Professional Documents
Culture Documents
Στην πορεία της ζωής της, έσπασε τους δεσμούς της τόσο με το
οικογενειακό παρελθόν της, καθώς προερχόταν από μια φιλελεύθερη
αριστοκρατική οικογένεια, όσο και με τα κοινωνικά στερεότυπα που
συνδέονταν με το ρόλο των γυναικών στην καπιταλιστική κοινωνία. Δεν
μπορούσε να μείνει ικανοποιημένη μόνο με το να είναι σύζυγος ή μητέρα
και όπως έγραψε στο δεύτερο σύζυγό της Dybenko «Δεν είμαι η σύζυγος
για σένα, γιατί είμαι πρώτα άνθρωπος και μετά γυναίκα… και αυτό είναι
όλο».
Ιστορική αναδρομή
Από τα πρώτα κιόλας στάδια της κοινωνικής της ύπαρξης, η ανθρωπότητα θέλησε να ρυθμίσει με νόμους, όχι μόνο τις σχέσεις των
φύλων αλλά και τον ίδιο τον έρωτα. Κι ενώ στις αρχαίες, όπως και στις φεουδαρχικές και πατριαρχικές κοινωνίες, απόλυτης
επιδοκιμασίας τυγχάνει ο έρωτας-φιλία έναντι του φυλετικού έρωτα, τούτο κατόπιν μεταβάλλεται. Στην αστική κοινωνία, την
θεμελιωμένη πάνω στον ατομισμό, την ξέφρενη άμιλλα και τον ανταγωνισμό η φιλία δεν έχει καμία θέση ως ηθικός παράγοντας. Ο
αιώνας του καπιταλισμού βλέπει τη φιλία σαν εκδήλωση ενός απαράδεκτου “συναισθηματισμού”, σαν μια εντελώς περιττή και
μάλλον βλαβερή ψυχική αδυναμία που απειλεί τους στόχους της αστικής τάξης.
Ενώ υποστήριζε “πως δύο καρδιές είχαν το δικαίωμα ν’ αγαπιούνται” και να ενώνονται, ενώ διακήρυσσε πως ο έρωτας ήταν το
θεμέλιο του γάμου, η αστική ηθική δεν έπαψε να κρατά τον έρωτα μέσα ς’ ένα αυστηρά περιορισμένο πλαίσιο: ο έρωτας δεν ήταν
επιτρεπτός παρά μόνο όταν απέβλεπε στο νόμιμο γάμο, κίνητρο υπαγορευμένο από καθαρά οικονομικούς υπολογισμούς. Ολόκληρη
η αστική ηθική βασιζόταν πάνω στην επιδίωξη να εξασφαλιστεί η συγκέντρωση κεφαλαίου. Το ερωτικό συναίσθημα φυσικά, δεν
μπόρεσε να βρει τη θέση του μέσα στα πλαίσια που του καθόρισε η αστική
ιδεολογία. Με κάθε ευκαιρία ο έρωτας έβγαινε από τα στενά όρια των νόμιμων
συζυγικών σχέσεων, είτε με τη μορφή ελεύθερης σχέσης, είτε με τη μορφή
μοιχείας.
Σα συγκίνηση (συναίσθημα) ο έρωτας είναι στοιχείο ενωτικό και κατά συνέπεια οργανωτικό. Αυτό η αστική τάξη το γνώριζε πολύ
καλά και το υπολόγιζε. Επομένως, με την ιδεολογία της καθιέρωσε το συζυγικό έρωτα σε ηθική αρετή. Για τον αστικό κόσμο το να
είσαι ένας καλός πάτερ-φαμίλιας αποτελεί ένα σπουδαιότατο χάρισμα. Με τα διαδοχικά στάδια της εξέλιξης στην οικονομία και την
κοινωνική ζωή, το περιεχόμενο της έννοιας “έρωτας” άλλαξε. Ορισμένες αποχρώσεις του δυνάμωσαν, ενώ άλλες ατρόφησαν. Έγινε
λοιπόν όλο και πιο σύνθετος δημιουργώντας νέες πνευματικές και ηθικές συγκινήσεις. Ο έρωτας μετατράπηκε δηλαδή από
βιολογικό φαινόμενο σε ψυχο-κοινωνικό παράγοντα.
Σαφώς, μια κουλτούρα επικτρατούσα για ολόκληρες χιλιετίες, θεμελιωμένη πάνω στο ένστικτο της ιδιοκτησίας, χάραξε στην ψυχή
των ανθρώπων την πεποίθηση ότι το ερωτικό συναίσθημα έχει και αυτό ως βάση την αρχή της ιδιοκτησίας. Η αστική ιδεολογία
αποτύπωσε στους πολίτες την λανθασμένη ιδέα πως ο έρωτας δίνει το δικαίωμα της αμέριστης και ολοκληρωτικής κατοχής πάνω
στην καρδιά αυτού που αγαπάμε. Το προλεταριάτο, αντίθετα με την υποκριτική αστική τάξη, δεν αισθάνεται μήτε φρίκη, μήτε ηθική
αγανάκτηση στην ανακάλυψη πως ο έρωτας είναι πολύμορφος, και πολύπλευρος, σύμφωνα με την Κολοντάι.
Οι ιδέες της Κολοντάι, ειδικά αυτές που αφορούν τις προσωπικές σχέσεις
και τη σεξουαλικότητα, έχουν διαστρεβλωθεί πολύ συχνά, ή
παρουσιάζονται σαν απλουστεύσεις χωρίς ουσία. Αλλά τα ζητήματα που
την απασχόλησαν στα πολυάριθμα γραπτά της και στην πολιτική της
δραστηριότητα είναι ακόμα επίκαιρα και κάνουν τη μελέτη της ζωής και
των ιδεών της πολύ χρήσιμη για όσους/ες αγωνιζόμαστε για την αλλαγή της
κοινωνίας και για την απελευθέρωση των γυναικών.
Αν στις ερωτικές σχέσεις το τυφλό, απαιτητικό, κτητικό πάθος χάσει την ορμή του, αν το αίσθημα της ιδιοκτησίας και η εγωιστική
επιθυμία “να προσεταιριστούμε για πάντα” το πλάσμα που αγαπάμε ατονούν, ο έρωτας θα αποκτήσει άλλες ιδιότητες, πιο πολύτιμες.
Θα δούμε να αναπτύσσεται η επιθυμία να εκφράζουμε τον έρωτα μας όχι μόνο με φιλιά και χάδια αλλά με την ενωμένη θέληση, το
κοινό έργο. Θα δούμε τη φαρέτρα του έρωτα να πλουτίζει με νέες σαΐτες.
Πηγές- Βιβλιογραφία
1. https://www.academia.edu/13899021/Alexandra_Kollontai_and_Marxist_Feminism
2. Alexandra Kollontai and the “Woman Question”:Women and Social Revolution, 1905-1917 της Caitlin Vest
3. https://net.xekinima.org/san-simera-gennithike-i-a-kollontai-i/