SYSTEMY OPERACYJNE – LABORATORIA

dr inż. Sebastian Kujawa

2. Linux/Unix – podstawy użytkowania

 2.1. Środowisko pracy

Zadanie 1. Zaloguj się do systemu podając login student i hasło student.

Zadanie 2. Korzystając z polecenia passwd zmień hasło dla użytkownika

student na student!!!. Sprawdź funkcjonowanie nowego hasła.

Zadanie 3. Po zalogowaniu do systemu rozpoznaj możliwość

uruchomienia kolejnych konsol tekstowych z użyciem kombinacji Alt-F1
– Alt-F6. Ile jest dostępnych konsol tekstowych? (Uwaga: zapamiętaj
też, że kombinacja Ctrl+Alt+F7 uruchamia konsolę graficzną).

Zadanie 4. Uruchom nową konsolę, w niej zaloguj się na użytkownika

root i za pomocą komendy passwd student przywróć pierwotne hasło
użytkownika student.

Zadanie 5. Wyloguj się z systemu wykorzystując polecenie exit (ew.

logout).
Zadanie 6. Po zalogowaniu do systemu wykonaj polecenie ls. Do czego
ono służy?

Zadanie 7. Porównaj efekty wykonania następujących komend:

# ls
# ls –a
# ls –l
# ls –l –a
# ls –a –l
# ls –la
# ls –al

Za co odpowiada przełącznik –l, a za co –a?

Zadanie 8. Rozpoznać następujące przełączniki polecenia ls: -lh, -ls, -

lS, -lr, -lt, -ltr, -lR
Zadanie 9. Sprawdź nazwę katalogu bieżącego komendą pwd.

Zadanie 10. Zmień bieżący katalog komendą cd według poniższego

schematu:
# cd /
# cd /usr
# cd local
# cd bin
# cd ..
# cd man
# cd .
# cd

Sprawdź bezwzględną ścieżkę katalogu, w którym się znajdujesz.

Zadanie 11. Zmień bieżący katalog na /usr/share/man/man8 stosując
pojedyncze polecenie.

Zadanie 12. Wykonaj komendę ls używając jednocześnie przełączników

i argumentów:
# ls –l /etc
# ls –la /tmp
# ls –l ..
# ls –a /home/student
 2.2. Pomoc systemowa

Zadanie 1. Zapoznaj się z pomocą systemową (polecenie man) dla

polecenia ls:
# man ls

Rozpoznaj komendy sterujące przeglądarką pomocy:

 q – wyjście
 ENTER, j, k – przewijanie liniami
 SPACJA, CTRL-f, CTRL-b, CTRL-d, CTRL-u – przewijanie stronami
 g, G – przejście na początek/koniec pliku
 / - rozpoczęcie wyszukiwania tekstu,
 n, N – przejście do następnego/poprzedniego wystąpienia słowa

Zapoznaj się z pomocą systemową dla innych poznanych poleceń.

Zadanie 2. Wyświetl pomoc systemową polecenia ls w języku
angielskim. W tym celu ustaw odpowiednio zmienną środowiskową
LANG.
# export LANG=en_EN.UTF-8
# man ls

en – język: angielski
EN – kraj: Anglia
UTF-8 – standard kodowania znaków narodowych: UTF-8

Zadanie 3. Zapoznaj się z działaniem polecenia printenv.

Zadanie 4. Zauważ, że zmiana zmiennej środowiskowej LANG
odpowiada również za wypisywanie komunikatów w językach
narodowych. Sprawdź działanie tych komunikatów w różnych językach,
np. próbując usunąć nieistniejący plik:
# rm plikaaa
rm: nie można usunąć 'plikaaa': Nie ma takiego pliku ani
katalogu
# export LANG=en_EN.UTF-8
# rm plikaaa
rm: cannot remove 'plikaaa': No such file or directory

Inne przykładowe wartości zmiennej LANG: fr_FR.UTF-8,

ru_RU.UTF-8, de_DE.UTF-8).

UWAGA: Aby na stałe zmodyfikować zmienną LANG lub dołożyć

do systemu inne języki, należy ponownie skonfigurować pakiet
locales:
dpkg-reconfigure locales (jako root)
Zadanie 5. Zapoznaj się z działaniem polecenia mandb.

Zadanie 6. Odwołaj się do różnych sekcji pomocy systemowej (1 –

polecenia, 2 – funkcje systemowe, 3 – funkcje biblioteczne, 4 – pliki
specjalne, 5 – formaty plików, 6 – gry, 7 – różne, 8 – polecenia
administracyjne), np.:
# man passwd
# man 1 passwd
# man 5 passwd
# whatis passwd

Zapis passwd(1) oznacza stronę pomocy systemowej dla hasła passwd w

sekcji 1.

whatis polecenie – krótki opis wybranego polecenia wraz ze wskazaniem

numeru/numerów sekcji pomocy systemowej
Zadanie 7. Korzystając z komendy apropos znajdź informacje o
komendzie służącej do tworzenia katalogów:
# apropos directory
# apropos "make.*director"

Zauważ, że zapis .* oznacza dowolny ciąg znaków (w tym pusty) –

wyrażenie regularne.

Zadanie 8. Przetestuj działanie komendy whereis:

# whereis rm
# whereis ls
Zadanie 9. Sprawdź alternatywny do man system pomocy info na
przykładzie opisu programu ping:
# info ping

Zadanie 10. Korzystając ze strony pomocy systemowej hier(7) rozpoznaj

znaczenie podstawowych katalogów w systemach Unix/Linux:
 /etc
 /bin
 /sbin
 /usr
 /tmp
 /var
 /home
 /dev
 /proc

Zapamiętaj, że struktura katalogów w systemach Unix/Linux jest

ustandaryzowana.
 2.3. Interpreter poleceń

Zadanie 1. Przećwicz mechanizm przywoływania i edycji ostatnio

wykonywanych komend stosując klawisze kursorów (nie działa we
wszystkich powłokach).

Zadanie 2. Wyświetl historię ostatnio wykonywanych poleceń komendą

history. Wykonaj n-te polecenie z historii, np.:
# !10

Zadanie 3. Uruchom ponownie ostatnio wykonywaną komendę:

# !!

Zadanie 4. Przećwicz mechanizm interaktywnego przeszukiwanie

ostatnio wykonanych poleceń - kombinacja Ctrl+r.
Zadanie 5. Przećwicz mechanizm automatycznego uzupełniania nazw
programów i plików – klawisz TAB:
# mk[TAB][TAB]d[TAB]

Korzystając z tego mechanizmu odszukaj polecenia zaczynające się na

„pr”, „pi” i „w”.

Spróbuj wyświetlić zawartość katalogu /usr/share/man/man8 w

maksymalnym stopniu wykorzystując automatyczne uzupełnianie nazw
katalogów.

Zadanie 6. Przećwicz działanie poleceń:

# sleep 10
Ctrl+c
Zadanie 7. Rozpoznaj mechanizm przewijania zawartości okna
terminala kombinacjami Shift-PgUp i Shift-PgDn.

Zadanie 8. Rozpoznaj skróty klawiszowe pozwalające na edycję linii

poleceń:
 Ctrl-a, Ctrl-e – przejście na początek/koniec linii
 Ctrl-f, Ctrl-b – zmiana pozycji kursora o jeden znak
 Ctrl-k – usunięcie tekstu do końca wiersza
 Ctrl-w – usunięcie poprzedniego słowa

Zadanie 9. Rozpoznaj mechanizm odświeżanie ekranu komendą clear i

kombinacją Ctrl-l.

Zadanie 10. Rozpoznaj, do czego służy kombinacja Ctrl-d.

Zadanie 11. Wykorzystaj nazwy uogólnione przy odwoływaniu się do
plików. Możesz skorzystać ze znaków specjalnych: * - dowolny ciąg
znaków, ? – pojedynczy znak, [] – pojedynczy znak ze wskazanego
zbioru. W celu wykonania ćwiczenia utwórz puste pliki o różnych
nazwach (komenda touch).
# touch a.dat b.dat c.dat d.dat
# touch a.txt b.txt c.txt d.txt
# touch a aa aaa aaaa aaaaa aaaaaa
# ls *.txt
# ls a*
# ls *.*
# ls *
# ls [ab].dat
# ls ?.dat
# ls *.???
Zadanie 12. Spośród elementów dostępnych w katalogu /usr/bin
wyświetl listy programów:
 jednoznakowych
 trzyznakowych
 trzyznakowych zaczynających się na „a”, „b” lub „c”
 czteroznakowych rozpoczynających się na litery od „a” do „g”
 zawierających w nazwie dowolną cyfrę
 zaczynających się na literę „p” lub „x” i zawierających przynajmniej
jedną cyfrę.

Zadanie 13. Rozpoznaj, do czego służy przełącznik –d w komendzie ls.