Derece imtahanin biletleri cavablari

Bilet 1
1.vezife bircu----+
2.e-35 quyu cihazinin texniki xarakteristikasi ve olcu parametirleri---texniki
xarakteristikasi-I=200mA,U=100v,diametric-75mm,T=150c tezyiq-
100mPa,cekisi-120kl,zamer sureti qamma ile 400 qammasiz ikaile
2000dek. Uzunlugu 24m-25200mm).
Olcu parametirleri-(xususi muqavimeti 0.2-10 om qazma mehlulu olan
qazma quyularinda geofiziki tedqiqat YKZ,YK,QP,IK,QK
REZISTIMETR.ve xususi muqavimeti 10om dan cox olan qazma mehlullu
quyularda IK VE QK tedqiqat isleri aparmaq ucun nezerde
tutulmusdur.cihaz kedr,veber ve s geofiziki stansiyalarla 3 damarli geofiziki
kabel ile(1- ci damar YKZ,YK,IK,QK 2-ci damar bosdur 3-cu damar QP)
diametri 100-300 mm olan quyularda istifade olunur.
3.RK cihazlarinin novleri,qurulusu ve istifade etmekde meqsednedir---
NOVLERI (srk-73,RK-4,RK-8,KURA-2M,RK-89,RK-43,KSA-T7,RK-
5,KSA-T-12,INNK-7 ve s,QURULUSU(Qk ölçən cihazlar bir stintilyasiya
sayğacından elektron sxemdən.stasionar mənbəli RK zondları mənbə.
Mənbə ilə qəbuledici arasina (mənbədən çıxan şüaların birbaşa düşməməsi
üçün ) polad ekran, qurğuşun ekran, parafin (yüksək hidrogen tərkibli)
yerləşdirilir. İNNK cihazında neyton generator və elektron sxemdən
ibarətdir. ISTIFADE ETMEKDE MEQSED-(RK üsulları zamanı mühitdə
təbii və süni yaranmış radioaktiv sahələr öyrənilir.Bu sahələri öyrənərkən
süxurların təbii rad .süxurların qamma kv la və neytronlarla qarşılıqlı
əlaqəsi.süxurları adsorbsiya etmək xüsusiyyətləri təyin olunur.Bu
məsələlərin həllində istifadə olunanhissəciklərdən asılı olaraq RK üsullarını
2 qrupa ayırmaq mümkündür ϓ və n üsulları.Radioaktivlik təbii və süni
olur.Təbii radioaktivlik atomların nüvələrinin öz-özünə parçalanma
prosesinə deyilir.Bu pro də α β ϓ –kvantlar və bəzi elementar hissəciklər
əmələ gəlir.süni radi atomların nüvələrini elektron proton.neytron və s
hissəciklərlə bombardman etdikdə baş verir ve QK.QQK.NQK.NNK is
.NNKiü.İNNK parametirler olculur.istifade etmekde meqsed-
Messamelik,neft-qaz kontakti,ve neft qaz doyumlulugunun teyini-mehsuldar
lay intervalinin teyin olunmasi ve hemcinn qaliq neft qazin teyini.
4.meden geofizika hansi istiqametlerde tedqiqatlar aparilir.Quyuların geoloji
kəsilişlərinin öyrənilməsi, quyuların texniki vəziyyətlərinin öyrənilməsi,
yataqların işlənməsinə nəzarət, partlayış-atma işlərinin
aparılması.Radioaktiv olcu isleri,elektrik karotaj olcu isleri,Akustik karotaj
olcu isleri,Termometr olcu isleri,partlayis atma isleri.
5Medengeofiziki destelerde,sahelerde emek seraitinin veziyyetine(emeyin
muhavizesi meselelerine)kimlerin istiraki ile ve hansi muddetden bir
baxilir.bilavasite is rehberi hemkarlar ittifaqi qrup iscisi ile birlikde ayda iki
defeden az olmayaraq emek seraitinin veziyyeti ile bagli meseleleri fehle
yigincaqlarinda muzakire edir.
BILET 2
1.vezife borcu---
2.elektrik karotaj zondlari,FXM eyrileri ve interpritasiyada istifadesi.E-
35,EK-76.FXM EYRILERI INTERPROTASIYADA ISTIFADESI-Ferz
edek ki,muxtelifcinsli muhitde her hansi bir zond yerlesdirilib.bele muhid
bircinsli muhidden ferqlidir.eger zond iki veya daha cox muhidin
serheddinde yerlesibse xususi muqavimetin qiymeti muhitin hendesi
qurulusunan muhiti teskil eden suxurlardan ve baska amillerden asili
olur.xususi muqavimetin bele bir qiymetine FXM muqavimet deyilir.
3.AKV-1 cihazinin is prinsipi ve texniki xarakteristikasi.Is prinsipi- AKV1
3hissədən ibarətdir 1- maqnitstraksion şüalandirıci(maqnit sahədə
ferromaqnit(permaloy,yumuşaq polad) maadəyə təsir edilir onun ölçuləri
dəyişərək mühütdə elastiki dalğalar yaradır,2-pyozoeletrik qəbul edici
(kvars,seqnet duzu) qayıdan dalğaları qəbul edir.qəbul ediciyə dalğanı qəbul
etdikdə ,onda elektrik yüklənmə baş verir. sualanir-20mks ,tezlik-23khZ
Qəbul olunur 5khz-30khZ
TEXNIKI XARAKTERISTIKASI- • Tem 150.130 MPA.uzun 6470
mm.dia 73 mm.ç 94.3 jila.ç 94 kq.110 V.80 MAm
4.KSA-T7 quyu cihazinin texniki xarakteristikasi,olcu parametirleri. Temp
150C Təz 90 Mpa.uz 2m.dia 45 çəki 11 kq.
Qida 50V.350 mpa.OLCU PARAMETIRLERI-
(Qk,LM,Təzyiq,Tempratur,nəmlik,küyölçən ,debitomer)
5.deste reisi emek seraitinin veziyyetine nezaretin birinci merhelesini kimin
istiraki ile heyata kecirmelidir.destenin ictimai mufetdisi ile.
BILET 3
1.vezife borcu---

2.quyu potensiali.fiziki esaslari ve interpretasiyada istifadesi. QP də təbii

yaranmiş elektrik sahəsi öyrənilir. Quyuda və onun ətrafında müxtəlif fiziki
və kimyəvi proseslər baş verir.bunların nəticəsində EHQ ləri yaranir. Bu
təbii yaranmış el sahəsinin EHQ dir. Ona görədə usulada təbii öz özünə
yaranmış sahə üsulu deylir. Diffuziya və süzülmə prosesləri nəticəsində
yaranir. Məsaməliyin teyin olunmasinda isdifadə olunur.VAHIDI Mv dur.
3.medengeofizika hansi istiqametde isler aparir. • Quyuların geoloji
kəsəlişinin öyrənilməsi. Quyuların texniki vəziyyətinin öyrənilməsi.
Yataqların işlənməsinə nəzarət. Part-atma işlərinin aparılması
4.KSA-T12 quyu cihazinin texniki xarakteristikasi,olcu parametirleri. Dia-
43 mm.uzunluq-1572 mm.ceki-10 kq.U= 35V.I=150 mA.Tem-120 C.Təz-
80 Mpa. Dama 1.
Tem.təz.qk.lm.zenit.azimut.nəmlik .küy.Vlaqomer.axın yerinin
təyini.rasxodomer
5.idarenin her mertebesinde en azi nece eded odsonduren olmalidi.2 eded.
Bilet 4
1.vezife borcu----
2.yan karotaji,onun fiziki esaslari ve interpretasiyada istifadesi. Quyu
kəsilişinin standart EK ilə öyrənildiyi zaman quyuda elə bir şərait yaranirki
qradient yaxud potensial zondlarla cərəyan elktrodlarnin elektrik sahəsi
quyu daxilində paylanir və laylara keçə bilmir belə hallarda laylarin xususi
müqaviməti çox böyuk xəta ilə təyin oluna bilər.belə şəraitdə
yəni(Play/Pməh≥50)olduqda quyularda Yk üsulu tətbiq olunur.Yan karotaj
üsuluna eyni zamanda fokuslaşdırıcı.ekranlaşdırıcı elektrik karotajı da
deyilir.Fiziki mahiyyət ondan ibarətdir ki.A cərəyan elektrodundan çıxan
cərəyan qüvvə xətləri fokuslaşdırılıb laya doğru yönəldilir.Bunun
nəticəsində layın(süxurun)xüsusi müqaviməti böyük dəqiqliklə ölçülə bilər.
3.AK eyrilerinin interpratasiyada tetbiqi. • AK fiziki prinsipi quyuda
yaradilaraq qəbul edilən elastiki dalgaların kinematik və dinamik xüsusiy in
öyrən əsaslanır. Ak da yaranan el sah süx elas cisim kimi qəbul etmək olar.
Yəni sux el dalg təsiri nətic deformasiyaya məruz qalır.fizikadan
məlumdurki hər hansı 1cinsli mühitdə heyacanlandırıci qüvvənin təsiri nət
mühit in müx hissə i ardıcil olaraq defar olur. Bu def ardicil paylanmasına
elast dalga deylir.bu dalga pütün isdiq paylanır.
• Həl məsələlər.
• 1. Sementin qalxma hundurluyu təyini
• 2. Qoruyucu kəmər arxasında sementin olub olmamasının təyini.
• 3.sementdə kanal. Çatlarin kavernalarin olmasının təyini
• 4. Sementin kəmər və süxurlarla birləşmə dərəcəsini öyrənilməsi
• AK zamanı quyuda 1 neçə növ dalgalar yaranır. Uzuznuna və eninə
yayilan.əks olunan və s.Lakin sementləmə işlərinə nəzarətdə əsas rolu
kəmərdə yayılan sinan uzununa dalga oynayır. Bu dalgaya boru dalgası
deyilir

4.KSA-T QAZ quyu cihazinintexniki xarakteristikasi,olcu parametirleri. Dia

43 mm.uzunluq-1572 mm.10 kq.cər 35V.150 mA.Tem 120 C.Təz 80 Mpa.
Dama 1.
Tem.təz.qk.lm.zenit.azimut.nəmlik .küy.Vlaqomer.axın yerin
təyini.rasxodomer.rezistvimetr
5.Odsondurenin novleri ve istifade qaydalari.kopuklu,tozlu,karbonlu-aciq
alovdan en azi 4 metre arali durmaqla istifade olunmalidi.
BILET 5
1.vezife borcu.
2.E-35 quyu cihazinin olcu parametirleri ve texniki xarakteristikasi.
CAVAB-BILET 1-IN 2CI SUALI.
3.quyuda termometr ve termoanometr olcu isleri,fiziki esasi ve meqsedi.
Termo üsulu vasitəsilə quyu da temp paylanması öyrənilir.quyuda tempe
paylanmasi isə kəsilişdə olan süx in istilik xüsu asilidir.Term usulda 2 cür --
- təbii və süni istilik sahələri öyrənilir.Təbii ist sahəsində Yerin derin qat
gələn təbii stasionar sahələr öyrənilir. Bu sahələrin yaranma səbəbi Yerin
dərin qatlarında baş verən fiziki kimyəvi proseslər və istilik selinin
paylanmasıilə əlaqədardir.
Süni istilik sahəsi üsulunda laylarla quyu arasında baş verən
qeyristasionar istilik mübadiləsi prosesləri öyrənilir. Bu sahənin
xüsusuyətləri quyu və sux in istilik keçirmə xüsusiyyətindən asılıdır.Term
quyuda ölçü işlərinin əsas xüsu ti ondan ibarətdirki ölçünü termometri
quyuya endirərkən aparılır.bu ondan irəli gəlirki adətən quyuda istilik
tarazliqi yaranandan sonra temperatur ölçülür.Bu tarazlıqı pozmamaq üçün
ölçü termometri quyuya endirilerken aparılır. Məhz buna görədə elektrik
termometr in vericiləri quyu cihazinin aşağı hissəsində yerləşir.
Quyularda tep ölçü işlərində əsas məqsəd geotermik qradiyentin və
geotermik pillənin təyini.quyunun texniki vəziyyətinə nəzarət.sementin
qalxma hündürlüyünün təyinidir.
4.Karotaj kabeline olan texniki telebler hansilardir. Yüksək izolyasiya
müqaviməti, damarın az elektrik müqaviməti, böyük qırılma müqaviməti,
yüksək temperatur və təzyiqə dözümü, aşınma möhkəmliyi, damarların
elektrik simmetriyası
5.tehlukesizlik telebleri uzre biliyi qeyri kafi qiymetlendirilmis fehlenin
tekrar yoxlama zamani biliyi yeniden qeyri kafi qiymetlendirilerse hansi
tedbir gorulur.fehle isden azad olunur.
BILET 6
1.vezife borcu.
2.E-35 cihazinin qurulusu,olcu noqteleri ve texniki xarakteristikasi. E-35
quyu cihazı elastik zonddan.elastik zonda birləşdirilmiş elektron (QK İK)
hissədən ibarətdir.Tedesion 13 elektroddan 2 cərəyan(8-12) 10 ölçü
elektrodundan ibarətdir.
A0.4M.0.1N-14.45----N0.5M2.0A -11.75---- A2.0M0.5N -16.25 m----
.A4.0M0.5N -11.75 m----A8.0M1.0N-16.00 m----.N11.M0.5A-13.75 m----
A1.0M0.1N-15.05m-----BK 19.90 m----REZIS-19.45----QK-21.90----IK-
21.50----PS-13.50----PS(IK)-24.34
Dm 73 mm,uzunlugu 25.2 m,təzyiq 100 MPa,Tempratur
120C*,gərginlik 100 V- 200 mA, çəki 120 kq ,damarlar 3.,Ölçü mühüti su
və neft əsaslı quyu məhlulu. ölçü vahidi OMm ,mV.
3.radioaktiv karotaj,fiziki esaslari ve olcu parametirleri.
RK üsulları zamanı mühitdə təbii və süni yaranmış radioaktiv sahələr
öyrənilir.Bu sahələri öyrənərkən süxurların təbii rad .süxurların qamma kv
la və neytronlarla qarşılıqlı əlaqəsi.süxurları adsorbsiya etmək
xüsusiyyətləri təyin olunur.Bu məsələlərin həllində istifadə
olunanhissəciklərdən asılı olaraq RK üsullarını 2 qrupa ayırmaq
mümkündür ϓ və n üsulları.Radioaktivlik təbii və süni olur.Təbii
radioaktivlik atomların nüvələrinin öz-özünə parçalanma prosesinə
deyilir.Bu pro də α β ϓ –kvantlar və bəzi elementar hissəciklər əmələ
gəlir.süni radi atomların nüvələrini elektron proton.neytron və s
hissəciklərlə bombardman etdikdə baş verir.QK.QQK.NQK.NNK is
.NNKiü.İNNK.SQK.
4.kavernamer,profilomer novleri ve tetbiq saheleri.
NOVLERI - SKP-1 =150\100- ,SKPD3=180\120 ,SKP-NV = 100\ 100, k-
32
Kavernometriya üsulu ilə quyunun həqiqi diametri ölçülür.quyunun həqiqi
diametri çox vaxt quyu qazılan baltanın diametrindən fərqlənir.bunun səbəbi
kəsilişdə olan layların litologiyasıdır.Quyunun həqiqi diametrinin
öyrənilməsi bir çox məsələlərin həllində lazımdır.YKZ əyrilərinin
interpritasiyası.quyuda kəmərarxası fəzaya vurulan sement həcminin
hesablanması.müxtəlif karotaj nəticələrinin araşdırılması.
Müasir dövrdə is olunan kav əksəri 4 qoldan ibarətdir.bu qollar 2 bir-birinə
normal olan müstəvidə yerləşdirilir.kov qolları quyunu divarına xüsusi yay
vasitəsi ilə sıxılır.kav quyuda hər edərkən onun qolları quyunun diametrinin
ölçməyə imkan verir
Müxtəlif tipli kav ın əksəri verici (datçik)elektrik sxemi.qolların açılma
bloku və qoruyucu gövdə
5.odsondurennen istifade zamani onu alovdan nece metr arali tutmaq
lazimdir.4 metr
BILET 7
1.vezife borcu.
2.E-35 quyu cihazinin qurulusu ,olcu noqteleri ve texniki xarakteristikasi.
E-35 quyu cihazı elastik zonddan.elastik zonda birləşdirilmiş elektron (QK
İK) hissədən ibarətdir.Tedesion 13 elektroddan 3 cərəyan 10 ölçü
elektrodundan ibarətdir.
A0.4M.01N14.45--N0.5M2.0A 11.75-- A2.0M0.5N 16.25 m--
.A4.0M0.5N 11.75 m--.A8.0M1.0N16.00 m--.N11.M0.5A 13.75 m.--BK
19.90 m—REZIS.19.45—QK.21.90—IK.21.50. •
Dm 73 mm,uzunlugu 25.2 m,təzyiq 100 MPa,Tempratur
120C*,gərginlik 100 V- 200 mA, çəki 120 kq ,damarlar 3.,Ölçü mühüti su
və neft əsaslı quyu məhlulu. ölçü vahidi OMm ,mV.
3.termometr olcu islerinin aparilmasinda meqsed ve interpretasiyasi.
Quyularda ter ölçü işlərində əsas məqsəd geotermik qradiyentin və
geotermik pillənin təyini.Quyuda muxtelif karotaj usullari vasitesi ile teyin
olunan parametirlere quyu temperatoruna gore duzelisin edilmesi.Qoruyucu
kemer salinmis ve sementleme isleri aparilmis quyularda sement halqasi
seviyyesinin teyini.Qoruyucu kemer buraxilmis quyularda kemer arxasi
mayenin hereket istiqametinin teyini.Quyu kesilisinin texmini geoloji
oyrenilmesi.Qoruyucu kemerin sinmis(zedelenmis)yerlerinin teyini.
4.kedr stansiyasinin terkib hisseleri,proqram teminati.
Blok geofizika--B komutasiya ---Plotter---Qida bloku.
Proqram teminati- Cihaza lazmı cəyan və gərginlik vermək,quyu cihazının
qəbul etiyi informasiyanı emal edərək. Bizə başa düşəcəyimiz halda
çatdirmaqdır
5yoxlama zamani tehlukesiz telebleri uzre biliyi qeyri kafi
qiymetlendirilmis iscini sebest ise buraxmaq olarmi.olmaz
 BILET 8
1.vezife borcu.---
2.EK-76 I quyu cihazinin olcu parametirleri ve texniki
xarakteristikasi.YKZ,YK,QK,IK.T=150C,TEZYIQ=120Mpa,diametri=76m
m,cekisi=50kl,zam sur=2000(QK-siz) U=200-220V I=110-120Ma.
3.IK cihazlarinin novleri,fiziki esaslari,olcu vahidi ve interpretasiya
istifadesi.CIHAZIN NOVLERI- AIK-5M,E-35,EK-76.VAHIDI-Msim/m
Quyu qazlda neft,şirn su,hava ilə qazılır.ST.karataj müqavmət(100-500om)
böyük olduğu üçun səmərəli olmur.Çünki el.sahəsi quyuda paylanmır.Elk.-
maqnit sahəsinin yayılmasına təsir etmir.İK-da layların elek. Keçiricliyi
(mcm) ölçülür.İK-da generatordan şüalandırıcı makaraya yüksək (20-
100khz) tezlikli cərəyan verilir.O da özlüyündə elk.-maqnit sahəsi
yaradir.E.M.sahəi süxurda yayılan zaman xəyali süxur halqasında FUKO
cərəyanı yaranır.o da özlüyündə e.m. sahəsi yaradır.Quyuda 2 e.m. sahəsi
olur.Qəbuledici makara hər 2 e.m. sahəsini qəbul edərək , özündə EHQ
yaradır. Ş.M. –NİN yaratdığı EHQ xüsusi kompensasiya edici makara ilə
ləğv edilir.EFUKO faydalı sinal olub,süxurun elk. Keçiricliyi ilə düz
mütənasibdir. Gücləndirilib yer səthinə göndərilir.Fokuslaşdırıci
makaraların tətbiqi İK-nin tədqiqat radiusunu artırır.İK 2 hissədən
(sxem,makara) ibarətdir. ZOND - 4F1 1Ş.M.,1Q.M., 2ədəd FOKUS.M.
LZ-1m yF=yAGA+yBGB+yCGC---FƏRZ OLUNAN ELEK.
KEÇİRİCLİYİ G-həndəsi faktor e-EHQ e=k0(
yAGA+yBGB+yCGC)=k0yF K0-zond əmsalı
FIZIKI ESASLARI-- İnduksiya karotajı (İK) elektromaqnit karotajının
növlərindən biridir. O, quyularda İK zondunun cərəyan makarası ilə
yaradılmış burulğanlı cərəyanların dəyişən maqnit sahəsinin gərginliyinin
ölçülməsinə əsaslanır. Üsulun təyinatı adi qazıma məhlulu (cərəyan keçirən)
və elektrik cərəyanı keçirməyən qazıma məhlulu (neft əsaslı məhlul) ilə
doldurulmuş yaxud da hava, qaz vurulmuş quyularda süxurların elektrik
keçiriciliyini (xüsusi keçiriciliyini) öyrənməkdir. Bu məqsədlə istifadə
edilən quyu cihazı induksiya zondundan və elektron sxemlərindən ibarətdir.
Ən sadə halda İK zondu cərəyan və ölçü makaralarından (iki makaralı zond)
ibarət olur və makaralar bir-birindən müəyyən məsafədə qeyri-keçirici
material üzərində yerləşir. Makaralar arasındakı məsafə zondun uzunluğu
adlanır.
Cihazın elektron sxemi cərəyan makarasını sabit olaraq yüksək tezlikli (20-
80khs) dəyişən cərəyanla qidalandırmaqla yanaşı həm də ölçü
makarasındakı siqnalların gücləndirilməsini və çevrilməsini təmin edir.
Cərəyan makarasından axan yüksək tezlikli dəyişən cərəyanın yaratdığı
dəyişən ilkin maqnit sahəsi (H1) süxurlarda burulğanlı cərəyanlar (Fuko
cərəyanı) induksiya etdirir. Bu cərəyanlar öz növbəsində süxurlarda ikinci
dəyişən maqnit sahəsi (H2) yaradırlar.
Dəyişən maqnit sahələri (H1 və H2) qəbuledici makarada E1 və E2-dən
ibarət e.h.q. induksiya etdirirlər. Ölçü makarasındakı e.h.q. (E) ilkin (E1) və
ikinci (E2) elektromaqnit sahələrinin e.h.q.-ləri cəmindən ibarət olur. İkinci
maqnit sahəsi isə öz növbəsində aktiv (Ea) və reaktiv (Er) təşkiledicilərin
cəmini ifadə edir. Yəni:
E=E1+E2 və yaxud E=E1+Ea+Er
İlkin sahə ilə yaradılan E1 maneəedici olduğundan kompensasiya edilir.
Aktiv təşkiledicinin qiyməti cərəyan makarasından axan cərəyanla əks
fazada olur, reaktiv təşkiledici isə onu pi/2 qədər qabaqlayır.
Ea və Er-in qiymətləri mühitin elektrik keçiriciliyi, maqnit həssaslığı və
dielektrik keçiriciliyi ilə müəyyən edilir. Reaktiv təşkiledici süxurların
maqnit həssalığından asılı olur.
İK-da yalnız aktiv təşkiledici ölçülür ki, o, əsasən keçiricilikdən asılı olur və
yaxşı keçirici çökmə süxurlar haqqında mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Odur
ki, ölçü makarasındakı aktiv təşkiledici gücləndirilir və düzləndirildikdən
(çevrildikdən) sonra geofiziki kabel vasitəsi ilə yer səthinə göndərilərək
qeyd olunur.
Daş kömür və filiz yataqlarının tədqiqində hər iki təşkiledicilər (Ea və Er)
ölçülür.
Mühitlərin xüsusi elektrik keçiriciliyi ilə aktiv təşkiledici (Ea) arasında
mütənasiblik yalnız kiçik elektrik keçiriciliyində müşahidə olunur.
Cərəyanın tezliyi və keç artdıqda burulğanlı cərəyanların maqnit sahələrinin
qarşılıqlı təsiri ilə əlaqədar olaraq bu mütənasiblik pozulur. Təcrübədə bu
hal skin-effekti adlanır və p< 2 Omm olduqda özünü nəzərə çarpan dərəcədə
büruzə verir.
OLCU VAHIDI—Msim/m
4.RK cihazlarinin novleri,qurulusu,istifade olunan saygaclar. NOVLERI
(srk-73,RK-4,RK-8,KURA-2M,RK-89,RK-43,KSA-T7,RK-5,KSA-T-12 ve
s,QURULUSU(Qk ölçən cihazlar bir stintilyasiya sayğacından elektron
sxemdən.stasionar mənbəli RK zondları mənbə. Mənbə ilə qəbuledici
arasina (mənbədən çıxan şüaların birbaşa düşməməsi üçün ) polad ekran,
qurğuşun ekran, parafin (yüksək hidrogen tərkibli) yerləşdirilir. İNNK
cihazında neyton generator və elektron sxemdən ibarətdir.
ISTIFADE OLUNAN SAYGACLAR--Proporsional.stinsilyasiya .Heyger-
Müller.Boşaldıcı sayğaclar
5.hansi hallarda fehlelere birdefelik telimat kecirilir.onlarin vezifesine aid
olmayan birdefelikisleri yerine yetirerken.
Bilet 9
1.vezife borcu.
2.AIK-5m quyu cihazinin texniki xarakteristikasi,qurulusu ve olcu
parametirleri. U=30V,I=120Ma olcu par-IK
Uz 3.5 m. Ç 36 kq .dia 80 mm.təz 130 .150 C tem 1 damar.neft əsa quyu
məh.100 v.150 Ma. ol vah Ms.OM.AİK -5m cihazının iş prinspi
elektromaqnit sahəsinə əsaslandıöı üçün gövdəsi metal olmayan materialdan
hazırlanir.zondun daxilində şüalandırıcı və qəbuledici makaralar
yerləşdirilmişdir.
3.kavernemer,profilomer novleri,tetbiq saheleri.NOVLERI-- K-32,SKPD-
3,SKPD-1
TETBIQ SAHELERI---BILET 6-SUAL4
4.deffektomer(DIST-75)quyu cihazinin texniki xarakteristikasi,olcu
parametirleri.
Dia 73 mm.2 mərkəzləşdirici. Qalınlıq və diametr kalonda zedeler.kalonun
divarinin qalınlığı
5.Novbeden kenar telimatlandirmanin proqrami ilkin telimatlandirmanin
proqrami ile eynidirmi.Novbedenkenar telimatlandirmanin proqramini tertib
ederken ilkin telimatlandirmanin proqraminin yalniz novbeden kenar
telimatin kecirilmesi sebebiile baglihissesinden istifade edilir.
BILET 10
1.vezife borcu---
2.mikrokarotaj,novleri,olcuvahidi ve interprotasiyada istifadesi.
Quyularin EK tədqiqti zamanı belə 1 eytiyac yaranırki layların yuyulmuş
zonasının xüsusi müqaviməti və gil qabıgnın xüsusi müqavimətini bilmək
lazım gəlir. Bu paramerləri adi qradient və potensial zondla təyin etmək
olmur. Belə hallarda quyu kəsilişinin geo tədqiqatinda mikroqurgulardan
mikrozondlardan istifadə olunur. EK nin bu növünə mikro karotaj deylir.M
Karotajda radial isdiqamətdə tədqiqat zonasinin radiusu çox kiçik olur və
məhz ona görədə yuyulmuş zonanın və gil qabıgnın xüsusi müqavimətini
öyrənmək olur. Klassik MK qurğusunda zond çox kiçik uzunluqa malik olur
və elektrodlar nöqtəvi olaraq 1-1nə yaxin məsafədə götürülür. Bu
elektrodlar izoləedici matrialdan hazirlanmış (adətən rezindən)başmaq
üzərində yerləşdirilir. Elek diametri 10mm dir. Onlar latundan hazırlanır və
başmaqın elə yerləşdirilirki başmaqin və elek səthi eyni olur.Resor vasitəsilə
başmaqlar quyu divarina sixilir.izoləedici başmaq 3 əsas funksya daşiyir.
Elek onun üzərində yerləşdirilir.
• Başmaqin izoləedici matriali cərəyan elek cer qüv xət in quyuda(gil
məh)paylanmasına imkan vermir.bunula quyunun ölçü nəticələrinə tes
azaldır.
• Həll olunan məs. Yüksək keç malik olan lay fxm və bu lay qarşsinda
gil qab əmələ gəlmə əsasında seçilməsi.
• Layların qalin dəqiq təyin olunması
• Ölçülmüş fxm əsasında süx in məsaməliyinin təyin olunması
• MK gil məhlulunun duzluluqu təsir etmir
3.termometr olcu islerinin meqsedi fiziki esaslari.BILET 5 SUAL 3
4.karotaj qaldirici qurgularinin novleri,funksiyalari.MKS,ASEP-Quyu
cihazinin quyuya endirilib qaldirilmasi,cihazla stansiya arasinda elaqenin
yaradilmasi.
5.Novbedenkenar telimat ne vaxt kecirilir.vaxtinan asili olmayaraq
istehsalat zeruriyyeti yarandiqda.
Bilet 11
1.vezife borcu-----
2.qamma karotaj,onun fiziki esasi ve interpretasiyada istifadesi.
Qamma karotajla süxurların quyu kəsilişə boyu təbii radioaktivliyi
öyrənilir.Təbii radio üsulu ilə süx da uran və onun par zam alınan
izotopların miqdarı təy edr.Böyük radio k gillərə kiçik radi isə anhidridlərə
məxsusdur.Təcrübədə neft-və qaz yataqlarının kəsilşində ən yük rad ə gil və
gilli laylar.ən kiçik radi isə qum və qum daşı malikdir.tətqiqat radiusu 30-35
sm bərabərdir.QK üs ilə həll olun məs.
• Kəsiliş üzrə süxurların litologiyasıni öyrənmək
• Gilli layların seçilməsi
• Gilli kollektorların keyfiyyət və kəmiyyətcə gilliyinin təyini
• Quyu kəsilişinin korellyasiyası
QK NQK əyrisi ilə yazılır QP ilə müqaisə olunur.
3.quyuda sementleme keyfiyyetinin teyini(T,QQK,AKS)
Termoqramda əyrinin gedişinin kəskin dəyişməsi(artması)sementin qalxdığı
səviyyəni göstərir.Bu əyrinin gedişi sementin q kəmərin arxasında paylanma
key as deyil.yəni bu əyri sementdə olan çatları kanalları və kavernaları
göstərmir.
QQK sementlənməyə nəzarətdə sementlənmiş və sementlənməmiş
intervalların etibarlı təyini .quyu diametri ilə qor kəm diametrinin fərqindən
asılıdır.Bu fərqq nə qədər böyük olarsa interpritasiya etibarlı olar.Gil məh
sıxlığı 1.2 sementin sıx 1.9 olduqda və quyu ilə kəmərin diaları ar fərq ən
azı 50mm olarsa onda AK ya nisbətən QQK daha etibarlı nəticə verir
Sementlə kəmər arasındakı boşluqun qalınlığından asılı olmayaraq AK
həmin itervalda sementlənmənin aşağı keyfiyyətini göstərir.
(ƏLAVƏ) Quyuların sementlənməsİnə nəzarət

Quyular layihə dərinliyinə qədər qazıldıqdan sonra quyuya qoruyucu kəmər

buraxılır və quyu divarı ilə kəmər arxasındakı fəzaya sement vurulur.
Sement bərkidikdən sonra keçirici laylar quyu lüləsindən təcrid olunur.
Nəticədə məhsuldar layların sulaşmasının qarşısı alınır. Məhsuldar layların
pis izolyasiyası quyuların istismarını çətinləşdirir və yatağın işlənməsinin
səmərəliliyini aşağı salır.
Kəmərarxası fəzanın yüksək keyfiyyətlə sementlənməsi dedikdə
aşağıdakılar nəzərdə tutulur:
kəmərarxası fəzada sementin qalxma hündürlüyünün layihə hündürlüyünə
uyğun olması;
kəmərarxası fəzada sementin bərk halda olması;
kəmərarxası fəzada sementin bərabər paylanması;
sementin kəmər və süxurlara mükəmməl yapışması.
Kəmərarxası fəzanın sementlənmə keyfiyyətinə Termometr, Radioaktiv
izotoplar üsulu, γ-γ üsulu və Akustik karotaj sement ölçən üsulu ilə nəzarət
edilir.

18.1 termometriya üsulu

Bu üsulla kəmərarxası fəzada sementin qalxma hündürlüyü
müəyyənləşdirilir və kəmər arxası fəzada sementin olub-olmaması
aşkarlanır.
Termoqramda sementlənmiş intervallar dərinlik üzrə temperaturun ümumi
sabit artımı fonunda yüksək qiymətlərlə müşayət olunur. Sementlənmiş
intervallar qarşısında temperatur əyriləri bir qədər diferensasiya xarakterli
olurlar (şəkil 18.1).
Müxtəlif tip sementin bərkiməsi zamanı maksimal temperatur adətən 8-36
saat intervalında qeydə alınır. Ölçü işləri üçün optimal vaxt isə sement
vurulduqdan 24-30 saat sonrakı müddət hesab olunur.
Termoqramda kəməraxası fəzada sementin səviyyəsini istiliyin quyu
boyunca paylandığını nəzərə alaraq əyrinin kəskin dəyişdiyi nöqtədən 5-10
m aşağıda qeyd edirlər.
Sementlənmiş intervallarda temperatur əyrisinin diferensasiyası həm də
kəsilişin litologiyası və kavernalılığı ilə əlaqədar olur.
Adətən qumlu və karbonatlı süxurlar qarşısında kiçik temperatur
anomaliyaları, gilli süxurlarda isə böyük anomaliyalar qeyd olunur. Bu,
süxurların istilik müqavimətlərinin fərqliliyi ilə izah olunur. Bundan əlavə,
gilli süxurlar qarşısında yaranmış kavernalara sement dolduğundan bu effekt
daha da şiddətlənir.
Üsulun çatışmayan cəhətləri aşağıdakılardır:
sement vurulduqdan sonra ölçü işlərinin zamandan asılılığı (2 sutkadan
sonra ekzotermik effekt sona çatır);
böyük dərinliklərdə (2km-dən çox) yüksək temperaturlarda sementin
qalxma hündürlüyünün müəyyənləşdirilməsinin çətinliyi;
təkrar ölçülərin səmərəliliyinin aşağı olması (quyu lüləsində mayelərin
qarışması sayəsində temperatur anomaliyalarının hamarlaşması);
kəmərarxası fəzada sementin paylanma xarakterinin və onun süxur və
kəmərlə yapışma dərəcəsinin müəyyənləşdirilməsinin qeyri mümkünlüyü.

18.2 Radioaktiv izotoplar üsulu

Bu üsulla: 1) kəmərarxası fəzada sementin qalxma hündürlüyünü təyin
etmək, 2) kəmərarxası fəzada sementi aşkarlamaq və onun paylanma
xarakterini müəyyənləşdirmək, 3) sement daşlarındakı kanalları müəyyən
etmək mümkündür.
Kəmərarxası fəzada sementin varlığı və onun qalxma hündürlüyü təkrar
ölçülən QK əyrilərində γ aktivliyin artması ilə müəyyən olunur. Bu artım
sement məhluluna əlavə edilmiş radioaktiv izotoplar hesabına yaranır .
İnterpretasiya nəticələrinin düzgün olması üçün aktivləşdirilmiş sement
vurulmazdan əvvəl quyu sütunu boyunca ilkin (nəzarət) QK əyrisi qeyd
edilir.
Sementi aktivləşdirmək üçün adətən qısa ömürlü izotoplardan (60Co, 131J,
59Fe, 95Zr, 65Zn) istifadə edilir
Yalnız sementin qalxma hündürlüyünü təyin etmək lazım gəldikdə, sement
məhlulunun ancaq birinci hissəsi aktivləşdirilir.
4.MK-us quyu cihazinin texniki xarakteristikasi,olcu parametirleri.
• Tem 150 dərəcə tezyiq 120Mpa uzunluqu 2600mm diametri 73-89mm
çəkisi 70 kq qida mənbəyi 170v 200mA damari 3 sürəti 1000km/saat Açıq
lüləli su əsaslıməhlul QMZ PMZ YMZ kavernamer ölçür
5.fehlelere vaxtasiri telimati kim kecmelidir.bilavasite is rehberi.
BILET 12
1.vezife borcu-----
2.qradien ve potensial zond,lay qarsisinda eyrilerin muqayisesi.
QRADIENT ZON.CUT(eyni adli) elektrodlar arasindakimesafe tek
elektroddan cut elektrodlarin bir birine qeder olan
mesafedenkicikdir.mes;N0.5M2.0A
POTENSIAL ZOND.CUT elektrodlar arasinndaki mesafe tek elektroddan
yaxinda yerlesen cut elektrodune qeder mesafeden
boyukdur.mes;N11.0M0.5A
3.radioaktiv karotaj,fiziki esasi ve olcu parametirleri.bilet 6 sual 3
4.KIT quyu cihazinin texniki xarakteristikas,qurulusu,olcu parametirleri.
Quyuda meyl ve azimuth bucaqlarin olcur 270 v sabit gerginlikle isleyir 1
jila ile isleyir.panelde birinci bos veziyyet tutulur sonar azimuth ve meyl
bucaqlari teyin olunur.
ZENIT yalniz azimut bucaqlarin teyin edir.
5.ilkin telimatin qeydiyati hansi jurnalda aparilir.iscilere is yerinde kecirilen
telimatlarin qeyd olunmasi jurnalinda.
Bilet 13
1.vzife borcu----
2.RK 5-43 texniki xarakteristikasi,olcu parametirleri ve is prinsipi.
T=120C,TEZ=90 MPa,UZUNLUGU-2604mm DIAMETRI-43,CEKISI-
13kl, U=45-65V,I=300mA,(T,LM,QK,NNKk,NNKb)
3.maqniometrik ve geroskopik inklinometr,olcu parametleri.
Gostericileri
1 Buraxilis ili 23.09.2011
2 Max,isci tem 175 dereceC
3 Max isci texyiq 140 Mpa
4 Uzunluq 7440 mm
5 Diametr 45mm
6 Ceki 51 kl
7 Fas is mud saat 8 saat
8 Qida men 155mA 48 V
9 Teleb etdiyi guc 3A
10 Olcu diapazonu Azimut 0-360 Meyl buc 0-70 Agirliq TF
0-360,simal TF 0-360
11 Elaqe xett damar 1
sayi
12 Olcu muhiti Qazma borularinin daxilinde
13 Olcu sureti 3000 m/saat-dek
14 Olcu parametrler Azimut,meyl,agirliq TFve simal TF

Cihazin hisseleri ve onlarin texniki parametirleri

Adi diametri mm uzunlugu mm cekisi kl
Elektromaqnit blok 30 1060 1.4
Vakkum boru 35 1370 0.4
Tixac 30 200 0.2
Govde 45 2200 25
Basliq 45 140 1.5
Sonluq 45 70 1.5
Yuk 45 1050 11
Merkezlesdirici max 200 min 45 700 7
Istiqametlendirici 45 650 3
Cihaz yigildiqda 45 7440 51
4.kabel basliginin tipleri,terkib hisseleri.36mm,60mm.HISSELERI-sam
korpusu,stopur boltu,stekan,nipel,konus.
5.fehlelere is yerinde ilkin telimat ne vaxt ve hansi hallarda
kecirilimelidir.serbest ise buraxilmazdan evvel bir isden baska is eve ya
digger xasseli is sahesine kecirilen hallarda.
BILET 14
1.vezife borcu---
2.qamma karotaj fiziki esasi ve interpretasiyada istifadesi.bilet 11 sual 2
3.SKDP-3 quyu cihazinin texniki xarekteristikasi,qurulusu,olcu
parametirleri. Tem 120C .100 Mpa.dia75 mm 630 mm.89 mm – da 180
Mpa.uzun 3420 mm.maksimum diametr 780mm.3 damar.Açıq lülə.maye
mühit. 4 radius.1 kav.2 dia.cər şid 50 Ma.220 V.Tez 50Hs.Qurulusu-
mexaniki hissə və elektron hissədən ibarətdir.sürət 1200m/saat
OLCU PARAMETIRLERI-Kavernamer
4.kollektorun funksiyasi,terkib hisseleri. Fırlanan barabanla cihaz arasında
əlaqə yaratmaq üçün.Terkib hisseleri?????????????????????????????????
5.is yerinde kecirilen telimat hansi telimatlara
bolunur.ilkin,vaxtasiri,novbeden kenar,birdefelik.
BILET 15
1.vezife borcu.
2.kavornaber,fiziki esaslari tetbiq saheleri.
Kavernometriya üsulu ilə quyunun həqiqi diametri ölçülür.quyunun həqiqi
diametri çox vaxt quyu qazılan baltanın diametrindən fərqlənir.bunun səbəbi
kəsilişdə olan layların litologiyasıdır.Quyunun həqiqi diametrinin
öyrənilməsi bir çox məsələlərin həllində lazımdır.YKZ əyrilərinin
interpritasiyası.quyuda kəmərarxası fəzaya vurulan sement həcminin
hesablanması.müxtəlif karotaj nəticələrinin araşdırılması.
Müasir dövrdə is olunan kav əksəri 4 qoldan ibarətdir.bu qollar 2 bir-birinə
normal olan müstəvidə yerləşdirilir.kov qolları quyunu divarına xüsusi yay
vasitəsi ilə sıxılır.kav quyuda hər edərkən onun qolları quyunun diametrinin
ölçməyə imkan verir
Müxtəlif tipli kav ın əksəri verici (datçik)elektrik sxemi.qolların açılma
bloku və qoruyucu gövdə DUZGUNLUYUN YOXLAMAQUCUN QP və
QK ile muqayise olunur
3.RK cihazlarinin qurulusu,istifade olunan saygaclar.
Qk ölçən cihazlar bir stintilyasiya sayğacından elektron sxemdən.stasionar
mənbəli RK zondları mənbə. Mənbə ilə qəbuledici arasina (mənbədən çıxan
şüaların birbaşa düşməməsi üçün ) polad ekran, qurğuşun ekran, parafin
(yüksək hidrogen tərkibli) yerləşdirilir. İNNK cihazında neyton generator və
elektron sxemdən ibarətdir. RK karotaj cihazlarında əsasən 2 növ
sayğaclardan istifadə olunur. Boşaldıcı
sayğaclar (Heyger –Müller) sayğacı və stintilyasiya sayğacı. Bu sayğacların
iş prinspi müxtəlif olub ϓ-şüalanma intensivliyini qeyd etmək üşün istifadə
olunurlar. (QK, QQK və NQK). Neytron karotaj üsullarında xüsusi
ekranlarla mühafizə olunmuş həmin sayğaclardan istifadə olunur.
4.AK cihazlarinin novleri,qurulusu,olcu parametirleri. AKV-1,AKC-
48,UZBA.Sualandirici ve qebul ediciden ibaretdir.
• 1. Sementin qalxma hundurluyu təyini
• 2. Qoruyucu kəmər arxasında sementin olub olmamasının təyini.
• 3.sementdə kanal. Çatlarin kavernalarin olmasının təyini
• 4. Sementin kəmər və süxurlarla birləşmə dərəcəsini öyrənilməsi
• AK zamanı quyuda 1 neçə növ dalgalar yaranır. Uzuznuna və eninə
yayilan.əks olunan və s.Lakin sementləmə işlərinə nəzarətdə əsas rolu
kəmərdə yayılan sinan uzununa dalga oynayır. Bu dalgaya boru dalgası
deyilir
5.iscinin is paltari isciden asili olmayan sebeblerden yararsiz veziyyete
duserse onun is paltari ile temin edilmesi nece hell olunmalidir.tertib
olunmus akta esasen idare ve HIK-nin sedrinin icazesi ile muesse hesabina
yeni is paltari ile evez edilmelidir.
Bilet 16
1.vezife borcu---
2.neytron qamma karotaji fiziki esaslari tetbiq saheleri.
• NQK üsulunda mühitdə neytronların süxurda udulması nəticəsində 2 ci
dərəcəli qamma kvatlar sahəsinin intensivliyi ölçülür.NQK zamanı quyuya
buraxılan cihaz indikator və neytron mənbəyindən ibar olur.İndikator kimi
stintilyasiya sayğacından is edilir.Mənbədən çıxan neytronun birbaşa
indikatora çatmaması üçün onlar arasında qurğuşun ekran və ya parafin
təbəqə yer r.Bu iki element ar məs zond uz adr və tətqiqat radiusu bu
uzunluqdan asılı olur.Zondun uzunlugu ardiqca tətqiqat radiusu artır və
maksimuma çatdiqdan sonra azalir.cihazin tətqiqat radusuna süxurlarinin
litolagiya tərkibi və məssamedeki hidrogen.xlor.natrium ionlarını miqdarı
təs edir.Müxtəlif tər li süx da tət radiusu müx dir.Türrigen tər süx da 45-50
sm.karbonatlarda 60-70 sm di
NQK üsulu ilə məsaməlilik əmsalı.kəsilişin litologiyası.neft-qaz.neft-su
əlaqələri.süxurun nəmlilik dərəcəsi.hidrogenin miqdarı və s öyrənilir
3.akustik karotaj fiziki esaslari tetbiq saheleri.
• AK fiziki prinsipi quyuda yaradilaraq qəbul edilən elastiki dalgaların
kinematik və dinamik xüsusiy in öyrən əsaslanır. Ak da yaranan el sah süx
elas cisim kimi qəbul etmək olar. Yəni sux el dalg təsiri nətic deformasiyaya
məruz qalır.fizikadan məlumdurki hər hansı 1cinsli mühitdə
heyacanlandırıci qüvvənin təsiri nət mühit in müx hissə i ardıcil olaraq defar
olur. Bu def ardicil paylanmasına elast dalga deylir.bu dalga pütün isdiq
paylanır.
• Həl məsələlər.
• 1. Sementin qalxma hundurluyu təyini
• 2. Qoruyucu kəmər arxasında sementin olub olmamasının təyini.
• 3.sementdə kanal. Çatlarin kavernalarin olmasının təyini
• 4. Sementin kəmər və süxurlarla birləşmə dərəcəsini öyrənilməsi
• AK zamanı quyuda 1 neçə növ dalgalar yaranır. Uzuznuna və eninə
yayilan.əks olunan və s.Lakin sementləmə işlərinə nəzarətdə əsas rolu
kəmərdə yayılan sinan uzununa dalga oynayır. Bu dalgaya boru dalgası
deyilir
4.QGT kompleksine gore hell olunan meseleler.
Kəsilişin geoloji quruluşunun, süxurların xüsusiyyətləri məsələn kəsilişin
litologiyası, süxurların məsaməliliyi, keçiriciliyi, xüsusi müqaviməti və s
Quyunun texniki vəziiyətinin öyrənilməsi
Perforasiya torpedləmə və süxur nümunəsin qaldırılması
İstismar quyularının parametrlərin öyrənilməsi
5.iscinin is paltari oz gunahi uzunden vaxtinan evvel siradan cixarsa onun
yeni is paltari ile temin olunmasi nece hell edilmelidir.isciye oz hesabina
yeni paltar verilmelidir.
Bilet 17
1.vezife borcu.
2.INK ve NNK usullarinin fiziki esaslari qurulusu ve interprotasiyada
istifadesi. İNK üsulunda impuls mənbəyi is edilir ki.bu mənbə dövri olraq
özündən sürətli neytron buraxır və kiçik intervalda bu neytronların tezliyi
1000 Hs ə bərabər olur.Mənbənin buraxdığı neytronlar mühitə daxil olub
enerji itirdikdən sonra kiçik enerjili neytronlara çevrilirlər və bu neytronlar
xüsusi sxemlə qəbuledici tərəfindən müddətli addımlarla qeyd
edilir.Neytronun şüalanma anından qəbul etmə dövrünə qədərki vaxt
neytronun mühitdə yaşama müddəti adlanır.Buna görə də ölçü zamanı
İNNK nın sürəti çox kiçik 100-120/saat götürülür.tao 12 san götürülür.
Həll olunan məsələlər

Su-neft.qaz-neft.qaz-su kontaktlarını təyini

Neft doyumlu zona və neft verməyən intervalların təyini
Laylararası neftvə qaz axının təyini
Su hərəkətinin ön cəbhəsin təyini
Lay sularını kiçik mineralizasiyasında su-neft kontaktını təyini

Neytron neytron karotajı (NNK)

NNK üsulu itisürətli neytronlar mənbəyi ilə süxurları süalandıran zaman
yaranan istilik, yaxud istilik üstü neytronların sıxlığının öyrənilməsinə
əsaslanır. Təcrübədə NNK-nın iki modifikasyasından istifadə olunur:
İstiliyə görə neytron-neytron karotajı (NNKi)
İstilik üstü neytron-neytron karotajı (NNKiü)
NNKi-də quyu kəsilişi boyunca istilik neytronlarının sıxlığı, NNKiü-də
istilik üstü neytronların sıxlığı ölçülür.
NQK üsulundan fərqli olaraq NNK üsulunda quyu cihazında istifadə edilən
detektor istilik neytronları indikatorundan ibarət olub üç flüorlu bor (BF3)
birləşməsinin buxarı ilə doldurulmuş qazboşaldıcı sayğac şəklindədir.
İstilik üstü neytronları qeyd etmək üçün sayğaclar 0,5mm qalınlıqlı
kadmium və parafin ekranla əhatə olunur. Kadmium istilik neytronlarını
udub sayğaca yalnız istiliküstü neytronlarını buraxır. İstiliküstü neytronlar
isə hidrogenli parafində zəifləndirildikdən sonra sayğacda qeyd olunurlar.
NNKi – üsulunda zondun uzunluğu 30-40 sm, NNKiü üsulunda isə 25-40
sm təşkil edir.
İstilik üstü NNK-nın göstəricisi mühitin hidrogenliyi ilə səciyələndiyi halda,
istiliyə görə NNK-nın göstəricisi mühitin hidrogenliyindən başqa, həm də
mühitdə anomal böyük udma xassəli elementlərin ilk növbədə xlorun olmasi
ilə müəyyən edilir.
Istilik üstü NNK-nın istiliyə görə NNK-dan üstün cəhəti onun
göstəricilərinin süxurların litoloji tərkibindən və mühitdə xlorun
miqdarından az asılı olmasıdır. Bu səbəbdən də, NNKi üsuluna görə
süxurların məsaməliyini yüksək dəqiqliklə təyin etmək olur. Xüsusilə
süxurun gilliliyi 15%-i aşmadıqda nəticələr daha dəqiq alınır.
İstilik neytronlarının sıxlığına süxurların udma xassələri böyük təsir
göstərir. Bu səbəbdən NNKi üsulu mühitdə xlorun miqdarına çox həssas
olduğundan alınan nəticələr lay sularından və qazıma məhlulundan kəskin
asılı olur.
NNKiü üsulunun göstəricisi praktiki olaraq istilik neytronlarını udmaq üçün
mühitdəki yüksək en kəsiyinə malik elementlərdən (o cümlədən xlordan)
asılı olmur. Odur ki, NNKiü -nün göstəriciləri NNKi və NQK üsullarına
nisbətən süxurun hidrogenliyi ilə daha sıx bağlı olur.
Lakin, NNKiü–nün tədqiqat radiusu çox kiçik olduğundan üsul geniş tətbiq
olunmur.
3.elektrik karotaj cihazlarinin etalonlasdirilmasi. Elektrik karotajı zondları
xüsusi imitatorla təchiz edilmiş(müqavimıti məlum olan)quyuda məlum
müqavimətlə müqaisə olnaraq zond etalonlaşdırılır.(Sınaq quyusu)
4.quyularin texniki veziyyetinin oyrenilmesinde geofiziki usullar.
Termometr.kavernometriya.Pofilometriya.Quyu divarının vəziyyətinin
öyrənilməsi.sementlənməyə nəzarət.maye axını yerinin təyini.kəmərin
texniki vəziyyətinin və perforasiyanın keyfiyyətinin
öyrənilməsi.debitometriya üsulu.Qoruyucu kəmər daxilində
mikrokavernometriya üsulu.Quyu sütunu daxilində mayelərin tipinin
öyrənilməsi.Qoruyucu kəmərin divarlarının öyrənilməsi
5.emeyin muhavizesi qaydalarini pozan vezifeli sexslere qarsi hansi nov
mehsulliyyet tetbiq oluna biler.ictimai tesir tedbirleri,intizam,inzibati,maddi
ve cinayet mehsulliyyeti.
Bilet 18
1.vezife borcu.
2.E-35 quyu cihazinin olcu parametirleri ve olcu vahidleri.olcu
parametirleri--E-35 quyu cihazi xususi muqavimeti 0.2-10 Om m qazma
mehlulu olan quyularda geofiziki tedqiqat(YKZ,YK,IK,QK REZISTMETR)
ve xususi muqavimeti 10 Om m den cox olan qazma mehlullu quyularda IK
ve QK tedqiqat isleri aparmaq ucun nezerde tutulub.cihaz diametric 100-
300mm olan quyularda istifade olunur.
VAHIDLERI-(YKZ,YK-Om m,rezistmetr-Om m, QK-mr/saat,IK-msim/m
3.Qamma karotaj onun fiziki esaslari ve interpretasiyada istifadesi.
Bilet 11.sual 2.
4.RK cihazlarinin qurulusu istifade olunan saygaclar.bilet 15.sual 3
5.fehle ve qulluqculara ne zaman ve hansi seraitde pulsuz sud
verilmelidir.zererli sayilan is seraitinde is gununun en azi 50 faizi qeder
isledikde
Bilet 19
1.vezife borcu.
2.quyuda olan mayenin terkibinin oyrenilmesinde geofiziki usullar.
Quyu daxilindəki meyenin və qazın tipini rasxodometriya üsulu
məlunatlarının daha dəqiq interpritasiyası üşün bilmək lazımdır.əngeniş
istifadə olunan elektrik karotajı üsullarından rezistvimetriyanı və
vlaqometriyanı(nəmlik ölçən)qeyd etmək olar.Radioaktiv karotajdan QQK
sıx ölçəni qeyd etmək olar.
Rezistvimetriya üsulunda quyu sütununda olan nefti.suyu.qazı və onların
qarışığını xüsusi el müq nin qiymətinə görə bir-birindən ayırmaq olar.Quyu
şəraitində maye qarışığı 2 cür olur.Hidrofil(neft suda damcı şəklində olur)və
hidrofob(neftdə ayrı-ayrı su damcıları olur.
Vlaqometriya üsulu vasitəsi ilə quyu sütunundakı fluidin tipini təyin etmək
olur.Nəmlikölçən cihazın iş prinspi quyuda olan fluidlərin dielektrik
nüfuzluluğunun fərqlənməsinə əsaslanır.Suyun dielektrik nüf u 50dən 80 -ə
dəyişir.neftin isə 2 dən 4 ə qədər dir.Qaz üçün isə vahidə
bərabərdir.Nəmlikölçən cihazla quyuda olan fluidin su hissəsini faizlə təyin
edirlər.
Qarışığın bu komponentlərinin sığlığını ölmək üçün 2 növ cihazdan istifadə
edilir.Fluidin səpələdiyi qamma şüalanmanın intensivliyini ölşən cihaz və
fluiddən keçən qamma şüalanmanın intensivliyinin dəyişməsini ölçən
cihaz.DEYİLƏNLƏRDƏN GÖrünür ki.hər iki cihaz QQK in selektiv
modifikasiyasına əsaslanır.bu cihazlarda qamma şüalanma mənbəyi kimi
TULİY 170 izotopu is olunur.
3.karotaj kabelinin tipleri meqsedi.
1-3-7 jilali olur, Yüksək izolyasiya müqaviməti,aşağı müqavimət. böyük
qırılma müqaviməti, yüksək temperatur və təzyiqə dözümü, aşınma
möhkəmliyi, damarların elektrik simmetriyası.TIPLERI-
3Q37RP,1N25RP,7H47RT.MEQSEDI-Quyu cihazini quyuya endirib
qaldirmaq,qyuyuda elektron sxemle alinan melumatlari yer
uzerine,stansiyaya oturmek,stansiyadan verilen cereyani sxeme
oturmek,stansiya ile cihaz arasinda elaqe yaratmaq
MEQSEDI- • Quyu cihazini quyuya buraxmaq və əlaqə yaratmaq cərəyan
vermək dərinliyi hesablamaq lazimi siqnalları stansiyaya çatdirmaq üçün
4.RK usullarinda istifade olunan radioaktiv menbe kimyevi terkibi. PU-
BE.AM-BE.Sz 137.radium
5.hansi bedbext hadisede istehsalat zedelenmesi akti tertib olunur.isci emek
qabiliyiyyetini bir gunnen artiq muddetde itirdikde vey a tibbi rey esasinda
bir gunnen artiq muddetde baska ise kecirildikde.
Bilet 20
1.vezife borcu.
2.radioaktiv karotaj cihazlarinin etalonlasdirilmasi.
• RK üsulları ilə tədqiqat zamanı alınan nəticələrin qeyd edilən ölçü
kəmiyyətləri ilə uyğunlaşdırılması lazım gəlir. Bu amillərin təsirindən azad
olmaq üçün Rk cihazları müəyyən müddətdən bir dərəcələnməlidir. QK
kanalının dərərcələnməsi üçün məlum gücə malik eləcədə mkr/saatla ifadə
edilən qamma kvant mənbələrindən istifadə edilir. İstifadə edilən quyu
cihazı üçün dərəcələnmə hesablama sürəti ilə dozanın gücü arasında
əlaqənin qrafikinin qurulması ilə başa çatır.
• Sıxliqi qeyd edən QQK cihazının dərəcəsi xususi kalibirləmə
qurğusunun köməyilə həyata keçirirlir. Bu qurğu alüminium və maqnezium
elementlərinin ərintisindən hazırlanırki bu ərintinin də sıxlığı məlum olur.
• NK üsullarının dərəcələnməsi xüsusi hazırlanmış çənlərdə aparılır. Bu
çənin diametri 1m hündürlüyü 1.5m dən az olmamalıdır. Çən şirin su və ya
dizel yanacağı ilə doldurulur. Bu cür çəndə yerləşən cihazdan gələn
impulsun hesabat sürəti 1 şərti vahid(təbii fon çıxmaqla)qəbul edilir.
3.meden geofizikasinda hansiistiqametlerde isler aparilir.
• Quyuların geoloji kəsəlişinin öyrənilməsi. Quyuların texniki
vəziyyətinin öyrənilməsi. Yataqların işlənməsinə nəzarət. Part-atma işlərinin
aparılması
4.SRK quyu cihazi texniki xarakteristikasi istifade olunan RM olcu
parametirleri interpritasiyada tetbiqi.
* Tempratur 120 C*,təzyiq 80 MPa ,uzunluğu 3100 mm.,dm 73
mm.,çəkisi 50 kq, 30 V, 80mA, damarlar 2 ,Qk- NNK(kz-bz) ölçü
vahidi imp\dəqiqə ,mkr\saat
* menbe-PU-BE
* Olcu par-QK,NNKmz,NNKbz
5.is yerinde bedbext hadise bas verdikde zererceken veya hadisenin bas
vermesini goren sexs bu barede kime melumat vermelidir.bilavasite is
rehberine.