PSİKİYATRİ

HEMŞİRELİĞİ
500 SORU & 500 YANIT
Editör

Prof. Dr. Leyla BAYSAN ARABACI

İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü
Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı

ANTALYA NOBEL KİTABEVİ

2018 ÇUKUROVA NOBEL TIP KİTABEVİ
© 2021 ANTALYA NOBEL KİTABEVİ
Güncel Yöntemlerle Cerrahi Hastalıklarda Bakım
2018 ÇUKUROVA
ISBN: 978-605-2369-06-7
PSİKİYATRİ HEMŞİRELİĞİ NOBEL TIP KİTABEVİ
500 SORU & 500 YANIT
Editör
ISBN:
Güncel 978-605-2369-41-8
Prof. Dr.Yöntemlerle
Sevim ÇELİK Cerrahi Hastalıklarda Bakım
ISBN:
Editör:978-605-2369-06-7
Prof. Dr. Leyla BAYSAN ARABACI
Editör
Editör Yardımcısı
Doç.
Prof. Dr.
Dr. Nurten TAŞDEMİR
Sevim ÇELİK
Editör Yardımcısı
Doç. Dr. Nurten TAŞDEMİR
Kitabın 5846 ve 2936 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasası Hükümleri gereğince (Kitabın bir
bölümünden alıntı yapılamaz, fotokopi yöntemi ile çoğaltılamaz, resim, şekil, şema, grafik
vb.’ler kopya edilemez) tüm hakları Çukurova Nobel Tıp Kitabevine aittir.
Kitabın 5846 ve 2936 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasası Hükümleri gereğince (Kitabın bir
bölümünden alıntı yapılamaz, fotokopi yöntemi ile çoğaltılamaz, resim, şekil, şema, grafik
vb.’ler kopya edilemez) tüm hakları Çukurova Nobel Tıp Kitabevine aittir.

Çukurova Nobel Tıp Kitabevi

Tel.: 0242 238 1555
Fax: 0850 224 4447
Antalya
Çukurova Nobel
Gsm: Nobel
0532 Kitabevi
Tıp
382 Kitabevi
5423
Kültür Mah. Hürriyet Cd.Tel.:
Abdi0242
Tel.: 0242 238
238
Çavuş 1555
1555
Sitesi 1 D Blok Kepez/Antalya
Fax:0850
Fax: 0850224
2244447
4447
Gsm: 0537
0532520
3829200
5423
Kültür
Kültür Mah.
Mah. Hürriyet
Hürriyet Cd. Abdi
Cd. Abdi Çavuş Çavuş
SitesiSitesi 1 D No:
1 D Blok Blok32/A
Kepez/Antalya
Kepez/Antalya

Bu kitabın tüm bölümleri kanuni olarak telif kapsamında olup her hakkı korunmuştur. Sınırlandırılmış telif
hukuku çerçevesi ve basımevinin onay ve rızası dışında her türlü kullanımı yasak olup cezai müeyyideye
tabiidir. Cezayi müeyyide, fotokopi yolu ile çoğaltma, mikrofilm, mimeografi, mikrofilm hazırlanması,
elektronik veri bölümleri
Bu kitabın tüm işleme ve kanuni
depolanmasını da kapsamında
olarak telif kapsamaktadır.
olup her hakkı korunmuştur. Sınırlandırılmış telif
hukuku çerçevesi ve basımevinin onay ve rızası dışında her türlü kullanımı yasak olup cezai müeyyideye
tabiidir. Cezayi müeyyide, fotokopi yolu ile çoğaltma, mikrofilm, mimeografi, mikrofilm hazırlanması,
elektronik veri işleme ve depolanmasını da kapsamaktadır.

Yayın Yönetmeni: Ufuk Biroğlu

Kapak Tasarlama: Ökkeş Şat
Yayın Yönetmeni:
Dizgi Düzenleme: Ufuk Biroğlu
Ökkeş Şat
Yayın Yönetmeni:
Matbaa: Ufuk
GöktuğBiroğlu
Kapak Tasarlama: Hande Matbaası
Çaçur
Kapak Tasarlama: Ökkeş Şat
Dizgi
Dizgi Düzenleme:
Düzenleme: Hande
Ökkeş ŞatÇaçur
Matbaa:
Matbaa: Güngörler
Göktuğ matbaacılık
Matbaası
A. İvedik mh. 1323 cd. No: 28/4
Yenimahalle - Ankara
Tel: (0312) 394 28 83
 ÖNSÖZ

Psikiyatri, incinebilir özel hastaların tedavi ve bakımları ile ilgilenen özellikli bir alandır.
Bu özel hastaların ruhsal iyileşme yolculuğunda en derinden hissettikleri zorluklarla ba-
şetme sürecinde, onlara en anlamlı dokunuşu sunandır hemşireler… Farklılığın farkında
olma bilinciyle, sunulan bu hümanist bakım becerileri ve tedaviye yönelik yetkinlikler,
ruh sağlığı ve psikiyatri hemşireliği dersi kapsamında yürütülen yoğun bir eğitim progra-
mı ile kazandırılmaktadır. Teorinin pratiğe aktarıldığı, soyutun somuta dönüştürüldüğü
kolay olmadığı kadar ayrıcalıklı olan bu eğitimin kazanımı olan öğrenim çıktılarını değer-
lendirmek de farklı olmaktadır. Öğrencilerin, ruh sağlığı ve psikiyatri hemşireliği dersinin
teorik ve uygulaması aracılığı ile kendilerinden geliştirmeleri beklenen bilgi ve beceri-
lere ilişkin kazanımların ne kadarına ulaşıldığını değerlendirmenin önemli bir yoludur
ölçme… Değişen dünyada bilgi de hızla değişmekte ve artmaktadır. Kaynaklara erişim
olanaklarının zenginleştiği teknoloji çağında, dijital dönüşüm ile birlikte hızla artan ve
yaygınlaşan bilgiye ulaşmak daha kolay olsa da, bilgi bombardımanı içinde olmazsa olmaz
esas olan temel ve öz bilgiye erişim konusu karmaşık hale gelebilmektedir. Bu kitapta, ulu-
sal hemşirelik çekirdek eğitim programı hedefleri doğrultusunda, ruh sağlığı ve psikiyatri
hemşireliği dersi kapsamında elde edilmesi beklenen kazanımları değerlendirmeye yöne-
lik oluşturulan sorular yer almaktadır. Ruh sağlığı ve psikiyatri hemşireliği ders hedefleri
doğrultusunda oluşturulan otuz bölüm başlığı altında yer alan 500 soruya ait her bir satır
özenle ve ilmek ilmek dokundu… Öğrencilerin bu sorular aracılığıyla öğrenim çıktılarına
ne kadar ulaştıklarına dair öz değerlendirme yapabilecekleri ve bu değerlendirme ile derse
ilişkin farkındalıklarının artacağı, öğretimin daha başarılı olacağı ve bunun da sunacakla-
rı bakım kalitesine olumlu yönde yansıyacağı inancıyla hazırlandı bu yapıtaşı…
Kitabın hazırlanma sürecinde, yirmiyi aşkın geniş bir öğretim üyesi grubu, özveriyle
ve azimle çalışarak zengin bir bilgi birikimi için bıkmadan, usanmadan emek verdi. De-
ğişen dünyada en güncel bilgiyi elde etme motivasyonuyla yoğun bir çaba göstererek iki
yılı aşkın bir süre boyunca, yılmadan çalıştı. Sorumluluk bilinci ve kararlılığın ürünü olan
bu kitabı başta sevgili öğrencilerimiz olmak üzere tüm okurlarımızla paylaşmanın haklı
gururu ve sevincini yaşıyoruz. Hayalimizdeki nitelikli bakımın sunulmasına esin kaynağı
olacağına inandığımız, ruh sağlığı ve psikiyatri hemşireliği alanındaki öğrenim kazanım-
larını değerlendirmeye yönelik hazırlanan bu kaynağın, geleceğin hemşire adayı olan öğ-
rencilerimizin öğrenme yolculuğunda yollarına ışık tutacak bir rehber olması dileğiyle…
Son olarak, bu kitabı yazma konusunda özenle çalışarak, yoğun mesai harcayan tüm
yazarlara, Çukurova Nobel Tıp Kitabevi çalışanlarına ve kendilerinden çaldığımız anlamlı
zamanlara rağmen sabırla bize destek olan tüm sevdiklerimize sonsuz teşekkürler…

Kasım, 2021
Prof. Dr. Leyla BAYSAN ARABACI

iii
 YAZARLAR
* Yazarlar, ünvanlar arası soyada göre alfabetik olarak sıralanmıştır.
Prof. Dr. Leyla BAYSAN ARABACI
İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi
Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü
Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı
Doç. Dr. Neslihan GÜNÜŞEN
Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi
Psikiyatri Hemşireliği Anabilim Dalı
Doç. Dr. Çiğdem YÜKSEL
Sağlık Bilimleri Üniversitesi
Gülhane Hemşirelik Fakültesi
Psikiyatri Hemşireliği Anabilim Dalı
Doç. Dr. Emine ÖKSÜZ
Sağlık Bilimleri Üniversitesi
Gülhane Hemşirelik Fakültesi
Psikiyatri Hemşireliği Anabilim Dalı
Doç. Dr. Funda GÜMÜŞ
Dicle Üniversitesi Atatürk Sağlık Yüksekokulu
Hemşirelik Bölümü
Doç. Dr. Nalan GÖRDELES BEŞER
Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi
Niğde Zübeyde Hanım Sağlık Yüksekokulu
Psikiyatri Hemşireliği Anabilim Dalı
Doç. Dr. Gül DİKEÇ
Fenerbahçe Üniversitesi
Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü
Doç. Dr. Songül DURAN
İzmir Demokrasi Üniversitesi
Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu
Sağlık Bakım Hizmetleri Bölümü
Doç. Dr. Meltem MERİÇ
Lokman Hekim Üniversitesi
Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü
Psikiyatri Hemşireliği Anabilim Dalı
Doç Dr. Maral KARGIN
Kıbrıs İlim Üniversitesi
Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü
Dr. Öğr. Üyesi Sevinç MERSİN
Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi
Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü
Psikiyatri Hemşireliği Anabilim Dalı
Dr. Öğr. Üyesi Pınar ÇİÇEKOĞLU ÖZTÜRK
Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
Fethiye Sağlık Bilimleri Fakültesi
Hemşirelik Bölümü
Psikiyatri Hemşireliği Anabilim Dalı
Dr. Öğr. Üyesi Elvan Emine ATA
Sağlık Bilimleri Üniversitesi
Hamidiye Hemşirelik Fakültesi
Psikiyatri Hemşireliği Anabilim Dalı
Dr. Öğr. Üyesi Ayşe KUZU
Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi
Ahmet Erdoğan Sağlık Hizmetleri
Meslek Yüksekokulu
Tıbbi Hizmetler ve Teknikler Bölümü
Dr. Öğr. Üyesi Gamze SARIKOÇ
Sağlık Bilimleri Üniversitesi
Gülhane Hemşirelik Fakültesi
Psikiyatri Hemşireliği Anabilim Dalı
v
vi Yazarlar
Dr. Öğr. Üyesi Dudu KARAKAYA
Akdeniz Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi
Psikiyatri Hemşireliği Anabilim Dalı
Dr. Öğr. Üyesi Didem AYHAN
Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi
Sağlık Bilimleri Fakültesi
Hemşirelik Bölümü Ruh Sağlığı ve
Psikiyatri Hemşireliği Anabilim Dalı
Dr. Öğr. Üyesi Yüksel CAN ÖZ
Kocaeli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi
Hemşirelik Bölümü
Psikiyatri Hemşireliği Anabilim Dalı
Dr. Öğr. Üyesi Ceyda BAŞOĞUL
Adıyaman Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi
Hemşirelik Bölümü
Dr. Öğr. Üyesi Hilal SEKİ ÖZ
Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi
Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü
Psikiyatri Hemşireliği Anabilim Dalı
Dr. Öğr. Üyesi Neşe MERCAN
Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi
Sağlık Bilimleri Fakültesi Çocuk Gelişimi Bölümü
Dr. Öğr. Üyesi Havva GEZGİN YAZICI
Kütahya Sağlık Bilimleri Üniversitesi
Sağlık Bilimleri Fakültesi
Arş. Gör. Gülsenay TAŞ SOYLU
İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi
Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü
Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı
Arş. Gör. Özgü SERÇE YÜKSEL
Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi
Psikiyatri Hemşireliği Anabilim Dalı
Arş. Gör. Ece MUTLU SATIL
İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi
Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü
Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı
Arş. Gör. Arif ÖZPARLAK
Akdeniz Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi
Psikiyatri Hemşireliği Anabilim Dalı
 İÇİNDEKİLER

RUH SAĞLIĞI VE PSİKİYATRİ HEMŞİRELİĞİNE GİRİŞ......................................................... 1

Doç. Dr. Meltem MERİÇ

RUHSAL HASTALIKLARA NEDEN OLAN ETMENLER.......................................................... 13

Dr. Öğr. Üyesi Neşe MERCAN

PSİKİYATRİDE TEDAVİ EDİCİ ORTAM VE EKİP ÇALIŞMASI.............................................. 29

Doç. Dr. Gül DİKEÇ

PSİKİYATRİDE TEMEL KAVRAMLAR VE GENEL BELİRTİLER........................................... 37

Doç. Dr. Çiğdem YÜKSEL

RUHSAL DURUM DEĞERLENDİRMESİ................................................................................. 57

Dr. Öğr. Üyesi Yüksel CAN ÖZ

KRİZ VE KRİZE MÜDAHALEDE HEMŞİRELİK BAKIMI....................................................... 75

Dr. Öğr. Üyesi Havva GEZGİN YAZICI

NÖROGELİŞİMSEL BOZUKLUKLARDA HEMŞİRELİK BAKIMI.......................................... 85

Dr. Öğr. Üyesi Dudu KARAKAYA, Arş. Gör. Arif ÖZPARLAK

DIŞA ATIM BOZUKLUKLARI, YIKICI BOZUKLUKLAR, DÜRTÜ DENETİMİ VE

DAVRANIM BOZUKLUKLARINDA HEMŞİRELİK BAKIMI................................................ 111
Prof. Dr. Leyla BAYSAN ARABACI,
Arş. Gör. Gülsenay TAŞ SOYLU, Arş. Gör. Ece MUTLU SATIL

vii
viii İçindekiler

ANKSİYETE BOZUKLARINDA HEMŞİRELİK BAKIMI........................................................ 121

Dr. Öğr. Üyesi Elvan Emine ATA

BEDENSEL BELİRTİ BOZUKLUKLARI VE

İLİŞKİLİ BOZUKLUKLARDA HEMŞİRELİK BAKIMI.......................................................... 131
Dr. Öğr. Üyesi Ayşe KUZU

ÇÖZÜLME (DISSOSIYATIF) BOZUKLUKLARDA HEMŞİRELİK BAKIMI.......................... 143

Doç. Dr. Songül DURAN

TAKINTI-ZORLANTI (OBSESİF-KOMPULSİF) BOZUKLUĞU VE

İLİŞKİLİ BOZUKLUKLARDA HEMŞİRELİK BAKIMI.......................................................... 153
Dr. Öğr. Üyesi Elvan Emine ATA

STRES (TETİKLEYİCİ ETKEN) VE TRAVMA (ÖRSELENME)

İLE İLİŞKİLİ BOZUKLUKLARDA HEMŞİRELİK BAKIMI.................................................... 163
Doç. Dr. Emine ÖKSÜZ

ŞİZOFRENİ SPEKTRUMU VE DİĞER PSİKOTİK BOZUKLUKLARDA

HEMŞİRELİK BAKIMI............................................................................................................. 179
Doç. Dr. Gül DİKEÇ

NÖROBİLİŞSEL BOZUKLUKLARDA HEMŞİRELİK BAKIMI............................................. 197

Dr. Öğr. Üyesi Sevinç MERSİN

DEPRESYON BOZUKLUKLARINDA HEMŞİRELİK BAKIMI.............................................. 219

Doç. Dr. Funda GÜMÜŞ

İKİ UÇLU VE İLİŞKİLİ BOZUKLUKLARDA HEMŞİRELİK BAKIMI................................... 235

Doç. Dr. Funda GÜMÜŞ
 İçindekiler ix

KİŞİLİK BOZUKLUKLARINDA HEMŞİRELİK BAKIMI....................................................... 253

Doç. Dr. Maral KARGIN

UYKU-UYANIKLIK BOZUKLUKLARINDA HEMŞİRELİK BAKIMI.................................... 273

Dr. Öğr. Üyesi Pınar ÇİÇEKOĞLU ÖZTÜRK

BESLENME VE YEME BOZUKLUKLARINDA HEMŞİRELİK BAKIMI............................... 291

Dr. Öğr. Üyesi Pınar ÇİÇEKOĞLU ÖZTÜRK

MADDE KULLANIM BOZUKLUKLARINDA HEMŞİRELİK BAKIMI................................. 305

Doç. Dr. Nalan GÖRDELES BEŞER

PSİKOSEKSÜEL BOZUKLUKLARDA HEMŞİRELİK BAKIMI............................................. 327

Dr. Öğr. Üyesi Hilal SEKİ ÖZ

PSİKİYATRİK BOZUKLUKLARDA İLAÇ TEDAVİSİ VE HEMŞİRELİK BAKIMI................ 347

Arş. Gör. Gülsenay TAŞ SOYLU, Prof. Dr. Leyla BAYSAN ARABACI

PSİKOTERAPİ UYGULAMALARI VE HEMŞİRELİK............................................................ 369

Dr. Öğr. Üyesi Ceyda BAŞOĞUL

PSİKİYATRİDE TEDAVİ YÖNTEMLERİ III: PSİKOSOMATİK TEDAVİLER

(EKT-TMU-DBU-VSU-FOTOTERAPİ)................................................................................... 389
Dr. Öğr. Üyesi Didem AYHAN

RUHSAL BOZUKLUKLARDA HEMŞİRELİK SÜRECİ.......................................................... 401

Dr. Öğr. Üyesi Gamze SARIKOÇ

TOPLUM RUH SAĞLIĞI VE EVDE BAKIM UYGULAMALARINDA

HEMŞİRELİK BAKIMI............................................................................................................. 415
Dr. Öğr. Üyesi Ceyda BAŞOĞUL
x İçindekiler

PSİKİYATRİDE ETİK, YASAL KONULAR, HASTA HAKLARI

VE HEMŞİRELİK BAKIMI....................................................................................................... 431
Arş. Gör. Ece MUTLU SATIL, Prof. Dr. Leyla BAYSAN ARABACI

FİZİKSEL HASTALIKLARDA RUHSAL PROBLEMLER

VE HEMŞİRELİK BAKIMI....................................................................................................... 447
Arş. Gör. Özgü SERÇE YÜKSEL, Doç. Dr. Neslihan GÜNÜŞEN

KONSÜLTASYON LİYEZON PSİKİYATRİSİ HEMŞİRELİĞİ................................................. 457

Doç. Dr. Nalan GÖRDELES BEŞER