TRUNG TÂM HỌC VẤN ĐA MINH

HỌ TÊN: Vincent Trần Văn Khang

MSSV: DHV18018

ĐƠN VỊ: Dòng Hiến Sĩ Đức Mẹ Vô Nhiễm OMI

LỚP: Thần II

MÔN THI: Giáo Phụ

GIÁO SƯ: Lm. Giacôbê Đỗ Huy Nghĩa, O.P.

HỌC KỲ: I NIÊN KHOÁ: 2022-2023

Đề bài: Tác phẩm Ad Scapula của Tertullianô

Nhận xét của Giáo sư:

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

1
 Tác phẩm “Ad Scapula” của Tertullianô
1. Giới thiệu về tác giả tác phẩm
a. Tác gải1
Tertullianô sinh khoảng năm 155 ở Carthage trong một gia đình bố mẹ là người ngoại giáo. Carthage
thuộc Châu Phi và bị người Roma cai trị. Thân phụ của ông là một viên chức cấp thấp. Tertullianô là một
người học hành rất tốt. Ông hoán cải và đón nhận phép rửa vào năm 193, khi ông 38 tuổi.
Theo thánh Giêrônimô, Tertullianô là một linh mục. Thế nhưng, vào năm 207, ông theo giáo thuyết
Montanô. Mặc dù phong trào này bị lên án, nhưng Tertullianô vẫn chọn trung thành với cộng đoàn
Montano. Đó là một lựa chọn gây chia ly. Theo sử liệu, khi còn sống, ông cũng thâu họp nhiều môn sinh.
Ông qua đời vào khoảng năm 220 cùng năm ông viết tác phẩm De pudicitia.
b. Tác phẩm Ad Scapula
Về niên đại, tác phẩm được cho là viết vào khoảng cuối năm 212. Về người nhận, đây là lá thư mà
Tertullianô gửi tổng trấn Scapula, một vị thái thú Châu Phi, một vị quang người Kitô hữu vào chuồng thú,
hay giết họ trên giàn hỏa thiêu.2 Về hình thái văn chương, lá thư được xem như là một tuyên ngôn
đòi "quyền tự do tôn giáo" dưới hình thức một lời kêu gọi gửi vị Tổng Trấn Phi Châu (Ad Scapulam).3 Về
nội dung, khi biết tin là Tổng trấn miền bắc Phi Châu sắp sửa gia tăng những biện pháp bách hại, ông
Tertullianô đã viết thư thuyết phục rằng người Kitô giáo tôn trọng nhà cầm quyền, và đồng thời nhắc nhở
rằng Thiên Chúa sẽ bênh vực các tín đồ và giáng tai ương xuống các kẻ bắt bớ đạo.4 Tertullianô cũng
khuyên nhủ Scapula hãy noi gương quan tòa công minh và cho tự do tôn giáo.5 Ông quả quyết rằng, ý thức
công dân đích thực hệ tại ở lòng tôn trọng hoàng đế vì chức vụ của ông ta, và về mặt này, lòng trung thành
của người Kitô hữu không có gì đáng chê trách: họ cầu nguyện cho hoàng đế cũng như tham dự vào tất cả
đời sống xã hội.6
2. Đọc tác phẩm của Tertullianô
Tác phẩm Ad Scapula cũng được xếp vào loại các tác phẩm hộ giáo. Tác phẩm gồm có 5 chương:
Chương I nói về lý do tại sao Tertullianô viết thư cho ông Scapula. Đến chương II và chương III,
Tertullianô khuyên Scapula không nên theo gương những quan tòa bất chính kẻo bị chịu trừng phạt từ
Thiên Chúa, và hãy cho quyền tự do tôn giáo. Ở Chương IV, Tertullianô nói về vai trò của người Kitô hữu
trong cộng đồng. Và ở chương V, Tertllianô nói về niềm tin của người Kitô hữu vào Thiên Chúa là ông chủ
duy nhất, Ngài ở khắp mọi nơi và thấu suốt mọi sự; các Kitô hữu càng bị bách hại thì cộng đoàn người Kitô
hữu càng lớn mạnh hơn. Sau đây là một số chủ đề có tính hộ giáo của tác phẩm:
a. Những lời biện hộ chống ông Scapula và người ngoại
Mở đầu tác phẩm, Tertullianô rất dũng cảm nói về mục đích của lá thư là nhắm đến chính ông
Scapula và những người theo ông. Khi tổng trấn Scapula bách hại người Kitô hữu, Tertullianô đã
chống đối và cảnh báo chính Scapula và những người theo ông. Tertullianô viết: “Chúng tôi đã gửi
thư này cho bạn không phải để cảnh báo chính chúng tôi, nhưng là cảnh báo Ông và tất cả các kẻ
thù của chúng tôi, không nói tới các bạn của chúng tôi.” (We have sent, therefore, this tract to you
in no alarm about ourselves, but in much concern for you and for all our enemies, to say nothing of
our friends. (Ad Scapula, I, 3)) 7
Trước những lời vu khống và cái nhìn thiếu thiện cảm của quần chúng về người Kitô hữu,
Tertullianô đã đứng lên biện minh cho người Kitô hữu. Ông nhấn mạnh rằng người Kitô hữu luôn
sống yêu thương, cầu nguyện mọi người, kể cả kẻ thù của họ. Ông nói : Vì tôn giáo của chúng tôi
truyền lệnh cho chúng tôi phải yêu thương ngay cả kẻ thù, và cầu nguyện cho những kẻ ngược đãi
chúng tôi, nhắm đến một sự hoàn hảo của riêng nó, và tìm kiếm ở các môn đệ một điều gì đó thuộc
loại cao hơn so với lòng tốt thông thường của thế gian. (For our religion commands us to love even
our enemies, and to pray for those who persecute us, aiming at a perfection all its own, and
2
seeking in its disciples something of a higher type than the commonplace goodness of the w orld.
(Ad Scapula, I, 4) 8 Tertullianô muốn cho người ta nhận ra dung mạo thật của người Kitô hữu là
những người sống hướng thiện, luôn yêu thương mọi người, bất luận họ là ai. Yêu cũng chính là
một mệnh lệnh từ Thiên Chúa- Đấng mà họ tôn thờ.
Đến chương III, Tertullianô cũng tiếp tục cảnh báo Scapula sẽ chịu cơn thịnh nộ của Chúa nếu như
Scapula bách hại người Kitô hữu như Vigellius Saturninus. Tertullianô nói: “Chúng tôi cũng có thể chỉ cho
ông cái chết của một số người cai trị cấp tỉnh, những người trong những giờ phút cuối cùng của họ đã có
những ký ức đau đớn về tội lỗi của họ trong việc ngược đãi các tín đồ của Đấng Christ. Vigellius
Saturninus, người đầu tiên ở đây sử dụng thanh kiếm chống lại chúng tôi, đã mất thị lực. Claudius Lucius
Herminianus ở Cappadocia, tức giận vì vợ ông đã trở thành một Kitô hữu, đã đối xử với các Kitô hữu với
sự tàn nhẫn lớn: vậy, bị bỏ lại một mình trong cung điện của mình, đau khổ dưới một căn bệnh truyền
nhiễm, ông luộc những con giun sống, và được nghe thấy kêu lên, "Đừng để ai biết về điều đó, kẻo các Kitô
hữu vui mừng, và những người vợ Kitô hữu nhận được sự khích lệ." (We can point you also to the deaths of
some provincial rulers, who in their last hours had painful memories of their sin in persecuting the
followers of Christ. Vigellius Saturninus, who first here used the sword against us, lost his eyesight.
Claudius Lucius Herminianus in Cappadocia, enraged that his wife had become a Christian, had treated
the Christians with great cruelty: well, left alone in his palace, suffering under a contagious malady, he
boiled out in living worms, and was heard exclaiming, "Let nobody know of it, lest the Christians rejoice,
and Christian wives take encouragement. (Ad Scapula, III, 6-8))9. Ở đây, chúng ta có thể thấy Tertulliano
cảnh báo Scapula không nên theo đường lối của những quan tòa bất chính trong việc bách hại người Kitô
hữu, kẻo bị trừng phạt như họ.
b. Kêu gọi Scapula cho tự do tôn giáo.
Tertullianô kêu gọi Scapula hãy để cho mọi người có quyền tự do tôn giáo. Vì theo ông: Đó
là quyền lợi của con người, là đặc quyền tự nhiên, ai cũng có thể thờ phượng theo xác tín của họ,
tôn giáo của người này không làm tổn hại mà cũng chẳng gây lợi cho tôn giáo của người khác.
Chắc chắc rằng không có thành phần Tôn giáo nào bắt ép tôn giáo khác mà đó là ý chí tự do- và
không ép buộc sẽ dẫn dắt chúng tôi- những nạn nhân hy sinh và thậm chí là đòi hỏi một tâm chí
sãn sàng.” (However, it is a fundamental human right, a privilege of nature, that every man should
worship according to his own convictions: one man's religion neither harms nor helps another
man. It is assuredly no part of religion to compel religion--to which free-will and not force should
lead us--the sacrificial victims even being required of a willing mind. (Ad Scapula, II, 2-4)) 10
Những lý luận mà Tertulliano đưa ra cho thấy ông đã nhận ra yếu tố cốt lõi làm nên một tôn giáo
đích thực đó là sự tự do. Sự tự do là một đặc ân tự nhiên mà tạo hóa ban cho con người. Không ai
có quyền xâm phạm đến tự do của người khác, cách riêng là quyền tự do về tôn giáo.
c. Trình bày về vai trò của người Kitô hữu
Ở đầu chương IV, Tertullianô kêu gọi Scapula và những ai theo ông không nên chống lại
Thiên Chúa, cách riêng là những người Kitô hữu. Ông nói: “Tôi không muốn làm ông hoảng sợ,
chúng tôi không bao giờ sợ hãi, nhưng chúng tôi muốn cứu tất cả mọi người nếu có thể khi mời
gọi họ không nên chống lại Thiên Chúa. (We who are without fear ourselves are not seeking to
frighten you, but we would save all men if possible by warning them not to fight with God. You may
perform the duties of your charge, and yet remember the claims of humanity; if on no other ground than
that you are liable to punishment yourself, (you ought to do so). (Ad Scapula, IV, 1-2)) 11 Đây là một lời
kêu gọi rất can đảm và nó thể hiện một niềm tin yêu son sắt của Tertullianô và của những người
Kitô hữu vào Thiên Chúa. Qua đó, cho thấy những người Kitô hữu đóng một vai trò cộng tác vào
công trình cứu độ của Thiên Chúa.
Và khi đất nước gặp thiên tai, hạn hán người Kitô hữu đã đẩy lui bằng việc ăn chay và cầu
nguyện lên Đức Chúa Trời – Đấng Toàn Năng duy nhất. Khi đồng bào gặp nạn, người Kitô hữu gửi
tiền cứu hộ; họ sống trung thực với khu xóm của họ; họ cung cấp viện trợ cho người nghèo; họ
3
không lấy ác để bào ác; họ cống hiến hết mình vì các vấn đề của cộng đồng. (When, indeed, have not
droughts been put away by our kneelings and our fastings? At times like these, moreover, the people crying
to "the God of gods, the alone Omnipotent," under the name of Jupiter, have borne witness to our God.
Then we never deny the deposit placed in our hands; we never pollute the marriage bed; we deal faithfully
with our wards; we give aid to the needy; we render to none evil for evil. As for those who falsely pretend to
belong to us, and whom we, too, repudiate, let them answer for themselves. In a word, who has complaint to
make against us on other grounds? To what else does the Christian devote himself, save the affairs of his
own community, which during all the long period of its existence no one has ever proved guilty of the incest
or the cruelty charged against it? (Ad Scapula, IV, 16-20)) 12. Như thế, chúng ta thấy người Kitô hữu
đóng một vai trò nhất định trong việc giải quyết và khắc phục các vấn nạn củ a xã hội.
d. Một số điểm Giáo lý
Ở trong chương II, chúng ta thấy Tertullian can đảm từ chối việc tôn thờ hoàng đế. Ông coi
hoàng đế là con của Đức Chúa Trời, ông nói: “chúng tôi thể hiện sự tôn kính như vậy là hợp pháp
đối với chúng tôi và tốt cho ông; coi ông là con người bên cạnh Đức Chúa Trời, người đã nhận
được tất cả quyền hành từ Đức Chúa Trời, và thấp hơn một mình Đức Chúa Trời. Và điều này sẽ
theo mong muốn của riêng ông. Vì thế - chỉ thấp hơn Đức Chúa Trời chân chính - Ngài vĩ đại hơn
tất cả những gì bên cạnh đó. Như thế, hoàng đế vĩ đại hơn chính các vị thần, thậm chí các vị thần
cũng vậy, họ phải phục tùng hoàng đế.” (To the emperor, therefore, we render such reverential
homage as is lawful for us and good for him; regarding him as the human being n ext to God who
from God has received all his power, and is less than God alone. And this will be according to his
own desires. For thus--as less only than the true God--he is greater than all besides. Thus he is
greater than the very gods themselves, even they, too, being subject to him. (Ad Scapula, II, 11-
14)) 13. Như thế, Tertullianô khẳng định việc tôn thờ chỉ xứng đáng với Thiên Chúa chứ không phải
dành hoàng đế - con người được Chính Thiên Chúa tạo dựng.
Trong chương III và chương IV, chúng ta thấy Tertullianô nói về Thiên Chúa một cách xác
tín: “Ngài là Đức Chúa Trời hằng sống”. (It is for freedom from crime so singular, for a probity so great,
for righteousness, for purity, for faithfulness, for truth, for the living God, that we are consigned to the
flames. (Ad Scapula, III, 21))14; Ngài là“Đức Chúa Trời của các vị thần, Đấng Toàn Năng duy nhất.”
(The God of gods, the alone Omnipotent" (Ad Scapula, IV, 15)15 Trong hai câu nói này, chúng ta có thể thấy
Tertullianô đã đưa biện minh cho một điểm giáo lý căn cốt của người Kitô hữu: Thiên Chúa là Đấng Toàn
Năng duy nhất, Đức Chúa Trời của các vị thần và Đấng hằng sống.
e. Một vài nhận định về tác giả
Qua lá thư gửi vị Tổng Trấn Phi Châu (Ad Scapulam), chúng ta có thểt nhận ra hình ảnh một
nhà hộ giáo đầy can đảm là Tertullianô. Ông can đảm phản đối, cảnh báo Ad Sacapula vì sự bách
hại đạo là bất công và bất hợp lý. Ông bác bỏ những điều vu khống của quần chúng bằng cách mô
tả đời sống của người Kitô hữu. Ông nói lên bản chất đích thực của việc tôn thờ phải đâng lê n
Thiên Chúa. Ông đòi hỏi quyền tự do tôn giáo tức quyền được tôn kính Thiên Chúa theo lương tâm
mình. Và trong quan điểm của chúng ta, có lẽ các nhà hộ giáo đạt tầm mức lớn lao nhất khi cho
thấy chính mình là “những quán quân của sự tự do lương tâm”, vốn là đặc tính gốc rễ và là căn cốt
của mọi tôn giáo đích thực, là yếu tố mà nếu không có thì tôn giáo sẽ không tồn tại. 16 Cuối cùng,
ông can đảm từ chối việc tôn thờ hoàng đế, không coi thế quyền là thần thánh, mà Tertullien kêu
gọi lòng tôn trọng hoàng đế vì chức vụ của ông ta đến từ Thiên Chúa.

4
1
X. Soeur Gabtiel Peters, Lire les pères de l’Église, dg: Đỗ Huy Nghĩa, OP (HVĐM: 2022), tr. 283-284.
2
Sđd, tr. 287.
3
X. ACQUES LIÉBAERT, GIÁO PHỤ (tập I), ĐẠI CHỦNG VIỆN THÁNH GIUSE, tr.111.
4
X. Phan Tấn Thành, OP, Về Nguồn (tập 2) Thời các Giáo phụ, tr. 135.
5
X. Soeur Gabtiel Peters, Lire les pères de l’Église, dg: Đỗ Huy Nghĩa, OP (HVĐM: 2022), tr. 288.
6
X. JACQUES LIÉBAERT, GIÁO PHỤ (tập I), ĐẠI CHỦNG VIỆN THÁNH GIUSE, tr.111.
7
X. TERTULLIAN, TO SCAPULA, (TRANSLATED BY THE REV. S. THELWALL). Truy cập ngày 09-10-22,
https://www.earlychristianwritings.com/text/tertullian05.html.
8
Sđd.
9
Sđd.
10
Sđd.
11
Sđd.
12
Sđd.
13
Sđd.
14
Sđd.
15
Sđd.
16
X. JHANNES QUASTEN, GIÁO PHỤ NHẬP MÔN, dg: Đỗ Huy Nghĩa, OP, và Anh em Học viện Đa Minh (HVĐM: 2022), tr.
217.

Thư Mục
I. Sách tham khảo

1. Soeur Gabtiel Peters, Lire les pères de l’Église, dg: Đỗ Huy Nghĩa, OP (HVĐM: 2022

2. JACQUES LIÉBAERT, GIÁO PHỤ (tập I), ĐẠI CHỦNG VIỆN THÁNH GIUSE.

3. Phan Tấn Thành, OP, Về Nguồn (tập 2) Thời các Giáo phụ.

4. JHANNES QUASTEN, GIÁO PHỤ NHẬP MÔN, dg: Đỗ Huy Nghĩa, OP, và Anh em Học
viện Đa Minh (HVĐM: 2022).

II. Tài liệu số hóa

1. TERTULLIAN, TO SCAPULA, (TRANSLATED BY THE REV. S. THELWALL), truy cập

ngày 09-10-22, https://www.earlychristianwritings.com/text/tertullian05.html.