Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wlkp.

Wydział Techniczny

Przedmiot Systemy operacyjne

Ćwiczenie 4 Linux Ubuntu, ustawienia zaawansowane

1. Cel ćwiczenia.
Zapoznanie studentów z zaawansowanymi możliwościami systemu operacyjnego Linux.
2. Wymagana znajomość zagadnień.
Podstawowe wiadomości o wirtualizacji systemów operacyjnych i systemach linuksowych.

3. Literatura, materiały dydaktyczne.

• Silberschatz A., Galvin P.B., Gagne G., Podstawy systemów operacyjnych, WNT, 2006,
• William Stallings, Systemy operacyjne architektura, funkcjonowanie
i projektowanie, Helion 2018,
• Ł. Sosna., Linux, Komendy i polecenia wydanie IV, Helion 2014
• E. Nemeth, G. Snyder Unix i Linux. Przewodnik administratora systemów. Wydanie V,
Helion 2018.
4. Wiadomości teoretyczne - instalacja systemu
Katalogi domowe użytkowników są przeznaczone do przechowywania zbiorów określających ich
środowisko pracy (np. pulpit) oraz innych zbiorów prywatnych. Każdy użytkownik ma wszystkie
prawa do własnego katalogu domowego. Standardowym miejscem dla katalogów domowych jest
/Home
W systemach wielodostępnych z systemu może jednocześnie korzystać wielu użytkowników.
Każdy z nich ma przydzielone zasoby, np. pamięć, czas procesora.
W systemie istnieje system kont pozwalających na zarządzanie poszczególnymi użytkownikami
oraz ich jednoznaczne identyfikowanie za pomocą unikatowych nazw, podawanych podczas
logowania. Konto to wszystkie pliki, zasoby i informacje należące do użytkownika. Każdy
użytkownik jest identyfikowany przez unikatową liczbę całkowitą - id użytkownika (UID).
Przygotowanie do ćwiczeń
Do wykonania zadania możecie Państwo użyć Ubuntu 20_04 z poprzedniego ćwiczenia, lub
przetestować nowszą kompilację na przykład 22_04. Nowsze wersje będą dostępne
w Internetach 😊
• https://releases.ubuntu.com/jammy/ (Ubuntu 22.04.4 LTS)

5. Przebieg ćwiczenia.

Ćwiczenie 1
Proszę wykorzystując terminal wykonać update i upgrade systemu Ubuntu .
Przed rozpoczęciem eksploatacji należy skonfigurować system do pracy. Wstępna
konfiguracja systemu obejmuje:
a) aktualizację systemu i oprogramowania;
b) instalację pakietów specjalnych Ubuntu;
Aktualizacje wnoszą poprawki i nowe funkcje zarówno do systemu, jak i do oprogramowania
domyślnie na nim zainstalowanego. Aktualizacja systemu może być również przeprowadzona
w środowisku graficznym.

Tak nie robimy !!!

1
 Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wlkp.
Wydział Techniczny

Ćwiczenie 2
Po wykonaniu powyższego
zadania, może się okazać, że
do codziennego korzystania
z systemu przydatne może
być zainstalowanie pakietu
ubuntu restrictedExtras,
lub ubuntu limited extras.
Pakiet ten zawiera dodatki
o zamkniętym kodzie, takie
jak: plugin-y, kodeki do
filmów i muzyki, czcionki, obsługę języka java. Ze względu na
ograniczenia licencyjne dodatki te nie zostały umieszczone w
podstawowym wydaniu Ubuntu.
Proszę przy okazji zmienić język na polski oraz strefę czasową
i zegar na „24 godzinny”.
Do uzyskania języka polskiego można
wykorzystać ---→→→→
Dobrą metodą jest zmiana serwera pobierania na
Other → Polska, dalej Select Best Server. Może się okazać, że
najlepszy serwer będzie znajdować się w dość oryginalnych
Państwach – proszę się tym nie przejmować.

Ćwiczenie 3
Wielozadaniowość Linux-a i procesy
Linux jest systemem wielozadaniowym, co umożliwia mu równoczesne wykonywanie
więcej niż jednego procesu (proces jest to egzemplarz wykonywanego programu, mający
własną przestrzeń adresową). Za realizację wielozadaniowości jest odpowiedzialne jądro
systemu operacyjnego. Uruchomieniu w systemie programu powoduje utworzenie
przynajmniej jednego procesu identyfikowanego za pomocą numeru PID.
• proszę wyświetlić listę aktualnie uruchomionych procesów,
• proszę uruchomić drugie okno aplikacji Terminal.
• ponownie proszę wyświetlić listę aktualnie uruchomionych procesów, proszę
porównać ją z poprzednią i odszukać PID procesu związanego z terminalem
uruchomionym w drugim oknie.
• za pomocą identyfikatora PID proszę zakończyć działanie konsoli w drugim oknie.
Terminale miały inne PID-y, czy takie same ??

Ćwiczenie 4
Tworzenie kont użytkowników w środowisku tekstowym
Kolejne zadanie polega na napisaniu skryptu, dzięki któremu możliwe będzie:
• utworzenie konta student_2024 w domyślnej powłoce systemowej „sh” i przypisanie
go do grupy uniwersytet.
• po utworzeniu konta dla nowego użytkownika, proszę sprawdzić zawartość jego
katalogu domowego
• proszę nadać „pełne” uprawnienia użytkownikowi student_2024 do katalogu /mnt,
• proszę utworzyć dowiązanie symboliczne do katalogu /etc w katalogu domowym
użytkownika student_2024 o nazwie link_etc

2
 Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wlkp.
Wydział Techniczny

Ćwiczenie 5
Wielodostępność w Linux-ie
Każdy użytkownik systemu ma przydzielone zasoby (np. pamięć, czas procesora, miejsce
na dysku), do których nikt oprócz niego nie ma dostępu, chyba że sam je udostępni.
Użytkownik jest niezależny i odizolowany od innych. O uprawnieniach do korzystania z
poszczególnych zasobów decyduje administrator systemu W Linuksie zdefiniowanych jest
wiele konsoli tekstowych, na których mogą logować się różni użytkownicy. Aby zmienić
konsolę, używa się kombinacji klawiszy [Ctrl]+[Alt]+[Fn], np. [Ctrl]+[Alt]+[F1], aby
przełączyć się na pierwszą konsolę. Środowisko graficzne jest dostępne na siódmej konsoli,
którą można uruchomić za pomocą kombinacji [Ctrl]+[Alt]+[F7].
• Aby sprawdzić, z jakiego konta w danym momencie się korzysta, należy użyć
polecenia whoami. Użytkownik może podejrzeć, kto w danym momencie jest
zalogowany do systemu za pomocą polecenia who
• Użytkownicy mogą wysyłać do siebie komunikaty, korzystając z polecenia write
• Po poleceniu write należy wpisać nazwę użytkownika zalogowanego do systemu.
• Wpisywanie tekstu wiadomości można zakończyć za pomocą kombinacji klawiszy
[Ctrl]+[D].
• Wiadomość przesłana do użytkownika jest wyświetlana na jego ekranie.
• Skrót EOF (End Of File) oznacza koniec przesyłanego tekstu.
• Administrator czasami musi wysłać wiadomość do wszystkich zalogowanych
użytkowników, np. z prośbą o zakończenie pracy z powodu przerwy w pracy
serwera. Do tego celu może użyć polecenia wall

W nawiązaniu do powyższej teorii, proszę wykonać zadanie. System Linux umożliwia

przesyłanie komunikatów do innych użytkowników zalogowanych w systemie. Proszę
przesłać komunikat do innych użytkowników
a) Proszę skorzystać z pierwszej konsoli [Ctrl]+[Alt]+[F1], i zalogować się na konto
„użytkownika11”
b) Na drugiej konsoli na przykład [Ctrl]+[Alt]+[F2], proszę zalogować się na konto jako
„użytkownik12”
c) Proszę skorzystać z drugiej konsoli i wysłać wiadomość do „użytkownika11”
(polecenie write)
d) Proszę skorzystać z pierwszej konsoli i przeczytać wiadomość od „użytkownika12”
e) Proszę skorzystać z pierwszej konsoli i wysłać wiadomość do wszystkich
zalogowanych użytkowników o planowanej przerwie w pracy serwera (polecenie
wall).
f) Proszę skorzystać z drugiej konsoli i odczytać wiadomość od „użytkownika11”
!!! W razie problemów, a pewnie takie będą….. należy wykorzystać polecenie who i….
i odczytać dane o użytkownikach zalogowanych. w systemie.
Interesują Państwa dane ttyx. Ważne jest, aby
• zalogowanych było co najmniej dwóch użytkowników.
• Należy wpisać chmod +w /dev/ttyx, gdzie x to cyfra odczytana po użyciu komendy
who dotycząca tty Powyższe polecenie należy wpisać dla każdego z zalogowanych
użytkowników !!!
Poniższe zdjęcie pokaże Państwu jak to powinno mniej więcej wyglądać
Co powinno zastanowić, studenta, studentkę – okno jest czarne, a nie fioletowe 😊

3
 Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wlkp.
Wydział Techniczny

Ćwiczenie 6
Proszę :
• ustawić w terminalu datę systemową na 15.11.2024 r.
• włączyć automatyczne usypianie (wstrzymywanie) systemu inny niż 45 minut
bezczynności,
• włączyć automatyczne tworzenie kopii zapasowej - wyłącznie dla katalogu
/home/egzamin/Pobrane, kopia powinna się wykonywać codziennie, a starsze kopie
tego katalogu mają być przechowywane przez co najmniej pół roku,
• ustawić skrót klawiszowy Alt+F3 dla zamykania okna programów,
• wylogowanie z systemu powinno być możliwe po wciśnięciu klawiszy
CTRL+ALT+M zamiast CTRL+ALT+Delete.
Ćwiczenie 7
W systemie Linux znajduje się narzędzie do monitorowania użycia procesora, pamięci,
procesów oraz obciążenia systemu z poziomu powłoki. Proszę przeprowadzić analizę, które
z poniższych poleceń wywoła to narzędzie ??
• top
• pwd
• cat
Swoje badania proszę odpowiednio udokumentować oraz opisać do czego służą pozostałe
polecenia ???

Ćwiczenie 8
Które polecenie z poniższych uruchomi sprawdzenie dysku oraz umożliwi naprawę jego
błędów
• fdisk
• lshw
• touch
• uname -a
Swoje badania proszę odpowiednio udokumentować oraz opisać do czego służą pozostałe
polecenia ??
Ćwiczenie 9
W Linux-ie istnieją specyficzne pliki, które kryją ciekawe informacje
• /etc/passwd
• /etc/shadow
• /etc/network/interfaces
Sprawdź jakie dane można pozyskać z powyższych lokalizacji. Swoje badania proszę
odpowiednio udokumentować oraz opisać

4
 Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wlkp.
Wydział Techniczny

Ćwiczenie 10
Proszę przeprowadzić konsolowo konfigurację interfejsu sieciowego w systemie Linux
• adres IP: 192.168.77.10/26, nazwa połączenia WAN_LAN
• serwer DNS: localhost
• brama domyślna: 192.168.88.1
Ćwiczenie 11
Proszę konsolowo za pomocą dostępnych narzędzi w systemie operacyjnym Linux, uzyskać
informacje techniczne na temat zasobów komputera zawartych w tabeli poniżej. Oczywiście
proszę udokumentować jakimi komendami pozyskali Państwo sieciowe dane
Adres MAC karty sieciowej
Rozmiar pamięci RAM
Rozmiar dysku twardego
Model procesora
Wykorzystywany system plików

6. Opracowanie wyników, sprawozdanie.

W sprawozdaniu proszę umieścić odpowiedzi na pytania zawarte w treści ćwiczenia.
UWAGA! Odpowiedzi należy dokumentować odpowiednimi zrzutami ekranowymi i niezbędnymi
komentarzami do nich.
UWAGA! Sprawozdanie rozpoczynamy od tabelki☺

Ćwiczenia / Laboratorium / Projekt

Sprawozdanie z realizacji ćwiczenia
Temat: Nr albumu: Grupa/zespół: Rok/semestr:

Data wykonania: Data oddania:

Wykonał /wykonali:
Ocena: Podpis prowadzącego:

Rubryka sugerowanej punktacji

Maksymalna liczba Uzyskana
Numer pytania
Nazwa ćwiczenia punktów do liczba
/zadania
uzyskania punktów
1 8
2 8
3 5
4 8
5 12
Ćwiczenie 4 6 10
Linux Ubuntu, ustawienia zaawansowane 7 8
8 8
9 8
10 6
11 12
12 - wnioski 7
Wynik łączny 100

5
 Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wlkp.
Wydział Techniczny

Odczytuję tylko te sprawozdania, których nazwa to:

s1.nazwisko_imię_grupa laboratoryjna, przy kolejnych sprawozdaniach proszę
inkrementować s2,s3 itd.
Sprawozdania proszę wysyłać na MS Teams – zadania. Proszę pamiętać o
terminach (deadline)
7. Zadania dodatkowe / Uwagi
Adres do korespondencji: pwiniarski@ajp.edu.pl