................................................................................................................................39
5.1.6 Pekiştirme ve Övme.................................................................................................................................................................................................39
5.1.7 Birden Çok Uyaran Kullanma ............................................................................................................................................................................39
5.2. Birleştirilmiş Sınıflara Yönelik Ortak Öğrenme ve Öğretme Ortamları .........................................................................................40
5.2.1. Adını Söyle ..................................................................................................................................................................................................................... 41
òò1'(.ò/(5
5.2.2. Kendimle Konuşuyorum ..................................................................................................................................................................................... 41

5.2.3. Arkadaşımla Konuşuyorum .............................................................................................................................................................................. 41
5.2.4. Ben Kimim? ................................................................................................................................................................................................................... 41
5.2.5. Canlandırıyorum ....................................................................................................................................................................................................... 41
5.2.6. Şapka Bende ................................................................................................................................................................................................................ 41
5.2.7. Topu Yakala.................................................................................................................................................................................................................... 42
5.2.8. Tekrar Et, Kelime Ekle ............................................................................................................................................................................................. 42
5.2.9. Görseli Anlat ................................................................................................................................................................................................................. 42
5.2.10. İstop ................................................................................................................................................................................................................................. 42
5.2.11. Afiş Yapıyoruz ........................................................................................................................................................................................................... 42
5.2.12. Konuşma Halkası ................................................................................................................................................................................................... 42
5.2.13. Sevdiklerim ................................................................................................................................................................................................................ 43
5.2.14. Yemek Yapalım......................................................................................................................................................................................................... 43
5.2.15. Farkı Ne? ....................................................................................................................................................................................................................... 43
5.2.16. Kim, Nerede? ............................................................................................................................................................................................................. 43
5.2.17. Saklananı Bul............................................................................................................................................................................................................. 43
5.2.18. Harfleri Seslendir ................................................................................................................................................................................................... 43
5.2.19. Harfleri Sen de Yaz ................................................................................................................................................................................................ 43
5.2.20. Ben Yazdım, Sen Kontrol Et ............................................................................................................................................................................ 44
5.2.21. Eş/Zıt Anlamlısını Söyle .................................................................................................................................................................................... 44
5.2.22. Formu Dolduralım ................................................................................................................................................................................................ 44
5.2.23. Dergi Okuyoruz ....................................................................................................................................................................................................... 44
6. DİL İŞLEVLERİNİN EĞİTİMİ..............................................................................................................................................................................................45
7. TÜRKÇE VE TÜRK KÜLTÜRÜ DERSİNDE KULLANILACAK KELİME LİSTELERİ ..........................................................50

7.1. Öğretime Yönelik 1250 Kelime Listesi ....................................................................................................................................................................50
7.2. TS Corpus Derlemi En Sık 1000 Kelime Listesi .................................................................................................................................................50
7.3. Tematik Kelime Listesi.........................................................................................................................................................................................................50
7.4. Kavram Alanları Yazılımı ....................................................................................................................................................................................................50
òò1'(.ò/(5
8. TÜRKÇE VE TÜRK KÜLTÜRÜ DERSİNDEKİ TEMALARA YÖNELİK ETKİNLİK ÖRNEKLERİ ............................. 53
8.1. Temalara Yönelik Ortak Etkinlikler ............................................................................................................................................................................ 54
8.1.1. “Ben ve Ailem” Teması Ortak Etkinlikleri ................................................................................................................................................. 54
8.1.2. “Çevre, Farklılıklar ve Birlikte Yaşama” Teması Ortak Etkinlikleri ........................................................................................... 64
8.1.3. “Oyun ve Eğlence” Teması Ortak Etkinlikleri ........................................................................................................................................ 74
8.1.4. “Bayramlar ve Kutlamalar” Teması Ortak Etkinlikleri...................................................................................................................... 82
8.1.5. “Gezelim, Görelim” Teması Ortak Etkinlikleri ....................................................................................................................................... 94
8.1.6. “Geçmişe Açılan Kapı” Teması Ortak Etkinlikleri............................................................................................................................. 104
8.1.7. “Sanat ve Edebiyat” Teması Ortak Etkinlikleri .................................................................................................................................. 111
8.1.8. “İnsan ve Doğa” Teması Ortak Etkinlikleri............................................................................................................................................ 124
8.2. Kelime Öğretimi Etkinlikleri........................................................................................................................................................................................ 133
KAYNAKLAR ....................................................................................................................................................................................................................................... 145
EK 1: ÖĞRETİME YÖNELİK 1250 KELİME LİSTESİ ......................................................................................................................................148
EK 2: ÖĞRETİME YÖNELİK 1250 KELİMELİK HEDEF KELİME LİSTESİ (ALFABETİK LİSTE) ............................160
EK 3:YAZILI TÜRKÇENİN KULLANIM SIKLIĞINA GÖRE 1000 KELİME LİSTESİ........................................................... 172
EK 4: YAZILI TÜRKÇEDE EN SIK KULLANILAN 1000 KELİME (ALFABETİK LİSTE) ................................................... 182
EK 5: TEMATİK KELİME LİSTESİ ..................................................................................................................................................................................... 192

6
ÖN SÖZ
Türkçe ve Türk Kültürü dersi, Türkiye dışında yaşayan Türk çocuklarının ana dillerini edinme süreçlerine
eğitsel ve örgün bir katkı sağlama yönünde oluşturulmuş önemli bir eğitim ortamıdır. Ana dilini öğrenme
gereksinimi ve bu durumun eğitim dilini doğrudan destekleyen bir süreç olduğuna dair bilimsel çıktılar, Türkçe
ve Türk kültürünün öğretiminin önemini ortaya koymaktadır. Bu doğrultuda MEB tarafından yürütülen bir
proje kapsamında ilkokul ve ortaokul sürecini kapsayan, sekiz seviyeye yönelik olarak hazırlanan Türkçe ve
Türk Kültürü dersi kitapları ve bu derslerde Türkçeyi hiç bilmeyen öğrenciler için iki seviye olarak geliştirilmiş
hazırlık kitapları çalışmalarına yönelik tanımlayıcı bilgiler sunmak ve bu çalışmaların akademik alt yapısını
ortaya koymak bir gerekliliktir. Elinizdeki çalışma bu gerekliliğin akademik yönde göstergesi durumundaki bir
ürün olarak öğrenci, öğretmen, aile ve alan uzmanlarına rehber olma özelliği taşımaktadır. Çalışma sekiz bölüm
altında yapılandırılmıştır.
Birinci bölümde Türkçe ve Türk Kültürü öğretiminin önemine değinilmiş, Türkçe ve Türk Kültürü dersine
yönelik hazırlanmış hazırlık kitapları ve ders kitaplarının temel özellikleri tanıtılmıştır. İkinci bölümde 2017
yılında MEB tarafından bir proje çerçevesinde ele alınan Türkçe ve Türk Kültürü dersinin mevcut durum analizi
özetlenmiştir. Üçüncü bölümde çok kültürlü ortamlarda eğitim sürecinin inşasına yönelik temel stratejiler
çözüm önerileri doğrultusunda tanımlanmıştır. Dördüncü bölümde Türk kültürü ve tarih öğretiminin önemi
üzerine temel ilkeler belirlenmiştir. Beşinci bölümde ekseriyetle birleştirilmiş/karma sınıflarda yürütülen
Türkçe ve Türk Kültürü derslerinde kullanılabilecek temel yöntem ve teknikler tanıtılmış, karma sınıflarda tüm
seviyelere yönelik olarak kullanılabilecek ortak etkinlik tipleri tanıtılmıştır. Altıncı bölümde günlük hayatta dil
kullanımlarına karşılık gelen ve sıkça kullanılan dil işlevleri örneklendirilmiştir. Yedinci bölümde Türkçe ve Türk
Kültürü dersine yönelik öğretim ortamlarında kullanılabilecek öğretime yönelik kelime listeleri sunulmuştur.
Bu bölümde Türkçe derlem temelli en sık kullanılan kelimeler liste olarak sunulmuş, tematik bir kelime listesi
oluşturulmuş ve bu proje için geliştirilmiş kavram alanları yazılımı tanıtılmıştır. Sekizinci bölümde Türkçe ve
Türk Kültürü Dersi Öğretim Programı’nda belirlenen sekiz temaya yönelik her sınıf seviyesi için ortak olarak
kullanılabilecek etkinlikler verilmiş ve bunun yanında kelime öğretimine yönelik etkinlik örnekleri gösterilmiştir.
Çalışmanın Kaynakça bölümünün ardında yer alan eklerde yedinci bölümde sözü edilen kelime listeleri
sunulmuştur.
Çalışmanın oluşturulması sürecinde Türkçe ve Türk Kültürü dersine yönelik ders kitaplarını hazırlayan
akademisyenlerin, bu derse yönelik bilimsel faaliyet yürüten alan uzmanlarının, Türkçe ve Türk Kültürü dersini
yürüten öğretmenlerin, proje sürecinde idari yöndeki yönlendirmeleri ile birçok açmazı ortadan kaldıran Millî
Eğitim Bakanlığının ilgili birimlerinin katkısı yadsınamaz. Hepsine içten teşekkür ederiz. Çalışmanın yurt dışında
yaşayan Türk çocuklarının ana vatanla bağlarını güçlendirmede önemli yeri olan Türkçe ve Türk Kültürü dersi
için akademik bir kaynak olmasını, bu alanda yapılandırılacak ve geliştirilecek tüm çalışmalara destek olmasını
diliyoruz.
Özay KARADAĞ
Bayram BAŞ
6
6
1. TÜRKÇE VE TÜRK KÜLTÜRÜ ÖĞRETİMİ

Birey açısından dil, bilişsel gelişimin en önemli unsuru olmanın yanı sıra bireyin çevresini kuşatan toplumla
bağlar kurmasını ve içine doğduğu kültürü kazanmasını sağlayan temel araçtır. İnsanın sahip olduğu dil
öğrenme potansiyeli, gelişim sürecinde doğal biçimde dilin kazanılmasını sağlamaktadır. Ülke dili ile anne ve
babanın aynı dile sahip olduğu şartlarda, çocuğun doğal biçimde kazandığı ve çevresiyle en güçlü bağlarını
kurduğu ana dilinin örgün eğitim sürecinde geliştirilmesi hedeflenir. Bu bakımdan her ülkede ana dili eğitimi,
eğitim sisteminin odağını oluşturur.
Ailenin kendi dilinden farklı bir dilin kullanıldığı ülkede yaşaması, anne veya babanın farklı ana diline sahip
olması gibi durumlar ise çocuk açısından iki dillilik durumunu ortaya çıkarmaktadır. Bu durumda çocuğun
sahip olduğu her iki dilin de geliştirilmesi gerekir. İki dilli bireylerin ana vatanları dışındaki ortamlarda kendi
ana dillerini edinmelerine ve öğrenmelerine imkân sağlanmalıdır. Türkçenin, Türkiye dışında doğan ya da
yetişen bir birey tarafından ana dili olarak edinilmesi veya öğrenilmesi yaygın eğitim ortamları yanında örgün
ortamlarda da doğru şekilde planlanmayı gerektirir.
20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren sosyo-ekonomik nedenlerle dünyanın farklı bölgelerine başlayan işçi
göçü, günümüzde sayısı milyonları bulan Türk insanının Türkiye dışında bulundukları yerlerde ana dillerini
öğrenme ihtiyaçlarını ortaya çıkarmıştır. Bu doğrultuda özellikle son 50 yıl içinde oluşan ana dili öğrenimiyle
ilgili sorunları doğru tanımlama ve bu sorunlara çözüm geliştirme amacıyla konuyla ilgili pek çok bilimsel
araştırma yapılmış, sosyal ve politik önlemler alınmış, farklı eğitim politikaları geliştirilmiştir. Tarihsel süreç
içinde alınan bu önlemler ve geliştirilen politikalar, Türkçenin ana dili olarak dünya üzerinde öğretilmesinde
belirli yolun kat edilmesine önemli katkılar sağlamış olmakla birlikte doğası gereği çok boyutlu olan soruna
köklü çözümler getirememiştir.
Yurt dışında yaşayan Türklerin kültürel manada geliştirdiği korunma refleksi ile bulundukları yerdeki yaşam
şartlarının dayattığı istihdam durumu, ana dili öğrenme ihtiyacını isteklilik ötesinde farkındalık kazanacak hâle
tam olarak getirememiştir. Bu durumun, birden farklı olmak üzere özellikle psikolojik, sosyal ve ekonomik
boyutları, karmaşık hâlde olan ana dili öğrenme problemini zaman zaman daha da karmaşık hâle getirmiştir.
Türkiye dışında yaşayan Türk insanının ana dillerini bulundukları ülkelerde örgün yolla kazanmaları ve
öğrenmeleri önemli bir sorun olarak ortaya çıkmaktadır.
1960’lı yılların başından itibaren özellikle Avrupa ülkelerine başlayan işçi göçü, ekonomik getiriyi doğal olarak
öncelemesi sebebi ile eğitimin yer yer ikinci plana atılmasına neden olmuştur. Türk insanının ana dillerini örgün
ortamlarda öğrenebilmeleri için Millî Eğitim Bakanlığı ile ilgili ülkeler arasında ikili anlaşmalar çerçevesinde
Türkçe ve Türk Kültürü dersi ihdas edilmiştir. Bu derslere yönelik geliştirilmiş eğitim - öğretim materyallerinin
niteliği de bu sürece etki etmiştir.
Türkçenin ana dili olarak Türkiye dışında iki dilli insanımıza öğretimi hususunda oluşan problemleri
temelde iki başlık altında toplamak mümkündür. Bunlardan birincisi yukarıda da dile getirildiği üzere Türk
insanının bulunduğu bölgedeki sosyo-ekonomik şartlarının ve ana dili eğitiminin gerekliliği konusundaki
farkındalıklarının kabul edilebilir düzeyde olmamasıdır. İkincisi ise Türkçenin iki dillilere öğretimi hususunda
geliştirilmiş eğitim ortamlarının tamamının doğru amaçlarla hazırlanmamış olması ve farklı bölgelerdeki
ihtiyaçları dikkate almadan, yapılandırılıp hedef kitleye göre seviyelendirilmemesidir.
Yurt dışındaki Türk çocukları çok dilli ve çok kültürlü ortamlarda yaşamlarını sürdürmektedir. Yurt dışında
dünyaya gelen ve dil edinimi sürecinde Türkçenin yanı sıra yaşadıkları ülkenin diline maruz kalan Türk çocukları
iki dilli olarak gelişmektedir. 4 yaş dolaylarında okul öncesi eğitimine başlayan çocuklar, bazı ülkelerde bu
dönemden bazı ülkelerde ilkokul döneminden itibaren yabancı dil eğitimi almaya başlayarak çok dilli hâle
gelmektedir. Eğitim sistemi içinde, yaşanılan ülke dilinin yanı sıra bir başka yabancı dilin öğretimi sistematik
olarak gerçekleşirken çocukların Türkçe gelişimleri genellikle aile ve Türkçe konuşan yakın çevre etkisiyle
devam etmektedir.
6
Ana dili edinimi sürecinde çocukların maruz kaldıkları Türkçe ortamları farklılıklar göstermektedir. Aile içi
iletişimde hangi dilin kullanıldığı, Türkçenin veya yaşanılan ülke dilinin baskınlığı, çocukların maruz kaldığı
Türkçenin düzeyi, bazı ailelerde dil ediniminin kritik dönemlerinde Türkçenin hiç kullanılmaması vb. durumlar
Türk çocuklarının Türkçe düzeylerinin farklılaşmasına yol açmaktadır. Yurt dışında yaşayan çocukların gündelik
yaşamlarında Türk kültürünün unsurlarıyla karşılaşma ihtimalleri de sınırlıdır. Bu açıdan yurt dışında yaşayan
Türk çocuklarına Türkçelerini geliştirme ve Türk kültürünü etkin bir biçimde tanıma imkânı sağlanması büyük
önem taşımaktadır.
Yurt dışındaki Türk çocuklarının, Türkiye ve Türk kültürüyle bağlarını en yüksek düzeyde Türkçe
oluşturmaktadır. Dil, kimliğin ayrılmaz bir parçasıdır ve ana diline sahip olan bireyler, her şartta kendi ulusal
kimliklerini koruyarak yeni kuşakların kimlik inşasını mümkün kılabilir. Bu açıdan çocukların etkin bir biçimde
Türkçe anlama ve anlatma becerilerini kullanabilmeleri, yurt dışındaki Türklerin birbirleriyle iletişimleri açısından
önemli olduğu kadar ana vatandaki akrabaları ve yakınları ile etkileşimi sürdürmeleri açısından da son derece
önemlidir. Bu sebeple yurt dışında gerçekleştirilen Türkçe eğitimi büyük anlam taşımaktadır.
Yurt dışında yaşayan Türk çocuklarının eğitim sistemi içinde Türkçelerini geliştirebilecekleri, Türk kültürünü
ve özelliklerini öğrenebilecekleri yegâne ders Türkçe ve Türk Kültürü’dür. Türk çocuklarının seçmeli olarak
aldıkları Türkçe ve Türk Kültürü dersi, onların ana vatan Türkiye ile bağlarının korunması ve güçlendirilmesi
bakımından çok değerlidir. Türkiye ile ilgili ülkeler arasında yapılan anlaşmalar çerçevesinde, Millî Eğitim
Bakanlığının yurt dışı teşkilatı aracılığıyla gerçekleştirilen bu ders, gerek yurt dışında yaşayan vatandaşlarımız
gerek ülkemiz açısından büyük önem taşımaktadır.
Yurt dışında yaşayan çocuklarımızın Türkçe ve Türk Kültürü dersini seçmeleri ve gönüllü olarak bu derse
devam etmeleri hem Millî Eğitim Bakanlığımıza hem de bu dersi yürütmekle görevli olan öğretmenlerimize
büyük bir sorumluluk yüklemektedir. Derse, devam eden öğrencilerin Türkçe ve Türk kültürüyle ilgili bilgi, beceri,
tutum ve değer kazanmaları başta kendilerini, sonra ailelerini ve yaşadıkları ülkelerdeki Türk toplumunu mutlu
etmektedir. Bu ders aracılığıyla Türkçe, Türkiye ve Türk kültürüyle bağları güçlenen çocukların daha yüksek
bir öz güvenle içinde yaşadıkları toplumlarda her bakımdan daha başarılı olacağı açıktır. Bu sebeple Türkçe
ve Türk Kültürü dersine devam eden öğrencilerin keyif alarak gelişecekleri bir eğitim ortamı oluşturulmalıdır.
Öğrencilerin dersi gereksiz görmelerine, kendilerine bir faydası olmadığı algısının oluşmasına yol açacak tutum
ve davranışlar konusunda öğretmenlerin çok titiz olması gerekir. Derse öğrencilerin katılması çok değerlidir ve
bu fırsatın öğretmenler tarafından verimli bir şekilde değerlendirilmesi, aynı öğrencilerin sonraki yıllarda dersi
tekrar seçmelerine ve istekli olarak derse devam etmelerine aracılık edecektir.
Türkçe ve Türk Kültürü dersinin seçmeli statüsü, okul başarısına etkisinin olmaması ve özellikle birleştirilmiş
sınıf ortamında gerçekleştiriliyor olması öğretmenlerin işini oldukça güçleştirmektedir. Zikredilen durumların
gerek sınıf yönetimine gerekse dersin hedeflerine ulaşmada etkisi büyüktür. Farklı sınıf veya yaş seviyelerinden
ve farklı Türkçe yeterliliklerine sahip öğrencilerin bir araya geldikleri öğrenme ortamında, öğretmenin birçok
değişkeni kontrol altına alma mecburiyeti ortaya çıkmaktadır. Türkçe ve Türk Kültürü sınıfında, tüm öğrencilerin
keyif alabileceği bir eğitim ortamının oluşturulması öğretmenlerin sorumluluğundadır.
Türkçe ve Türk Kültürü dersi, her yönüyle Türk kültürünün yurt dışında yaşayan Türk çocuklarına tanıtılmasına
aracılık etmelidir. Türk kültürü bütünüyle çocuklarımızın gurur duyabilecekleri özellikleri taşımaktadır.
Kültürümüzün evrensel niteliklerinin yanı sıra bizi biz yapan özellikleri, bu ders aracılığıyla Türk çocuklarına
aktarılmalıdır. Çocukların kendi kültürlerini daha iyi tanımaları öz güvenlerinin gelişmesi açısından büyük
önem taşımaktadır.
Millî Eğitim Bakanlığı tarafından Türkçe ve Türk Kültürü dersine ilişkin sorunları belirlemek ve elde edilen
bulgulardan hareketle bir öğretim programı hazırlamak üzere 2017 yılında “Türkçe ve Türk Kültürü Dersi
Mevcut Durum Analizi” isimli bir rapor hazırlanmıştır. Rapor, Almanya, Fransa ve İsviçre’de gerçekleştirilen saha
çalışmasında elde edilen bulgulardan hareketle oluşturulmuştur. Raporda ortaya konan bulgular Türkçe ve
Türk Kültürü Dersi Öğretim Programı’nın geliştirilmesine temel oluşturmuş ve 2018 yılında öğretim programı
geliştirilmiştir. Öğretim programı geliştirilirken, Türkçe ve Türk Kültürü dersinin seçmeli statüsü ve haftada iki
10
6
ders saati olarak birleştirilmiş sınıf düzeninde gerçekleştirilmesi dikkate alınarak 2009 yılında geliştirilen öğretim
programından farklı bir yol izlenmiştir. Programda Türkçe dil becerilerine yönelik kazanımlar oluşturulurken
Türk kültürü unsurlarının aktarımı için tema zemini kullanılmıştır.
Türkçe ve Türk Kültürü Dersi Öğretim Programı’nda belirlenen temalar şunlardır: 1. Ben ve Ailem, 2. Çevre,
Farklılıklar ve Birlikte Yaşama, 3. Oyun ve Eğlence, 4. Bayramlar ve Kutlamalar, 5. Gezelim Görelim, 6. Geçmişe
Açılan Kapı, 7. Sanat ve Edebiyat, 8. İnsan ve Doğa. Temalar her sınıf seviyesi için aynıdır. Düzeyler arasındaki
farklılaşma alt temalarda sağlanmıştır. Öğrencilerin gelişim özelliklerine göre alt temalar sarmal mantıkla zorluk
düzeyi aşamalı olarak artacak biçimde seviyelere dağıtılmıştır. Bu dağılım öğretim programında yer almaktadır.
Tema zemininde gerçekleşmesi beklenen öğrenmeler Türk Kültürü ve Tarihi Öğretimi başlığı altında sunulan
bölümde ayrıntılı olarak açıklanmıştır.
1.1. Türkçe ve Türk Kültürü Ders Materyallerinin Özellikleri

Türkçe ve Türk Kültürü ders materyalleri yurt dışında yaşayan Türk çocuklarının ihtiyaçları dikkate alınarak
hazırlanmıştır. Materyaller temel olarak iki gruba ayrılmaktadır: Türkçe ve Türk Kültürü Hazırlık kitapları ve
Türkçe ve Türk Kültürü Seviye kitapları.
1.1.1 Türkçe ve Türk Kültürü Hazırlık Kitapları

Hazırlık kitapları Hazırlık 1 ve 2 olmak üzere iki gruptur. Bu kitaplar, Türkçeyi hiç bilmeyen çocuklar için
hazırlanmıştır. Türkçe ve Türk Kültürü dersine katılan bazı öğrenciler Türkçeyi hiç bilmemektedir. Hazırlık kitapları
çeşitli sebeplerle aile ortamında temel düzeyde Türkçe yeterliliklerine sahip olamayan Türk çocuklarına bu
yeterlilikleri kazandırmayı hedeflemektedir. Ayrıca -çok sık olmamakla birlikte- bu dersi yabancı öğrenciler de
seçebilmektedir. Hazırlık kitapları, Türk çocuklarının yanı sıra derse katılan yabancı öğrencilere temel düzeyde
Türkçe yeterlilikleri kazandırmayı hedeflemektedir.
Türkçe ve Türk Kültürü Hazırlık kitapları Diller İçin Avrupa Ortak Öneriler Çerçevesi (2013) temel dil kullanımı
(A1-A2) yeterlilikleri dikkate alarak hazırlanmıştır. Öğrencilerin Türkçe ve Türk Kültürü seviye kitaplarını
takip edebilmeleri için temel dil kullanımı düzeyinde Türkçe yeterliliklerine sahip olması gerekmektedir.
Öğretmenler, hiç Türkçe bilmeyen öğrenciler için bu kitapları kullanmalıdır. Öğrenciler bu kitapları tamamlayıp
temel düzeyde Türkçe kullanıcısı hâline geldikten sonra seviye kitaplarına geçebilir.
Türkçe ve Türk Kültürü dersine öğrencilerin başlama yaşları farklılık göstermektedir. Bazı öğrenciler ilkokul
birinci sınıf düzeyinden itibaren bu derse başlarken bazı öğrenciler ileri sınıf seviyelerinde bu derse katılmaktadır.
Bu öğrencilerin derse katıldıkları dönemde yaşadıkları ülke dilinde okur-yazar olup olmama durumunu ortaya
çıkarmaktadır. Bu durum hazırlık kitaplarının kullanımı konusunda farklılıklar yaratmaktadır.
Yaşadıkları ülke dilinde okur-yazar olmadan Türkçe ve Türk Kültürü dersine katılan öğrencilerin Türkçe ve
Türk Kültürü Hazırlık kitaplarını kullanarak temel düzey Türkçe dil yeterliliklerini kazanabilmeleri için temel
okur-yazarlık eğitimini tamamlamaları beklenmelidir. Temel okur-yazarlık eğitimini tamamlayan çocukların
Türkçe ve Türk Kültürü 2 kitabı içinde yer alan ilk 5 temadaki Türkçe okuma yazma öğretimi sürecini
tamamlaması gerekir. Hazırlık kitapları bu sürecin sonunda kullanılabilir hâle gelmektedir.
Türkçe ve Türk Kültürü dersine ileri sınıf seviyelerinde ilk kez katılan öğrenciler için öncelikle Türkçe okuma-
yazma sürecinin tamamlanması gerekir. Bu amaçla Türkçe ve Türk Kültürü 2 kitabı içinde yer alan ilk 5 temadaki
Türkçe okuma yazma öğretimi bölümünden yararlanılabilir. Öğrencilerin yaş ve hazırbulunuşluk düzeyi dikkate
alınarak Türkçe okuma-yazma öğretimi süreci hızlandırılabilir. Bu tip öğrenciler için Hazırlık kitapları bu sürecin
sonrasında kullanılmalıdır.
Türkçe bilmeden derse katılan öğrencilere, haftada iki ders saati içinde A1-A2 düzeyi dil yeterliliklerini
kazandırmak için gerekli zaman verilmelidir. Hazırlık ders kitaplarının her biri ortalama 80-100 saatlik içeriğe
sahiptir. İçerikler dikkate alındığında hazırlık ders kitaplarının her birine bir eğitim-öğretim yılı zaman ayrılması
11
6
gerekir. Öğretmenlerin öğrencilerle dernekler veya başka ortamlarda bir araya gelme koşulları oluştuğunda
80-100 saat aralığı dikkate alınmalıdır.
Hazırlık kitapları ders kitabı, çalışma kitabı ve öğretmen kitabı olmak üzere üçlü bir set olarak tasarlanmıştır.
Hazırlık kitaplarında yurt dışındaki şartlar dikkate alınarak bireysel öğrenmeyi desteklemek esas alınmış olmakla
birlikte özellikle ders kitaplarının kullanılmasında öğretmen rehberliği büyük önem taşımaktadır. Özellikle
Türkçe ve Türk Kültürü Hazırlık 1 ve 2 Ders Kitabı sınıf ortamında ağırlıklı olarak kullanılacakları varsayımı
ile hazırlanmıştır. Çalışma kitapları ise öğrencilerin bireysel ve aile iş birliği ile gerçekleştireceği çalışmalara
yer vererek öğrenmenin sınıf dışına aktarılmasını hedeflemektedir. Bu noktada aile iş birliği çok değerlidir.
Öğretmeler gerek ders kitaplarında yer alan etkinliklerin tekrarında gerekse çalışma kitabındaki uygulamaların
gerçekleştirilmesinde ailelerin desteğini sağlamaya yönelik tedbirleri almalıdır.
Öğretmen kitabı ders ve çalışma kitaplarındaki soru ve etkinliklerin cevaplarıyla birlikte öğretmenlere
yönelik yönlendirmeler içermektedir. Hazırlık kitaplarının nasıl kullanılacağına ilişkin bilgilerle başlayan
öğretmen kitabı içerdiği rehberlik edici bu yönlendirmeler dolayısıyla önem taşımaktadır.
1.1.2. Türkçe ve Türk Kültürü Ders Kitapları

Türkçe ve Türk Kültürü Dersi Öğretim Programı’nın (2018) tasarımında sınıf yerine seviye tanımlamasına
gidilmiştir. Bunun sebebi ülkelerin okul sistemleri arasında farklılıklar bulunması ve derse katılan öğrencilerin
düzeylerinin farklılıklar göstermesidir. Bu sebeple öğretim programı yapılandırılırken temel eğitime karşılık
gelecek sekiz seviye esas alınmıştır. Dinleme, konuşma, okuma ve yazma kazanımları; sarmal yapıda, sekiz
seviyeye göre -sayısı ve zorluğu hiyerarşik biçimde artan bir şekilde- düzenlenmiştir. Öğretim programında tarih
ve kültürle ilgili unsurlar tema ve alt temalarla verilirken Türkçe dil becerilerinin geliştirilmesi için kazanımlar
oluşturulmuştur.
Öğretim programında, Türkçe temel dil becerilerinin 1-4. seviye kazanımları temel kişiler arası iletişim
becerileri dikkate alınarak oluşturulmuştur. Programda çıkarım, karşılaştırma, sınıflandırma, sentezleme,
değerlendirme gibi bilişsel akademik dil yeterliliği ile ilgili kazanımlar ise 5-8. seviyelerde ve zorluğu aşamalı
olarak artan bir şekilde düzenlenmiştir.
Türkçe ve Türk Kültürü kitapları öğretim programına bağlı olarak her seviye için bir kitap olarak hazırlanmıştır.
Ders kitapları sınıf içi öğrenmenin yanı sıra bireysel veya grup çalışmalarına uygun olacak biçimde senaryo
tabanlı olarak oluşturulmuştur. Bu bakımdan geleneksel ders kitaplarından farklılık göstermektedir. Her
seviyede her tema için bazen kahraman anlatıcılı bazen de hâkim anlatıcılı senaryolaştırma söz konusudur.
Böylelikle her bir tema ilgili seviye kitabı içinde bir senaryo bütünlüğü oluşturmaktadır.
Seviye kitaplarının hepsinde tema sıralaması aynıdır. Ancak kitapların içerikleri sınıf seviyesine göre
farklılaşmaktadır. Bu da farklı seviyelerdeki öğrencilerin her hafta aynı tema üzerinde farklı içeriklerle
karşılaşmasına ve seviyesine uygun etkinlikler yapmasına imkân sağlamaktadır. Öğretmenlerden beklenen
aynı temada seviyelere göre farklılaşan içerikleri yaş düzeyine uygun olarak öğrencilerin edinmesine ve yaş
düzeyine uygun Türkçe dil etkinliklerini gerçekleştirmesini sağlamaktır. Öğretmenlerden zaman zaman
herhangi bir seviyedeki bir metin ve uygulamalarını genelleştirerek öğrenci grubunun tümüne uygulamasıdır.
Öğrencilerin seviyelendirilmesinde bulundukları yaş grubu önemli bir göstergedir. Ancak öğretmenler
öğrencilerin düzeyini dikkate alarak yeni bir seviyelendirmeye gidebilir. Bu bakımdan bir alt veya bir üst seviye
kitabı öğrencilere verilebilir. Bu seviyelendirmede öğrencilerin dil düzeyleri önemli bir göstergedir. Bunun için
Birleştirilmiş Sınıflarda Türkçe Öğretimi bölümünde verilen basit ölçekler kullanılabileceği gibi Ek’te verilen
ayrıntılı ölçeklerden de yararlanılabilir. Ancak yurt dışında yaşayan çocuklar açısından dikkat edilmesi gereken
bir diğer husus dünya bilgisidir. Öğrencinin Türk kültürüne yönelik hazırbulunuşluğunun yeterli olmadığı
durumlarda alt seviye kitaplarından yararlanmak söz konusu olabilir.
12
6
Seviye kitaplarının hazırlanma mantığı bakımından özellikleri şunlardır:

Türkçe ve Türk Kültürü 1 Ders Kitabı: Bu kitap birinci seviyeye yöneliktir. Henüz okuma yazma bilmeyen
6-7 yaş öğrencileri için hazırlanmıştır. Kitabın tamamında dinleme, konuşma; çizme, boyama, tamamlama
(çizgi, resim, şekil vb.) çalışmalarına yer verilmiştir. Çocuklar yaşadıkları ülkelerde ilk okuma yazma eğitimine
yeni başladıklarından erken okuryazarlık becerilerinin geliştirilmesi hedeflenmiştir. Hazırlanan tüm dinleme,
konuşma, çizme, boyama vb. uygulamalarda öğretim programındaki temalar esas alınarak Türk kültürünün
unsurlarına yer verilmiştir.
Türkçe ve Türk Kültürü 2 Ders Kitabı: 2. seviye için hazırlanan bu kitap Türkçe ve Türk Kültürü Dersi
Öğretim Programı’na uygun olarak 8 temadan oluşmaktadır: 1. Ben ve Ailem, 2. Çevre, Farklılıklar ve Birlikte
Yaşama, 3. Oyun ve Eğlence, 4. Bayramlar ve Kutlamalar, 5. Gezelim Görelim, 6. Geçmişe Açılan Kapı, 7. Sanat
ve Edebiyat, 8. İnsan ve Doğa. Kitabın ilk 5 teması Türkçe okuma-yazma öğretimine ayrılmıştır. Kitabın 6, 7 ve
8. temaları okuma-yazma sonrası çalışmalar için tasarlanmıştır. Türkçe okuma-yazma öğretiminde ses temelli
cümle yöntemi esas alınmıştır ve Türkiye’deki ilk okuma yazma öğretimi modeli kullanılmıştır.
Tema içerikleri öğretimin temel ilkelerine uygun olarak kolaydan zora, basitten karmaşığa, somuttan soyuta
doğru hazırlanmış, programın kazanımları da sarmal yapıda verilmiştir. Genel olarak kitapta öğrencinin eğlenerek
öğrenmesi esas alınmıştır. Bu sebeple kitap senaryo tabanlı olarak yapılandırılmıştır. Kitabın başkahramanı
Parıltı adlı yıldızdır. Parıltı kitapta gerek beden dili ile gerekse yazılı olarak yönergeleri vermektedir. Kitapta
hem sözlü hem de görsel destekli yönerge verilmesi Türkçe okuma yazma bilmeyen öğrencinin görselleri takip
ederek bireysel çalışabilmesine imkân tanırken diğer yandan yazılı yönergelerle de bir yetişkin eşliğinde birlikte
çalışabilmeye olanak sağlamaktadır.
Parıltı’nın Kitaptaki Görselleri ve İşlevleri Yönerge İfadeleri
Beni gördüğün yerde okuma ve yazmaya dayalı bir etkinlikle

oku, yaz
karşı karşıyasın demektir.
Beni gördüğünde okumaya dayalı bir etkinlikle karşı karşıyasın

oku
demektir.
Beni gördüğünde konuşmaya dayalı bir etkinlikle karşı

anlat
karşıyasın demektir.
Beni gördüğünde boyamaya / çizim yapmaya dayalı bir

boya, çiz
etkinlikle karşı karşıyasın demektir.
Beni gördüğünde incelemeye, araştırmaya ve fark etmeye

bul, birleştir, incele
dayalı bir etkinlikle karşı karşıyasın demektir
Beni gördüğünde dinlemeye dayalı bir etkinlikle karşı

dinle
karşıyasın demektir
13
6
Kitabın diğer kahramanları:
Baba
Kemal Yıldız
Anne
Hatice Yıldız
Efe Yıldız
Ece Yıldız
Mete Yıldız
Masal
Şaşkın
Daha önce de ifade edildiği gibi kitap 8 temadan oluşmaktadır. İlk beş tema ses/harf/hece/kelime/cümle
öğretimini; son üç tema ise metin okuma ve yazma öğretimini merkeze almaktadır. İlk beş temada okuma metni
ses/alfabe öğretimi tamamlanmadığı için bulunmamaktadır ancak her temada 2 dinleme metni verilmektedir.
Son üç temada her bir temada bir dinleme, bir de okuma metni verilmiştir.
Kitabın genelinde dinleme metinleri için bir karekod sistemi oluşturulmuştur. Öğrenciler telefon veya
tabletler aracılığı ile kolaylıkla bu dinleme metinlerine ulaşabilecektir.
Okuma ve dinleme metinlerinde kolaydan zora, basitten karmaşığa, yakından uzağa ilkeleri benimsenmiştir.
Ayrıca metinlerin dinleme ve okuma süreleri hedef kitle dikkate alınarak oluşturulmuştur.
14
6
Kitapta ses temelli ilk okuma ve yazma öğretimi esas alınmıştır. İlk okuma ve yazma öğretiminin hazırlık
bölümü 1. seviyede yapılmaktadır. 2. seviyede ilk okuma ve yazmaya başlama, ilerleme ile bağımsız okumaya
geçiş yapılmaktadır. Ses/harflerin öğretiminde Türkiye’deki harf grubu esas alınmıştır.
1. Grup e, l, a, k, i, n E, L, A, K, İ, N
2. Grup o, m, u, t, ü, y O, M, U, T, Ü, Y
3. Grup o, r, ı, d, s, b O, R, I, D, S, B
4. Grup z, ç, g, ş, c, p Z, Ç, G, Ş, C, P
5. Grup h, v, ğ, f, j H, V, Ğ, F, J
1. temada “e,l,a,k,i,n/ E,L,A,K,İ,N” 1. grup ses ve harfleri verilmiştir. Aynı şekilde 2. temada 2. grup, 3. temada 3.
grup, 4. temada 4. grup ve 5. temada 5. grup ses ve harfleri verilmiştir.
Her tema girişinde ilk okuma ve yazmaya başlama çalışmaları kapsamında ilgili ses/harf grubunun gizli
olduğu bir resim boyama etkinliği ile sesi hissetme çalışması yapılmaktadır. Bu boyama/çizme etkinliğinde
öğretmenlerin gizli harflere nesneler aracılığı ile dikkat çekmesi (ilgili harf grubundan sesleri içeren nesnelerin
söylenmesi), resim hakkında konuşturması beklenmektedir. Böylece hem sesi hissettirme çalışması yapılmış
hem de konuşma becerisinin kazanımları karşılanmış olur. İlk okuma yazma için harf sırasına göre her bir harf/
ses için görsel bir kompozisyon oluşturulmuştur.
5HVLPOHULQDGèQèVÏ\OH$GèoHpVHVLLOHEDùOD\DQUHVLPOHULLùDUHWOH
\ \
Örneğin yukarıda e sesi/harfi için oluşturulan kompozisyon yer almaktadır. Genel olarak tema girişinde harf
grubunun geneline dikkat çekilirken bu resimler aracılığı ile de özelde her bir harf için dikkat çekilmektedir.
Öğretmen öncelikle öğrencilere «Resimde neler var?» sorusunu sorarak öğrencilerin resmi incelemesini
ve görseldeki nesnelerin adını söylemesini sağlamalıdır. Öğrencilerin cevaplarının ardından birlikte bir
değerlendirme çalışması da yapılmalıdır. Bu görselde «eşek, ev, elma» görselleri ile e sesi hissettirilmiştir.
15
6
Resim üzerinde konuşma etkinliği (sesi hissetme) ardından sesi tanıma etkinliğine geçilir. Bu etkinlik
kitapta üç farklı etkinlikle verilmiştir. Böylece öğrencinin farklı etkinlilerle sıkılmadan, eğlenerek öğrenmesi
hedeflenmiştir. Her bir etkinlikte bir örnek işaretleme/boyama öğrenciye kılavuzluk etmesi için yapılmıştır.
1. tip etkinlikte resmin adını söylemesi, adı öğretilen ses ile başlayan resimleri bulup işaretlemesi istenmiştir:
2. tip etkinlikte resmin adını söylemesi, adı öğretilen ses ile başlayan resimleri bulup boyama yapması
istenmiştir:
3. tip etkinlikte resmin adını söylemesi, adı öğretilen ses ile biten resimleri bulup boyama yapması istenmiştir:
Bu etkinliğin ardından sesi ayırt etme etkinliğine geçiş yapılmıştır. Bunun için başında, içinde ve sonunda
öğretilen sesin olduğu resimler verilmiştir. Resimlerin adı söylenerek sesin ayırt edilmesi hedeflenmiştir.
Aşağıdaki örnekte görüldüğü üzere (e sesinin ayırt edilmesi etkinliğinde) “ekmek” görselinin adını söylerken
başta ve içte e sesinin söylendiği bir örnek gösterimle de verilmiştir (Her etkinlikte birer örnek yapılmıştır.).
Sesi hissetme, tanıma ve ayırt etme çalışmalarından sonra harfi okuma ve yazma çalışmalarına geçilir.
Bunun için öncelikle ilgili harfe ait boyama çalışması yaptırılır. Öğrenci boyama yaparken aynı zamanda harfin
yazımına hazırlık yapmış olur.
16
6

Harfin boyanması esnasında öğretmenin ses - harf ilişkisini vurgulaması beklenmektedir. İlgili harfin önce
küçük formu hemen ardından büyük formu verilmelidir. Boyama etkinliğinden sonra kılavuz çizgileri takip
ederek harfin yazım çalışmaları yaptırılır.

Son olarak harfi tanıma ve ayırt etme çalışması ile harf çalışması noktalanır.
G PHUGLYHQ
17
6
e ve l harflerinin öğretimi ile hece ve kelime öğretimine geçiş yapılır. e, l ve a harflerinin öğretimi ile de
cümle öğretimine geçiş yapılır (harfi okuma ve yazma / harflerden heceler, hecelerden kelimeler, kelimelerden
cümleler oluşturma). Özel isimlerin ilk harfinin büyük yazılacağı ilk aşamada kural olarak değil, görsellerle
eşleştirerek (görsel -adı) hissettirme yolu ile verilmelidir.

Her harf için (hece, kelime ve cümle etkinliklerinden sonra) birer tekerleme verilmiştir. Bu tekerlemelerde
yer alan harfler öğrenilen harfi ve o öğrenilen harften önce öğrenilmiş harflerden oluşmaktadır. Tekerleme
sınıfta okutulmalı (metin okuma) ve yazıya geçirilmelidir. Ders süresinin yeterli olmadığı durumlarda tekerleme
okuma ve yazma etkinliği aile bireyleri ile birlikte yapılacak ev etkinliği olarak da verilebilir.
Her temanın sonunda temada öğrenilenleri pekiştirmeye yönelik eğlenceli etkinliklere ve uygulamalara yer
verilmiştir.
Ayrıca kitapta yurt dışındaki Türk çocuklarının yazma ve okumada zorlandığı i, ü, ş, ö, ç, ğ harflerinin
öğretimine ilave etkinliklerle ağırlık verilmiştir.
Son üç tema (6. Geçmişe Açılan Kapı, 7. Sanat ve Edebiyat, 8. İnsan ve Doğa) ilgili tema ve alt temaya uygun
okuma ve dinleme metinleri ile bu metinlere uygun etkinliklerden oluşmaktadır. Son üç temada da yine
senaryo tabanlı içerik takip edilmiştir. Öğretmenlerin yönergelere uygun olarak oyun ve etkinlikleri yaptırması
beklenmektedir.
Türkçe ve Türk Kültürü 3 Ders Kitabı: Üçüncü seviye kitabıdır. Senaryo tabanlı olarak hazırlanmıştır.
Öğretim programında yer alan 8 tema diğer kitaplarla aynı sırada verilmektedir. Öğrencilerin bireysel ve grup
çalışmalarına uygun olarak tasarlanmıştır. Temel düzey Türkçe dil yeterliliklerine sahip olan öğrenciler kitabı
bağımsız olarak kullanabilirler. Bu kitapta Türk kültürünün unsurları tema zeminini oluştururken Türkçe dil
becerilerinin geliştirilmesinde temel kişiler arası iletişim becerilerinin kazandırılması hedeflenmektedir.
Türkçe ve Türk Kültürü 4 Ders Kitabı: Dördüncü seviye kitabıdır. Senaryo tabanlı olarak hazırlanmıştır.
Öğretim programında yer alan 8 tema diğer kitaplarla aynı sırada verilmektedir. Öğrencilerin bireysel ve grup
çalışmalarına uygun olarak tasarlanmıştır. Temel düzey Türkçe dil yeterliliklerine sahip olan öğrenciler kitabı
bağımsız olarak kullanabilirler. Bu kitapta Türk kültürünün unsurları tema zeminini oluştururken Türkçe dil
becerilerinin geliştirilmesinde temel kişiler arası iletişim becerilerinin kazandırılması hedeflenmektedir.
Türkçe ve Türk Kültürü 5-8 Ders Kitapları: 5-8. seviyeler için hazırlanan ders kitaplarıdır. Bu kitaplar da
diğerleri gibi senaryo tabanlı olarak hazırlanmıştır. Öğretim programında yer alan 8 temaya diğer kitaplarla
aynı sırada yer verilmektedir. Öğrencilerin bireysel ve grup çalışmalarına uygun olarak tasarlanmıştır. Temel
düzey Türkçe dil yeterliliklerine sahip olan öğrenciler kitabı bağımsız olarak kullanabilirler. Bu kitaplarda da Türk
kültürünün unsurları tema zeminini oluştururken Türkçe dil becerilerinin geliştirilmesinde çıkarım, karşılaştırma,
sınıflandırma, sentezleme, değerlendirme gibi temel bilişsel akademik dil yeterliliklerinin kazandırılması
hedeflenmektedir.
18
6
2. TÜRKÇE/TÜRK KÜLTÜRÜ DERSİ MEVCUT DURUM ANALİZİ

Millî Eğitim Bakanlığı, Kalkınma için Uluslararası Iş birliği Altyapısının Geliştirilmesi Programı (KAGEP)
çerçevesinde 2017 yılında gerçekleştirdiği bir proje ile “Türkçe ve Türk Kültürü Dersi Mevcut Durumu Analizi”
başlığı altında bir rapor yayımlamıştır. Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü inisiyatifi ile projelendirilen
bu araştırmanın amacı Türkçe ve Türk Kültürü dersine yönelik yürürlükte olan öğretim programına ve ders
kitaplarına ilişkin mevcut durumu belirleyerek öğretmen, öğrenci ve velilerin görüşlerine dayalı olarak öğretim
programına ve öğretim materyallerine ilişkin beklentilerini saptamaktır. Ayrıca dersin verimini arttırmaya
yönelik alınması gereken tedbirleri tespit etmektir.
Araştırmanın mevcut diğer çalışmalardan farklı yanı, karma yönteme göre yürütülmüş olmasıdır. Bu
kapsamda amaca ilişkin hem derinlemesine hem de genellenebilir veriler elde edilmiştir. Öğrenci, öğretmen
ve veli beklentilerini elde etmek amacıyla araştırma sürecinde tüm evreni temsil eden bir örnekleme ulaşılarak
odak grup ve yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Ayrıca bu görüşmelerde elde edilen nitel bulgulardan
hareketle tasarlanmış geçerli ve güvenilir bir ölçekle %99 güvenilirlik düzeyine ulaşılmış, böylelikle genellenebilir
bir veri seti üzerinden bulgular analiz edilmiştir.
Araştırma, çalışmanın amacı, elde edilen bulguları teorik bir zemine oturtabilecek ve uygulamaya katkı
sağlayacak Türkçe ve Türk Kültürü dersine yönelik temel kavramlar, temel sorunlar ve ilgili araştırmalar, yöntem,
bulgular ve yorum, sonuç ve öneriler şeklinde yapılandırılmıştır. Bu çalışmada öğrenci, veli ve öğretmen olmak
üzere üç ana veri kaynağının Türkçe ve Türk Kültürü dersine yönelik ihtiyaçları belirlenerek ve bu hususlara
ilişkin beklentilerini tespit etmek amaçlanmıştır. Bu kapsamda araştırma karma araştırma yöntemlerinden
keşfedici-sıralı karma desen ile gerçekleştirilmiştir.
Araştırmanın ilk aşamasında nitel çalışma grubunda yer alan öğretmen ve velilerle ayrı ayrı olmak üzere
odak grup mülakatlar ve açık uçlu sorularla katılımcıların kendi görüşlerini açığa çıkarmaları amaçlanmıştır.
Nitel çalışma grubu ile gerçekleştirilen odak grup mülakatları sonucunda elde edilen nitel veriler çözümlenip
ve yorumlanan verilerden yeni bir ölçme aracı geliştirilerek nicel örneklem üzerinde uygulanmıştır. Bu sayede
nitel araştırma yöntemleri ile üç ana grubun Türkçe ve Türk Kültürü dersine yönelik ihtiyaçları ve beklentileri
belirlenerek, nicel araştırma yöntemleriyle ise elde edilen mülakat bulgularının genellenebilir olup olmadığı
tespit edilerek ortak ve kapsayıcı bir çatı belirlenecektir.
Çalışmada mülakatlar temel olarak projenin amacı doğrultusunda şu sorulara yanıt aranmıştır:
% Yurt dışında bulunan velilerin Türkçe ve Türk Kültürü dersine yönelik ihtiyaç ve beklentileri nelerdir?
% Yurt dışında bulunan görevli öğretmenlerin Türkçe ve Türk Kültürü dersine yönelik ihtiyaç ve beklentileri
nelerdir?
% Yurt dışında bulunan öğrencilerin Türkçe ve Türk Kültürü dersine yönelik ihtiyaç ve beklentileri nelerdir?
Çalışmanın nitel boyutu, İsviçre, Fransa ve Almanya olmak üzere üç ülkede gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın
nitel çalışma grubu 36 öğretmen, 36 öğrenci ve 36 veli olmak üzere 108 kişiden oluşmaktadır. Çalışma grubuna
cinsiyet, yaş gibi hususlar vb. ayrımı yapılmaksızın gönüllü olarak mülakatlara katılmak isteyen ve sadece
ilgili yetkili makamların uygun gördüğü tüm katılımcılar dâhil edilmiştir. Türkçe ve Türk Kültürü Dersi Öğretim
Programı ve ders kitapları hakkında bilgi ve deneyim sahibi ve en az altı ay ilgili ülkede görev yapmış olan
öğretmenler çalışma grubunda yer almıştır. Üç ülkede de farklı türlerdeki okullarda öğrenim gören öğrencilerle
görüşmeler yapılmıştır. Ayrıca öğrencilerin yaş ve dil seviyesi heterojen niteliktedir. Konu hakkında ayrıntılı
bilgi sahibi ve/veya bulunduğu ortamda yer alan Türk vatandaşlarına önderlik eden ve/veya görüşleri dikkate
alınan ve/veya etkili iletişim içinde olan kişiler ve Türkçe ve Türk Kültürü dersine düzenli olarak velisi olduğu
öğrenciyi gönderen ve dersten beklenti düzeyi yüksek veliler çalışma grubunda çoğunlukla yer almaktadır.
19
6
Araştırmanın birinci aşaması olan nitel aşamada elde edilen bulgular nicel aşama için kaynak teşkil etmektedir.
Bu bağlamda araştırmada nitel ve nicel verileri karşılaştırmak yerine, “Nitel temalar evren için genellenebilir
mi?” sorusunun cevabının belirlenmesi amaç edinilmiştir. Bu kapsamda nitel bulguların sosyo-kültürel yapılar
dikkate alarak genellenebilir olup olmadığını test etmek amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda nicel ölçme
aracı MEB-ANKET kanalıyla tüm öğretmenlere ulaştırılmıştır. MEB-ANKET üzerinden 791 kişilik evrene uygulanan
ölçeğin geri dönüş oranı % 66,20 olmuş, örneklem sayısı % 99 güven aralığı ve % 2 hata payıyla 523 katılımcıya
ulaşmıştır. Elde edilen veriler kıyaslanarak öğrenci, öğretmen ve veli beklentileri ve ihtiyaçlarına ilişkin ortak
matrisler oluşturulmuştur.
Mülakat verilerinin analizi sonucunda, mevcut Türkçe ve Türk Kültürü dersine yönelik olarak aşağıda yer alan
beş ana temaya göre bulgular elde edilmiştir:
1. Mevcut Türkçe ve Türk Kültürü dersi kitabının kullanım durumu,
2. Türkçe ve Türk Kültürü dersi kitaplarının kullanılmama nedenleri,
3. Türkçe ve Türk Kültürü Dersi Öğretim Programı’na ilişkin mevcut durum, ilke niteliğindeki beklentiler ve
öneriler,
4. Türkçe ve Türk Kültürü ders ve çalışma kitaplarına ilişkin beklentiler ve öneriler,
5. Türkçe ve Türk Kültürü dersinin verimliğini artırmaya yönelik diğer öneriler.

Birinci ve ikinci temalar birbirleriyle üçüncü ve dördüncü temalar ise kendi aralarında doğrudan ilişkilidir.
Nitel analiz sonucunda elde edilen bulgular ve yorumlara ilişkin genel örüntü 1. şekilde, Türkçe ve Türk
kültürü dersi öğretim programına ilişkin mevcut durum, ilke niteliğindeki beklentiler ve önerilerine ilişkin
örüntü 2. şekilde, Türkçe ve Türk kültürü ders ve çalışma kitaplarına ilişkin beklentiler ve önerilerine ilişkin
örüntü 3. şekilde, Türkçe ve Türk kültürü dersinin verimliğini artırmaya yönelik diğer önerilere ilişkin örüntü 4.
şekilde gösterilmiştir:
20
6
21
6
22
6
23
6
24
6
Çalışmada elde edilen temel bulgulardan birincisi, mevcut Türkçe ve Türkçe Kültürü ders kitaplarının,
1-3. sınıf ders kitabının birinci ünitesi dışında- öğretmenler ve öğrenciler tarafından hiçbir bölümünün
kullanılmadığıdır. Türkçe ve Türk Kültürü ders kitaplarının öğrencilerin düzeylerinin çok üstünde metinler
içermesi, öğrencilerin mevcut dil seviyelerini dikkate alarak hazırlanmamış olması, hiç dil bilmeyen öğrencilerin
ihtiyaçlarını karşılayamaması, öğrencilerin hazır bulunuşluluk seviyelerine uygun olmaması gibi özetlenebilecek
özelliklerinin bu kitapların kullanılmamasındaki en önemli etkenler olduğu sonucuna ulaşmıştır.
Türkçe ve Türk Kültürü ders kitaplarının kullanılmamasının diğer bir nedeni olarak kitaplarda hayatilik ilkesinin
göz ardı edilmiş olmasıdır. Araştırmada elde edilen diğer bir sonuç ise kitapların bilgi ve ezber odaklı, etkinlik
temelli olmayan, yaparak ve yaşayarak öğrenmeyi referans almayan özetle davranışçı yaklaşıma göre tasarlanmış
olmasıdır. Sarmal olmayan konu tekrarı, temalar arasındaki bağlantı sorunu, konuların birbiriyle ilişkisiz olması
kitapların kullanılmama nedenlerindendir. Aynı zamanda Türkçe ve Türk Kültürü dersinin sınıflarda farklı yaş ve
dil seviyesinde bulunan öğrencilerden oluşmuş birleştirilmiş sınıflarda işlendiği bulgusuna ulaşılmıştır. Mevcut
ders kitaplarının farklı yaşlardaki ve farklı dil seviyesindeki öğrencilerin aynı anda ders işlemesine imkân
tanımamasından dolayı kitapların işlevsel olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Aynı zamanda diğer sonuçlar kadar
önemli olmasa da kitap içinde bulunan yönergelerin öğrencilere rehberlik edecek nitelikte olmadığı ve var
olan soruların da amaca hizmet etmediği hususları birlikte düşünüldüğünde yönergeler ve metin içinde yer
alan sorulardan kaynaklanan sorunlar da mevcut kitapların kullanılmama nedenlerindendir.
Yukarıda belirtilen sonuçlar, mevcut Türkçe ve Türk Kültürü ders kitaplarının kullanılmama nedenleri;
öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeyinin üstünde olması, bünyesinde barındırdığı biçimsel sorunlar, ders
kitabının içeriği ve ders kitabıyla çalışma kitabı arasındaki uyumsuzluk, hayatilik ilkesinin ihlali, davranışçı
yaklaşıma göre tasarlanmış olması, konular arasında bütünlük sorunu, birleştirilmiş sınıfların ihtiyaçlara hitap
etmemesi, yönergelerde ve metin içinde bulunan soruların amaca hizmet edememesi şeklinde özetlenebilir.
Öğretmenler, yeni bir öğretim programı tasarlanması durumunda mutlaka ders süresinin dikkate alınarak
kazanımların belirlenmesi, bir diğer deyişle içerik ve zaman arasında ilişki kurulmasına yönelik isteklerini
belirtmişlerdir. Ayrıca programın objektif bir tarih anlayışının olması, millî şuur ve bilinç amacı gütmesi, öz
güven geliştirici, tarih ve kültür odaklı olması ve dört temel beceri üzerine kurulması gerektiğini belirtmişlerdir.
Özellikle öğretmenlerin en temel beklentisi farklı yaş ve dil seviyesi dikkate alınarak tasarlanmış bir programın,
birden fazla modüler programın ve programa bağlı olarak tasarlanacak kitapların olmasıdır. Ayrıca yukarıdaki
sonuçlara paralel olarak ders kitaplarının kullanılmamasının bir nedeni olan birleştirilmiş sınıfların ihtiyaçlarına
hitap edememe durumunun mutlaka yeni öğretim programında dikkate alınması gereken temel bir ilke
olduğu sonucuna varılmıştır. Öğretmenler, çalışmada aynı zamanda yeni öğretim programı tasarlanırken
Türkçe bilmeyen öğrencilerin ihtiyaçlarını karşılayabilecek öğretim programlarının da tasarlanması gerektiğini
ve okul öncesi dönemin Türkçe ve Türk Kültürü dersinde ihmal edildiği ve bu döneme ilişkin bir programın
bulunmadığı hususundan hareketle bu iki ana hususa önem verilmesi gerektiğini belirtmişlerdir. Aynı zamanda
dilin ve kültürün sosyal öğrenme, deneyimleme, çevre ile öğrenme gibi yönlerinin dikkate alınarak programın
davranışçı yaklaşım ilkelerine göre değil; sosyal yapılandırmacılığın etkinlik temelli, deneyimlere imkân tanıyan,
deneyimleri dikkate alan, hayatilik ve sarmallık ilkelerine göre geliştirilmesini bekledikleri sonucuna varılmıştır.
Öğretim programı temelde çalışma kitaplarına içerik ve anlayış bakımından referans olsa da öğretmenlerin
tasarlanmasını bekledikleri Türkçe ve Türk Kültürü ders ve çalışma kitaplarına yönelik beklentileri ve önerilerine
ilişkin sonuçlara da ulaşılmıştır. Öğretmenlerin tasarlanmasını bekledikleri yeni ders kitaplarından içeriksel,
biçimsel, etkinlik türü ve uygulama sürecine ilişkin beklentileri ve bu üç ana durum içinde yer almayan diğer
beklentileri olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmenlerin tasarlanacak ders kitaplarına yönelik içeriksel
beklentileri; öğrencilerin yaş ve dil düzeylerine uygun seviyelendirilmiş metin kullanımı, eğlenceli ve ilgi çekici
içerik, günlük yaşamla ilişkilendirilmiş örnek olay kullanımı, rehberlik edici yönergeler, kullanım sıklığı yüksek
söz varlığı ve tematik yapı şeklinde ifade edilebilir. Bu beklentilerin yeni ders kitapları tasarlanırken uyulması
gereken temel içeriksel ilkeler olduğu tespitine varılmıştır.
Öğretmenlerin yeni ders kitaplarından isteği ve bu isteğe yönelik isteğin gerçekleşmesi durumunda diğer
beklentileri ise biçimsel özelliklerdir. Yeni ders kitaplarının kağıt kullanımı, yazı tipi ve punto kullanımı, metin-
görsel kullanımı, çözünürlük, dizgi ve sayfa düzeni, çoklu zeka ve bilişsel yük olarak ifade edilebilecek yedi
25
6
temel ilkenin ifade ettikleri, bu ilkelerin de çağdaş öğrenme yaklaşımları ve ilkeleri ile doğrudan uyumlu
olması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Yeni ders kitaplarında bulunacak etkinlik türleri ve uygulama sürecine
ilişkin öğretmenlerin beklentileri ve önerileri mevcuttur. Etkinliklerin oyun temelli ve oyun temelli öğrenme
yaklaşımına dayalı, yaşam temelli, bulmaca ve boyama etkinlikleri ile zenginleştirilmiş, metin içinde kelime
sezdirmeyi önemseyen farklı materyallerden yola çıkarak öğrencilerin çıkarımlarda bulunmasını sağlayan,
duygusal zekâyı destekleyici etkinlikler talep ettiği ancak bu etkinliklerin öğrencilerin derse olan ilgilerini
arttırabileceğine yönelik öğretmen görüşleri çalışmada elde edilen temel sonuçlardandır. Ayrıca ülkelerin
hatta kantonların şartlarına göre ülkelerin eğitim sistemini ve sosyodinamiklerini ve öğrencilerin sosyokültürel
birikimini esas alan, özet olarak çevresel koşullara, öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçlarına, öğrencilerin hazır bulunuşluk
düzeylerine göre öğretmenlerin değişiklik yapabilecekleri rehber niteliğindeki etkinliklerin de mutlaka ders
kitaplarında yer alması gerektiği sonucuna varılmıştır.
Öğretmenlerin yeni ders kitaplarına yönelik diğer beklentileri ise; öğrencilere etkin izleme ve değerlendirme
yapabilmek için ders kitaplarının içinde ya da online platformlarda öğrencilerin dil ve kültür seviyelerini
belirlemeye yönelik ölçme araçlarının olması, çalışma kitabının ders kitabını tamamlaması, derste işlenen
konuların pekiştirilmesi, eksikliklerin giderilmesi ve desteklenmesi, ders ve çalışma kitaplarının birbirine ilişkili
olarak tasarlanması şeklindedir. Aynı zamanda en temel beklenti, yukarıda öğretim programında da ifade
edildiği gibi hem tasarlanılması istenen yeni öğretim programında hem de yeni ders kitaplarında esas uyulması
gereken ilkenin farklı yaş ve dil seviyelerinin birlikte ele alındığı modüler kitapların tasarlanmasına yöneliktir. Bu
konuda öğretmenler son olarak -öğretim programında ifade edildiği gibi- hem Türkçe bilmeyen hem okul öncesi
düzeyinde bulunan öğrencilerin ihtiyaçlarına yönelik program ve bu programlara bağlı olarak geliştirilmiş eğitim
ortamlarına yönelik beklentilerini belirtmişlerdir.
Yukarıda ifade edilen yeni öğretim programının ve yeni ders ve çalışma kitabının tasarlanması sürecinde
uyulması gereken ilkelerin dışında, öğretmen-öğrenci ve velilerin görüşleri birlikte düşünüldüğünde Türkçe
ve Türk Kültürü dersinin verimini arttırmaya yönelik kategorize edilecek diğer öneriler de tespit edilmiştir. Bu
öneriler; öğretmen kılavuz kitabına olan ihtiyaç, öğretmenlerin hizmet içi eğitim ihtiyacı, online öğrenme
ortamlarının tasarlanması gerekliliği, veli kılavuz kitabına olan ihtiyaç şeklinde özetlenebilir. Bu kapsamda
öğretmenlere öğretimsel ve mesleki rehberlik sağlayacak bir programın ve ders kitabının öğretim sürecinde
nasıl uygulanacağına ilişkin yönergelerinin bulunması, ders kitabının ve öğretim programının kullanılabilirliği
ve verimi açısından elzem niteliğinde olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Aynı zamanda Türkçe ve Türk Kültürü dersini
yürütmek için gönderilen öğretmenlere verilen hizmet içi eğitimlerde, özellikle Türkçe, kültür öğretimine ve
görev yapılacak ülke ve bölge dinamiklerine, ayrıca kişisel ihtiyaçları karşılamaya yönelik hususların dikkate
alınması gerektiği sonucu ortaya çıkmıştır. Ayrıca hizmet öncesinde sorun odaklı ve strateji geliştirmeye yönelik
ve Türkçe ve Türk kültürünün öğretimine yönelik olmak üzere görev sırasında hizmet için eğitimlerin verilmesi
gerektiği sonucuna da ulaşılmıştır. Öğretmenlerin ders sürecinde ve ders sonrasında ders kitapları ve çalışma
kitapları dışında mevcut ihtiyaçları bulunmaktadır. Bu ihtiyaçlar ek materyallerdir. Bu ek materyallerin online
olarak sağlanabilmesi için öğretmenlere yönelik EBA benzeri öğrenme ambarlarının sağlanması, öğrenciler
içinse ders dışı öğrenme, sosyal etkileşim ortamlarının sağlanması gerekmektedir. Yani online etkinlik ve görev
süreçlerinin yürütülmesi için Türkçe ve Türk Kültürü dersine yönelik online öğrenme ortamlarının tasarlanması
gerekliliği çalışmada elde edilen önemli bir sonuçtur.
Eğitim sürecinin veli-öğretmen-öğrenci gibi temel paydaşları düşünüldüğünde öğrencilere ve öğretmenlere
yönelik kitapların yanı sıra velilerin de Türkçe ve Türk Kültürü dersine ilişkin çalışmada elde edilmiş ön yargılarını ve
eksik bilgilerini gidermek, öğrencilerin bu derse katılımlarının niçin önemli olduğu hakkında kendilerine rehberlik
etmek, aynı zamanda velisi olduğu öğrencilerin ihtiyaçlarına daha nitelikli cevap verme amacı güderek veli kılavuz
kitaplarının tasarlanması, Türkçe ve Türk Kültürü dersinin verimini arttıracağına yönelik diğer önemli bir sonuçtur.
Son olarak Türkçe ve Türk Kültürü dersini alan öğrencilerin bilişsel, duyuşsal ve devinişsel hazır bulunuşluk
düzeylerini tespitinin kayıt altına alınması ve geliştirilmesi, ayrıca dersi alan öğrencilerin gelişimlerinin takip
edilerek, izlenerek kişiye özel ek önlemler alınması için bu öğrencilerin derse yönelik bireysel ilgi, ihtiyaç ve
beklentilerini karşılamak, bu derse ilişkin hem sağlıklı istatiksel veri tutmak hem izleme hem rehberlik hem
de değerlendirme süreçlerini yürüterek dönüt vermek amacıyla mutlaka öğrenci bazlı izleme, değerlendirme
sisteminin kurulmasının gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
26
6
3. ÇOK KÜLTÜRLÜ ORTAMDA ÖZ GÜVEN İNŞASIYLA İLGİLİ TEMEL STRATEJİLER

3.1. Çok Kültürlülük: Bir Tanımdan Daha Ötesi
Çok kültürlülük, birçok farklı kültürün bir arada yaşadığı, aynı zaman dilimi içinde yan yana birlikte var
oldukları toplumsal yapıyı tanımlayan bir kavramdır. Tanımı gereği çok kültürlülük, farklılıkları bir arada
yaşatmayı ve yaşamı birlikte yönetmeyi zorunlu kılar (Parekh, 2002: 17). Bu açıdan çoğulcu ve demokratik bir
ortamda, birlikte yaşamanın hukuku oluşturulabilmelidir. Ancak politik ve kültürel nedenlerden dolayı pratikte
bunu sağlamak her zaman kolay olmayabilir.
Çok kültürlülük olgusu, küreselleşme, modernleşme, demokrasi, çoğulculuk, insan hakları gibi içinde
yaşadığımız tarihsel kesitin temel politik gündemleriyle ilişki içindedir ve güncel politik tartışmaların odağında
yer alır (Doytcheva, 2016: 9-14). Söz konusu tartışmalar ekseninde çok kültürlülüğün, her biri kendisine ait farklı
anlam ve önem sistemlerine, dünya ve insan anlayışlarına sahip farklı kültürlerin veya kültürel toplulukların
uyumlu bir biçimde birlikte yaşayabilmesini nihai bir amaç olarak belirlemesi gerektiği kabul edilir (Modood,
2014). Ancak bu türden yaygın kabullere rağmen zaman zaman kültür merkezcilik, aidiyetlik talepleri ve kimi
politik gerekçeler nedeniyle pratikte çok kültürlü bir toplum oluşturma idealine uygun olmayan bazı politikalar
da etkili olabilmektedir. Bu durumda kendi ülkelerinden başka ülkelere göç etmiş insanlar göç ettikleri ülkelerde
kimi zaman bütünleşme baskısı veya dışlanma gibi sorunlar yaşayabilmektedirler.
Yurt dışına göç etmiş ve orada yaşamak durumunda olan Türklerin yaşadıkları ülkelerde maruz kaldığı
olumsuzluklar çok kültürlülüğe ilişkin güncel politikaların doğurduğu bu türden sorunlarla ilişkilendirilebilir. Bu
noktada, Türk soylu yurttaşlarımızın göç ettikleri ülkelerde hem kendi kültürel kimliklerine sahip çıkabilen hem
de çok kültürlü toplum tanımlarına uygun kültürel anlamları hayata geçirebilen bireyler hâline gelmesi nasıl
mümkündür sorusu önem kazanmaktadır. Söz konusu soruya cevap verebilmenin koşulu ise yurttaşlarımızın
içinde yaşadıkları ortamda karşılaştıkları temel açmazları kendi bağlamlarıyla belirlemek ve bunlara çok
kültürlülük tanımlarından bağımsız olmayan somut çözümler üretmektir.
3.2. Sorunların Tasnifi: Çok Kültürlü Ortamda Türk Çocuklarının Yaşadıkları Açmazlar
Yurt dışında yaşayan Türk çocukları kendi kültürel coğrafyalarından uzakta ve yaşadıkları ülkelerin kültürel
koşulları içinde dışlanma ya da aidiyetlik sorunu başta olmak üzere kültürel yozlaşma, öz güven kaybı ve fırsat
eşitsizliği gibi pek çok sorun yaşamaktadır (Nuruan vd. 2005; Ültanır vd. 2004; Pilancı, 2009; Can ve Can, 2009;
Aksoy, 2010; Koç, 2016).
Ana diline ve kendi kültürüne, dolayısıyla öz kimliğine yabancılaşan Türk çocukları kendisine her daim
“yabancı” olan bir kültür içinde savrulmakta hem içinde yaşadığı hem de içinden geldiği topluma beklenilen
ölçülerde uyum sağlama becerisi gösteremez.
Özellikle dil becerileri açısından yetkin olmayan ve farklı değer sistemleri arasında sıkışarak güçlü öz-kimlik
ve millî bir bilinç geliştirememiş çocukların içinde yaşadıkları ülkenin baskın kültürü karşısında edilginlikten
kurtulma ve güçlü bir “ben” oluşturma şansı kalmamaktadır.
Hâl böyle olunca yurt dışında yaşayan Türk çocuklarının ana dili becerisiyle bütünleşik olan bu sorunların
kaynaklarını belirlemek ve böylece onların içinde yaşadıkları ülkelerin baskın kültürü karşısında geçerli
taktikler geliştirmelerine olanak sağlayacak formüller üretmek gerekmektedir. Söz konusu formüller sorunların
tanımlanmasını, tasnifini ve bunlara ilişkin geliştirilen çözümleri içermektedir.
Fakat bütün bu sorunların çözümünün asıl başlangıç noktasının çok kültürlülük anlayışının benimsenmesi
olduğunu belirtmek gerekmektedir. Çok kültürlü bir biçimde oluşturulmuş ortak bir kültürün gelişmesini
kolaylaştırmak için ise tarafların hem bireysel hem de toplumsal yaşamlarında kültürlerarası etkileşimini
cesaretlendirmek gerekir. Örneğin her topluluğun içinde yaşadığı topluma değerli ve eşsiz katkılar sağlayacak
potansiyeli vardır. Ancak bunu, yalnızca kimliğini koruması ve kendine özgü mükemmellik biçimini elde
edebilmesi için gereken koşullar sağlanırsa yapabilecektir. Bu durum karşılıklı taleplerin ortak bir paydaya
27
6
dökülmesiyle işlevsel olacaktır. Burada mevcut geleneklerin çok kültürlüleştirilmesini ve çok kültürlü biçimde
yaratılmış yeni geleneklerin ortaya çıkmasını kapsayan iki süreç birbiriyle yakın ilişki içindedir. Çok kültürlülük;
hem çoğunluk hem de azınlık gruplarında söz konusudur.
3.3. Temel Stratejiler: Örnek Olaylar ve Çözümler

Konuyla ilgili birçok araştırmada yurt dışında yaşayan Türk çocuklarının yaşadıkları sorunların temel
nedeninin bedenselleşmiş kültürel sermaye ve aynı zamanda kültürün taşıyıcısı olan ana dili becerisinin
geliştirilememesi olduğu ortaya çıkmıştır (Aksoy, 2010; Koç, 2016; Nuruan vd. 2005; Ültanır vd. 2004). Bu
anlamda temel stratejiler geliştirilirken yurt dışında yaşayan Türk çocuklarının içinde bulundukları koşullar;
başta dil öğrenimini engelleyen unsurlar olmak üzere, onları ailelerinin kültürüne yabancılaştıran ya da konu
hakkında aileleri duyarsızlaştıran ve dolayısıyla baskın kültürün temel stratejilerini geçerli kılan sosyo-kültürel
etkenlerin belirlenmesi gerekir. Söz konusu etkenleri, dil yetersizlikleri, sosyalleşme açmazı, aidiyetlik sorunu,
kültürel yabancılaşma, yanlış tanımlama biçimlerine dönük stratejiler ve öz güven inşası olarak sınıflandırabiliriz.
3.3.1. Sosyalleşme Açmazı

Yurt dışında yaşayan çocukların Türkçe dil yetersizlikleri ile Türk kültürünü özümseme noktasında başarısız
olunmasının gerisinde, onların özellikle sosyalleşme sürecinde yaşadıkları olumsuzluklar vardır. Sosyalleşme,
insanın gerek ait olduğu toplumun norm ve değerlerini içselleştirerek, gerekse toplumsal rolleri yerine getirmeyi
öğrenerek, topluma uyum sağlama yeteneği kazandığı bir öğrenme sürecidir. İnsanın bu süreçten ayrı kalması
ya da sosyalleşme sürecini gerektiği şekilde yaşayamaması, onun gelişimi açısından olumsuz sonuçlara neden
olacaktır (Esgin, 2016). Araştırmalar yurt dışında yaşayan Türk çocukları farklı ülkelerde ve kendi kültürünün
dışında başka kültürel ortamda yaşamanın getirdiği olumsuzlukları her şekliyle yaşadığını, özellikle kültürel
sermaye olarak dil becerisi kazanımı noktasında sosyalleşme sürecini başarılı bir süreç olarak yaşayamadığını
ortaya koymaktadır. Özellikle bu konuda bilinçli olmayan ve hassasiyet göstermeyen, çocuklarına Türkçe
dil becerisini kazandırmayı temel bir hedef olarak görmeyen ailelerde bu sorunun etkilerinin çok daha açık
görüldüğü söylenebilir.
Örnek Olay: Anne babası Almanya’da doğmuş olan Mehmet önce Almanca konuşmayı öğreniyor. Çünkü
anne ve babası, daha çok da abisi evde sürekli Almanca konuşuyorlar. Arada bir Türkçe konuşsalar da onu
da daha çok Almanca cümlelerin içine sıkıştırarak konuşuyorlar. Mehmet’in ailesi onun Türkçe yerine çok iyi
Almanca konuşmasının daha doğru olacağını, aksi durumda Almanya’da yaşamasının Almanlar tarafından
kabul edilmesinin güç olacağını düşünüyor. Onlara göre Mehmet’in iyi Almanca konuşması, özellikle okulda
sıkıntı yaşamaması için çok önemli. Ayrıca Mehmet’in annesi ve babası çok çalışıyor ve çocuklarına gerektiği
kadar zaman ayıramıyorlar. Aslına bakılırsa konu hakkında da çok fazla bilgiye sahip değiller; herkes Almanya’da
çocuklarını nasıl yetiştiriyorsa onlar da öyle yapmaya çalışıyorlar. Yıllık izinlerinde yurda döndüklerinde ise
memleketleri yerine deniz kenarında tatil yapmayı tercih ediyorlar. Mehmet büyüyünce çok iyi Almanca biliyor
ama kendi dilini konuşmakta ve anlamakta güçlük çekiyor, kendi kültürüne yabancı. Alman dilini ve kültürünü
ise iyi bildiğini düşünüyor. Ama okulda arkadaşları çok iyi Almanca konuşsa da onu Alman olarak değil,
Türk olarak görüyorlar. Türkler hakkında sorular sorduklarında ya da millî kimliğine dair olumsuz ifadelerde
bulunduklarında Mehmet ne söyleyeceğini bilemiyor. Kendisini dışlanmış, yabancılaşmış hissediyor.
Çözüm Önerisi: Buradaki temel sorun Mehmet’in kendi kültürünü içselleştirme, aidiyet duygusu kazanma ve
kendi dilini konuşma ve anlama becerilerini geliştirme konusunda başarısız bir sosyalleşme süreci yaşamasıdır.
Sosyalleşme konusunda temel sorumluluk aileye aittir ve ailenin bu süreçteki tutumu ise oldukça belirleyicidir.
Mehmet yurt dışında yaşayan birçok Türk çocuğu gibi, ailesinin özensizliği veya bilinçsizliği nedeniyle
kişiliğinin, dilinin, aidiyet duygusunun ve kültürel kimliğinin gelişmesine olanak sağlayan bir sosyalleşme
süreci yaşayamamıştır. Sosyalleşme sürecinde aile etkili olamayınca daha sonra devreye giren akran grubu ve
okul çocukların yaşadığı sosyalleşme açmazını onun aleyhine pekiştirmektedir.
28
6
Sosyalleşme açmazı konusunda temel çözüm, ailenin konu hakkında bilinçlendirilmesi, desteklenmesi
ve özellikle “Almanca ya da yaşanılan ülkenin dilini bilmesi yeterlidir.” şeklinde somutlaşan yanlış kabullerin
kırılmasıdır. Ailelere yönelik bilgilendirme toplantıları, öğretmenlerin aile bireylerini süreç içine aktif bir şekilde
çekme çabaları bu sorunun boyutlarını daraltmaya yardımcı olabilir. Sosyalleşme açmazının en önemli sonucu
çocukların Türkçe dil becerileri konusunda yetersiz kalmasıdır. Nitekim kendi ana dilini iyi bilmeyen bir çocuğun,
kendi kültürünü öğrenmesi, içselleştirmesi ve aidiyet sorunu yaşamaması beklenemez.
3.3.2. Dil Yetersizlikleri

Yurt dışında yaşayan Türklerin kültürel manada geliştirdiği korunma refleksi ile bulundukları yerdeki yaşam
şartlarının dayattığı istihdam politikası, ana dili öğrenme ihtiyacını isteklilik ötesinde farkındalık kazanacak
hâle tam olarak getirememiştir. Bu durumun birden farklı olmak üzere özellikle psikolojik, sosyal ve ekonomik
boyutları, karmaşık hâlde olan ana dili öğrenme problemini zaman zaman daha da karmaşık hâle getirmiş
ve Türkiye dışında yaşayan Türk insanının ana dillerini bulundukları bölgelerde örgün yolla kazanmaları ve
öğrenmeleri için oluşturulmuş ortamlara uzak kalmasına da sebep olabilmiştir.
Özellikle bu konuda bilinçli olmayan ve hassasiyet göstermeyen, çocuklarına Türkçe dil becerisini
kazandırmayı temel bir hedef olarak görmeyen ailelerde sorunun etkilerinin çok daha açık görüldüğü
söylenebilir. Yapılan araştırmalarda yurt dışında yaşayan pek çok ailenin, özellikle 3. kuşak göçmenlerin konuya
duyarsız kaldığı, pek çoğunun bu konuda gerekli bilince ve hassasiyete sahip olmadığı görülmüştür.
Örnek Olay: Konu hakkında Fransa’da görev yapan bir Türkçe bir öğretmeni şöyle bir saptamada bulunuyor.
“Fransa’da çocuklarım zaten Türkçe biliyor diyen büyük bir kitle var, ancak çocukları kendi aralarında bile Türkçe
konuşamıyor, Türkçe kısa bir metni bile anlayamıyor, yazamıyor. Türk kültürüyle ilgili ise herkesin bildiği birkaç
şeyden başka hiçbir şey bilmiyor.” Aynı konuda bir annenin yaptığı tespitler ise sorunun nedenlerini açıklıkla
ortaya koyuyor. “Ben istiyorum ki çocuğum Türk kültürünü alsın. Sonuçta Türk’üz. Hem Fransız kültürünü alsın
hem Türk kültürünü alsın. Fransızca bilmeyince dışlanıyorsunuz, Türkçe bilmeyince durum daha kötü oluyor. Benim
çocuğum Türkçeyi iyi öğrenemedi. Çünkü hata bizde. Biz onunla hep Fransızca konuştuk. Yani kreşe başladığı zaman
zaten Fransızca öğretmek lazımdı. Orada da dışlanacaktı çünkü. Türkçe bildiği için Fransızca bilmediği için. Ondan
sonra böyle devam etti işte. Kolaya kaçtık açıkçası. Ama sadece Fransızca bilmek yetmiyormuş. Fransızca bilseniz de
dışlanacaksanız dışlanıyorsunuz zaten. O yüzden çocuğumun kendi kültürünü öğrenmesini istiyorum. Ama Türkçeyi
bilmediği için bu çok zor oluyor.”
Çözüm Önerisi: Sosyalleşme açmazının önemli bir çıktısı olan bu sorun aslında yurt dışında yaşayan Türk
çocuklarının karşılaştığı sorunların bel kemiğini oluşturmaktadır. Konuyla ilgili araştırmaların hemen hepsinin
ulaştığı ortak sonuç; ana dili becerisi gelişmemiş, kendi dili konusunda yetersiz olan Türk çocuklarının kültürel,
sosyal ve mesleki beceriler anlamında da beklenen düzeye ulaşamadığı, kültürel yabancılaşma ve aidiyetlik
sorunu başta olmak üzere pek çok sorunla yüzleşmek zorunda kaldığıdır. Üstelik bu çocuklar içinde yaşadıkları
ülkenin kültürüne de uyum sağlamakta güçlük çekmektedirler. Bu güçlükleri aşmanın öncelikli yolu yurt dışında
yaşayan Türk çocuklarının Türkçe dil becerilerini geliştirmektir. Ana dili öğretiminde birinci kaynak ailedir. Aileler
kaygılarından arınıp çocuklarının ana dillerini öğrenmeleri konusunda bilinçli ve istekli hâle getirilmelidir.
İçeriği, kapsamı ve materyalleri yenilenen ve daha işlevsel hâle getirilen Türkçe ve Türk Kültürü dersi, yurt
dışında yaşayan Türk çocuklarının ana dili becerisinin ve kültürel kimliklerinin gelişiminde anahtar bir rol
oynamaktadır. Ailelerin bilinçlendirilmesiyle çocukların bu derslere devamlılığı sağlanmalı, her türlü etkinlikle
bu dersin Türk çocukları için önemi gündeme getirilmelidir. Türkçe ve Türk Kültürü dersinin materyallerinin
Türk çocukları için ilgi çekici ve eğlenceli hâle getirilmiş olması hem onların ana dilleri ve kültürleri konusunda
daha yetkin olmalarına olanak sağlayacak hem de derse karşı ilgisiz ya da duyarsız olan ailelerin görüşlerini
değiştirecek niteliktedir. Ayrıca çocuklar ana dillerini ve kültürlerini öğrenecek farklı etkinliklere yönlendirilmeli,
internet ve televizyon gibi araçlar yardımıyla onların ilgileri bu alana kaydırılmalıdır.
29
6
3.3.3. Kültürel Yabancılaşma ve Aidiyetlik Sorunu

Yurt dışında yaşayan çocukların iki farklı kültürel ortamdan beslenmeleri, onların başta dilsel yetkinlikleri olmak
üzere, temel kültürel unsurlarla, sahip oldukları değerlerin içselleştirmeleri açısından kültürel yabancılaşma ve
aidiyetlik sorunları yaşamalarına zemin hazırlamaktadır. Evde, aile içinde ana dilini konuşarak ve içinde yaşadığı
topluma göre azınlık kültürü şeklinde nitelenen kültürü yaşayarak belli bir süre yetersiz sosyalleşen çocuklar,
anaokulundan itibaren baskın kültürün ve dolayısıyla dilin etki alanına girerek çatışmalar yaşamakta, ailenin
etkisinin zayıflamasıyla birlikte baskın kültürün istediği forma yönelme eğilimi göstermektedirler. Çocukların
sosyalleşme sürecinde yaşadıkları bu türden açmazlar, onların kişiliklerinin gelişiminde derin yaralar açmakta
hem okul başarılarına hem de içinde yaşadıkları topluma uyum sağlamalarına olumsuz etkiler yaratmaktadır.
Konuyla ilgili araştırmalar yurt dışında yaşayan Türk çocuklarının bu süreçte dört temel kimlik etrafında
toplandığını göstermektedir (Ültanır vd. 2004).
Bunlardan ilki, kendi azınlık grubuna yönelen kimliktir. Bu gruptaki çocuklar, kendi kültürel kimliğini baskın
kültüre göre daha geçerli saymakta ve diğer kültüre karşı olumsuz bir tutum içine girmektedirler. Dil yönünden
bakıldığında bu gruptaki çocuklar, içinde yaşadıkları kültürün dilini günlük ihtiyaçlarını karşılayacak düzeyde
öğrenmekte ancak akademik bilişsel düzeyde yeterli seviyeye ulaşmazlar. Bu çocuklar artan ‘gettolaşma’
eğilimleri ve kültürel ortamlarının genellikle Türklerden ibaret olması nedeniyle dil öğrenme sürecinde pek çok
sorunla yüzleşmektedirler.
İkincisi, baskın kültüre yönelen kimliktir. Bu grupta yer alan çocuklar kendi kimliklerini ret etmekte ve bu
nedenle daha çok baskın kültür içinde kaybolmaktadırlar. Dolayısıyla baskın dile yönelmekte ve her ortamda
bu dili kullanmayı yeğleyerek ana dillerinden de kısa sürede uzaklaşmaktadırlar. Ancak bu çocuklar daha sonra
toplumsal ve kurumsal anlamdaki dışlanmalar nedeniyle genellikle tekrar kendi kimliklerine dönmek zorunda
kalmaktadırlar. Ne var ki kendi toplumsal gruplarında da ana dillerini konuşamadıkları için dışlanmaktadırlar.
Üçüncüsü, değişken kimliktir. Her iki kültür bağlamında da problem yaşayan bu gruptaki çocuklar kendilerini
ne yabancı ne de Türk toplumuna ait hissetmektedirler. İki toplum arasında gidip gelen bu çocuklar, okul
başarısızlıkları ve buna bağlı olarak meslek sahibi olamamaları nedeniyle “risk grubu” olarak tanımlanmaktadırlar.
Dördüncüsü ise iki kültürlü kimliktir. İki kimlikli ve iki dilli olarak tanımlanan bu grubu oluşturan çocuklar,
her iki toplumla da barışık bir yapı sergilerler. Her iki kültürü özümseyen bu grup kültürler üstü kimlikleri ile
okul başarıları açısından baskın kültüre ait öğrencilerle eş değer görülmektedir. Bu grubun ortak noktası hem
kendi dillerini hem de içinde yaşadıkları toplumun dilini bilmeleridir.
Örnek Olay: Konu hakkında Almanya’da görev yapan bir Türkçe bir öğretmenin tespitleri güzel bir örnek
oluşturmaktadır. “Türkçesi iyi olan çocuklar diğer derslerde de başarılı. Onu görüyoruz, yaşıyoruz yani. Türkçeyi
güzel öğrenen, kendini güzel ifade eden çocuklar Almanca dersinde olsun, matematik dersinde olsun daha farklılar.
Baktığımız zaman bu farklılık ortaya çıkıyor. Türkçe ve Türk Kültürü dersine gelmeyen çocukların dilleri daha kırık,
daha çekingen, daha geri kalıyor. Yani uyum sağlayamıyor. Üstelik sosyal hayatta da birçok sorun yaşıyorlar.
Kendi kültürlerine yabancılaşıyorlar.” Bu örneğe karşın çocukları Türkçe dil becerisine sahip ve eğitimlerinde
standartların üzerinde olan bilinçli bir velinin söyledikleri ise oldukça önemli: “Belli kurallarımız var. Mesela
anne ve baba kesinlikle evde Türkçe konuşuyor. Almanca soruların hiçbirisine cevap verilmiyor. Tamamen Türkçe
konuşarak bize geliyor. Bu şekilde üreterek geliyor. Ne soracağını düşünerek geliyor. Türkçe cevap aldığı için de
unutmuyor, kullanıyor. Önemli olan dili kullanacak alanı biz evde oluşturduk. Çünkü evin dışındaki toplumda çocuk,
Türkçeyi çok yeterli kullanamıyor. Kullanacak alanlar çok kısıtlı. Hem kendi kültürlerini de bu sayede daha kolay
öğrendiler. Kim olduklarının farkındalar. Bunlar gelişsin diye de Türkçe folklor, tiyatro, bu gibi sosyal faaliyetlere de
yıllarca yönlendirdim. Kendim de başlarında durdum. O yüzden ikisi de şimdi çok iyi konumdalar. Onlarla gurur
duyuyorum”
Çözüm Önerisi: İlk örnekle ikinci örnek karşılaştırıldığında aslında sorunun nedeni ve çözümü kendiliğinden
ortaya çıkıyor. Çocukların kültürel kimlik ve aidiyet sorunu yaşamaması, sosyal hayatta başarılı bireyler olması
için dil becerileriyle birlikte kültürel kimliklerinin de geliştirilmesi gerekiyor. Bu noktada yurt dışında yaşayan
30
6
Türk çocukları için arzu edilen ya da hedeflenmesi gereken durum; çocukların her iki dili de iyi derecede
bilmesi ve hem kendi kültürü hem de baskın kültürün değerleri konusunda yetkin olması, böylelikle kendi
diline ve kültürüne sahip çıkarak her iki kültürle de barışık hâle gelmesi ve başarılı bir kimlik oluşturabilmesidir.
Bunun için aile başta olmak üzere Türkçe ve Türk Kültürü dersi öğretmenlerinin bilinçli bir çaba içinde olması,
çocukların potansiyellerinin açığa çıkartılıp, onların güçlü bireyler hâline getirilmesi gerekiyor. Nitekim değer
aktarımı konusunda ailenin yeterli olmaması veyahut bütünleştirici bir değer aktarımı sunamaması durumunda
yurt dışında yaşayan çocukların kültürel öğrenme sürecini sorunlu hâle getirmektedir. Bu anlamda Türkçe
ve Türk Kültürü dersi ailede başlayan ancak yeterli olamayan değer aktarımı sürecini içinde yaşanan ülkenin
değerleriyle veyahut evrensel değerlerle bütünleştirici bir çizgide sürdürme işlevini de üstlenmelidir. Zira
güçlü bir öz-kimlik inşasının koşulu, çocuğun hem kendi kültürüne ait değerleri öğrenerek içselleştirmesinden
hem de içinde yaşadığı topluma ait değerleri öğrenerek, bunlara bilinçli bir biçimde uyum sağlamasından
geçmektedir. Nitekim bu sonuç çok kültürlülük ve çok dillilik ekseninde Avrupa birliği içinde ortak paydada
kabul gören bir görüştür (OECD& European Union2015; European Union, 2017).
3.3.4. Yanlış Tanıma Biçimlerine Dönük Stratejiler

Yurt dışında yaşayan Türk çocuklarının karşı karşıya olduğu sosyalleşme açmazı, dil yetersizlikleri ve bunlara
bağlı kültürel yabancılaşma ve aidiyetlik sorunu gibi sorunların kaynağında aslında yanlış tanıma biçimleri
dediğimiz kabuller bulunmaktadır. Yanlış tanıma biçimleri, insanların hangi durumda ne yapması, nasıl
davranması gerektiğine ilişkin doğruluğu sınanmamış varsayımlara karşılık gelmektedir. Herhangi bir konuda
doğru olanın toplum nasıl istiyor ya da düşünüyorsa o olduğu düşüncesinden kaynaklanan bu durum, bireylerin
genellikle yanlış kararlar vermelerine neden olmaktadır. Bu konuya en güzel örnek, Yurt dışında yaşayan Türk
vatandaşlarının çocukları için en önemli şeyin içinde yaşadıkları ülkenin dilini öğrenmek olduğu varsayımıdır.
Bir başka örnek; “Kabul görmek için yaşadığım ülkenin kültürünü benimsemeliyim.” veya “Çocuğumu Türkçe ve
Türk Kültürü dersine gönderirsem okulda başarısız olur.” görüşleriyle beliren yanlış tanıma biçimleridir. Bunlara
başkaları eklenebilir. Ancak burada bilinmesi gereken, yanlış tanıma ya da varsayımların bizi yanlış yorum ve
davranışlara taşıyacağıdır.
Kendi ülkesinden uzakta, kendi kültürüne ve alışkanlıklarına yabancı bir coğrafyada yaşayan Türk
vatandaşlarımızın çoğu yaşamlarını sürdürmek, ayakta kalmak veya daha iyi koşullarda yaşayabilmek için
içinde bulunduğu ülkenin koşullarına uyum sağlamaya çalışmaktadır. Bunun yolunun da herkesin yaptığı gibi
yaparak, dışlanmamaya, kabul görmeye çalışarak yaşamaktan geçtiğini düşünmektedirler. Oysa herkes nasıl
yaşıyorsa öyle yaşamak, herkes ne yapıyorsa onu yapmak yanlış tanımalara bağlı hataların kaynağıdır. Yanlış
tanıma biçiminin en önemli nedeni bilgi eksikliğidir. Bilgi eksikliklerinden kaynaklı varsayımların kemikleşmiş
yatkınlık hâline gelmesi sorunu daha da güçleştirmektedir.
Örnek Olay: Konu hakkında Almanya’da yaşayan bir Türk vatandaşımızın tespitleri oldukça ilgi çekici.
“Buradaki insanlar, aileler çok duyarsız, ilgisiz çoğu. O kadar insan duyarsız ki bunun nedeni bence bilgisizlik. Bilgiyi
cımbızla alıyorsunuz etraftan. Çünkü insanların pek fazla bilgisi yok. Buradaki Türkler ne yapacağını bilmiyor. Nereye
gideceğini, danışacağını bilmiyorlar. İmkânlar neler mesela? Kulaktan dolma bilgilerle hareket ediyorlar. Buradaki
insanlar biraz bastırılmış. Önüne gelirse bakıyor sadece diğer türlü kendilerine ne söylense hemen onu kabul ediyorlar.
Başka çaremiz yok zannediyorlar. Araştırma güdüsü yok buradaki insanlarda. Genelinden bahsetmiyorum elbette.
Ama çoğunluğu böyle yani.”
Çözüm Önerisi: Yanlış tanıma biçimlerin veya geçerliliği kanıtlanmamış varsayımların tutsağı olmak; kişiyi
“Bildiğim, gördüğüm en doğrusudur, zaten herkes öyle yapmıyor mu?” düşüncesiyle sürekli hataya sürükler.
Yanlış tanıma biçimleriyle baş etmenin yolu, bu varsayımların aslında yanlış ya da eksik olduğunu ortaya koymak,
aileleri bu konuda bilinçlendirici çalışmalar yapmaktır. Yanlış tanıma biçimlerine yönelen kişilerin çoğu, başka
çarelerinin olmadığı düşüncesinden hareket ederler. Nitekim kendi ülkesinden, kendi kültüründen uzakta farklı
bir ülkede yaşamak zorunda olan ve dolayısıyla yaşadığı ülkenin koşullarına ve kültürüne uyum sağlama ve
orada var olma çabası gösteren ailelerin içinde yaşadıkları koşullar ve bu koşulları biçimlendiren mekanizmalar
hakkında sağlam bilgilere ulaşması ve bunlara karşı bilinçli tutumlar geliştirebilmesi beklenilen bir durum
31
6
değildir. Bu insanlar her şeyden önce kendilerine “yabancı” olan ya da “yabancı” sayıldıkları bir ortamda
yaşamaktadırlar; kendilerine yabancı olan ortamın inşa ettiği ve kendine özgü kurallarla biçimlendirdiği bir
yapı, farklı bir kültür içinde var olmaya çalışmaktadırlar. Üstelik yabancı oldukları bu ortam onlardan kendilerine,
kültürlerine, yaşam biçimlerine ve daha önemlisi kurallarına uymalarını beklemektedir. Söz konusu beklentiler
kimi zaman açık ve anlaşılır tutumlarla kimi zamanda yabancı sayılan bireylerin farkında olmayacağı kültürel
kodlar aracılığıyla tanımlanmaktadır. Örneğin çocuğunu okula göndermek durumunda olan bir aile yaşadığı
ülkenin eğitim sisteminin kurallarına göre hareket etmek durumundadır ve bu durum açık ve anlaşılır kurallarla
tanımlanmıştır. Ancak okula giden bir çocuğun dil becerisi dolayısıyla sürekli sembolik şiddete maruz kalması
ve bunun sonucunda kendi dilinin değil yaşadığı ülkenin dilinin, kendi kültürünün değil, yabancı olduğu
kültürün önemli olduğunu düşünmeye zorlanması bu duruma maruz kalan çocukların ve ailelerin farkında
olmadığı bir strateji olarak tanımlanabilir. Bunun üstesinden yine ancak kişinin kendi kültüründen kopmadan,
kendini geliştirmesi ve öz güvenle hareket etmesiyle gelinir.
3.3.5. Öz Güven İnşası

Özellikle dil becerileri açısından yetkin olmayan ve farklı değer sistemleri arasında sıkışarak güçlü öz-kimlikler
ve millî bir bilinç geliştirememiş çocukların ortak noktasının bir öz güven duygusu geliştirememiş olmasıdır.
Doğal olarak bu çocuklar hem içinde yaşadığı toplumsal çevrede hem de kendi toplumlarında kabul görme
ve tanımlanma açısından önemli sorunlar yaşamaktadırlar. Bu durum çocukların daha sonraki yaşamında
kendisini tanımlayamama, dışlanma ya da uyum sağlayamama gibi başka sorunlarla yüzleşmesine de zemin
oluşturmaktadır. Öz güven önemli bir kişisel özelliktir; yaşamla baş etmemizi ve sorunlarla gerçekçi bir şekilde
mücadele etmemizi sağlar ve zorluklara dayanmamızı kolaylaştırır. Öz güven kazanma süreci, yaşamın önemli
zorlukları ile başa çıkma gücüne sahip ve mutlu olmaya layık bir kişi olma deneyimidir. Öz güven eksikliği
kişinin başarısızlığı baştan kabullenmesine, kendisini sürekli yetersiz görmesine, kendi potansiyelini fark
edememesine ve kendisiyle ilgili olumsuz duyguları benimsemesine yol açar.
Araştırmalar öz güven eksikliği probleminin yurt dışındaki Türk çocuklarının temel problemlerinden biri
olduğunu göstermektedir. Öz güven eksikliğinin nedenlerinin başında kişinin yanlış tanıma biçimlerine
dayanması ya da yetersizlik duygusuyla hareket etmesidir. Kendine güvenin gelişimini etkileyen pek çok etken
olmakla birlikte, özellikle çocukluk döneminin ilk yıllarında ana-baba tutumları insanın kendisi hakkındaki
duygularının oluşumunda son derece önemlidir. Ana-babadan biri ya da her ikisi, aşırı derecede eleştirel ve
yüksek beklentili ise ya da aşırı korumacı ve bağımsızlığı engelleyiciyse çocuklar kendilerinin yeteneksiz, yetersiz
ve değersiz olduğuna inanabilir. Üstelik bu çocuklar farklı bir ülkede yaşıyor ve dışlanma, kültürel yabancılaşma
ya da aidiyet sorunu yaşıyorsa öz güven sorunuyla baş etmek daha da güçleşmektedir. Nihayetinde bu eksiklik,
diğer insanların, özellikle çevre ve toplumun gerçek dışı beklenti ile ölçütlerine fazla yoğunlaşmanın bir
sonucudur.
Örnek Olay: Yurt dışındaki Türk çocuklarının yaşadığı öz güven eksikliği problemini eğitimde fırsat eşitsizliği
sorunu üzerinden örneklendirebiliriz.
Fırsat eşitliği toplumdaki herkese, kendi yeteneklerini ortaya koymaları için şans verilmesi, hiç kimseye engel
konmaması ve haksız avantaj sağlanmaması şeklinde tanımlanmaktadır. Ne var ki farklı bir ülkede yaşayan,
dolayısıyla farklı kültüre sahip olan ve farklı bir dil konuşan çocuklar için maalesef başarı yarışının başlama
noktasında eşitlik olmamaktadır. Çünkü bu çocuklar ailelerinden miras kalan eksikliklerle ve eşitsizliklerle
yarışa başlamaktadırlar. Örneğin baskın kültürün mensubu olan çocuklar okula, aileden edindikleri birtakım
sosyal ve kültürel işaretlerle yüklü ve onlara sahip olarak gelirken, yurt dışında yaşayan Türk çocukları ise
okula bu malumatı ve hüneri edinmek için gelmektedirler. Bu nedenle söz gelimi Almanya’da Alman bir
ailenin sahip olduğu üstünlükleri çocuklarına aktarabildiği yerde, yurt dışında yaşayan bir Türk çocuğu için
başarı yarışının başlama noktasında bir eşitlikten bahsetme olanağı bulunmamaktadır. Yurt dışında yaşayan
Türk çocuklarının dilsel becerisinin zayıflığı ve dolayısıyla kültürel açıdan baskın kültür karşısındaki eksikliği,
fırsat eşitsizliğine kaynaklık ederek onların okuldaki başarısı başta olmak üzere, diğer toplumsal çevreler içinde
de başarılı etkileşimler kurmasını engellemektedir. Bu anlamda fırsat eşitsizliğinin yarattığı en temel çıktı, öz
32
6
güven duygusu eksikliğidir. Bu sorunla yüzleşen ve olumsuz deneyimler yaşayan çocuk değersizlik, yetersizlik
ve umutsuzluk gibi olumsuz duygulara yönelmeye başlar. Kendini veya yeteneklerini çok acımasız bir şekilde
eleştirmeye, olayların sonuçlarını, gerçekte olduklarından daha kötü bir şekilde değerlendirmeye başlar. Her
durumda başarısız olacağı duygusuna kapılır. Daha önemlisi kendisini pasifleştirerek, kabul görmenin tek
yolunun uyum sağlamak ve kendinden istenenleri sorgulamadan eksiksiz karşılamak olduğunu düşünmeye
başlar.
Çözüm Önerisi: Öz güven eksikliği üstesinden gelinemeyecek bir sorun değildir. Sorunun çözümündeki
temel dayanaklar kişiye kendini gerçekleştirebileceği, kendi potansiyelini ve değerini tanımlayabileceği
fırsatlar yaratmaktır. Öz güven kazanımında kendini kabul etme, sevme ve kendine güven anahtar kavramlardır.
Özellikle aileler çocuklarının girişimlerini destekler, gelişimlerini alkışlar, hata yaptıkları zamanlarda doğrusunu
bulmalarına yardımcı olurken onları sevmeye ve kabul etmeye devam ederlerse çocuklar da kendilerini kabul
etmeyi, sevmeyi ve güvenmeyi öğrenebilirler.
Fırsat eşitsizliği örneği üzerinden gidersek konu daha açık hâle getirilebilir. Nitekim fırsat eşitsizliğini tümüyle
ortadan kaldırmak mümkün olmasa da fırsat eşitsizliğinden kaynaklanan öz güven duygusu eksikliği başka
önlemlerle aşılabilecek bir sorundur. Bahsedilen sorunlar çerçevesinde yurt dışında yaşayan Türk çocuklarına
gerekli dil becerileri kazandırma, kültür aktarımı ve toplumsal aidiyet geliştirme konusunda yeterli içeriğe sahip
olma ve kimlik inşa etme sürecine katkı sunabilme işlevlerini üstlenebilecek iyi zemin Türkçe ve Türk Kültürü
dersidir. Diğer bir deyişle, Türkçe ve Türk Kültürü dersi aracılığıyla yurt dışında yaşayan Türk çocuklarına öz
güven duygusu kazandırma girişimleri fırsat eşitsizliğinin yarattığı olumsuzlukları bir nebze olsun azaltacaktır.
Diğer bir konu fırsat eşitsizliğine kaynaklık eden dolayısıyla da çocuklarda öz güven kaybına neden olan kültürel
kimlikle ilgili yetersizliklerin giderilmesidir. Konuyla ilgili araştırmalarda yurt dışında yaşayan birçok yurttaşımız,
kendi kültürünün temel niteliklerini öğrenen çocuklarının bunlarla övünç duyduğunu, yabancı arkadaşlarına
kendilerini bu nitelikler yoluyla tanıttığını ve aidiyet duygusunun öz güveni beraberinde getirdiğini ifade
etmiştir. Kendi kültürüne yabancılaşmış, kültürel kimliğini özümseyememiş ve aidiyet duygusu geliştirememiş
çocukların söz konusu olduğu örneklerde ise öz güven kaybının, dolayısıyla dışlanmanın ve fırsat eşitsizliği
yaşamanın doğal bir sonuç olduğu tespiti yapılmıştır. Bu çocuklar ne içinde yaşadıkları ne de ait oldukları
topluma tam anlamıyla uyum sağlayamamakta, daha önemlisi içinde yaşadıkları baskın kültürün asimilasyon
politikaları karşısında tutunma gücü bulamamaktadırlar. Elbette bu noktada ailelere ve Türkçe ve Türk Kültür
dersi öğretmenlerine çok iş düşmektedir.
33
6
4. TÜRK KÜLTÜRÜ VE TARİHİ ÖĞRETİMİ

2017 yılında Millî Eğitim Bakanlığı tarafından “Türkçe ve Türk Kültürü Dersi Mevcut Durum Analizi” isimli bir
rapor hazırlanmıştır. Rapor, Almanya, Fransa ve İsviçre’de gerçekleştirilen saha çalışmasında elde edilen bulgular-
dan hareketle oluşturulmuştur. Raporda ortaya konan bulgular Türkçe ve Türk Kültürü Dersi Öğretim Programı’nın
geliştirilmesine temel oluşturmuş ve 2018 yılında Türkçe ve Türk Kültürü Dersi Öğretim Programı geliştirilmiştir.
Türkçe ve Türk kültürü dersi isteğe bağlı olarak ve haftada iki ders saatinde gerçekleşmektedir. Dersle ilgili
hedeflerin belirlenmesinde bu gerçek göz önüne alınmak zorundadır. 2009 yılında yürürlüğe giren Yurt Dışın-
daki Türk Çocukları İçin Türkçe ve Türk Kültürü Dersi (1-10. Sınıflar) Öğretim Programı Türkçeyi ve Türk kültürünü
ayrı dersler olarak ele almıştır. Programda önce Türkçe dersi için açıklamalar ve kazanımlar ardından Türk Kültü-
rü dersi için açıklamalar ve kazanımlar verilmiştir. Her iki grupta yer alan kazanımların sayısı oldukça yüksektir.
Bu sebeple programın gerçekçi olarak uygulanması söz konusu olmamıştır. Bu durum, yapılan saha araştırma-
sında da ortaya çıkmış ve hazırlanan raporda yer almıştır.
2018 yılında geliştirilen Türkçe ve Türk Kültürü Dersi Öğretim Programı’nda bütüncül yeni bir yaklaşım or-
taya konmuştur. Program tasarımında kazanımlar -dersin haftalık süresi ve isteğe bağlı olması dikkate alına-
rak- Türkçe dil becerileri için belirlenmiştir. Türk kültürü ve tarihi öğretimi için kazanım oluşturulmamış buna
karşılık temalar belirlenirken kültür ve tarih unsurları dikkate alınmıştır. Programda temalar ve alt temalar, saha
araştırmasında ortaya çıkan öğrenci ve veli taleplerinden hareketle dengeli biçimde belirlenmiştir.
Yurt dışında yaşayan öğrencilerin günlük yaşamlarında karşılaşma ihtimalleri aileleri, çevrelerindeki Türkler
ve onların pratikleriyle sınırlı olan Türk kültürünün unsurları her seviyenin gelişim özellikleri dikkate alınarak
sunulmalıdır. Türkçe ve Türk Kültürü Dersi Öğretim Programı’nda bu durum göz önünde bulundurularak her
tema için alt temaların seviyelere dağılımı tablolar hâlinde verilmiştir. Uygulayıcılar bu dağılımı dikkate almalıdır.
Türkçe ve Türk Kültürü Dersi Öğretim Programı’nda açık bir kültür ve tarih öğretimi önerilmemektedir.
Öğrencilerin temalara uygun olarak seçilen veya oluşturulan içerikler üzerinde dil becerilerini geliştirecek
çalışmalar yapması beklenmektedir. Bu süreçte öğrencilerin doğal biçimde kültürel ve tarihî konulara ilişkin bilgile-
ri kazanmaları, değerleri edinmeleri ve tutumları geliştirmeleri beklenmektedir. Öğrencilerin Türk tarihi ve kültürü
unsurlarıyla doğal biçimde karşılaşmaları öğrenme sürecini de verimli hâle getirecektir. Bu açıdan programdaki
temaların tamamı kültürel ve tarihî bir bakış açısını ortaya koymaktadır. Örneğin Sanat ve Edebiyat teması Türk
edebiyatının tarihî şahsiyetlerini ve eserlerini ele almaktadır. Bunun birlikte programda yer alan Geçmişe Açılan
Kapı teması tümüyle tarih ve kültür öğretimine yöneliktir. Geçmişe Açılan Kapı temasının alt temaları şunlardır:
Atatürk, bağımsız Türkiye, çağdaşlaşan Türkiye, Dede Korkut Hikâyeleri, destanlar, efsaneler, halk hikâyeleri,
Türklerin İslamiyet’i kabulü, ilk Türk İslam Devletleri, İslamiyet ve birlikte yaşama kültürü, masallar, Millî Mücade-
le, Orta Asya İlk Türk Devletleri, Osmanlı Devleti, Osmanlı toplumunda birlikte yaşama kültürü, tarihî kahraman-
lar, tarihsel süreç içinde Türklerin yerleştiği bölgeler, tarihte Avrupalı karakterler gözüyle Türkler ve Türk kültürü,
Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluşu.
Türkiye’de uygulanmakta olan programdan farklı olarak Türkçe ve Türk Kültürü Dersi Öğretim Programı’nda
alt temalar, öğrencilerin gelişim özellikleri dikkate alınarak seviyelere şu şekilde dağıtılmıştır:
GEÇMİŞE AÇILAN KAPI

Tarihî kahramanlar, tarihte Avrupalı
destanlar, efsaneler, masallar, tarihî
1. SEVİYE 5. SEVİYE karakterler gözüyle Türkler ve Türk
kahramanlar.
kültürü.
destanlar, efsaneler, masallar, tarihî tarihî kahramanlar, tarihsel süreç
2. SEVİYE 6. SEVİYE
kahramanlar. içinde Türklerin yerleştiği bölgeler.
Türklerin İslamiyet’i kabulü, İslam
destanlar, Türkiye Cumhuriyeti’nin
3. SEVİYE 7. SEVİYE ve birlikte yaşama kültürü, Tarihî
kuruluşu.
kahramanlar.
halk hikâyeleri, tarihî kahramanlar, Osmanlı toplumunda birlikte
4. SEVİYE 8. SEVİYE
Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu. yaşama kültürü, tarihî kahramanlar
34
6
Türk kültürü öğretiminde tarihsel bir bakış açısının yanı sıra sunulan unsurların farklı kültürlerle karşılaştır-
malı bir bakış açısını yansıtması beklenmektedir. Öğrenme ve öğretme sürecinde Türk kültürünün özgün nite-
liklerinin yanı sıra diğer kültürlerle ortaklıklarının öğrencilere gösterilmesi esastır. Öğrencilere Türk kültüründen
diğer kültürlere pencereler açmak amaçlanmıştır. Ele alınan bir kültürel ögenin tarihsel süreçteki önemi, günü-
müzdeki varlığı ve gelecekte de neden var olması gerektiği öğrencilere sezdirilmelidir.
Türkçe ve Türk Kültürü dersi öğretim materyalleri yukarıda açıklanan ilkeler doğrultusunda hazırlanmıştır.
Seviye kitaplarının tamamında senaryolaştırma tekniği kullanılmıştır. Her tema kendi içinde bir senaryo bütün-
lüğüne sahiptir. Hedeflenen içerikler senaryo içinde akarken öğrencilerin Türkçe dil becerilerini geliştirmek için
hazırlanan etkinlikleri gerçekleştirmesi gerekmektedir. Öğrenciler, tarihî ve kültürel ögelerle karşılaşırken söz
varlığını geliştirecek, anlama ve anlatma becerilerini iyileştirecek ve aynı zamanda kendi tarih ve kültür ögele-
rinin ve değerlerinin başka kültürlerle karşılaştırmasını yapabilecektir. Bu süreçte gerek değerlerin gerek diğer
kültürel ögelerin dikte edilmesi söz konusu değildir. Öğrencilerin bu unsurları tanıması, içinde yaşadıkları veya
bildikleri diğer kültürlerle karşılaştırarak benimsemesi ve bu yolla öz güvenlerini güçlendirmeleri beklemekte-
dir.
Yurt dışında yaşayan Türk çocukları için Türk tarihi ele alınırken Türk tarihi ile ilgili tüm konuları eksiksiz veya
hatasız öğretmek amaç edinilmemelidir. Ders süresi ve öğrenci grubunun özellikleri dikkate alındığında böyle
bir tavır sergilemek dersi alan öğrenciler için sıkıcı ve çekilmez hâle dönüşecektir. Bu nedenle Türk tarihindeki
önemli dönüm noktalarını kronolojik olarak ele almak atılacak en önemli adım olmaktadır. Ders kitaplarında da
özellikle Türk tarihi ile ilgili dönüm noktaları ele alınmıştır. Ancak bu konular hakkında derinlemesine bilgi edin-
mek isteyen öğrencilerin mutlaka desteklenmesi ve yönlendirilmesi gerekmektedir. Derslerde tarihî bilgileri
kronolojik olarak ezberletmek için asla çaba sarf edilmemelidir. Özellikle tarihî bir konu ele alınırken konunun
Avrupa’ya ve dünyaya olan etki ve yansımalarına mutlaka değinilmeye çalışılmalıdır.
Türkçe ve Türk kültürü konularının doğrudan öğretimi yurt dışında yaşayan Türk çocuklarının içinde bu-
lundukları eğitim sistemi ile çelişmektedir. Bu açıdan kültür ve tarih içerikleri sunuş yoluyla öğretilmemelidir.
Öğrencilerin karşılaştıkları kültür unsurlarını aile ve yakın çevrelerinde uygulayabilmelerini sağlamak bu ba-
kımdan son derece önemlidir. Öğretmenler gerek bu kitapta gerek seviye kitaplarında yer alan etkinliklerle ye-
tinmemeli, öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçlarını dikkate alarak kendi etkinliklerini de tasarlamalıdır. Farklı ülkelerdeki
öğrenci seviyeleri arasında büyük farklılıklar olabildiği gerçeğini göz önünde bulundurarak öğretmenler seviye
üstü buldukları etkinlikleri uygulamak konusunda ısrarcı olmamalıdır. Öğretmenler çocuğa görelik, bilinenden
bilinmeyene, basitten karmaşığa, yakından uzağa, genelden özele, somuttan soyuta, güncellik, hayatîlik, eko-
nomiklik gibi temel eğitim ilkelerini takip etmelidir.
Son olarak, Türkçe ve Türk kültürü dersine öğrencilerin gönüllü olarak geldiği gerçeği asla unutulmamalıdır.
Dersin okul başarısına bir etkisi de bulunmamaktadır. Bu sebeple dersi sevmeyen veya derste öğrendiklerini
değerli görmeyen öğrenciler derse devam etmemektedir. Dersi alan öğrencinin derse devam etmesini sağlama
sorumluluğu öğretmene aittir. Öğretmenler dersi öğrencilerine sevdirmeli, sağlayacağı faydaları sezdirmelidir.
35
6
5. BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA TÜRKÇE ÖĞRETİMİ

Türkçe ve Türk Kültürü dersine yönelik olarak ortaya çıkan önemli sorunlardan biri, karma sınıf olarak
adlandırılabilecek birleştirilmiş sınıf durumudur. Bu sorun, birçok bilimsel çalışmada tespit edilmiş (Gül Yazıcı
2007, Yağmur 2007, Sarıkaya 2008, Belet 2009, Can ve Can 2009, Pilancı 2009, Uysal 2009, Güzel 2010; Korkmaz
2010, Şen 2010, Yağmur 2010, İnce 2011, Özcan 2011, Şen 2011, Yol 2011, Cemiloğlu ve Şen 2012, Ekmekçi
2012a; Ekmekçi 2012b; Yıldız 2012a, Yıldız 2012b, Yağmur 2013, Yıldız 2013, Yılmaz ve Öztürk 2013, Ateşal 2014,
Demirbaş 2014, Yağmur 2014, Yılmaz 2014, Arı 2015, Çınar ve İnce 2015, Ekmekçi ve Karadüz 2015, Güngör
2015, Yağımlı 2015, Yaman ve Dağtaş 2015, Aydoğu ve Karasu 2016, Çakır ve Yıldız 2016, Çelik ve Gülcü 2016,
Irmak 2016, Özerol 2016, Arıcı ve Kırkkılıç 2017) ve ortaya çıkma sebepleri belirlenmiştir. Dersin yürütüldüğü
bölgelerde yer yer görülen; Türk nüfus dağılımının heterojen yapısı, yaş düzeyindeki farklılıklar, derse
yönelik farkındalık, veli ilgisi ve duyarlılığında görülen sınırlılıklar, öğretmen eksikliği, derslik sorunu ve okul
yetersizlikleri, sosyal ve kültürel faaliyetlerdeki sınırlılıklar, derse yönelik alt yapı sorunları vb. sorunlar derse
katılımı asgari düzeyin altına düşürmekte ve bu durum da farklı yaşlardaki öğrencilerle oluşturulan zorunlu bir
karma sınıf uygulamasına neden olmaktadır.
Türkçe ve Türk Kültürü dersi öğretmenleri genel olarak 6-15 arasında değişen yaştaki öğrencilerle
oluşturdukları karma sınıflarda birleştirilmiş sınıf şartları doğrultusunda ders yürütmek durumunda kalmaktadır.
Öğretmenlerin karşı karşıya kaldığı bu durum ülke ve bölgelere göre farklılık göstermekle birlikte karşılaşılması
kaçınılmaz bir sorun olarak gözükmektedir. Karma sınıflarda öğretim gören öğrencilerin dağılımı, yaş düzeyi ve
Türkçe yeterliği açısından genel anlamda şu şekilde çeşitlenmektedir:
% Yaş düzeyi düşük ve orta, Türkçe ve Türk kültürü düzeyi sıfır, sınırda, orta ve ileri durumda olan öğrenciler,
% Yaş düzeyi orta ve yüksek, Türkçe ve Türk kültürü düzeyi sıfır, sınırda, orta ve ileri durumda olan öğrenciler.
Temelde iki başlık altında yapılanan karma sınıflar, kendi içinde de farklı gruplar oluşturmaktadır. Örneğin;
yaş düzeyi düşük, Türkçe yeterliği yüksek bir öğrenci ile yaş düzeyi yüksek, Türkçe yeterliği düşük bir öğrenci
aynı sınıfta öğrenim görebilmektedir.
Türkçe ve Türk Kültürü dersi öğretmenleri öğrencilerin yaşları ve Türkçe yeterlikleri doğrultusunda
sınıflarında farklı gruplar oluşturmakta ve ders planlarını grupların bilişsel, duyuşsal ve sosyokültürel seviyeleri
doğrultusunda yapılandırabilmektedir. Bu açıdan öğretmenlerin oluşturacağı karma sınıflarda özellikle dikkat
etmesi gereken hususlar bulunmaktadır. 1. seviyeden 8. seviyeye kadar tematik ve senaryo tabanlı yapılandırılan
Türkçe ve Türk Kültürü ders kitapları karma sınıf olasılıklarını dikkate alınarak hazırlanmıştır. Her tema, sınıf
seviyesi doğrultusunda ağırlaşmakta ve her temada yer alan senaryolar diğer temalardaki senaryolarla
bütünleşecek özelliktedir. Buradaki amaç karma sınıflarda oluşturulacak ortak öğrenme-öğretme ortamları için
esneklik oluşturabilmektir.
Öğretmenler, karma sınıflara öğrenci dâhil ederken şunları dikkate almalıdır:
% Öğrencinin yaşı
% Dinleme ve konuşma seviyesi
% Türkçe okuma ve yazma seviyesi
Dinleme ve konuşma seviyelerinin belirlenmesinde, öğrencilerin dinleme ve konuşma becerilerine yönelik
yeterliklerini ölçmek amacıyla öğrenci yaşına uygun basit rubrikler kullanılabilir. Bu becerilere yönelik rubrikler
öğretmen tarafından hazırlanabileceği gibi hazır olarak da temin edilebilir.
36
6
Dinleme seviyesini belirlemeye yönelik öğretmenlerin kullanabileceği rubrik örneği aşağıda verilmiştir:
Dinleme Yeterlikleri Hayır Kısmen Evet
Kendisiyle ilgili basit soruları anlar.
Öğretmenin söylediği basit yönergeleri anlar.
Sınıf arkadaşlarının konuşmalarını anlar.
Sınıfta kendini tanıtan arkadaşlarını anlar.
Selamlaşma, vedalaşma, rica etme, özür dileme, teşekkür

etme vb. kalıp ifadeleri anlar.
Temel duyguları (beğenme, sevme, korkma, üzülme vb.)

ifade eden kelimeleri anlar.
Konuşma becerisine yönelik seviyeyi belirlemek amacıyla kullanılabilecek rubrik örneği aşağıda verilmiştir:
Konuşma Yeterlikleri Hayır Kısmen Evet
Kendisi, ailesi ve sevdiği şeylerle ilgili basit sorulara cevap

verir.
Fiziksel özelliklerini (saç rengi, göz rengi, boyu vb.)
betimler.
Kendisini, ailesini ve başkalarını tanıtır.
Tanıma, tanıtma ve tanışmayla ilgili sorular sorabilir.
Bir tanıdığını başkasıyla tanıştırabilir.
Selamlaşma, vedalaşma, rica etme, özür dileme, teşekkür

etme vb. kalıp ifadeleri kullanır.
Temel duygularını (beğenme, sevme, korkma, üzülme vb.)
ifade eder.
Türkçe ve Türk Kültürü dersinin yürütüldüğü bölgelerde Türkçe okuma ve yazma becerisine sahip öğrenci
sayısı oldukça sınırlıdır. Ancak aile, akran ya da farklı uzmanların yardımı ile Türkçe okuma ve yazma becerisi
kazanmış öğrencilere rastlanabilmektedir. Bu öğrencilerin okuma ve yazma becerilerine yönelik seviyelerini
belirleyebilmek için aşağıda gösterilen rubrikler kullanılabilir:
37
6
Okuma Yeterlikleri Hayır Kısmen Evet
Türk alfabesindeki harfleri tanır.
Harf-ses ilişkisini kavrar.
Hece ve kelimeleri okur.
Basit ve kısa cümleleri okur.
Okurken noktalama işaretlerine dikkat eder.
Kısa metinleri okur.
Kurallara uygun sessiz okur.
Okuduğu metnin konusunu söyler.
Okuduğunu metni özetler.
Yazma Yeterlikleri Hayır Kısmen Evet
Türk alfabesindeki harfleri uygun biçimde yazar.
Hece ve kelimeler yazar.
Türkçenin kurallarına uygun anlamlı cümleler yazar.
Türkçenin yazım ve noktalama kurallarını uygular.

Söz varlığı unsurlarını yerinde ve anlamlarına uygun
olarak kullanır.
Olayları oluş sırasına göre anlatır.
Basit yönergeler yazar.
Bir konuya ilişkin kısa metinler yazar.
Özet çıkarır.
Öğrencilerin dil becerilerine yönelik seviyeleri tespit edilip puanlama yapıldıktan sonra karma sınıftaki beceri
düzeyi dağılımı ortaya çıkacaktır. Bunun ardından öğretmen öğrencilerin yaşlarını dikkate alarak gruplama
çalışmasına başlayabilir. Eğer birden fazla sınıf oluşturulacaksa yaş düzeyleri somut işlemler devresinde olan
öğrenciler (6-11 yaş) bir gruba, soyut işlemler dönemine girme durumunda olan ve girmiş öğrenciler (11-15
yaş) diğer gruba dâhil edilebilir.
38
6
5.1 Birleştirilmiş Sınıflarda Kullanılabilecek Yöntem ve Teknikler

Türkçe ve Türk Kültürü dersinin yürütüldüğü karma sınıflarda kullanılabilecek yöntem ve teknikler şöyle
sıralanabilir: drama, soru cevap, söz korosu, cümle tamamlama, model olma, pekiştirme ve övme, birden çok
uyaran kullanma.
5.1.1 Soru Cevap
Soru cevap, dinleme ve konuşma becerisinin oluşumu ve gelişiminde çocuğun en sık rastladığı ve
başvurduğu yöntemlerden biridir. Öğrencilere önce basit ve yanıtlayabilecekleri sorular sorulmalı ve yanıt için
bekleme süresine özen gösterilmelidir. Öğrencilere sorulan soruların hatırlama ve anlama düzeyinde ağırlık
kazanması önemlidir. Ancak öğrenme-öğretme ortamlarında yürütülen içerik doğrultusunda uygulamaya
dönük ve öğrencinin bilgisini aktarabileceği sorulara da öncelik verilmelidir. İlişkilendirme, yaratma ve hüküm
verme temelli sorulara Türkçe yeterliğindeki ilerleme sonrası amaçlı olarak başvurulmalıdır.
5.1.2 Drama
Drama, oyun temelli olması sebebi ile karma sınıflarda kullanmaya en uygun yöntemlerdendir. Canlandırma
temelli bir yöntem olması sebebi ile dinleme ve konuşma becerilerinin geliştirilmesinde öncüldür. Başlangıç
çalışmalarında taklit etme, rol yapma ve model alma şeklinde uygulanmalı; ilerleyen süreçlerde çok kısa
diyaloglarla yapılandırılmış oyunlar canlandırma ve doğaçlama ile sürdürülmelidir.
5.1.3 Söz Korosu
Tekrar ve taklit temelli olan söz korosu; kelime telaffuzu, doğru vurgulama ve doğru tonlama alıştırmaları
açısından çok önemlidir. Öğrencilerin özellikle konuşma becerisine yönelik öz güven kazanmaları sürecinde
etkin bir yöntemdir. Söz korosu yöntemi, sınıfı birden fazla gruplara bölerek yankılayıcı konuşma –bir grubun
sözlerini diğer grubun tekrarlaması- şeklinde de yapılandırılabilir.
5.1.4 Cümle Tamamlama
Cümle tamamlama, öğretmenin ya da sınıfta belirlenen bir öğrencinin söylediği bir kelimeye yeni kelimeler
eklemek suretiyle genişletme yapma olarak açıklanabilir. Özellikle kelime hazinesinin geliştirilmesi, alıcı söz
varlığına eklenen bir söz unsurunun konuşma ve yazma yolu ile üretilmesi sürecinde kullanılan bir yöntemdir.
Öğretmen bu yöntemi kullanırken basit sorular ve ipucu içeren ifadelerle öğrenciyi yönlendirmeye özen
göstermelidir.
5.1.5 Model Olma
Türkçe ve Türk Kültürü dersine katılan öğrenciler ağırlıklı olarak iki dilli olacakları için Türkçe dil bilgisine uygun
ifadeler kurmakta güçlük çekmektedir. Öğretmen beden dili ve telaffuza dikkat ederek yaptığı konuşmalarla
öğrencilere model konumundadır. Karma sınıfta Türkçe yeterliği yüksek olan öğrenciler de diğer öğrenciler için
model olma potansiyeline sahiptir.
5.1.6 Pekiştirme ve Övme
Öğrenciler duyuşsal gelişimleri sebebi ile yer yer pekiştirilmeyi ve övülmeyi beklemektedir. Bu sebeple
öğretmen, zaman zaman beden diliyle bazen de “aferin, çok güzel, tebrik ederim vb.” ifadelerle öğrencinin
başarısını pekiştirmeli ve onu ödüllendirmelidir.
5.1.7 Birden Çok Uyaran Kullanma
Öğrencinin öğrenme-öğretme ortamına yönelik ilgisini arttırmak, içeriğin hazırlanmasındaki uyaran
zenginliği ile doğrudan bağlantılıdır. Görsel ve işitsel uyaranların bir arada kullanılması, hareketli görsellerden
yararlanılması dersin hedeflerinin gerçekleştirilmesine kolaylık sağlamaktadır. Özellikle teknoloji gelişimi ve bu
doğrultuda web tabanlı eğitim uygulamalarının artması uyaran çeşitliliği açısından kolaylık sağlayabilir.
39
6
5.2. Birleştirilmiş Sınıflara Yönelik Ortak Öğrenme ve Öğretme Ortamları

Türkçe ve Türk Kültürü dersi sürecinde oluşturulan karma sınıflarda öğretmen şu hususlara özellikle dikkat
etmelidir:
% Öğrencilere sevgi ile yaklaşılmalı ve karma sınıflarda oluşan düzey farklılıklarını öğrenciler arasında
etkileşim oluşturacak görevler aracılığıyla sosyal öğrenmeye aracılık edecek biçimde kullanmalıdır.
% Öğrencilerin ilgileri ve beklentileri doğrultusunda öğretim programındaki kazanımlar düzeyler arasında
esnetilmelidir.
% Bireysel farklılıklar göze önüne alınmalı ancak yaşı küçük olan öğrencilere veya diğerlerine taraflılık
gözeten bir yaklaşım sergilenmemelidir.
% Yakından uzağa ilkesi dikkate alınmalı, okul-aile iş birliği devamlılık göstermelidir.
% Ders dışı görevlere ağırlık verilmeli, web tabanlı uygulamalarla da öğrenci takibi sağlanmalıdır.
% Oyun temelli faaliyetlere ağırlık verilmeli, sanatsal temelli çalışmalara zaman ayrılmalıdır.
% Ara ara farklı yaş düzeylerini bir araya getirerek gruplar oluşturulmalı, öğretim sabit gruplarla
sürdürülmemelidir.
% Öğrencilerin duyuşsal gelişimi daima göz önünde bulundurulmalı, öğrenci gereksinimleri dikkate
alınmalıdır.
% Yapılacak çalışmaların öğrencilere sağlayabileceği yararları öğrencilerin fark edebilmesi için açıklamalar
ve yönlendirmeler yapılmalıdır.
% Öğretim, çocuğa görelik ilkesi doğrultusunda olabildiğince doğallaştırılmalıdır.
% Dikkat çekme, derse karşı isteklendirme sürecinde zaman yönetimi, tek seviyeli sınıflara oranla daha
esnek tutulmalıdır.
% Tüm çalışmalar ürün odaklı değil, süreç odaklı yapılandırılmalı ve öğrenci performansı dikkate alınmalıdır.
% Öğrenciler Türkçe ve Türk kültürüne yönelik olarak isteklendirilmeli bu doğrultuda hayal gücü ve
yaratıcılıkları işe koşulmalıdır.
% Öğretimde teknoloji entegrasyonu (Web 2.0 araçları ile öğrenme-öğretme ortamları tasarlama) farklı
dijital çerçevelerle öğretim sürecine dâhil edilmelidir.
Karma sınıflarda oluşturulacak öğrenme ve öğretme ortamlarında öğretmen, dersin anlaşılır olmasına dikkat
etmeli ve öğretim süreci içindeki faaliyetlerini çeşitlendirmeye özen göstermelidir. Öğretmen ödev odaklı değil,
görev odaklı bir yaklaşım sergilemeli; tüm öğrenme sürecinde yer almalı ve öğrencilerin derse yönelik başarı ve
gelişimini takip etmelidir.
Öğretmen ders süreci boyunca dikkat çekmeye önem vermeli ve farkındalık kazanmaları için öğrencileri
dersin içeriği ile ilgili olarak haberdar etmelidir. Türkçe ve Türk Kültürü dersinin seçmeli olması ve zamanının kısıtlı
olması, öğrencide öğrenmenin kalıcılığı açısından sorunlar oluşturabilecektir. Bu sebeple yeni derslerde önceki
öğrenme ortamlarına yönelik hatırlama çalışmaları yapılmalı ve bunun ardından ders içeriğine geçilmelidir.
Ortak olarak düzenlenecek öğrenme ve öğretme ortamlarında karşılıklı çalışmalara ağırlık verilmeli,
diyalog temelli çalışmalar zenginleştirilmeli, drama etkinliklerinden olabildiğince yararlanılmalı, oyun temelli
çalışmalarla birlikte gruba yönelik etkinlikler geliştirilmelidir. Karma sınıflarda kullanılabilecek bazı etkinlik
tipleri aşağıda tanıtılmıştır.
40
6
5.2.1. Adını Söyle

Kelime öğrenme sürecinde kullanılacak bir etkinliktir. Öğretmen ya da Türkçe yeterliği yüksek olan öğrenciler
bu etkinliğin uygulanmasında kaynak görevi görmektedir. Bu etkinliğin uygulanabilmesi için öğrenciler
arasından bilmeyenlere “Bu nedir? Adını söyle.” kalıbı öğretilmelidir. Kaynak kişi yakından uzağa, bilinenden
bilinmeyen ilkesi doğrultusunda bazı nesneleri veya bunların görsellerini öğrencilere göstermeli ve “Bu nedir?
Adını söyle.” demelidir. Gösterilen nesneler öğretmenden öğrencilere geçmeli ve sırayla aynı soru öğrenciler
tarafından sorularak diğer öğrencilerden yanıt beklenmelidir. Bu etkinlikte öğrencilerin vereceği yanıtların “Bu
bir…..dır.” veya “Bunun adı ….. dır.” şeklinde olmasına dikkat edilmelidir. Aynı etkinlik “Bu ….. mı?” veya “Bunun
adı ….. mı?” şeklinde bir soru kalıbı ile de gerçekleştirilebilir. Öğrencilerin nesnelerin adını söylerken “Evet, bu
bir…...dır.” veya “Evet, bunun adı……dır.” şeklinde yanıt veriyor olmalarına özen gösterilmelidir.
5.2.2. Kendimle Konuşuyorum

Bu etkinliğin uygulanmasında drama yöntemine başvurulmalı ve öğrencilerin canlandırma yapmaları
sağlanmalıdır. Tüm seviyelerin birinci teması olan “Ben ve Ailem” çerçevesinde temel tanışma kalıpları bu
etkinlik ile öğretilebilir. Öğrencilerin karşısında bir ayna konarak ya da bir ayna olduğunu varsaymaları
söylenerek uygulama yapılabilir. Öğrenci aynada kendine bakmalı ve aynadaki görüntü ile konuşmalıdır. İki rol
üstlenecek öğrenci kendine tanışma ifadelerini söylemeli ve diğer rolü ile yanıt vermelidir. “Merhaba, benim
adım Kağan. Senin adın ne? / Merhaba Kağan. Benim adım Emre.” şeklinde diyaloglarla temada yer alan temel
tanışma kalıpları karma sınıf içinde gösterilebilir.
5.2.3. Arkadaşımla Konuşuyorum

“Kendimle Konuşuyorum” etkinliği ayna veya ayna varsayımı ile uygulandıktan sonra iki öğrenci arasında da
gerçekleştirilebilir. Temalardaki ortak içeriklerden hareketle farklı öğrenciler karşı karşıya getirilerek bu etkinlik
uygulanabilir. “Adını Söyle” etkinliğindeki içerik de bu etkinliğe aktarılabilir. “Ben ve Ailem” temasındaki “aile, aile
tarihi, dostluk, hayaller, sevgi, soy ağacı, tanışma” vb. alt temalar bu etkinlik ile ortak olarak gerçekleştirilebilir.
5.2.4. Ben Kimim?

Tanışma ve tanıştırma içerikli kalıp sözlerden hareketle ve diğer temalardaki tanıtıcı ortak bilgiler kullanılarak
gerçekleştirilebilecek bir etkinliktir. Sınıftaki tüm öğrenciler bu etkinliğe katılabilir. Etkinlikte öğrencilerden
kısaca kendilerini tanıtmaları istenir. “Benim adım Emre. 8 yaşındayım. Annemin adı ….” veya “Ben 3. sınıftayım.
Biz Yozgatlıyız.” vb. içerikli çok farklı ifadeler bu etkinlikte kullanılabilir. “Ben ve Ailem” teması bu etkinlikle ortak
çalışma yapabilmek için elverişlidir.
5.2.5. Canlandırıyorum
Öğrencilere resimli kartlar dağıtılarak burada bulunan hayvanları taklit etmeleri istenir. Diğer öğrenciler
yapılan taklitten hareketle hayvanın ne olduğunu bulmalı ve yanıt, söz korosu yöntemi ile sınıfça tekrar
edilmelidir. Özellikle “İnsan ve Doğa” teması çerçevesinde değinilecek olan “bitkiler ve hayvanlar, canlılar ve
hakları, hayvan türleri, Türkiye’ye özgü canlılar” gibi alt temalarda bu etkinliğe başvurulabilir. Ayrıca “Oyun ve
Eğlence” temasında da bu etkinlik ile ortak çalışma yapılabilir.
5.2.6. Şapka Bende

Öğretmen, hazır veya kâğıt vb. bir malzemeden yaptığı şapkayı öğrencilerin başına takıp onları konuşturur.
Bu etkinlik dersin içeriği doğrultusunda farklı biçimlerde gerçekleştirilebilir. Örnek olarak bir görselde
yer alan nesne veya canlıyı ilk bilen öğrenci şapkayı takmaya hak kazanır. Diğer görsellerin belirlenmesi ile
şapka bilen öğrenciler arasında el değiştirir. Bu etkinlik kelime bulma dışında cümle kurma, kısa bir hikâye
anlatma, temalarda yer alan senaryolara dair sorulara doğru yanıt verme, yeni bir soru oluşturma biçiminde de
gerçekleştirilebilir. Tüm temalarda kullanılabilecek bir etkinliktir.
41
6
5.2.7. Topu Yakala

İki elle kolayca tutulabilecek plastik ya da yumuşak malzemeli bir topla oyun şeklinde gerçekleştirilebilecek
bir etkinliktir. Öğrenciler sınıfta halka hâlinde dizilir. Öğretmen basit bir soru soru sorarak topu istediği bir
öğrenciye atar. Topu yakalayan öğrenci, öğretmenin sorusunu doğru yanıtlarsa oyunda kalır ve topu tekrar
öğretmenine atar. Öğretmen aynı biçimde yeni bir soru sorarak topu farklı bir öğrenciye daha atar ve sorusunu
yanıtlamasını bekler. Soruları doğru yanıtlayan öğrenciler oyunda kalır. Yanıtlayamayanlar elenir. Bu etkinlik
yapılandırılırken temalardaki ortak kelimeler veya kategoriler (yiyecekler, giyecekler, renk adları, oyun adları
vb.) kullanılabilir. Tüm temalarda kullanılabilecek bir etkinliktir.
5.2.8. Tekrar Et, Kelime Ekle

Öğretmen, öğrencileri gruplara ayırır ve bir konu belirler. Seçilen herhangi gruptaki bir öğrenciden bir
kelime söylemesi istenir. Gruptaki diğer üyeler sıra ile bu kelimeye yeni bir kelime ekleyerek cümle oluşturmaya
başlar. Bağlam anlamlı ve kurallı olacak şekilde bu işlem sürdürülür. Eğer gruptaki öğrencilerin tamamı kurallı
ve anlamlı bir cümle oluşturacak şekilde cümleyi tamamlarsa başarılı olurlar. Cümle tüm grup üyeleri tarafından
tamamlanmazsa yeni gruba geçilir ve süreç yeniden başlatılır. Öğretmen öğrenci seviyelerini dikkate alarak
grupları asgari ölçülerde oluşturmalı ve etkinlik sırasında ihtiyaç duyarsa grupları yeniden oluşturmalıdır. Belli
bir kelime sayısı hedeflenerek de bu etkinlik uygulanabilir. Örnek olarak 3, 4 ya da 5. kelime kullanıldığında
süreç başa dönebilir. Tüm temalarda kullanılabilecek bir etkinliktir.
5.2.9. Görseli Anlat

Öğretmen tahtaya bir görsel çizer. Görselin adını söyleyen ilk öğrenci tahtaya gelir ve yeni bir görsel çizer.
Öğrencinin çizdiği görselin adını ilk söyleyen öğrenci tahtaya çıkar ve o da bir görsel çizer. Etkinlik bu şekilde
sürdürülür. Öğretmen dersin içeriği doğrultusunda bu etkinliği görsel üzerine konuşma, görselin çağrıştırdıkları
ile ilgili yeni kelimeler bulma biçiminde de yapılandırabilir. “Çevre, Farklılıklar ve Birlikte Yaşama”, “Geçmişe
Açılan Kapı”, “Gezelim Görelim”, “İnsan ve Doğa”, “Oyun ve Eğlence” temalarında ortak olarak kullanmaya elverişli
bir etkinliktir.
5.2.10. İstop
Öğrencilerin tamamı ile okul bahçesi veya uygun bir alanda oynanabilecek bir oyundur. Öğretmen seviyeye
göre yeni öğrenilen kelimelerden görsel kartlar hazırlar ve bu görselleri kolye şeklinde öğrencilerin boyunlarına
asmalarını ister. Öğrenciler adları yerine görselin adları ile birbirlerine seslenerek istop oyununu oynarlar.
Oyunda öğrencilerin adları dışında istop oyununun kuralları geçerlidir. Oyun esnasında öğrencilerin boynunda
asılı olan görseller değiştirilir ve oyun sürdürülür. Tüm temalarda kullanılabilecek bir etkinliktir.
5.2.11. Afiş Yapıyoruz

Sınıf seviyelerinde tüm temalar ortak olduğu için temalarda yer alan ortak alt temalardan hareketle
öğrencilere afiş hazırlattırılır. Seviyelere göre gruplama yapılabileceği gibi farklı seviyelerden öğrencilerin yer
aldığı karma gruplarla da bu etkinlik yapılabilir. Hazırlanan afişler sınıfta uygun alanlara asılır ve afişlerden
hareketle öğrencilerle dinleme, konuşma, okuma veya yazma çalışmaları yapılır. Kategorilerin belirlenmesinde
ortak alt temalar kullanılabileceği gibi hayvanlar, bitkiler, organlarımız, sınıftaki eşyalar, yiyecekler, akrabalık
adları, meslekler vb. temalar da kullanılabilir. “Bayramlar ve Kutlamalar”, “Geçmişe Açılan Kapı”, “Sanat ve
Edebiyat” temalarında bu etkinlik aracılığı ile afişler tasarlanabilir.
5.2.12. Konuşma Halkası

Sınıf iki yarım ay şeklinde karşılıklı olarak dizilir. İlk yarım ay soru grubu, ikinci yarım ay cevap grubu olur.
Soru grubundaki bir öğrenci diğer gruba soru sorar ve yanıtlamasını bekler. Soru grubundaki tüm öğrenciler
sorularını tamamlar. Ardından cevap grubu, soru grubu yapılır ve etkinlik soru-cevap şeklinde sürdürülür. Bu
42
6
etkinlik “Nesi var?” oyunu biçiminde de yürütülebilir. Cevap grubu öğrencileri soru grubuna “Nesi var?” diye
sorar. Cevap grubu belirlediği nesnenin bir özelliğini söyler. Soru grubuna 3 ya da 5’e kadar ipucu alma hakkı
tanınabilir. Tüm temalarda kullanılabilecek bir etkinliktir.
5.2.13. Sevdiklerim
Öğretmen sevdiği bir kişi ya da bir eşyayı, basit ifadelerle açıklar. Burada sevdiği şeyin niteliklerine yönelik
ifadelere dikkat edilmelidir. Bir eşyanın rengi ya da özelliklerini gösteren sıfatlara yer vererek öğrencilere model
olur. Ardından öğrencilerden sevdikleri bir şeyi anlatmaları istenir. Öğrenciler sevdikleri şeyleri çizerek de
anlatabilir. “Ben ve Ailem” temasında kullanılabilecek bir etkinliktir.
5.2.14. Yemek Yapalım

Öğrencilere yiyecek adlarını öğretmek için kullanılabilecek bir etkinliktir. Bir yemeğin nasıl yapıldığı
malzemeler veya görselleri gösterilerek anlatılır. Öğrenciler tahtanın önüne konulan bir masada yer alan
malzemelerin adlarını söyler ve bu malzemeleri bir kaba koyarak yemek yaparlar. Bu etkinlik farklı biçimlerde
değiştirilebilir. Özellikle “İnsan ve Doğa” temasının temasının alt temaları olan “beslenme, tarihî ve kültürel
yeme alışkanlıkları”na yönelik kullanılabilecek bir etkinliktir.
5.2.15. Farkı Ne?

Öğretmen aynı olmasına rağmen değiştirilmiş iki eşyanın farklarını öğrencilere buldurur. Öğrenciler arasında
da farklar belirlenerek bu etkinlik gerçekleştirilebilir. Bu etkinlik özellikle zıt anlamlı kelimelerin öğrenilmesinde
kullanılabilir. Uzun-kısa, zayıf-şişman, ağır-hafif, büyük-küçük vb. kavramlar bu etkinlik için kullanılabilir. “Çevre,
Farklılıklar ve Birlikte Yaşama” temasında kullanılabilecek bir etkinliktir.
5.2.16. Kim, Nerede?

Öğretmen belirlediği bir alt tema doğrultusunda tahtada ya da bir görsel üzerinde sınıf, mutfak, park, oyun
salonu vb. bir alan oluşturur. Bu, alması gereken kişi ya da eşyaların görsellerini bu alana yerleştirmeleri için
öğrencileri yönlendirir. Bu etkinlik istenilen hedef kelime grupları ile de gerçekleştirilebilir. “Oyun ve Eğlence”
temasında kullanılabilecek bir etkinliktir.
5.2.17. Saklananı Bul

Sınıf içinde gizlenen bir eşyanın bulunması için öğrencilere yönergeler verilir. Öğrenciler de benzer
yönergelerle gizlenmiş olan eşyayı bulmaları için arkadaşlarını yönlendirir. Sağ, sol, ileri, geri, yukarı, aşağı vb.
yön ifadelerinin öğretilmesi için uygun bir etkinliktir. “Oyun ve Eğlence” temasında kullanılabilecek bir etkinliktir.
5.2.18. Harfleri Seslendir

Türkçe alfabenin öğretiminde kullanılacak bir etkinliktir. Türk alfabesinde yer alan harflerin sesletimi için
sesleri içeren kelime kartları ve görseller aracılığı ile çeşitli çalışmalar yapılabilir. Öğrencilere sesin bulunduğu
görsel gösterilerek görselin adını söylemeleri istenir. Öğretmen görseldeki hedef sesi vurgulayarak öğrenciye
tekrarlatır. Türkçe ve Türk Kültürü dersinin 2. seviyesi harf öğretimine yönelik olduğundan, özellikle bu
seviyedeki öğrencilere yönelik olarak kullanılabilecek bir etkinliktir.
5.2.19. Harfleri Sen de Yaz

Harflerin yazımı sürecinde kullanılabilecek bir etkinliktir. Türk alfabesindeki harflerin yazım şekilleri ve yönleri
tahtada öğrencilere gösterilir. Öğrencilerden harfleri önce defterlerine sonra tahtaya yazmaları istenir. Türkçe
ve Türk Kültürü dersinin 2. seviyesi harf öğretimine yönelik olduğundan, özellikle bu seviyedeki öğrencilere
yönelik olarak kullanılabilecek bir etkinliktir.
43
6
5.2.20. Ben Yazdım Sen Kontrol Et

Akran değerlendirmesi aracılığıyla gerçekleştirilen bir yazma etkinliğidir. Öğrencilerin yazdığı harf, hece,
kelime, cümle veya metinler arkadaşlarına verilir. Öğrenciler arkadaşlarının yazdıklarını kontrol ederek
düzeltirler. Dil seviyesi yüksek olan öğrenciler bu etkinlikte amaçlı olarak çalıştırılabilir.
5.2.21. Eş/Zıt Anlamlısını Söyle

Eş, zıt ve yakın anlamlı kelimelerin öğretiminde kullanılabilecek bir etkinliktir. Renkler, şekiller, yönler vb.
kavramlar bu etkinlikle öğretilebilir. Bir öğrencinin söylediği kelimenin eş ya da zıt anlamlısı farklı bir öğrenciye
söyletilir. Diğer öğrencilerle süreç devam ettirilir. Etkinlik öğretmen ve öğrenciler arasında bireysel olarak da
gerçekleştirilebilir.
5.2.22. Formu Dolduralım

Kimlik, kütüphane veya müze kartı, farklı başvuru belgeleri vb. formlar öğrencilere doldurtulur. Tahtada
oluşturulan bir form öğrencilere doldurtularak da bu etkinlik gerçekleştirilebilir. “Ben ve Ailem”, “Çevre,
Farklılıklar ve Birlikte Yaşama”, “Gezelim Görelim” temalarında kullanılabilecek bir etkinliktir.
5.2.23. Dergi Okuyoruz

Türkçe okuma ve yazma öğrenmiş öğrencilerle ortak olarak gerçekleştirilebilecek bir etkinliktir. Öğrenci
seviyesine uygun dergilerdeki resimli metinler veya sınıfta öğrencilerle hazırlanmış dergiler gruplar hâlinde
okutulur. Öğrencilerin sesli okuma esnasında metin üzerinde takipte bulunmaları sağlanır ve kontrollü
olarak okuyan kişi değiştirilerek dergi okunur. “Bayramlar ve Kutlamalar”, “Sanat ve Edebiyat” temalarında
kullanılabilecek bir etkinliktir.
44
6
6. DİL İŞLEVLERİNİN EĞİTİMİ

Yurt dışında yaşayan Türk çocuklarının ana diline maruz kalma durumları sınırlılıklar içermektedir. Dil edinimi
süreci birçok çocuk için aile ortamında kullanılan Türkçe ile sınırlı kalmaktadır. Aile çevresinde kullanılan Türkçe,
dilin farklı bağlamlarda üretilmesi bakımdan yeterli olmayabilir. Çocukların özellikle sosyal alanlarda Türkçe ile
iletişim kurarken temel dil işlevlerini üretebilmeleri çok önemlidir.
Temel dil işlevleri Threshold 1990 (van Ek ve Trim, 1998) hareketle belirlenmiştir. Günlük hayatta dil
kullanımlarına karşılık gelen ve sıkça başvurulan bazı dil işlevleri şunlardır: Selamlaşmak-tanışmak, özür dilemek,
teşekkür etmek-karşılık vermek, kabul etmek-reddetmek, izin istemek, öneride bulunmak, rica etmek, tavsiye
vermek, davet etmek, tebrik etmek, kıyaslama yapmak, emir-talimat vermek, tahminde bulunmak, söz vermek,
onaylamak.
Dil işlevlerinin gerçekleştirilmesi, kalıp ifadelerin ve dil yapılarının bilinmesini ve kullanılmasını gerektirmektir.
Aşağıda örnek ifadeleri verilen işlevlerin gerçekleştirilmesine yönelik durumların tanımlanması, örnek
canlandırmanın yapılması ve öğrencilerden tekrar etmesi istenmelidir.
Selamlaşmak-tanışmak
Daha önce tanıştığımızı hatırlamıyorum. Güle güle / Hoşça kal.

Ben Ayşe. Görüşürüz./ Görüşmek üzere
Tanıştığımıza memnun oldum. Tamam, sonra görüşürüz.
Benim adım Ahmet. Sizin adınız nedir? Yakında görüşürüz.
Merhaba / Selam. Yarın görüşürüz.
Günaydın. Gelecek hafta görüşürüz.
İyi günler. Kendine iyi bak.
İyi sabahlar Nasılsın(ız)?
İyi akşamlar. Bugün nasılsın(ız)?
Hayırlı akşamlar. İyiyim, teşekkür ederim.
İyi geceler. İsmin(iz) nedir?/ Adınız?/ Adınızı
Seni görmek güzel. öğrenebilir miyim?
Burada olman güzel. Benim ismim…
Seni burada görmek güzel. Ben…
Merhaba Ayşe. Arkadaşlarım beni… diye çağırır.
Tanıştığımıza memnun oldum. (gayriresmî) Ben doktor…
Tanıştığımıza memnun oldum. (resmî) Kardeşim Ali.
Seni tekrar görmek güzel. Tanıştırayım, Ahmet.
O zevk bana ait. …ile tanış.
45
6
Özür Dilemek
Seni kırmak istemedim. Üzgünüm, hepsi benim hatam.

Dün için özrümü/özürlerimi kabul ediniz. Özür dilerim.
Kusura bakmayın. Üzgünüm fakat…
Beni affedin. Bunun için üzgünüm.
Beni bağışlayın lütfen.
Suç benim.
Çok özür dilerim.
Benim kusurum.
Üzgünüm.
Hata yaptım.
Ben çok üzgünüm.
Yanılmışım.
O denli üzgünüm ki…
Üzgünüm, kusura bakma.
Affedersin.
Özür dilemek istiyorum.
Affet.
Özürlerimi ifade etmek istiyorum.
Bağışla.
Sana bir özür borçluyum.
Bağışla lütfen.
Umarım beni affedersin.
Bu benim hatam.
Kusura bakma.
Kusuruma bakma.
Bütün sorumluluk benim
Teşekkür Etmek-Karşılık Vermek:
Çok teşekkür ederim. Ne önemi var.

Sağ ol. Önemli değil.
Sağ olun. Bir şey değil.
Çok sağ ol. Bahsi olmaz.
Rica ederim. Benim için bir zevk.
Ne önemi var. Bir şey değildi.
Önemli değil. Sorun değil.
Çok teşekkür ederim. Ne zaman istersen.
Sağ ol. Çok düşüncelisin.
Çok sağ ol. Yardımın için minnettarım.
Rica ederim. Çok yardımcı oldunuz.
46
6
Kabul Etmek-Reddetmek
(Biraz kek ister misin?) (Sinemaya gitmek ister misin?)

Evet, lütfen. Evet. Kulağa hoş geliyor.
Hayır, teşekkürler. Hayır, gitmemeyi tercih ederim.
İyi olur. Teşekkürler. Elbette, sevinirim.
Elbette, teşekkürler. Üzgünüm ama istemiyorum.
Ben almayayım. Yine de teşekkürler. Evet. İyi fikir.
Olur. Teşekkürler. Elbette.
Teklifin için teşekkürler ama almayayım. Hayır. Fakat davet ettiğin için teşekkürler.
Teşekkürler, evet alırım. Evet. Eğlenceli olur. Davetin için
Biraz almak isterim, teşekkürler. teşekkürler.
Evet, alırım. Teklif ettiğin için teşekkürler.
Lezzetli görünüyor ama reddetmek
zorundayım.
(Biraz daha turta ister misin?) (Bu hafta sonu kayağa gitmeye ne dersin?)
- Hay hay. Teşekkürler. Harika olur. Saat kaçta?
- Evet. Biraz alayım, teşekkürler. Üzgünüm. Bu hafta sonu meşgulüm.
- Hayır, teşekkürler. / Almayayım, Kulağa eğlenceli geliyor.
teşekkürler. Gelebileceğimi sanmıyorum.
- Hayır, Fakat sorduğun için teşekkürler. Başka zamana ne dersin? (Peki ya başka
- İyi olur. Teşekkürler. zaman).
- Gerçekten doydum. Yine de teşekkürler. Şey, üzgünüm fakat…
- Gerçekten doydum. Çok teşekkür ederim.
- Lezzetli görünüyor ama reddetmek
zorundayım.
(Yarın bize gelmek ister misin?) (Yarın akşam müsait misin? Bize gelir misin?)
- Elbette, davetin için teşekkür ederim. - Evet, partine gelmek isterim. Davet için
- Kulağa hoş geliyor! Saat kaçta orada teşekkür ederim./ Çok isterim ama müsait
olmalıyım? değilim.
- Orada olacağım. - Evet, kulağa hoş geliyor, beni davet
- Sorduğun için teşekkür ederim fakat ettiğin için teşekkür ederim.
meşgulüm. - Üzgünüm, gelemem.
- Üzgünüm, gelemem. - Gelemem fakat davet için teşekkür
- Gelmek isterim ancak başka bir işim var. ederim.
- Maalesef başka planlarım var.
47
6
İzin İstemek
Pencereyi açabilir miyim? Sakıncası var mı? …yapmamda bir sakınca

Söz alabilir miyim? var mı?
Fikrimi paylaşabilir miyim? … yaparsam sorun olur mu?
Pencereyi açmamın bir sakıncası var mı? … yapmaya iznimiz var mı?
Telefonu kullanabilir miyim?
Müsadenizle çıkabilir miyim?
Öneride Bulunmak
Futbol oynamaya ne dersin? Haydi, kafeye gidelim.

Bahçeye çıkalım mı? Sinemaya gidelim mi?
Rica Etmek
Yemek için alışveriş listesi hazırlar mısın? Tekrarlayın lütfen.

Kapıyı kapatır mısın(ız) lütfen? Bilgisayarınızı kullanabilir miyim lütfen?
Afedersiniz, geçebilir miyim? Senden biraz borç alabilir miyim acaba?
Tekrar edebilir misiniz lütfen? …yapmamda sakınca var mı?
Tavsiye vermek
…malı, …meli Diş ağrınız varsa diş hekimine gitmelisiniz.

Yağmur yağıyor, şemsiyeyi almalısın. Bence hastaları/akrabalarınızı ziyaret
etmelisiniz.
Daha çok kitap okumalısın.
Türkçe konuşmalısın.
Davet Etmek-Daveti Kabul-Reddetmek
Bu hafta sonu sinemaya gitmek ister İsterim.

misin? Elbette.
Bu hafta sonu sinemaya gitmeye ne Gerçekten isterim.
dersin?
Keşke gelebilsem ama hafta sonu için
Saat üçte buluşabilir miyiz? planlarım var.
Yarın saat beş senin için uygun mu? Teşekkürler ama meşgulüm.
48
6
Tebrik Etmek
Kutlarım. Tebrikler.
Çok başarılıydı, tebrik ederim.
Kıyaslama Yapmak
Bu arabanın diğerinden daha hızlı Bir gökdelen bir apartmandan daha

olduğunu düşünüyorum. uzundur.
Dünyadaki en büyük alışveriş merkezi... Hangi şehir daha güzeldir?
Bunu onarmak yeni bir tane satın Hangi şehir daha kalabalıktır?
almaktan daha kolaydır. New York mu? İstanbul mu?
Kim daha uzun boyludur?
Ali mi, Ahmet mi daha uzun?
Talimat Vermek
Gözlerini kapat. Lütfen sessiz olunuz.

Derin nefes al. Radyoyu kapat(ınız).
Lütfen e-posta adresinizi doğrulayın. İçeri geçin.
Pencereyi aç(ınız). Gürültü yapmayın(ız).
Tahminde Bulunmak
Bence maçı gençler kazanacak. Yarın yağmur yağabilir.

Bana göre yakın gelecekte televizyon Bugün sonuç açıklanabilir.
kullanmayacağız. Çünkü... Sanırım, biraz geç kalacak.
Söz Vermek
Size söz veriyorum. Söz, gerçekten geleceğim.

Sözüm söz, istediğin kazağı alacağım. Söz veriyorum, başka bir gün geleceğim.
49
6
7. TÜRKÇE VE TÜRK KÜLTÜRÜ DERSİNDE KULLANILACAK KELİME LİSTELERİ

Kelime öğretimine temel oluşturmak üzere bu kitapta kelime listeleri verilmiştir Bu bölümde öğretimi
yönelik 1250 kelimelik hedef kelime listesi, TS Corpus Derlemi’nde yer alan en sık 1000 kelime listesi ve tematik
kelime listesine ilişkin açıklamalar yer almaktadır.
7.1. Öğretime Yönelik 1250 Kelime Listesi

Kelime öğretimine temel oluşturmak üzere bu kitapta kelime listeleri verilmiştir. Ek 1’de verilen Öğretime
yönelik 1250 Kelime Listesi Karadağ’ın (2018) Kelime Öğretimi adlı çalışmasından alınmıştır. Hedef kelime
listesi Karadağ (2005) ve Kurudayıoğlu’nun (2005) çalışmalarında yer alan kelime listelerinden elde edilmiştir.
Ek 2’de bu liste alfabetik olarak verilmiştir.
Hedef kelime listesi oluşturulurken özel isimler ve sayılar çıkarılmıştır. Bu bakımdan asıl araştırmadan farklılık
göstermektedir. Ayrıca, listede fiillerin çekimli hâlleri ile isim hâlleri birleştirilmiştir. Hedef kelime listesinde
kelimelerin kullanım sıklıkları verilmemiştir. Ancak kelimelerin sıra numaraları sıklık sıralarını göstermektedir.
Hedef kelime listesi, alfabetik liste şeklinde yeniden düzenlenerek okuyucuların kelimeleri daha kolay takip
etmeleri hedeflenmiştir.
7.2. TS Corpus Derlemi En Sık 1000 Kelime Listesi

Ek 3’te Yazılı Türkçenin Kullanım Sıklığına Göre 1000 Kelime Listesi verilmiştir. Bu liste derlem temelli
oluşturulmuştur. TS Corpus Projesi, Türkçe derlemler, doğal dil işleme araçları ve veri setleri üretmeyi amaçlayan,
bağımsız bir projedir. Proje 2011 yılında başlamış olup hâlen devam etmektedir. TS Corpus altında, 2018
itibarıyla, toplam 14 ayrı derlem akademisyen ve araştırmacıların kullanımına açık olarak sunulmaktadır.
Bu sıklık listesi, TS Corpus altında yayınlanan iki derlemden elde edilmiştir. İlk derlem, +700 milyon
sözcükten oluşan, 19 yıllık bir zaman dilimini kaplayan ve +2 milyon 229 bin köşe yazısı ve haber içeren TS
TimeLine derlemidir. İkinci derlemse, Türkçe Wikipedia (2013 Haziran) sayfalarından elde edilmiş 154 bin 359
girdi ve +35 milyon sözcükten oluşan TS Wikipedia derlemidir. Toplamda 735 milyon sözcükten büyük bir veri
seti kullanılmıştır. Kulllanılan veri yaklaşık 20 yıllık bir zaman aralığını kapsamaktadır. Proje ve derlemler http://
tscorpus.com adresinde kullanıma açıktır.
Ek 3’te yer alan listede derlemde en sık kullanılan 1000 kök/gövde kelime (lema) sıklık sırasına göre yer
almaktadır. Aynı liste Ek 4’te alfabetik sıra ile sunulmuştur. Derlem temelli bir liste olması sebebiyle özel isimler
(kişi isimleri, yer isimleri, kurum isimleri vb.) korunmuştur. Fillerin mastarlı (-mak, -mek) biçimleri çekimli olarak
kullanıldıklarını göstermektedir.
7.3. Tematik Kelime Listesi

Ek 5’te Aksan vd. (2017) tarafından hazırlanan A Frequency Dictionary of Turkish kitabından alınan
Tematik Kelimeler Listesi verilmiştir. Bu liste de Türkçe Ulusal Derlemi (TUD) temellidir. Tematik listeler A
Frequency Dictionary of Turkish (Aksan vd., 2017) kitabında sıklığa göre sıralanmaktadır. Öğretmenlerin
listeden daha kolay yararlanmaları için çalışmada sıklıkları olmaksızını alfabetik olarak listelenmiştir. Listenin
sonunda karşıt kelimeler yer almaktadır. Listede hayvanlar, vücut organ adları, yemek / gıda, giysi ayakkabı,
taşımacılık, aile, malzemeler, zaman, spor, doğal özellikler ve bitkiler, hava, meslekler, renkler başlıkları
altında kelimeler yer almaktadır.
7.4. Kavram Alanları Yazılımı

Çalışmada bu projeye özgü olarak bir yazılım geliştirilmiştir. Temeli makine öğrenmeye bağlı oluşturulan
yazılım kelimeler arasında ilişkileri göstermektedir. Bu yazılımın özellikleri aşağıda tanıtılmıştır.
50
6
Makine Öğrenme: Makine öğrenme bir veri setinden matematiksel veya istatistiki yöntemler kullanarak,
bilgi edinerek elde edilen bu bilgiyi “öğrenme sürecinde” kullanılmamış verileri incelemek için kullanılan bir
yöntemdir. Bu işlem “gözetimli” (supervised) veya “gözetimsiz” (unsupervised) olarak uygulanabilir. Gözetimli
yöntem, veriyi belirli biçimlerde etiketlemek yani öğrenmenin çıkarımlarını tanımlamak, gözetimsiz yöntemse
veriyi ham hâlde kullanmak olarak tanımlanabilir.
Mikolov (Mikolov ve diğ., 2013) gözetimsiz yöntem kullanarak sözcükleri vektörlere çevirip vektörler
arasındaki ilişkileri hesaplayarak sözcükle ilgili bilgi edinmenin verimli bir yöntem olduğunu ve bu yöntemle
anlam bilimsel ve biçim birimsel benzerliklerin bulunabileceğini göstermiştir. Hatta bu yöntemle sözcüklerin
bizim farkına varmadığımız benzerliklerini görmek bile mümkündür.
Kelime Temsil Yöntemleri (Word Embedding - Word2Vec) bu alanda kullanılan etkin yöntemlerden biridir.
Kelime temsil yöntemleri son yıllarda dil modelleri üretmek veya dil hakkında özellik öğrenmek için doğal dil
işleme çalışmalarında sıklıkla kullanılır. Yöntem, sözcük veya sözcük kümelerini vektörlere dönüştürerek bu
vektörler ile matematik işlemler yapılması esasına dayanır. Bu yöntem, var olan kullanımları inceleyerek o dille
ilgili tahminlerde bulunur. Sözcükleri vektör uzayında birer vektör olarak gösterir. Vektörleri sözcüğün kullanım
konumlarına (metnin içinde bulunduğu konum) göre belirler ve böylece sözcüklerin birbirleriyle ilişkilerini,
sözcükler arası anlamsal ilişkileri ve anlamsal kümelenmeleri inceleyebilmeye olanak sağlar.
Örneğin büyük miktarda veri kelime temsil yöntemiyle işlendiğinde “kral ve erkek” sözcükleri arasındaki
vektörel yakınlık bağlantısından yola çıkarak “kraliçe” sözcüğü ile “kadın” sözcüğü arasında benzer bir ilişkinin
bulunduğu bilgisini üretebilir. Yani sistem ham veri üzerindeki kullanımlardan yola çıkarak “Kral erkekse kraliçe
kadındır.” çıkarımında bulunabilir. Elbette model “cinsiyet” veya “unvan” hakkında bilgi sahibi değildir ancak
elde ettiği vektörler arasında (A - B + C) işlemini yaparak A, B ve C’nin ilişkisine yakın olabilecek sözcükleri
tahmin etmeye çalışır.
Aynı zamanda, bu yolla sözcükler arasındaki anlamsal yakınlıkları bulmak da mümkündür. “Çay” sözcüğü
için üretilen model “kahve, tost, kek, börek” sözcüklerini, “elma” sözcüğü için “armut, vişne, üzüm, erik” gibi
başka meyveleri getirebilmektedir. Bu nitelikleriyle kelime temsil yöntemlerinin kullanımda olan dili incelemek
için oldukça etkin bir yol olduğu söylenebilir.
Kelime temsil yöntemleri tahminlerini sözcük listeleri olarak üretmektedir. Bu üretim komut satırında (bash)
veya bir programlama dili (örneğin Python) yardımıyla elde edilebilir. Bu kitapta yer alan örnekleri üretmek
ve hazırladığımız modellerin ileri seviyede bilgisayar bilgisine sahip olmadan kullanılabilmesi için “TS Kelime
Temsilinden Ağ Grafiğine” aracını (TS Word2Vec to Graph1 [1]) hazırladık. Yazılıma (https://graph.tscorpus.com)
adresinden erişilebilir.
Ağ grafikleri ilişkili ögeler arasındaki bağlantıları izlemek ve incelemek için verimli grafiklerdir. Grafiği
tanımlarken ilişki seviyelerini belirtmek (bağlantı çizgilerinin kalınlığı, ilişkili sözcükleri içeren şekillerin
büyüklükleri, vb.) mümkündür. Böylelikle sözcükler arasındaki ilişkinin yakınlığı gözlenebilir olacaktır.
TS Word2Vec to Graph aracı, çevrim içi çalışan, verilen sözcük için modelden gelen sonuçları grafiğe dökerek
sunan ve 8 farklı parametre ile özelleştirilmiş grafikler üretebilen bir araçtır. Kullanıcı ön tanımlı tercihleri
takip edebileceği gibi farklı özelleştirme seçenekleriyle istediği biçimde sonuçlar elde edebilmektedir. Bu
özelleştirme seçenekleri şunlardır:
Model seçimi (Model Name): Yukarıda andığımız gibi Word2Vec modeller verilen veri seti içindeki ilişkileri
incelemektedir. Dolayısıyla kullanılan veri setine göre farklı sonuçlar elde edilebilmektedir. TS Word2Vec to
Graph altında, kullanılan veri seti büyüklüğü 1 milyar 250 milyon sözcük ile 35 milyon arasında değişen farklı
modeller sunulmaktadır.
1
“TS Word2Vec to Graph” yazılımı ve sunulan modellerle ilgili detaylı bilgiye https://graph.tscorpus.com/about adresinden
erişilebilir. Kullanılan modeller ve bu modelleri kullanarak ağ grafikleri üretecek örnek bir Python kodu https://github.
com/tanerim/ts_corpus/tree/master/ adresinden edinilebilir.
51
6
1. Kapsama alanı (Circle Coverage): Word2Vec modeller verilen sözcük için ilişkili sözcükleri, bir başka
deyişle birinci derece yakınlığı olan sözcükleri sonuç olarak üretir. TS Word2Vec to Graph aracıyla bu
birincil çeperdeki sözcükleri de kaynak sözcük olarak kullanarak anahtar sözcüğün birincil ve ikincil
derece yakınlıklarını ve bu yakınlıklar arasındaki ilişkileri görmek mümkündür.
2. Fizik (Physics): Aracın ürettiği grafik farklı ilişki biçimleriyle gösterilebilmektedir. Üretilen grafikteki
sözcükler arası çekim gücü bu seçenek ile ayarlanabilir.
3. Kenar biçimi (Edge Type): Grafikte gösterilen sözcükler arasındaki bağların gösterim biçimi bu seçenek
ile ayarlanabilir.
4. Bağlantı rengi (Connection Color): Sözcükler arasındaki bağlantıların rengi tercihe göre ayarlanabilir.
5. Anahtar sözcük rengi (Node Color): Verilen anahtar sözcüğün grafikte gösterileceği renk ayarlanabilir.
6. Ok yönü (Arrow Direction): İlişkileri gösteren okların yönü anahtar sözcükten çeper sözcüklere veya
çeper sözcüklerden anahtar sözcüğü şeklinde ayarlanabilir.
7. Şekil (Shape): Grafikte gösterilecek sözcüklerin biçimleri bu seçenek ile ayarlanabilir. Bu seçenek altında
satır içi (text inline) olarak gruplanmış seçenekler sözcükleri seçilen grafik öge içinde gösterirken satır
dışı (text offline) altında gruplanmış seçeneklerde sözcük seçilen grafik öge dışında çizilecektir.
Bu yazılımla elde edilen grafikler resim olarak kopyalanabilir. Öğretmenlerden beklenen öğretimini
hedefledikleri kelimelerin kavram alanlarını bu yazılımla belirlemeleri ve etkinlik oluşturmada kullanmalarıdır.
Yazılım kelimeler arasındaki anlamsal yakınlıkları grafik olarak göstermektedir.
52
6
8. TÜRKÇE VE TÜRK KÜLTÜRÜ DERSİNDEKİ TEMALARA YÖNELİK ETKİNLİK ÖRNEKLERİ

Bu bölümde karma sınıflarda yürütülen dersler için etkinlik örnekleri sunulmuştur. Bu etkinliklerin
verilmesindeki amaç, öğretmenlere sınıf içinde kullanabilecekleri ek materyal sağlamak ve karma sınıflarda
ortak etkinlik tasarlamak için fikir verebilmektir.
Etkinlikler tasarlanırken her tema için iki örnek sunulmuştur. Tüm seviyedeki ders kitapları aynı temalara
sahip olsalar da alt temalarda farklılıklar bulunmakta ve senaryolar seviyeler doğrultusunda öğrencinin bilişsel
yükünü artırmaktadır. Bilişsel yükteki bu artış dikkate alınarak her temada ortak bir konu, amaç veya çalışma
saptanmış ve bu doğrultuda yönergeler hazırlanmış ve çalışma kâğıtları tasarlanmıştır.
Her bir etkinliğin girişine hazırlık bölümü eklenmiş ve öğrencilerin hazırbulunuşluğunu işe koşmak için
öğrencilere sözlü olarak cevap verebilecekleri sorular sorulmuştur. Öğretmenler hazırlıkta önerilen soruları
hedef kitlelerindeki öğrencilerin bilişsel ve dil düzeyi yeterlikleri doğrultusunda esnetebilir.
Hazırlık bölümünün ardından süreç bölümüne geçilmiştir. Süreçte yapılacak etkinliğe yönelik genel
bilgiler verilmiş, etkinlikler aracılığı ile kazanılabilecek durumlara dair öğrenciyi bilgilendirebilecek açıklamalar
yapılmıştır. Bu bölümde öğretmenlere doğrudan yönergeler sunulmuş ayrıca öğrencilere yapacakları
açıklamalara yönelik örnek ifadeler de eklenmiştir.
Süreç bölümünün devamında etkinlik esnasında yapılacak işlemler sırası ile sunulmuştur. Her yönerge bir
veya birden fazla çalışma kâğıdına yöneliktir. Seviyeler dikkate alınarak parantez içine “1-3. seviyeler içindir.
4. seviye ve üstündekiler içindir. Tüm seviyeler içindir.” vb. açıklamalar yapılmıştır. Aynı çalışma kâğıdına alt
seviyedeki öğrenciler “resim yapma/çizme/boyama” vb. çalışmaları yapacakken daha üst seviyedeki öğrenciler
bu bölümü yazı alanı olarak kullanabilecektir. Öğretmenler sınıf seviyelerine yönelik önerilen açıklamaları
hedef kitle durumu doğrultusunda değiştirme hususunda için esnek bırakılmıştır.
Çalışma kâğıtlarında yer alan çizme, boyama, kesip yapıştırma, eşleştirme, sıralama vb. etkinlikleri ortam
özellikleri doğrultusunda çeşitlendirilip değiştirilebilir. Konuşma etkinleri süreç içinde yönerge olarak
sunulmuştur. Çalışma kâğıtlarının geliştirilmesinde basit ve işlevsel eğitim ortamları dikkate alınmıştır. Buradaki
amaç aynı anda farklı seviyede yer alan öğrencileri ortak bir işe farklı düzeylerde koşabilmektir. Her temaya
yönelik iki etkinlik olmak üzere toplam 16 adet örnek etkinlik öğretmenler tarafından istenildiğinde farklı
temalar için de kullanılabilir.
Yönergelerin sonunda etkinliğe yönelik kısa bir değerlendirme bölümü oluşturulmuş ve bu bölüme yapılan
çalışmalarla ilgili hatırlama ve kavrama düzeyinde sorular eklenmiştir. Öğretmenler değerlendirme sürecine
yönelik olarak analiz ve sentez (yaratma) düzeyinde de sorularla etkinlikleri tamamlayabilecektir.
53
6
8.1. Temalara Yönelik Ortak Etkinlikler

8.1.1. “Ben ve Ailem” Teması Ortak Etkinlikleri
TÜRKİYE’YE HAYALÎ YOLCULUK

Hazırlık 1. Türkiye’ye hiç yolculuk yaptınız mı?
Öğrencilerinize yandaki soruları sorunuz ve sözlü 2. Hangi araçla yolculuk yaptınız?

olarak yanıtlamalarını isteyiniz.
3. Yolculuk sırasında yanınızda kimler vardı?
Süreç
Hazırlık soruları ile ilgili konuşmayı tamamladıktan Anlatın. (Okuma ve yazma becerisi olmayan
sonra öğrencilerinize Türkiye’ye hayalî bir yolculuk veya okuma ve yazma becerisi çok düşük
yapacağınızı söyleyiniz. Bu yolculuk sırasında durumda olan öğrenciler uğramak istediği
yapacaklarının ne olabileceğine dair basit yerleri çizmeli, okuma ve yazma bilen
sorular sorarak fikirlerini alınız. Daha sonra hayalî öğrenciler ise bu yerlerin adlarını yazmalıdır.
yolculukları sırasında belirleyeceklerinin şunlar bk.: Çalışma Kâğıdı-3)
olacağını söyleyiniz:
% Yolculuk sırasında kimlerle olmak istersiniz?
% Kullanacağınız araç ve yol Çizin/yazın. Bu kişilerin size eşlik etmesini
neden istiyorsunuz? Anlatın. (Okuma ve
% Yolda uğramak istediğiniz yerler
yazma becerisi olmayan veya okuma ve
% Yanınızda bulunmasını istediğiniz kişiler yazma becerisi çok düşük durumda olan
öğrenciler yanlarında olmalarını istedikleri
Aşağıdaki yönergeleri sırası ile uygulayınız: kişilerin resimlerini çizmeli, okuma ve yazma
bilen öğrenciler ise bu kişilerin kim olduklarını
% Hangi ulaşım aracı ile Türkiye’ye gitmek yazmalıdır. bk.: Çalışma Kâğıdı-4)
istiyorsunuz? Resmini çizin. (Okuma ve
yazma becerisi olmayan veya okuma ve % Bu yolculukta kullandığınız görsellerle bir
yazma becerisi çok düşük durumda olan albüm yapın. Yaptığınız hayalî yolculuğu
öğrenciler içindir. bk.: Çalışma Kâğıdı-1) özetleyin. (Okuma ve yazma becerisi
olmayan veya okuma ve yazma becerisi
% Resimdeki arabayı Türkiye’deki evinize çok düşük durumda olan öğrenciler albüm
ulaştırın. Tüm seviyedeki öğrenciler içindir. hazırlamalı, diğer öğrenciler ise yaptıkları
bk.: Çalışma Kâğıdı-2) hayalî yolculuğa yönelik özet yapmalıdır.
% Yolculuğunuz sırasında nerelere uğramak bk.: Çalışma Kâğıdı-5)
istersiniz? Görseldeki yerlere çizin/yazın.
Neden bu yerlere uğramak istiyorsunuz?
Değerlendirme 1. Türkiye’ye yaptığınız hayalî yolculuk

çalışmasında neler öğrendiniz?
Gerçekleştirilen etkinlikleri değerlendirmek için
öğrencilerinize yandaki soruları sorunuz ve sözlü 2. Başka hangi ülkeye bir hayalî yolculuk
olarak yanıtlamalarını isteyiniz. yapmak isterdiniz?
54
6
ÇALIŞMA KÂĞIDI-1
ULAŞIM ARACIMI ÇİZİYORUM

% Aşağıdaki alana Türkiye’ye yapacağınız hayalî yolculukta kullanacağınız aracın resmini çizin.
% Bu araca bir ad vermeye ne dersiniz? Söyleyin.
55
6
YOLCULUK LABİRENTİ
56
6
UĞRAMAK İSTEDİĞİM YERLER

% Resimdeki boşluklara Türkiye yolculuğunuzda uğramak istediğiniz yerleri çizin/yazın.
57
6
YOL ARKADAŞLARIM
58
6
YOLCULUK ALBÜMÜM/ÖYKÜM
59
6
AİLEMİZLE PİKNİK YAPIYORUZ
Hazırlık
Öğrencilerinize yandaki soruları sorunuz ve sözlü 1. Ailenizle piknik yapmaya gider misiniz?
2. Bir piknik anınızı anlatır mısınız?
Süreç
Hazırlık soruları ile ilgili konuşmayı tamamladıktan % Piknik esnasında neler yapmaktan
sonra öğrencilerinize bir piknik günü hayal etme- hoşlanırsınız? Anlatın. (Tüm seviyedeki
lerini söyleyiniz. Bu piknikte neler yapılabileceğine öğrenciler içindir.)
dair sorular sorarak fikirlerini alınız. Öğrencilerin
% Pikniğe giderken yanınıza bir oyuncak
kendi piknik günlerini kurgulayabilmeleri için şun-
alır mısınız? Bu oyuncağı neden alırsınız?
ları tasarlamaları gerektiği hususunda onları bilgi-
Anlatın. (Tüm seviyedeki öğrenciler içindir.)
lendiriniz:
% Nasıl bir yerde piknik yapmak istersiniz?
% Piknik çantası Çizin. (Tüm seviyedeki öğrenciler içindir.
bk.:Çalışma Kâğıdı-2)
% Yiyecekler
% Arkadaşlarınızın çizdiği piknik alanlarına
% Piknikteki aktiviteler bakın. Sizinkinden farkları nelerdir? Anlatın.
(Tüm seviyedeki öğrenciler içindir.)
% Piknik alanı
% Piknik yaparken bir sorumluluğunuz olur
Aşağıdaki yönergeleri sırası ile uygulayınız: mu? Pikniğe katılan kişiler neler yapıyorlar?
(Tüm seviyedeki öğrenciler içindir.)
% Piknik yapmak için bir piknik çantası % Verilen görselleri anlatın. (1-2. seviyedeki
hazırlamalısınız. Piknik çantanıza koymak öğrenciler içindir. bk.: Çalışma Kâğıdı-3)
istekleriniz nelerdir? Seçin/boyayın. (1-4. % Verilen cümleleri ilgili görsellerle eşleştirin.
seviye öğrenciler içindir. bk.: Çalışma Kâğıdı-1) (3. seviye ve üstündeki öğrenciler içindir. bk.:
% Piknik çantanıza ne koydunuz? Başka neler Çalışma Kâğıdı-3)
koymak istersiniz? Anlatın. (Tüm seviyedeki
öğrenciler içindir.)
Değerlendirme
1. Piknik ile ilgili yaptığımız etkinlikleri nasıl
buldunuz?
öğrencilerinize yandaki soruları sorunuz ve sözlü
olarak yanıtlamalarını isteyiniz. 2. Başka nasıl etkinlikler yapmak isterdiniz?
60
6
PİKNİK ÇANTASI
% Piknik çantanıza koymak istediğiniz eşyaları seçin/boyayın.
61
6
PİKNİK ALANI TASARLIYORUZ

% Piknik yapmak istediğiniz alanı aşağıya çizin.
62
6
KİM NE YAPIYOR?
% Aşağıdaki ifadeleri ilgili görsellerle eşleştirin.
Annem piknik çantamızı hazırladı.
Babama mangal yaparken yardım ettim.
Arkadaşlarımla ip atladık.
Annem, babam ve kardeşimle piknik yaptık.
Abim ve küçük kardeşimle top oynadık.
Babam, kardeşim ve ben piknik için hazırlık yaptık.
63
6
8.1.2. “Çevre, Farklılıklar ve Birlikte Yaşam” Teması Ortak Etkinlikleri
MİSAFİRLERİMİZ VAR
Hazırlık
Öğrencilerinize yandaki soruları sorunuz ve sözlü 1. Evinize sık sık misafir gelir mi?
2. Siz, kimlere misafir olarak gidersiniz?
Süreç
Öğrencilerinize evlerinde yabancı misafirler içindir. bk.: Çalışma Kâğıdı-2)
ağırlayacaklarını söyleyiniz. Gelecek olan misafirler % Farklı yörelere ait giysileri boyayın. (1-3.
için ne yapmaları gerektiği yönünde görüşlerini seviye öğrenciler içindir. bk.:Çalışma Kâğıdı-3)
alınız. Bu misafirler için yapmaları gerekenlerin
% Görselde verilen yöresel yiyecek ve
şunlar olduğunu belirtiniz:
içeceklerin adlarını söyleyin/yazın/
% Misafiri tanıtma görsellerle eşleştirin. (3. seviye ve üstü
% Yöresel yemekler ikram etme öğrenciler içindir. bk.: Çalışma Kâğıdı-4)
% Bir yemek tarifi verme Bunlardan hangilerini misafirlerinize ikram
% Misafirlerin çocukları ile oyun oynama etmek istiyorsunuz? Neden? Söyleyin. (Tüm
Aşağıdaki yönergeleri sırası ile uygulayınız: seviyeler içindir.)
% Evlerine gelecek yabancı misafirlerin % Verilen görselleri kullanarak bir yemek
kimler olduğuna öğrencileriniz kendileri tarifi hazırlayın. Sizce bu hangi Türk
karar vermelidir. Evinize gelen misafirleri yemeğidir? Yemeğin hazırlanış aşamasını
tanıtın. Misafirlerinizi tanıtırken şu sorulara gösteren boşlukları tamamlayın. (3. seviye
yanıt arayın: Hangi ülkeden geliyorlar? ve üstündekiler içindir. 1-2. seviye öğrenciler
Kaç kişiler? Çocukları kaç yaşlarında? Nasıl sadece verilen görselleri yorumlamalıdır. bk.:
giysiler giyiyorlar? Hangi dili konuşuyorlar? Çalışma Kağıdı-5)
Onlarla nasıl anlaşmayı düşünüyorsunuz? % Misafirlerin çocukları ile bir oyun oynamak
Misafirlerinizi tanıtan bir yazı yazın/ istediğinizi hayal edin. Sizin bildiğiniz
misafirlerinizi tanıtıcı bir resim çizin. (1.- fakat onların bilmediği bir oyunu onlara
3. seviyedeki öğrenciler resim yapmalıdır. öğretmelisiniz. Bu oyunu oynadığınızı hayal
4. seviye ve üstündekiler betimleyici bir yazı ederek bir resim çizin. (1-4. seviyedeki öğrenciler
yazmalıdır. bk.: Çalışma Kâğıdı-1) içindir. bk.: Çalışma Kâğıdı-6) Öğretmek
% Kıyafetlerinden hareketle yabancı istediğiniz oyunun kurallarını ve oynanma
misafirlerinizin nereli olduğunu tahmin edip şeklini bir yönerge olarak yazın. (5. seviye ve
eşleştirme yapın. (4. seviye ve üstündekiler üstündekiler içindir. bk.: Çalışma Kâğıdı-6)
Değerlendirme
Gerçekleştirilen etkinlikleri değerlendirmek için 2. Misafir olmak istediğiniz ülkeye giderken
öğrencilerinize yandaki verilen soruları sorunuz ve yanınıza Türkiye’ye özgü olan neleri almak
sözlü olarak yanıtlamalarını isteyiniz. istersiniz?
1. Yaptığımız etkinliklerde yabancı misafirleri 3. Menemen için kullandığımız malzemeler

ağırladığımızı hayal etmiştik. Siz hangi nelerdir?
ülkeye misafir olmak istersiniz?
64
6
MİSAFİRLERİMİZİ TANITALIM
% Misafirlerinizi tanıtan bir resim çizin/yazı yazın.
65
6
MİSAFİRLERİMİZ HANGİ ÜLKELERDEN?

% Resimdeki misafirlerle ülkelerini eşleştirin.
1. Rusya
2. İsviçre
3. İspanya
4. Japonya
5. Amerika
6. Türkiye
7. Hindistan
8. Norveç
66
6
DÜNYANIN FARKLI RENKLERİ

% Görselleri boyayın.
67
6
TÜRK MUTFAĞINI TANIYALIM

% Verilen ifadelerle görselleri eşleştirin.
.................................................... .................................................... ....................................................
.................................................... .................................................... ....................................................
.................................................... .................................................... ....................................................
Hamsili pilav Türk kahvesi Mantı Yaprak sarma
Lahmacun Baklava Şalgam suyu
Kebap Çiğ köfte
68
6
TÜRK YEMEĞİ YAPIYORUZ

% Görselleri kullanarak yemek tarifi hazırlayın.
.............................. .............................. ..............................

.............................. .............................. .............................. ....................................................
.................................................... ....................................................
.................................................... ....................................................
.................................................... miz hazır.

Afiyet olsun!
69
6
FARKI BULALIM
Hazırlık 1. Dünyanın farklı yerlerinde yaşayan insanlar

birbirine benzer mi?
Öğrencilerinize yandaki soruları sorunuz ve sözlü
olarak yanıtlamalarını isteyiniz. 2. Dünyanın farklı yerlerinde yaşayan aynı tür
hayvanlar birbirine benzer mi?
Süreç
Öğrencilerinizle hayvanlar ve insanların farklı yön- % Görselde verilen canlılar farklı olmalarına
leri ile ilgili konuşunuz. Aynı tür hayvanların farklı rağmen nasıl anlaşırlar? Söyleyin/yazın. (1-
yerlerde yaşasalar bile aynı oldukları, insanların ise 2. seviyedeki öğrenciler konuşarak diğerleri
birbirlerinden farklı oldukları hususunda hedef kit- yazılı olarak cevap vermelidir. bk.: Çalışma
leye uygun sorular sorarak sınıfta tartışma ortamı Kâğıdı-2)
oluşturunuz. Çevremizdeki farklılıklarla ilgili olarak
şunlar hakkında çalışmalar yapacağınızı belirtiniz: % 1-2. seviyedeki öğrencilere çevre ve
farklılıklarımızla ilgili çalışma kâğıdında
% İnsanların farklılık gösterse de bir arada verilen bir kıtalık şiiri tekrarlatınız. Bu şiirde
yaşamaları anlatılanlarla ilgili olarak çalışma kâğıdında
ayrılan alana bir resim yapmalarını isteyiniz.
% Aynı türdeki hayvanların birbirine 3. seviye ve üstündeki öğrencilerinizi
benzemeleri gruplandırarak her birinin şiire bir kıta
eklemelerini isteyip istasyon tekniği ile şiir
% İnsanlar açısından birlikte yaşamanın önemi yazdırınız. (bk.: Çalışma Kâğıdı-3).
% Şiir yazma
Aşağıdaki yönergeleri sırası ile uygulayınız:
% Verilen görseller arasındaki farkı söyleyin/

yazın. (1-2. sevideki öğrenciler konuşarak
diğerleri yazılı olarak cevap vermelidir. bk.:
Çalışma Kâğıdı-1)
Değerlendirme 1. Birbirinden çok farklı olan hayvanların

dostluğu ile ilgili görseller incelemiştik.
Siz evinizde bu hayvanlardan hangisini
Gerçekleştirilen etkinlikleri değerlendirmek için beslemek isterdiniz? Neden?
öğrencilerinize yandaki soruları sorunuz ve sözlü 2. İnsanların farklılıklarına rağmen
olarak yanıtlamalarını isteyiniz. anlaşabilmeleri onlara ne kazaŶĚŦƌŦƌ͍
70
6
FARKLILIKLARIMIZ
Resimde gördüğünüz gözlerin farkları nelerdir?

.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
Resimde gördüğünüz kalemlerin farkları nelerdir?

.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
Resimde gördüğünüz hayvanların farkları

nelerdir?
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
Resimde gördüğünüz çocukların farkları nelerdir?

.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
71
6
FARKLILIKLARIN DOSTLUĞU
% Resimde gördüğünüz canlılar farklı olmalarına rağmen nasıl anlaşabiliyorlar? Söyleyin/yazın.
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
72
6
ŞİİR OKUYORUZ/YAZIYORUZ
% Şiiri tamamlayın.
BİRLİKTE ÇOK MUTLUYUZ
Renklerimiz farkımız,
Dillerimiz farkımız,
Tek bir ortak yanımız,
Bizim insan olmamız.
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
73
6
8.1.3. “Oyun ve Eğlence” Teması Ortak Etkinlikleri
SAKLADIM, SEN BUL

Hazırlık
Öğrencilerinize yandaki soruları sorunuz ve sözlü 1. En sevdiğiniz oyun nedir?
2. Arkadaşlarınızla nasıl eğlenirsiniz?
Süreç
Öğrencilerinize sınıf içinde bir oyun oynayacağınızı % Sınıftan bir ebe seçiniz. Ebeyi sınıftan
söyleyiniz. Bu oyun için dikkatli olmaları gerektiğini çıkarınız. Saklamak için bir eşya seçiniz
belirtiniz. Oyunda sınıf içinde bir eşya saklanacak ve öğrencilerin ortak kararı ile eşyayı
ve ebe seçilen bir öğrencinin bu eşyayı bulması saklayınız. Ebeyi sınıfa çağırınız. Ebeye
sağlanacaktır. Bu işlem sırasında öğrenciler ebe olan eşyayı bulabilmesi için ipuçları söyleyiniz.
arkadaşlarına ipuçları verecektir. Oyun sırasında şu Seçilen ebenin dil yeterliliğine göre söz
işlemlerin yapılacağını öğrencilerinize belirtiniz. varlığı kullanınız. Örneğin ileri, geri, sağ, sol,
% Ebe olacak öğrencinin belirlenmesi uzak, yakın vb. yön ifadeleri ile yönlendirme
yapabilirsiniz. Eşyanın özelliklerini gösterir
% Sınıf içinde saklamak istediğiniz bir eşyanın
özellikte ipuçları veriniz. Örneğin büyük,
belirlenmesi
küçük, rengi şu, şu amaçla kullanılır vb.
% Seçilen eşyanın özelliklerinin belirlenmesi ifadelerle eşyanın özelliklerine yönelik
% Eşyanın sınıfta nereye saklanacağına karar bilgiler verebilirsiniz. Oyun tamamlandıktan
verilmesi sonra öğrencilerden çalışma kâğıdını
Aşağıdaki yönergeleri sırası ile uygulayınız: doldurmalarını isteyiniz. (Çalışma kâğıdının
% Verilen görsellerin adlarını söyleyin/ yazı yazılması gereken bölümleri 3. seviye
yazın. Bu eşyaları hangi amaçla ve üstü içindir. Devamındaki bölüm 1-2.
kullanırız? Söyleyin. Görselleri verilen seviyeler içindir. Resim eşleştirmelerini
sınıf eşyalarından hangilerini saklamak yaparken öğrencilerinize sözlü yönergelerle
istersiniz? Eşyalardan birini seçin. Bu eşyayı ipuçları veriniz. Örneğin “Kalemi ne ile açarız?,
sınıfın neresine saklamak istediğinizi yazın. Öğrenciler nerede oturur? vb.”. bk.: Çalışma
(1. seviyedeki öğrencilerle bu etkinlik sözlü Kâğıdı-2)
olarak gerçekleştirilmelidir. Diğer seviyedeki
öğrenciler yazılı olarak da yanıt vermelidir.
bk.: Çalışma Kâğıdı-1)
Değerlendirme 1. Oynadığımız oyunu nasıl buldunuz?
Gerçekleştirilen etkinlikleri değerlendirmek için 2. Sınıf içinde oynanabilecek başka oyunlar

öğrencilerinize yandaki soruları sorunuz ve sözlü biliyor musunuz?
74
6
HAYDİ, SAKLAYALIM
% Görselde verilen eşyaların isimlerini yazın/söyleyin. Boşlukları doldurun/söyleyin.
Saklamak istediğim eşya

……….…dır. ....................................................
....................................................
Bu eşyayı ………………………ya
saklamak istiyorum.
Çünkü ……………………
....................................................
....................................................
Saklamak istediğim eşya

……….…dır.
Bu eşyayı ………………………ya
saklamak istiyorum. ....................................................
....................................................
Çünkü ……………………
....................................................
....................................................
.................................................... ....................................................
75
6
% Boşlukları doldurun.
Ebe olan arkadaşımın adı ....................................................
Sakladığımız eşya ....................................................
Eşyayı sakladığımız yer ....................................................
Eşyanın özellikleri ....................................................
% Aşağıdaki görselleri ilişkilerini dikkate alarak eşleştirin.
76
6
ANLAT, BAKALIM
Hazırlık 1. Ailenizdeki büyüklerinize çocukken hangi

oyuncaklarla oynadıklarını sorun.
olarak yanıtlamalarını isteyiniz. 2. Sizce geleceğin çocukları eğlenmek için
hangi oyunları oynayacaklar?
Süreç
Öğrencilerinize oyuncaklarla ilgili çalışmalar anlatın. (Tüm seviyelerdeki öğrenciler içindir.
yapacağınızı söyleyiniz. Oyuncağın çocuklar bk.: Çalışma Kâğıdı-2)
açısından önemi hakkında basit sorular sorunuz.
Çalışmalar sırasında şunların yapılacağını belirtiniz: % Geleceğin çocukları için bir oyuncak
tasarlayın. Bu oyuncak nasıl kullanılmalı? Bu
% Oyuncak resimleri çizme oyuncak ile nasıl oyun oynanabilir? Anlatın/
yazın. (1-2. seviye öğrenciler oyuncaklarını
% Bir oyuncak yapma tasarladıktan sonra oyuncağın işlevlerini
sözlü olarak anlatmalıdır. Diğer seviyedeki
% Geleceğin çocukları için bir oyuncak öğrenciler ise oyuncağın işlevlerini ayrılan
tasarlama alana yazmalıdır. bk.: Çalışma Kâğıdı-3)
% Oyuncak metnine yönelik soruları % Oyuncağın tarihi ile ilgili metni okuyun ve
cevaplama soruları cevaplayın. (4-8. Seviye öğrencileri
içindir. bk.: Çalışma Kâğıdı-4)
% En sevdiğiniz oyuncaklarınız hangileridir?

Anlatın. Bu oyuncaklardan iki tanesinin
resmini çizin ve boyayın. (1-3. seviye içindir.
% Bir oyuncak yapmaya ne dersiniz? Görselleri

inceleyin ve siz de bu oyuncağı yapın. Bu
oyuncakla nasıl bir oyun oynanabileceğini
Değerlendirme
1. Oyuncağın tarihi ile ilgili olarak neler
öğrendiniz?
öğrencilerinize yandaki soruları sorunuz ve sözlü 2. Oyuncak üreticilerine gelecekte üretecekleri
olarak yanıtlamalarını isteyiniz. oyuncaklar için neler önerirsiniz?
77
6
EN SEVDİĞİM OYUNCAKLARIM
% En sevdiğiniz oyuncakların resmini çizin ve boyayın.
78
6
MANCINIK YAPALIM
79
6
GELECEĞİN OYUNCAĞI
% Geleceğin çocukları için bir oyuncak tasarlayın.
Oyuncağın Adı
....................................................................................................................
Oyuncağın Özellikleri
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
80
6
OYUNCAĞIN TARİHİ
% Metni okuyun ve soruları cevaplayın.
Tarihte bilinen ilk oyuncaklar Mısırlılara aittir. Mısırlı çocukların milattan önceki
yüzyıllarda tahta atla ve topaçla oynadıkları belirlenmiştir. Antik Çağ’dan
günümüze kalan pek çok nesnenin oyuncak veya ibadet nesnesi olup olmadığı
konusu hâlâ tartışılmaktadır. O dönemde de çocukların gelecekteki rollerine
hazırlanması için oyuncak önemini korumuştur.
Dünyanın en eski oyuncağı birçok araştırmacıya göre farklıdır. Dünya oyuncak
tarihi konusunda uzman Jane Fredlund’a (Ceyn Fredlund) göre en eski ve
ilk oyuncak toptur. Çamurdan top veya kar topu ilk insanların kendilerini ve
çocuklarını eğlendirmek için kullandıkları bir nesne olmuştur. İskoçya’da 4000
yıldan daha eski taştan yapılmış toplar bulunmuştur. Bilye, topaç, bebek, tahta
at, çember, oyuncak asker, çıngırak bilinen en eski oyun ve oyuncaklardır.
1. Tarihte bilinen ilk oyuncaklar hangi millete aittir?

.......................................................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................................................
2. Eski insanlar kendilerini ve çocuklarını eğlendirmek için hangi oyuncağı kullanmışlardır?

.......................................................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................................................
3. Tarihte bilinen en eski oyuncaklar nelerdir?

.......................................................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................................................
4. Siz bu oyuncaklardan en çok hangisini seviyorsunuz?

.......................................................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................................................
81
6
8.1.4. “Bayramlar ve Kutlamalar” Teması Ortak Etkinlikleri
RAMAZAN BAYRAMI
Hazırlık
1. Ramazan Bayramı’nda neler yapıyorsunuz?
Anlatın.
olarak yanıtlamalarını isteyiniz. 2. Ramazan Bayramı’nı hiç Türkiye’de kutladı-
nız mı? Yaşadığınız yerden farklı olarak neler
gördünüz? Anlatın.
Süreç
Öğrencilerinize hazırlık sorularında aldığınız görüş- % Ramazan Bayramı’nda kimleri ziyaret
lerden hareketle Ramazan Bayramı hakkında bazı ediyorsunuz? Neden? Anlatın.
çalışmalar yapacağınızı belirtiniz.
% Bayramlarda evinize kimler geliyor? Gelen
Aşağıdaki yönergeleri sırası ile uygulayınız: kişilere neler ikram ediyorsunuz? İkram
ettiğiniz ürünlerin resmini çizin ve boyayın.
% Aileniz sizlere Ramazan Bayramı’nda
(1-3. seviyedeki öğrenciler yazı alanı olarak
bayramlık kıyafet alıyor mu? Size en son
verilen boşluğa bayramda ikram edilen
alınan bayramlık kıyafetinizin resmini çizin
ürünlerin resmini çizmelidir. bk.: Çalışma
ve boyayın. (1-2. seviye içindir. bk.: Çalışma
Kâğıdı-3) Bayramda başınızdan geçen bir
Kâğıdı-1)
anınızı yazın. (4. seviye ve üstündeki öğrenciler
% Görselleri inceleyin. Neler görüyorsunuz? içindir. bk.: Çalışma Kâğıdı-4)
Anlatın/yazın. (1-2. seviyedeki öğrenciler
% Kâğıttan bayram şekeri yapacağız.
görseller hakkında konuşmalıdır. Diğer
Yönergeleri izleyerek şekerinizi yapın.
seviyedeki öğrenciler görsellerin altında
Yaptığınız şekere bir isim bulun ve söyleyin.
yer alan boşluğa resimlerde gördükleri ile
(Tüm seviyeler içindir. bk.: Çalışma Kâğıdı-5)
ilgili düşüncelerini yazmalıdır. bk.: Çalışma
Kâğıdı-2)
Değerlendirme
1. Ramazan Bayramı’ndan başka hangi dinî
Gerçekleştirilen etkinlikleri değerlendirmek için bayramları biliyorsunuz?
olarak yanıtlamalarını isteyiniz. 2. Sizce bu bayramların farkları nelerdir?
82
6
BAYRAMLIĞIM
% Bayramlık kıyafetinizi çizin ve boyayın.
83
6
RAMAZAN BAYRAMI
% Görselleri inceleyin. Neler görüyorsunuz? Anlatın/yazın.
....................................................................................................................... .........................................................................................................................
....................................................................................................................... .........................................................................................................................
....................................................................................................................... .........................................................................................................................
....................................................................................................................... .........................................................................................................................
....................................................................................................................... .........................................................................................................................
....................................................................................................................... .........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
84
6
BAYRAM İKRAMLARIMIZ
% Bayramda misafirlerinize sunduğunuz ikramların resimlerini çizin ve boyayın.
85
6
BAYRAM ANIM
% Bayramda başınızdan geçen bir anınızı yazın.
86
6
BAYRAM ŞEKERİ YAPIYORUZ
% Aşağıdaki görsellerde verilen yönergeleri takip ederek origami sanatı ile kendi bayram şekerinizi
tasarlayın.
1 2
87
6
ÇOCUK BAYRAMINI KUTLUYORUZ
Hazırlık 1. Görselleri inceleyin. Neler görüyorsunuz?

Anlatın. (Tüm öğrenciler içindir. bk.: Çalışma
Öğrencilerinize yandaki soruları sorunuz ve sözlü Kâğıdı-1)
2. Siz görsellerde gördüklerinize benzeyen
bir kutlamaya katıldınız mı? Neler yaptınız?
Anlatın.
Süreç
Öğrencilerinize “Kendi okulunuzda çocuklar için % Görselde verilen boş sınıfı resimler yaparak
olan bir bayram kutlaması var mı?” sorusunu sorarak süsleyin. (Tüm seviyeler içindir. bk.: Çalışma
23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı’nın Kâğıdı-3)
önemine değininiz.
% Yabancı ülkeleri temsil eden ve sadece
Aşağıdaki yönergeleri sırası ile uygulayınız: baş kısımları verilmiş çocuk figürlerini
tamamlayın, boyayın. (Tüm öğrenciler içindir.
% Görselleri inceleyin. Anlatın/yazın. bk.: Çalışma Kâğıdı-4)
(1-2. seviyedeki öğrenciler sadece Görselleri
yorumlamalıdır. Diğer seviyedeki öğrenciler % Görselleri inceleyin. Görseldekiler hangi
ise gördüklerine dair düşüncelerini yazı millî bayramlara aittir? Bu bayramlarda
alanının içine betimleme yaparak yazmalıdır. ne tür etkinlikler yapılır? Yazın. (4. seviye
bk.: Çalışma Kâğıdı-2) ve üstündeki öğrenciler içindir. bk.: Çalışma
Kâğıdı-5)
Değerlendirme 1. 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk

Bayramı’ndan başka hangi millî
bayramlarımız vardır?
Gerçekleştirilen etkinlikleri değerlendirmek için 2. Siz bunlardan hangisinin kutlama
öğrencilerinize yandaki soruları sorunuz ve sözlü törenlerine katılmak isterdiniz? Neden?
88
6
KUTLAMALAR
% Görselleri inceleyin. Neler görüyorsunuz? Anlatın.
89
6
% Görselleri inceleyin. Neler görüyorsunuz? Anlatın/yazın.
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
90
6
SINIFIMIZI SÜSLEYELİM
% Görseldeki sınıfı resimler yaparak süsleyin.
91
6
% Yabancı ülkeleri temsil eden ve sadece baş kısımları verilmiş çocuk figürlerini tamamlayın, boyayın.
92
6
BAYRAMLARIMIZ
% Görselleri inceleyin, boşlukları doldurun.
Bu bayramın adı .....................................................................’dır.
Bu bayramda şunlar yapılır:
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
93
6
8.1.5. “Gezelim, Görelim” Teması Ortak Etkinlikleri
TÜRKİYE’Yİ GEZİYORUZ
Hazırlık 2. Görseli inceleyin. Bu görselde yer alan

yerlerden herhangi birinde bir rehber
Öğrencilerinize aşağıdaki verilen soruları sorunuz ve eşliğinde gezi yaptınız mı? Gezinizi anlatın/
sözlü olarak yanıtlamalarını isteyiniz. yazın. (1-2. seviyedeki öğrenciler sadece
sözlü olarak cevap vermelidir. 3. seviye
1. Gezdiğiniz yerlerde hiç rehber gördünüz ve üstündekiler çalışma kâğıdının yazı
mü? Rehberler ne yaparlar? alanındaki boşlukları da doldurmalıdır. bk.:
Süreç
Öğrencilere Türkiye’de hangi yöreleri gezdiklerini (1-2. seviyedeki öğrenciler görseli sözlü olarak
sorunuz. Türkiye’de gezilecek birçok yerin olduğuna anlatmalıdır. 3. seviye ve üstündekiler soruları
dair basit bilgiler veriniz. Türkiye’deki bazı yerlere da cevaplamalıdır. bk.: Çalışma Kâğıdı-3)
yönelik çalışmalar yapacağınızı söyleyiniz.
% Görselde verilen yapboz parçalarını kesip
Aşağıdaki yönergeleri sırası ile uygulayınız: bir araya getirin. Oluşan şeklin neresi
olduğunu söyleyin. (Tüm öğrenciler içindir.
% Öğrencilerinize verilen görsellerden birini bk.: Çalışma Kâğıdı-4)
seçmelerini söyleyiniz. Kendilerini bir turist
rehberi gibi düşünerek seçtikleri görseli sınıf % Görseli, verilen yönergeler doğrultusunda
arkadaşlarına anlatmalarını isteyiniz. (1. ve 2. boyayın. (1-2. seviyedeki öğrencilere
seviyedeki öğrenciler seçtikleri görseli sözlü yönergeler sözlü olarak sunulmalıdır. Diğer
olarak anlatmalıdır. 3. seviye ve üstündekiler seviyedeki öğrenciler yönergeleri kendi
kutucukları da doldurmalıdır. bk.: Çalışma okumalı ve bulundukları şehirleri boyamalıdır.
Kâğıdı-2) Türkiye’nin şehirlerini bulmaları konusunda
öğrencilerinize yardımcı olunuz. bk.: Çalışma
% Görseli inceleyin ve anlatın. Görsellere dair Kâğıdı-5)
verilen bilgileri okuyun. Soruları cevaplayın.
Değerlendirme
Gerçekleştirilen etkinlikleri değerlendirmek için 2. Doğu Ekspresi ile yolculuk sırasında hangi
öğrencilerinize aşağıdaki soruları sorunuz ve sözlü şehirlerden geçilmektedir?
3. Bu şehirlerden birini daha önce birini ziyaret
1. Yaptığımız etkinliklerle Türkiye’nin önemli ettiniz mi?
yerlerden hangilerini öğrendiniz?
94
6
TÜRKİYE’Yİ GEZİYORUZ
% Türkiye’de gezdiğiniz yerlerden aşağıdaki haritada yer alanları işaretleyin.
EDİRNE
İSTANBUL SİNOP
SAMSUN
ÇANAKKALE
BURSA TRABZON
ANKARA KARS
SİVAS
ERZURUM
İZMİR AFYON DOĞUBAYAZIT
TUZ GÖLÜ
VAN GÖLÜ
EFES KAYSERİ
PAMUKKALE KONYA NEMRUT VAN
BODRUM DİYARBAKIR
MARMARİS KAPADOKYA
ANTALYA
MERSİN GAZİANTEP
KEMER SİDE ADANA
ALANYA
ANTAKYA
Gezdiğim yerlerden en çok …………………………………………………………………………………………………

………………………………………………… beğendim. Çünkü …………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
95
6
SEN BİR REHBERSİN

% Kendinizi İstanbul’da bir turist rehberi, arkadaşlarınızı da turist olarak düşünün. Görsellerde yer alan
tarihî ve turistik yerlerin özelliklerini anlatın/yazın.
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
96
6
GÖRSELLERİ YORUMLA, SORULARI CEVAPLA
Anıtkabir, Atatürk için Ankara’da yaptırılmış olan anıt mezardır.
Ankara Kalesi’nden sonraki en yüksek yer olan Rasattepe’dedir.
Anıt üç bolümden oluşur: yol, avlu ve şeref salonu. Atatürk’ü çeşitli
yönleriyle simgelemesi istenen yapının tasarımı için uluslararası bir
proje yarışması düzenlenmiştir. Yarışmayı Türk mimarlar Emin Onat
ve Orhan Arda kazanmıştır. Anıtkabir’in yapımı sekiz yıl sürmüştür.
1. Anıtkabir, Ankara’da nerede yer almaktadır? ............................................................................................................................
2. Anıtkabir kaç bölümden oluşmaktadır? Bu ............................................................................................................................

bölümlerin isimleri nelerdir? ............................................................................................................................
3. Anıtkabir’in mimarisi kime/kimlere aittir? ............................................................................................................................
Kapadokya, 60 milyon yıl önce Erciyes, Hasan Dağı ve Güllü Dağ’ın

püskürttüğü lav ve küllerin oluşturduğu yumuşak tabakaların yağmur
ve rüzgâr tarafından aşındırılmasıyla ortaya çıkmıştır. Kapadokya
bölgesi, doğa ve tarihin bütünleştiği bir yerdir. Coğrafi olaylar
peribacalarını oluştururken insanlar da bu peribacalarının içlerine ev,
kilise oymuş; bunları süsleyerek binlerce yıllık medeniyetlerin izlerini
günümüze taşımıştır.
1. Kapadokya nasıl oluşmuştur? ............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
2. Coğrafi olaylarla oluşan peribacaları oyularak
hangi amaçla kullanılmıştır? ............................................................................................................................
Çanakkale Şehitliği, Türkiye’nin en çok ziyaret edilen yerlerinden biridir.

Çanakkale Savaşı’nın yapıldığı Gelibolu Yarımadası’nda yer almaktadır.
Çanakkale Şehitler Abidesi, Çanakkale Muharebeleri’nde şehit düşen tüm
askerlerimizi simgelemekte ve onların anısını yaşatmaktadır. Mimarı Doğan
Erginbaş abide için şunları söylemiştir: Çanakkale Şehitliği Abidesi, tüm
coğrafyalardan gelen şehitlerimizin toplu bir şekilde göğe yükselişini temsil
etmektedir.
..........................................................................................................................
1. Çanakkale Şehitler Abidesi nerede yer
almaktadır? ............................................................................................................................
2. Çanakkale Şehitler Abidesi neyi ............................................................................................................................

simgelemektedir? ............................................................................................................................
3. Mimar Doğan Erginbaş’a göre Çanakkale Şehitler ............................................................................................................................

Abidesi neyi temsil etmektedir? ............................................................................................................................
97
6
YAPBOZ YAPALIM
98
6
DOĞU EKSPRESİ İLE KARS’A GİDİYORUZ

% Aşağıda, tur rehberinizin gezi boyunca duraklayacağınız yerlerle ilgili verdiği bilgiler sıralanmıştır.
Verilen adımları takip ederek durak noktalarında yer alan şehirleri harita üzerinde boyayın.
1. Kadıköy’de Haydarpaşa Garı’nda buluşuyoruz. (Kalkış noktası haritada işaretlenmiştir.)
2. İlk durağımız Ankara’dır. Mola süremiz yarım saattir. Ankara Garı’ndan çok güzel Atatürk veya Anıtkabir
magnetleri alabilirsiniz.
3. İkinci durağımız Kırıkkale’dir. Mola süremiz 15 dakikadır.
4. Üçüncü durağımız Kayseri’dir. Mola süremiz yarım saattir. Kayseri Garı’nda yolculuğunuz için yiyecek
alışverişi yapabilirsiniz.
5. Dördüncü durağımız Sivas’tır. Sivas’tan gece geçeceğiz. Gece sıcaklığın çok düşük olduğu bu şehirde
üşütmemeye dikkat edin.
6. Beşinci durağımız Erzincan. Erzincan’daki mola süremiz 15 dakikadır. Güzergâhımızdaki en güzel doğa
fotoğraflarını Erzincan’dan önce ve sonra çekebilirsiniz. Fotoğraf makinelerinizin ve telefonlarınızın
bataryalarını doldurmanızı tavsiye ederim.
7. Altıncı durağımız Erzurum. Erzurum, varış noktamızdan önceki son durağımız olacak. Buraya ulaştıktan
sonra trenden ayrılmak için hazırlıklarınıza başlayabilirsiniz.
8. Son durağımız varış noktamız olan Kars. Tren garına vardıktan sonra bizleri otele götürecek araçlara
bineceğiz. (Varış noktası haritada işaretlenmiştir.)
99
6
YUNUS İLE TÜRKİYE’DEKİ SAHİLLERİ GEZİYORUZ
Hazırlık
1. Dünya üzerinde yer alan denizlerden
Öğrencilerinize yandaki soruları sorunuz ve sözlü hangilerini gördünüz? Anlatın.
2. Türkiye’de denize girdiniz mi? Deniz tatili
sırasında başınızdan geçen bir anıyı anlatın.
Süreç
Öğrencilerinize Türkiye’nin üç tarafının denizlerle yanıtlayın. (1-2. seviyedeki öğrencilere
çevrili olduğunu söyleyiniz. Türkiye’nin denizlerini balıkların konuşmalarını ve verilen soruları siz
gösteren çalışma kâğıdını doldurmalarını isteyiniz. okuyunuz. Cevaplarını sözlü olarak alınız. 3.
(1-2. sevideki öğrencilerin denizlerin adlarını sözlü seviye ve üstündekiler cevaplarını yazılı olarak
olarak söylemelidir. Diğer seviyedeki öğrenciler vermelidir. bk.: Çalışma Kâğıdı-2)
denizlerin adlarını yazmalıdır. bk.: Çalışma Kâğıdı-1)
% Görseli inceleyin. Yunus balığı, Marmara
Aşağıdaki yönergeleri sırası ile uygulayınız: Denizi’nde hangi balıkla karşılaşmış olabilir?
İstediğiniz bir balık türünün adını yazın. Bu
% Yunus balığını gören oldu mu? Görseldeki balık yunus balığına ne söylemiş olabilir?
balıkları boyayın. (Tüm öğrenciler boyama Yazın. (1-2. seviyedeki öğrencilere konuşmaları
işlemini yapabilirler.) Çalışma kâğıdında ve soruları siz yöneltiniz ve cevaplarını sözlü
bir yunus balığı bize ülkemizin denizlerini olarak alınız. 3. seviye ve üstündeki öğrenciler
gezdirecek. Yunus balığının karşılaştığı cevaplarını yazılı olarak vermelidir. bk.:
balıkla olan konuşmasını okuyun ve soruları Çalışma Kâğıdı-3)
Değerlendirme
1. Hamsi, yunusa Karadeniz ile ilgili neler
Gerçekleştirilen etkinlikleri değerlendirmek için anlatmıştır?
olarak yanıtlamalarını isteyiniz. 2. Türkiye’nin denizleri ile ilgili neler
söyleyebilirsiniz?
100
6
TÜRKİYE’NİN DENİZLERİ
% Görselde verilen boşluklara Türkiye’nin üç yanını çeviren denizlerin isimlerini yazın.
1 3
.............................................................. ..............................................................
2 4
.............................................................. ..............................................................
101
6
YUNUS İLE HAMSİ

% Görseldeki balıkları boyayın. Soruları cevaplayın.
1. Karadeniz’in en önemli şehirleri hangileridir?
……………………………………………………………..
2. Karadeniz’de oynanan halk oyunları nelerdir?
……………………………………………………………..
3. Karadeniz’in en meşhur yemekleri nelerdir?
……………………………………………………………..
Merhaba hamsi kardeş.

Bana biraz Karadeniz’i anlatır
mısın?
Karadeniz ülkemizin en yeşil

bölgelerindendir. Fındık, çay bu yörede
yetişen önemli ürünlerdir. Trabzon, Rize,
Ordu, Samsun ve Artvin en önemli kıyı
şehirlerindendir. Bölge insanının “horon, bar,
kolbastı” gibi halk oyunları vardır. Yaylaları ile
ünlü önemli bir turizm bölgesidir. Muhlama,
karalahana sarması ve Laz böreği yemeden
buradan sakın ayrılma.
102
6
YUNUS MARMARA DENİZİ’NDE

% Aşağıdaki ifadeleri ilgili görsellerle eşleştirin.
Merhaba ………..kardeş. Bana

Marmara bölgemizdeki önemli
yerleri anlatır mısın?
…………………………………………………………….….….….…..….….…..….….…..….….….
…………………………………………………………….….….….…..….….…..….….…..….….….
…………………………………………………………….….….….…..….….…..….….…..….….….
…………………………………………………………….….….….…..….….…..….….…..….….….
…………………………………………………………….….….….…..….….…..….….…..….….….
…………………………………………………………….….….….…..….….…..….….…..….….….
103
6
8.1.6. “Geçmişe Açılan Kapı” Teması Ortak Etkinlikleri
ATATÜRK’Ü TANIYORUZ
Hazırlık
Öğrencilerinize yandaki soruları sorunuz ve sözlü 1. Atatürk hakkında neler biliyorsunuz?
2. Atatürk’ün ülkemizde yaptığı yenilikler
nelerdir?
Süreç
Öğrencilerinize Atatürk ve ülkemizle ilgili bilgiler % Zaman çizelgesindeki boşluklara verilen
veriniz. Ülkemizin kaderi açısından Atatürk’ün bilgileri yazın. (3. seviye ve üzerindekiler içindir.
ve arkadaşlarının ne kadar önemli çalışmalar bk.: Çalışma Kâğıdı-3)
yaptığından söz ediniz. % Ülkemizde Cumhuriyet ile birlikte gerçekleşen
Aşağıdaki yönergeleri sırası ile uygulayınız: yenilikleri ilgili görsellerle eşleştirin. (3. seviye
ve üzerindeki öğrenciler içindir. bk.: Çalışma
% Atatürk resmini boyayın. Atatürk’le ilgili
Kâğıdı-4)
düşüncelerinizi anlatın. (Tüm seviyeler içindir.
% Verilen metni okuyun. Metinde nelerden
bahsedilmektedir? Anlatın. (Tüm seviyeler içindir.
Değerlendirme
Gerçekleştirilen etkinlikleri değerlendirmek için 2. Atatürk’ün yaptığı yeniliklerle ilgili neler
öğrencilerinize aşağıdaki soruları sorunuz ve sözlü düşünüyorsunuz? Sizce bunlardan en
olarak yanıtlamalarını isteyiniz. önemlisi hangisidir?
1. Atatürk hakkında neler öğrendiniz? 3. Siz Atatürk’ün yerinde olsaydınız başka ne

gibi yenilikler yapmak isterdiniz?
104
6
ATA’M
% Aşağıda verilen Atatürk görselini boyayın.
105
6
MUSTAFA KEMAL’İ TANIYORUZ
Mustafa Kemal, 1881’de Selanik’te dünyaya geldi. Annesi

Zübeyde Hanım, babası Ali Rıza Efendi’dir. 1893 yılında Askerî
Rüştiyede okurken matematik öğretmeni tarafından adına
“Kemal” ilave edilerek “Mustafa Kemal” adını aldı. 1915’de
Çanakkale Savaşı’nda Anafartalar Komutanı olarak görev
yaptı. 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkarak Millî Mücadele’yi
başlattı.
Mustafa Kemal, 23 Nisan 1920’de TBMM’nin açılması ile
Meclis ve hükümet başkanlığına seçildi. 29 Ekim 1923’te
cumhuriyetin ilan edilmesi ile Türkiye Cumhuriyeti’nin
ilk cumhurbaşkanı oldu. 21 Haziran 1934’te kabul edilen
Soyadı Kanunu’nun ardından Meclis tarafından kendisine de
“ATATÜRK” soyadı verildi.
Atatürk, gerçekleştirmiş olduğu inkılaplar ile Türkiye
Cumhuriyeti’nin medeni ülkeler seviyesine çıkmasını sağladı.
Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Gazi Mustafa Kemal
Atatürk, 10 Kasım 1938’de Dolmabahçe Sarayı’nda hayata
gözlerini yumdu.
Atatürk’ün hayatı Türk milletine adanmış, destansı bir
hayattır.
106
6
ZAMAN ÇİZELGESİ
% Zaman çizelgesindeki boşlukları aşağıdaki tabloda verilen bilgilerle doldurun.
........................................................................................................................ ........................................................................................................................
............................................................................................................ ..........................................................................................
21 Haziran 1934
10 Kasım 1938
19 Mayıs 1919
23 Nisan 1920
29 Ekim 1923
1881
1915
............................................................................................................
............................................................................................................ ............................................................................................................
TBMM’nin açılması Mustafa Kemal’in Samsun’a çıkışı
Çanakkale Savaşı Mustafa Kemal Atatürk’ün vefatı
Soyadı Kanunu’nun kabulü Mustafa Kemal’in doğumu
Cumhuriyetin ilan edilmesi
107
6
EŞLEŞTİR
% Atatürk’ün yaptığı yeniliklerle görselleri eşleştirin.
Uluslararası saat, takvim ve ölçülerin

kabulü
Soyadı Kanunu’nun kabulü
Cumhuriyetin ilanı
Yeni Türk harflerinin kabulü
108
6
SEMAZEN
Hazırlık 1. Semazen nedir? Daha önce bir semazen

gördünüz mü?
olarak yanıtlamalarını isteyiniz. 2. Mevlana hakkında neler biliyorsunuz?
Süreç
Öğrencilerinize Mevlana ile ilgili kısa bilgiler dinledikten sonra tekrar kendi etrafından
veriniz. Onun insanlara karşı anlayışlı davranma bir tur atmalı ve farklı bir arkadaşına yeni
konusundaki sözlerinden bahsediniz. Mevlana’nın bir soru sormalıdır. Semazen rolündeki
dünya üzerinde insanların birbirlerini sevmeleri öğrencinin soracağı sorulara şunlar örnek
yönünden tanınan bir Türk bilgesi olduğunu olabilir:
belirtiniz. Mevlana’nın yanındaki insanların törenler
sırasında “sema” gösterileri yaptıklarından basitçe % En sevdiğin insan kimdir?
söz ediniz. Bir sema gösterisi yapacağınızı söyleyiniz:
% En son yaptığın iyilik nedir?
% Yardımsever bir kişi misin?
% Yapboz parçalarını birleştirin ve boyayın. Ne
görüyorsunuz? Tahmin edin. (Tüm seviyeler % İnsanlar seni üzerse ne yaparsın?
% Hiç kimseye hatalı bir davranışın oldu mu?
% Sınıfa beyaz büyük bir örtü ve başlık getirin.
% Sana hatalı davranan birine sen nasıl karşılık
Bu örtü ve başlığı kullanarak öğrencilerinizi
verirsin?
semazen gibi giydirin. Semazen olan
öğrenci kendi etrafında bir tur attıktan sonra
arkadaşlarına sorular sormalı, cevaplarını
Değerlendirme
1. Semazen etkinliği size neler hissettirdi?
Gerçekleştirilen etkinlikleri değerlendirmek için 2. Arkadaşlarınızın verdiği cevaplar hakkında
öğrencilerinize yandaki soruları sorunuz ve sözlü neler düşüyorsunuz?
109
6
YAPBOZ
% Aşağıda iki farklı yapboz verilmiştir. Verilen yapboz parçalarını birleştir ve ortaya çıkan görüntünün ne
olabileceğini tahmin et.
110
6
8.1.7. “Sanat ve Edebiyat” Teması Ortak Etkinlikleri
SANAT ESERİMİZ
Hazırlık
Öğrencilerinize yandaki soruları sorunuz ve sözlü 1. Dikkatinizi çeken sanat eserleri nelerdir?
2. El becerileriniz nasıldır? Kâğıtları katlayarak
neler yapabilirsiniz?
Süreç
İnsan hayatında sanatın neden önemli olduğuna sonucunu çıkarmaları için öğrencilerinizi
dair öğrencilerinize kısa açıklamalar yapınız. Müzik yönlendiriniz.
ve resme meraklarının olup olmadığını sorunuz. % Daha önce turna kuşunu duyan oldu
Kâğıt vb. maddeleri katlayarak yapılan figürlerle mu? Kâğıttan bir turna kuşu yapmak için
ilgili görüşlerini alınız. Kâğıt katlayarak çeşitli şekiller görselleri inceleyin. (Tüm seviyeler içindir.
yapacağınızı belirtiniz. Turna kuşunun yapılacağı kâğıt üzerinde de
desenleme çalışması yaptırabilirsiniz. Gemi
etkinliğindekine benzer konuşma ortamı
% Öğrencilerden yanlarında desenli bir peçete oluşturabilirsiniz. bk.: Çalışma Kâğıdı-2)
getirmelerini isteyiniz. Beyaz bir A4 kâğıdı da
% Bir lale figürü katlamak için görselleri
getirmelerini isteyebilirsiniz. A4 kâğıdının inceleyin. (Tüm öğrenciler içindir. bk.: Çalışma
üzerine farklı geometrik şekiller çizdiriniz. Kâğıdı-3)
Kâğıtta boş kalan yerlere diledikleri şekilleri
% Öğrencilere farklı boyutlarda, kullanılmış
çizebileceklerini söyleyiniz. Daha sonra
kâğıtlar dağıtınız (gazete parçası, eskimiş
çizdikleri şekilleri boyamalarını isteyiniz.
kitaplardan alınmış yapraklar, takvim kâğıdı
Sonra kâğıttan gemi yapma aşamalarını
vb.). Elinizdeki kâğıtları istediğiniz gibi
gösteren çalışma kâğıtlarını incelemelerini katlayın, bükün. Ortaya nasıl bir şekil çıktı?
söyleyiniz ve öğrencilerinize kâğıttan bir Bu şekil neye benziyor? Anlatın. Ortaya
gemi yaptırınız. (Tüm öğrencileri içindir. bk.: çıkan şekli çizin/boyayın (1-3. seviyeler
Çalışma Kâğıdı-1) içindir. Bk: Çalışma Kâğıdı-4) Bu şeklin size
% Yaptığınız kâğıt geminin üzerindeki çağrıştırdıkları ile ilgili düşüncelerinizi yazın.
desenleri neye benzetiyorsunuz? Anlatın. (4. seviye ve üzerindekiler içindir. Bk: Çalışma
Arkadaşlarınızın kâğıt gemilerindeki Kâğıdı-4)
desenlere bakın. Sizin geminizin deseni ile % Verilen şiiri okuyun. Şiirde ne
farkı nedir? Anlatın. (Farklı desenli peçetelerle anlatılmaktadır? Söyleyin. Bir şiir de siz
yapılmış gemilerdeki desenler üzerine de söyleyin/yazın. (1-3. seviyedeki öğrencilerin
öğrencilerinizin fikirlerini alabilirsiniz.) doğaçlama şiirler söylemesini sağlayınız. 4.
Desenler arasındaki farktan hareketle seviye ve üstündekiler bir şiir yazmalıdır. bk.:
sanatın farklılık ve özgünlük gerektirdiği Çalışma Kâğıdı-5)
Değerlendirme
1. Origami sanatı hakkında neler
düşünüyorsunuz? Etkinlikler sırasında
Gerçekleştirilen etkinlikleri değerlendirmek için eğlendiniz mi?
olarak yanıtlamalarını isteyiniz. 2. Sizce derslerimizde başka hangi sanat
dallarına yer verebiliriz?
111
6
KÂĞITTAN GEMİ
% Aşağıda verilen yönergeleri takip ederek origami sanatı ile kâğıttan gemi yapın.
112
6
TURNA KUŞU
% Aşağıda verilen yönergeleri takip ederek origami sanatı ile kâğıttan turna kuşu yapın.
113
6
LALE
% Aşağıda verilen yönergeleri takip ederek origami sanatı ile kâğıttan lale yapın.
114
6
% Yaptığınız origami çalışmalarından öğrendiğiniz katlama tekniklerini dilediğiniz gibi kullanın. Ortaya
çıkan şekli aşağıya çizin ve boyayın. Bu şekil size neler çağrıştırıyor? Yazın.
................................................................................................................. .................................................................................................................
................................................................................................................. .................................................................................................................
................................................................................................................. .................................................................................................................
................................................................................................................. .................................................................................................................
................................................................................................................. .................................................................................................................
................................................................................................................. .................................................................................................................
115
6
ŞİİR OKUYORUM
% Bir şiir de siz yazın.
………………………………….………………………………….
………………………………….………………………………….
………………………………….………………………………….
………………………………….………………………………….
………………………………….………………………………….
………………………………….………………………………….
………………………………….………………………………….
………………………………….………………………………….
………………………………….………………………………….
………………………………….………………………………….
116
6
ŞAİR VE YAZARLARIMIZI TANIYALIM
Hazırlık 1. Mehmet Akif Ersoy, Nazım Hikmet, Gülten

Dayıoğlu vb. yazarlarımızı tanıyor musunuz?
olarak yanıtlamalarını isteyiniz. 2. Bu yazarlarımızın hangi eserlerini
okudunuz?
Süreç
Sanat ve sanatçının toplum açısından önemine boyama işleminin ardından şair ve yazarlarla
dair basit açıklamalar yapınız. Öğrencilerinize ilgili bilgileri okumalı ve onlar hakkında
“Sanatçılarımız bizlere neler kazandırır? Yaşadığınız düşüncelerini paylaşmalıdır. bk.: Çalışma
ülkede yaşayan sanatçılardan kimleri biliyorsunuz?” Kâğıdı-1-2-3)
vb. içerikte sorular sorunuz. Türk yazar ve şairlerden
bazıları ile ilgili çalışmalar yapacağınızı belirtiniz. % Görselleri verilen eserleri, yazar ve şairlerle
eşleştirin. (3. seviye ve üstündeki öğrenciler
Aşağıdaki yönergeleri sırası ile uygulayınız: içindir. bk.: Çalışma Kâğıdı-4)
% Verilen görsellerdeki sanatçılarımızı tanıyor % Bir yazar olduğunuzu hayal edin. Şimdi ilk
musunuz? Onların fotoğraflarını daha yazınızı bizlerle paylaşmak istiyorsunuz.
önce gördünüz mü? Görselleri boyayın. Yazınızı yazın. (3. seviye ve üzerindeki
Görseller altında verilen bilgileri okuyun. öğrenciler içindir. bk.: Çalışma Kâğıdı-5)
Sanatçılarımızla ilgili düşüncelerinizi anlatın.
(1-3. seviyedeki öğrenciler sadece boyama % Bir kitabınızın basılacağını hayal edin.
işlemlerini yapmalıdır. Yazar ve şairlerle Kitabınızın kapağının nasıl olmasını
ilgili bilgileri bu seviyedeki öğrencilere isterdiniz? Kitabınızın kapağını çizin. (Tüm
siz okuyunuz. Diğer seviyedeki öğrenciler seviyeler içindir. bk.: Çalışma Kâğıdı-6)
Değerlendirme
1. Hakkında bilgi edindiğiniz sanatçılardan en
çok hangisi ilginizi çekti? Neden?
öğrencilerinize yandaki soruları sorunuz ve sözlü 2. Yazar olduğunuzu hayal ettiğinizde neler
olarak yanıtlamalarını isteyiniz. hissettiniz? Gerçekten bir yazar olmak ister
misiniz?
117
6
ŞAİR VE YAZARLARIMIZI TANIYORUZ

% Aşağıdaki görseli boyayın.
øVWLNODO0DUúÕPÕ]Õ
\D]GÕ÷ÕQLoLQoRNWHúHNNU
HGHUL]0HKPHW$NLI'HGH
Mehmet Akif Ersoy konuşuyor:

Tarım ve Veterinerlik Fakültesinde okudum.
Atatürk’ün isteği ile bir dönem Burdur mil-
letvekilliği yaptım. Spora çok meraklı biri-
yim. İstiklal Marşımızı yazdım. Şiirlerimi “Sa-
fahat” adlı kitapta bulabilirsiniz.
118
6
ŞAİR VE YAZARLARIMIZI TANIYORUZ

Nazım Hikmet konuşuyor:

İlk şiirimi henüz on bir yaşındayken yazdım. Bir süre Bolu’da
öğretmenlik yaptım. Uzun yıllar yurt dışında yaşadım. Uluslararası
Barış Ödülü’nü aldım. Dünyaya Türkçenin gücünü göstermek
için şiirler yazdım. Şiirlerim dünyada birçok dile çevrildi. Çocuklar
için yazdığım masal kitabımın adı Sevdalı Bulut’tur.
119
6
Gülten Dayıoğlu konuşuyor:

15 yıl ilkokul öğretmenliği yaptım. Çocuklarımız için
romanlar, öyküler, radyo ve televizyon oyunları yazdım.
Fadiş adlı kitabım birçok çocuk tarafından okundu. Uzun
yıllar çocuk edebiyatı ile ilgilendim. Hayatımı çocuklar
için bir şey yapmaya adadım. İstanbul’da yaşıyorum.
120
6
ESER VE YAZAR/ŞAİR EŞLEŞTİR

% Görselleri, yazar ve şairlerle eşleştirin.
121
6
BEN DE YAZAR OLACAĞIM
% Bir yazar olduğunuzu hayal ederek bir yazı yazın.
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
122
6
KİTABIMIN KAPAĞI
% Kitabınıza bir kapak tasarlayın ve aşağıya çizin.
123
6
8.1.8. “İnsan ve Doğa” Teması Ortak Etkinlikleri
ORGANLARIMIZ NELERDİR?
Hazırlık
1. Vücudumuzda hangi organlar var? Adlarını
söyleyin.
olarak yanıtlamalarını isteyiniz. 2. Sağlığımıza dikkat etmek için neler
yapmalıyız?
Süreç
Öğrencilerinize insan vücudunun kaç bölümden % İnsan vücudunda bulunan tüm organların
oluştuğunu sorunuz. Hangi organlarımızın görün- görevleri vardır. Organlarla görevlerini eş-
düğünü, hangilerinin görünmediğini söylemelerini leştirin. (3. seviye ve üstündekiler içindir. bk.:
isteyiniz. Çalışma Kâğıdı-3)
Aşağıdaki yönergeleri sırası ile uygulayınız: % Verilen bilgilerden hareketle bulmacayı dol-
durun. (3. seviye ve üstündekiler içindir. bk.:
% Metni okuyun. Metinde neler anlatılmakta-
dır? Söyleyin. (Tüm seviyeler içindir. bk.: Ça-
lışma Kâğıdı-1)
% Görseli inceleyin. Bu organları vücudumuz-
da bulundukları yerlere çizin ve boyayın.
(Öğrenciler arasında organların vücudun ne-
resinde olduklarını bilmeyenler olabileceğini
dikkate alınız. Organların bulundukları yerleri
bulmaları için öğrencilere ipucu veriniz. Tüm
seviyeler içindir. bk.: Çalışma Kâğıdı-2) Organ-
ların adlarını yazın. (3. seviye ve üzerindekiler
Değerlendirme
1. Beynimizin görevleri nelerdir?
Gerçekleştirilen etkinlikleri değerlendirmek için öğren-
cilerinize yandaki soruları sorunuz ve sözlü olarak ya- 2. Kalbimiz ile uyumlu çalışması gereken
nıtlamalarını isteyiniz. organ hangisidir?
124
6
BİZ KİMİZ?
Merhaba çocuklar! Biz vücudunuzun düzenli ve sağlıklı bir
şekilde çalışmasını sağlayan organlarız. Birbirimizle uyum içinde
çalışmadığımız zaman işler pek yolunda gitmez. Bütün sistemi
yöneten ve emirleri aldığımız en önemli organ beyindir. Beyin,
kafatasının üst kısmında yer alır ve vücudunuzdaki tüm hareketler
beyin sayesinde gerçekleşir. Beyin hayatınızdaki en önemli iki
mucizeden biridir. Diğeri ise kalptir. Kalp, yaşamınız boyunca
vücudunuzda hiç durmadan çalışan tek kastır. Vücudunuzdaki
kanı pompalamakla sorumludur. Kalbiniz ile uyum içinde çalışan
ve kalp tarafından pompalanan kanı temizleyerek karbondioksiti
kandan atan organ ise akciğerdir. Akciğer, solunum sisteminin en
önemli organıdır.
Vücudunuzdaki bir diğer önemli organ ise midedir. Mide, besinlerin
geçici olarak depolandığı yerdir. Mideye giden besinler önce ağız
yoluyla vücuda alınır. Ağızdaki besinler azı dişleri ile öğütülür.
Daha sonra yemek borusu ile mideye taşınır. Midedeki besinlerden
yararlı olanların kana geçtiği yer ince bağırsaklar, sindirilmeyen
besinlerin toplandığı yer ise kalın bağırsaklardır. Besinlerdeki
suyu ve tuzu terleme yoluyla vücudumuzdan attığımız organımız
ise deridir.
Sevgili Çocuklar! Doğru beslenme, hayatınızı sağlıklı bir şekilde
geçirmenizi sağlar. Bu yüzden beslenmeye bağlı organlarınızı iyi
tanımanız ve onları yormamanız gerekir. Karaciğeriniz bunlardan
biridir. Karaciğeriniz, kanda bulunması gereken şeker miktarını
ayarlar. Doğru çalışmazsa canınızı sıkabilir. Böbrekleriniz ise
vücudunuzdaki sıvı dengesinin düzenlenmesi ve kanın süzülerek
idrar yoluyla vücuttan atılmasıyla görevlidir. Böbrekler tarafından
süzülen idrar üreter yoluyla önce idrar kesesinde (mesane)
depolanır, daha sonra üretra tarafından vücut dışına atılır.
Sevgili Çocuklar! Bizi tanımanız sağlığınız için oldukça önemlidir.
Sağlıklı bir hayat, mutlu bir hayattır.
125
6
ORGANLARIN YERİNİ BUL

% Resimde yer alan organların isimlerini altlarındaki kutucuğa yazın. Organ görsellerini vücuttaki yerlerine
çizin ve boyayın.
................................................
................................................
................................................
................................................
................................................
................................................
................................................
126
6
ORGANLARLA GÖREVLERİ EŞLEŞTİR

% Organları karşısında verilen açıklamalarla eşleştirin.
Solunum sisteminin en önemli organıdır.

Vücuttaki kanı temizler.
Vücudun sıvı dengesini düzenleyen fasulye

şeklindeki organdır.
İnsan vücudundaki bütün organları yönetir.
Mideden gelen besinlerin yararlı kısımlarının kana

karışmasını sağlar.
Sindirilmeyen besinlerin vücuttan atılmasını

sağlar.
Vücudumuzdaki kanı pompalamakla sorumludur.
127
6
ORGAN BULMACASI
% Görseller ve açıklamalardan yola çıkarak bulmacayı doldurun.
128
6
GERİ DÖNÜŞÜM MAKİNENİ TASARLA
Hazırlık
Öğrencilerinize yandaki soruları sorunuz ve sözlü 1. Kullandığınız eşyalar eskidikleri zaman ne
olarak yanıtlamalarını isteyiniz. yaparsınız?
2. Geri dönüşüm hakkında neler biliyorsunuz?
Süreç
Öğrencilerinize geri dönüşüm işaretini gösteriniz. % Bir geri dönüşüm makinesi hayal edin.
Bu işaretin neyi temsil ettiğini sorunuz. Geri Hayalinizdeki geri dönüşüm makinesini boş
dönüşümün neden önemli olduğu hususunda alana çizin. Bu makinenin neler yapacağını
görüşlerini alınız. Ne tür malzeme ve eşyaların geri anlatın/yazın. (1-2. seviyedeki öğrenciler
dönüşüme tabi tutulabileceğini sorunuz. makinenin neler yapabileceğini sadece sözlü
olarak cevaplamalıdır. Diğer seviyedekiler
Aşağıdaki yönergeleri sırası ile uygulayınız: yazılı olarak da yanıt vermelidir. bk.: Çalışma
Kâğıdı-2)
% Plastik ürünleri neden geri dönüşüm
kutularına atarız? Plastik ürünlerin geri % Makineniz geri dönüşümü hangi
dönüşümü nasıl olmaktadır? Görselleri aşamalarda gerçekleştirmektedir? Yazın. (3.
inceleyin. Eşleştirme yapın ve boşlukları seviye üstündeki öğrencileri için geçerlidir.
doldurun. (1-2. seviyedeki öğrenciler bk.: Çalışma Kâğıdı-3)
görseldeki aşamaları sözlü olarak
yorumlamalıdır. Diğer öğrenciler eşleştirme
yapmalı ve boşlukları doldurmalıdır. bk.:
Değerlendirme
1. Geri dönüştürebileceğimiz malzeme ve
Gerçekleştirilen etkinlikleri değerlendirmek için eşyalar nelerdir?
olarak yanıtlamalarını isteyiniz. 2. Geri dönüşüm hayatımıza neler kazandırır?
129
6
GERİ DÖNÜŞTÜRÜYORUZ
% Aşağıda kullanılmış plastiklerin geri dönüşüm aşamaları verilmiştir. Verilen aşamaları görseldeki uygun
boşluklara yazın.
Kullanılmış plastikleri toplama
Plastikleri türlerine göre ayırma
Plastikleri dönüştürmek için parçalama
Parçalanan plastikleri eritme
Geri kazanılmış ürünleri kalıplara dökme
Geri kazanılmış plastik ürünler
130
6
GERİ DÖNÜŞÜM MAKİNEM

% Bir geri dönüşüm makinesi hayal edin. Hayalinizdeki geri dönüşüm makinesini aşağıdaki boş alana
çizin. Bu makinenin neler yapacağını anlatın/yazın.
Bu makine şunları yapabilir:
…………………………………………………………….….….….…..….….…..….….…..….….….
…………………………………………………………….….….….…..….….…..….….…..….….….
…………………………………………………………….….….….…..….….…..….….…..….….….
…………………………………………………………….….….….…..….….…..….….…..….….….
…………………………………………………………….….….….…..….….…..….….…..….….….
131
6
GERİ DÖNÜŞÜM MAKİNEMİN KULLANIM KILAVUZU
Makinemdeki geri dönüşüm aşamaları şöyledir:

1. Aşama: .....................................................................................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................................................................................................
2. Aşama: .....................................................................................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................................................................................................
3. Aşama: .....................................................................................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................................................................................................
132
6
8.2. Kelime Öğretimi Etkinlikleri

Kelime öğretimine temel oluşturmak üzere bu kitapta kelime listeleri verilmiştir. EK 1’de verilen öğretime
yönelik 1250 Kelime Listesi Karadağ’ın (2018) Kelime Öğretimi adlı çalışmasından alınmıştır. Hedef kelime listesi
Karadağ (2005) ve Kurudayıoğlu’nun (2005) çalışmalarında yer alan kelime listelerinden elde edilmiştir. EK 2’de
bu liste alfabetik olarak verilmiştir.
Hedef kelime listesi oluşturulurken özel isimler ve sayılar çıkarılmıştır. Bu bakımdan asıl araştırmadan farklılık
göstermektedir. Ayrıca, listede fiillerin çekimli hâlleri ile isim hâlleri birleştirilmiştir. Hedef kelime listesinde
kelimelerin kullanım sıklıkları verilmemiştir. Ancak kelimelerin sıra numaraları sıklık sıralarını göstermektedir.
Hedef kelime listesi alfabetik liste olarak yeniden düzenlenerek, okuyucuların kelimeleri daha kolay takip
etmeleri hedeflenmiştir.
EK 3’te Yazılı Türkçenin Kullanım Sıklığına Göre 1000 Kelime Listesi verilmiştir. Bu liste derlem temelli
oluşturulmuştur. TS Corpus Projesi, Türkçe derlemler, doğal dil işleme araçları ve veri setleri üretmeyi amaçlayan,
bağımsız bir projedir. Proje 2011 yılında başlamış olup hâlen aktif olarak devam etmektedir. TS Corpus altında,
2018 itibarıyla, toplam 14 ayrı derlem akademisyen ve araştırmacıların kullanımına açık olarak sunulmaktadır.
Bu sıklık listesi, TS Corpus altında yayınlanan iki derlemden elde edilmiştir. İlk derlem, +700 milyon sözcükten
oluşan, 19 yıllık bir zaman dilimini kaplayan ve +2 milyon 229 bin köşe yazısı ve haber içeren TS TimeLine
derlemidir. İkinci derlemse, Türkçe Wikipedia (2013 Haziran) sayfalarından elde edilmiş 154 bin 359 girdi ve
+35 milyon sözcükten oluşan TS Wikipedia Derlemidir. Yani, toplamda 735 milyon sözcükten büyük bir veri
seti kullanılmıştır. Kullanılan veri yaklaşık 20 yıllık bir zaman aralığını kapsamaktadır. Proje ve derlemler http://
tscorpus.com adresinde kullanıma açıktır.
Aşağıdaki listede derlemde en sık kullanılan 1000 kök/gövde kelime (lema) yer almaktadır. Derlem temelli
bir liste olması sebebiyle özel isimler (kişi isimleri, yer isimleri, kurum isimleri vb.) korunmuştur. Fillerin (mak),
(mek)’li biçimleri çekimli olarak kullanıldıklarını göstermektedir. EK 4’te bu liste alfabetik olarak verilmektedir.
EK 5’te Aksan vd. (2017) tarafından hazırlanan A Frequency Dictionary of Turkish kitabından alınan Tematik
Kelimeler Listesi verilmiştir. Bu liste de Türkçe Ulusal Derlemi (TUD) temellidir. Tematik listeler A Frequency
Dictionary of Turkish (Aksan vd., 2017) kitabında sıklığa göre sıralanmaktadır. Öğretmenlerin listeden daha
kolay yararlanmaları için çalışmada sıklıkları olmaksızını alfabetik olarak listelenmiştir. Listenin sonunda karşıt
kelimeler yer almaktadır. Listede, hayvanlar, vücut organ adları, yemek / gıda, giysi ayakkabı, taşımacılık,
aile, malzemeler, zaman, spor, doğal özellikler ve bitkiler, hava, meslekler, renkler başlıkları altında
kelimeler yer almaktadır.
Çalışmada bu projeye özgü olarak bir yazılım geliştirilmiştir. Temeli makine öğrenmeye bağlı oluşturulan
yazılım kelimeler arasında ilişkileri göstermektedir. Bu yazılımın özellikleri aşağıda tanıtılmıştır.
8.2.1. Kelime Öğretimi Etkinlikleri

Bu bölümde 10 örnek kelime öğretimi etkinliği verilmiştir. Etkinlikler kelime öğretimine örnek olarak
hazırlanmıştır. Öğretmenlerden beklenen bu etkinlik tiplerinden kendi etkinliklerini üretmeleridir. Etkinlik
üretmede kelime listeleri referans oluşturmaktadır.
Bulmaca etkinliği, 2-3. sınıf düzeyleri için kelimelerin yazım özelliklerinin kavranması amacıyla kullanılabilir.
Türkçe okuma yazma öğrenen çocukların kelimelerin yazım özelliklerini kolaylıkla öğrenmesini sağlayabilir.
Kelimeleri Bulalım etkinliği, aynı kavram alanında yer alan kelimeleri öğretmeye yöneliktir. Etkinlikte
öğrencilerden seçenekler içinden kelimeler arasındaki ilişkileri bulmaları ve kavram alanlarını tanımaları
beklenmektedir.
Ortak Özellikler etkinliği, kelimelerin ait oldukları kavram alanlarını belirlemeye yöneliktir. Kelimeler
arasındaki ortak özelliklerden hareketle öğrencilerin kavram alanlarını belirlemesi beklenmektedir.
133
6
Kelimeleri Tahmin Edelim I ve Kelimeleri Tahmin Edelim II etkinlikleri, öğrencilerin tanımlarından hareketle
metin içinde yer alan kelimeleri buldurmaya yöneliktir. Öğrencilerin kelime anlamlarını kesinleştirmelerini
hedeflemektedir.
Eşleştirelim etkinliği, cümle içinde yer alan bir unsuru görselle eşleştirmeyi hedeflemektedir. Öğrencilerin
kelimeleri bağlam içinde öğrenmesini hedeflemektedir.
Meslekleri Bulalım, etkinliği bilmece mantığı ile hazırlanmıştır. Mesleklere ilişkin tanımlayıcı ifadeler ve
görsellerin yardımıyla öğrencilerin bilmeceleri çözmesi hedeflenmekte, böylelikle meslek adlarını öğrenmeleri
sağlanmaktadır.
Adım Adım etkinliği Monopoli tarzında hazırlanmıştır. Yiyecekler ve içecekler için hazırlanan etkinlikte
öğrencilerin bir zar yardımıyla kaç adım ilerleyeceği belirlenebilir. Öğrenci hangi hücreye gelirse o hücredeki
yiyecek veya içeceğin adını söylemeli ve o sözcükle bir cümle kurmalıdır. Yarışma tarzında bir etkinlik olduğu
için iki kişi arasında ya da grup olarak oynanabilir. Etkinlikte Türk mutfağına özgü yiyecek ve içecekler adlarının
öğretilmesi hedeflenmektedir.
Kelimeleri Gruplayalım etkinliği, karışık olarak verilen kelimelerin kavram alanlarına göre sınıflanmasını
istemektedir. Bu bakımdan bir sınıflama etkinliğidir. Etkinlikle, öğrencilerin aynı kavram alanındaki kelimelerin
birbirleriyle olan ilişkilerini çözmesi ve bu sözcüklerin kavram alanlarını tanıması hedeflenmektedir.
Kelime İçinde Kelime Var etkinliği, öğrencilerin Türkçe’nin kelime yapısını fark etmelerini ve bu yolla kelime
hazinelerini geliştirmeyi hedeflemektedir. Etkinlikte bir bağlam/metin içinde yer alan birleşik veya türemiş
kelimelerin kök veya gövdelerindeki kelimeleri fark etmeleri beklenmektedir.
134
6
BULMACA
% Harfleri tamamlayalım, kelimeleri bulalım.
B A
B A A
B A B N
B A B A N
T T
T R Y
O E
T N E
K E
R N
K A Ş
E E
K D İ T
135
6
KELİMELERİ BULALIM
% Kelimeleri inceleyelim, uygun kelimeyi bulup yazalım.
ceket, uçak, börek, dede, memur, gün
döner pantolon
................................. .................................
yemek giysi
kebap çorba şapka kazak
kamyon gemi baba abla
ulaşım aile
araba kardeş
................................. .................................
hafta terzi
................................. .................................
zaman meslek
yıl dakika polis doktor
136
6
ORTAK ÖZELLİKLER
% Kelimeleri inceleyip ortak özelliklerini yazalım.
akrabalar, zaman, renkler, hava, doğa, yemek
bulutlu soğuk köfte pilav
................................. .................................
ılık yağmurlu pide döner
ağaç çöl sarı kırmızı
................................. .................................
dağ çevre mavi siyah
dayı dede gece sabah
................................. .................................
nine amca gündüz akşam
137
6
KELİMELERİ TAHMİM EDELİM I

% Metni okuyalım. Tanımları verilen kelimeleri metinden bulup yazalım.
Denizi Olmayan Başkent’in İnanılmaz Martıları

Ankara Balık Hali’nde yaşamakta olan bir martı, görenleri hayrete düşürüyor. Hangi
sahilden geldiği bilinmeyen ve denizi olmayan şehirde yaşamaya devam eden martı,
yavru köpeklere annelik yapıyor. Martıyı inceleyen ve fikirlerini paylaşan Kuşbilimci Ekrem
Düzgün, “Benim laboratuvarımda da bir martı var. Çok meraklı, zeki ve hızlı bir bilim martısı
bu. O da bu martı gibi Ankara Hali’nde yaşıyordu. Görüştüğüm hal esnafları, orada başka
martıların da olduğunu ama sonra birden ortadan kaybolduklarını söylediler. Bu gizemli
martıların nereden geldiklerini ya da nereye gittiklerini bilemiyorum ama iyi ki Ankara’ya
gelmişler ve kanatlarındaki deniz kokusunu bizimle paylaşmışlar,” dedi.
(Nihan Temiz. Kanadımdaki Deniz. Can Çocuk Yayınları)
Aşağıda tanımları verilen kelimeleri metinden bulunuz.
........................................... : Balık satılan yer.

........................................... : Şaşırmak, şaşakalmak.
........................................... : Karanın deniz, göl, ırmak boyunca uzanan bölümü, kıyı.
........................................... : Çoğunlukla beyaz renkte, eti yenmez, yüzücü, perde ayaklı deniz kuşu.
........................................... : Her şeyi anlamak ve bilmek isteyen, araştırıcı.
........................................... : Görünür olmaktan çıkmak, görünmez olmak.
........................................... : Gizem niteliğinde olan veya içinde gizem bulunan, esrarengiz.
........................................... : Kuşlarda ve böceklerde uçmayı sağlayan organ.
........................................... : Nesnelerden yayılan küçücük zerrelerin burun tarafından algılanmasıyla
oluşan duyu.
........................................... : Bir işi veya bir şeyi ele alıp özelliklerini, ayrıntılarını inceden inceye, özenli
bir biçimde anlamaya, öğrenmeye çalışmak.
........................................... : Aralarında bölüşmek, pay etmek, üleşmek.
........................................... : Satış yapan veya hizmet veren bir iş yeri sahibi.
138
6
KELİMELERİ TAHMİM EDELİM II

% Metni okuyalım. Tanımları verilen kelimeleri metinden bulup yazalım.
Selamlaşma - Yemekler - Sıla- Göç - Gurbet

Viyana’ya öğleden sonra varıyoruz… Birden “İstanbul Lokantası” yazılı bir tabela çıkıyor
karşımıza. Kapıdan girince, “Merhaba hemşerim,” diyor Sait Amca.
Kavruk, kara kaşlı, kara gözlü bir baş uzanıyor içerden. Kalabalığı görünce gözleri parlıyor.
“Ooooo, buyurun, buyurun, hoş gelmişsiniz!”
“Viyana’da çok Türk var demişlerdi, doğruymuş.”
“Neler var, karnımız çok aç usta’”
“Her şey var, beyim. Karnıyarık, kuru, pilav, cacık…”
“Oooo, harika! Çok özlemişiz yemeklerimizi.”
“Adın ne, usta?”
“Ziya.”
“Kaç yıldır buradasın?”
“Tam yirmi üç yıldır.”
“Artık buralı olmuşsun sen.”
“Yok be ağbi, memleketim burnumda tütüyor. Hele bir emekli olayım, gideceğim. Ama
çocuklar buraya alıştılar, istemiyorlar”
Yemekten sonra, Ziya Usta kapıda uğurluyor hepimizi. Hüzünleniyoruz..
(Leyla Ruhan Okyay. Leylek Havada. Günışığı Kitaplığı)
........................................... : Aşağıda tanımları verilen kelimeleri metinden bulunuz.

........................................... : Çok özlemek.
........................................... : Çok büyük bir hayranlık uyandıran, eksiksiz, kusursuz, tam, mükemmel.
........................................... : Aynı memleketten olan, memleketli.
........................................... : Üzülmek, üzgün olmak.
........................................... : Yemek pişirilip satılan yer, aşevi, restoran.
........................................... : Belirli bir süre çalıştıktan sonra kanunlar gereği işi ile ilgisi kesilerek kendisine
aylık bağlanmış olan kimse.
139
6
EŞLEŞTİRELİM
% Cümleleri okuyalım. Resimlerle ilişkisini belirleyip eşleştirelim.
Sınıf arkadaşım Ali ile okula beraber

gidiyoruz.
Yola çıkmadan önce bütün hazırlıklarımızı

yaptık.
Köpeğimi her gün gezdirmek zorundayım.
Sınava hazırlandığım için oyun

oynayamıyorum.
Tatilde en çok yüzmeyi seviyorum.
140
6
MESLEKLERİ BULALIM
% Cümleleri okuyup mesleği bulalım.
Tarlada çalişiyorum.
Denizi çok severim.
Buğday ekiyorum.
Yüzmeyi iyi bilirim.
Domates
Balık yakalıyorum.
yetiştiriyorum.
..................................................... .....................................................
Güvenliği sağlıyorum. Dükkanımda

Trafiği düzenliyorum. çalışıyorum.
Suçlular benden Saç tarıyorum.
korkar. Saç kesiyorum.
..................................................... .....................................................
Ekmek pişiriyorum. Araçları seviyorum.

Hamur yoğuruyorum. Yolculuk yapıyorum.
Ekmek satıyorum. Araç kullanıyorum.
..................................................... .....................................................
Sağlık çalışanıyım.
Camide çalışıyorum.
İnsanların ağzını
Namaz kıldırıyorum.
açarım.
Mevlüt okuyorum.
Diş tedavisi yapıyorum.
..................................................... .....................................................
Hastalara yardım
Okulda çalışıyorum. ediyorum.
Öğrencilerim var. Hastanede çalışıyorum.
Ders anlatıyorum. Başımda beyaz tacım
var.
..................................................... .....................................................
141
6
ADIM ADIM
BAŞLANGIÇ
ŞEKER STANDI
Doğrudan
Burası dolu iki
şekere
adım geri git!
git
Daha çok şeker

için dönere geri
Izgara dön!
zamanı.
köfte ye
Tatlı yemek ister misin?

Baklavaya git!
BİTİŞ
142
6
KELİMELERİ GRUPLAYALIM
% Tablodaki kelimeleri ilgili gruplara yazalım.
elma, pembe, portakal, amca, öğle, karpuz, abla, gece, erik, beyaz, mandalina, baba,
kırmızı, akşam, sarı, sabah, armut, kardeş, turkuaz, gece yarısı, teyze, gündüz,
kahverengi, kuzen
ZAMAN MEYVE AKRABALIK RENK

........................................................... elma ........................................................... ...........................................................
........................................................... ........................................................... ........................................................... ...........................................................
........................................................... ........................................................... ........................................................... ...........................................................
........................................................... ........................................................... ........................................................... ...........................................................
........................................................... ........................................................... ........................................................... ...........................................................
........................................................... ........................................................... ........................................................... ...........................................................
........................................................... ........................................................... ........................................................... ...........................................................
........................................................... ............................................................ ........................................................... ...........................................................
% Kelimeleri gruplara ayırıp grupların adlarını yazalım.
elma, pembe, portakal, amca, öğle, karpuz, abla, gece, erik, beyaz, mandalina, baba,
kırmızı, akşam, sarı, sabah, armut, kardeş, turkuaz, gece yarısı, teyze, gündüz,
kahverengi, kuzen
İÇECEKLER ........................... ........................... ...........................

ayran .......................................................... ........................................................... ...........................................................
........................................................... ........................................................... ........................................................... ...........................................................
........................................................... ........................................................... ........................................................... ...........................................................
........................................................... ........................................................... ........................................................... ...........................................................
........................................................... ........................................................... ........................................................... ...........................................................
........................................................... ........................................................... ........................................................... ...........................................................
........................................................... ........................................................... ........................................................... ...........................................................
........................................................... ............................................................ ........................................................... ...........................................................
143
6
KELİME İÇİNDE KELİME VAR

% Aşağıdaki metni okuyup kelime içindeki kelimelerin nasıl bulunduğunu inceleyin.
Bilgisayar oyunları takımlar hâlinde çalışan insanlar tarafından oluşturulur. Bu takımlar

örneğin yazarlar, sanatçılar, programcılar ve mühendislerden oluşur. Takımın ilk adımı
bir oyun fikri ortaya koymaktır.
bilgisayar : bilgi, saymak
oluşturulur : olmak, oluşmak, oluşturmak, oluşturulmak
yazarlar : yazmak, yazar
sanatçılar : sanat, sanatçı
programcılar : program, programcı
% Aşağıdaki metni okuyup kelime içindeki kelimeleri bulun.
Belki de geleceğin bilgisayar oyunları ekrana hiç ihtiyaç duymayacak. Belki de hemen
önünüzde boşlukta dönebilen üç boyutlu bir görüntüyü tutup kaldırabileceksiniz. Belki
de bu oyunları el sallayarak oynayabileceksiniz ya da bu havada duran ekranın içine
yürüyeceksiniz!
...........................................................: ...........................................................:
...........................................................: ...........................................................:
..........................................................:. ..........................................................:.
...........................................................: ...........................................................:
...........................................................: ...........................................................:
...........................................................: ...........................................................:
...........................................................: ...........................................................:
...........................................................: ...........................................................:
144
6
KAYNAKLAR
Aksan, Y., Aksan, M., Mersinli, Ü. & Demirhan, U.U. (2017). A Frequency Dictionary of Turkish. London and New
York: Routledge.
Arı, T.G. (2015). İki dilli Türk çocuklarının ve velilerin ana dili Türkçeyi öğrenme tutumları (Aisne Bölgesi-Fransa
Örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Arıcı, B. ve Kırkkılıç H.A. (2017). Yurt dışında görev yapan Türkçe ve Türk kültürü öğretmenlerinin Türkçe ve
Türk kültürü derslerine ilişkin görüşleri. The Journal of Academic Social Science, 5(41), 480-500.
Ateşal, Z. (2014). 8-10. sınıf “Türkçe ve Türk Kültürü” ders kitabının hedef yaş düzeyine uygunluğu. Turkophone,
1(1), 62-73.
Aydoğu, C. ve Karasu, G. (2016). Batı Avrupa ülkelerinde yaşayan Türk çocukların eğitim sorunları. Türk Göçü
2016 ( Seçilmiş Bildiriler-1), 211-217.
Belet, Ş. D. (2009). İki dilli Türk öğrencilerin ana dili Türkçeyi öğrenme durumlarına ilişkin öğrenci, veli ve
öğretmen görüşleri (Fjell ilköğretim okulu örneği, Norveç). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Dergisi, (21), 71-85.
Can, N., ve Can, M. (2009). Yurt dışında bulunan Türk çocuklarının eğitimleriyle ilgili sorunları ve çözüm
önerileri, Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, (1): 112-130.
Cemiloğlu, İ., ve Şen, Ü. (2012). Belçika’da yaşayan Türk çocuklarının demografik özelliklerine göre Türkçeye
yönelik tutumları. Journal of World of Turks/Zeitschrift für die Welt der Türken, 4(2).
Çakır, M. ve Yıldız, C. (2016). Almanya’daki Türk öğretmenlerin Türkçe ve Türk Kültürü dersine ilişkin görüşleri.
International Journal of Languages’ Education and Teaching, 4(3), 217-257.
Çelik, Y. ve Gülcü, İ. (2016). Yurtdışında kullanılan Türkçe ve Türk Kültürü ders kitaplarının öğretmen görüşleri
açısından değerlendirilmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5 (2), 287-296.
Çınar, İ. ve İnce, B. (2015). Türkçe ve Türk Kültürü ders kitaplarındaki söz varlığına derlem temelli bir bakış.
International Journal of Languages’ Education and Teaching. 3(1), 198-209.
Demirbaş. H. (2013). Eğitim-kültür açısından Avrupa’daki Türk çocukları - sorunlar ve çözümler. Ankara: Nobel
Akademik Yayıncılık.
Doytcheva, M. (2016). Çokkültürlülük Çev. Tuba Akıncılar Onmuş, İstanbul: İletişim Yayınları.
Ekmekçi, V. (2012a). Belçika’da Türkçe dersinin problemleri hakkında öğretmen görüşleri.
Ekmekçi, V. (2012b). Belçika’da Türkçe öğretimi ve karşılaşılan temel sorunlar. Yayımlanmamış Yüksek Lisans
Tezi. Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Ekmekçi, V., ve Karadüz, A. (2015). Yurt dışında yaşayan iki dilli çocuklar için hazırlanan Türkçe ve Türk kültürü
ders kitabına eleştirel bir bakış. Turkish Studies, 10(15), 361-378.
Esgin, A. (2016). Sosyalleşme, Eğitim Sosyolojisi, PegemA Yayıncılık, Ankara.
European Union. (2017). Migrant Integration. Luxemburg: Publications O ce of the European Union.
145
6
Gül Yazıcı, Z. (2007). Birinci ve ikinci dili Türkçe olan iki dilli çocukların Türkçeyi kazanımlarına dil merkezli okul
öncesi eğitim programının etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Güngör, T. (2015). Fransa’da Türkçe ve Türk Kültürü derslerinin mevcut durumu, öğretim programı ve
uygulamada karşılaşılan sorunlar. International Journal of Languages’ Education and Teaching, ISSN: 2198 –
4999, Mannheim, Deutschland.
Güzel, A. (2010). İki dilli Türk çocuklarına Türkçe öğretimi: Almanya örneği. Öncü Kitap.
Irmak, Y. (2016). Belçika’da Türkçe öğretiminin sorunları ve Türkçe ve Türk kültürü ders kitaplarına eleştirel bir
yaklaşım. Journal of Social Sciences Institute, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(12).
İnce, B. (2011). Yurt dışındaki Türk çocuklarının anadilleri Türkçede yaşadıkları anlatım sorunları - Fransa
örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Korkmaz, B. (2010). Türkçe ve Türk kültürü dersleri için uzaktaki yakınlarımız projesi kapsamında hazırlanan
öğretim materyallerinin (6-7. sınıflar) Türkçe öğretimi ve kültür aktarımı çerçevesinde değerlendirilmesi. III.
Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu (16-18 Aralık 2010). İzmir, s.635-644.
Mikolov, T., Chen, K., Corrado, G., & Dean, J. (2013). Efficient estimation of word representations in vector
space. arXiv preprint arXiv:1301.3781.
Modood, T. (2014). Çokkültürcülük: Bir Yurttaşlık Tasarımı, Çev. İsmail Yılmaz, Ankara: Phoenix Yayınları.
Nuruan M. vd. (2005). Federal Almanya’da Yaşayan Türklerin Aile Yapısı ve Sorunları Araştırması, Aile ve Sosyal
Araştırmalar Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
OECD& European Union. (2015). Indicators of Immigrant Integration 2015: Settling In. Paris: OECD Publishing.
Özcan, E. (2011). 6.-7. sınıf Türkçe ve Türk kültürü ders kitabının okunabilirliği ve hedef yaş düzeyine
uygunluğu: Fransa Örneği, Sakarya University Journal of Education (SUJE) Vol. 11, s. 16-24.
Özerol, G. (2016). Türkçe ve Türk kültürü dersleri ile ilgili veli görüş ve beklentileri (Fransa/Nancy örneği).
Yabancılara Türkçe Öğretimi Üzerine Araştırmalar, 55.
Parekh, B. (2002). Cok Kültürlülüğü Yeniden Düşünmek, Çev. Bilge Tanrıseven, Ankara: Phoenix Yayınları.
Pilancı, H. (2009). Avrupa ülkelerindeki Türklerin Türkçeyi kullanma ortamları, sürdürebilme imkânları ve
koruma bilinçleri, Bilig, (49): 127-160.
Sarıkaya, H. S. (2008). Belçika Flaman bölgesi temel eğitim okulları I-VI. sınıflarındaki kültür sanat
etkinliklerinin Türk kökenli çocuklar açısından incelenmesi (Anvers ili örneği). Yayınlanmamış Doktora Tezi.
Ankara Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Şen, Ü. (2010). Yurt dışında yaşayan Türk çocuklarının ana dili eğitimine yönelik Millî Eğitim Bakanlığı
bünyesinde yapılan çalışma ve uygulamalar. Zeıtschrıft Für Dıe Welt Der Türken / Journal of World Oo Turks,
Vol 2, No 3, 239-253.
Şen, Ü. (2011). Belçika’da yaşayan Türk çocuklarının Türkçeye yönelik tutumları ve yazma becerileri.
Yayımlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Uysal, B. (2009). Avrupa dilleri öğretimi ortak çerçeve metni doğrultusunda Türkçe öğretimi programları ve
örnek kitapların değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü.
Ültanir, E. Vd. (2004) Almanya’da Yaşayan Üçüncü Kuşak Türk Gençlerinin Sosyokültürel Yetileri, XIII. Ulusal
Eğitim Bilimleri Kurultayı, Malatya.
146
6
Ünal, L. I. ve Özsoy, S. (1999). Modern Türkiye’nin Sisyphos miti: Eğitimde fırsat eşitliği. F. Gök (Ed.), 75.Yılda
Eğitim. İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Bilanço’98 Yayın Dizisi. s. 39-72.
Yağımlı, Akil. (2015.) İki dilli öğrencilerin Türkçe eğitimi ve öğretmenlerinin nitelikleri. II. Avrupalı Türkler
Anadili Eğitimi Çalıştayı.
Yağmur, K. (2007). Batı Avrupa’da Türkçe öğretiminin sorunları ve çözüm önerileri. Dil Dergisi, 134, 26–41.
Yağmur, K. (2010). Batı Avrupa’da uygulanan dil politikaları kapsamında Türkçe öğretiminin değerlendirilmesi.
Bilig Dergisi, 55, 221-242.
Yağmur, K. (2013). Dil öğretiminde ana dili, ikinci dil ve yabancı dil kavramları. Yabancılara Türkçe Öğretimi El
Kitabı (Ed.: Mustafa Durmuş, Alpaslan Okur). s. 181-200. Ankara: Grafiker Yayınları.
Yağmur, K. (2014). Türkçenin ikinci dil olarak öğretimi ve kuramsal sorunlar. Yabancılara Türkçe Öğretimi:
Politika, Yöntem ve Beceriler (Ed.: D. Yaylı, Y. Bayyurt). s. 217-239. Ankara: Anı Yayıncılık.
Yaman, H., ve Dağtaş, A. (2015). İngiltere’deki iki dilli Türk çocuklarına Türkçe öğreten öğretmenlerin ihtiyaç
analizi: swot analizi örneği. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(4), 47-82.
Yıldız, C. (2012a). Alman Okullarında sunulan Türkçe derslerinin değerlendirilmesi ve iki dillilik. http://anadilim.
eu/wpcontent/uploads/2012/04/ProfDrCemalYildiz_KonferansMetni. pdf.
Yıldız, C. (2012b). Yurt dışında yaşayan Türk çocuklarına Türkçe öğretimi. Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar
Başkanlığı. Ankara.
Yıldız, C. (2013). Almanya’da ana dili olarak Türkçe öğretimine ilişkin öğrenci görüşleri. Adıyaman Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2013(11).
Yıldız, M., ve Öztürk, S. (2013). Almanya’da ilkokulda (grundschule) öğrenim gören Türk çocuklarının yazma
becerileri üzerine bir inceleme: Stuttgart örneği. Journal of World of World of Turks/Zeitschrift für die Welt der
Türken, 5(2).
Yılmaz, M. Y. (2014). İki dillilik olgusu ve Almanya’daki Türklerin iki dilli eğitim sorunu. Turkish Studies
International Periodical For the Languages, 1641-1651.
Yol, A. (2011). Yurt Dışındaki Türk Çocuklarına Türkçe Öğretimindeki Sorunlar. Türkçe Araştırmaları Akademik
Öğrenci Dergisi/Academıc Student Journal of Turkısh Researches, (1). Yurtdışında yaşayan vatandaşlarımıza
yönelik sosyal politikalar çalıştayı sonuç raporu. http://abdisdb.aile.gov.tr/data/574e8519369dc57940f4f437/
yurtd%C4%B1%C5%9F%C4%B1nda%20ya%C5%9Fayan%20vatanda%C5%9Flar%C4%B1m%C4%B1za%20
y%C3%B6nelik%20sosyal%20politikalar%20%C3%A7al%C4%B1%C5%9Ftay%C4%B1%20sonu%C3%A7%20
raporu.pdf
147
6
EK 1: ÖĞRETİME YÖNELİK 1250 KELİME LİSTESİ
1. bir 33. kendi 65. her

2. ben (zamir) 34. okul 66. girmek
3. ve 35. vermek 67. ders
4. çok 36. en (zarf ) 68. imek (ek fiil)
5. o 37. almak 69. kardeş
6. da (de) 38. oyun 70. yardım etmek
7. gitmek 39. daha 71. kalmak
8. olmak 40. gelecek 72. araba
9. sonra 41. onlar 73. köpek
10. sevmek 42. herkes 74. sen
11. arkadaş 43. çalışmak 75. biraz
12. bu 44. gezmek 76. hiç
13. gelmek 45. yemek (aş) 77. adam
14. anne 46. yemek 78. sınıf
15. biz 47. kız 79. iş
16. ev 48. çocuk 80. söylemek
17. var 49. kadar 81. bakmak
18. ora 50. ne 82. en çok
19. demek 51. zaman 83. hemen
20. baba 52. gibi 84. hayat
21. yer 53. geçmek 85. anlatmak
22. gün 54. el (organ) 86. okumak
23. için 55. yan 87. köy
24. ama 56. hep 88. hayvan
25. yapmak 57. öğretmen 89. büyük
26. güzel 58. başlamak 90. deniz
27. görmek 59. çünkü 91. yüz (çehre)
28. çıkmak 60. biri 92. küçük
29. insan 61. iki 93. ile
30. oynamak 62. kişi 94. saat
31. istemek 63. iç 95. şey
32. iyi 64. yol 96. su
148
6
97. diye 132. ilk 167. anlamak

98. bilmek 133. amca 168. yaş (ömür)
99. götürmek 134. üst 169. saklambaç
100. kitap 135. bütün 170. sormak
101. top 136. baş 171. bitmek (tükenmek)
102. yine 137. gezi 172. doğru
103. binmek 138. bura 173. karşı
104. ebe 139. mimar 174. diğer
105. akşam 140. ölmek 175. hiçbir
106. yıkamak 141. tavşan 176. çekmek
107. aile 142. böyle 177. teyze
108. sabah 143. değer 178. mutlu
109. bazı 144. dışarı 179. balık
110. atmak 145. ara 180. bunlar
111. bazen 146. kuş 181. tutmak
112. bir şey 147. tatil 182. dünya
113. oturmak 148. televizyon 183. uyumak
114. göz 149. söz 184. korkmak
115. ağabey 150. ayak 185. nasıl
116. yatmak 151. bile 186. üzülmek
117. ağaç 152. düşmek 187. sevinmek
118. olma 153. getirmek 188. otobüs
119. bulmak 154. izlemek 189. hem
120. değil 155. siz 190. koymak
121. kötü 156. önce 191. film
122. yok 157. yani 192. üzeri
123. dönmek 158. oğul 193. kadın
124. yaşamak 159. anı 194. inmek
125. başka 160. dede 195. açmak
126. düşünmek 161. ön 196. para
127. abla 162. son 197. kapı
128. her şey 163. ad (isim) 198. çıkarmak
129. kedi 164. her zaman 199. taş
130. birlikte 165. kalkmak 200. can
131. birbiri 166. ders yapmak 201. artık
149
6
202. futbol 237. beklemek 272. şekil

203. sonunda 238. hastane 273. gece
204. yaz 239. hava 274. kimse
205. yıl 240. bisiklet 275. kurt (köpek)
206. aynı 241. bulunmak 276. büyümek
207. şimdi 242. ses 277. tabi (elbette)
208. dağ (tepe) 243. bahçe 278. paylaşmak
209. toplamak 244. duymak 279. konu
210. taraf 245. sene 280. anneanne
211. ayrılmak 246. öğrenmek 281. öyle
212. durmak 247. maç 282. birkaç
213. eğer 248. yavru 283. eşya
214. geri 249. komşu 284. güzellik
215. ip 250. beraber 285. sıra
216. ağlamak 251. işte 286. veya
217. oynama 252. piknik 287. ad
218. bırakmak 253. varmak 288. geçirmek
219. eğlenmek 254. sevgi 289. içeri
220. tam 255. aramak 290. vurmak
221. tane 256. önemli 291. alt
222. park 257. sahip 292. fakat
223. dayı 258. zor 293. atlamak
224. dost 259. arkadaşlık 294. orman
225. konuşmak 260. çağırmak 295. tek
226. arka 261. dört 296. sadece
227. koşmak (koşu) 262. olay 297. hala (akraba)
228. neden 263. gitme 298. aşağı
229. hazırlamak 264. beğenmek 299. fazla
230. şu 265. içmek 300. oda
231. yazmak (kalem) 266. çiçek 301. kral
232. ödev 267. kaçmak 302. orta
233. unutmak 268. saklanmak 303. uzun
234. gerekmek 269. akıl 304. meslek
235. doktor 270. an 305. dinlenmek
236. göstermek 271. karar 306. eski
150
6
307. resim 342. etmek 377. hâlâ (henüz)

308. her gün 343. tatlı 378. gülmek
309. kazanmak 344. az 379. hoş
310. sanki 345. sürmek 380. ikinci
311. nere 346. hafta 381. ülke
312. birçok 347. kızmak 382. bulaşık
313. yakın 348. saymak 383. dostluk
314. yapma 349. at 384. bağırmak
315. müze 350. çay (kahve) 385. sofra
316. babaanne 351. devam etmek 386. durum
317. hoca 352. ya da 387. kenar
318. kalp 353. yeni 388. sınav
319. yardım 354. yazı (nesir) 389. yanmak
320. kahvaltı 355. göre 390. öbür
321. kim 356. sır (gizli) 391. sekiz
322. bitirmek 357. polis 392. kavga etmek
323. alma 358. yapılmak 393. süre
324. gemi 359. fotoğraf 394. bugün
325. kale 360. tanımak 395. erkek
326. kurmak 361. öğrenci 396. renk
327. ilkönce 362. birinci 397. haber
328. mutlu olmak 363. küsmek 398. özlemek
329. ileri 364. belki 399. kırmak
330. başarılı 365. dinlemek 400. temiz
331. havuz 366. seçmek 401. bebek
332. şehir 367. birden 402. pazar
333. on 368. kafa 403. şarkı
334. çalışma 369. dolaşmak 404. yedi
335. saç 370. olabilmek 405. isim
336. bir tane 371. diş 406. mağara
337. asker 372. hâl (durum) 407. ekmek
338. çalmak 373. yakalamak 408. okuma
339. gezme 374. yüzmek (suda) 409. yaşlı (ihtiyar)
340. tekrar 375. bulabilmek 410. aslında
341. yatak 376. davranmak 411. inanmak
151
6
412. oynanmak 447. kurtarmak 482. dert

413. öldürmek 448. örneğin 483. etraf
414. yürümek 449. roman 484. güneş
415. şöyle 450. sıcak 485. kaybetmek
416. takım 451. değerli 486. yiyecek
417. gerçek 452. korumak 487. ay
418. yardımcı olmak 453. dokuz 488. kaldırmak
419. genç 454. birçok 489. uzak
420. önem 455. mesela 490. yüksek
421. turist 456. otel 491. acı
422. değiştirmek 457. tanışmak 492. mahalle
423. evlenmek 458. tüm 493. tamam
424. gol 459. bence 494. yağmur
425. inek 460. bilgi 495. masa
426. tiyatro 461. cami 496. piknik yapmak
427. ay (yıl) 462. çarpmak 497. zaten
428. giymek 463. dakika 498. soğuk
429. özellik 464. düşünce 499. soru
430. dolu (xboş) 465. inşallah 500. barışmak
431. duygu 466. izin 501. boy (uzunluk)
432. göl 467. siyah 502. yaklaşmak
433. beri 468. süt 503. yarın
434. mezar 469. yön 504. akmak
435. savaş 470. başarı 505. benzemek
436. hayal 471. çalışkan 506. çevre
437. gerçekten 472. anlaşmak 507. duvar
438. sanmak 473. kesmek 508. heyecanlı
439. sevinç 474. kısa 509. keçi
440. meyve 475. uyanmak 510. o sırada
441. sevgili 476. yolculuk 511. yapmak
442. vakit 477. koyun (hayvan) 512. yılan
443. kol 478. spor 513. gelme
444. asla 479. tarihî 514. rağmen
445. çarşı 480. civciv 515. yenge
446. doğmak 481. dere 516. böylece
152
6
517. hazırlanmak 552. lise 587. bakkal

518. önlük 553. taşımak 588. fırçalamak
519. tarla 554. ayakkabı 589. hayvanat bahçesi
520. bilgisayar 555. çoban 590. ya (bağlaç)
521. doğum günü 556. uçmak 591. ana
522. hatta 557. dış 592. defa
523. hiç kimse 558. saygı 593. elbise
524. kar (kış) 559. seyretmek 594. ilgi
525. merdiven 560. sokak 595. kullanmak
526. yalnız 561. almak 596. salıncak
527. yukarı 562. hediye 597. yayla
528. zarar 563. sorun 598. eşek
529. davranış 564. üçüncü 599. görünmek
530. sonuç 565. yaşam 600. sevimli
531. temel 566. cennet 601. şaşırmak
532. yapabilmek 567. karı 602. dükkân
533. hissetmek 568. karın 603. elma
534. kahverengi 569. örnek 604. erken
535. kaza 570. tarihî eser 605. horoz
536. akraba 571. telefon 606. rüya
537. hikâye 572. üzmek 607. sarı
538. tilki 573. yanlış 608. tepe
539. aslan 574. mutluluk 609. zil
540. bina 575. oğlan 610. boyunca
541. düğün 576. sevinçli 611. çaba
542. heykel 577. sıkılmak 612. dilemek
543. hızlı 578. bir sürü 613. mektup
544. iyilik 579. görme 614. saçlı
545. peş 580. müzik 615. tavuk
546. zengin 581. öğretmek 616. yeşil
547. altın 582. unutabilmek 617. yumurta
548. an (lahza) 583. yeşillik 618. basketbol
549. gözlü 584. yorulmak (sıkıntı) 619. cam
550. kan 585. ancak 620. kırılmak
551. korku 586. göndermek 621. yemyeşil
153
6
622. ayrıca 657. kurtulmak 692. gül

623. çabuk 658. sinema 693. ilçe
624. karşılık 659. yarı 694. kapanmak
625. kuzen 660. yenmek (galip) 695. saray
626. tren 661. bir kere 696. teşekkür etmek
627. belirlemek 662. doğa 697. beşinci
628. bulma 663. dövmek 698. cevap
629. çekilmek 664. kaya 699. eser
630. grup 665. kere 700. hangi
631. hedef 666. matematik 701. keşke
632. kısaca 667. parça 702. mavi
633. alabilmek 668. takılmak 703. öpmek
634. çanta 669. taşınmak 704. atılmak
635. huy 670. yağmak 705. çeşme
636. koyulmak 671. ağız 706. dürüst
637. kuzu 672. anlatmak 707. ertesi
638. merak etmek 673. ayrı 708. il
639. oyuncak 674. boş 709. ilerlemek
640. servis 675. eskiden 710. ilgili
641. beyaz 676. geçinmek 711. niye
642. dondurma 677. kabul etmek 712. saygılı
643. karne 678. odun 713. sobelemek
644. padişah 679. ot 714. alışmak
645. bayılmak 680. sinirlenmek 715. ateş
646. dikiş (iğne) 681. tüy 716. başarmak
647. hata 682. arkadaş olmak 717. değişik
648. satmak 683. dil (lisan) 718. geç
649. açılmak 684. dilek 719. kez
650. basmak 685. eğitim 720. kırmızı
651. çıkartmak 686. görebilmek 721. özellikle
652. güvenmek 687. köylü 722. türlü
653. harika 688. uğraşmak 723. uyku
654. heyecan 689. üzere 724. dal (ağaç)
655. ışık 690. bölüm 725. dolayı
656. kalma 691. gezmek 726. körebe
154
6
727. kraliçe 761. yazın 796. istek

728. sağlam 762. yıkılmak 797. mendil
729. toplama 763. et 798. sağlamak
730. toplanmak 764. evet 799. silah
731. toplum 765. hırsız 800. ummak
732. üzüntü 766. ya (ünlem) 801. yetmek
733. yakmak (ateş) 767. zorluk 802. beslemek
734. arama 768. enişte 803. dayanabilmek
735. bağlamak 769. erkenden 804. düşman
736. gezdirmek 770. hatırlamak 805. geçen
737. hakkında 771. koca (eş) 806. hasta
738. hayır (xevet) 772. kötülük 807. kazan
739. kaybolmak 773. toprak 808. pek
740. neyse 774. yuva 809. sayı
741. on beş 775. ağlama 810. silmek
742. plan 776. ameliyat 811. yardım etme
743. yüzme (suda) 777. bacak 812. edinmek
744. ayı 778. etkilemek 813. erte
745. dördüncü 779. genellikle 814. hanım
746. eğlenceli 780. kağıt 815. iyileşmek
747. giyinmek 781. kişilik 816. kovalamak
748. iyice 782. oyuncu 817. voleybol
749. katılmak 783. bağlı 818. yavaş yavaş

(benimsemek) 784. çöp 819. yazılı
750. kaymak 785. çözmek 820. ada
751. peri 786. fark etmek 821. buçuk
752. yalan 787. hep beraber 822. çizmek
753. ayna 788. kalpli 823. dalmak
754. cumartesi 789. karşılaşmak 824. hareket
755. fakir 790. konuşma 825. ihtiyaç
756. kapatmak 791. serçe 826. kıyı
757. kavga 792. tabak 827. kuyu
758. kulak 793. yarım 828. lokanta
759. ördek 794. fark 829. nine
760. sıkıntı 795. gelin 830. sağ (yön)
155
6
831. saha 866. alan 901. gidilmek

832. sallanmak 867. ata 902. kıyafet
833. sürekli 868. emin 903. sarmak
834. üzgün 869. ilgilenmek 904. sol (yön)
835. verilmek 870. kış (mevsim) 905. takmak
836. yem 871. kum 906. yaramaz
837. yerden yüksek 872. öğle 907. yeniden
838. zevk 873. sarılmak 908. acıkmak
839. anlam 874. şelale 909. amaç
840. doldurmak 875. uçurtma 910. dalga
841. emek 876. yarış 911. eş
842. hadi 877. balkon 912. evvel
843. kaçırmak 878. derin 913. ısırmak
844. öykü 879. evcilik 914. manzara
845. parmak 880. fare 915. müdür
846. prens 881. fikir 916. savaşmak
847. tahta 882. hele 917. sebze
848. tarih 883. sevme 918. şirin
849. üniversite 884. süpürmek 919. yakalamaca
850. yara 885. yazar 920. acaba
851. yeme 886. batmak 921. anlatabilmek
852. adlı 887. canlı 922. baraj
853. art 888. farklı 923. çoğu
854. çizgi film 889. futbolcu 924. devlet
855. düzenlemek 890. hastalanmak 925. ebelemek
856. düzenli 891. kocaman 926. ev işi
857. hak (adalet) 892. saklamak 927. giysi
858. kaç 893. sokmak 928. halk
859. kaleci 894. temizlemek 929. kesilmek
860. köprü 895. uçak 930. koşma (koşu)
861. maymun 896. varlık 931. mutlaka
862. ölüm 897. yaşamak 932. ötmek
863. pişirmek 898. alınmak 933. pencere
864. sabahleyin 899. anlatma 934. şaka
865. yeğen 900. değişmek 935. yabancı
156
6
936. bardak 971. altıncı 1006. yurt

937. bu sefer 972. atlama 1007. apartman
938. ceza 973. atma 1008. artmak
939. dönem 974. bakma 1009. bindirmek
940. huzur 975. bayram 1010. deli
941. indirmek 976. çektirmek 1011. doğal
942. işyeri 977. dev 1012. gelebilmek
943. karanlık 978. dikkatli 1013. gidebilmek
944. karşılamak 979. fındık 1014. hazırlık
945. komik 980. kalabalık 1015. millet
946. peki 981. kasaba 1016. prenses
947. şiir 982. kimi 1017. rahat
948. teneffüs 983. küçüklük 1018. sebep
949. yirmi 984. leylek 1019. tutma
950. avcı 985. melek 1020. yakalama
951. bilebilmek 986. not 1021. yardımsever
952. boylu 987. sahil 1022. zıplamak
953. erik 988. sayesinde 1023. asmak
954. gene 989. sigara 1024. çabalamak
955. iyi kalpli 990. şeker 1025. defter
956. kaplumbağa 991. temizlik 1026. demir
957. kural 992. test 1027. geyik
958. kurbağa 993. toz 1028. görevli
959. mutfak 994. alışveriş 1029. hareket etmek
960. önceden 995. araç 1030. havuç
961. özür 996. belirtmek 1031. ilkokul
962. sevecen 997. çeşitli 1032. kafes
963. sevilmek 998. duygusal 1033. kartal
964. sırt 999. günlük 1034. koku
965. sorumlu 1000. güven 1035. malzeme
966. uğramak 1001. ilaç 1036. masal
967. ulaşmak 1002. maç yapmak 1037. motor
968. yummak 1003. sefer 1038. sekizinci
969. zevkli 1004. sonradan 1039. seslenmek
970. açık 1005. trafik 1040. yakalanmak
157
6
1041. yaptırmak 1076. şoför 1111. tünel

1042. yarışma 1077. tür 1112. uç
1043. buğday 1078. yoksa 1113. yarar
1044. çıkma 1079. zannetmek 1114. açıklamak
1045. deprem 1080. bozulmak 1115. adım
1046. dökmek 1081. cuma 1116. ait
1047. dönme 1082. çevirmek 1117. alışkanlık
1048. dua etmek 1083. çıkış 1118. bayağı
1049. düşürmek 1084. değmek (temas) 1119. bey
1050. etkilenmek 1085. düz 1120. biryandan
1051. galiba 1086. geçme 1121. boğulmak
1052. gerek 1087. iğne 1122. büyükanne
1053. hoşlanmak 1088. oluşmak 1123. büyütmek
1054. işlemek 1089. ömür 1124. cüce
1055. katmak 1090. peygamber 1125. dağılmak
1056. kıskanmak 1091. sel 1126. dikkat etmek
1057. kilo 1092. verebilmek 1127. ermek
1058. kolay 1093. burun 1128. ilginç
1059. mangal 1094. çocukluk 1129. kalbur
1060. uzaklaşmak 1095. dikmek (ağaç) 1130. kanat
1061. yıkama 1096. elli (sayı) 1131. kutu
1062. akıllı 1097. fabrika 1132. mimarlık
1063. anlatılmak 1098. ırmak 1133. misafir
1064. atasözü 1099. kamyon 1134. sirk
1065. bahsetmek 1100. karga 1135. sürü
1066. biçmek 1101. karışmak 1136. şehit
1067. çamlık 1102. kelebek 1137. umut
1068. geçmiş 1103. kulübe 1138. verme
1069. gelişmek 1104. lunapark 1139. yardımcı
1070. harcamak 1105. market 1140. yaşama
1071. hasta olmak 1106. memnun 1141. yürüyüş
1072. hastalık 1107. mola 1142. zayıf
1073. kaçma 1108. şunlar 1143. aç
1074. kırk 1109. tanıdık 1144. balta
1075. neredeyse 1110. tanıtmak 1145. bozmak
158
6
1146. çiftlik 1181. hani 1216. yaprak

1147. derece 1182. heyecanlanmak 1217. yazma (nesir)
1148. deve 1183. kanamak 1218. affetmek
1149. doğurmak 1184. kola (içecek) 1219. ayırmak
1150. dolmuş 1185. koltuk 1220. benzer
1151. halı 1186. kopmak 1221. bıçak
1152. haydi 1187. laf 1222. bir iki
1153. kemik 1188. makine 1223. birazcık
1154. koparmak 1189. merkez 1224. cana yakın
1155. neşeli 1190. meşhur 1225. çığlık
1156. patlamak 1191. sallamak 1226. değerlendirmek
1157. sağlık 1192. sürdürmek 1227. dizi
1158. saman 1193. şanslı 1228. görünüş
1159. şimdiden 1194. tartışmak 1229. güldürmek
1160. tavsiye etmek 1195. uymak 1230. havaalanı
1161. üvey anne 1196. yüz (sayı) 1231. kapalı
1162. vatan 1197. birer 1232. kılıç
1163. yararlanmak 1198. boyun 1233. kır (yer)
1164. ağa 1199. çok çok 1234. köşe
1165. ailece 1200. denilmek 1235. kurs (eğitim)
1166. bitki 1201. dokunmak (temas) 1236. lale
1167. borç 1202. ekmek (somun) 1237. memleket
1168. cep 1203. ela 1238. mısır
1169. çare 1204. fil 1239. mükemmel
1170. çekirdek 1205. giriş 1240. nehir
1171. daima 1206. görev 1241. öncelikle
1172. dikkat 1207. güzel olmak 1242. özen
1173. din 1208. kara (renk) 1243. rastlamak
1174. dolmak 1209. kısım (bölük) 1244. sahip olmak
1175. etki 1210. korkunç 1245. turistik
1176. gönül 1211. kutlamak 1246. uyandırmak
1177. gözlük 1212. saniye 1247. ünlü
1178. gurur 1213. söyleme 1248. vurulmak
1179. güç (kuvvet) 1214. tat 1249. yazık
1180. hafta sonu 1215. uzatmak 1250. yerleştirmek
159
6
EK 2: ÖĞRETİME YÖNELİK 1250 KELİMELİK

HEDEF KELİME LİSTESİ (ALFABETİK LİSTE)
abla alan ara

acaba alınmak araba
acı alışkanlık araç
acıkmak alışmak arama
aç alışveriş aramak
açık alma arka
açıklamak almak arkadaş
açılmak almak arkadaş olmak
açmak alt arkadaşlık
ad altın art
ad (isim) altıncı artık
ada ama artmak
adam amaç asker
adım amca asla
adlı ameliyat aslan
affetmek an aslında
ağa an (lahza) asmak
ağabey ana aşağı
ağaç ancak at
ağız anı ata
ağlama anlam atasözü
ağlamak anlamak ateş
aile anlaşmak atılmak
ailece anlatabilmek atlama
ait anlatılmak atlamak
akıl anlatma atma
akıllı anlatmak atmak
akmak anlatmak avcı
akraba anne ay
akşam anneanne ay (yıl)
alabilmek apartman ayak
160
6
ayakkabı bayağı bir kere

ayı bayılmak bir sürü
ayırmak bayram bir şey
ayna bazen bir tane
aynı bazı bir yandan
ayrı bebek biraz
ayrıca beğenmek birazcık
ayrılmak beklemek birbiri
az belirlemek birçok
baba belirtmek birden
babaanne belki birer
bacak ben (zamir) biri
bağırmak bence birinci
bağlamak benzemek birkaç
bağlı benzer birlikte
bahçe beraber bisiklet
bahsetmek beri bitirmek
bakkal beslemek bitki
bakma beşinci bitmek (tükenmek)
bakmak bey biz
balık beyaz boğulmak
balkon bıçak borç
balta bırakmak boş
baraj biçmek boy (uzunluk)
bardak bile boylu
barışmak bilebilmek boyun
basketbol bilgi boyunca
basmak bilgisayar bozmak
baş bilmek bozulmak
başarı bina bölüm
başarılı bindirmek böyle
başarmak binmek böylece
başka bir bu
başlamak birçok bu sefer
batmak bir iki buçuk
161
6
bugün çalmak dağ (tepe)

buğday çamlık dağılmak
bulabilmek çanta daha
bulaşık çare daima
bulma çarpmak dakika
bulmak çarşı dal (ağaç)
bulunmak çay (kahve) dalga
bunlar çekilmek dalmak
bura çekirdek davranış
burun çekmek davranmak
bütün çektirmek dayanabilmek
büyük çeşitli dayı
büyükanne çeşme dede
büyümek çevirmek defa
büyütmek çevre defter
cam çığlık değer
cami çıkarmak değerlendirmek
can çıkartmak değerli
cana yakın çıkış değil
canlı çıkma değişik
cennet çıkmak değişmek
cep çiçek değiştirmek
cevap çiftlik değmek (temas)
ceza çizgi film deli
civciv çizmek demek
cuma çoban demir
cumartesi çocuk denilmek
cüce çocukluk deniz
çaba çoğu deprem
çabalamak çok dere
çabuk çok çok derece
çağırmak çöp derin
çalışkan çözmek ders
çalışma çünkü ders yapmak
çalışmak da (de) dert
162
6
dev dolu (xboş) eğlenceli

devam etmek dondurma eğlenmek
deve dost ekmek
devlet dostluk ekmek (somun)
dış dökmek el (organ)
dışarı dönem ela
diğer dönme elbise
dikiş (iğne) dönmek elli (sayı)
dikkat dördüncü elma
dikkat etmek dört emek
dikkatli dövmek emin
dikmek (ağaç) dua etmek en (zarf )
dil (lisan) durmak en çok
dilek durum enişte
dilemek duvar erik
din duygu erkek
dinlemek duygusal erken
dinlenmek (istirahat) duymak erkenden
diş düğün ermek
diye dükkan erte
dizi dünya ertesi
doğru dürüst eser
doğa düşman eski
doğal düşmek eskiden
doğmak düşünce eş
doğum günü düşünmek eşek
doğurmak düşürmek eşya
doktor düz et
dokunmak (temas) düzenlemek etki
dokuz düzenli etkilemek
dolaşmak ebe etkilenmek
dolayı ebelemek etmek
doldurmak edinmek etraf
dolmak eğer ev
dolmuş eğitim ev işi
163
6
evcilik gemi görmek

evet genç görünmek
evlenmek gene görünüş
evvel genellikle göstermek
fabrika gerçek götürmek
fakat gerçekten göz
fakir gerek gözlü
fare gerekmek gözlük
fark geri grup
fark etmek getirmek gurur
farklı geyik güç (kuvvet)
fazla gezdirmek gül
fındık gezi güldürmek
fırçalamak gezme gülmek
fikir gezmek gün
fil gezmek güneş
film gibi günlük
fotoğraf gidebilmek güven
futbol gidilmek güvenmek
futbolcu giriş güzel
galiba girmek güzel olmak
gece gitme güzellik
geç gitmek haber
geçen giyinmek hadi
geçinmek giymek hafta
geçirmek giysi hafta sonu
geçme gol hak (adalet)
geçmek göl hakkında
geçmiş göndermek hâl (durum)
gelebilmek gönül hala (akraba)
gelecek göre hâlâ (henüz)
gelin görebilmek halı
gelişmek görev halk
gelme görevli hangi
gelmek görme hanım
164
6
hani her şey ileri

harcamak her zaman ilerlemek
hareket herkes ilgi
hareket etmek heyecan ilgilenmek
harika heyecanlanmak ilgili
hasta heyecanlı ilginç
hasta olmak heykel ilk
hastalanmak hırsız ilkönce
hastalık hızlı ilkokul
hastane hiç imek (ek fiil)
hata hiç kimse inanmak
hatırlamak hiçbir indirmek
hatta hikaye inek
hava hissetmek inmek
havaalanı hoca insan
havuç horoz inşallah
havuz hoş ip
hayal hoşlanmak isim
hayat huy istek
haydi huzur istemek
hayır (xevet) ırmak iş
hayvan ısırmak işyeri
hayvanat bahçesi ışık işlemek
hazırlamak iç işte
hazırlanmak içeri iyi
hazırlık için iyi kalpli
hedef içmek iyice
hediye iğne iyileşmek
hele ihtiyaç iyilik
hem iki izin
hemen ikinci izlemek
hep il kabul etmek
hep beraber ilaç kaç
her ilçe kaçırmak
her gün ile kaçma
165
6
kaçmak karışmak kırmak

kadar karne kırmızı
kadın karşı kısa
kafa karşılamak kısaca
kafes karşılaşmak kısım (bölük)
kağıt karşılık kıskanmak
kahvaltı kartal kış (mevsim)
kahverengi kasaba kıyafet
kalabalık katılmak kıyı
kalbur (benimsemek) kız
kaldırmak katmak kızmak
kale kavga kilo
kaleci kavga etmek kim
kalkmak kaya kimi
kalma kaybetmek kimse
kalmak kaybolmak kişi
kalp kaymak kişilik
kalpli kaza kitap
kamyon kazan koca (eş)
kan kazanmak kocaman
kanamak keçi koku
kanat kedi kol
kapalı kelebek kola (içecek)
kapanmak kemik kolay
kapatmak kenar koltuk
kapı kendi komik
kaplumbağa kere komşu
kar (kış) kesilmek konu
kara (renk) kesmek konuşma
karanlık keşke konuşmak
karar kez koparmak
kardeş kılıç kopmak
karga kır (yer) korkmak
karı kırılmak korku
karın kırk korkunç
166
6
korumak küçüklük mısır

koşma (koşu) küsmek millet
koşmak (koşu) laf mimar
kovalamak lale mimarlık
koymak leylek misafir
koyulmak lise mola
koyun (hayvan) lokanta motor
köpek lunapark mutfak
köprü maç mutlaka
körebe maç yapmak mutlu
köşe mağara mutlu olmak
kötü mahalle mutluluk
kötülük makine müdür
köy malzeme mükemmel
köylü mangal müze
kral manzara müzik
kraliçe market nasıl
kulak masa ne
kullanmak masal neden
kulübe matematik nehir
kum mavi nere
kural maymun neredeyse
kurbağa mektup neşeli
kurmak melek neyse
kurs (eğitim) memleket nine
kurt (köpek) memnun niye
kurtarmak mendil not
kurtulmak merak etmek o
kuş merdiven o sırada
kutlamak merkez oda
kutu mesela odun
kuyu meslek oğlan
kuzen meşhur oğul
kuzu meyve okul
küçük mezar okuma
167
6
okumak önceden polis

olabilmek öncelikle prens
olay önem prenses
olma önemli rağmen
olmak önlük rahat
oluşmak öpmek rastlamak
on ördek renk
on beş örneğin resim
onlar örnek roman
ora ötmek rüya
orman öykü saat
orta öyle sabah
ot özellik sabahleyin
otel özellikle saç
otobüs özen saçlı
oturmak özlemek sadece
oynama özür sağ (yön)
oynamak padişah sağlam
oynanmak para sağlamak
oyun parça sağlık
oyuncak park saha
oyuncu parmak sahil
öbür patlamak sahip
ödev paylaşmak sahip olmak
öğle pazar saklamak
öğrenci pek saklambaç
öğrenmek peki saklanmak
öğretmek pencere salıncak
öğretmen peri sallamak
öldürmek peş sallanmak
ölmek peygamber saman
ölüm piknik saniye
ömür piknik yapmak sanki
ön pişirmek sanmak
önce plan saray
168
6
sarı sıcak su
sarılmak sıkılmak süpürmek
sarmak sıkıntı sürdürmek
satmak sınav süre
savaş sınıf sürekli
savaşmak sır (gizli) sürmek
sayesinde sıra sürü
saygı sırt süt
saygılı sigara şaka
sayı silah şanslı
saymak silmek şarkı
sebep sinema şaşırmak
sebze sinirlenmek şehir
seçmek sirk şehit
sefer siyah şeker
sekiz siz şekil
sekizinci sobelemek şelale
sel sofra şey
sen soğuk şiir
sene sokak şimdi
serçe sokmak şimdiden
servis sol (yön) şirin
ses son şoför
seslenmek sonra şöyle
sevecen sonradan şu
sevgi sonuç şunlar
sevgili sonunda tabak
sevilmek sormak tabi (elbette)
sevimli soru tahta
sevinç sorumlu takılmak
sevinçli sorun takım
sevinmek söyleme takmak
sevme söylemek tam
sevmek söz tamam
seyretmek spor tane
169
6
tanıdık toplama uzatmak

tanımak toplamak uzun
tanışmak toplanmak üçüncü
tanıtmak toplum ülke
taraf toprak üniversite
tarih toz ünlü
tarihî trafik üst
tarihî eser tren üvey anne
tarla turist üzere
tartışmak turistik üzeri
taş tutma üzgün
taşımak tutmak üzmek
taşınmak tüm üzülmek
tat tünel üzüntü
tatil tür vakit
tatlı türlü var
tavsiye etmek tüy varlık
tavşan uç varmak
tavuk uçak vatan
tek uçmak ve
tekrar uçurtma verebilmek
telefon uğramak verilmek
televizyon uğraşmak verme
temel ulaşmak vermek
temiz ummak veya
temizlemek umut voleybol
temizlik unutabilmek vurmak
teneffüs unutmak vurulmak
tepe uyandırmak ya (bağlaç)
test uyanmak ya (ünlem)
teşekkür etmek uyku yada
teyze uymak yabancı
tilki uyumak yağmak
tiyatro uzak yağmur
top uzaklaşmak yakalama
170
6
yakalamaca yaşama yıkılmak

yakalamak yaşamak yıl
yakalanmak yaşamak yılan
yakın yaşlı (ihtiyar) yine
yaklaşmak yatak yirmi
yakmak (ateş) yatmak yiyecek
yalan yavaş yavaş yok
yalnız yavru yoksa
yan yayla yol
yani yaz yolculuk
yanlış yazar yorulmak
yanmak yazı (nesir) yön
yapabilmek yazık yukarı
yapılmak yazılı yummak
yapma yazın yumurta
yapmak yazma (nesir) yurt
yapmak yazmak (kalem) yuva
yaprak yedi yüksek
yaptırmak yeğen yürümek
yara yem yürüyüş
yaramaz yeme yüz (çehre)
yarar yemek yüz (sayı)
yararlanmak yemek (aş) yüzme (suda)
yardım yemyeşil yüzmek (suda)
yardım etme yenge zaman
yardım etmek yeni zannetmek
yardımcı yeniden zarar
yardımcı olmak yenmek (galip) zaten
yardımsever yer zayıf
yarı yerden yüksek zengin
yarım yerleştirmek zevk
yarın yeşil zevkli
yarış yeşillik zıplamak
yarışma yetmek zil
yaş (ömür) yıkama zor
yaşam yıkamak zorluk
171
6
EK 3:YAZILI TÜRKÇENİN KULLANIM SIKLIĞINA GÖRE

1000 KELİME LİSTESİ
1. ve 32. çalışmak 63. insan

2. olmak 33. söylemek 64. kullanmak
3. bir 34. yüz 65. tarih
4. bu 35. gün 66. kişi
5. da / de 36. bulunmak 67. yaşamak
6. etmek 37. ise 68. önem
7. yapmak 38. son 69. karar
8. da / de 39. iş 70. karşı
9. için 40. görmek 71. girmek
10. vermek 41. biz 72. açıklamak
11. ile 42. her 73. göre
12. çok 43. ülke 74. getirmek
13. almak 44. zaman 75. ancak
14. yıl 45. bilmek 76. yol
15. daha 46. büyük 77. durum
16. gelmek 47. başlamak 78. geç
17. çıkmak 48. yeni 79. yan
18. aramak 49. önce 80. konuşmak
19. ben 50. değil 81. açmak
20. var 51. dünya 82. şey
21. en 52. belirtmek 83. ki
22. yer 53. ilk 84. ay
23. konu 54. iyi 85. devlet
24. gibi 55. kalmak 86. orta
25. sonra 56. iki 87. bin
26. ne 57. Türk 88. ilgi
27. gerek 58. neden 89. gerçek
28. kendi 59. gitmek 90. yok
29. kadar 60. başkan 91. ön
30. istemek 61. taraf 92. diye
31. ama 62. hak 93. genel
172
6
94. baş 129. sahip 164. başka

95. ya 130. aynı 165. sadece
96. hâl 131. diğer 166. böyle
97. Avrupa 132. düzenlemek 167. ev
98. değer 133. sıra 168. bazı
99. oyun 134. özel 169. hayat
100. sürmek 135. görev 170. olay
101. göstermek 136. fark 171. para
102. katmak 137. beklemek 172. satmak
103. yazmak 138. alt 173. parti
104. söz 139. bugün 174. yaş
105. İstanbul 140. düşünmek 175. haber
106. veya 141. bilgi 176. bütün
107. şu 142. banka 177. bölge
108. çekmek 143. gelişmek 178. nasıl
109. sağlamak 144. kadın 179. hafta
110. çocuk 145. film 180. oynamak
111. şekil 146. ifade 181. zor
112. sonuç 147. mi 182. futbol
113. ad 148. fazla 183. düşmek
114. sorun 149. tüm 184. tek
115. biri 150. yönetim 185. göz
116. bakan 151. bulmak 186. alan
117. artmak 152. güç 187. okumak
118. üye 153. madde 188. an
119. dış 154. merkez 189. sistem
120. kurmak 155. sayı 190. bile
121. bakmak 156. süre 191. saat
122. milyon 157. program 192. birlikte
123. oluş 158. grup 193. doğru
124. takım 159. güzel 194. başarı
125. atmak 160. hem 195. sağlık
126. dönem 161. yani 196. izlemek
127. siz 162. hükûmet 197. mı
128. devam 163. eğitim 198. seçim
173
6
199. görüş 234. tutmak 269. şöyle

200. geçen 235. lira 270. yapı
201. ceza 236. kez 271. geçirmek
202. yakın 237. ulaşmak 272. hız
203. milyar 238. az 273. göndermek
204. bölüm 239. yine 274. sektör
205. anlatmak 240. hizmet 275. kitap
206. soru 241. kurum 276. vergi
207. ikinci 242. ölmek 277. isim
208. kaydetmek 243. arkadaş 278. uzun
209. savaş 244. üst 279. tam
210. dikkat 245. etki 280. fiyat
211. halk 246. yasa 281. özellikle
212. oran 247. ilişki 282. yeniden
213. şirket 248. amaç 283. süreç
214. hiç 249. üzere 284. su
215. sen 250. belirlemek 285. savunmak
216. değişmek 251. hazırlamak 286. yaratmak
217. açık 252. gazete 287. tartışmak
218. bırakmak 253. gelecek 288. milli
219. üç 254. dil 289. piyasa
220. şimdi 255. destek 290. dün
221. Ankara 256. proje 291. koymak
222. hep 257. gelir 292. sevmek
223. toplantı 258. hareket 293. araştırmak
224. yüksek 259. ekonomi 294. bakanlık
225. kabul 260. art 295. değişik
226. başbakan 261. kızmak 296. ilişkin
227. eski 262. yatırım 297. ekonomik
228. çünkü 263. kânun 298. okul
229. üniversite 264. adam 299. güvenlik
230. durmak 265. geri 300. herkes
231. birlik 266. tanımak 301. aile
232. artık 267. öğrenci 302. uygulama
233. dönmek 268. uygulamak 303. uluslararası
174
6
304. ayrıca 339. ürün 374. anlamak

305. açı 340. ayırmak 375. deniz
306. kaynak 341. iddia 376. polis
307. teknik 342. yazı 377. mu
308. borç 343. işlem 378. aday
309. yabancı 344. lider 379. öyle
310. anlam 345. gol 380. kriz
311. duymak 346. suç 381. öğrenmek
312. dakika 347. biraz 382. yardım
313. politika 348. hava 383. eğer
314. yön 349. kredi 384. site
315. sunmak 350. toplam 385. kültür
316. bağ 351. hemen 386. inanmak
317. belediye 352. yükselmek 387. dava
318. plan 353. gece 388. ortak
319. basın 354. küçük 389. rağmen
320. nokta 355. şiir 390. mümkün
321. dizi 356. talep 391. çevre
322. siyasi 357. yetkili 392. kimse
323. işlemek 358. fotoğraf 393. kaldırmak
324. hedef 359. baba 394. genç
325. kuruluş 360. uygun 395. tamamlamak
326. görüşme 361. zaten 396. aşk
327. kamu 362. temel 397. yönelik
328. rapor 363. yarı 398. ihtiyaç
329. erkek 364. vurgulamak 399. lig
330. araç 365. faiz 400. pek
331. sanmak 366. ses 401. meclis
332. mücadele 367. yardımcı 402. eş
333. sormak 368. ödemek 403. anne
334. yürümek 369. sosyal 404. kapamak
335. büyümek 370. sorumlu 405. tür
336. seçmek 371. puan 406. spor
337. hiçbir 372. mahkeme 407. kötü
338. toplum 373. kısa 408. kaybetmek
175
6
409. gündem 444. belki 479. üremek

410. yemek 445. birbiri 480. ziyaret
411. bitmek 446. yıllık 481. kontrol
412. silah 447. birinci 482. siyaset
413. sınır 448. ekip 483. incelemek
414. cumhuriyet 449. oturmak 484. hatta
415. üretim 450. müzik 485. dört
416. yaşam 451. top 486. yanlış
417. derece 452. milletvekili 487. öte
418. pazar 453. ait 488. uzman
419. saldırı 454. akıl 489. arka
420. çeşit 455. yaklaşık 490. ilgi
421. müdür 456. şarkı 491. sinema
422. kent 457. kapsamak 492. ciddi
423. çözüm 458. kaçmak 493. enerji
424. telefon 459. sezon 494. firma
425. ora 460. vurmak 495. ana
426. ocak 461. hastalık 496. ücret
427. korumak 462. il 497. din
428. aralık 463. ticaret 498. hesap
429. toplamak 464. oda 499. eylül
430. örgüt 465. asker 500. hukuk
431. örnek 466. aslında 501. artırmak
432. komisyon 467. güven 502. vatandaş
433. düzey 468. sonunda 503. ihale
434. kulüp 469. kolay 504. birçok
435. yayın 470. yarar 505. belge
436. karşılık 471. internet 506. çerçeve
437. yakalamak 472. saha 507. ders
438. başkanlık 473. içeri 508. kim
439. etkilemek 474. izin 509. adım
440. hatırlamak 475. anlaşma 510. kayıt
441. şart 476. zarar 511. hangi
442. sanat 477. bütçe 512. tedavi
443. azalmak 478. belli 513. ortam
176
6
514. faaliyet 549. renk 584. kart

515. hasta 550. karşılamak 585. rahat
516. can 551. özellik 586. ayrı
517. kapı 552. ileri 587. gazeteci
518. sanayi 553. tekrar 588. rakip
519. yorum 554. cumhurbaşkanı 589. mart
520. ödül 555. yoğun 590. sık
521. ünlü 556. mayıs 591. gider
522. ölüm 557. oy 592. beş
523. tepki 558. beraber 593. petrol
524. cevap 559. sahne 594. kasım
525. anayasa 560. unutmak 595. harcamak
526. terör 561. fakat 596. aş
527. kâr 562. televizyon 597. bilgisayar
528. enflasyon 563. imza 598. şubat
529. mesaj 564. ağır 599. gerçekten
530. teşekkür 565. askerî 600. trilyon
531. saymak 566. anlaşma 601. sermaye
532. ayak 567. lazım 602. şehir
533. dış işleri 568. millet 603. risk
534. kesmek 569. davranmak 604. resmî
535. hastane 570. koşul 605. herhangi
536. yöntem 571. geçmiş 606. öngörmek
537. hâlâ 572. bilim 607. mal
538. albüm 573. başlık 608. görünmek
539. mutlu 574. barış 609. tasarı
540. ödeme 575. tercih 610. kesim
541. sabah 576. özgür 611. eleştiri
542. meydan 577. akşam 612. ekim
543. yıldız 578. kanmak 613. İzmir
544. biçim 579. teklif 614. işçi
545. düşünce 580. hüküm 615. eser
546. rol 581. yönetici 616. işaret
547. eklemek 582. yarışmak 617. kadro
548. resim 583. evet 618. katkı
177
6
619. köy 654. dolayısıyla 689. öncelik

620. kısım 655. Batı 690. rakam
621. ışık 656. model 691. baskı
622. uçak 657. âdet 692. otomobil
623. desteklemek 658. sayfa 693. serbest
624. türlü 659. kupa 694. yayımlamak
625. tabii 660. bağlamak 695. meslek
626. itibaren 661. üçüncü 696. tespit
627. ihracat 662. hazırlık 697. pay
628. sınav 663. eylem 698. uzak
629. müzakere 664. boz 699. sokak
630. haziran 665. sıkıntı 700. fikir
631. yeme 666. tabi 701. görüntü
632. kuzey 667. etkin 702. idare
633. yansı 668. deprem 703. temmuz
634. ek 669. on 704. uzamak
635. er 670. emekli 705. aşağı
636. net 671. ilçe 706. katılım
637. bina 672. esas 707. dahil
638. imkân 673. parça 708. ulusal
639. yenmek 674. sürekli 709. kafa
640. sebep 675. şans 710. mali
641. birleşmek 676. aylık 711. liste
642. teknoloji 677. öğretim 712. reform
643. operasyon 678. final 713. öneri
644. planlama 679. kalkmak 714. direktör
645. hata 680. bakım 715. henüz
646. toprak 681. kalite 716. Anadolu
647. tehlike 682. vade 717. sevgi
648. birkaç 683. öğretmen 718. yoksa
649. çözmek 684. yanıt 719. seviye
650. yayımlamak 685. demokrasi 720. fon
651. sözleşme 686. götürmek 721. mevcut
652. iktidar 687. sayılı 722. nisan
653. olumlu 688. konmak 723. kardeş
178
6
724. temsilci 759. dolmak 794. döviz

725. sınıf 760. tahmin 795. girişim
726. sıcak 761. dergi 796. acı
727. lise 762. numara 797. altı
728. ağustos 763. karışmak 798. duygu
729. boyunca 764. varlık 799. hoca
730. nereye 765. önlem 800. personel
731. miktar 766. karşılaşmak 801. fakülte
732. tur 767. bebek 802. ortalama
733. çaba 768. uyum 803. kaza
734. zirve 769. tören 804. yük
735. sigorta 770. çıkarmak 805. başarmak
736. hazır 771. düşük 806. yönetmen
737. takip 772. kayıp 807. sanatçı
738. dernek 773. atamak 808. hat
739. kalp 774. hisse 809. dayanmak
740. gerekçe 775. beyaz 810. günlük
741. kuvvet 776. umut 811. turizm
742. kullanım 777. kurtulmak 812. Kürt
743. beri 778. dolayı 813. peki
744. tüketmek 779. kurtarmak 814. elektrik
745. geniş 780. olumsuz 815. sarı
746. nitelik 781. taraftar 816. başvurmak
747. kural 782. aşama 817. tesis
748. ilaç 783. medya 818. memur
749. kır 784. asıl 819. Türkçe
750. güneş 785. dönüşmek 820. dosya
751. trafik 786. İslam 821. kırmızı
752. basmak 787. sene 822. Allah
753. doğu 788. eksik 823. yarın
754. transfer 789. kesin 824. oğul
755. hissetmek 790. düzen 825. daire
756. şiddet 791. yerleşmek 826. mesele
757. kanal 792. merak 827. kamuoyu
758. istek 793. sağ 828. yeterli
179
6
829. aktarmak 864. dal 899. oldukça

830. tip 865. sert 900. korumak
831. saygı 866. anlayış 901. buluşmak
832. dinlemek 867. karşılaşma 902. müdahale
833. böylece 868. kimlik 903. yetişmek
834. veri 869. başvuru 904. defa
835. uğramak 870. nüfus 905. performans
836. otel 871. emniyet 906. çalışan
837. güney 872. adalet 907. bağımsız
838. normal 873. tarım 908. yurt
839. zengin 874. kişilik 909. masa
840. boyut 875. engellemek 910. mutlaka
841. sevgili 876. örneğin 911. demokratik
842. düşürmek 877. paylaşmak 912. problem
843. uçmak 878. değmek 913. kara
844. yetki 879. ak 914. önlemek
845. ordu 880. olası 915. taşmak
846. ilerlemek 881. mektup 916. yukarı
847. şampiyon 882. federasyon 917. kaçırmak
848. yapım 883. çalmak 918. süper
849. salon 884. yalnız 919. vakıf
850. fırsat 885. denge 920. hayal
851. sivil 886. denetim 921. tiyatro
852. ölçü 887. yönetmek 922. benzer
853. çoğu 888. ilan 923. ilke
854. doğal 889. tehdit 924. cep
855. kimi 890. doğmak 925. katrilyon
856. içermek 891. imzalamak 926. hazine
857. ağırlık 892. ateş 927. zorlamak
858. servis 893. soruşturmak 928. derin
859. beklenti 894. yatmak 929. erken
860. hakem 895. tamamen 930. patlama
861. tane 896. konsey 931. Müslüman
862. doktor 897. birim 932. rekabet
863. borsa 898. bayram 933. maliyet
180
6
934. adres 957. sokmak 980. oysa

935. bayan 958. olanak 981. ilginç
936. bitirmek 959. önermek 982. kampanya
937. çizmek 960. değişim
983. avukat
938. tamam 961. yaklaşmak
984. yazılı
939. dilemek 962. beğenmek
985. müşteri
940. yarış 963. heyet
986. eleştirmek
941. edebiyat 964. not
942. suçlamak 965. gemi 987. gizli
943. çarpmak 966. doğum 988. kutlamak

944. hayır 967. hapis 989. dair
945. tatil 968. uyarı 990. dost
946. hikâye 969. davet 991. standart
947. altın 970. aydın 992. vazgeçmek
948. şube 971. canlı
993. bedel
949. maliye 972. yaklaşım
994. çoğunluk
950. giymek 973. galibiyet
995. hayvan
951. marka 974. zorunlu
996. dolu
952. genişlemek 975. yerel
953. kelime 997. teslim
976. vücut
954. boy 977. devre 998. yüzyıl
955. istikrar 978. hedef 999. hâkim

956. ilgilenmek 979. kol 1000. tutar
181
6
EK 4: YAZILI TÜRKÇEDE EN SIK KULLANILAN

1000 KELİME (ALFABETİK LİSTE)
acı ana ateş

açı Anadolu atmak
açık anayasa Avrupa
açıklamak ancak avukat
açmak Ankara ay
ad anlam ayak
adalet anlamak aydın
adam anlaşma ayırmak
aday anlaşma aylık
âdet anlatmak aynı
adım anlayış ayrı
adres anne ayrıca
ağır araç az
ağırlık aralık azalmak
ağustos aramak baba
aile araştırmak bağ
ait arka bağımsız
ak arkadaş bağlamak
akıl art bakan
akşam artık bakanlık
aktarmak artırmak bakım
alan artmak bakmak
albüm asıl banka
Allah asker barış
almak askerî basın
alt aslında baskı
altı aş basmak
altın aşağı baş
ama aşama başarı
amaç aşk başarmak
an atamak başbakan
182
6
başka bin can

başkan bina canlı
başkanlık bir cep
başlamak biraz cevap
başlık birbiri ceza
başvurmak birçok ciddi
başvuru biri cumhurbaşkanı
Batı birim cumhuriyet
bayan birinci çaba
bayram birkaç çalışan
bazı birleşmek çalışmak
bebek birlik çalmak
bedel birlikte çarpmak
beğenmek bitirmek çekmek
beklemek bitmek çerçeve
beklenti biz çeşit
belediye borç çevre
belge borsa çıkarmak
belirlemek boy çıkmak
belirtmek boyunca çizmek
belki boyut çocuk
belli boz çoğu
ben bölge çoğunluk
benzer bölüm çok
beraber böyle çözmek
beri böylece çözüm
beş bu çünkü
beyaz bugün da / de
bırakmak bulmak da / de
biçim bulunmak daha
bile buluşmak dahil
bilgi bütçe dair
bilgisayar bütün daire
bilim büyük dakika
bilmek büyümek dal
183
6
dava direktör eğer

davet diye eğitim
davranmak dizi ek
dayanmak doğal ekim
defa doğmak ekip
değer doğru eklemek
değil doğu ekonomi
değişik doğum ekonomik
değişim doktor eksik
değişmek dolayı elektrik
değmek dolayısıyla eleştiri
demokrasi dolmak eleştirmek
demokratik dolu emekli
denetim dost emniyet
denge dosya en
deniz dönem enerji
deprem dönmek enflasyon
derece dönüşmek engellemek
dergi dört er
derin döviz erkek
dernek durmak erken
ders durum esas
destek duygu eser
desteklemek duymak eski
devam dün eş
devlet dünya etki
devre düşmek etkilemek
dış düşük etkin
dış işleri düşünce etmek
diğer düşünmek ev
dikkat düşürmek evet
dil düzen eylem
dilemek düzenlemek eylül
din düzey faaliyet
dinlemek edebiyat faiz
184
6
fakat geri hâkim

fakülte getirmek hâl
fark gibi hâlâ
fazla gider halk
federasyon girişim hangi
fırsat girmek hapis
fikir gitmek harcamak
film giymek hareket
final gizli hasta
firma gol hastalık
fiyat göndermek hastane
fon göre hat
fotoğraf görev hata
futbol görmek hatırlamak
galibiyet görünmek hatta
gazete görüntü hava
gazeteci görüş hayal
gece görüşme hayat
geç göstermek hayır
geçen götürmek hayvan
geçirmek göz hazır
geçmiş grup hazırlamak
gelecek güç hazırlık
gelir gün hazine
gelişmek gündem haziran
gelmek güneş hedef
gemi güney hedef
genç günlük hem
genel güven hemen
geniş güvenlik henüz
genişlemek güzel hep
gerçek haber her
gerçekten hafta herhangi
gerek hak herkes
gerekçe hakem hesap
185
6
heyet ilginç kafa

hız ilişki kaldırmak
hiç ilişkin kalite
hiçbir ilk kalkmak
hikâye ilke kalmak
hisse imkân kalp
hissetmek imza kampanya
hizmet imzalamak kamu
hoca inanmak kamuoyu
hukuk incelemek kanal
hükûmet insan kanmak
hüküm internet kânun
ışık ise kapamak
içeri isim kapı
içermek İslam kapsamak
için İstanbul kâr
idare istek kara
iddia istemek karar
ifade istikrar kardeş
ihale iş karışmak
ihracat işaret karşı
ihtiyaç işçi karşılamak
iki işlem karşılaşma
ikinci işlemek karşılaşmak
iktidar itibaren karşılık
il iyi kart
ilaç izin kasım
ilan izlemek katılım
ilçe İzmir katkı
ile kabul katmak
ileri kaçırmak katrilyon
ilerlemek kaçmak kaybetmek
ilgi kadar kaydetmek
ilgi kadın kayıp
ilgilenmek kadro kayıt
186
6
kaynak köy meclis

kaza kredi medya
kelime kriz mektup
kendi kullanım memur
kent kullanmak merak
kesim kulüp merkez
kesin kupa mesaj
kesmek kural mesele
kez kurmak meslek
kır kurtarmak mevcut
kırmızı kurtulmak meydan
kısa kuruluş mı
kısım kurum mi
kızmak kutlamak miktar
ki kuvvet millet
kim kuzey milletvekili
kimi küçük milli
kimlik kültür milyar
kimse Kürt milyon
kişi lazım model
kişilik lider mu
kitap lig mutlaka
kol lira mutlu
kolay lise mücadele
komisyon liste müdahale
konmak madde müdür
konsey mahkeme mümkün
kontrol mal Müslüman
konu mali müşteri
konuşmak maliye müzakere
korumak maliyet müzik
korumak marka nasıl
koşul mart ne
koymak masa neden
kötü mayıs nereye
187
6
net oysa paylaşmak

nisan oyun pazar
nitelik ödeme pek
nokta ödemek peki
normal ödül performans
not öğrenci personel
numara öğrenmek petrol
nüfus öğretim piyasa
ocak öğretmen plan
oda ölçü planlama
oğul ölmek polis
okul ölüm politika
okumak ön problem
olanak önce program
olası öncelik proje
olay önem puan
oldukça öneri rağmen
olmak önermek rahat
olumlu öngörmek rakam
olumsuz önlem rakip
oluş önlemek rapor
on örgüt reform
operasyon örneğin rekabet
ora örnek renk
oran öte resim
ordu öyle resmî
orta özel risk
ortak özellik rol
ortalama özellikle saat
ortam özgür sabah
otel para sadece
otomobil parça sağ
oturmak parti sağlamak
oy patlama sağlık
oynamak pay saha
188
6
sahip sıkıntı süper

sahne sınav süre
saldırı sınıf süreç
salon sınır sürekli
sanat sıra sürmek
sanatçı sigorta şampiyon
sanayi silah şans
sanmak sinema şarkı
sarı sistem şart
satmak site şehir
savaş sivil şekil
savunmak siyaset şey
sayfa siyasi şiddet
saygı siz şiir
sayı sokak şimdi
sayılı sokmak şirket
saymak son şöyle
sebep sonra şu
seçim sonuç şubat
seçmek sonunda şube
sektör sormak tabi
sen soru tabii
sene sorumlu tahmin
serbest sorun takım
sermaye soruşturmak takip
sert sosyal talep
servis söylemek tam
ses söz tamam
sevgi sözleşme tamamen
sevgili spor tamamlamak
seviye standart tane
sevmek su tanımak
sezon suç taraf
sıcak suçlamak taraftar
sık sunmak tarım
189
6
tarih trafik ünlü

tartışmak transfer üremek
tasarı trilyon üretim
taşmak tur ürün
tatil turizm üst
tedavi tutar üye
tehdit tutmak üzere
tehlike tüketmek vade
tek tüm vakıf
teklif tür var
teknik Türk varlık
teknoloji Türkçe vatandaş
tekrar türlü vazgeçmek
telefon uçak ve
televizyon uçmak vergi
temel uğramak veri
temmuz ulaşmak vermek
temsilci ulusal veya
tepki uluslararası vurgulamak
tercih umut vurmak
terör unutmak vücut
tesis uyarı ya
teslim uygulama yabancı
tespit uygulamak yakalamak
teşekkür uygun yakın
ticaret uyum yaklaşık
tip uzak yaklaşım
tiyatro uzamak yaklaşmak
top uzman yalnız
toplam uzun yan
toplamak ücret yanıt
toplantı üç yani
toplum üçüncü yanlış
toprak ülke yansı
tören üniversite yapı
190
6
yapım yemek yönetim

yapmak yeni yönetmek
yarar yeniden yönetmen
yaratmak yenmek yöntem
yardım yer
yukarı
yardımcı yerel
yurt
yarı yerleşmek
yük
yarın yeterli
yüksek
yarış yetişmek
yarışmak yetki yükselmek
yasa yetkili yürümek

yaş yıl yüz
yaşam yıldız yüzyıl
yaşamak yıllık zaman
yatırım yine zarar
yatmak yoğun
zaten
yayımlamak yok
zengin
yayımlamak yoksa
zirve
yayın yol
ziyaret
yazı yorum
yazılı yön zor
yazmak yönelik zorlamak

yeme yönetici zorunlu
191
6
EK 5: TEMATİK KELİME LİSTESİ
HAYVANLAR
ahtapot hindi manda

akrep horoz martı
arı inek maymun
aslan kaplan öküz
at kaplumbağa ördek
atmaca karga örümcek
ayı karınca salyangoz
balık kartal serçe
baykuş kaz sığır
boğa keçi sincap
böcek kedi sinek
ceylan kelebek solucan
çekirge koyun tavşan
deve köpek tavuk
domuz kuğu tilki
eşek kurbağa timsah
fare kurt yarasa
fil kuş yengeç
geyik kuzu yılan
güvercin leylek zürafa
192
6
VÜCUT ORGAN ADLARI
ağız damar kaş

akciğer dil kemik
alın dirsek kirpik
ayak diş kol
bacak diz kulak
bağırsak dudak mide
baş el omurga
başparmak göbek omuz
bel göğüs parmak
beyin göz rahim
bilek kaburga saç
boğaz kafatası sırt
boyun kalça sinir
böbrek kalp tırnak
burun karaciğer topuk
cilt karın yanak
çene kas yüz
193
6
YEMEK / GIDA
Başlıca Gıda Maddeleri h�yar sucuk

bal �spanak tavuk
cacık incir
Baharat / Sos
ekmek kabak
hardal
kaşar karpuz
karabiber
pekmez kavun
kekik
peynir kay�s�
k�rm�z�biber
pirinç kestane
kimyon
simit kiraz
un nane
lahana
yoğurt sirke
mandalina
yumurta �eker
mantar
zeytin tarç�n
muz
tereya��
Sebzeler / Meyveler patates
tuz
armut patl�can
ya�
ayva portakal
badem salata
�at��ar
barbunya so�an
a�ure
biber vi�ne
baklava
ceviz �t Ba�� dondurma
çekirdek bi�ek güllaç
çilek çipura helva
domates hamsi kek
elma kalamar ke�kül
enginar karides komposto
erik k�yma kurabiye
fasulye ku�ba�� künefe
�nd�k levrek muhallebi
�s�k palamut pasta
havuç pas�rma revani
�e�ali pirzola sütlaç
194
6
Sofra Takımı döner ayran

bardak erişte boza
bıçak güveç çay
çatal humus gazoz
fincan kebap şerbet
kaşık kısır ıhlamur
kase köfte kahve
tabak lahmacun kola
makarna rakı
Pişmiş Yemekler mantı salep
börek pilav soda
çorba tandır su
dolma İçecekler süt
GİYSİ AYAKKABI
atkı kasket şort
ayakkabı kaşkol terlik
bere kazak tişört
bikini kemer
üniforma
bluz kıyafet
yağmurluk
bot kostüm
yelek
ceket kot
cep kravat
çorap külot Aksesuar
düğme mayo bilezik
elbise mont cüzdan
eldiven palto çanta
eşarp pantolon
gözlük
eşofman papyon
kolye
etek pijama
küpe
fermuar sütyen
gecelik süveter mendil
gömlek şapka saat

hırka şemsiye yüzük
195
6
TAŞIMACILIK
Genel Terimler
bulvar pilot bisiklet

cadde pist bot
demiryolu rota denizaltı
gar sefer dolmuş
garaj seyahat feribot
gemi seyyah gemi
gezinti sokak helikopter
güzergah sürücü kamyon
harita trafik kamyonet
havaalanı tünel metro
havalimanı uçuş minibüs
hedef yol motosiklet
kaldırım yolcu otobüs
kaptan yolculuk otomobil
liman taksi
navigasyon Ulaşım Türleri tramvay
otoban ambulans tren
otogar araba uçak
otoyol araç uzaygemisi
196
6
Aile
abi dede kayınpeder

abla ebeveyn kayınvalide
amca elti kaynana
anne enişte kız
anneanne eş koca
baba evlat kuzen
babaanne gelin nine
bacanak görümce oğlan
bacı güvey oğul
baldız hala peder
birader hanım teyze
büyükanne kardeş torun
büyükbaba karı valide
damat kayınbaba yeğen
dayı kayınbirader yenge
197
6
MALZEMELER
ahşap gümüş lastik

altın inci mermer
alüminyum ipek metal
asfalt kağıt odun
bakır karton
petrol
bronz kauçuk
plastik
cam keten
porselen
cila kil
saman
çelik koton
seramik
çimento kömür
demir kristal taş
elmas kum tuğla

gaz kurşun yakıt
granit kül yün
198
6
ZAMAN
Haftanın Günleri Aylar Zaman Birimleri

Pazartesi Ocak ay
Salı şubat çeyrek
Çarşamba Mart dakika
Perşembe Nisan gün
Cuma Mayıs hafta
Cumartesi Pazar Haziran mevsim
Temmuz milenyum
Zaman Dilimleri Ağustos saat
gündüz Eylül salise
gece Ekim saniye
sabah Kasım takvim
öğle Aralık yıl
ikindi yüzyıl
akşamüstü Mevsimler
akşam ilkbahar
gece yarısı yaz
sonbahar
kış
199
6
SPOR
Genel Terimler Spor Dalları Katılımcılar

oyun futbol oyuncu
takım basketbol futbolcu
maç tenis hakem
top kayak şampiyon
spor voleybol galip
saha boks kaleci
gol atletizm mağlup
yarış karate atlet
havuz jimnastik boksör
kupa hentbol dalgıç
forma hokey yüzücü
atış judo basketbolcu
madalya eskrim koşucu
antrenman sörfçü
şampiyona tenisçi
stadyum dövüşçü
müsabaka voleybolcu
maraton jimnastikçi
kort golfçü
kano
raket
200
6
DOĞAL ÖZELLİKLER VE BİTKİLER
Genel Terimler bitki kumsal

arazi çalı nehir
atmosfer çiçek orman
çevre çimen ot
doğa çöl ova
dünya dağ plato
manzara dalga sahil
su deniz şelale
toprak eğim tahıl
yer gezegen tepe
gök ufuk
Spesifik Özellikler gökyüzü vadi
ada göl volkan
ağaç güneş yarımada
akıntı kıyı yıldız
ay körfez yokuş
bahçe kum zirve
201
6
HAVA
Hava tayfun kurak

atmosfer tipi nemli
bulut yağmur rüzgarlı
fırtına sıcak
gök gürültüsü Sıcaklık
soğuk
güneş ayaz
yağmurlu
hortum bulutlu
İklim
kar buz
hava
kasırga don
rüzgar dondurucu iklim
sel güneşli meteoroloji

sis ılık mevsim
şimşek karlı sıcaklı
202
6
MESLEKLER
asker diplomat memur

akademisyen dişçi meslek
aşçı doğramacı mimar
aşçıbaşı doktor mühendis
avukat dokumacı öğretmen
ayakkabıcı ebe polis
baharatçı eğitimci politikacı
bahçıvan fırıncı saatçi
bakkal garson savcı
balerin hekim subay
balıkçı hemşire sürücü
barmen hizmetçi şair
bekçi imam şoför
berber itfaiyeci teknisyen
boyacı kasap terzi
çevirmen kitapçı veteriner
çiftçi kuaför yayıncı
çoban kuyumcu yazar
demirci marangoz
denizci matbaacı
203
6
RENKLER
ak kara siklamen
bej kırmızı siyah
beyaz kızıl turkuaz
bordo lacivert turuncu
camgöbeği mavi yeşil
gri mor zeytuni
haki pembe
kahverengi sarı
KARŞITLAR
açık X kapalı dost X düşman sıcak X soğuk

açık X koyu evet X hayır ucuz X pahalı
aydınlık X karanlık genç X yaşlı uzun X kısa
beyaz X siyah güçlü X zayıf yakın X uzak
büyük X küçük hızlı X yavaş yeni X eski
canlı X cansız içeri X dışarı yukarı X aşağı
çok X az iyi X kötü yüksek X alçak
derin X sığ ön X arka zengin X fakir
doğru X yanlış önce X sonra
dolu X boş sağ X sol
204
6
TÜRKÇE VE TÜRK KÜLTÜRÜ
TÜRKÇE VE
TÜRK KÜLTÜRÜ
ÖĞRETİMİ

Yazarlar
Özay KARADAĞ
Bayram BAŞ
BU KİTAPBU KİTAP
MİLLÎ EĞİTİM
MİLLÎBAKANLIĞINCA
EĞİTİM BAKANLIĞINCA
ÜCRETSİZÜCRETSİZ VERİLMİŞTİR
OLARAK OLARAK VERİLMİŞTİR
PARA İLE SATILAMAZ
PARA İLE SATILAMAZ
Bandrol Uygulamasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin

5 inci Maddesinin İkinci Fıkrası Çerçevesinde
Bandrol Taşıması Zorunlu Değildir.

Türkçe Ve Türk Kültürü Öğreti̇mi̇

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Türkçe Ve Türk Kültürü Öğreti̇mi̇

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TÜRKÇE VE TÜRK KÜLTÜRÜ

TÜRKÇE VE TÜRK KÜLTÜRÜ ÖĞRETİMİ

Bandrol Uygulamasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin

*|UVHO TDVDUÕP 8]PDQÕ

1. TÜRKÇE VE TÜRK KÜLTÜRÜ ÖĞRETİMİ ................................................................................................................................................................9

2. TÜRKÇE/TÜRK KÜLTÜRÜ DERSİ MEVCUT DURUM ANALİZİ .....................................................................................................19

3. ÇOK KÜLTÜRLÜ ORTAMDA ÖZ GÜVEN İNŞASIYLA İLGİLİ TEMEL STRATEJİLER ................................................. 27

4. TÜRK KÜLTÜRÜ VE TARİHİ ÖĞRETİMİ ................................................................................................................................................................ 34

5. BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA TÜRKÇE ÖĞRETİMİ ................................................................................................................................ 36

5.2.2. Kendimle Konuşuyorum ..................................................................................................................................................................................... 41

6. DİL İŞLEVLERİNİN EĞİTİMİ..............................................................................................................................................................................................45

7. TÜRKÇE VE TÜRK KÜLTÜRÜ DERSİNDE KULLANILACAK KELİME LİSTELERİ ..........................................................50

KAYNAKLAR ....................................................................................................................................................................................................................................... 145

EK 1: ÖĞRETİME YÖNELİK 1250 KELİME LİSTESİ ......................................................................................................................................148

EK 3:YAZILI TÜRKÇENİN KULLANIM SIKLIĞINA GÖRE 1000 KELİME LİSTESİ........................................................... 172

EK 5: TEMATİK KELİME LİSTESİ ..................................................................................................................................................................................... 192

1. TÜRKÇE VE TÜRK KÜLTÜRÜ ÖĞRETİMİ

TÜRKÇE VE TÜRK KÜLTÜRÜ ÖĞRETİMİ

1.1. Türkçe ve Türk Kültürü Ders Materyallerinin Özellikleri

1.1.1 Türkçe ve Türk Kültürü Hazırlık Kitapları

TÜRKÇE VE TÜRK KÜLTÜRÜ ÖĞRETİMİ

1.1.2. Türkçe ve Türk Kültürü Ders Kitapları

Seviye kitaplarının hazırlanma mantığı bakımından özellikleri şunlardır:

Parıltı’nın Kitaptaki Görselleri ve İşlevleri Yönerge İfadeleri

Beni gördüğün yerde okuma ve yazmaya dayalı bir etkinlikle

Beni gördüğünde okumaya dayalı bir etkinlikle karşı karşıyasın

Beni gördüğünde konuşmaya dayalı bir etkinlikle karşı

Beni gördüğünde boyamaya / çizim yapmaya dayalı bir

Beni gördüğünde incelemeye, araştırmaya ve fark etmeye

Beni gördüğünde dinlemeye dayalı bir etkinlikle karşı

TÜRKÇE VE TÜRK KÜLTÜRÜ ÖĞRETİMİ

Kitabın diğer kahramanları:

TÜRKÇE VE TÜRK KÜLTÜRÜ ÖĞRETİMİ

TÜRKÇE VE TÜRK KÜLTÜRÜ ÖĞRETİMİ

2. TÜRKÇE/TÜRK KÜLTÜRÜ DERSİ MEVCUT DURUM ANALİZİ

TÜRKÇE VE TÜRK KÜLTÜRÜ ÖĞRETİMİ

1. Mevcut Türkçe ve Türk Kültürü dersi kitabının kullanım durumu,

2. Türkçe ve Türk Kültürü dersi kitaplarının kullanılmama nedenleri,

4. Türkçe ve Türk Kültürü ders ve çalışma kitaplarına ilişkin beklentiler ve öneriler,

5. Türkçe ve Türk Kültürü dersinin verimliğini artırmaya yönelik diğer öneriler.

TÜRKÇE VE TÜRK KÜLTÜRÜ ÖĞRETİMİ

TÜRKÇE VE TÜRK KÜLTÜRÜ ÖĞRETİMİ

TÜRKÇE VE TÜRK KÜLTÜRÜ ÖĞRETİMİ

3. ÇOK KÜLTÜRLÜ ORTAMDA ÖZ GÜVEN İNŞASIYLA İLGİLİ TEMEL STRATEJİLER

TÜRKÇE VE TÜRK KÜLTÜRÜ ÖĞRETİMİ

3.3. Temel Stratejiler: Örnek Olaylar ve Çözümler

3.3.1. Sosyalleşme Açmazı

3.3.2. Dil Yetersizlikleri

TÜRKÇE VE TÜRK KÜLTÜRÜ ÖĞRETİMİ

3.3.3. Kültürel Yabancılaşma ve Aidiyetlik Sorunu

3.3.4. Yanlış Tanıma Biçimlerine Dönük Stratejiler

TÜRKÇE VE TÜRK KÜLTÜRÜ ÖĞRETİMİ

3.3.5. Öz Güven İnşası

TÜRKÇE VE TÜRK KÜLTÜRÜ ÖĞRETİMİ

4. TÜRK KÜLTÜRÜ VE TARİHİ ÖĞRETİMİ

GEÇMİŞE AÇILAN KAPI

TÜRKÇE VE TÜRK KÜLTÜRÜ ÖĞRETİMİ

5. BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA TÜRKÇE ÖĞRETİMİ

Dinleme Yeterlikleri Hayır Kısmen Evet

Kendisiyle ilgili basit soruları anlar.

Öğretmenin söylediği basit yönergeleri anlar.

Sınıf arkadaşlarının konuşmalarını anlar.

Sınıfta kendini tanıtan arkadaşlarını anlar.