"Tesdiq edirom"

ln rets muavtnl
.$aveddinov
2022-ci il
li$rafQ
lrnarlsri

Xett baxlcrsl iigi.in tertib edilmi$

emeyin mi.ihafizesi ve tahliikesizlik texnikasi
biletlerin sual ve cavablarr

sual 1: Xatt baxrcrsrnrn pega telimatr ixrac" idarasinin siyaseti

Cavab: "3''ltJ .

Suaf 2: Qaz kemerlerini dayaqlar rizerine qoyduqda, gaz kemarlarinin qaynaq

kiglari dayaqlann kenarrndan hansr mesafede yerlagdiri lmelidir?
ti
Cavab: Qaz kemerlerini dayaqlar Uzerine qoyduqda , qaz kemerlarinin qaynaq tikigleri
dayaqlartn kenartndan 200 mm-o qodor diametrli borular UgUn en azr 300 mm mosafede,
diametri 200 mm-den artrq olan borular ugUn ise on azr 500 mm mesafelerde
yerlegdirilmelidir.
Sual 3: Qaz kemarlerindeki quyularda quragdrnlmrg siyirtmo, kran, kompensator va
bagqa armaturlara texniki xidmet noya esasen ve no vaxt kegirilmalidir?
Cavab: Qaz kamarlerindeki quyularda quragdrrrlmrg siyirtme, kran, kompensator ve
bagqa armaturlara qaz teserrUfatr mUessisesinin bag mUhendisinin, yaxud bu
mUassisenin vezifesiniyerine yetiren tegkilatrn tesdiq etdiyi cedvele uy$un olaraq ilde azr
bir defe texniki xidmet gdsterilmelidir.
Sual 4: Qaz techizattnda mi,ihafiza zonalan ve tehltikasizlik tedbirlari qaydalarr
hanst qanunla tanzimlanir? Tehliiko potensiallr tabiet ve texnogen xarakterli
hadiselerin bag verma ehtimallnrn ytiksak oldu$u zonalarda mrihafize tedbirlarinin
novleri ve onlarrn tetbiqi hallan hansr qararla tenzimlenir?
Cavab: Qaz techizafinda mUhafize zonalarr ve tehlUkasizlik tadbirleri qaydalarr hansr
qanunnantenzimlenirARNKl999-cuil 21 iyuntarixli l03nomreli qararr iletenzimlenir.
TehlUke potensiallr tebiet ve texnogen xarakterli hadiselarin bag verme ehtimalrnrn
yUksek oldu$u zonalarda mUhafize tedbirlerinin novleri ve onlarrn tetbiqi hallarr AR
Nazirler Kabinetinin 2017-ci ll6 fevral tarixli 31 n6mreli qerarr ila tenzimlenir.
Sual 5: Qanaxma zamant ilk tibbi yardrm neco olmalldrr?
Cavab: Her hanst travma zamail qan damarlarrnrn zedelenmesi qanaxm alara sebeb ola
biler. Qanaxma 3 cur olur: kapilyar, venoz ve arterial qanaxma. Qan beden bogluqlarrna
axarsa, daxili qanaxma adlanrr.
Kapilyar qanaxma - cuzi zedelenmo zamanr da ba9 vere biler. Venoz qanaxma -
venalartn zadelenmesi ile bag veron qanaxmadrr, venalarda tezyiq bir qeder az
oldu$undan qan bir qedar yavag ve sakit axrr. Venozqan tUnd alball rengdedir ve arteriyal
qanaxmaya nisbeten az tehlUkelidir. Dog ve boyun venalarrnrn yaralanmasr vaxtr 6lUm
tehlUkesi yarana biler.
Arterial qanaxma zedelenmig arteriya damarlarrndan qanrn axmasrdrr, qan al qrrmrzr
rengde olur ve nebz vurdu$u dovrdo qan gUclU atrlrr. Arterial qanaxma qan itirme ile,
aortantn zedelenmesi vaxtr bir nego deqiqe mUddetinde gUclU qan itirme 6lUmle
neticelene bilar. Bu cUr qanaxmalar heyat UgUn qorxuludur. Arteriyalar zedelendikde qan
"fovvare kimi" xaribe axtr. Bele halda istifade edilen sar$r qanr saxlaya bilmez, yal'nrz
qanrn axlnlnln suretini bir qader azalda biler. Buna gore da, hadise yerinde hekim gelene
qader tez tedbir gorUlmelidir. ilk novbede, etraft yuxan qaldrrmaq ve yaralanmrg yerdan
yuxartda arteriyanr barmaqla basrb saxlbmaq lazrmdrr. Sonra ise, rezin turna ile ve ya
burulmug parga ile srxmaq lazrmdlr
yuxalda arteriyanr barmaqla baslb saxlamaq lazlmdtr. Sonra ise, rezin turna ile ve ya
burulmug parga ile srxmaq laztmdlr

Suat 1: Xett baxrcrsrnrn pege talimat ?l'""H?txrac" idaresinin Siyaseti .

Cavab:
Sual 2: Texniki xidmet ve temir plhnda nezerde tutulan baxqln kegirilmesi zamanl
neler yoxlanllmahdtr?
Gavab: Texniki xidmet ve temir planda nezerda tutulan baxtgtn kegirilmesi zamant
yoxlanrlmaltdlr:
-mUhafize zonast ve minimal mesafeler zonasl;
-avtomobil ve demir yollarr, su h6vzelerinden, qanovlardan kegidler, kran meydangalart,
ehtiyat borular saxlanrlan meydangalar, temizlayici qur$ular, qaz kemarinin trast boyu
yollir, borulara geden yollar, kdrpUler, dambalar, qaz kemerlerinin Uzerindan kegidler,
suburaxrcl ve diger qur$ular, trass boyu gekilen EO ve rabite xetleri, xetde quragdtrtlan
te
Sual 3: Hansr hallarda magistal qaz kemarinin ndvbedenkenar yoxlanllmast ve
miiayinasi kegirilmelidir?
Gavab: Tebii felakat neticesinde qaz kemerinin ve onun xetti hissesinin qur$ulartnln
zedelenmesi ehtimah olduqda, elecede qaz kemarinden ve yaxud qur$udan qazln
srzmasr agkar olduqda, magistal qaz kemerinin n6vbedenkenar yoxlantlmasl vo
mUayinesi kegirilmalid ir.
Sual 4: Qaz kemerleri hansl tezyiqlere biiliiniir?
Cavab: Ug ndv tezyiqe: 1) agagr tezyiqli (0,05 kqq/sm2 -e qeder); 2) orta tezyiqli (0,05-
3,0 kqq/sm2 -e qeder); 3) yuksek tezyiqli (3 kqq/sm2 ve yuxarl)
Saul 5: Gilnvurma zamanl ilk tibbi yardlm nece olmalldlr?
Cavab: GUnvurmaya bagtn agrq hissesine gUn gUastnln davamlt tesiri neticesinda beyin
iginin pozulmasldrr. Olametleri: Baga$rrsr, sUstlUk, qaytarma. A$rr formada koma.
yUngUl derece: Olametleri - Umumi zeiflik, baga$rlst, Urekbulanma, nebzin vo
nefesalmanln tezlegmesi ve bebeyin geniglenmesi.Tedbirler: xesteni hemin eraziden
grxarmaq ve ilkin yardrm gdstermeli.
brt" derece: Olametleri- keskin gUcsUzlUk, Urekbulanma ve qusma ile mUgahide olunan
baga$1sr, qulaq batmasl, hereketlerdelnamstzltq, laxlayan yerig, zamanltdzUndengetme
hali, nebz ve nefesalmanln sUretlenmesi ve bedan temperaturunun 39-40 dereceye
qeder qalxmasr. Serinlegdirici su ve yagrl gaylardan tez-tez igmeli; istinin pik saatlarlnda
gUneg altrnda iglememeli;. Osasen yUngUl suplar, a$artr mehsullarl, ayran ve adi sulara
IstUnlUt< vermek; Meyve ve terevezler yemek; GUnvurma zamail ilk yardrml aga$tdakt
kimi yerine yetirmek iazlmdrr: Zerergekeni kolgeya aparmaq va baga soyuq kompres
etmek lazrmdrr. A$rr formalarda sUni nefesvermo de verile biler. Zerergekeni hemil
saheden uzaqlagdrmah; Nagatrr spirtini tenzife vuraraq iynetmeli; Ust geyimini
soyundurmal; UzUne soyuq su gilemeli, d69Une yag desmal qoymalt; Baglna soyuq
su butulkast qoymall; Yellemeli, Tecili yardlm ga$trmah.
Bilet Ne3.
Sual i: Xett baxrclslnln pege talimatr vo "Qaz ixrac" idaresinin Siyaseti .

Cavab:
Sual 2: Magistal qaz kamerinin xstti yollannda (traslnda) ve onun qollarlnda hansl
qur$u ve avadanhqrlar quragdrrllmahdlr?
iaviOr MeK-nin xetti yollannda (trasrnda) vo onun qollarrnda aga$tdakt qur$u ve
avadanllqt lar quragd I rl lmaltd lr:
-qaz kemerinin xetti yolunun (trasrnrn) dUz yerlerinde 1000 m-den gozla gorynme
hUdudlarrnda ve dOnme bucaqlarrnda, MQK-nrn kilometrajlnr ve borulartn faktiki
derin liyin i g6stermek la, 1,5+2m h U nd rlUyU olan dem irbeton sUtunlar qoyulmal td t r;
U

- Ma(-nin xetti yolunun (trasslnl) tesbit etmek UgUn demirbeton sUtunlartn yerine katod
mUhafizesinin nezaret 6lgU cihazlann sUtunlarrndan istifade etmek olar;
- MQK-nin xetti yolu boyunca hava rabite xetleri kegdikde, qaz kemerinin yolunun tesbiti
UgUn Uze1nde iilometraj, kemerin derinliyi ve rabito direyinin oxundan qaz kemerinin
oiuna qeder mesafe gosterilmekle, rabite dayaqlarrndan istifade etmak olar;
- MeK-nin xett yolu (traslnr) tesbitinin niganlart (kilometraj ve katod sUtunlart) narlncl
rengle renglenmelidir;
- MAKXii ,7e xett baxrcllarr terefindan xidmet olunan hisseler arastnda MQK-nin
"yr'-ayrr
sarhed niganlarr qoYulmalldtr;
- sualtr kegidlerda (iyukerlerde) mUhafizo zonasrnrn her iki terefinden MQK-nin ve sualtt
rabite kabellarinin oxundan 100 m mesafede igare niganlart qoyulmalldlr;
- MeK-nin bUtUn kateqoriyah avtomobil yollarr ile kesigme yerlarinde DYP ile
razrlagdrllmrg, MQK oxundan mUeyyen mesafelerde neqliyyattn hereketini qada$an
eden yol niganlarl qoyulmaltdtr.
Sual i: M-agistal' qaz kemerinin gay ve yar$anlardan kegidlerine hansl teleb
qoyulur?
iavaU: MQK-nln gay vo yarganlardan kegidlari boru kemerinin UstU ile kegmeyi istisna
eden geperle tachiz olunmalldlr.
Sual 4:. M1ihafize sistemleri ile hansl obyektler techiz olunmalldlr?
Cavab: MUhafize sistemleri ile aga$rdakr obyektlar tachiz olunmalldlr: -xetti hissede: kran
meydangalarr;yerUstU kegidler; tamizleyiciqur$ularrn qebul-buraxrlrg qovqaqlarr; qaz olgU
stansiyaiarr;-xorurpressor, qaz soyutma ve qazpaylama stansiyalarrnda : erazinin Umumi
hazrrlanmast; KoMpressor stansiyalanntn ige qogma gebekeleri; - yeraltr qaz anbarlarl:
ldareetme qovgaq lart n t n hasarlanmast ; Qazpaylayt cr menteqeler;
Sual 5: Hugun itirilmasi hallannln elametleri hansllardlr ve ilk tibbi yardtm nece
olmahdrr?
Gavab : Orientasiyanrn itirilmesi, a$riya qargl reaksiyantn olmamasr, Otrafda olan
qrcrqlandrrrcrlara reaksiyanrn olmamasr, Otrafdakrlar ile mentiqi mubadilesinin
olmamasl,Yuxu vaziyyati, Hugun itmesina koma veziyyeti de daxildir.
Lazrmdlr: "Tecili yardrm" gagrrmaq, zerargeken gaxs hugunu itirdikde onu temiz hava
axrnl ile temin etmek, rahaf nefes almasrnl getinlegdiran geyimlerden (bo$azltqlar kemer
ve s.) azad etmek. UzUne su gilemek ve nagatrr spirti iyletdirmek lazrmdrr. Nefesalma
kesildikde zerergekene tecili olaraq sUni nefes vermek laztmdlr.

Bilet Ns4.
Sual i: Xett baxlclslnln pege telimatr vo "Qaz ixrac" idarssinin Siyaseti .

Cavab:
Sual 2: Boru keme1erinin texniki veziyyetine nezarat dedikda na baga diigtiliir?
Cavab: Boru kemerlerinin texniki vaziyyetine nezarat dedikde baga dUgUlUr:
-qaz kemarlerinin rabite vo elektirik otUrUcU xetlerinin, digar xetti qovgaqlartn va
qur$ulann texniki tehlukesizlik teleblerine cavab vermesi;
-qaz stzmasl nl n yaranmasl ;
-xetti hissenin trastnda ferqlendirici niganlarln olmaslna ve veziyyeti;
3
-nUhafize zonalartnda iglarin aparllmast;
-MeK-nin mUhafize zonasrnda, hemginin yagayrg menteqeleri, yollar, bina ve qurSulara
qeder normativ mesafelerle mehdudlagdrnlan zolaqlarda icazesiz iglerin apartlmaslna vo
agkar edilmesi;
-mUhafize zonalalnda kegirilmig yoxlamadan sonra deyigikliklerin olmastna nezaretin
heyata kegirilmesi.
Sual 3: eaz sahelerinde qaz axrnrnr azaltmaq ve dayandrrmaq iigi.in neden istifade
olunur?
Cavab: Qaz sahelerinde qaz axrnrnr azaltmaq vo dayandtrmaq UgUn ba$laytct
avadnlrqlar kimi kranlar ve siyirtmelerden istifade olunurlar. Ba$layrcr avadanllqlar asan
agrlb baglanmalr, ozlerindon sonra kipliyitemin etmelive istismar iginde etibarh olmaltdlr.
Sual 4= Tozlu yan$ln siindtirme balonundan hanst mangali yan$tnlann
s6ndi,iriilmesinde istifade etmek olar?
Cavab: 1000 V qodor elektrik avadanhqlartntn sondUrUlmesinde, yanar qazlartn
sondUrUlmesinde, maye maddelerin s6ndUrUlmesinde.
Sual 5: Ureyin dayanmasl zamanl ilk tibbiyardtm nece olmalldlr?
Cavab: Oger zerergekenin tekce nefesi deyil, hem de yuxu arteriyast nebzi dayanmtgsa,
bu zaman- yalntz sgni nefes vermekle ilk tibbi yardlm gostermek kifayat deyil, bele ki,
oksigenin riqdaln'n azlr$lndan onun diger orqanlanna ve toxumalartna otUrUlmesi
murit<un deyil. Bele hallarda qan dovranrnrn sUni yolla berpa edilmesi ugUn Ureyin zahiri
masaj etdiriimesi vacibdir. Bunun UgUn berk seth Uzerinde axasl Uste uzatmaq laztmdtr'
Zerergekenin yan terefinde dizleri Uzerinde oturaraq onun d6g qefesinin a$q-gl
qurtaracag'n' ei ile taprb, iki barmaq yuxan ovucunu dUz bucaq altrnda yerlegdirilmelidir.
Bu zaman barmaqlai dog qefesine ioxunmamaltdlr. Gdvdemizin a$rrh$rnrn k6meyi .ile
r1mik tekanlt teziqler eOin.'Tezyiqler arasrndakr vaxt 0,5 saniye olmaltdrr. Her bir
tezyiqden sonra qollarrnrzr bogaldrn, lakin zerergekenin dOS qefesinin Uzerinden
g6tlrmeyin. Bu zaman Urek dog qefesi ile onur$a sUtunu arastnda stxtlaraq qan Urek
nahiyesinden diger toxumalara 6tUrUlerek qan dovranl tenzimlenir.

Bilet NsS.
Sual 1: Xett baxlclslntn pega telimatr ve "Glaz ixrac" idaresinin Siyaseti .

Cavab:
Sual 2: eaz techizatlnda miihafize zonalan vs tehlUkesizlik tedbirleri qaydalart
hansl qanunla tenzimlanir? TehlUke potensiallr tebiet ve texnogen xarakterli hadisalerin
bag verme ehtimahnrn yUksek oldu$u 3onalarda mUhafize tedbirlerinin ndvleri ve onlartn
letbiqi hallarr hansl qerarla tenzimlenii?
Gavab: eaz tachizatrnda mUhafize zonalan ve tehlUkesizlik tedbirleri qaydalarl hanst
qanunnan tenzimlenir AR NK 1999-cu il 21 iyun tarixli 103 n6mreli qerarr ile tenzimlenir'
Tehlgke potensiallr tebiet ve texnogen xarakterli hadiselerin bag verme ehtimaltntn
yUksek oiOrgu zonalarda mUhafize tedbirlerinin novleri ve onlartn tatbiqi hallart AR
irlazirlar Kabinetinin20lT-ci il 6 fevraltarixli 31 ndmreli qerart ile tenzimlanir.
Suaf 3: Qaz kemerlerini dayaqlar tizerina qoyduqda, iaz kemerlerinin qaynaq
tikigleri dayaqlarl n kenan ndan hansl mesafede yerlegdi ri I mel id ir?
Cavab: eaz kemarlerini dayaqlar Uzerine qoyduqda , qaz kemerlerinin qaynaq tikigleri
dayaqlarrn kenarrndan 200 mm-o qeder diametrli borular UgUn en azl 300 mm mosafede,
diametri 2OO mm-den artrq olan borular UgUn ise on azr 500 mm mesafelerde
yerlegdirilmelidir.
bual 4:eaz kemerlerinin xetti hisselerinde yerlegen kran meydangalarlna qoyulan
telebler hansllardlr?
Cavab: Qaz kemerlerinin xetti hisselerinda yerlegen kran meydanqalart hasar daxilinde
planlagdrrrlmall qrunt vo su basmalanndan mUhafize olunmalt ve berk ortUkle (glnqtl ve
s.) ortUlmelidir.
Kran meydangalannrn etrafrnda 5 m-den azolmayan radiusda of bigilmeli 10 ru radiusda
ise torpaq gumlanmaltdlr.
Kran meydangalarrna avtomobiller ve xUsusi texnika UgUn girig yollarr nezerds tutulmalt,
kran meydangalarrna hasarlanndakr girigler ba$lanmalt ve kilidlenmelidir.
Sual S:Termik yantq zamant zerergekene ilk tibbi yardlmtn giisterilmesi nece
olmahdrr?
Cavab: Agrr yanma hallannda zeregekenin eynindeki paltarlart ve ayaqqabrst kesilib son
derece entiyatla, derinin zedelenmeden gtxarrlmaltdlr. Yanmant odsdndUrenle
s6nd6rmek olmaz. Yaxgr olar ki, yanmrg sethe 15-20 deqiqe erzinde yag salfet qoyulsun
vo ya hemin seth soyuq su glrna$r alttnda saxlantlstn.
girtli elte yantq yerine toxunma neticesinde irinleme bag vere biler ve yanlq yeri gec
ia$alar. Vanrq yerini ancaq leze yara kimi sanmaq laztmdtr. Yaraya. hekim
mlrlyinesinedek heg bir sUrtme ya$r, derman vo bagqa preparatlar vurmaq olmaz. llk
yardim kimiyanrq yerine temiz pambrq ve yaxud temiz pambrq parga qoyulur. Yara temiz
bintle, yaxud pamblq parga ile sartnaraq hekim mUayinesine g6nderilir.
Yanl$ UstUne soda sepmek ve ya yanr$a yod (nastoyka) sUrtmek olmaz.

Bilet Ns6.
Sual 1: Xett baxrctslnln pege telimatr ve "Qaz ixrac" idaresinin Siyaseti .

Gavab:
Suat 2: Mt-K-nran xFTTl,t ulr,rccect4HAfl KpaHnapbtH Bfl cllillprMflnnpxH
HopMan p;13;n[tfinrn hansldlr? Xnrgs KpaH neco agtlrb-ba$lanmahdlr?
lllaunaputx Bf, 6afinac xsrrl,r q3nplrHArKn 6aunaftuluut KpaHnap neco
agrlmahdrr?
Gavab: Ml-K-nras x1rru lt4r4ccncr4H4n KpaHnapbtH BA cuilnprMenflpilH HopMan
BAsuiAnATyt aqbtrAbtp, traM BA Fiailnac qnccFnApuHAA vtc+ 5abnblflblp. Xnrgn
KpaHAaH SBBFJT Bfl coHpa r+sflwr 6npa6npneufltrpiln,qilK4flH coHpa 6aunailutuut
KpaHnap (r.r.rarvr BA Flailnac KpaHnapuHflaH 6aurra) aqbtna 6wnap. [UaunapuH BF
6ailnae xnrrv q3spt4H,qsKu Oaunailurr'u KpaHnap raM aqblnaHa rflAtlp
4afi aHnaagaH $ulpnaAblnManbl4blp.
oxu 6n pfl fl lU Mtn ApnHptr- rypa luAbl pblna H
Suaf 3 : f-as KR tvts pnfl pll H ll H TexHotl
Saanafistbbt, ropyfiyuy Bf rf,H3nMnnilnau 6opy KflMf,pl4 apMarypnaplna
hansr teleb qoyulur?
Gavab: f-as KflMFpnepvHnH TexHofloxr4 orpnnulvtAnfipnH.AA rypauAblpblnaH
Oaunailuluut, ropyfryuy Btl TflH3rMnFfinau 6opy KtlMflpt4 apMarypnapl
KoMnneKT nflw4vipttnMnul Bg t4tuntK ensnilfintgn caxnaHblflManbl, TexHofloxt4
cxeMF yfiuyH HroMpflnFHMgflyt, oHnapblH U3gpt4HAfl ra3 axblHblHblH t4cTilraMgTvlHtn
Bfl cnilrprunnnn aqulr-6aunul easuililargn onMacblHbl elocrtlpflH l4uapnnflp
onManbtrqblp. Mexannrn rHTnraflnbr apMarypnapblH q3tpt4HAe aqutnut6-
6aunanma ilcTilraMtlTnnpu Ox l4uapgnspu untl glocTfl punMflnilAnp.
Sual 4: Hansl leraitde qaz kemerinin trasr boyunca noqliyyat vasitelerinin ve
mexanizmlerin hereketi qada$andlr? (MQKS-nin texniki istis. ve onlarln istis.-da
tex. teh. qaydalarr seh.42)
Cavab: Boran vo ya duman vaxtr, g0rUnme mesafesi 10 m-den aga$t olduqda, qaz
kemerinin trasl boyunca neqliyyat vasitelerinin ve mexanizmlerin hereketi qada$andtr.
Sual 5: Elektrik gerginliyi altrna diigen iggiye ilk tibbi yardrm nece olmahdlr?
Cavab: Zerergekeni ilk hovbede gerginlikden azad etmek UgUn gebekeni elektrik
ceroyantndan agmaq lazrmdrr. Ogar uzaq mesafeden istismar olunursa, onda
zerergekanin quru paltarrndan tutub aralamaq laztmdlr. Elektrik gerginliyi alttna dUgmUg
adami azad etmek UgUn esas onun hansr geraitde coreyan altlna dUgmesi mUeyyen
edilmelidir. Zerergekenin aldl$r beden xesareti egor o, tam hUgunu itiribse, lakin
6lmeyibse ona tecilisUni nefes verme yolu ile heyata getirmek laztmdlr. Siini nafes verme
alzdan-a|za, a}rzda n-bu ru na, Ureyi n bas lmasl i le ed ilir
t

Bilet Ne7.
Sual 1: Xett baxtclslnln pego telimatr ve "Qaz ixrac" idaresinin Siyaseti .

Cavab:
Sual 2: Magistral Qaz Kemerini istismar eden miiessise ve tegkilatlar hansl
miiddstdan U:r qaz kemerleri kegen erazide yerlogen miiessise ve tegkilatlarl,
shalini miihafize zonalarrnln qaydalannln teleblarinin yerine yetirilmasinin vacibliyi
barede melumatlandlrmalldrr?
Gavab: Magistral Qaz Kemerini istismar eden mUessise ve tegkilatlar mtttamadi olaraq
(ilde 2 def") qaz kemerleri kegen erazide yerlegen mUessisa ve tegkilatlart, eha.lini
magistral qaz' kemerlerinin mUhafize zonalartnln qaydalarlnrn teleblerinin yerine
yeti rilmesin in vacibliyi barede melumatland rmal td r.
t t

bual 3: MQK-nln xetti hissasinde texniki xidmet ve tamir igleri hansl struktur biilme
terefinden heyata kegirilir?
Gavab: MQK-nrn xetti hissesinde texniki xidmet va temir Uzre igler obyektin aid oldu$u
XiX tere1nden aparrlmalrdrr. Texniki xidmet vo temir Uzre xUsusi iglerin yerine
yetirilmesine xUsusi lisensiyast olan tegkilatlar celb oluna biler.
bual 4: Elektrikle igleyen avadanh$rn temiri hansr tadbirler giiriild0kden sonra
apanlmaltdtr?
C-avab: Elektrikle igleyen avadanh$rn temiri yalmz onu elektrik gebekesinden agdtqdan,
qalq tezyiqini buraxdrqdan, herekat eden hisseler dayandtrrldlqdan ve tssadUfen onlart
hereketa getiren aglrhq qUvvesi vo ya diger amillere qargr tedbirler g6rUldUkden sonra
aparrlmal-drr. lges-lma qurgusunda. mUtleq <lge salmaytn, adamlar iglayin plakatt
*asdmaltdtr.
Sual 5: Zeherti ilanlarrn sancmasr zamanr ilkin yardtm nece olmalldlr?
Cavab:
-ilan galmaslndan 2 daqiqe mUddetinde galma yerindan gox yUksekde qanr saxlamaq
meqr"di ile jqut qoyun vo slxtn, sonra galma yerinde qan glxana qeder derini gertin
(blgigl alovd'a'qrzdlrmaq bes eder) ve bu yera qant sovurub grxartmaq meqsedi ile banka
qoyulur.
-'4, reqt"d UgUn qahn divarh stekanlardan istifade etmek
-belemexsusitibbi banka olmadrqda
olar. Bankanl qoyulurlar: a$ac pargasrna pamblq sartytrlar, onu spirt vo ya efir ile
islatdrqdan sonra yandrrrrlar. Yanan gubu$u bankaya daxl edirler (1-2 saniye) sonra tecili
grxanb bankant zede nahiyesine qoyurlar'
-SUd sovurucudan da istifade etmek de olar.
-Zeheri sovurduqdan sonra yara nahiyasini kallium permanqanat vo ya natrium
hidrokarbonat mehlulu ile yuyub temizlemek lazrmdtr.
-Aseptik sar$r qoYulur.
6
-Oger ilan sancan nahiyede gigikinlik emele gelibse va ya zerer gekene zeher aleyhine
,"id"b vurulubsa, o hilda jqui qoymaq va yaradan qanl sovurub gtxartmaq meqsede
uy$un deyil.
-2jrerget<-enin etraftnr immobilizasiya etmek, rahatlrq yaratmaq, ilan sancan etraft buzlu
gUge qablar ile ehate etmek lazlmdtr.
lAdr,ldn aradan qaldrrmaq ugun agn kesicilerden istifade (asetilsalisliturgusu, amidoprin,
analqin) etmek laztmdtr.
-Zerergekene kUllfi miqdarda maye (sUd, gay, su) vermek laztmdtr.
-Alkoqol vermek olmaz
-TeneifUs yoxdursa o halda agrzdan-a$rza Usulundan istifade ederek sUni taneffUse
baglaytn.
-nJUje diqqet yetirilir, nabz yoxdursa reanimasiyaya baglamaq laztmdtr.
-Zerergekenin veziyyeti getdikce "tecili yardIm" 9a$rrmaq laztmdtr.
-effektli a$rrlagrrsa
-itan gatmasr vaxti-an Usul tez bir zamanda zerergeken polivalent zerdab -
antigtiize vurulmasrdr. Zerdab 2 ml ampulalarda olur ve onulart anafilaktik gok aleyhine
gezieOt<a Usulu ile daxil edirlar, ewelce 0,5 ml daxil edilir, heg bir reaksiya yoxdursa, 30
daqiqeden sonra yerda qalan dozanln yanslnt, 30 deqiqeden sonra ise yerde qalan bUtUn
zerdabl vururlar'
Biret Neg.
Sual 1: Xett baxtclsrnln pege telimatr ve "Qaz ixrac" idaresinin Siyaseti .
Gavab:
Sual 2: Heddinden artrq nem, qumlu, qatvari, ve t6kme stixurlarda xendeklerin neyi
etmedsn qazllmast qada$andtr?
Cavab: Heddinden artrq nem, qumlu, qatvari, ve tokme sUxurlarda xendeklerin
berkidilmeden qazllmasr qada$andtr.Bele sUxurlarda qazrlmtg xendeklerin
berkidilmesinden ewel fehlelerin xendeye girmesi qada$andlr.
Sual 3: Diametri 800 mm-dek, 800 mm olan ve ondan gox olan kemerlarde i9
-800nege glxtglart olmaltdlr?
gtiri.ilerken xendeyin
davab: Diametri mm-dek olan kemerlerde ig gorUlerken xendeyin 2-den az
olmayaraq her terefe bir grxrg olmahdrr. Diametri 800 mm olan ve ondan gox olan
kemjrferde ig g6rUlen zamin xandeyin 4-den azolmayaraq , her terefe 2 grxrgr olmahdtr.
Sual 4: Magislral qaz kemerlerinin mtihafize zonasl neco teyin edilir?
Cavab: Magistral qaz kemerlerinin mUhafize zonast "Q,aztechizatrnda mUhafize zonalart
ve tehlUkeslzlik tedbirleri Qayd alan" ile teyin edilir. Qaydalarrn 2.7 bendine esasen boru
kemerlerinin, gekilme terzinden asllr olmayaraq, istismarrna normal gerait yaratmaq ve
zedelenme hallalnrn qargtsrnr almaci meqsedi ile mUhafiza zonasr tayin edilir: Boru
kemerleri xetti boyunca, onun orta oxundan her terefe gerti xetlerle 50 metrden keqen
torpaq sahesi mUhafize zonast UgUn aynlmaltdrr. Kend teserrUfatl UqUn yararlt olan torpaq
sahelerinden kegan, boru kemerleri xetti boyunca onun orta oxundan her terefa garti
xeflerle 25 metrden kegen torpaq sahasi mUhafize zonast UgUn aynlmalldlr. Kompressor
ve qazpaylayrcr stansiyalann, qaz masraflerinin dlgUldUyU qovgaqlarrn mUhafize zonast
onlarrn'serfrjOterinden her terefe 100 m olmaqla qapalr xetle hUdudlanmrg torpaq sahesi
geklinde olmaltdtr.
Sual 5: Termik yantq zamant zerergekene ilk tibbi yardlmln gtisterilmesi neco
olmahdrr?
Cavab: A$rr yanma hallarrnda zeregekenin eynindeki paltarlart vs ayaqqablsr kesilib son
derece elntiyafla, derinin zedelenmeden grxanlmaltdtr. Yanmanl odsonduranla
qoyulsun
sondUrmet< oimaz. yaxgr olar ki, yanmtg sethe 15-20 deqiqe erzinde yag salfet
va ya hemin sath soyuq su grrna$r altrnda saxlantlstn.
 yanlq yerl gec
eirkli elle yanlq yerine toxunma neticesinde irinlame bag vere biler ve
sa$alar. Van,q yerini ancaq taze yara kimi sartmaq laztmdtr. Yaraya hekim
mtiiayinesinedek heg bir sUrtme ya$r, darman ve bagqa preparatlar vurmaq olmaz. llk
yardim kimiyantq yerine temiz pambrq ve yaxud temiz pambrq parqa qoyulur. Yara temiz
bintle, yaxud pamblq parga ile sarlnaraq hekim mUayinesine gdnderilir.
Yanr$ iistUne soda sepmek ve ya yanrla yod (nastoyka) sUrtmek olmaz.

Bilet Ne9.
Sual 1: Xett baxlcrslnln pege telimatr ve "Qaz ixrac" idaresinin Siyaseti .
Cavab:
Sual 2: Boru kemerlarinin miihafize zonalan, demir yollartnln, avtomobil yollarlntn,
(Efektrik iitiiri,icti xeflerin) EOX ve bagqa obyektlerin miihafize zonalan ile iist-tiste
diigilrse hansl tedbirler g6riiliir?
Gavab: Boru kemerlerinin mUhafize zonalart, demir yollartntn, avtomobil yollarlnln,
(Elektrik otUrUcU xetlerin) EOX ve bagqa obyektlerin mUhafiza zonalan ile Ust-Uste
dUgUrse, bu obyektlerin istismarr ile elaqedar apartlan igler maraqh olan terafler arastnda
razrlagdrrtltr.
-3:
Sual Qaz ksmerlerini dayaqlar iizerine qoyduqda, 9?z kemerlerinin qaynaq
tikigleri dayaqlann kenanndan ise on azt hanst mesafelerde yerlegdirilmelidir?
Cavab: Qaz kemerlerini dayaqlar Uzerine qoyduqda, qaz kemerlerinin qaynaq tikigleri
dayaqlann kenarrndan 200 mm-o qeder diametrli borular UgUn en azl 300 mm mesafede,
didmetri 2OO mm-den artrq olan borular UgUn ise on azt 500 mm mesafelerde
yerlegdirilmelidir.Tikigli polad borulardan ibaret qaz kemerlerinin tikig yeri dayaqlara
ioy1"nmemelidir. Boru kemerinin tikigleri nezaret UgUn algatan yerde olmaltdtr'
Siyirtmelerin, yaxud kompensatorlarrn flyanslanndan daya$a qeder olan mesafe 400 mm-
dan az olmamaltdtr.
Sual 4: Magistral qaz kemarlari boru kemerinde olan iggi tezyiqinden asth olaraq
nego kateqbriyaya biiliini,irler? Magistral qaz kamerlerin kateqoriyaslndan ve
borunun diametrinden astll olaraq tehli.ikesizlik mesafesi nece deyigir?
Cavab: iki kateqoriyaya bolUnUr.
MPa-ya qeder (10 MPa daxil olmaqla)
- I kateqoriya isgi tezyiqi 2,5 MPa-dan yuxan 10,0qeder
ve yaxud 25 fqqism2-den yuxan 100 kqq/sm2-e (100 kqq/sm2 daxil olmaqla);
- il kateqoriya isgitezyiqi 1,2 MPa-dan yuxan 2,5 MPa-ya qeder (2,5 MPa daxilolmaqla)
ve yaxud tj tqqJsm2-den yuxan 25 kqq/sm2-a qeder (25 kqq/sm2 daxil olmaqla)
olduqda.
-Sual S: it diglayen zaman ilk tibbi yardrm nece olmalldlr?
Cavab: Quduziuq zoonoz infeksiyadrr vo onun virusunun esas rezervuarl et yeyen
heyvanlar: tUlkUlei, gaqqallar, canavarlar (tebii epizootiyalar) ve hemginin ev heyvanlart:
itler, pigikler (geher epizootiyalarr) sayrlrrlar. Yoluxma asasen diglema va ya zedelenmig
Oeri drtUgerinb infeksiyalagmrg a$rz suyunun bulagmasr ile bag verir. insandan bir
qayda
olaraq virus otUrUlmUr.
Xesteiiye yoluxma hallarr on gox kend ehalisi arastnda ve xUsusen de ugaqlarda,
m6vsUmi olaraq yaz-payz aylarrnda gox rast gelinir.
inkubasiya (gizliidovr 12 gUnden 90 gUne qodsr, nadir hallarda ise bir ile qeder ve daha
gox davam edir.'
Bu inkubasiya m1ddetinin deyigkenliyi mUxtelif amillerden, diglenen gexsin yaglndan,
virusun re"ktiuliyinden, merkezi sinir sistemini zeifleden geraitin olmasrndan, diglenmig
nahiyyenin m6vqeyinden-olgU (bag, boyun nahiyyelerinden diglemelerde inkubasiya d6vrU
qrsa-olur), yarantn ve derinliyinden, orqanizme dUgen virusun miqdarrndan astltdtr.
Xasteliyin gedigini 3 dovre b6lUrler:
8
. Xeberdarlrq ddvrU - 2-3 gUn davam eden xeberdarltq dovrUnde Umumi kefsizlik ve
bagagrrlarla yanagr, dispeptik tezahUrler mUgahide edilir, temperatur subfebril olur.
Oiglenmig yaia iltihablagaraq, gigir, qrzartr ve stztldayan a$rllar meydana glxlr. Psixikanln
ilkbozgunluq elamatleri qoxu, dehget, heyecan 6zUnU biruze verir. Xeste qidadan imtina
edir, ylxusu pozulur. Sonradan bu elametlere udmantn getinlegmesi, "d69 stxtnttst" kimi
hallar da elave olunur.
. Oyanma dovrU - reflektor oyanmantn yUkselmesi ve xestelik tutmalarlnrn inkigafl ilt
xarikterize olunur. Quduzluq UgUn hidrofobiya "sudan qorxma" tutmalarl
patoqnomonikdir. Xestede su igerken, daha sonra suyu g6rerken, onun grrtltrsrnt bele
egitdikde, hetta adl bele gekildikde tutmalar bag verir. Paroksizmlere havanln hereketi
(aerofobiya), parlaq iglq (fotofobiya) ve ya gurultu (akustikafobiya) sebeb ola biler. Tutma
heyacan, qorxu ve narahatlrq ile baglayrr, sonradan ona heraki oyanma qogulur.
. iitic dovrU -psixi sakitlegme ile xarakterize olunur. Qoxu, heyecanlt-qUsseli ehval-
ruhiyye aradan qalxlr. Hidrofobiya, psixioyanma tutmalarr kesilir, igmek, qida qebuletmek
imkanr sa$alma Umidini arttrlr. Lakin bununla yanagt sUstlUk, apatiya, salivasiya arttr,
etraflarrn ve kelle sinirlerinin lokallagmastna g6re mUxtelif lokalizasiyall iflicler, bulbar
poz$unluqlar, ganaq orqanlarrnrn funksiya poz$unluqlarl meydana 91xlr, bede_n
iemperaturu 42;C-dek yUkselir. Artan taxikardiya ve hipotoniya xarakterikdir. Bu dovr 18-
20 saat davam edir, belelikle xeste adeten Urek ve tenaffUs merkezinin iflicinden 6lUr'
Xesteliyin Umumi davamt 3-7 gUn, nadir hallarda 2 hefta ve daha gox gekir.
it diglemasi hallartnda 6zU-6zUne ve qargrlrqlr yardrm gostermek qaydalart:
Yari yerini tecili olaraq sabunlu su ile yumalt, sonra hidrogen peroksidle hemin nahiyeni
temizlamek ve hekime mUraciat etmek.
Vaksinasiya 14 gun muddetinde yerine yetirilersa effektivdir.
Oger bu mUmkUndUrse 10 gUn mUddetinde iti nezaret altrnda saxlamaq lazlmdtr. Oger
10 gUn mUddetinde it dlmese vaksinasiyanr dayandlrmaq olar.
Valisinasiya 6 defelik vurulur: hekima mUraciat edilen gun (0 gUn), sonra 3,7,14,30 ve
90-o gUnler.
Yaranrn gertilmesi vo ya ona tikig qoyulmasr meslehet gdrUlmUr.

Bilet Ne10.

Sual 1: Xett baxlclsrntn pego telimatr vo "Qaz ixrac" idarasinin Siyaseti .

Gavab:
Sual 2: Qaz kemerlerinin xetti hisselerinde yerlegan kran meydangalartna hanst
teleb qoyulur?
Cavabi Qaz kemerlerinin xetti hissalerinde yerlegen kran meydanqalarl hasar, daxilinde
planlagdlnlmah, qrunt ve sethi su basmalartndan mUhafize olunmalt ve berk OrtUkle
(grnqrl ve s.) drtUlmelidir.
kran'meyOangalarrnln etrafrnda 5 m-den azolmayan radiusda of bigilmeli, 10 m radiusda
isa torpaq gumlanmalldtr.
Kran meyd-angalanna avtomobiller vo xUsusi texnika UgUn girig yollarr nezerde tutulmalt,
kran meydangalarrnln hasarlarrndakr girigler ba$lanmah ve kilidlenmelidir.
Suat 3:Fehla ve qulluqgularla kegirilan amoyin mtihafizesi ve tahliikesizlik texnikast
iizre tslim at oz xassalerine vo vaxtrna g6re hansl ntivlere b6liiniir?
Cavab: Girig vo ig yerinde. ig yerinde telimat da 6z n6vbesinds ilkin, vaxtagtrt,
n6vbedenkenar ve- birdefelik olur. . Girig telimatr ige qebul olunan bUtUn fehle va
qulluqgulara, onlann tehsilinden, ixtisasrndan, ig stajlndan astlt olmayaraq tehlUkesizlik
texnikisr xidmeti iggileri ve ya mUessisenin bu vezife tapgrrrlmlg mUhendis texniki iggisi
terefinden kegirilir.-ig yerinde telimat - ige gotUrUlen, bir igden diger ve ya diger xasseli i9
9
sahasine g6nderilen butUn fehle ve qulluqgulara kegirilir. iltin telimat fehlelere i9 yerinde
serbest igi buraxllmazdan awel kegirilan telimatdlr, igin xUsusiyyetinden aslll olaraq bir
nege novbe erzinde kegirilir. Vaxtagrn telimat rUbde bir defe kegirilen telimatdtr, 3 aydan
bir iglerin tehlUkesiz aparrlmasr UgUn kegirilir. NOvbedenkenar telimatr istehsalat
zeruriyyeti ile elaqedar kegirilen telimatdrr. Osasen istehsalat prossesi deyigdikde,
avadanllqlar, qur$ular yenileri ile evez olunduqda vo ya onlartn tekmillegdirilmesi
ne1cesinda emak- geraiti deyigdikde kegirilir. Birdefelik telimat iggiler vezifesine aid
olmayan birdefelik igleriyerine yetirmek ve ya yUksek derecede tehlUkeligeraitde iglemek
UgUn tapglrrq aldlqda kegirilir.
Sual4: Giaz kemerinin yertistii gekiligizamant korroziyadan mtihafizesi iigtin neden
istifade etmek lazrmdtr? (MQKS-nin texniki istis. ve onlann istis.-da tex. teh.
qaydalart seh. {31)
iavan: Qaz kemerinin yerUstU gekiligi zamail korroziyadan mUhafizesi UgUn, layihe ve
normativ-texniki senedlere uy$un olaraq, onlar metalva ya qeyri metal mUhafiza OrtUkleri
ile temin olunmaltdtr.
Sual 5: Zaherli ilanlarrn sancmasl zamanl ilkin yardlm neco olmalldlr?
Cavab: -ilan galmasrndan 2 deqiqe mUddetinde galma yerinden gox yUksekde qant
saxlamaq meqsedi ila jqut qoyun ve stxrn, sonra galma yerinde qan glxana qeder derini
gertin (brgagr alovda qrzdrrmaq bes eder) ve bu yero qant sovurub grxartmaq meqsadi ile
banka qoyulur.
-Bu meqsed UgUn mexsusitibbi banka olmadtqda qahn divarh stekanlardan istifado etmok
olar. Bankanl bele qoyulurlar: a$ac pargasrna pamblq sartytrlar, onu spirt vo ya efir ile
islatdrqdan sonra yandrrlrlar. Yanan gubu$u bankaya daxl edirlar (1-2 saniya) sonra tecili
grxarrb bankant zede nahiyesina qoyurlar.
-SUd sovurucudan da istifade etmak de olar.
-Zeheri sovurduqdan sonra yara nahiyasini kallium permanqanat ve ya natrium
hidrokarbonat mehlulu ile yuyub temizlemek laztmdtr.
-Aseptik sar$l qoyulur.
-Ogar ilan sincan nahiyede gigikinlik emele gelibse vo ya zoror gakene zeher eleyhine
zerdab vurulubsa, o halda jqut qoymaq vo yaradan qant sovurub grxartmaq meqseda
uy$un deyil.
-ZJrergekanin atrafrnr immobilizasiya etmek, rahatlrq yaratmaq, ilan sancan atraft buzlu
gUge qablar ile ehate etmek laztmdtr.
jA6nlarr
aradan qaldlrmaq UgUn a$n kesicilerden istifade (asetilsalisliturgusu, amidoprin,
analqin) etmek laztmdtr.
:ZeTergekene kUllU miqdarda maye (sUd, gay, su) vermek lazlmdtr.
-Alkoqol vermek olmaz
-TeneiTgs yoxdursa o hatda agrzdan-a$rza Usulundan istifade edarek sUni teneffUse
baglayrn.
-Nebze diqqet yetirilir, nebz yoxdursa reanimasiyaya baglamaq laztmdtr.
-Zerergekanin veziyyeti getdikce a$rrlagrrsa "tecili yardIm" ga$rrmaq laztmdtr.
-itan gatmasr vaxti en effektli Usul tez bir zamanda zerergeken polivalent zerdab -
antigtirze vurulmasrdrr. Zerdab 2 ml ampulalarda olur ve onularl anafilaktik gok eleyhine
Beziedka Usulu ile daxil edirler, ewelce 0,5 mldaxil edilir, heg bir reaksiya yoxdursa, 30
deqiqeden sonra yerda qalan dozanln yarlsrnt, 30 deqiqeden sonra isa yerde qalan bUtUn
zerdabr vururlar.

'Bilet Ne11.
Sual i: Xett baxlcrslnln pege telimatr ve "Qaz ixrac" idarssinin Siyaseti .

Cavab:
10
Sual 2: MQK obyektlerinin erazisine ve qur$ulanna olan tehliikesizlik telebleri
hansrlardrr?
Cavab: MQK obyektlerinin erazisive qur$ularr UgUn hasarlar demir-beton panellerden ve
yaxud seksiyah metal tordan quragdrrrlmalrdrr. Oraziye kenar gexslerin hasardan daxil
olmasrnrn qargrnr almaq UgUn hasann perimetri boyu mUhafize siqnalizasiya sistemi
quragdrrrlmahdrr. istehsalat otaqlarlarrna girige nezaret UgUn obyekt daxili mUhafize
siqnalizasiya sistemleri tetbiq olunmaltdtr.
Sual 3: Tebii qazrn terkibine hansr yanan, yanmayan ve qangrq qazlar daxildir?
Gavab: Tebii qaan terkibinde yanan qazlar -metan (CH4), etan (C2H6), propan (C3HB)
ve s, karbon oksid (CO), hidrogen(H2) daxildir. Tebii qazrn terkibinde yanmayan qazlar
(tesirsiz-inert) qazlar- azot (N2), karbon 4 oksid (CO2), oksigen (O2) daxildir. Tebii qaztn
terkibinde zererli qangrq qaz hahnda olan turgudur -hidrogen sulfid (H2S). Hidrogen sulfid
(H2S) yUksek zeherlilik qabiliyyetine malikdir. Temiz qaztn terkibinde diger qazlann
miqdarr 0,05%- den az olan qazlardrr.
Sual 4: MQK-nrn avtomobil yollanndan kegidlerinin yoxlanrlmasr proseduru
necedir?
Gavab: MQK-nrn bUtUn dereceli avtomobil yollarrndan kegidleri ilde bir defaden az
olmayaraq yoxlanrlmalr, sorucu gamdan gotUrUlmUg hava nUmunesinin analizi
aparrlmahdrr
Suaf 5:Siini nefesalma tisullan hansrlardw?
Gavab: Zerergeken nefes almadrqda ona sUni nefes verilir. Daha effektlive ekser hallarda
mUnasib sayrlan sUni nafesvermo Usulu "a}zdan-aQtza" ve "a$tzdan-buruna" hava
verifmesidir.Zerargakene sUninefesalma ("a$rzdan-aQza"\ aga$rdakr qayda Uzre apartlr:
zerergekeni kUrekleri altrna bUkUlmUg paltar qoyularaq arxasr [iste uzadrlrr, onu srxan
paltarlarr kenarlagdrrmaq vo bagrn aaaya eymek lazrmdrr ki, dili qrrtlaq yolunu
baglamasln ; zarergekenin burun degiklerini trxayrb (barmaqla kip qapamaq), darinden
nafas alaraq 6z apzrnz tenzrfrn UstUnden onun a$zrna kip srxaraq sinesi qalxana qeder
$UclU nefes vemek lazrmdrr; ozUnUzUn bUtUn ehtiyat nefesiniziverenden sonra derinden
nefes aln; Zerargekenin alt genesi yaralandrqda ve yaxud genelari kip qapandt$da
"a$rzdan-buruna" sUni nafesverme Usulundan istifade olunur. Zerergeken nefesalmant
dayandrrsa, sUni nefesalma emeliyyatr yeniden baglanrr. Zerergeken 6zUne gelib normal
nefes alma$a bagladtqdan sonra ona maye (gay ve ya su) vermek laztmdtr

BiletNe 12.
Sual 1: Xett baxrcrsrnrn pege telimati vo "Qaz ixrac" idaresinin Siyasati .
Gavab:
Sual 2: Qaz kemerlerinin qazla iiftiriilmesi zamanr ehateye ahnmtg sahede neler
qada$andrr?
Gavab: Qaz kemerlerinin qazla UfUrUlmesi zamanr ehateye alrnmrg sahede mUherriki
igleyen avtomobil ve traktorlarrn olmasr, agrq alovdan istifada edilmesi ve siqaretin
gekilmesi qada$andtr.
Sual 3: Kend teserriifatr iigiin yararh olan torpaq sahelerinde boru kamerlerinin
mtihafize zonasrnr neco tegkil edilmelidir?
Gavab: Kand teserrUfatr UgUn yararh olan torpaq sahelerinden kegen, boru kemerlerixetti
boyunca onun orta oxundan her terefe gerti xetlarle 25 metrden kegen torpaq sahesi
mUhafize zonasrnt tegkil etmelidir.
Suaf 4:Yanar qaz balonlan saxlanrlan anbarlara aid olan yan$rn tehliikesizliyi
telebleri hanstlardtr?

L1
Gavab: Anbarlann qurulugu qUwede olan norma ve qaydalarrn teleblerine cavab
vermelidir. Anbar otaqtarrnrn daxili taxta konstruksiyalart oda davamlt terkible
hopdurulmalrdrr. Yanar qaz balonlart saxlantlan anbarlar yUngUl ortuklU, bir mertebeli
olmaldrr. Yanar qaz balonlan atmosfer gOkUntUlerinden vo gUneg gUalartndan
qorunmaqla agrq meydangalarda saxlanrla biler. Yanar qaz balonlart diger oksigen,
srxrlmrg hava, xlor ve s. balonlardan ayrt saxlantlmaltdtr.
Sual 5: Yanlqlar zamant ilk tibbi yardrm nece olmaltdlr?
Cavab : YUngUl vo ya sahesi gox da genig olmayan yanrqlar zamant ilk tibbi yardtmt
zedelenmig sahenin soyudulmasrndan baglayrrlar. Bu derinin soyumastna, a$rtntn kegib
getmesine ve yanr$tn derinin daha derin qatlarrna yayrlmasrnln qarglslnt altr. Bu zaman
buzdan istifade etmek olmaz, bu travmanr arttra biler!Yanan saheye ya$, ya$lt melhemler
ve diger bu tipli antiseptikleri sUrtmek olmaz. GUcIU ve sahesi xeyli derecede genig olan
yanrqfar zamant zerergekeni temiz d6geka$r ile bUrUmek, aSrlkesici dermanlar vermek,
duz qatrlmrg su igirtmek ve derhal xestexanaya gatdrrmaq laztmdtr. Oger zerergeken
gexsde gok baglanarsa, ona igmeye maye vemek olmaz! GUcIU yanrqlar
Lamanr d6zUlmez agrrlar yarandr$r UgUn, a$rr gokunun qargtstnt almaq meqsedi ile,
a$rrkesici dermanlarrn verilmesi gox vacibdir. Deri su ile soyudulandan sonra yanlq
sahesinisteril bint, temiz, yumgaq, teze UtUlenmig parga ile sartmaq lazrmdrr. Bintispirtda
vo ya araqda isladmaq olar, onlar a$rrkesici tesir gosterir ve bezi hallarda suluqlartn
emele gelmesinin qarglslnr allr. Kimyevi yanrqlar termiki yanlqlara nisbetan az rast
gelinir. bnlar turgulann, qelavilerin, a$rr metal duzlannln ve diger kimyevi maddelerin
tesirinden emala gelir. Zedelenmenin bu ndvUnde qtsa mUddet erzinde toxuma
hUceyrelerinin tamlrgtntn pozulmasr ve olmasi mUgahide edilir. Bu yardlmtn dUzgUn
gosterilmesi ve yardrm edenin zedelenmemesi UgUn vacibdir. Zerergekenin paltart
kimyevi maddeye bulaglbsa, onu tez gtxarmaq lazlmdrr; Kimyevi maddeni deri sethinden
temizlemek; Derini bir saat erzinde axar su ile yumaq lazlmdlr;

Bilet Ne13.
Sual 1: Xett baxlctslnrn pege telimat ve "Qaz ixrac" idaresinin Siyaseti .

Cavab:
Sual 2: Magistral qaz kemarlerin|n miihafize zonasl nece teyin edilir?
Cavab: Magistral qaz kemerlerinin mUhafize zonast "Qaz techizatlnda mUhafize zonalarr
ve tehlUkesizlik tedbirleri Qaydalan" ile teyin edilir. Qaydalarrn 2.7 bendine esasen boru
kemerlerinin, gekilme terzinden asrh olmayaraq, istismartna normal gerait yaratmaq ve
zedelenme hallarrnln qargtstnr almaq meqsedi ile mUhafize zonasr teyin edilir: Boru
kenierleri xetti boyunca, onun orta oxundan her terefe gerti xetlerle 50 metrden kegen
torpaq sahesi mUhafize zonast UgUn aynlmalrdrr. Kend teserrUfatr UgUn yararlt olan torpaq
sahelerinden kegen, boru kemerleri xetti boyunca onun orta oxundan her terefe gerti
xetlerla 25 metrden kegan torpaq sahasi mUhafize zonast UgUn ayrrlmaltdrr. Kompressor
ve qazpaylayrcr stansiyalann, qaz masreflerinin olgUldUyU qovgaqlarrn mUhafize zonasl
onlarrn.sirhedlerinden her terefe 100 m olmaqla qapah xetle hUdudlanmlg torpaq sahesi
geklinde olmaltdtr.
Sual 3: MQK-nin xetti yollarrnda ve onun qollannda hansl qur$u ve avadanllqlar
quragdtfllmahdlr?
iavab: MQK-nin xetti yollarrnda (trasrnda) vo onun qollannda aga$rdakl qur$u va
avadanlrqlar quragdtrt lmaltd lr:
-qaz kemerinin xetti yolunun (trasrnrn) dUz yerlerinde 1000 m-dan gozle gorUnme
hUdudlarrnda vo ddnme bucaqlarrnda, MQK-nrn kilometrajlnt vs borulartn faktiki
derinliyini gdstermekle, 1, 5^2m h UndUrlUyU olan demirbeton sutunlar qoyulmal td t r;

L2
-MQK-nin xetti yolunun (trassrnr) tesbit etmek UgUn demirbeton sutunlartn yerine katod
mUhafizesinin nezaret olgU cihazlarrn sutunlartndan istifade etmek olar;
- MQK-nin xetti yolu boyunca hava rabite xetleri kegdikde, qaz kemerinin yolunun tesbiti
UgUn Uzerinde kilometraj, kemerin derinliyi ve rabite direyinin oxundan qaz kemerinin
oxuna qeder mesafe gdsterilmekle, rabite dayaqlarrndan istifade etmek olar;
-MQK-nin xett yolu (trasrnr) tesbitinin niganlarr (kilometraj ve katod sutunlarl) nartncl
rengle renglenmelidir.
Sual 4: Qaz kemeri daya$tntn aynca olaraq deyigdirilmesi zamant tehliikesizlik
telebleri hanstlardlr?
Cavab:Qaz kemeri dayagrnrn aynca olaraq deyigdirilmesi (ve ya temiri) zamant, deyigan
(va ya temir edilen) dayaqdan 2 m-den gox olmayan mosafede mUveqqeti dayaq
qoyufmalldrr. MQK-nin xetti hissesinin trasr boyunca qaz kemeri dayaqlartna 10m-den
yaxtn mesafede neqliyyat vasitelerinin va mexanizmlerinin hereketi qada$andtr.
Sual 5: Zeherli ilanlann sancmast zamanl ilkin yardlm nece olmaltdtr?
Gavab: -ilan galmasrndan 2 deqiqe mUddetinde galma yerinden gox yUksekde qant
saxlamaq meqsedi ile jqut qoyun ve srxrn, sonra galma yerinda qan gtxana qeder derini
gertin (brgagr alovda qrzdrrmaq bes eder) ve bu yera qanr sovurub glxartmaq meqsedi ile
banka qoyulur.
-Bu meqsed UgUn mexsusitibbi banka olmadrqda qahn divarll stekanlardan istifade etmek
olar. Bankanl bele qoyulurlar: aSac pargasrna pambrq sanylrlar, onu spirt vo ya efir ile
islatdlqdan sonra yandrrrrlar. Yanan gubu$u bankaya daxl edirler (1-2 saniye) sonra tecili
grxarrb bankanl zede nahiyesine qoyurlar.
-SUd sovurucudan da istifade etmek de olar.
-Zeheri sovurduqdan sonra ya.a nahiyesini kallium permanqanat vo ya natrium
hidrokarbonat mehlulu ile yuyub temizlemek lazlmdtr.
-Aseptik sar$ I qoyulur.
-Oger ilan sancan nahiyede gigikinlik emele gelibse ve ya zeror gekene zeher eleyhine
zerdab vurulubsa, o halda jqut qoymaq vo yaradan qanr sovurub grxartmaq meqsede
uy$un deyil.
-Zerergekenin etrafrnl immobilizasiya etmak, rahathq yaratmaq, ilan sancan etraft buzlu
gUge qablar ile ehate etmek laztmdtr.
-Agrrlan aradan qaldrrmaq UgUn a$n kesicilerden istifade (asetilsalisliturgusu, amidoprin,
analqin) etmek laztmdtr.
-Zerergekene kUllU miqdarda maye (sUd, gay, su) vermek lazlmdtr.
-Alkoqol vermek olmaz
*.TsneffUs yoxdursa o halda a$rzdan-a$rza Usulundan istifade ederek sUni teneffUse
baglaytn.
-Nebze diqqat yetirilir, nabz yoxdursa reanimasiyaya baglamaq laztmdtr.
-Zerergekenin veziyyeti getdikce a$rrlagrrsa "tecili yardIm" ga$rrmaq laztmdtr.
-ilan galmasr vaxtl en effektli Usul tez bir zamanda zerergeken polivalent zerdab -
antigtirze vurulmasrdrr. Zerdab 2 ml ampulalarda olur ve onularl anafilaktik gok aleyhine
Beziedka Usulu ile daxil edirler, avvelce 0,5 ml daxil edilir, heg bir reaksiya yoxdursa, 30
deqiqeden sonra yerde qalan dozanrn yansrnt, 30 deqiqeden sonra ise yerde qalan bUtUn
zerdabl vururlar'
Biret Ne14
Sual 1: Xett baxlclslnrn pege telimatr ve "Qaz ixrac" idarasinin Siyaseti .
Cavab: "Qaz ixrac" idaresinin esas missiyasr milli qanunvericilik ve beynelxalq
standartlarrn teleblerine uy$un olaraq tebii qaz hecmlerinin semereli idare olunmast,
elece de onun daxili ve xarici bazarlarda sattgtnl temin etmek Ugiin neql sistemleri ile
enerji dehlizins 6tUrUlmesi izre mUvafiq normativ qaydalara uy$un texniki, texnoloji,
13
metroloji ve kommersiya emeliyyatlannrn aparrlmasrndan ibaretdir.
Xett baxlctstntn pege telimatr esesen beg bendden: Umumi mUddealar; esas vezife ve
funksiyalan; hUquqlart; mesuliyyeti, ixstisas telebleri.
Sual 2: Boru kemerlerinin mtihafize zonasl nedir?
Cavab: Boru kemederinin, gekilme terzinden asrh olmayaraq, istismartna normal gerait
yaratmaq ve zedelenme hallannrn qargrsrnt almaq meqsedi ile mUhafize zonast teyin
edilir.
-Boru kemerleri xetti boyunca, onun orta oxundan her terefe gerti xetlede 50 m kegen
torpaq sahesimUhafize zonasr UgUn ayrrlmalrdrr. Kend teserrUfatr UgUn yararlt olan torpaq
sahelerinden kegen, boru kemerleri xetti boyunca onun orta oxundan her terefe gerti
xetlerle 25 metrden kegen torpaq sahesi mUhafize zonasr UgUn ayrrlmaltdtr;
-Qoxlu sayda qangtq boru kemerleri boyunca, kenar kemerlerin orta oxundan her terefe,
gerti xetlerle 50 metrden kegen torpaq sahesi mUhafize zonasr UgUn ayrtlmaltdtr.
Kend teserrUfatr UgUn aynlmrg torpaq sahelerinden kegen goxsaylr qangtq boru kemerleri
xetti boyunca, onun kenar kemerinin orta oxundan her terefe, gerti xetlerle 25 metrden
kegen torpaq sahesi mUhafize zonast UgUn aynlmalldlr;
-Boru kemerlarinin sualtr kegidleri xetti boyunca su sethinden onun dibine qeder olan
mekanda, paralel mUsteviler arasrnda, kenar xettin orta oxundan har terefe 100 m
mUhafize zonasr aynltr;
-Kondensatrn saxlanmasr, qazdan ayrrlmasr UgUn tutumlartn, neft ve neft mahsullartntn,
kondensatlarrnrn, srxrlmrg qarrgrqlarrn qeza veziyyetinde axtdtlmast UgUn torpaq
anbarlarrnrn ehatesinde gdsterilen obyektlerin erazisinin serhedlerinden her tarefe 50 m
olmaqla qapah xetle hUdudlanmrg torpaq sahesi geklinde olmaltdtr;
-Bag ve arahq sorulub vurulma ve doldurma nasos stansiyalannrn, gen parklartntn,
kompressor vo qazpaylayrcr stansiyalann, qaz mesreflerinin olgUldUyU qovgaqlann,
doldurma ve qebuletme kdrpUlerinin, yeraltr qazsaxlama stansiyalartntn neft ve neft
mehsullarrnln qrzdrnlmasr menteqelerinin ehatesinde g6sterilen obyektlerin
serhedlerinden her terefe 100 m olmaqla qapah xetle hUdudlanmrg torpaq sahasi geklinda
olmalrdrr.
Sual 3: iggilerin yan$rn tshlilkesizliyi iizra vezifeleri neden ibaretdir?
Cavab: MUessise ve tegkilatlarda gahgan her bir iggi mUeyyen edilmig yan$tn
tehlUkesizliyi qaydalanna ciddi emel etmeli ve yan$rna sabab ola bilecek hereketlere yol
vermemelidir.
Her bir iggi yan$ln tehlUkesizliyi qaydalannrn pozulmasrna vo ya yan$tnsondUrme
avadanllqlanndan dUzgUn istifade edi[memesi hallarrna rast gelerse, derhal bu barede
obyektde yan$rn tehlUkesizliyi Uzre mesul goxso melumat vermelidir.
Sual 4:Partlayrg, partlayg-yan$rn ve yan$rn tehltikeli istehsalat sahelerinds odlu
iglar giiniin hansr vaxfinda ve kimler terefinden yerine yetirile biler?
Cavab: Partlaylg, partlayrg-yan$rn ve yan$rn tehlUkeli istehsalat sahelerinde odlu igler
yalnzgUndUz vaxtr apanlmalrdrr ve bu iglerin icrasr xUsusi pege hazrrlt$t kegmig, imtahan
vermig, mUvafiq ixtisas vesiqesi olan gexsler terefindan yerine yetirilmelidir. Odlu igler
yanar konstruksiyalarrn yaxrnlr$rnda aparrlarsa, onlar yanmayan materiallarla mUhafize
olunmahdrr. Odlu igler baglayana qeder hemin yerde diger bUtUn igler dayandtrtlmalt,
birbaga igle meggul olmayan iggiler eraziden uzaqlagdtnlmaltdtr.
Sual 5: Stini nsfesalma iisullan hansllardlr?
Cavab: Zerergaken nefes almadrqda ona sUninefes verilir. Daha effektlive ekser hallarda
mUnasib sayrlan sUni nefesvermo Usulu "a$tzdan-altza" ve "a$tzdan-buruna" hava
verilmesidir. Zerergekene sUni nefesalma ("a$rzdan-a$tza") aga$rdakr qayda 0zre apartlr:
zerergakeni kUrekleri altrna bUkUlmUg paltar qoyularaq arxast Uste uzadtltr, onu slxan
paltarlarr kenarlagdtrmaq ve bagrn arxaya eymek laztmdtr ki, dili qlrtlaq yolunu
L4
baglamasrn ; zerergekenin burun degiklerini trxayrb (barmaqla kip qapamaq), derinden
nefes alaraq 6z a\ztnra tenzrfrn UstUnden onun a}zrna kip srxaraq sinesi qalxana qeder
$UclU nefes vemek lazrmdrr; ozUnUzUn bUtUn ehtiyat nefesiniziverenden sonra derinden
nefes ahn; Zerergekenin alt genesi yaralandrqda ve yaxud geneleri kip qapandt$da
"a$rzdan-buruna" sUni nefesverme Usulundan istifade olunur. Zerergeken nefesalmant
dayandrrsa, sUni nefesalma emeliyyatr yeniden baglanrr. Zerergeken 6zUne gelib normal
nefes almaSa bagladrqdan sonra ona maye (gay ve ya su) vermek laztmdtr

Bilet. Ne15.
Sual 1: Xett baxrcrsrnrn pege tetimatr ve "Qaz ixrac" idaresinin Siyaseti .
Cavab:
Sual 2: Tehliikesiz istismar etmek meqsedile tezyiq altrnda igleyen qablarrn
Uzerinde hansr cihaz ve qurSular quragdtnlmalldlr?
Cavab: Baglayrcr ve ya ba$layrcr-tenzimleyici (armatur) avadanltq- Seviyye 6lgen-
Qoruyucu qur$u (klapan) - Temperatur olgen cihaz - Tezyiq 6lgen cihaz
Sual 3: Kend teserriifatr tigiin yararh olan torpaq sahelerinde boru kemerlarinin
miihafize zonasrnr nece taskil edilmelidir?
Cavab: Kend teserrUfatr UgUn yararh olan torpaq sahelerinden kegen, boru kemerlarixetti
boyunca onun orta oxundan har terefe gerti xetlerle 25 metrden kegen torpaq sahesi
mUhafize zonasrnr tegkil etmelidir.
Sual 4: MQK-nln avtomobil yollanndan kegidlerinin yoxlanrlmasr proseduru
necedir?
Gavab: MQK-nrn bUtUn dereceli avtomobil yollanndan kegidleri ilde bir defedan az
olmayaraq yoxlanrlmah, sorucu gamdan g6tUrUlmUg hava nUmunesinin analizi
aparrlmahdrr
Sual 5: Giinvurma zamanr ilk tibbi yardlm nece olmaltdlr?
Cavab: GUnvurmaya bagrn agrq hissesine gUn gUasrnrn davamlr tesiri neticesinde beyin
iginin pozulmasrdlr. Olametleri: Baga$nsr, sUstlUk, qaytarma. A$rr formada koma.
YUngUl derece: Olametleri - Umumi zeiflik, baga$rrsr, Urekbulanma, nebzin ve
nefesalmanrn tezlegmesi ve bebeyin geniglenmesi.Tedbirlsr: xesteni hemin eraziden
grxarmaq ve ilkin yardtm gdstermeli.
Orta derece: Olametleri- keskin gUcsUzlUk, Urekbulanma vo qusma ile mUgahide olunan
baga$rrsr, qulaq batmasr, hereketlerde inamsrzlrq, laxlayan yerig, zamanh ozUndengetme
hah, nebz vo nofosalmanrn sUretlenmesi ve beden temperaturunun 39-40 deraceye
qeder qalxmasl. Serinlegdirici su ve yagrl gaylardan tez-tez igmeli; istinin pik saatlarrnda
gunbg altrnda iglememeli;. Osasen yUngUl suplar, a$artr mehsullan, ayran ve adi sulara
UstunfUk vermek; Meyve ve terevezlar yemek; GUnvurma zamam ilk yardtmt aga$tdakt
kimi yerine yetirmek lazrmdrr: Zerergekeni kolgeya aparmaq ve baga soyuq kompres
etmek lazrmdrr. Agrr formalarda sUni nefesverme de verile biler. Zerergekeni hemin
sahedan uzaqlagdrrmah; Nagatrr spirtini tanzifa vuraraq iynetmeli; Ust geyimini
soyundurmalr; UzUna soyuq su gilemeli, ddgUne yag desmal qoymalr; Bagrna soyuq
su butulkasr qoymalt; Yellemeli, Tecili yardtm ga$trmalt.
Bilet. Ne16
Sual 1: Xett baxtclslnrn pegs telimatr ve 'oQaz ixrac" idaresinin Siyaseti .

Cavab:
Sual 2: Orazinin partlayrg-yan$rn tehliikeli zonalart nege yere b<iltiniir?
Cavab: Orazinin partlaylg-yan$rn tehlUkeli zonalart 3 yerr bolUnUr:"Stftrtnct Zona" -
partlayrg tehlUkeh qangr$rn daima vo ya uzun mUddet oldu$u sahe (kompressor
stansiyasr);"Zona l" -partlayrg tehlUkeh qarrgr$rn mdvcudlu$u ehtimal olunan sahe
15
 -
(texnoloji hisse);"Zona ll" normal ig rejiminda agrq meydanga ve otaqlarda partlaytq
tehlUkeh qarrgr$rn olmadr$l sahe (operator ota$t ve a$aclar ekilen sahe)
Sual 3: Elektrik avadanh$rnda yan$rnrn siindtiriilmesi iigiin ne etmek lazrmdlr?
Cavab: Yanglnrn s6ndUrUlmesinden ewel gerginlik altrnda olan elektrik avadanll$t
derhal dovreden agllmahdrr. Oger avadanhsr d6vreden derhal agmaq mUmk0n deyilse,
sdndUrUlmesi UgUn karbon qazh ve tozlu odsdndUrenlerden,quru qumdan ve azbest
6rtUkden istifade olunmahdrr. Diger odsdndUren vasitelerin tetbiqi qada$andtr. Gerginlik
altrnda olan yanan elektrik avadanhqlarrnrn s6ndUrUlmesinde igtirak eden gexsler saz vo
yoxlanmrg ferdi izolaedici elektrik qoruyucu vasitalerde iglemelidirler (dielektrik alcekler,
rezin gekmeler). Bu zaman avadanh$rn ceroyan altrnda olan hissalerinin odsdndUrenin
govdasine ve ya geniglenen borucu$una toxunmaslna yol vermek olmaz.
Sual 4: Kend teserriifatl iigiin yararh olan torpaq sahelerinds boru kemerlerinin
miihafize zonasrnt nece tagkil edilmelidir?
Cavab: Kend teserrUfatl UgUn yararlr olan torpaq sahelerinden kegen, boru kemerlerixetti
boyunca onun orta oxundan her terefe gerti xetlerle 25 metrden kegan torpaq sahesi
mUhafize zonasrnr tegkil etmelidir.
Sual 5: Elektrik cereyantndan zedelenmig goxso ilk tibbi yardtm.
Cavab: Elektrik cerayanrnrn insan orqanizmina tesiri neticesinda termiki yantq hUgun
itirilmesi, nefesin kesilmesi, ani 6lUm vo ya olUm hallan ba9 vere biler. Elektrik
cereyantndan zedelenmo hem aga$r ,hem de yuxan gerginliklerde bag vere biler. insan
orqanizminden kegen 0,05 A gUcUnde coroyan qoxulu, 0,1 A ise oldUrUcU tesire malikdir.
Elektrik corayantnrn insana tesirinin neticasi hamin gexsin gerginlik altlnda qalmast
mUddetindon ve ona gosterilen ilkin tibbi yardrmdan astltdrr. Bu tedbirler ne qeder tez ve
dUzgUn apanlarsa, bir o qeder de effektli olar. Elektrik cerayant ile zadelenme zamanl
ilkin olaraq zerergekan elektrik corayanrtesirinden azad edildilmelidir. Zedelenme termiki
yanrqlarla mUgahide olunarsa I dereceliyanrq zamant yanan yere yanmaya qargt mazva
ya vazalin lll ve lV dereceli yanrqlar zamam yanan yere sterlize edilmig sar$t qoymaq
tazlmdrr. Zedelenme nefssin kesilmasi ile mUgahide olunmugsa tacilitibbiyardtm gelene
qeder zerergekene sUni nefas verilmelidir. Elektrik corayant ile zedelenme zamanl
zerergekeni torpa$a basdrrmaq olmaz. Bu zaman d69 qafesi stxtllr, nefes alma a$trlagtr
ve orqanizm so'u'ur
Biret. Ns17
Sual 1: Xett baxlctsrntn pege telimatr vo "Qaz ixrac" idaresinin Siyaseti .
Cavab:
Sual 2: MQK obyektlerini istismar eden miiesiseler boru kemerlerinin texniki
uaziyyetinde nelare nezaret etmelidir?
Gavab: -qaz kemerlerinin rabite ve elektirik OtUrUcU xetlerinin, diger xetti qovgaqlartn va
qur$ularrn texniki tehlUkasizlik teleblerine cavab vermesine ;
-qaz srzmasrnln yaranmaslna;
-xetti hissesinin trasrnda ferqlendirici niganlarrn olmasrna vo vtziyyetine;
-rrlt U hafize zonalart nda igleri n apa rt lmas na ;
t

-MQK-nin mUhafize zonasrnda, hemginin yagayrg mentaqeleri, yollar, bina ve qur$ulara

qeder normativ mesafelerle mehdudlagdrrrlan zolaqlarda icazesiz iglerin aparllmastna
va agkar edilmesine;
-mUhafize zonalarrnda kegirilmig yoxlamadan sonra deyigikliklerin olmastna nezaretin
heyata kegirilmesine
Sual 3: Boru kemerlerinin mUhafize zonasl nedir?
Cavab: Boru kemerlerinin, gekilme terzinden asth olmayaraq, istismartna normal gerait
yaratmaq ve zedelenme hallanntn qargtsrnr almaq meqsedi ile mUhafize zonasl teyin
edilir.
16
-Boru kemerleri xatti boyunca, onun orta oxundan her terefe gerti xetlerle 50 m kegen
torpaq sahesimUhafize zonasr UgUn aynlmahdrr. Kend teserrUfatr UgUn yararh olan torpaq
sahelerinden kegen, boru kemerleri xetti boyunca onun orta oxundan her terefe gerti
xetlerle 25 metrden kegen torpaq sahesi mUhafize zonasr UgUn ayrrlmalrdrr;
-Qoxlu sayda qangrq boru kemerleri boyunca, kenar kemerlerin orta oxundan her terefe,
gerti xetlerle 50 metrden kegen torpaq sahesi mUhafize zonasr UgUn ayrrlmahdrr.
Kend teserrUfatr UgUn ayrrlmrg torpaq sahelerinden kegen goxsaylr qangrq boru kemerleri
xetti boyunca, onun kenar kemerinin orta oxundan har terafe, gerti xetlerle 25 metrden
kegen torpaq sahesi mUhafize zonasr UgUn ayrrlmalrdrr;
-Boru kemerlerinin sualtr kegidleri xetti boyunca su sethinden onun dibine qeder olan
mekanda, paralel mUsteviler arasrnda, kenar xettin orta oxundan her terefe 100 m
mUhafize zonasr ayrrlrr;
-Kondensatrn saxlanmasr, qazdan aynlmasr UgUn tutumlann, neft ve neft mehsullarrnrn,
kondensatlarrnrn, srxrlmrg qangrqlarrn qeza veziyyetinde axrdrlmasr UgUn torpaq
anbarlarrnrn ehatesinde gdsterilen obyektlerin erazisinin serhedlerinden her terefe 50 m
olmaqla qapah xetle hUdudlanmrg torpaq sahesi gaklinda olmahdrr;
-Bag ve arahq sorulub vurulma ve doldurma nasos stansiyalannrn, gen parklannrn,
kompressor vo qazpaylayrcr stansiyalarrn, qaz mosroflerinin olgUldUyU qovgaqlartn,
doldurma ve qebuletme k6rpUlerinin, yeraltr qazsaxlama stansiyalannrn neft ve neft
mehsullarrnrn qrzdrrrlmasr menteqelerinin ehatesinde g6sterilen obyektlerin
serhedlerinden herterefe 100 m olmaqla qapah xetle hUdudlanmrg torpaq sahesi geklinde
olmalrdrr.
Sual 4: Tehliikesiz istismar etmek meqsedile tezyiq altrnda igleyen qablann
tizerinde hansr cihaz ve qur$ular quragdrrrlmahdrr?
Cavab: Ba$layrcr vo ya ba$layrcr-tenzimleyici (armatur) avadanlrq- Seviyye olgen-
Qoruyuc.u qur$u (klapan) - Temperatur olgen cihaz - Tezyiq 6lgen cihaz
Sual 5: Ureyin dayanmasr zamanr ilk tibbiyardrm nece olmahdrr?
Cavab: Oger zerergekenin tekce nefesi deyil, hem de yuxu arteriyasr nebzi dayanmtgsa,
bu zaman yalnz sUni nefes vermekle ilk tibbi yardrm gostermek kifayet deyil, bele ki,
oksigenin miqdarrnrn azlr$rndan onun di$er orqanlarrna ve toxumalarrna dtUrUlmesi
mUmkUn deyil. Bela hallarda qan dovranrnrn sUni yolla berpa edilmesi UgUn Ureyin zahiri
masaj etdirilmesi vacibdir. Bunun UgUn berk seth Uzerinde arxasr Uste uzatmaq lazrmdtr.
Zerergekenin yan terefinde dizleri Uzerinde oturaraq onun doS qefasinin aga$t
qurtaraca$rnr el ila taprb, iki barmaq yuxan ovucunu dUz bucaq altrnda yerlegdirilmelidir.
Bu zaman barmaqlar dog qefesine tqxunmamahdrr. G6vdemizin a$rrh$rnrn komeyi ile
ritmik tekanh taziqler edin. Tezyiqler arasrndakr vaxt 0,5 saniye olmahdrr. Her bir
tazyiqden sonra qollarrnrzr bogaldrn, lakin zerergekenin dog qefesinin Uzerinden
g6tUrmeyin. Bu zaman Urek dog qefesi ile onur$a sUtunu arasrnda srxrlaraq qan Urek
nahiyesinden diger toxumalara 6tUrUlerek qan ddvranr tenzimlenir.

Bilet. Ns18
Sual 1: Xatt baxrcrsrnrn pega telimatr vo "Qaz ixrac" idaresinin Siyaseti .
Gavab:
Sual 2: Yan$rn sdndilrme balonundan istifade ardlcllh$l necedir?
Cavab: Yan$rn gitinden yan$rn s6ndUrme balonun grxartmaq yan$rn oca$rna do$ru
hereket, mdhUrU qoparrb qoruyucu miligrxartmaq, lUleniyan$rna do$ru tuglamaq, destayi
basmaq.
Sual 3: Qaz kemsrlerinin xetti hisselerinde yerlagen kran meydangalanna qoyulan
telebler hansrlardlr?

t7
Cavab: Qaz kemerlerinin xetti hisselerinde yerlegen kran meydangalan hasar daxilinde
planlagdtnlmalt qrunt vo su basmalanndan mUhafiza olunmalr ve berk ortUkle (grnqrl ve
s.) ortUlmelidir.
Kran meydangalannrn etrafrnda 5 m-den az olmayan radiusda of bigilmeli 10 vr radiusda
ise torpaq gumlanmahdrr.
Kran meydangalarrna avtomobiller ve xUsusi texnika UgUn girig yollan nezerde tutulmafu,
kran meydangalarrna hasarlarrndakr girigler ba$lanmalr ve kilidlenmelidir.
Sual 4: Boru kemerlerinin miihafize zonasr nedir?
Gavab: Boru kemerlerinin, gekilme terzinden asrh olmayaraq, istismanna normal gerait
yaratmaq ve zedelenme hallannrn qargrsrnr almaq meqsedi ile mUhatize zonag teyin
edilir.
-Boru kemerleri xetti boyunca, onun orta oxundan her terefe gerti xatlerle 50 m kegen
torpaq sahesimUhafize zonasr UgUn ayrrlmalrdrr. Kend teserrUfatr UgUn yararlr olan torpaq
sahelerinden kegen, boru kemerleri xetti boyunca onun orta oxundan her terefe gerti
xetlerle 25 metrden kegen torpaq sahesi mUhafize zonasr UgUn aynlmahdrr;
-Qoxlu sayda qangrq boru kemerleri boyunca, kenar kemerlerin orta oxundan her tarafe,
gerti xetlerle 50 metrden kegen torpaq sahesi mUhafize zonasr UgUn aynlmalrdrr.
Kend teserrUfatr UgUn ayrrlmrg torpaq sahelerinden kegen goxsaylr qangrq boru kemerleri
xetti boyunca, onun kenar kemerinin orta oxundan her terefe, gerti xatlerle 25 metrden
kegen torpaq sahesi mUhafize zonasr UgUn ayrrlmahdrr;
-Boru kemerlerinin sualtr kegidleri xetti boyunca su sethinden onun dibine qedar olan
mekanda, paralel mUsteviler arasrnda, kenar xettin orta oxundan her terefa 100 m
mUhafize zonasr ayrrlrr;
-Kondensatrn saxlanmasr, qazdan ayrrlmasr UgUn tutumlarrn, neft ve neft mehsullarrnrn,
kondensatlarrnrn, srxrlmrg qarrgrqlarrn qaza veziyyetinde axrdrlmasr UgUn torpaq
anbarlarrnrn ehatesinde gosterilen obyektlerin erazisinin serhedlerinden her terefe 50 m
olmaqla qapalr xetle hUdudlanmrg torpaq sahesi geklinde olmalrdrr;
-Bag ve arahq sorulub vurulma ve doldurma nasos stansiyalannrn, gen parklartntn,
kompressor vo qazpaylayrcr stansiyalarrn, qaz mosroflarinin olgUldUyU qovgaqlarrn,
doldurma ve qebuletme korpUlerinin, yeraltr qazsaxlama stansiyalarrnrn neft ve neft
mehsullarrnrn qrzdrrrlmasr menteqelerinin ehatesinde gdsterilen obyektlerin
serhadlerinden herterefe 100 m olmaqla qapah xetle hUdudlanmrg torpaq sahesigeklinde
olmahdrr.

Sual S:Yanrqlar zamanr ilk tibbi yardrm nece olmahdrr?

€avab : YUngUl vo ya sahesi gox da genig olmayan yanrqlar zamat ilk tibbi yardtmt
zedalenmig sahenin soyudulmasrndan baglayrrlar. Bu derinin soyumasrna, a$rrnrn kegib
getmesine ve yanr$rn derinin daha derin qatlarrna yayrlmasrnrn qargrsrnr alrr. Bu zaman
buzdan istifads etmek olmaz, bu travmanr artrra biler!Yanan saheye ya$, ya$lr melhemler
ve diger bu tipli antiseptikleri sUrtmek olmaz. GUcIU ve sahesi xeyli dereceda genig olan
yanrqlar zamant zerergakeni temiz d6geka$r ile bUrUmek, a$nkasici dermanlar vermek,
duz qatllmrg su igirtmek ve derhal xestexanaya gatdrrmaq lazrmdrr. Oger zerergeken
gexsde gok baglanarsa, ona igmeye maye vemek olmaz! GUcIU yantqlar
zamanr dozUlmez a$rrlar yarandr$r UgUn, a$n gokunun qargrsrnr almaq meqsedi ile,
a$nkasici dermanlarrn verilmesi gox vacibdir. Deri su ile soyudulandan sonra yantq
sahesinisterilbint, temiz, yumgaq, teze UtUlenmig parga ile sarrmaq lazrmdrr. Bintispirtde
vo ya araqda isladmaq olar, onlar a$nkesici tesir gosterir ve bezi hallarda suluqlartn
emele gelmesinin qarglslnr ahr. Kimyevi yanrqlar termiki yanrqlara nisbeten az rast
gelinir. Onlar turgularrn, qelevilerin, a$rr metal duzlarrnrn ve diger kimyevi maddelerin
tesirinden emele gelir. Zedelenmenin bu novUnde qrsa mUddet erzinde toxuma
18
huceyrelerinin tamh$rnrn pozulmasr ve dlmesi mugahide edilir. Bu yardlmrn duzgun
g6stjrilmesi ve y"rd'm edenin zedelenmemesi ugun vacibdir. Zerergekenin paltart
[imyevi maddeye bulagrbsa, onu tez grxarmaq laztmdtr; Kimyevi maddeni deri sethinden
temjzlemek; Darini bir saat erzinde axar su ile yumaq lazrmdtr;

Bilet Ne19
Sual 1: Xett baxlcrstnln pege telimatr ve "Qaz ixrac" idaresinin Siyaseti .
Gavab:
Sual 2: Qaz tehliikeli iglere kimler buraxtllr?
Gavab: MUhendis texniti iggiler ve fahleler qaz tehlUkeli iglerin yerine yetirilmesine
tehlukesizlik texnikastnl ve qaydalarrnr,qaz tehlUkeli iglerin apartlmasr texnologiyaslnt
6yrenerek imtahan verdikden, qaz tehlUkeli iglerin apartlmasr UgUn tecrUba kegdikden,
xiisusi muhafize vasitelerinden istifade etmeyiva hekime qeder ilk tibbiyardrm gostermek
qavdalartnt dyrenendon sonra buraxrla biler'
dual 3: issilirin yangln tehliikesizliyi iizre vezifeleri neden ibaretdir?
Cavab: MUassise G tegkilatlarda gahgan her bir iggi mUayyen edilmig yan$tn
yol
tehlUkesizliyi qaydalanna ciddi amel etmeii ve yan$rna sebeb ola bilecek hereketlere
vermemelidir. Her bir iggi yan$rn tehlUkesizliyi qaydalarlntn pozulmastna va ya
yangrnsondUrme avadanliqlarindin dUzgUn istifade edilmemesi hallarrna rast gelerse,
derhal bu barede obyektde yangrn tehlUkesizliyi Uzra mesul goxso melumat vermelidir.
Sual 4:Fehla ve quliuqgularla kegirilen emeyin milhafizesi ve tehltikesizlik texnikasl
[izre tslim atozxasselerine ve vaxttna g6re hansl n6vlere biiltiniir?
Cavab: Girig vo ig yerinde. i9 yerinde telimat da 6z novbesinde ilkin, vaxtagtrt,
-oirOatelit
novbedenkenar vo olur. . Girig telimatr ige qebul olunan bUttln fehle ve
qulluqgulara, onlarrn tehsilinden, ixtisastndan, ig stajrndan astll olmayaraq tehlUkesizlik
texnikasr xidmeti iggilari vo ya muessisenin bu vezife tapglrrlmrg muhendis texniki iggisi
terefinden kegirilir.-ig yerinde telimat - ige gotUrUlen, bir igden diger ve,Ia diger xasseli
i9
yerinde
sahesine gon-derilen Outun fehle ve qulluqgulara kegirilir. ilkin talimat fehlelere i9
serbest ige buraxrlmazdan ewel kegirilen ielimatdrr, igin xUsusiyyetindan asrll olaraq bir
nege novbe erzinde kegirilir. Vaxtagirr talimat rubde bir defe kegirilen telimatdtr, 3 aydan
bir iglerin tehlUkesiz apanlmasr UgUn kegirilir. NOvbadenkenar telimatr istehsalat
zeruriyyeti ile alaqedar kegirilen teiimatdrr. Osasen istehsalat prossesi deyigdikde'
avadanlqlar, qurgular yenileri ile evez olunduqda vo ya onlartn tekmillegdirilmesi
neticesind" g"raiti deyigdikde kegirilir. Birdefelik telimat iggiler vezifesine aid
"r"k- iglari yerini yetirmek va ya yuksek dereceda tehlukeli geraitda iglemek
olmayan birdefelik
tapgrrrq aldrqda kegirilir'
-=!rgUn
b';il S: Huqun itirilmeii hallannln elametleri hansrlardlr ve ilk tibbi yardtm nece
olmaltdtr?
Cavab : Orientasiyanrn itirilmasi, a$riya qargr reaksiyantn olmamasl, Otrafda olan
qrcrqlandrrrcrlara reaksiyanrn olmamasl, Otrafdakrlar ile mentiqi mUbadilesinin
olmamast,Yuxu veziyyeti, Hugun itmesina koma veziyyeti de daxildir'
Lazrmdrr: "Tecili yard'r;' ga!'rmaq, zerergeken goxs hugunu itirdikde onu temiz hava
kemer
axrnr ile tamin etm'ek, rahainSfes almasrnr getinlegdiren geyimlerden (boOazltqlar
ve s.) azad etmek. UzUne su gilemek ve nagatrr spirti iyletdirmek laztmdtr. Nefesalma
kesildikde zerergekene tecili olaraq sUni nefes vermek laztmdlr.

19
 Cavab: BUtun tezyiqli qaz kemerlerinde kipliyiyn yoxlanrlmasr beg ilden bir defeden az
olmayaraq
Sual 3:Magistral Qaz Kemerlerinin obyekt va tikililerinin yerlegdiyi erazide
tehhikesizlik tedbirleri neca heyata kegirilir?
Gavab: MQK-larinin obyekt ve tikililadnin yerlegdiyi erazi geperlenmelidir. Hasarrn
hUndurlUyU 2,2m-den az olmamalt ve saz ve-ziyyeide saxlanrlmahdrr.
Hasarrn giriginde
obyektin hanst mUessiseye, bdlmaye aid olmast vo magistral qaz kemerlarinin
istismarr nda teh ukesizl ik qaydalarr na dair yazlar qeyd olu n maild r.
I
r

Sual 4: lggilera kegirilan telimat xiisusiyyetina'va vaxtrna gcire nege cgr olur va
hansllardtr?
Cavab : iki cur telimat var:
l.Girig telimatr . 2. iS yerinde telimat
lg yerinde telimat ise aga$rdakrlardan ibaretdir:
- itt<in telimat, vaxtagrrr telimat, novbadenkenar telimatr, birdefelik telimat
Gifig telimatr ige qebul olunan butun fehle ve qulluqgulara, onlarrn tehsilinden,
ixtisasrndan, ig stajtndan asrlr olmayaraq tehlUkesizlik texnikasr xidmeti iggileri ve ya
mUessisenin bu vezife tapgrrrlmlg mUhendis texniki iggisi terefinden kegirilir.
-bir
i9 yerinde telimat - ige gotUrUlen, igden diger u" y" dig"r xasseli i9 sahesine gondarilen
bUtUn fehle ve qulluqgulara kegirilir.
llkin telimat fehlelera i9 yerinde serbest ige buraxllmazdan evvel kegirilan
telimatdrr, igin
xususiyyetinden asrlr olaraq bir nege novbe erzinde kegirilir.
Vaxtagrrt talimat rubde bir defe kegirilen telimatdrr, 3 aydan bir iglerin tehlukesiz
aparrlmast UgUn kegirilir.
Novbedenkenar telimatr istehsalat zeruriyyeti ile elaqedar kegirilan telimatdrr. Osasen
istehsalat prossesi deyigdikde, avadanlrqiar, qur$ular yenileri ile evez olunduqda
va ya
on lartn tekm il legd irilmesi neticesinde emek geraiti Oeyi$O ifOa kegiri lir.
Birdefelik telimat iggiler vezifesine aid olmayan birde-felik igleri yerine yetirmak
va ya
yuksek derecede tahlukeli geraitde iglemek ugun tapgrrrq aldqda
kegirilir.
sual 5: Elektrik careyanrndan zadalenmig gexse'iit< tiuui yardrm.
Cavab: Elektrik cerayantntn insan orqanizmine tesiri neticesinde termiki yanrq hugun
itirilmesi, nefesin kesilmesi, ani olUm vo ya olUm hallarr bag vero biler.
Elektrik
coroyanlndan zedelenme hem aga$r ,hem de yuxan gerginliklerOe Oag vera biler. insan
orqanizminden kegan 0,05 A gUcUnde coreyan qorxulu, Ol n ise oldUrUcU
tesire malikdir.
Elektrik corayanlntn insana tesirinin naticesi hamin gexsin gerginlik altrnda qalmasr
mUddetindon vo ona gosterilen ilkin tibbi yardrmdan asLlrdrr.Bu teOOirter ne qedei
tez ve
dUzgun apartlarsa, bir o qeder de effektli olar. Elektrik cerayanr ile zedelenme
zamanr
ilkin olaraq zerergeken elektrik cerayanrtesirinden azad edildilmelidir.Zedelanma
termiki
yanqlarla mugahide olunarsa I dereceli yanrq zamail yanan yero yanmaya qargr
mazva
ya vazalin lll va lV dereceli yantqlar zamail yanan yere sterlize edilmig sargr qoymaq
laztmdtr. Zadelenme nefesin kesilmesi ile mUgilaz,md,r.Zedelenme nefesin
kasilmesi ile
mUgahide olunmugsa tecili tibbi yardrm gelene qeder zerergakene sUni nefes
verilmelidir.
Efektrik corayanl ila zedelenmo zamanr ierergekenitorpagi basdrrmaq
olmaz. Bu zaman
dog qefesi srxrlrr,nefes alma a$rrlagrr ve orqanizm soyuyur

Tertib etdi:

Ti$-in mUhendisi :
SUleyman Ohmedov

20