Grupa A Klasa .................... Liczba punktów ...... / 29 p.

Imię ..................................................................................

1 Wskaż właściwe dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)

Kapitał społeczny obejmuje m.in.
A. aktywności jednostek dążących do rozwoju C. sieć stosunków międzyludzkich opartych na
własnych umiejętności i wiedzy. wzajemnym zaufaniu.
B. zasoby trwałe wykorzystywane do zaspokojenia D. organy władzy państwowej i instytucje świadczące
potrzeb społeczeństwa. usługi publiczne.
2 Wskaż właściwe dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)
Działalność jednostek w różnego rodzaju organizacjach realizujących cele społeczne to element kapitału
A. stowarzyszeniowego. B. nieformalnego. C. wiążącego. D. pomostowego.
3 Wskaż te elementy składające się na kapitał społeczny, które Robert Putnam uznał za niezbędne w ( ... / 1 p.)
skutecznie działającym społeczeństwie.
A. działalność wspólnot i organizacji E. relacje międzyludzkie
B. zaufanie społeczne F. spójność wewnątrz zbiorowości społecznych
C. wysoki poziom wykształcenia członków G. kontakty między grupami społecznymi
społeczeństwa
D. reguły współżycia społecznego
4 Przyporządkuj podane opisy (A–E) do odpowiednich typów kapitału społecznego (1–4). ( ... / 1 p.)
1. kapitał stowarzyszeniowy A. Obejmuje relacje między członkami różnych grup
społecznych.
2. kapitał nieformalny B. Dotyczy prywatnych, nieoficjalnych powiązań
łączących członków rodziny, przyjaciół i znajomych.
3. kapitał pomostowy C. Zakłada dobrowolne i regularne uczestnictwo w
działalności różnego rodzaju organizacji.
4. kapitał wiążący D. Obejmuje cechy, umiejętności i wiedzę jednostek
tworzących daną zbiorowość społeczną.
E. Zakłada maksymalne zacieśnienie relacji między
osobami z wąskiego kręgu społecznego, np.
rodzinnego.
5 Oceń, czy podane zdania są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest ( ... / 1 p.)
fałszywe.
Upowszechnianie postaw właściwych dla społeczeństwa obywatelskiego jest
1. P F
przykładem realizacji funkcji społecznej kapitału społecznego.
Utrwalanie wartości będących podstawą porządku społecznego odbywa się w
2. P F
ramach realizacji funkcji kulturalnej kapitału społecznego.
Zaufanie społeczne jest niezbędne do tego, by kapitał społeczny mógł pełnić
3. P F
funkcje ekonomiczną, społeczną i kulturalną.

6 Wymień trzy korzyści, które wynikają dla społeczeństwa i państwa z wysokiego poziomu kapitału ( ... / 2 p.)
społecznego.
7 Przyporządkuj odpowiednie opisy (A–F) do wymienionych elementów kapitału społecznego (1–5). ( ... / 1 p.)
1. kapitał wiedzy A. Wynika ze skłonności jednostek do podejmowania
współpracy w ramach grup społecznych.
2. kapitał relacyjny B. Obejmuje zdolność do rozumienia emocji innych
członków grupy lub organizacji.
3. empatia C. Jest efektem budowania przez ludzi trwałej sieci
społecznych powiązań.
4. zaangażowanie w życie społeczne D. Oznacza zdolność jednostek i grup społecznych do
praktycznego zastosowania wiedzy.
5. kapitał intelektualny E. Obejmuje wszystkie informacje i umiejętności
zdobyte przez jednostki podczas procesu uczenia się.
F. To wiara lub pewność, że inni członkowie danej
grupy społecznej będą zachowywać się zgodnie z
oczekiwaniami.
8 Wskaż właściwe dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)
Dla polskiego społeczeństwa charakterystyczny jest
A. wysoki poziom zaufania do organów władzy państwowej.
B. niski poziom zaufania do członków najbliższej rodziny.
C. wysoki poziom zaufania w sferze prywatnej.
D. niski poziom zaufania społecznego do instytucji Kościoła.

Grupa A | strona 1 z 4
9 Przeczytaj tekst, a następnie wykonaj polecenie. ( ... / 1 p.)
O jednym z pojęć socjologicznych
W socjologii przez pojęcie [to] rozumie się układ elementów, system relacji i więzi. […] Elementami mogą
być kategorie społeczne szczebla makro- (klasy, warstwy, grupy zawodowe) i mikrostruktury (rodziny,
wspólnoty sąsiedzkie), jednostki, pozycje i role społeczne, a także organizacje i instytucje. Elementy te są
powiązane ze sobą układem stosunków, czyli wzorów zachowań, zróżnicowanych reakcji i ciągów
powtarzalnych działań.
Źródła: Socjologia. Przewodnik encyklopedyczny, Warszawa 2008, s. 209.
Wskaż właściwe zakończenie zdania.
W tekście opisano:

A. klasę społeczną. C. strukturę społeczną.

B. warstwę społeczną. D. ruchliwość społeczną.
10 Przeczytaj tekst, a następnie wykonaj polecenia. ( ... / 3 p.)
O jednym z rodzajów ruchliwości społecznej
Gdy zarabiasz 20−30 tys. złotych miesięcznie, jesteś królem życia, masz wielu znajomych. Problemy
zaczynają się wtedy, gdy tracisz pracę. Koledzy raz czy dwa zadzwonią, że jadą zimą na kitesurfing do
Brazylii, bo jest modny w tym sezonie. A że ciebie już na to nie stać? No cóż, to może chociaż pójdziesz z
nimi na sushi, tam, gdzie ceny zaczynają się od 300 złotych? Znowu nie możesz? W końcu koledzy przestają
dzwonić […]. Do Łukasza (45 lat, dyrektor marketingu, dom w Legnicy) przestali dzwonić już po pół roku
od czasu, gdy stracił pracę. Na początku wcale się nie denerwował. Postanowił odpocząć, ale po miesiącu
takiego przymusowego wypoczynku już by się wziął do roboty. Po roku czuł głównie strach, po dwóch latach
otępienie. […] Pracę znalazł po dwóch latach za znacznie gorsze pieniądze.
https://www.newsweek.pl/polska/klasa-srednia-zarobki-praca-klasy-sredniej-w-polsce-newsweekpl/rxck27k.
A. Nazwij opisany w tekście rodzaj ruchliwości społecznej.
B. Wymień dwie inne niż wymienione w tekście przyczyny tego zjawiska.
11 ( ... / 1 p.)
Zapoznaj się z danymi przedstawionymi na wykresie, a następnie wykonaj polecenie.
Schemat uwarstwienia społecznego w Polsce w odniesieniu do sposobów spędzania wolnego
czasu.

J. Bieliński, M. Larkowska, Elementy stylów życia a struktura społeczna we współczesnej

Polsce. Codzienne zachowania i strategie rynkowe, w: Meandry legitymizacji. Studia i analizy,
pod red I. Pańkow, Warszawa 2011, s. 154.
Określ, co jest kryterium uwarstwienia społecznego przedstawionego na schemacie.

Grupa A | strona 2 z 4
12 Wskaż właściwe zakończenie zdania. ( ... / 1 p.)
Naturalna stopa bezrobocia to:
A. zjawisko świadomego rezygnowania bezrobotnych C. poziom bezrobocia oznaczający równowagę na
z podjęcia pracy. rynku pracy.
B. poziom bezrobotnych zarejestrowanych w D. zjawisko pozostawania bez pracy do 3 miesięcy.
urzędach pracy.
13 Wymień dwie konsekwencje występowania umiarkowanych nierówności w społeczeństwie. ( ... / 2 p.)

14 Zapoznaj się z danymi przedstawionymi na wykresie, a następnie wykonaj polecenia. ( ... / 2 p.)
Zróżnicowanie dochodów mierzone współczynnikiem Giniego dla Polski według miejsca zamieszkania w
latach 2004–2018

Źródło: https://stat.gov.pl/

A. Podaj, w którym roku poziom nierówności dochodowych Polaków mieszkających w miastach był
najmniejszy.
………………………………………………………………………………………………
B. Podaj, w którym roku dysproporcja w dochodach Polaków mieszkających w mieście i na wsi była
najmniejsza.
………………………………………………………………………………………………
15 Zapoznaj się z danymi przedstawionymi na wykresie, a następnie wykonaj polecenie. ( ... / 1 p.)
Przeciętne miesięczne zarobki netto w ostatnich 12 miesiącach w zależności od głównej formy zatrudnienia
(PLN)

Raport z badania Bilans Kapitału Ludzkiego 2017. Raport z badania ludności w wieku 18−70 lat
przeprowadzonego przez K. Kasparka, S. Czarnik, M. Jelonek w 2017 r. na zlecenie Polskiej Agencji
Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa 2017 r. http://www.parp.gov.pl.
Zaznacz prawidłowe zakończenie zdania.
Przyczyną nierówności społecznej prezentowanej na wykresie jest:
A. zjawisko nierównego traktowania. C. niski poziom wykształcenia lub kwalifikacji.
B. problem dyspozycyjności i pracowitości. D. pełnienie odmiennych funkcji społecznych.
16 Wskaż czynniki, które są źródłem nierówności społecznych wynikających z uwarunkowań osobistych. ( ... / 1 p.)
A. osiągane B. wrodzone C. poziom D. wpływ na E. opanowane
dochody talenty motywacji władzę umiejętności

Grupa A | strona 3 z 4
17 Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj polecenie. ( ... / 1 p.)
O jednym z rodzajów ubóstwa
Odsetek osób w gospodarstwach domowych, w których poziom wydatków (obejmujących również wartość
artykułów otrzymywanych bezpłatnie oraz wartość spożycia naturalnego) był niższy niż granica ubóstwa
skrajnego (minimum egzystencji) wyznaczająca poziom zaspokojenia potrzeb, poniżej którego następuje
biologiczne zagrożenie życia oraz rozwoju psychofizycznego człowieka.
https://stat.gov.pl/metainformacje/slownik-pojec/pojecia-stosowane-w-statystyce-
publicznej/3214,pojecie.html.
Określ rodzaj ubóstwa opisanego w tekście.

18 Wyjaśnij, jakie rodzaje metod walki z bezrobociem stosuje państwo. Podaj po dwa przykłady ( ... / 4 p.)
odnoszące się do każdej z nich.
19 Zapoznaj się z danymi przedstawionymi na mapie, a następnie wykonaj polecenia. ( ... / 1 p.)
Stopa bezrobocia rejestrowanego w województwach (stan na koniec stycznia 2019 r.)

Źródło: https://ocdn.eu/
Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub F – jeśli jest
fałszywa.

W trzech województwach w Polsce wysokość stopy bezrobocia odpowiada tzw.

1. P F
naturalnej stopie bezrobocia i świadczy o równowadze na rynku pracy.
Więcej niż w połowie województw w Polsce wysokość stopy bezrobocia jest
2. P F
większa niż osiągana w skali kraju.
Najniższą liczbę osób pozostających bez pracy odnotowano w województwie
3. P F
śląskim i małopolskim.
Wysokość stopy bezrobocia w województwie warmińsko-mazurskim jest o
4. P F
prawie 5% wyższa niż w skali kraju.

20 Wskaż dwie różnice w statusie prawnym imigrantów nielegalnych i legalnych. ( ... / 2 p.)

Grupa A | strona 4 z 4
Grupa B Klasa .................... Liczba punktów ...... / 29 p.
Imię ..................................................................................

1 Wskaż właściwe dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)

Kapitał społeczny obejmuje m.in.
A. sieć stosunków międzyludzkich opartych na C. zasoby trwałe wykorzystywane do zaspokojenia
wzajemnym zaufaniu. potrzeb społeczeństwa.
B. aktywności jednostek dążących do rozwoju D. organy władzy państwowej i instytucje świadczące
własnych umiejętności i wiedzy. usługi publiczne.
2 Wskaż właściwe dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)
Działalność jednostek w różnego rodzaju organizacjach realizujących cele społeczne to element kapitału
A. wiążącego. B. nieformalnego. C. stowarzyszeniowego. D. pomostowego.
3 Wskaż te elementy składające się na kapitał społeczny, które Robert Putnam uznał za niezbędne w ( ... / 1 p.)
skutecznie działającym społeczeństwie.
A. działalność wspólnot i organizacji E. spójność wewnątrz zbiorowości społecznych
B. zaufanie społeczne F. relacje międzyludzkie
C. reguły współżycia społecznego G. kontakty między grupami społecznymi
D. wysoki poziom wykształcenia członków
społeczeństwa
4 Przyporządkuj podane opisy (A–E) do odpowiednich typów kapitału społecznego (1–4). ( ... / 1 p.)
1. kapitał stowarzyszeniowy A. Obejmuje relacje między członkami różnych grup
społecznych.
2. kapitał nieformalny B. Dotyczy prywatnych, nieoficjalnych powiązań
łączących członków rodziny, przyjaciół i znajomych.
3. kapitał pomostowy C. Zakłada dobrowolne i regularne uczestnictwo w
działalności różnego rodzaju organizacji.
4. kapitał wiążący D. Obejmuje cechy, umiejętności i wiedzę jednostek
tworzących daną zbiorowość społeczną.
E. Zakłada maksymalne zacieśnienie relacji między
osobami z wąskiego kręgu społecznego, np.
rodzinnego.
5 Oceń, czy podane zdania są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest ( ... / 1 p.)
fałszywe.
Zaufanie społeczne jest niezbędne do tego, by kapitał społeczny mógł pełnić
1. P F
funkcje ekonomiczną, społeczną i kulturalną.
Upowszechnianie postaw właściwych dla społeczeństwa obywatelskiego jest
2. P F
przykładem realizacji funkcji społecznej kapitału społecznego.
Utrwalanie wartości będących podstawą porządku społecznego odbywa się w
3. P F
ramach realizacji funkcji kulturalnej kapitału społecznego.

6 Wymień trzy korzyści, które wynikają dla społeczeństwa i państwa z wysokiego poziomu kapitału ( ... / 2 p.)
społecznego.
7 Przyporządkuj odpowiednie opisy (A–F) do wymienionych elementów kapitału społecznego (1–5). ( ... / 1 p.)
1. kapitał wiedzy A. Wynika ze skłonności jednostek do podejmowania
współpracy w ramach grup społecznych.
2. zaangażowanie w życie społeczne B. Obejmuje zdolność do rozumienia emocji innych
członków grupy lub organizacji.
3. kapitał relacyjny C. Oznacza zdolność jednostek i grup społecznych do
praktycznego zastosowania wiedzy.
4. kapitał intelektualny D. Jest efektem budowania przez ludzi trwałej sieci
społecznych powiązań.
5. empatia E. Obejmuje wszystkie informacje i umiejętności
zdobyte przez jednostki podczas procesu uczenia się.
F. To wiara lub pewność, że inni członkowie danej
grupy społecznej będą zachowywać się zgodnie z
oczekiwaniami.

Grupa B | strona 1 z 4
8 Wskaż właściwe dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)
Dla polskiego społeczeństwa charakterystyczny jest
A. wysoki poziom zaufania w sferze prywatnej.
B. wysoki poziom zaufania do organów władzy państwowej.
C. niski poziom zaufania do członków najbliższej rodziny.
D. niski poziom zaufania społecznego do instytucji Kościoła.
9 Przeczytaj tekst, a następnie wykonaj polecenie. ( ... / 1 p.)
O jednym z pojęć socjologicznych
[Są to] podstawowe segmenty struktury społecznej […] charakteryzujące się tym, że przynależność do nich
jest względnie trwała […] i wynika z posiadania cech społecznych niezwiązanych z czynnikami
biologicznymi […]; cechuje je wewnętrzna zwartość, ale występują między nimi wyraźne dystanse społeczne
i bariery; są usytuowane względem siebie w relacjach wyższości−niższości.
Źródła: Socjologia. Przewodnik encyklopedyczny, Warszawa 2008, s. 83.
Wskaż właściwe zakończenie zdania.
W tekście opisano:

A. klasę społeczną. C. strukturę społeczną.

B. warstwę społeczną. D. ruchliwość społeczną.
10 Przeczytaj tekst, a następnie wykonaj polecenia. ( ... / 3 p.)
O jednym z rodzajów ruchliwości społecznej
Dzieci proletariuszy prą do przodu, wypychają do nauki następne pokolenie. Barbara opowiada o swoich
pociechach: najstarsi Bartek i Ola studiują. Chłopak informatykę na Politechnice Śląskiej, dziewczyna
stosunki międzynarodowe na UJ. Najmłodsza Karolcia za rok będzie zdawała maturę, ale i ona na pewno
pójdzie się uczyć dalej. Barbara robi rachunek sumienia: ojciec i dziadek to była klasa robotnicza, nie da się
ukryć. Ona to już półinteligencja. Ma nadzieję, że jej trójka wychuchanych dzieciaków (lekcje muzyki,
fortepiany, malowanie, pływanie, każde pieniądze szły na to) to już będzie klasa średnia jak się patrzy.
Źródło: https://www.gazetaprawna.pl/artykuly/938934,proletariusze-sa-zmeczeni-czyli-[...]-po-transformacji-
ustrojowej.html?test_login=8.
A. Nazwij opisany w tekście rodzaj ruchliwości społecznej.
B. Wymień dwie inne niż wymienione w tekście przyczyny tego zjawiska.
11 ( ... / 1 p.)
Zapoznaj się z danymi przedstawionymi na wykresie, a następnie wykonaj polecenie.
Schemat uwarstwienia społecznego w Polsce w odniesieniu do sposobów poprawy sytuacji materialnej gospodarstwa
domowego

J. Bieliński, M. Larkowska, Elementy stylów życia a struktura społeczna we współczesnej Polsce. Codzienne zachowania i
strategie rynkowe, w: Meandry legitymizacji. Studia i analizy, pod red I. Pańkow, Warszawa 2011, s. 155.
Określ, co jest kryterium uwarstwienia społecznego przedstawionego na schemacie.

Grupa B | strona 2 z 4
12 Wskaż właściwe zakończenie zdania. ( ... / 1 p.)
Skutkiem społecznym bezrobocia długotrwałego jest:
A. ograniczenie szans bezrobotnych na ich powrót na C. ograniczenie zatrudnienia na skutek zmian
rynek pracy. technologicznych.
B. brak kwalifikacji niezbędnych do podjęcia pracy. D. poszukiwanie oszczędności przez pracodawców.
13 Wymień dwie konsekwencje występowania skrajnych nierówności ( ... / 2 p.)
w społeczeństwie.
14 Zapoznaj się z danymi przedstawionymi na wykresie, a następnie wykonaj polecenia. ( ... / 2 p.)
Zróżnicowanie dochodów mierzone współczynnikiem Giniego dla Polski według miejsca zamieszkania w
latach 2004–2018

Źródło: https://stat.gov.pl/

A. Podaj, w którym roku poziom nierówności dochodowych Polaków mieszkających na wsi był najmniejszy.
………………………………………………………………………………………………
B. Podaj, w którym roku dysproporcja w dochodach Polaków mieszkających w mieście i na wsi była
największa.
………………………………………………………………………………………………
15 Zapoznaj się z danymi przedstawionymi na wykresie, a następnie wykonaj polecenie. ( ... / 1 p.)
Odczucie „wiązania końca z końcem” przy aktualnym dochodzie gospodarstw domowych z uwzględnieniem
poziomu wykształcenia respondentów średnie na skali 1−6*

Raport z badania Bilans Kapitału Ludzkiego 2017. Raport z badania ludności w wieku 18−70 lat
przeprowadzonego przez K. Kasparka, S. Czarnik, M. Jelonek w 2017 r. na zlecenie Polskiej Agencji
Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa 2017 r. http://www.parp.gov.pl.
Zaznacz prawidłowe zakończenie zdania.
Wyznacznikami nierówności społecznych prezentowanych na wykresie są:
A. nierówne traktowanie. C. poziom wykształcenia.
B. uzyskiwany dochód. D. prowadzenie gospodarstwa domowego.

Grupa B | strona 3 z 4
16 Wskaż czynniki, które są źródłem nierówności społecznych wynikających z nierównego traktowania. ( ... / 1 p.)
A. bezdomność B. niepełnosprawność C. udział we władzy D. wykształcenie E. płeć
17 Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj polecenie. ( ... / 1 p.)
O jednym z rodzajów ubóstwa
Odsetek osób w gospodarstwach domowych, w których poziom wydatków (obejmujących również wartość
artykułów otrzymywanych bezpłatnie oraz wartość spożycia naturalnego) był niższy niż tzw. ustawowa
granica ubóstwa, tj. kwota która zgodnie z obowiązującą ustawą o pomocy społecznej uprawnia do ubiegania
się o przyznanie świadczenia pieniężnego z systemu pomocy społecznej.
https://stat.gov.pl/metainformacje/slownik-pojec/pojecia-stosowane-w-statystyce-
publicznej/3214,pojecie.html.
Określ rodzaj ubóstwa opisanego w tekście.

18 Wyjaśnij, jakie są przyczyny bezrobocia wśród osób młodych. ( ... / 4 p.)

19 Zapoznaj się z danymi przedstawionymi na mapie, a następnie wykonaj polecenia. ( ... / 1 p.)
Stopa bezrobocia rejestrowanego w Polsce (stan na koniec miesiąca)

Źródło: https://ocdn.eu/
Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub F – jeśli jest
fałszywa.

Wysokość stopy bezrobocia, którą osiągnięto na początku 2019 r., odpowiada

1. P F
tzw. naturalnej stopie bezrobocia i świadczy o równowadze na rynku pracy.
Zmiany w poziomie stopy bezrobocia w latach 2016−2019 wskazują na stałą
2. P F
tendencję spadku liczby bezrobotnych na rynku pracy.
W ostatnim kwartale 2018 r. zanotowano najniższą liczbę osób pozostających
3. P F
bez pracy.
W styczniu 2019 r. – w porównaniu ze styczniem 2016 r. – o 4% spadła
4. P F
wysokość stopy bezrobocia w Polsce.

20 Wskaż dwa podobieństwa w statusie prawnym imigrantów legalnych i uchodźców. ( ... / 2 p.)

Grupa B | strona 4 z 4