FINANCIEEL MANAGEMENT

Docent: Kristel Vanstalle

STORM CUYT
STUDIERICHTING: INTERNATIONAAL ONDERNEMEN
2017 - 2018
DEEL 1: Het belang en de omgeving. ............................................................................................. 3
I. Concept............................................................................................................................................. 3
II. Financieel beheersinstrument......................................................................................................... 3
DEEL 2. Financiële analyse. ........................................................................................................... 4
I. Inleiding. ........................................................................................................................................... 4
A. Wat? ............................................................................................................................................ 4
B. Voor wie en waarom? ................................................................................................................. 4
C. Bron en techniek van analyse...................................................................................................... 4
II. De jaarrekening als uitgangspunt. ................................................................................................... 6
A. De balans. .................................................................................................................................... 6
B. De wettelijke balansstructuur. .................................................................................................... 6
C. De herwerkte balans. .................................................................................................................. 6
D. De resultatenrekening. ............................................................................................................... 8
III. Horizontale analyse. ....................................................................................................................... 8
IV. Verticale analyse. ......................................................................................................................... 10
V. Ratioanalyse. ................................................................................................................................. 10
A. Liquiditeit .................................................................................................................................. 12
1. Liquiditeit in de ruime zin: current ratio. .............................................................................. 12
2. Liquiditeit in de enge zin: de acid/quick ratio. ...................................................................... 13
3. Liquiditeit van de voorraden. ................................................................................................ 13
4. Liquiditeit van de handelsvorderingen. ................................................................................. 14
5. De liquiditeit van de handelsschulden. ................................................................................. 15
6. Netto bedrijgskapitaal (NBK) ................................................................................................. 15
B. Solvabiliteit. ............................................................................................................................... 16
1. Algemene schuldgraad. ......................................................................................................... 17
2. Financiële autonomie. ........................................................................................................... 17
C. Rendabiliteit. ............................................................................................................................. 18
1. Nettoverkoopmarge. ............................................................................................................. 18
2. Brutoverkoopmarge. ............................................................................................................. 19
3. Nettorendabiliteit van de ingezette middelen (NBB12, ROA): .............................................. 19
4. Brutorendabiliteit van de ingezette middelen. ..................................................................... 19
5. Nettorendabiliteit van het eigen vermogen na belastingen ................................................. 20
6. Algemene opmerkingen. ....................................................................................................... 21
DEEL 3. Financieel management in enge zin................................................................................. 22
I. Optimale kapitaalstructuur. ........................................................................................................... 22
II. Financieel plan. .............................................................................................................................. 24

1
DEEL 4. Financieel management in ruime zin. .............................................................................. 26
I. Inleiding. ......................................................................................................................................... 26
II. Masterplan. ................................................................................................................................... 26
III. Kasplanning. ................................................................................................................................. 27
IV. Investeringsanalyse. ..................................................................................................................... 30
A. Inleiding. .................................................................................................................................... 30
B. Tijdswaarde geld. ...................................................................................................................... 31
1. Toekomstige waarde over 1 jaar. .......................................................................................... 31
2. Actuele waarde van de te ontvangen bedrag over 1 jaar. .................................................... 31
3. Toekomstige waarde over n jaar. .......................................................................................... 31
4. Actuele waarde van te ontvangen bedrag over n jaar. ......................................................... 32
C. Evaluatiemethodes. ................................................................................................................... 32
1. Boekhoudkundig rendement (BHR) ...................................................................................... 33
2. Terugverdienperiode (TVP) ................................................................................................... 34
3. De interne rendementsgraad (IRG) ....................................................................................... 34
4. Netto actuele waarde (NAW) ................................................................................................ 35
5. Winstgevendheidsindex (PI) .................................................................................................. 36
D. Investeringsanalyse met financieringsaspecten. ...................................................................... 36
V. Geprojecteerde resultatenrekening en balans. ............................................................................ 37
A. Geprojecteerde resultatenrekening.......................................................................................... 37
B. Geprojecteerde balans. ............................................................................................................. 38
VI. Break-evenanalyse. ...................................................................................................................... 38
A. Berekening. ............................................................................................................................... 39
B. Voorbeeld. ................................................................................................................................. 39

2
DEEL 1: Het belang en de omgeving.
I. Concept.
Financieel management = financieel beheer in het kader van doelstellingen van de organisatie.

→ Belangrijke begrippen in de definitie zijn: beheer en doelstellingen (= je geeft aan op welke manier je je
doelstellingen wilt realiseren. NUANCE => ieder bedrijf heeft verschillende doelstellingen (Vb. bedrijven
die als doelstelling winst of geen winst hebben).

Het financieel management kent een aantal functies:

• Investeringsbeslissingen: een voorbeeld hier zijn machines aankopen om de productie te verbeteren.
• Bedrijfskapitaalbeheer: men gaat kijken of er voldoende financiële middelen zijn (enkel bij kortlopende
zaken)
• Dividendenbeslissing: men gaat een beslissing nemen in het kader van dividenden (Vb. Winst uitkeren
aan aandeelhouders of de winst naar het volgend boekjaar boeken)
• Financieringsbeslissing: men gaat nagaan hoeveel geld een bedrijf kan lenen of de vraag stellen of een
bedrijf überhaupt kan investeren.

Schulden of
financieringsbronnen
Aanwendingsbronnen
of bezittingen

II. Financieel beheersinstrument.

Een dashboard is een belangrijk instrument voor een onderneming. Het geeft een beeld van de onderneming.

Het bezit enkele kenmerken:

− Dynamisch: een dashboard verandert continue.
− Geconcentreerd op belangrijkste: het laat enkel de kern dat wat de onderneming moet laten zien.
− Eenvoudig en overzichtelijk.

Belangrijk te vermelden is dat het beeld van een onderneming verschilt van bedrijf tot bedrijf. Een reden hiervoor
is dat verschillende bedrijven verschillende doelstellingen hebben.

→ De strategische doelen worden met behulp van het SMART-principe omgezet naar meetbare doelen.

MERK OP: Ratio’s dienen in context te worden gebracht (basisgegevens onderneming, sector en de economie in
zijn geheel)

3
DEEL 2. Financiële analyse.
I. Inleiding.
A. Wat?

Financiële analyse = cijfermatige doorlichting van de onderneming met als doel inzicht te verwerven in de
financiële gezondheidstoestand van de onderneming.

→ Belangrijkste criteria: Cijfers, want de financiële analyse baseert zich enkel op cijfers.

→ De financiële analyse legt dus de financiële toestand van een onderneming in het verleden1 zo
nauwkeurig mogelijk vast om zo goed mogelijk vooruitzichten af te leiden voor de toekomstige
financiële situatie.

B. Voor wie en waarom?

Het management, aangesteld door de aandeelhouders om de strategische doelstellingen te realiseren, is

verantwoordelijk voor een gezonder financiële structuur en winst van de onderneming.

→ NUANCE: er bestaan ondernemingen waarvan winst geen eerste doelstelling is. (Vb. non-
profitorganisaties, vzw, ngo, …)

Periodiek (=per kwartaal) zal het management ten eerste de cijfers van de onderneming analyseren en de
financiële positie van de onderneming vergelijken met andere ondernemingen binnen de sector 2.

Ook vele andere partijen hebben financiële belangen in de onderneming:

− Leveranciers => willen inzicht krijgen op de financiële draagkracht van potentiële klanten alvorens de
betalingscondities te bepalen.
− Potentiële klanten => zodat ze zeker kunnen zijn om een samenwerking aan te gaan met het bedrijf
zonder enige financiële problemen (zekerheid m.b.t. het leveren van goederen)
− Werknemers => ze willen nagaan of een onderneming werkzekerheid kan aanbieden.
− Financiële instellingen => geven enkel krediet als ze ervan overtuigd zijn dat de onderneming de
capaciteit stipt af te lossen.
− Beleggers en financiële analisten => zien de huidige financiële structuur als een indicatie voor de mate
van duurzame gezondheid.
− Overheid => als je winst maakt, dan kan de overheid belastingen op heffen.

C. Bron en techniek van analyse.

De belangrijkste bron van informatie voor het uitvoeren van de financiële analyse is de jaarrekening.

→ OPMERKING: Het spreekt voor zich dat het management zich daarnaast ook kan beroepen op interne
informatie (analytisch boekhouden, in tegenstelling tot de statutaire boekhouding die de basis is voor
de jaarrekening.

1Een voorbeeld is een jaarrekening van 2017. In 2017 zal je deze niet kunnen analyseren. In 2018 wordt de jaarrekening pas goedgekeurd
door de Commissaris-revisor en dan mag men die pas publiceren en analyseren. Na de analyse maak je een conclusie en probeer je vervolgens
doelstellingen te formuleren voor de toekomst.

2 Een voorbeeld is Carrefour die de jaarrekening gaat vergelijken met die van Delhaize.

4
De jaarrekening omvat de volgende elementen:
− Balans met activa en passiva.
− Resultatenrekening en resultaatverwerking.
− Toelichting.
➢ Details van bepaalde onderdelen van balans/resultatenrekening, maar ook over niet in de
balans opgenomen rechten en verplichtingen.
➢ Tabel van de personeelsbewegingen tijdens het boekjaar (ingetreden/uitgetreden)
− Jaarverslag:
➢ Verslag van het management inzake het gevoerde beleid:
➢ Belangrijkste ontwikkelingen, commentaar bij de cijfers, voorstel tot winstverdeling, …
− Verslag van de Commissaris-revisor
➢ Verslag van een onafhankelijke externe expert die zich moet uitspreken over de getrouwheid
van de jaarrekening en de continuïteit van de onderneming.
➢ Types van verslagen:
• Goedkeurende verklaring: met of zonder behoud.
• Niet-goedkeurende verklaring: afkeurende of onthoudende verklaring.

Voor een grondige analyse kan ook gekeken worden naar niet-boekhoudkundige gegevens zoals:
− Aandelenprijzen.
− Sectorgegevens.
− Persartikels.
− Interne documenten zoals contracten, budgetten, standaarden, …
− Jaaroverzichten.

Twee bedenkingen i.v.m. de jaarrekening:

→ De jaarrekening bevat historische gegevens. Uiteraard zijn we meer geïnteresseerd in de toekomstige

financiële toestand maar dat is interne informatie waarover we niet kunnen beschikken. Bovendien
geeft de huidige financiële structuur een goede indicatie van de toekomst.

→ De cijfers van de gepubliceerde jaarrekening kunnen afwijken van de bedrijfseconomische realiteit.

Immers, vaak wordt de jaarrekening als fiscaal instrument gehanteerd.

− De onderneming wilt zo weinig mogelijk winst maken om de belastingen zo minimaal mogelijk

te maken.

De belangrijkste analysetechnieken zijn:

Horizontale analyse = een analysetechniek waarbij we de evolutie van de jaarrekening door de jaren
heen nagaan (Vb. De cijfers van 2015, 2016 en 2017 nagaan)

Verticale analyse (structuuranalyse) = enkele vragen: Wat is het belang van elk onderdeel van de balans
ten opzichte van het totaalbalans? Wat is het belang van elk onderdeel van de resultatenrekening ten
opzichte van de totale bedrijfsopbrengsten?

Ratioanalyse = analyse van verhoudingsgetallen tussen bedragen uit de jaarrekening, die een financieel
kengetal weergeven.

Helikopterview = alvorens te starten met een volledige analyse is het zinvol de jaarrekening kritisch door
te nemen om zo een algemeen beeld te krijgen van de onderneming en haar toestand. (Vb. kijken naar
vast actief, schulden, toestand eigen vermogen, …)

5
II. De jaarrekening als uitgangspunt.
A. De balans.

De balans = is een momentopname en geeft de vermogenstoestand van een onderneming op een bepaald
tijdstip vanuit een dubbel standpunt.

→ Bestaat enerzijds activa (= de bezittingen, vorderingen en werkmiddelen) en anderzijds passiva (=

schulden aan eigenaars, schulden aan derden en de financieringsmiddelen)

B. De wettelijke balansstructuur.

Activa Passiva
20 Oprichtingskosten Eigen vermogen
Vaste activa 10 Kapitaal
21 Immateriële vaste activa 11 Uitgiftepremies
22-> 27 Materiële vaste activa 12 Herwaarderingsmeerwaarden
28 Financiële vaste activa 13 Reserves
14 Overgedragen Winst/Verlies
Vlottende activa 15 Kapitaalsubsidies
29 Vorderingen op meer dan een jaar
30 -> 37 Voorraden en bestellingen in uitvoering Vreemd vermogen
40 -> 41 Vorderingen op ten hoogste een jaar 16 Voorzieningen en uitgestelde belastingen
50 -> 53 Geldbeleggingen 17 Schulden op meer dan een jaar
54 -> 58 Liquide middelen 42 -> 48 Schulden op ten hoogste een jaar
490/491 Overlopende rekeningen 492/493 Overlopende rekeningen

Totaal actief Totaal passief

C. De herwerkte balans.

Opdat de balans zou voldoen als uitgangspunt voor een financiële analyse, dienen een aantal herwerkingen te
gebeuren.

→ In de herwerkte balans beschouwen we een actief als ‘vast’ als het niet binnen het jaar kan omgezet
worden in liquide middelen.

− Uitgebreide vaste activa (UVA) = vaste activa + vorderingen > 1 jaar.

− Beperkte vlottende activa (BVIA) = vlottende activa – vorderingen > 1 jaar.

➢ Realiseerde vlottende activa.

➢ Liquide middelen.

→ In de herwerkte balans delen we de passiva op in:

− Eigen vermogen (EV) = eigen vermogen.

− Vreemd vermogen op langer termijn (VVLT) = schulden > 1 jaar + voorzieningen en uitgestelde
belastingen

− Vreemd vermogen op korte termijn (VVKT) = schulden < 1 jaar + overkoepelende rekeningen
passiva.

6
Het eigen vermogen en het vreemd vermogen op lange termijn vormen samen het permanent vermogen
waarover de organisatie meer dan 1 jaar kan beschikken.

Herwerkte balans van Naessens Industriebouw nv (in 000 EUR)

Activa 2016 2015 2014
Uitgebreide vaste activa (UVA) 118.215 112.070 95.805
20 Oprichtingskosten
21 Immateriële vaste activa
22/27 Materiële vaste activa 42.665 38.906 37.132
De lang omzetbare activa 75.550 73.164 58.673
28 Financiële vaste activa 57.591 55.395 44.013
29 Vorderingen op meer dan een jaar 17.959 17.769 14.660

Beperkte vlottende activa (BVl.A) 46.425 44.186 34.025

De kort omzetbare activa 30.476 30.685 27.271
30/37 Voorraden en bestell. in uitvoering 853 939 839
40/41 Vorderingen op ten hoogste 1j 29.623 29.746 26.403
50/53 Geldbeleggingen
490/1 Overlopende rekeningen 29
54/58 Liquide middelen 15.949 13.501 6.754

Totaal 164.640 156.256 129.830

7
 Passiva 2016 2015 2014
Eigen vermogen (EV) 74.333 66.991 62.024
10 Kapitaal 225 225 225
11 Uitgiftepremies
12 Herwaarderingsmeerwaarden 60 60 60
13 Reserves 40.197 40.197 40.197
14 Overgedragen Winst/Verlies 33.851 26.509 21.542
15 Kapitaalsubsidies

Vreemd vermogen op lange termijn (VVLT) 33.041 35.538 26.452

16 Voorzieningen en uitg. belastngen 5.761 5.608 5.733
17 Schulden op meer dan een jaar 27.280 29.930 20.719

Vreemd vermogen op korte termijn (VVKT) 57.266 53.727 41.354

42/48 Schulden op ten hoogste een jaar 57.021 53.446 41.223
492/3 Overlopende rekeningen 245 281 131

Totaal 164.640 156.256 129.830

D. De resultatenrekening.

De resultatenrekening = geeft een overzicht van de kosten en opbrengsten over een bepaalde periode
(meestal een boekjaar van 12 maanden)

→ Voor analysedoeleinden wordt de evolutie van 3 tot 5 jaren bestudeerd + in overzichten wordt het
meest recente jaar in de meest linkse kolom geschreven.

Schematische voorstelling v/d resultatenrekening van Naessens Industriebouw nv (in 000 EUR)
Resultatenrekening 2016 2015 2014
70/76A-75 Bedrijfsopbrengsten 182.123 168.779 139.438
70 Omzet 177.469 162.915 134.280
71/74 Andere recurrente bedrijfsopbrengsten 3.927 4.176 4.956
76A Niet-recurrente bedrijfsopbrengsten 727 1.688 202
60/66A-65 - Bedrijfskosten 170.134 158.995 132.164
60 Handelsg., grond- en hulpstoffen 131.475 122.820 97.434
61 Diensten en diverse goederen 19.378 18.963 17.531
62 Bezold., soc.lasten en pensioenen 13.875 13.314 13.003
630 Afschrijvingen 4.239 3.678 3.059
631/4 Waardeverminderingen - - -
635/8 Voorzieningen 152 -125 647
640/9 Andere 291 304 258
66A Niet-recurrente bedrijfskosten 724 41 232
9901 Bedrijfsresultaat 11.989 9.784 7.274
75-65 + 76B - 66B +/- Financieel resultaat -560 -1.953 -143
9903 Winst/Verlies voor belasting 11.429 7.831 7.131
67/77+68/78 +/- Belastingen op het resultaat e.a. -4.088 -2.864 -2.258
9904 Winst/Verlies van het boekjaar na belastingen 7.341 4.967 4.873

III. Horizontale analyse.

Horizontale analyse = methode om de evolutie in de tijd van het vermogen, de financiële positie en de
resultaten van de onderneming te bestuderen.

→ De analyse gaat volgende zaken na: de omzet van jaar tot jaar toeneemt of afneemt en hoe de
kostenposten mee evolueren + schulden, vorderingen, … evolueren van jaar tot jaar.

8
Er bestaan hiervoor 3 methodes:

1. In absolute cijfers: cijfer jaar x – cijfer basisjaar.

Het basisjaar is het oudste jaar en bevat de werkelijke cijfers. De vergelijkingsjaren geven het absoluut
verschil weer t.o.v. het basisjaar (cijfer jaar – cijfer basisjaar)

𝐶𝑖𝑗𝑓𝑒𝑟 𝑗𝑎𝑎𝑟 𝑥
2. In tijdsindex (relatieve cijfers): 𝑥100
𝑐𝑖𝑗𝑓𝑒𝑟 𝑏𝑎𝑠𝑖𝑠𝑗𝑎𝑎𝑟

Het basisjaar is het oudste jaar en elke post is gelijk aan 100%. De vergelijkingsjaren geven de evolutie
weer t.o.v. het basisjaar (cijfer jaar/cijfer basisjaar)

𝐶𝑖𝑗𝑓𝑒𝑟 𝑗𝑎𝑎𝑟 𝑥−𝑐𝑖𝑗𝑓𝑒𝑟 𝑏𝑎𝑠𝑖𝑠𝑗𝑎𝑎𝑟

3. Op basis van procentuele veranderingen: 𝑥100
𝑐𝑖𝑗𝑓𝑒𝑟 𝑏𝑎𝑠𝑖𝑠𝑗𝑎𝑎𝑟

Zie toepassingen in cursus zelf.

Commentaren schrijven: vuistregels.

Allereerst moet je ‘TOP DOWN’ zijn => bekijk eerst de grote getallen om de belangrijkste bewegingen vast te
stellen en verklaar daarna de belangrijkste bewegingen op basis van onderliggende cijfers.

Hou ook rekening met de informatie die in de toelichting staan. Bekijk zowel de absolute als de relatieve
revolutie om het belang ervan te beoordelen. Vermeld duidelijk over welk jaar je spreekt.

9
IV. Verticale analyse.
Verticale analyse = techniek om de financiële structuur (balans en RR) van de onderneming te analyseren
(=structuuranalyse)

→ De verschillende balansrubrieken worden uitgedrukt in verhouding tot het balanstotaal dat gelijk
gesteld wordt aan 100% (Vb. Kapitaal/balanstotaal)

→ Uit welke componenten is het vermogen of zijn bezittingen samengesteld?

− Is het een kapitaalintensieve onderneming?
− Wat is de verhouding van het EV t.o.v. het TV?
− Wat is het aandeel van de voorraden in de totale activa?
− …

→ De verschillende rubrieken van de resultatenrekening worden uitgedrukt in verhouding tot de totale

bedrijfsopbrengsten die gelijkgesteld worden aan 100%.

→ LET OP: Deze analyse wordt niet berekend t.o.v. de totale bedrijfskosten, maar t.o.v. de totale
bedrijfsopbrengsten.

→ Het is interessant om de verschuivingen in de tijd te analyseren en de cijfers te vergelijken met

soortgelijke ondernemingen.

Zie toepassingen in de cursus.

V. Ratioanalyse.
Ratioanalyse = er wordt een verhoudingsgetal berekend, waarbij twee of meer gegevens uit de balans, de
resultatenrekening of de toelichting aan elkaar worden gerelateerd.

Er zijn verschillende type van ratio’s:

− Liquiditeit: ratio’s die inzicht geven in de vermogensstructuur, ook de financiële structuur genoemd.
− Solvabiliteit: ratio’s met betrekking tot de industriële e commerciële doeltreffendheid van de
onderneming.
− Rendabiliteit: ratio’s die vermogens- en resultaatsgegevens met elkaar in verband brengen.

Ratio’s dienen in een ruimer verband te worden geïnterpreteerd in onderlinge samenhang van verschillende
ratio’s met aandacht voor de evolutie in de tijd in vergelijking met de ratio’s van de sector waarin het bedrijf
actief is.

De NBB heeft ratio's gedefinieerd voor de jaarrekeningen, opgesteld volgens het volledig model, volgens het
verkort model en volgens het microschema.

De NBB zal per sector de financiële ratio’s berekenen. Deze gegevens worden gepubliceerd in kwartielen,
decielen en gemiddelden. Op die wijze kan een onderneming zich situeren binnen de sector.

Wat zijn kwartielen?

− Q1: 75% van de ondernemingen hebben een ratiowaarde die groter is, of gelijk is aan deze waarde.
− Q2: 50% van de ondernemingen hebben een ratiowaarde die groter is, of gelijk is aan deze waarde.
− Q3: 25% van de ondernemingen hebben een ratiowaarde die groter is, of gelijk is aan deze waarde.

10
Sector gegevens opzoeken

1. Kruispuntbank (Nacebel-code opzoeken)

De NACEBEL-code voor RSZ-activiteiten geeft de beste indicatie van de sector. Er is een NACEBEL-code 2008 en
2003. De nationale Bank rangschikt ondernemingen in sectoren op basis van de NACEBEL-code 2008.

2. Nationale bank van België (sectorstatistieken opzoeken)

Daar staat de balanscentrale die men gaat analyseren en vervolgens statistieken. Hier vindt men de financiële
ratio’s van de ondernemingen gegroepeerd van sectoren en modellen.

Nieuwe sectorgegevens zijn vaak pas in oktober/november beschikbaar. Het is dus niet altijd mogelijk de
jaarrekening met de sector in datzelfde jaar te vergelijken. Sector gegevens wijken echter niet sterk af van het
vorige jaar e, dus kan bv. een jaarrekening met cijfers 2016 perfect vergeleken worden met sectorgegevens van
2015

Groepering van sectoren DE4521: Burgerlijke en utiliteitsbouw; constructie van

bruggen en tunnels; civieltechnische werken ten
Modellen Volledig
Eenheden Bedragen in duizenden EUR, of aantallen
Frequentie Jaarlijks
Gewogen Mediaan Aantal Q1 Q3
Selecteer de spreidingsmaten gemiddeld (Q2) ondernem (Eerste (Derde
e ingen kwartiel) kwartiel)
Boekjaar 2015
Ratio
1. Brutoverkoopmarge (%) 5,4 5,25 493 2,06 11,89
2. Nettoverkoopmarge (%) 4,06 3,04 493 0,65 8,98
3. Toegevoegde waarde /
Bedrijfsopbrengsten (%) 20,54 22,81 495 15,95 35,16
4.Toegevoegde waarde per
personeelslid (in EUR) 70800,69 66543,79 379 54176,05 87786,22
9. Nettorendabiliteit van het
eigen vermogen, na belasting
(%) 9,97 7,69 491 1,13 21,29
10. C ashflow / Eigen vermogen
(%) 14,8 16,4 491 5,5 33,48
11. Brutorendabiliteit van het
totaal der activa, vóór belasting
en kosten van schulden (%)
6,9 7,1 521 2,68 13,77
12. Nettorendabiliteit van het
totaal der activa, vóór belasting
en kosten van schulden (%)
5,15 4,26 521 1,18 10,71
13. Liquiditeit in ruime zin 1,25 1,32 520 1,09 1,98
14. Liquiditeit in enge zin 1 1,1 519 0,59 1,62
15.2 Rotatie van de voorraad
handelsgoederen, grond- en
hulpstoffen (enkel voor de
sector van de bouwnijverheid) 59,72 61,62 303 20,52 199,31
16.2 Rotatie van de voorraad
goederen in bewerking en
gereed product (enkel voor de
sector van de bouwnijverheid) 6,65 7,07 338 2,36 21,28
17. Aantal dagen klantenkrediet
73,8 57,2 498 28,87 88,88
18. Aantal dagen
leverancierskrediet 88,91 67,85 521 39,91 106,38
19. Financiële
onafhankelijkheidsgraad (%) 36,13 31,49 521 19,39 53,54

We benaderen hier de brutoverkoopmarge. Van de 493 ondernemingen behaalt 75% een brutoverkoopmarge
meer of gelijk aan 2,06%; 50% meer of gelijk aan 5,25% en 25% meer of gelijk aan 11,89%. Gemiddeld halen de
ondernemingen een brutoverkoopmarge van 5,4%

11
 Model

Codes

A. Liquiditeit

Liquiditeitsratio’s = laten toe na te gaan in welke mate de onderneming in staat is haar verplichtingen op korte
termijn na te komen door middel van beperkt vlottende activa.

1. Liquiditeit in de ruime zin: current ratio.

Current ratio

Beperkt Vlottende Activa

Vreemd vermogen op Korte termijn

Code: (3+40/41+50/53+54/58+490/1) / (42/48+492/3)

Hoe hoger de waarde van de liquiditeitsratio, hoe meer activa aanwezig zijn die op korte termijn kunnen worden
omgezet in beschikbare middelen om de verplichtingen op korte termijn na te kunnen komen.

LET OP: Uw liquiditeitsratio mag ook niet te hoog zijn! Een voorbeeld hier zijn uw voorraden die je niet verkocht
krijgt en dat wordt beschouwd als een hoge liquide middel.

Algemene norm: current ratio ≥ 1 = indien de ratio groter of gelijk is aan 1, dan zijn de beperkt vlottende activa
groter of gelijk aan de korte termijnverplichtingen.

Toch kunnen zich dan toch nog liquiditeitsspanningen voordoen:

→ Voorbeelden: klant die niet meer betaalt, wat als de voorraad minder snel gaat roteren, …

→ Daarom mag de current ratio ook niet te groot zijn (bv. meer dan 2,5 afhankelijk van de sector)

12
2. Liquiditeit in de enge zin: de acid/quick ratio.

Een zwak punt in de ‘current ratio’ is de tegeldemaking van de voorraden. Binnen de beperkte vlottende activa
zijn voorraden het minst liquide onderdeel (in bepaalde sectoren). Daarom worden strengere normen gesteld.

→ De acid ratio of zuurteproef of quick ratio: hier houdt men geen rekening met de overlopende
rekeningen.

Acid of Quick ratio (ratio 14)

𝐵𝑒𝑝𝑒𝑟𝑘𝑡 𝑣𝑙𝑜𝑡𝑡𝑒𝑛𝑑𝑒 𝑎𝑐𝑡𝑖𝑣𝑎 − 𝑣𝑜𝑜𝑟𝑟𝑎𝑎𝑑 − 𝑜𝑣𝑒𝑟𝑙𝑜𝑝𝑒𝑛𝑑𝑒 𝑎𝑐𝑡𝑖𝑣𝑎

𝑉𝑟𝑒𝑒𝑚𝑑 𝑣𝑒𝑟𝑚𝑜𝑔𝑒𝑛 𝑜𝑝 𝐾𝑜𝑟𝑡𝑒 𝑡𝑒𝑟𝑚𝑖𝑗𝑛 − 𝑜𝑣𝑒𝑟𝑙𝑜𝑝𝑒𝑛𝑑𝑒 𝑝𝑎𝑠𝑠𝑖𝑣𝑎

Code: (40/41+50/53+54/58) / (42/48)

De current ratio zal niet sterk verschillen van de acid ratio in de dienstensector, want in de dienstensector heeft
in principe geen voorraden.

3. Liquiditeit van de voorraden.

Hoe sneller de voorraad kan worden verkocht, hoe liquider de voorraad. Hier gebruiken we twee formules:

De voorraadrotatie = geeft weer hoe vaak de voorraad op jaarbasis verkocht wordt. (Vb. brood bij de
bakker wordt dagelijks verkocht)

Gemiddeld aantal dagen voorraad = geeft weer hoe lang goederen in voorraad blijven alvorens verkocht
te worden (Vb. Printers die 30 of 60 dagen in de rekken staan)

OPMERKING: De voorraad in de jaarrekening is de waarde van de voorraad op het einde van het boekjaar (m.a.w.
een momentopname). Om de impact van toevallige voorraadschommelingen te beperken wordt soms gewerkt
met een gemiddelde voorraad, zijnde (BV + EV)/2.

Voorraadrotatie van aangekochte voorraad (ratio 15)

𝐴𝑎𝑛𝑘𝑜𝑜𝑝𝑘𝑜𝑠𝑡𝑒𝑛 𝑣𝑎𝑛 𝑑𝑒 𝑣𝑒𝑟𝑘𝑜𝑐ℎ𝑡𝑒 𝑔𝑜𝑒𝑑𝑒𝑟𝑒𝑛

𝑉𝑜𝑜𝑟𝑟𝑎𝑎𝑑

Code: (60) / (30/31+34+35+36)

Gemiddeld aantal dagen voorraad

365
𝑉𝑜𝑜𝑟𝑟𝑎𝑎𝑑𝑟𝑜𝑡𝑎𝑡𝑖𝑒

Code: (365) / ((60) / (30/31+34+35+36) )

De voorraadrotatie wordt afzonderlijk berekend voor:

− Handelsgoederen, grond- en hulpstoffen (ratio 15)
− Afgewerkte goederen, goederen in bewerking, bestellingen in uitvoering (ratio 16)

13
 Voorbeeld liquiditeit v/d voorraad:

Omzet van 1.200 PC’s per jaar, aangekocht @ 200 €/stuk

-> 240.000 EUR aankoopkosten van verkochte goederen

Je hebt 100 PC’s in voorraad, aangekocht @ 200 €/stuk

-> 20.000 EUR voorraadwaarde

Voorraadrotatie = 240.000/20.000 = 12
Gemiddeld # dagen in voorraad = 365/12 = 30,4 dagen

4. Liquiditeit van de handelsvorderingen.

Aantal dagen klantenkrediet (ratio 17)

𝐾𝑙𝑎𝑛𝑡𝑒𝑛𝑣𝑜𝑟𝑑𝑒𝑟𝑖𝑛𝑔𝑒𝑛
𝑋 365
𝑂𝑚𝑧𝑒𝑡 + 𝐵𝑇𝑊 𝑜𝑝 𝑣𝑒𝑟𝑘𝑜𝑝𝑒𝑛

Code: (40+9150) / (70+74-740+9146) x 365

Aantal dagen klantenkrediet = geeft weer hoeveel dagen er verlopen tussen verkoop en inning van de
factuurbedragen, m.a.w. hoe lang klanten betalingsuitstel nemen.

OPMERKING: Naar analogie met de opmerking inzake voorraden wordt voor handelsvordering gewerkt met een
gemiddeld debiteurbedrag.

Voorbeeld liquiditeit v/d handelsvorderingen

Omzet excl BTW = 100.000 €

Omzet incl BTW = 121.000 €

Openstaande vorderingen op klanten = 10.000 €

# dagen klantenkrediet = (100.000/121.000) x 365 = 30,17 dagen

De reden waarom we de omzet verhogen met bTW in de berekening van de liquiditeit van de handelsvorderingen
is omdat de klanten de totale factuurbedragen verschuldigd zijn (Goederen en diensten, BTW op goederen aan
de ondernemingen betalen)

LET OP: een hoog klantenkrediet is niet altijd goed voor het vertrouwen in een onderneming.

14
5. De liquiditeit van de handelsschulden.

Dagen leverancierskrediet (ratio 18)

𝐻𝑎𝑛𝑑𝑒𝑙𝑠𝑠𝑐ℎ𝑢𝑙𝑑𝑒𝑛
𝑥 365
𝐴𝑎𝑛𝑘𝑜𝑜𝑝 𝐻𝐺 + 𝐷𝐷𝐺 + 𝐵𝑇𝑊 𝑜𝑝 𝐴𝐾

Code: (44) / (600/8+61+9145) x 365

Het gemiddeld aantal dagen leverancierskrediet geeft weer hoeveel dagen er verlopen tussen aankoop en
betaling van de factuurbedragen.

Bereken de liquiditeitsratio’s voor Naessens nv in 2016 en becommentarieer:

2016 2015 2014

Algemene liquiditeit (current ratio) 0,81 0,82 0,82
Enge liquiditeit (quick of acid ratio) 0,80 0,81 0,80
Voorraadrotatie 154,05 130,74 116,08
Gemiddeld aantal dagen voorraad 2,37 2,79 3,14
Gemiddeld aantal dagen
klantenkrediet 45,40 51,44 57,37
Gemiddeld aantal dagen
leverancierskred. 56,78 79,49 49,55

6. Netto bedrijgskapitaal (NBK)

Netto bedrijfskapitaal = het gedeelte van de langlopende financieringsmiddelen dat niet aangewend wordt voor
de financiering van vastgelegde activa.

15
 Netto bedrijfskapitaal (NBK)

NBK = EV + VVLT – UVA

Code: (10/15+16+17) - (20 + 21/28+29)

Of

NBK = BVl.A – VVKT (=> dezelfde interpretatieregels zoals bij current ratio)

Code: (29/58-29) - (42/48+492/3)

Het is het surplus aan beperkt vlottende activa tegenover het vreemd vermogen op korte termijn. Vervolgens is
het ook de mate waarin het bedrijf beschikt over een buffer aan kortlopende circulerende middelen om aan zijn
kortlopende schulden te voldoen. Ten slotte geeft het weer of een onderneming in staat is de activiteiten of
exploitatie te financieren.

De NBK moet groter zijn dan 0 omdat het geïmmobiliseerde activa (UVA) bestanddelen gefinancieerd moeten
worden met het vermogen dat lange tijd ter beschikking staat.

Netto Bedrijfskapitaal (NBK) (in 000 EUR) 2016 2015 2014

Beperkte vlottende activa 46.425.236 44.186.633 34.024.932

- Vreemd vermogen op korte termijn -57.266.797 -53.727.024 -41.353.771
= Netto bedrijfskapitaal -10.841.561 -9.540.391 -7.328.839

OF

Eigen vermogen 74.332.555 66.991.198 62.023.425

+ Vreemd vermogen op lange termijn 33.040.589 35.538.003 26.452.617
- Uitgebreide vaste activa -118.214.705 -112.069.592 -95.804.881
= Netto bedrijfskapitaal -10.841.561 -9.540.391 -7.328.839

Als het NBK > 0, dan is de current ratio > 1

Als het NBK < 0, dan is de current ratio < 1
Als het NBK = 0, dan is de current ratio = 1

Je hebt een hoge current ratio nodig om de VVKT te financieren, maar te hoog is ook niet altijd goed (Vb. Uw
voorraden die te hoog zijn. De oplossing hier is dan dat we liquiditeit in enge zin gaan gebruiken)

B. Solvabiliteit.

Met solvabiliteit wordt de financiële draagkracht van de onderneming op lange termijn bekeken.

Solvabiliteit = de mate waarin de onderneming in staat is om de lange termijn schulden, inclusief intresten, te
kunnen aflossen.

16
1. Algemene schuldgraad.

Algemene schuldgraad = geeft weer in welke mate het bedrijf beroep doet op vreemd vermogen ter financiering
van de activiteiten.

Algemene schuldgraad

𝑉𝑟𝑒𝑒𝑚𝑑 𝑣𝑒𝑟𝑚𝑜𝑔𝑒𝑛
𝑥 100 = ⋯ %
𝐵𝑎𝑙𝑎𝑛𝑠𝑡𝑜𝑡𝑎𝑎𝑙

Code: (16 + 17/49) / (10/49)

2. Financiële autonomie.

Financiële autonomie = geeft aan met welk percentage middelen de aandeelhouders de onderneming
ondersteunen.

30 tot 40% wordt aanzien als financieel gezond, niettemin is dit zeer afhankelijk van de grootte van de
onderneming, de samenstelling van het vreemd vermogen en haar positie binnen een ondernemingsgroep.

Financiële autonomie (NBB 19):

𝐸𝑖𝑔𝑒𝑛 𝑉𝑒𝑟𝑚𝑜𝑔𝑒𝑛
𝑥 100 = ⋯ %
𝐵𝑎𝑙𝑎𝑛𝑠𝑡𝑜𝑡𝑎𝑎𝑙

Code: (10/15) / (10/49)

Hoe lager de graad van financiële onafhankelijkheid, hoe groter de bescherming van de schuldeisers.

→ De ratio ‘financiële autonomie’ kan dus ook als een indicator voor het financieel risico geïnterpreteerd
worden.

Bereken de solvabiliteitsratio’s:

2016 2015 2014

Algemene schuldgraad 54,85% 57,13% 52,23%
Financiële autonomie 45,15% 42,87% 47,77%

Algemene schuldgraad

90.307.386
𝑥 100 = 54,85%
164.639.941

Financiële autonomie

74.332.555
𝑥 100 = 45,15%
164.639.941

17
 Gewogen Mediaan Aantal Q1 Q3
Selecteer de spreidingsmaten gemiddeld (Q2) ondernem (Eerste (Derde
e ingen kwartiel) kwartiel)
Boekjaar 2015
Ratio
19. Financiële
onafhankelijkheidsgraad (%) 36,13 31,49 521 19,39 53,54

CONCLUSIE: De solvabiliteit van Naessens is gedaald tussen 2014 en 2016. In 2016 bedraagt de financiële
onafhankelijkheid 45,15%, wat boven het gemiddelde van de sector ligt (36,13%), en ook boven de mediaan
(31,49%).

C. Rendabiliteit.

Rendabiliteisricico’s hebben tot doel de resultaten van de onderneming op relatieve basis te evalueren (Vb.
nagaan hoeveel winst er is tegenover uw investeringen).

→ In relatie tot de verkopen: nettoverkoopmarge of brutoverkoopmarge.

→ In relatie tot de activa: nettorendabiliteit of brutorendabiliteit van de ingezette middelen.

→ In relatie tot het eigen vermogen: nettorendabiliteit van het eigen vermogen na belastingen.

1. Nettoverkoopmarge.

Nettoverkoopmarge = gaat uit van het reccurent bedrijfsresultaat, zijnde het resultaat na aftrek van alle
bedrijfskosten (bezoldigingen, afschrijvingen, waardeverminderingen, voorzieningen, overige bedrijfskosten, …)

→ Er wordt GEEN rekening gehouden met financiële resultaten.

→ Reccurent nettobedrijfsresultaat = recurrente bedrijfsopbrengsten – recurrente bedrijfskosten.

Nettoverkoopmarge (NBB2)

𝑅𝑒𝑐𝑢𝑟𝑟𝑒𝑛𝑡 𝑏𝑒𝑑𝑟𝑖𝑗𝑓𝑠𝑟𝑒𝑠𝑢𝑙𝑡𝑎𝑎𝑡 𝑛𝑎 𝑛𝑖𝑒𝑡𝑘𝑎𝑠𝑘𝑜𝑠𝑡𝑒𝑛

𝑥 100 = … %
𝑂𝑚𝑧𝑒𝑡+𝑂𝑣𝑒𝑟𝑖𝑔𝑒 𝑏𝑒𝑑𝑟𝑖𝑗𝑓𝑠𝑜𝑝𝑏𝑟𝑒𝑛𝑔𝑠𝑡𝑒𝑛−𝑒𝑥𝑝𝑙𝑜𝑖𝑡𝑎𝑡𝑖𝑒𝑠𝑢𝑏𝑠𝑖𝑑𝑖𝑒𝑠

Code: (70/74-60/64+9125) / (70+74-740)

Nietkaskosten gaat vooral over afschrijvingen, waardeverminderingen en verordeningen. Het gaat om kosten die
je niet letterlijk betaalt.

Voorbeeld: een bedrijf koopt een auto aan met een gebruiksduur van vier jaar. De kosten moeten verspreid zijn.
Stel dat je in 2016 een uitgave doet van 60.000 EUR, dan schrijft de wet voor dat de kosten verspreid moeten
zijn over uw aantal jaren gebruiksduur (in 2016: 15.000 EUR, 2017: 15.000 EUR, 2018: 15.000 EUR en 2019:
15.000 EUR). Dit principe is het toerekeningsprincipe: houdt in dat alles van een onderneming wordt toegerekend
aan de juiste perioden.

18
2. Brutoverkoopmarge.

Brutoverkoopmarge = vertrekt van de recurrente bedrijfswinst, zijnde de bedrijfsopbrengsten min de aankopen

van verkochte goederen en de DDG, lonen, overige bedrijfskosten.

→ Houdt GEEN rekening met afschrijvingen, waardeverminderingen en voorzieningen in het

bedrijfsresultaat.

→ Recurrent bedrijfsresultaat voor nietkaskosten = bedrijfsopbrengsten – bedrijfskosten + de

nietkaskosten in het recurrent bedrijfsresultaat (afschrijvingen + waardeverminderingen +
voorzieningen.

Brutoverkoopmarge (NBB1):

𝑅𝑒𝑐𝑢𝑟𝑟𝑒𝑛𝑡 𝑏𝑒𝑑𝑟𝑖𝑗𝑓𝑠𝑟𝑒𝑠𝑢𝑙𝑡𝑎𝑎𝑡 𝑣𝑜𝑜𝑟 𝑛𝑖𝑒𝑡𝑘𝑎𝑠𝑘𝑜𝑠𝑡𝑒𝑛

𝑥 100 = ⋯ %
𝑂𝑚𝑧𝑒𝑡 + 𝑂𝑣𝑒𝑟𝑖𝑔𝑒 𝑏𝑒𝑑𝑟𝑖𝑗𝑓𝑠𝑜𝑝𝑏𝑟𝑒𝑛𝑔𝑠𝑡𝑒𝑛 − 𝑒𝑥𝑝𝑙𝑜𝑖𝑡𝑎𝑡𝑖𝑒𝑠𝑢𝑏𝑠𝑖𝑑𝑖𝑒𝑠

Code: (70/74-60/64+630+631/4+635/8) / (70+74-740)

3. Nettorendabiliteit van de ingezette middelen (NBB12, ROA):

Nettorendabiliteit van de ingezette middelen = ratio waarbij het resultaat tegenover het totaal van de
geïnvesteerde middelen geplaatst, onafhankelijk van de financieringswijze van de activa.

→ Met deze ratio kan je het resultaat vergelijken tussen ondernemingen met een verschillende financiële
structuur (Vb. verschillende ondernemingen met grote of kleine EV of VV)

→ De verdeling van het globaal resultaat onder de verschillende begunstigden (overheid, schuldeisers,
vennoten) is irrelevant.

Nettorendabiliteit van de ingezette middelen (NBB12, ROA):

𝑊𝑖𝑛𝑠𝑡 𝑣𝑎𝑛 ℎ𝑒𝑡 𝑏𝑜𝑒𝑘𝑗𝑎𝑎𝑟, 𝑣óó𝑟 𝑓𝑖𝑛𝑎𝑛𝑐𝑖ë𝑙𝑒 𝑘𝑜. 𝑣𝑎𝑛 𝑉𝑉 𝑒𝑛 𝑏𝑒𝑙𝑎𝑠𝑡𝑖𝑛𝑔𝑒𝑛

𝑥 100 = ⋯ %
𝑇𝑜𝑡𝑎𝑎𝑙 𝑣𝑒𝑟𝑚𝑜𝑔𝑒𝑛

Code: (9904+650+653-9126+9134) / (20/58)

4. Brutorendabiliteit van de ingezette middelen.

Brutorendabiliteit van de ingezette middelen (NBB11):

𝑊/𝑉 𝑣/ℎ 𝑏𝑗, 𝑣óó𝑟 𝑓𝑖𝑛𝑎𝑛𝑐. 𝐾𝑜 𝑣𝑎𝑛 𝑉𝑉 & 𝑏𝑒𝑙𝑎𝑠𝑡. , 𝑒𝑥𝑐𝑙. 𝐴𝐹, 𝑤𝑎𝑎𝑟𝑑𝑒𝑣𝑒𝑟𝑚. & 𝑣𝑜𝑜𝑟𝑧𝑖𝑒𝑛
𝑥 100 = ⋯ %
𝑇𝑜𝑡𝑎𝑎𝑙 𝑣𝑒𝑟𝑚𝑜𝑔𝑒𝑛

Code:(9904+650+653-9126-9125+630+631/4+635/8+651+6560-6561+660+661+662-760-761
762+663+9134-780+680) / (20/58)

Bij bruto zitten de afschrijvingen inbegrepen.

19
5. Nettorendabiliteit van het eigen vermogen na belastingen

Nettorendabiliteit van het eigen vermogen na belastingen = het geeft ons de winst in verhouding tot het
kapitaal dat ter beschikking gesteld werd door de aandeelhouders.

Het resultaat dat wordt beschouwd in deze ratio is het geheel van bedrijfs- en financieel resultaat na belastingen.

Nettorendabiliteit van het eigen vermogen na belastingen (ROE) :

𝑊𝑖𝑛𝑠𝑡 𝑣𝑎𝑛 ℎ𝑒𝑡 𝑏𝑜𝑒𝑘𝑗𝑎𝑎𝑟

𝑥 100 = ⋯ %
𝐸𝑖𝑔𝑒𝑛 𝑣𝑒𝑟𝑚𝑜𝑔𝑒𝑛

Code: (9904) / (10/15)

Bereken en becommentarieer de rendabiliteitsrisico’s voor Naessens nv

Nettoverkoopmarge:

11.986.871
𝑥 100 = 6,61%
181.395.599

Brutoverkoopmarge:

16.377.883
𝑥 100 = 9,03%
181.395.599

Nettorendabiliteit van de ingezette middelen:

12.018.830
𝑥 100 = 7,30 %
164.639.941

Brutorendabiliteit van de ingezette middelen:

16.456.737
𝑥 100 = 10,00 %
164.639.941

Nettorendabiliteit van het eigen vermogen na belastingen

7.341.357
𝑥 100 = 9,88 %
74.332.555

COMMENTAAR: We zien een klein dipje in 2015, maar terug een stijging in 2016. Alle cijfers bevinden zich in
het derde kwartiel, dus we zitten bij de 50% van de beste ondernemingen, maar niet bij de 25% beste
ondernemingen.

De rendabiliteit van het eigen vermogen moet groter zijn dan de opbrengst van risicovrije beleggingen omdat je
een risico neemt en daarom krijg je er meer van terug. Je hebt eigenlijk niet te maken met risicovrije belegging.
Anders zou niemand in uw onderneming willen investeren.

Wat is de impact van winst op de solvabiliteit van de onderneming? Als men de winst gaat overdragen of
toevoegen aan reserves, dan stijgt de solvabiliteit omdat het EV stijgt. Als we de winst gaan uitkeren, dan ontstaat

20
er eerst een schuld waardoor de solvabiliteit daalt (VV daalt). De uiteindelijke uitkering zorgt ervoor dat de
solvabiliteit gelijk blijft.

Een verhoging van uw VV kan een negatieve invloed hebben op de rendabiliteit van het EV omdat de financiële
kosten verhogen (meer schulden = meer interestlasten) waardoor het resultaat daalt. Ook gaan de schulden dan
stijgen (minder EV => rendabiliteit op EV stijgt)

6. Algemene opmerkingen.

Een geïsoleerde ratio heeft geen betekenis:

− Kennis van de activiteit, sector en markt is noodzakelijk.
− De vergelijking met ratio’s van de concurrentie is in een aantal gevallen correcter dan een vergelijking
met de hele sector. Voorbeeld: indien weinig ondernemingen deel uitmaken van de sector is vergelijken
met de concurrent aan te raden.
− Een vergelijking met een basisjaar is interessant, een opvolging van de evolutie in de tijd is noodzakelijk.

De zinvolheid van een kengetal hangt af van de betrouwbaarheid van de gegevens in de jaarrekening. De waarde
van de voorraden, vastliggend e.d. wordt bepaald door de onderliggende waarderingsregels:
− Correct toegepaste waarderingsregels: regels van de raad van bestuur.3
− Overeenkomst met de econpmische realiteit.
− Window dressing = gegevens mooier voorstellen.

3Voorbeeld: auto afschrijven doe je volgens een bepaalde methode. Als je de methode wilt aanpassen, dan moet dit steeds gemotiveerd
worden bij het RvB.

21
DEEL 3. Financieel management in enge zin.
I. Optimale kapitaalstructuur.
Hoe financier ik mijn onderneming? De optimale kapitaalstructuur is voor iedere onderneming anders nog te
vermelden.

Vreemd vermogen Eigenvermogen

− Voor bepaalde duur in onderneming: je kan ook − Engagement, contunuïteit, stabiliteit, …

in natura financieren (Vb. computers)
− Vaste vergoeding: je moet er intrest voor
betalen.
− Interest doet belastingen dalen (door
winstdaling)
− Geen vaste vergoeding: Afhankelijk van het te
bestemmen resultaat (Vb. Na belastingen, winst
over te dragen, naar reserves, …

Dit wordt de financiële hefboomeffect genoemd = soms is het interessant om wat vreemd vermogen te hebben
naast eigen vermogen waardoor uw rendabiliteit kan verhogen.

22
Rentabiliteit Totale activa (5%) > Gemiddelde interestlast vreemd vermogen (4%)

Rendabiliteit eigen vermogen (ROE) stijgt indien de onderneming met meer schulden gefinancierd wordt.
Positieve financiële hefboomwerking

De rentabiliteit van de totale activa (ROA) versus gemiddelde interestvoet op schulden (RVV):

ROA > RVV = positieve financiële hefboomwerking

Rendabiliteit eigen vermogen (ROE) neemt toe indien de onderneming met minder eigen vermogen en
meer vreemd vermogen gefinancierd wordt.

ROA < RVV = negatieve financiële hefboomwerking

Rendabiliteit eigen vermogen (REO) daalt indien de onderneming met meer schulden gefinancierd
wordt.

Gevaren aan positieve financiële hefboomwerking:

− Interne rentabiliteit kan teruglopen (Vb. Groot financieel schulden)
− Lage rentabiliteit trekt geen risicodragend kapitaal meer aan omdat een hogere interestvoet deze
beleggers aanzet te beleggen in vastrentende beleggingen: bij lage rentabiliteit ga je niemand vinden
die in uw bedrijf wilt investeren.
− Autofinanciering (= opbouw van eigen vermogen) is niet mogelijk wanneer er geen winsten gemaakt
worden: geen winst zorgt ervoor dat je je EV niet kan opbouwen.

Oefening:

Onderneming A
- EV = 150.000, geen VV
- bedrijfswinst = 2.500 (geen fin.& uitz. resultaat)

Onderneming B
- EV = 75.000, VV = 75.000
- bedrijfswinst = 2.500 (geen uitzonderlijk resultaat)
- interest op VV = 2% (voorts geen ander fin. res.)

Bereken het ROA voor ondernemingen A en B. (negeer belastingen)

Bereken het ROE voor ondernemingen A en B. (negeer belastingen)
Vergelijk deze ROA en ROE en formuleer een conclusie.

Het gaat om een negatief financieel hefboom, want de rentabiliteit v/h totaal vermogen is groter dan het
gemiddelde interestlast van het vreemd vermogen.

23
II. Financieel plan.
Financieel plan is een onderdeel van het business plan. Het wordt gezien als een beheersinstrument en
onderhandelingsmiddel:
1. Missie, visie
2. Product/Dienst
3. Markt en strategie
4. Product-marktcombinatie
5. Interne organisatie
6. Ondernemingsvorm
7. Productie
8. Beslissingsstructuur
9. Financieel plan

24
De verplichting tot het opstellen van een financieel plan bij de oprichting van een vennootschap houdt nauw
verband met de aansprakelijkheid die de oprichters kunnen oplopen wegens kennelijk ontoereikend
aanvangskapitaal.

→ Oprichters zijn hoofdelijk aansprakelijk t.o.v. belanghebbenden in geval van faillissement uitgesproken
binnen 3 jaar na oprichting en maatschappelijk kapitaal bij oprichting kennelijk ontoereikend was voor
de normale uitoefening van de voorgenomen bedrijvigheid over ten minste 2 jaar.

− Het financieel plan wordt in dit geval door de notaris op verzoek van de rechter-commissaris aan
de rechtbank voorgelegd.

Het is meer dan een wettelijke verplichting bij de oprichting!

− Als onderdeel van bepaalde verslagen voorzien in het Wetboek van Vennootschappen
− Bij het gerechtelijk akkoord
− Als beheersinstrument
− Doorslaggevend instrument onderhandelingen financieringsmodaliteiten

25
DEEL 4. Financieel management in ruime zin.
I. Inleiding.
We hebben gezien dat financieel management in enge zin enkel financieringsbeslissingen omvat. Financieel in
ruime zin omvat eveneens:
− Investeringsanalyse.
− Bedrijfskapitaalbeheer.
− Dividendpolitiek.
− Kasplanning.

Management slaat op toekomst. We spreken dus over het opstellen van plannen en budgetten.

II. Masterplan.
Masterplan = kwantitatieve (= in geld uit te drukken) expressie van een actieplan en een hulpmiddel om te
coördineren en te implementeren. Het gaat om een leidraad voor zowel operationele als financiële beslissingen.

26
III. Kasplanning.
Kasplanning = inschatting van toekomstige inkomsten en uitgaven.

Uitgaven Inkomsten

− Aankopen HG, DDG => rekening houden met − Omzet => rekening houden met verleend uitstel
ontvangsten uitstel van betaling. van betaling.
− Andere kaskosten => dus geen afschrijvingen (= − Ontvangen interesten.
niet-kaskosten) − Andere inkomsten (vb. verkoopprijs vaste
− Aankoop investeringen. activa, aangaan lening, …)
− Aflossing financiële schulden.

Een onderneming of project die/dat op het einde van het jaar winstgevend is, kan in de loop van dat jaar
geconfronteerd worden met een tekort aan liquide middelen. Een tekort aan liquide middelen is erger dan
verlies: je hebt liquide middelen nodig om uw schuldeisers te kunnen betalen.

Inkomsten en uitgaven sluiten nu eenmaal zelden mooi op elkaar aan.

→ Totaal liquide middelen = geld kassa + bankrekening: voldoende om uitgaven te dekken? => zeker in
startperiode is dat niet evident.

Kasplanning kan je best maandelijks of per kwartaal berekenen. Grote ondernemingen doen de kasplanning
dagelijks.

→ Hou rekening met seizoensgebonden effecten (Vb. Zwembaden worden meer verkocht in de zomer. In
de winter investeren ze wel in hun voorraad aan zwembaden)

Als de saldo van totale inkomsten en totale uitgaven negatief is, dan:
− Moet er geput worden uit de beschikbare middelen.
− Moet je de kredietlijn bij de bank opnieuw evalueren, indien beschikbare middelen onvoldoende zijn.

Kasplanning is noodzakelijk (“Cash is king”)

Er is een groot belang aan voldoende kasvoorraad. Een onderneming dient haar betalingen tijdig te kunnen
uitvoeren.

→ Indien een onderneming beschikt over onvoldoende liquide middelen dienen financieringsbronnen
overeenkomstig de behoefte te worden aangewend.

Riante kasvoorraad is onvoordelig => eventueel beleggingen i.f.v. de termijn van beschikbaarheid.

27
28
Methodologie

Merk op: De kasplanning kan worden opgesteld in functie van één concrete operatie bv. bij een investering.

STAP 1= Planning maken van de inkomsten (of inningen) uit de verkopen per maand: inschatting van het
betalingsgedrag van de klanten.

STAP 2 = Planning van de uitgaven (betalingen) voor de aankoop van handelsgoederen per maand: betaling
aangekochte handelsgoederen, grondstoffen, …

STAP 3 = Bepaling van de overige geldbewegingen en bepaling van het eindsaldo liquide middelen (Vb.
Betaling DDG, personeelskosten, belastingen, aangeschafte vaste activa, …)

ZIE VOORBEELD IN CURSUS.

Kasstroomanalyse.

Kasstroomanalyse = inzicht in het potentieel van onderneming om cash te genereren. Hier geldt ook het principe
van “cash is king”. Daarom dient de exploitatiecyclus verkort te worden.

De kredietperiode dient zo kort mogelijk te zijn: hoe sneller je geld int, hoe sneller je verder kunt als onderneming
(“Cash is King”)

We kunnen ons twee dingen afvragen:

• Waar komt er cash binnen?
• Waar gaat er cash buiten?
− Operationele factoren (Vb. aankoop en verkoop)
− Investeringsfactoren (Vb. Investeren in VA)
− Financieringsfactoren (Vb. Intresten betalen)

Totale kasstroom = wijziging liquide middelen balans.

29
Voor een onderneming is BTW geen opbrengst of kost, maar wel een inkomst en een uitgave.

→ Bij verkoop => ontvangst ‘basisbedrag + BTW’ en bij aankoop => betaling ‘basisbedrag + BTW’

→ Vereffening btw schuld (= meestal uitgave) = verschuldigde btw – terug te vorderen btw

− Dient doorgestort te zijn in maand + 1 van de respectievelijke verkopen en aankopen

(Kartaalaangifte indien jaaromzet < 2,5 mEUR)

De BTW wordt berekend op de maatstaf van heffing (MvH). Indien er dus een financiële korting wordt gegeven,
dient deze eerst in mindering te worden gebracht van het basisbedrag, alvorens de BTW te berekenen.

ZIE VOORBEELD IN CURSUS

IV. Investeringsanalyse.
A. Inleiding.

Iedere onderneming komt regelmatig voor investeringsbeslissingen te staan (Vb. Aankoop patent, machines
vervangen, leasen afkopen van een wagen, …)

We hebben verschillende types van investeringen (kan gepaard zijn met een combinatie)
− Vervangingsinvesteringen => ter vervanging van bestaande investeringen o.w.v. economische slijtage.
− Uitbreidingsinvesteringen => gaat niet gepaard met een desinvestering van een bestaande investering.
− Immateriële investeringen => investeringen in ontwikkeling, aankoop van licenties activering
oprichtingskosten.

30
Alle activa die langer dan 1 jaar in een onderneming blijven zullen dan geactiveerd worden. Voorbeeld aankoop
vuilbak. Die gaat 10 jaar lang mee in een onderneming, MAAR toch best via rekening 61 aankopen, want de
wetgever vindt het onnuttig om de kosten v/e vuilbak te verspreiden over 10 jaar. Bij een auto of gebouw is dat
wel nuttiger.

Essentieel kenmerk investeringen => de inkomsten en uitgaven komen voor in verschillende tijdsperiodes.
Afhankelijk van de timing van de inkomsten en uitgaven onderscheiden we 3 types van investeringsprojecten:

Investering = ∑ verwachte kasstromen.

→ De economische waardering van een investering kan gebeuren op basis hiervan gebeuren. Het voordeel
is dat de kasstromen objectiever zijn dan het boekhoudkundig resultaat dat gestuurd wordt door de
waarderingsregels en fiscale overwegingen.

OEFENING: ZIE CURSUS

B. Tijdswaarde geld.

De huidige waarde van 100,00 EUR zal niet hetzelfde zijn als over 50 jaar. De tijdswaarde van geld vloeit voort
uit inflatie (= verhoging van het prijspeil) of opportuniteitskosten.

1. Toekomstige waarde over 1 jaar.

De waarde over 1 jaar (Kn, met n = 1) van een bedrag dat ik vandaag ontvang (K0), gegeven een jaarlijkse interest
(i):

 Kn, met n = 1: K0 + K0*i

 Kn, met n = 1: K0*(1+i)

2. Actuele waarde van de te ontvangen bedrag over 1 jaar.

De waarde vandaag (𝐾0) van een bedrag dat ik over een jaar zal ontvangen (𝐾𝑛, 𝑚𝑒𝑡 𝑛=1), gegeven een bepaalde
interest (i):

3. Toekomstige waarde over n jaar.

De waarde over n jaren (𝐾𝑛, 𝑚𝑒𝑡 𝑛=𝑎𝑎𝑛𝑡𝑎𝑙 𝑗𝑎𝑟𝑒𝑛 ) van een bedrag dat ik vandaag ontvang (𝐾0), gegeven een
jaarlijkse interest van i:

𝐾𝑛 =𝐾0 ∗ (1+𝑖)𝑛

31
4. Actuele waarde van te ontvangen bedrag over n jaar.

De waarde vandaag (𝐾0) van een bedrag dat ik over n jaren zal ontvangen (𝐾𝑛), gegeven een bepaalde interest
(i):

Waarom is i>0?
− Rente vangt de gevolgen van inflatie op.
− Een consument wil beloond worden voor het uitstellen van consumptiegedrag.
− De belegger wil een vergoeding voor het risico, gepaard gaande met een belegging.

Hoeveel moet de actualiseringsvoet (i) dan bedragen?

→ Afhankelijk van de i bij risicovrije beleggingen, de inflatievoet, de verwachte risicovergoeding.

C. Evaluatiemethodes.

Case: NV Hèrmes (uit Financieel management-toegepast, 2012)

De NV Hèrmes is een productiebedrijf actief in de staalsector. Als nichespeler is het bedrijf vooral
toeleverancier aan grote bedrijven, onder meer in de autosector. Om echter competitief te blijven, dienen
immense investeringen te gebeuren om het machinepark verder te robotiseren. De bedrijfsleiding twijfelt
eraan om dit risico nog te nemen. De bedrijfsleider is net zestig jaar geworden en heeft geen opvolgers binnen
de familie. Het bedrijf voorziet voor de komende twee jaren voor ongeveer € 15 miljoen noodzakelijke
vervangingsinvesteringen. In het eerste jaar € 6,2 miljoen; in het tweede jaar € 8,5 miljoen.

De investering van het jaar 1 betreft een investering die fiscaal gelijkgesteld wordt aan een investering in
rollend materieel en zodoende kan ze op vijf jaar, weliswaar lineair, worden afgeschreven. De investering van
het jaar 2 kunnen we beschouwen als ‘ander materieel’. Deze dient op 10 jaar te worden afgeschreven.

Op basis van de vooruitzichten in het jaar 2, jaar waarin de volledige investering operationeel zal zijn, wordt
geraamd dat de volgende vijf jaar de jaarlijkse besparing €7,8 miljoen bedragen. De investering dient ter
vervanging van een investering die plaatshad 8 jaar terug. Het investeringsbedrag bedroeg 10 miljoen en de
afschrijving gebeurde lineair over 10 jaar. We gaan er van uit dat deze verkocht kan worden aan de waarde
uit de boekhouding. Op basis van deze informatie kan de jaarlijkse kasstroom na belastingen (assumptie
31%)van het investeringsproject worden berekend en dient te worden beslist of al dan niet tot de investering
zal worden overgegaan. De financiële lasten verbonden aan de investering laten we buiten beschouwing.

Eerst bekijken we de besparing, dan de afschrijving berekenen en daarna de belastingen aftrekken.

32
 De bijkomende jaarlijkse kasstroom bedraagt 5,7 miljoen. Het investeringsbedrag is 14,7 miljoen, MAAR daar
gaat 2 miljoen af door de verkoopwaarde van oud materieel. De beginuitgave is dan 12,7 miljoen. De vraag
rijst dan of deze investering verantwoord is. Hoe gaan we die vraag beantwoorden? Dit doen we via de
evaluatiemethodes.

Er wordt een onderscheid gemaakt tussen 2 soorten methodes:

Meetbare methodes. Intuïtieve en andere selectiemethode.

− Boekhoudkundig rendement (BHR) => Basis = − Overredingskracht van professionele

winstberekening. associaties, …
− Terugverdienperiode (TVR) => Niet hetzelfde als − Hoogdringendheid.
ROI!! − Andere
− Interne rendementsgraad (IRG)
− Netto actuele waarde (NAW)
− WInstgevendheidsindex

De doel van een investeringsanalyse is dat men gaat bepalen welke investeringsbeslissingen genomen moeten
worden. Het management dient de beslissingen te nemen die de grootste aandeelhouderswaarde opleveren.

→ Aandeelhouders willen een rendement van hun investering dat hoger is dan een risicoloze belegging,
de inflatie voorop blijft of een vergoeding is voor de uitgestelde consumptie.

Er zijn drie stappen in de investeringsanalyse:

− Bepalen de inkomsten/opbrengsten en uitgaven/kosten.
− Berekenen kasstromen en boekhoudkundige stromen.
− Toepassen evaluatiemethodes.

Welke kasstromen?
− Enkel inkomsten en uitgaven.
− Enkel differentiële kasstromen.
− Enkel operationele kasstromen.
− Geen sunk cost.

1. Boekhoudkundig rendement (BHR)

Boekhoudkundig rendement = Geeft weer hoeveel procent de jaarlijkse bijkomende winst van het
investeringsbedrag uitmaakt.

𝐺𝑒𝑚𝑖𝑑𝑑𝑒𝑙𝑑𝑒 𝑛𝑒𝑡𝑡𝑜𝑤𝑖𝑛𝑠𝑡
𝐵𝐻𝑅 =
𝐺𝑒𝑚𝑖𝑑𝑑𝑒𝑙𝑑𝑒 𝑖𝑛𝑣𝑒𝑠𝑡𝑒𝑟𝑖𝑛𝑔𝑒𝑛

𝐼𝑛𝑣𝑒𝑠𝑡𝑒𝑟𝑖𝑛𝑔
𝐺𝑒𝑚𝑖𝑑𝑑𝑒𝑙𝑑𝑒 𝑖𝑛𝑣𝑒𝑠𝑡𝑒𝑟𝑖𝑛𝑔 =
2

Volgens dit criterium wordt het investeringsproject aanvaard als een vooropgesteld minimum rendement wordt
behaald. Wordt het minimum rendement niet behaald, dan wordt het investeringsproject verworpen.

33
 Voordelen Nadelen

− eenvoudig te berekenen en begrijpen − gebaseerd op winst en niet op kasstromen

− nodige gegevens zijn vaak voorhanden
− % wat de vergelijkbaarheid van investeringen
vergemakkelijkt.
(subjectief!)
− geen rekening gehouden met tijdswaarde geld
− minimum vereist rendement wordt arbitrair
bepaald
− er zijn in de praktijk tal van manieren om het
geïnvesteerde vermogen te berekenen (ROI)

2. Terugverdienperiode (TVP)

Terugverdienperiode = Meet hoe snel met de netto kasontvangsten (en dus niet de boekhoudkundige winst) het
initieel geïnvesteerde bedrag wordt terugverdiend. (= payback). M.a.w. wanneer betaalt de investering zich
terug?

𝐵𝑒𝑔𝑖𝑛𝑖𝑛𝑣𝑒𝑠𝑡𝑒𝑟𝑖𝑛𝑔
𝑇𝑉𝑃 =
𝐽𝑎𝑎𝑟𝑙𝑖𝑗𝑘𝑠𝑒 𝑛𝑒𝑡𝑡𝑜𝑘𝑎𝑠𝑠𝑡𝑟𝑜𝑚𝑒𝑛

Het project met de kortste terugverdientijd verdient de voorkeur. Er wordt dus rekening gehouden met wanneer
de kasstromen optreden. Als er 1 project zou zijn, dan is dat voor maximaal 5 jaar, want het heeft te maken met
de besparingen.

Voordelen Nadelen

− eenvoudig te berekenen en begrijpen − er wordt geen rekening gehouden met de

− rekent met kasstromen i.p.v. boekhoudkundige
winsten
− door te kiezen voor het project met de kortste
TVP kunnen risico’s geminimaliseerd worden.
kasstromen buiten de TVP
− de lengte van de vereiste TVP wordt arbitrair
vastgesteld
− minimum vereist rendement wordt arbitrair
bepaald
− er wordt geen rekening gehouden met de
tijdswaarde van geld (kasstromen worden niet
geactualiseerd)

3. De interne rendementsgraad (IRG)

Interne rendementsgraad = de rente die de contante waarde van de verwachte kasontvangsten gelijkstelt aan
de contante waarde van de verwachte kasuitgaven.

→ Internal rate of return (IRR)

𝐼𝑁𝑉1 𝐾1 𝐾2 𝐾𝑛
𝐼𝑁𝑉0 + = + +⋯+
(1+𝑖) (1+𝑖) (1+𝑖)2 (1+𝑖)𝑛

34
 Voordelen Nadelen

− er wordt rekening gehouden met de − de interne rentabiliteit is moeilijker te

tijdswaarde van geld berekenen en te doorgronden dan de
− er wordt rekening gehouden met wanneer de traditionele technieken voor
kasstromen plaatsvinden investeringsselectie
− besluitvorming geschiedt op basis van een − er wordt geen rekening mee gehouden met
eenvoudige regel: indien de interne het feit dat latere kasstromen gepaard gaan
rentabiliteit hoger is dan de vermogenskosten met een hoger risico
komt het project voor investering in
aanmerking
− bij meerdere alternatieven kunnen projecten
op basis van interne rentabiliteit worden
gerangschikt

4. Netto actuele waarde (NAW)

Netto actuele waarde = is de actuele waarde (d.w.z. de waarde vandaag) van alle toekomstige kasstromen (=
net present value - NPV) m.a.w. de geactualiseerde waarde van de cash inflows min de geactualiseerde waarde
van de cash outflows

→ De kasstromen worden geactualiseerd tegen een gekende kapitaalkost (of een vereist rendement i)

𝐾1 𝐾2 𝐾3 𝐾𝑛 𝐼𝑁𝑉1
𝑁𝐴𝑊 = + 2
+ 3
+ …+ 𝑛
− 𝐼𝑁𝑉0 −
(1 + 𝑖) (1 + 𝑖) (1 + 𝑖) (1 + 𝑖) (1 + 𝑖)

Voordelen Nadelen

− er wordt uitgegaan van kasstromen − vooraf vereiste rendement vastgelegd

− er wordt rekening gehouden met de tijdswaarde
van geld
− er wordt rekening gehouden met wanneer de
kasstromen plaatsvinden
− besluitvorming gebeurt op basis van eenvoudige
regel
− absolute maatstaf => stimuleert grootschalige
investeringen
− er wordt geen rekening gehouden met het feit
dat latere kasstromen gepaard gaan met een
hoger risico
− weinig rekening gehouden impact
liquiditeitspositie

35
5. Winstgevendheidsindex (PI)

Winstgevendheidsindex = Is berekent door de actuele waarde van de kasinstromen te delen door de actuele
waarde van de kasuitstromen (= profitability index - PI)

→ De kasstromen worden geactualiseerd tegen een gekende kapitaalkost (of een vereist rendement i)

∑ 𝐾𝑛
(1 + 𝑖)𝑛
𝑃𝐼 =
𝐼𝑁𝑉𝑛
∑
(1 + 𝑖)𝑛

Een project is ‘goed’ wanneer PI groter is dan 1 en ‘slecht’ wanneer PI kleiner is dan 1.

Voordelen Nadelen

− er wordt uitgegaan van kasstromen − vooraf vereiste rendement vastgelegd

− er wordt rekening gehouden met de
tijdswaarde van geld
− er wordt rekening gehouden met wanneer de
kasstromen plaatsvinden
− besluitvorming gebeurt op basis van
eenvoudige regel
− er wordt geen rekening gehouden met het feit
dat latere kasstromen gepaard gaan met een
hoger risico
− weinig rekening gehouden impact
liquiditeitspositie

D. Investeringsanalyse met financieringsaspecten.

BELANGRIJK: je moet de impact van uw investering op de complete liquididteitspositie van het bedrijf bekijken.
Een investering kunnen we terugvinden op de actiefzijde van het balans.

→ Investering hangt af van de financiële behoefte. Die kan van direct of indirect aard zijn.

36
V. Geprojecteerde resultatenrekening en balans.

De bedoeling van een geprojecteerde balans en resultatenrekening is dat je een inschatting maakt hoe het er
volgend jaar uitziet. Je gaat na wat de kosten zijn van elk budget.

A. Geprojecteerde resultatenrekening.

Het wordt gebruikt om het verschil te maken tussen de opbrengsten en de kosten van een welbepaalde periode.
Het kent een aantal onderverdelingen die de origine van de opbrengsten en de kosten weergeven.

→ Belangrijk voor het inzicht in de manier waarop de winsten of verliezen gerealiseerd worden. We maken
een onderscheid tussen 3 verschillende resultaten:
− Bedrijfsresultaat => vb omzet dat wordt gerealiseerd (bedrijfsopbrengst) of kosten dat wordt
gemaakt (bedrijfskost)
− Financieel resultaat => vb intrest dat je enerzijds krijgt (financieel opbrengst) en anderzijds dat je
moet betalen (financieel kost)
− Uitzonderlijk/niet-recurrent resultaat => is nu weggevallen. Valt nu onder bedrijfsresultaat.

37
B. Geprojecteerde balans.

Geprojecteerde balans = inschatting van financieringsbronnen (passiva) en werkmiddelen (activa) van een
onderneming.

→ Getrouw beeld!

→ Belangrijk => Voorzichtigheidsprincipe = komt erop neer dat we de situatie niet mooier maken dan dat
het is.

VI. Break-evenanalyse.
Break-evenanalyse = inzicht in minimumomzet waarbij kosten kunnen gedekt worden.

→ Belangrijk is dat we de samenstelling van de kosten onderscheiden:

− Variabele kosten = afhankelijk van de omzet.
− Vaste kosten = onafhankelijk van de omzet.

Contributiemarge = verkoopprijs – variabele kosten.

38
A. Berekening.

Totale omzet = totale kosten

→ Totale omzet = verkoopprijs X hoeveelheid.

→ Totale kosten = vaste kosten + variabele kosten.

Voor een starter is het zeer belangrijk het break-evenpunt te kennen. Als deze omzet niet gehaald wordt, is de
onderneming verlieslatend. Als de omzet gehaald wordt, maakt men winst.

Opgelet bij oefeningen: De docent kan twee verschillende dingen vragen:

Break-evenomzet = Gegeven de verkoopprijs, hoeveel omzet moet er gegenereerd worden om de

kosten net te dekken.

Break-evenafzet = gegeven de verkoopprijs, hoeveel eenheden moeten er worden verkocht om de

kosten net te dekken.

B. Voorbeeld.

Een fietsenassemblage bedrijf produceert fietsen van een kwaliteit die overeenkomt met die van een
stadsfiets van €475. Er wordt enkel met zelfstandige verkopers gewerkt die een verkoopcommissie krijgen van
15% op de omzet. De totale vaste kosten bedragen € 1.650.000,00 indien van het productievolume van 10.000
fietsen met niet meer dan 20% wordt afgeweken naar boven of naar onder. De variabele productiekost om
een fiets te maken bedraagt €206,25. Alle bedragen in deze toepassing zijn zonder btw. We werken niet met
voorraadschommelingen; we beschouwen dat de geproduceerde hoeveelheden ook de verkochte
hoeveelheden zijn.

Bereken de break-evenomzet en –afzet als we de fietsen aan €475 per stuk verkopen

Totale omzet = Totale kosten

Totale omzet = P x Q = €475 x Q

Totale kosten = Totale vaste kosten + Totale variabele kosten.

• Totale vaste kosten = 1.650.000
• Totale variabele kosten = (€71,25 + €206,25) x Q = 277,50 x Q
− commissie/fiets = €475*15% = €71,25
− variabele productiekost = €206,25

Totale kosten = 1.650.000 + 277,50 x Q

475 x Q = 1.650.000 + 277,50 x Q

475 x Q - 277,50 x Q = 1.650.000
197,50 x Q = 1.650.000
Q = 1.650.000 /197,50
Q = 8.354,43 stuks
Break-evenafzet is 8.355 stuks

Break-evenomzet is dus € 3.968.625 (=8.355 * €475

39