GEOLOGIA TXANGOAREN

LANA (oihane a. eta naia DLR.)

GEOLOGIAKO DEFINIZIOAK
METEORITOA:
Orain dela 65 milioi urte 11 kilometroko meteorito bat jauzi zen. Momentu historiko honi buruz hipotesi mordoa
daude, baina ez dago bat konkretuki. Hauen bat meteoritoak olatu handi bat sortu zuena da, eta egon ziren
suteak atmosfera hautsez beterik utzi zuen. Honen ondorioz, hil ziren animalien eta landareen espezie gehienak.
Baina batzuk bizi ziren eta hau garrantzitsua izan zen bizitza berriak eta eboluzionatuak sortu ahal izateko. Hau
ikusi ahal da iridioa aztertu eta gero, periodo honetan meteorito honek ekarri zuelako, elementu honen maila
asko igo zela.

K/P:
Letra bakoitzak esanahi bat du. Kasu honetan, K sigla Kretazikoa
da eta P sigla, aldiz, Paleogeneoa da. Era ezberdinak dira; hau da,
momento desberdinak izan ziren. Haien artean dagoen muga
Sopelako hondartzaren alboan dago, eta han iridio maila igotzen
da asko. Meteorito bat jauzi zulatu zuen iridio kantitate handi hau
ekartzen.

ANTIKLINALA ETA SINKLINALA:

Biak tolestura mota batzuk dira.
Lehenengo tolestura antiklinalaren dago eta beraren ezaugarri garrantzitsuena da duen forma ganbila goiko
alderan, hau gertatzen da tolestura osatzen duten materialak gazteagoak dira eta goialdean daude, eta zaharrenak
diren materialak, berriz, muina osatzen dute. Batzuetan materialen adina ezin jakin dezakegu eta kasu hauetan
hobe da egitura hori antiforme gisa izendatzea.
Beste aldetik tolestura sinklinala dago, bere ezaugarri nagusia goiko aldera ahurra dela da. Material gazteagoak
muinean daudelako da, zaharrenak hondoa osatzen duten
bitartean. Antiklinalaren tolesturarekin gertatzen den
moduan, materialek zenbat urte dituzten jakiten ez
badugu, hobe da egitura hori formarik gabeko
izendatzea.

KARE HARRIAK-ZOOFIKUS:
Kare harriak kaltzio eta karbonatoz osatutako harri
sedimentarioak dira. Kare-harri garbiak kolore zuria du, baina
gehienetan beste osagai batzuk ere izaten ditu eta kolore horixka
edo grisa ematen diote osagai horiek. Mota askotako kare-harriak
daude; adibidez zooficus horietako mota bat da elementu bakar
batez (adibidez, zuloak edo aztarna batek) edo fisikoki
bereizitako hainbat elementuk osa dezakete baina lotura
etologikoan (adibidez, aztarna bat edo pelleten arrasto bat).
Hemen argazkian ikusten da adibidez txangoan aurkitutako
zoofikus bat.

FLYSCH:

Arrokaz egindako lerro paraleloen multzoa da.

Sedimentu mota bat da ere. Arroka bigunaz eta
gogorraz alternatzen dira eta itsasoaren alboan daude
kokatuta. Arrazoi honengatik, oso desgatatuta daude
eta beti zati gogorrak askoz gehiago ikusten dira eta
euste puntu bat dira. Adibide bat, Getxon dagoen
flysch-a da. Oso famatua da eta oso ondo bereiztu
ahal dira lerroak.