/ 20 p.

Imię i nazwisko Klasa Liczba punktów

Sprawdzian 4. Dział 4. Układ odpornościowy Grupa A

1. Zaznacz prawidłowe dokończenie zdania.

1 p.
Do elementów układu odpornościowego należą:
a) węzły chłonne, śledziona, grasica, szpik kostny, trzustka, naczynia krwionośne.

b) szpik kostny, naczynia limfatyczne, migdałki, śledziona, erytrocyty, węzły chłonne.

c) grasica, śledziona, szpik kostny, węzły chłonne, naczynia limfatyczne, migdałki.

d) śledziona, węzły chłonne, grasica, ślinianki, naczynia limfatyczne, migdałki.

2. Przeczytaj opis i zaznacz, którego elementu układu odpornościowego dotyczy.

1 p.
Są to niewielkie struktury obecne w różnych miejscach organizmu, mi.in. pod pachami
i w pachwinach. Podczas infekcji mogą być powiększone i bolesne. Zawierają liczne limfocyty,
a także makrofagi, które odpowiadają m.in. za oczyszczanie limfy.

a) naczynia limfatyczne b) węzły chłonne c) migdałki d) leukocyty

3. Połącz nazwy z ich określeniami, wstawiając obok cyfr odpowiednie litery.

2 p.
1) limfocyty T A) największe z białych krwinek, „zjadają” patogeny
2) limfocyty B B) komórki żerne, wydzielają substancje bakteriobójcze
3) neutrofile C) produkują przeciwciała
4) makrofagi D) niszczą zakażone i wadliwe komórki, produkują substancje
aktywujące inne komórki układu odpornościowego

1) 2) 3) 4)

4. Skreśl niewłaściwe wyrazy, aby zdania na temat odporności zawierały prawdziwe informacje.
3 p.
a) Odruchy obronne np. kaszel, kichanie, to elementy odporności wrodzonej / nabytej.

b) Podanie surowicy przeciwtężcowej powoduje powstanie odporności naturalnej / sztucznej.

c) Noworodek, pijąc mleko matki zawierające przeciwciała, uodparnia się biernie / czynnie.

5. Zaznacz określenia, które charakteryzują szczepionkę.

2 p.
a) witaminy i sole mineralne uodparniające organizm

b) osłabione lub nieżywe bakterie wywołujące daną chorobę

c) antybiotyk podany choremu w zastrzyku

d) gotowe przeciwciała zwalczające chorobę

e) podawana zdrowym pacjentom, aby uodpornić ich na daną chorobę

Sprawdzian 4. Dział 4. Układ odpornościowy. Grupa A 1

6. Uzupełnij tabelę dotyczącą możliwości transfuzji krwi. Zaznacz właściwe grupy krwi dawców
i biorców. 2 p.

Grupa krwi Może być dawcą dla grup krwi Może być biorcą grupy krwi

AB A B AB 0 A B AB 0

B A B AB 0 A B AB 0

7. Odpowiedz na pytanie. 1 p.
Jaką grupę krwi ma uniwersalny dawca, czyli osoba, której krew można przetoczyć każdemu
człowiekowi?

8. Uzupełnij poniższy tekst, zaznaczając odpowiedzi wybrane spośród A–H w taki sposób, aby 4 p.
zdania były prawdziwe.

a) Alergia jest to A/ B reakcja układu odpornościowego na obce C/ D, które zwykle

takiej odpowiedzi immunologicznej nie wywołują.

b) Przykładem reakcji alergicznej może być E/ F.

c) Wstrząs anafilaktyczny to G/ H reakcja organizmu na czynnik alergiczny, która może

stanowić zagrożenie dla życia człowieka.
A. prawidłowa B. nadmierna
C. antygeny D. przeciwciała
E. wysypka na skórze i katar F. gorączka i bóle mięśni
G. powolna i długotrwała H. gwałtowna i natychmiastowa

9. Oceń, czy poniższe zdania zawierają informacje prawdziwe (P) czy fałszywe (F), wpisując znak X
2 p.
we właściwym miejscu.
a) Zagrożenie konfliktem serologicznym może wystąpić w ciąży, gdy matka ma grupę
P/ F
krwi Rh-, a dziecko grupę krwi Rh+.
b) Wirus HIV atakuje limfocyty T osłabiając układ odpornościowy P/ F
c) Wirusem HIV można zarazić się pływając na basenie. P/ F
d) AIDS należy do chorób autoimmunologicznych. P/ F

10. Przeczytaj tekst i wyjaśnij, dlaczego niektóre przeszczepy zostają odrzucane.

2 p.
Przeszczepianie (transplantacja) tkanek i narządów jest obecnie rozpowszechnioną metodą
leczenia. Kluczową kwestią udanego przeszczepu jest pozyskanie narządów i tkanek od
odpowiedniego dawcy.

Sprawdzian 4. Dział 4. Układ odpornościowy. Grupa A 2

 / 20 p.
Imię i nazwisko Klasa Liczba punktów

Sprawdzian 4. Dział 4. Układ odpornościowy Grupa B

1. Zaznacz prawidłowe dokończenie zdania.

1 p.
Do elementów układu odpornościowego należą:
a) węzły chłonne, śledziona, grasica, szpik kostny, trzustka, naczynia krwionośne.

b) grasica, śledziona, szpik kostny, węzły chłonne, naczynia limfatyczne, migdałki.

c) szpik kostny, naczynia limfatyczne, migdałki, śledziona, erytrocyty, węzły chłonne.

d) śledziona, węzły chłonne, grasica, ślinianki, naczynia limfatyczne, migdałki.

2. Przeczytaj opis i zaznacz, którego elementu układu odpornościowego dotyczy.

1 p.
Są to niewielkie struktury obecne w różnych miejscach organizmu, mi.in. pod pachami
i w pachwinach. Podczas infekcji mogą być powiększone i bolesne. Zawierają liczne limfocyty,
a także makrofagi, które odpowiadają m.in. za oczyszczanie limfy.

a) naczynia limfatyczne b) migdałki c) leukocyty d) węzły chłonne

3. Połącz nazwy z ich określeniami, wstawiając obok cyfr odpowiednie litery.

2 p.
1) limfocyty B A) największe z białych krwinek, „zjadają” patogeny
2) limfocyty T B) komórki żerne, wydzielają substancje bakteriobójcze
3) makrofagi C) produkują przeciwciała
4) neutrofile D) niszczą zakażone i wadliwe komórki, produkują substancje
aktywujące inne komórki układu odpornościowego

1) 2) 3) 4)

4. Skreśl niewłaściwe wyrazy, aby zdania na temat odporności zawierały prawdziwe informacje.
3 p.
a) Podanie surowicy przeciwtężcowej powoduje powstanie odporności naturalnej / sztucznej.

b) Noworodek, pijąc mleko matki zawierające przeciwciała, uodparnia się biernie / czynnie.

c) Odruchy obronne np. kaszel, kichanie, to elementy odporności wrodzonej / nabytej.

5. Zaznacz określenia, które charakteryzują surowicę odpornościową.

2 p.
a) gotowe przeciwciała zwalczające chorobę

b) osłabione lub nieżywe bakterie wywołujące daną chorobę

c) antybiotyk podany choremu w zastrzyku

d) podawana choremu, gdy jego organizm nie radzi sobie ze zwalczaniem infekcji

e) witaminy i sole mineralne uodparniające organizm

Sprawdzian 4. Dział 4. Układ odpornościowy. Grupa B 1

6. Uzupełnij tabelę dotyczącą możliwości transfuzji krwi. Zaznacz właściwe grupy krwi dawców
i biorców. 2 p.

Grupa krwi Może być dawcą dla grup krwi Może być biorcą grupy krwi

A A B AB 0 A B AB 0

O A B AB 0 A B AB 0

7. Opowiedz na pytanie. 1 p.
Jaką grupę krwi ma uniwersalny biorca, czyli osoba, której można podać krew od każdego zdrowego
człowieka?

8. Uzupełnij poniższy tekst, zaznaczając odpowiedzi wybrane spośród A–H w taki sposób, aby 4 p.
zdania były prawdziwe.

a) Alergia jest to A/ B reakcja układu odpornościowego na obecność obcych C/ D,

które zwykle takiej odpowiedzi immunologicznej nie wywołują.

b) Przykładem reakcji alergicznej może być E/ F.

c) Wstrząs anafilaktyczny to G/ H reakcja organizmu na czynnik alergiczny, która może

stanowić zagrożenie dla życia człowieka.
A. nadmierna B. prawidłowa
C. przeciwciała D. antygeny
E. wysypka na skórze i katar F. gorączka i bóle mięśni
G. gwałtowna i natychmiastowa H. powolna i długotrwała

9. Oceń, czy poniższe zdania zawierają informacje prawdziwe (P) czy fałszywe (F), wpisując znak X
2 p.
we właściwym miejscu.
a) Zagrożenie konfliktem serologicznym może wystąpić w ciąży, gdy matka ma grupę
P/ F
krwi Rh+, a dziecko grupę krwi Rh-.
b) Wirus HIV osłabia układ odpornościowy atakując limfocyty T. P/ F
c) Wirusem HIV można zarazić się przez kontakt z zakażoną krwią. P/ F
d) AIDS należy do chorób autoimmunologicznych. P/ F

10. Przeczytaj tekst i wyjaśnij, dlaczego niektóre przeszczepy zostają odrzucane.

2 p.
Przeszczepianie (transplantacja) tkanek i narządów jest obecnie rozpowszechnioną metodą
leczenia. Kluczową kwestią udanego przeszczepu jest pozyskanie narządów i tkanek od
odpowiedniego dawcy.

Sprawdzian 4. Dział 4. Układ odpornościowy. Grupa B 2

 Biologia 7. Sprawdzian z działu 4. Układ odpornościowy
Kryteria sukcesu:
• wymieniasz i rozpoznajesz elementy układu odpornościowego,
• określasz rolę poszczególnych krwinek białych, przyporządkowując je do sposobu zwalczania
patogenów,
• rozróżniasz rodzaje odporności (wrodzona, nabyta) oraz sposoby jej nabywania (czynna, bierna,
naturalna, sztuczna),
• podajesz cechy charakterystyczne szczepionki i surowicy określasz dawców i biorców krwi dla osób
o wskazanych grupach krwi,
• podajesz grupę krwi uniwersalnego biorcy i uniwersalnego dawcy,
• wykazujesz się wiedzą na temat przyczyn oraz objawów alergii,
• określasz, w jakiej sytuacji może nastąpić zagrożenie konfliktem serologicznym Rh,
• oceniasz prawdziwość informacji na temat zakażenia wirusem HIV,
• wyjaśniasz, dlaczego niektóre przeszczepy zostają odrzucone.

Kryteria sukcesu:
• wymieniasz i rozpoznajesz elementy układu odpornościowego,
• określasz rolę poszczególnych krwinek białych, przyporządkowując je do sposobu zwalczania
patogenów,
• rozróżniasz rodzaje odporności (wrodzona, nabyta) oraz sposoby jej nabywania (czynna, bierna,
naturalna, sztuczna),
• podajesz cechy charakterystyczne szczepionki i surowicy określasz dawców i biorców krwi dla osób
o wskazanych grupach krwi,
• podajesz grupę krwi uniwersalnego biorcy i uniwersalnego dawcy,
• wykazujesz się wiedzą na temat przyczyn oraz objawów alergii,
• określasz, w jakiej sytuacji może nastąpić zagrożenie konfliktem serologicznym Rh,
• oceniasz prawdziwość informacji na temat zakażenia wirusem HIV,
• wyjaśniasz, dlaczego niektóre przeszczepy zostają odrzucone.

Kryteria sukcesu:
• wymieniasz i rozpoznajesz elementy układu odpornościowego,
• określasz rolę poszczególnych krwinek białych, przyporządkowując je do sposobu zwalczania
patogenów,
• rozróżniasz rodzaje odporności (wrodzona, nabyta) oraz sposoby jej nabywania (czynna, bierna,
naturalna, sztuczna),
• podajesz cechy charakterystyczne szczepionki i surowicy określasz dawców i biorców krwi dla osób
o wskazanych grupach krwi,
• podajesz grupę krwi uniwersalnego biorcy i uniwersalnego dawcy,
• wykazujesz się wiedzą na temat przyczyn oraz objawów alergii,
• określasz, w jakiej sytuacji może nastąpić zagrożenie konfliktem serologicznym Rh,
• oceniasz prawdziwość informacji na temat zakażenia wirusem HIV,
• wyjaśniasz, dlaczego niektóre przeszczepy zostają odrzucone.

Kryteria sukcesu:
• wymieniasz i rozpoznajesz elementy układu odpornościowego,
• określasz rolę poszczególnych krwinek białych, przyporządkowując je do sposobu zwalczania
patogenów,
• rozróżniasz rodzaje odporności (wrodzona, nabyta) oraz sposoby jej nabywania (czynna, bierna,
naturalna, sztuczna),
• podajesz cechy charakterystyczne szczepionki i surowicy określasz dawców i biorców krwi dla osób
o wskazanych grupach krwi,
• podajesz grupę krwi uniwersalnego biorcy i uniwersalnego dawcy,
• wykazujesz się wiedzą na temat przyczyn oraz objawów alergii,
• określasz, w jakiej sytuacji może nastąpić zagrożenie konfliktem serologicznym Rh,
• oceniasz prawdziwość informacji na temat zakażenia wirusem HIV,
• wyjaśniasz, dlaczego niektóre przeszczepy zostają odrzucone.

Sprawdzian 4. Dział 4. Układ odpornościowy. Kartoteka 1

Biologia 7. Sprawdzian 4 – Układ odpornościowy – Grupa A i B Autor: Marianna Dobrosz
Nr Poziom Kategoria Liczba Model odpowiedzi / zasady punktowania
Punkt PP
wymagań celów punktów Grupa A Grupa B
III.6.1) uczeń wskazuje lokalizację (na Zaznaczyć odpowiedź: c). Zaznaczyć odpowiedź: b).
schemacie, rysunku, według opisu Szczegółowe zasady Szczegółowe zasady
1 itd.) wybranych narządów układu P A 1 punktowania: punktowania:
odpornościowego: śledziony, grasicy i węzłów 1 p. – za prawidłowo zaznaczoną 1 p. – za prawidłowo zaznaczoną
chłonnych oraz określa ich funkcje; odpowiedź. odpowiedź.
III.6.1) uczeń wskazuje lokalizację (na Zaznaczyć odpowiedź: b). Zaznaczyć odpowiedź: d).
schemacie, rysunku, według opisu Szczegółowe zasady Szczegółowe zasady
2 itd.) wybranych narządów układu P A 1 punktowania: punktowania:
odpornościowego: śledziony, grasicy i węzłów 1 p. – za prawidłowe zaznaczenie. 1 p. – za prawidłowe zaznaczenie.
chłonnych oraz określa ich funkcje;
III.6.1) uczeń wskazuje lokalizację (na Należy przyporządkować: 1– D; Należy przyporządkować: 1– C;
schemacie, rysunku, według opisu 2 – C; 3 – B; 4 –A. 2 – D; 3 – A; 4 – B.
itd.) wybranych narządów układu Szczegółowe zasady Szczegółowe zasady
3 PP B 2
odpornościowego: śledziony, grasicy i węzłów punktowania: punktowania:
chłonnych oraz określa ich funkcje; 0,5 p. – za każde poprawne 0,5 p. – za każde poprawne
przyporządkowanie. przyporządkowanie.
III.6.2) uczeń rozróżnia odporność wrodzoną Należy skreślić: a) nabytej Należy skreślić: a) naturalnej
i nabytą oraz opisuje sposoby nabywania b) naturalnej c) czynnie. b) czynnie c) nabytej.
4 odporności (czynna, bierna, naturalna, P C 3 Szczegółowe zasady Szczegółowe zasady
sztuczna); punktowania: punktowania:
1 p. – za każde prawidłowe 1 p. – za każde prawidłowe
III.6.3) uczeń porównuje istotę działania Zaznaczyć określenia: b) i e). Zaznaczyć określenia: a) i d).
szczepionek i surowicy; podaje wskazania Szczegółowe zasady Szczegółowe zasady
5 do ich zastosowania oraz uzasadnia PP B 2 punktowania: punktowania:
konieczność stosowania obowiązkowych 1 p. – za każde prawidłowo 1 p. – za każde prawidłowo
szczepień; zaznaczone określenie. zaznaczone określenie.
III.6.4) uczeń określa, w jakiej sytuacji Zaznaczyć w tabeli: dla grupy krwi Zaznaczyć w tabeli: dla grupy
dochodzi do konfliktu serologicznego i AB – może być dawcą dla: AB, krwi A – może być dawcą dla: A,
przewiduje jego skutki; może być biorcą: A, B, AB, 0; AB, może być biorcą: A, 0;
dla grupy krwi B – może być dla grupy krwi 0 – może być
dawcą dla: B, AB, może być dawcą dla: A, B, AB, 0, może być
6 P C 2 biorcą: B, 0. biorcą: 0.
Szczegółowe zasady Szczegółowe zasady
punktowania: punktowania:
0,5 p. – za prawidłowe 0,5 p. – za prawidłowe
zaznaczenie w tabeli dawców zaznaczenie w tabeli dawców
i biorców dla każdej grupy krwi. i biorców dla każdej grupy krwi.

Sprawdzian 4. Dział 4. Układ odpornościowy – Grupa A i B. 2

 III.6.4) uczeń określa, w jakiej sytuacji Wpisać: ma grupę krwi 0. Wpisać: ma grupę krwi AB.
dochodzi do konfliktu serologicznego Szczegółowe zasady Szczegółowe zasady
7 i przewiduje jego skutki; P C 1 punktowania: punktowania:
1 p. – za prawidłowe wpisanie 1 p. – za prawidłowe wpisanie
grupy krwi. grupy krwi.
III.6.6) uczeń określa alergię jako Zaznaczyć kolejno: a) B i C Zaznaczyć kolejno: a) A i D
nadwrażliwość układu odpornościowego na b) E, c) H. b) E, c) G.
8 określony czynnik; PP B 4 Szczegółowe zasady Szczegółowe zasady
punktowania: punktowania:
1 p. – za każde poprawne 1 p. – za każde poprawne
III.6.4) uczeń określa, w jakiej sytuacji Zaznaczyć: a) P, b) P, c) F, d) F. Zaznaczyć: a) F, b) P, c) P, d) F.
dochodzi do konfliktu serologicznego Szczegółowe zasady Szczegółowe zasady
9 i przewiduje jego skutki; PP C 2 punktowania: punktowania:
III.6.7) uczeń określa AIDS jako zaburzenie 0,5 p. – za każde poprawne 0,5 p. – za każde poprawne
mechanizmów odporności. zaznaczenie. zaznaczenie.
III.6.5) uczeń przedstawia znaczenie Przykładowa odpowiedź: Każdy człowiek posiada
przeszczepów oraz zgody na transplantację charakterystyczny tylko dla siebie zespół antygenów zgodności
narządów; tkankowej występujących w komórkach ciała. Jeżeli wprowadzimy
do organizmu komórki z niezgodnym układem antygenów to układ
odpornościowy rozpozna je jako obce i zniszczy je (przeszczep
10 PP D 2 zostanie odrzucony).
Szczegółowe zasady punktowania:
1 p. – za podanie obecności swoistego dla każdego człowieka
zespołu antygenów zgodności tkankowej,
1p. – za określenie reakcji układu odpornościowego na wprowadzenie
do organizmu komórek z niezgodnym układem antygenów.

Sprawdzian 4. Dział 4. Układ odpornościowy – Grupa A i B. 3