Pdf24 Merged

SMTi Gausma So
Ka
TARİH
1-) m²'ye 30 kg yours, 3 dekerlik bir alanda kas

KONU
ton SU
biriktion? 3 da = 3000 m²
3049
1m² de
3000m² ye go ton
30x 3000 = 90000kg =
20
hektorda koç ton duri
2-1 40 mm SU
Iha
1 da
1m3
1mm
200 da
40 mm 8000 ton
-
40 x 200 8.000m³ -
biriktirir?
3-) 35 kg/m² yagış Shektorda keaton (m³) so
35 kg/m² = 35mm = 0.035m = 1750m³
Shax 10000 m²/tha x 0.03sm
veya:
1 da tm²
1mm
35mm soda
x = 50x35 = 1750m²
4-) 100 m² su I dekorlik bir alanı kaç mm derinlikle bir su
tabakası ile kaplar?

100 m² H 0,10 m = 100mm
10
1000 m²
veys:
1m3 1 do 1mm
100m² 1dQ
x= 100mm
KARE Digio
TARİH
KONU
T
Ka 5
5-) SO dekorlik bir torlaya 75mm net
net su uygulanmak
Re isten mektedir. Sulamain 80 saatte biliftmesi istendigire
ve tarla sulama rondimoni %70 olarak verildiğine göre.
gerekli su akış miktarını (debiy)) hesaplayınız.
A = So da dn=75mm T= 80 sa E %70 Q = PENSA
Ax dn = 3,6 x T x Q x Ea
SO x 75 3₁6 x 80 x Q x 0.70
Q
3750 18.60 lt/50
2016
6-) 150 dekorlik bir pamuk tarlasında 90mm net su uygulanacaktion

Sulama 100 soatte tamamlanacağına göre gerekli debiyi m³/sn
olarak hesaplayınız. Torla sulama rendiman, %60 alınacaktır?
A = 150 da dn=90mm T-100 SQ EQ=%0.60 Q-2
Q = A x dn 150 × 80 62.set
JO
3,6 X TX EQ 3,6 x 100 x 0.6
= 0,06253³
7- 300 dekar büyüklüğündeki bir pomuk torlosing 109 mm net sulong

suyu uygulanması düşünülmektedir. Sulama suyu 33 lt/sn debili bir kuyudan
salınacaktır. Sulome randımanı %70 old. göre bu tarlanın sulamasının kaç
gün süreceğini hesaplayınız.
A = 300 da dn = 109 mm T= ? EQ = %70 Q = 33 (+ 150
T= dn x A 300x109
393.22 SA
3,6 x Q x Ea зых 33 х 0,7
393.22 sn = 24 = 16 gun
TARİH
KONU
8-) Bir ciftci 15m genişliginde ve 120m uzunluğunda Ka

bir tavayı ortalama olarak 75mm derinlikte sulamalRe
istemektedir. Ciftci suyu 25 et/sn'lik bir akışla vercektir.
Ciftcinin bu tavayı sulaması kaç saat sürecektir?( Sulana rondiment 765
A = 15m x 120M = 1800m² = 1,800 1dq=1000m²
dn = 75mm Ea = 0.65 Q = 25 ein T=?
T= 1₁8 x 75 2.31800t
0.65 x 3,6 x 25
9-) DSi kanalindon septirilon 70 eisn debi ile 50 soat sulonen

120 dekorlik bir tortaya uygulanan sulama suyunu derinlik (mm)
olarak hesaplayınız. Sulama rondimoni %70
A = 120 da dn=? T = 80 so Q=70²²150 € =%70
dn 31bx 50 x 70 x 0.70 = 73.5mm

120
10-) Bir cifta 0.1 m³ Isn'lik bir akış kullanarak 40 hektorlike..

Pamuk etkili torlosını 48 soat süreyle sulamıştır. Sulama randımanı 7670
old, göre uygulanan suloma suyunu dernlik/mm) olarak hesapla.
A = 400 da dn = ? Q = 100 etish T= 48 soat EQ = 0.70
3 dn = 3,6 x 48 x 100 x 0.7 = 30.24mm ~ 30mm
400
1 11-) 40 (Isn'lik bir debi ile calıstığı torlaya 50mm su

uygulamak isteyen ve günde 10 seat Goalizon bir sulama işcisinin
tarla sulama randımanının %70 olduğu koşuldu günde kaç dekarı.
Sulayabileceğini hesaplayınız,
dn = 50mm Q = 40²²/sn T= 10scat
T= 10soat Ea=²670
A = 3₁6 × 10 × 40 × 0₁7 = 20-16 da

SO 2019
TARİH
KONU
Ka 12+ Gonde (0Spal calison bir sulama ipasi 20 existilik

Re
bir debi
ile sulama rondimoni %65 olan bir tarlada.
90mm su uygulyook genislih 10m 1uzunlijā 80m olon
tauolardan kaç adet
suloyobilin
T= 10 soat EQ = %65
Q = 20e 15 dn=90mm
a = 80x10=800m² = 0,8 da (Torgalon)
Sulanabilecek alon = A = 3,6 x 20 x 10 x 0.65 = 5.2 da

90
А S. 2
a 0.8
6. S tava 1 günde sulorobilir//
13+) Bir cifta 10 soat çalışarak 5 günde sulamayı düşündüğü 100

dekorlik forlosing Somm su uygulayacak. Su kaynağının debisi
0.004 m³ ve tarla sulama rondimon %70. Bu durumda çifta ön
ön gördüğü
gande sulamayı tamamlayabileck mi?
T= 10 soat x Sgún - SO seat A = 100 da Q=10ft dn = 50mm
gen
Ea= 0.70
Sulanabilecek Alon = A = 3,6x 50×60×0,7
100.8 do
SO
Sgunde sulamay, tamomlaydbilecek mi?

A = 100 do ≤ 100.8 da olduondon tomonlayabilir.
veys:
T= Axdn 100 x SO = 60.60 soat
3,6 x QxEQ 3,6x 0x0,7
T= SO sa > 49.60sa old, tamamlar.

TARİH
KONU
16-) Ortaloma 95mm su uygula yoak 35 dekor Ka

büyüklüğündeki tarlasını sulomak isteyen bir cifte suloneg
48 soatte tamamlamayı planlamaktadır. Cifte 25 in
debili keyudon yourloorak prozinin tamamını sulaayabilir mi?
(Sulome rondimen 7060)
T= 48 saat Ea = 0.60
A = 35 da dn = 95mm Q=2514151
Ax dn = 3, bx Q x Tx E q
Q = 35x95____ = 32.07 ft
sn
3,6 x 48 x 0,6
Q = 25 lt < 32.07 et old, sulayamaz.

sn Sn
veya: Sulanabilecek olan;

A = 3₁6 x 25 x 48 хабо
x 0.60 = 27. 28 de
gs
A = 35 da 27.28 de old, sulgemoz
veyo: geckli
T=
Süre:
35 x 85 =61.57
i
316x25x0.60
T= 48 soat < 61.57soold. Sulaymaz..

15-) 10 dekarlık tarlasına her sulomada 100mm ret suloma suyu
uygulamak isteyen bir cista, su kaynopi debisinin yetersiz olması nedeniyle her
.
Sulamada
Tarlagereksinim
sulama duyargal
rondimeni
% 70
suyuold
.
biriktirebilmek
göre
planlamaktadır
ciftcinin
için bir hawz
yaparga
yapmayı
havuzkap sitesi kaç m²?
dn=100mm Eq=%70 dt = dn = 100 = 142.9
A = 10 do MM
Ea 0.70
1 da Im³
1mm.
142.9mm 10da &
1429m³
KARE BİLGİSAYAR SANAYİ ve TİCARET ANONİM ŞİRKETİ
Gevher Nesibe Mahallesi Atatürk Bulvarı No:50/A KAYSERİ
4.250.2021 70 12
TARİH
KONU
Ka (6-)Alanı S dekar olan farlosing her sulorerls, 80mmirnist

Re Sulama suyu uygulamak isteyen bir rifter, su aklığı kaynağın
yetersiz olması nedeniyle her sulamada gereksinim duyacağı suya
binktirebilmek icin bir kenarın uzunluğu 14m olan kore bilmindle bir havez
yapılacaktır. Tarla sulama rondimoni %75 old. göre Cifcinia
уфасда hovuz derinlig
yopocgói
A = 5 da dn -80mm. EQ=1775 a=14m
dt = dn = 80 = 106.6 = 107 mm her sularroda verilecek toplom.su

EQ 0.75
3
1mm I da Im³
S.do
107 mm.
x = 107x5 = 535m³ hacim olbrok su
2
14x 14 = 1.96m² hovuz olanı
Derinlik 535m²³ -2,7m.
Aim 196m²
TARİH
KONU
Pompa Gua
17-) 75 dekorlik bir for logi sulamak için, soyu
Ka
10m
monometrelik
yoksage allorocok, gende enco 6 seat adsock
Sulamay, 8 gonde tamamlayonak her defesinds 100 mm
netsu uygulayarak bir pompa satın alınmale istermektedir. Tarla sulama

rondimon: %60 oti göre gerekli pompolin gücünc. Bove KW alarak hesaplayın
(Pompa rondimoni %50)
A = 75 da H = 10m T= 6 solgen x 8gen = 48 soet da = 100mm
Ea=%60 P(BG)= ? P(KIX)= ?

PP= %50 }
(dt ise Ea yok, dn ise EQyok)

A x dn 75×100 72.344/5 Pompo
motoru
316 X TX EQ 316 x 48 x 0.60 P dieselise
P= Q x H x Y 72.34 x 10 x 1 =
19.292 20 BG
75X0.5
75 x pp
1 BG 0.736KW
pompa motoru
elektrikli ise
20 BG a
7
a = 14.72≈ 15 KW
18-) Aksu Ovasında 100 dekorlik bir pamuk tarlası diesel motorlu
bir santrifuj Pompa kullanarak sulanacaktır. Pompanın geliştirdiği güç
10BG olup sulama suyu pompanın bulunduğu noktadan 3.5m daha
alçakta bulunan Aksu nehinden alınıp 2m daha yüksekte bulunan
araziye pompolanacaktır. Pompoj sisteminde sürtünme kayıpları toplam emme
ve basma yüksekliğinin %10'u kadardır. Pompa radimanı %50 old.d.göre;
A = 100 da P=10BG he= 3.5m h8=2m hs = (he the) x 0.10
hs = (3.5+2)x0₁1
Pp=% 50 H = hs+he+hs
H = 0.55+ 3.5+2 hs = 0.55
H = 6.05

352 231 77 47 352 231 72 42
www.kare.com.tr
TARİH
KONU
Kaa-)Pompanin geliştirebileceği debi?

Px 75 x PP
P = QX H X Y Q
Re 75 × PP HX Y
Q itive
1086 х 75 х 0,5
1x 6.05
Q=61.98 45
6-) Pompanin günde b soat olmak üzere 10 gün çalıştırılması ile

90mm su vygulanmak istendiğine göre pompa ile sağlayacak su de bisinin
aroziy sulamaya yeterli olup olmadiği? (Sulong rendime, %70)
dn = 90mm Eo = 0,70
T= b soat x 10 gün = 60 seet
дол
A x dn
Gerekli debi Q 100 da x 90mm.
3,6 x TX EQ
3,6 x 60 x 0,7
Q=$9.52 1/₂
Pompanın getireceği debi 61.984s & gerekli debl 59.5245
olduğundan POMPA YETERLİ
19-) 75dekarlık bir torlayo 45 soatte 100mm su uygulamak isteyen
Ciftciye Sulama rendimeni %70 old, koşulda.
A=75do T=45so d = 100mm Ea=0.70
a
a-) Gerekli debi
Q = 75 de x 100 mm MITS
66.14 et/sn
36 x 45 SQ x 0,70
67 Söz konusu debiy toplom monometrik yüksekliği Sm ve rondmon

%50 olan bir pompo ile sağlamak gerektiğlie göre Pompo güce BG?-
P= Q X H XY
66.14x5mx1 = 8.82B6
75x pp 75× 05 gramm
986
KARE Digigr
TARİH
KONU
C-) Bu çalışma için geliştirdiği güç 7.36 KW olan elektrik. Ka

motorlu bir santrifüj pompa kullanılabilir mi? Re
186 0.736 KWX
isteren
7.36 KW Varolon
986 old kullanılır.
10BG 1036
Sulama Rondimal
20-) Bir Sulamo sebekesi için bir nehirden su'iletim kanalına
alınan 4000 et/sn'lik bir alışın 3250 et/sn'lik bölümü
sulanocole araziye koder iletilmestir. Sebekeicin svilehim rendimai Ec=?
Kr= 4000 etish. X.f = 3.250 et isn.
Ec= x/₂ x 100 = 3250 x 100 = % 81.25=EC
Wr 4009
21-) Bir su kaynağından alınan 5 m³/smilik deli, sulama alanına

beton kaplı bir kanalla iletilecektir. Anilen kanalda sızma kaybının
%15 old belirlendaire göre;
a-) Su iletim randımani
W Sızma keybı = %15 = 0.15
-5m²isn...
Wf = S-(Sx0,16) = 4.25 m²³/sn.
Ec = Wie x 100 = 4,25
Wr
4₁25 x 100 = %85=Ec
6
veys:
%100-%15 = %85 = Ec
1-) Sulanacak olano iletilen debi?

5x 0.85= 4.25 m³ /sn,

352 231 77 47 352 231 72 42
TARIEL
KONU
Sor/salık bir alış bir nehinden bir vanda alisiyor

Ka 22-)
•Bu akışın 2.25 m²/sn si farloya iletilebimistir. Tarlardaki tombr
Re
yoky okis USD flsn ve doire sitonsu 300 1450 distres
Wr= 3 m²/sn W/f= 2,25 m²ish Rf = 0₁45 m²/sn (yexydus)
Df = 0.3 m²/sn (dorinc siame) W/S= Wf - (Rf + Df)(@ithinin bok
hök
bolgonde
Ws = 2,25-10.05 +0.3) defolmsu)
Ws=1.5 m³/sn
a-) Su iletim rendimon

E₁e = Wfx100 = 2:25 x 100 = %75 = EC
3
WF
b-) Tarla sulane rondings?

EQ=_\xls x 100 = 1.5 x 100 = %66.66~ %67=E₂ F
Wf 2,25
23-) 1500 m²/sa lik bir akış bir nehirden alınacak bir koole
verilmektedir. Kanal boyunca oluşan sızma kayıpları 7.15 dir.
Tarloyo iletilen suyun. %20'si yüzey akışla, % S'i deire siame
yolu ile kaybolur.
Q-) Su iletim randimas? 1275
Ec=
WP
×100 - 1500 - (1500 × 0,15) x 100 = %85
Wr
1500
veyo: it
26.100 = %15 = 2685

6-Tarla sulama rondiner?
Ea= W/s x 100 = 956.25.
WS=1275-(1275× 0.25)
x 100
же 1275 WS-956.25
€₂ = 1.75
veyo : %100-%20-% 5 = % 75 = ta
KARE BİLGİSAYAR SANAYİ TİCARET ANONİM SİRKETİ
TARİH
KONU
(-) Toplam rondinon? Ka

t = tax tc = 0.85 x0x75 x 100 = %63.75 Re
%64
24-) Bir sulama sebekesinde regülatörden kanala septırılan

Suyun %25'i torloya vincaya dek kaybolmaktadır. Torloya gelen
Suyun da; %20'si yüzey akışla, "%10'u derine sızma ve buharlama
ile koybokyor. Kobn suyubitki tukettiğine göre,
at Suiletim rendimanı?
Ec= %100-%25= %75
6-) Tarlo sulo mo rendimo?
EQ = %100 - (2₂20 + %10) = % 70
C-) Toplom sulama randımanı?
?
E = 0.75x 0.70 x 100 = %52.5≈ % 53

A Gike Ronallor
25-) Uzunluğu 846.6m
200m olan bir kandın alt
'dir. Konolin eğimi,"
ucunda kot 825m,
5st ucunda ise
1.6m L=200
h = 846.6 - 825 =
0.008 (binde 8)
S= b = 1.6
h
L 200
26-) 15 km uzunluğundaki bir sulama kanalının başlangıç ve bitimn

noktaları arasındaki kot=fork, 3m din Konolin
0.0002 (onbinde 2)
eğimi?
S= h = 3m
15000m
L
TARİH
KONU
Ka 27-)
27-) Boyutlan sekilde wilmiş olan sulame kanalının
Re Seu eğimi 1
um IM D
tand = D D = ²/= = 1/₁/₂
2m
CN
12m
2m C
B
Şev = 1 : 1/2 = 1:0.5
28-) Sulama suyu taşıyan tropez kesitli beton kaplama bir kandın.
üst genisliği 3.75m, toben genişliği 1.75m. Kanalın taban egimi 100m
de 20cm alçalm gösterecek sekille eğimlendirilmistir.
T= 3.75m
1m 0.21.25
0.9 1.70 08 !IM
h=0.8m;
E
1 b=1.75m²
at Kanalın taban egimini bulun.

20cm=0.2m
S = 0.2-0.002 (binde 2).
100
Veys: 0.002x 100 = % 0,2 (yüzde 0.2)
(Kanalın taber eğim, 100 m de 0.2m)..

6-) Kanoldaki sv yükseklip 0.8m old. ve su düzey, izerinde
0.2m have payi bulunduğuna göre kanalın şeu eğimi? ~ Im'da
h=0₂8m F = 0,2 m old. göre. 0.8 de -0.8211.
tm
d)Kan d akı suyüksekliğ ni 0.6m olmasıdurumunda su yüksekliğ ni üst1Mix

0.8
d=h+F = 0.8 +0.2=1m olur.
Bu durumda ton & = 1/m = 1/1 = 1:1
(²) Kanaldaki su yüksekliğinin üst genişliğini hesaplaymiz.

B = 0.8 +1.75 +0.8 = 3.35m
genisligi?.
h = 0,60m olursa ⇒ B=0.6 +1.75 +0.6 = 2.95m.
352 231 77 47 352 231 72 42
www.kare .com tr
TARİH
KONU
29-) Sekilde gösterilen trapez A

0.75 24
D.78 Ka
(
kesitli beton kaplama sulome 1
1,5
1|h=50
Re
kanalı verilmektedir. Kanalın taban Ⓡ
b= 40cm
eğimi 0.0002, prüzsüzlük katsayısı 0.016 old.före;

a-) Kanoldon okan suyun debisi ? 1: 1.5'tan =) SOX 13 10
S=0.002 n=0.016 этом

Adie
=0.75m
B = 0.75 +0.4+0.75 = 1.9m
A = b + B _ 0.4+1.9 = 0.575m²
2xh 2x0.5
CD=AB=√0.75² +0.50² = 0.90m 2
P = AB + BC + CD = 0.9+0₁4 +0.9=2.2m.
2
R = A= 0-575 m² = 0.26m
p 2.2m
172
M
213 = 0.36 m/sn
V= 1
x R 1213 x
× 5 ¹/2 X 2.2 X 0.002
0.016
Q = AX U = 0.575m² x 0.36 m/sn = 0.207 m²³sn = 207 et/sn

3
6-) Kanol yüksekliği?
Hava poyi en az F = 0.2xholoceğinden
F= 0,2xh = 0.2x 0.5 = 0.10M
Kanal yüksekliği d = 0.50 +0.10 =0.6m olur,
IT ANONİM SİRKETİ
TARİH
кому об Oct
0.4 05 (0.4
Ka 30-) Sekilde gösterilen karolin h = 0,4m deplor
Kesiti veildiğine göre;

Re b=0.SM
a-) Akon suyun kesit 1.5aloni: 7

+ (05 +0,4+0,4)) x 0,4 = 0.36 m²
A = [b+87xh = [05+ 105-a²a4])]x
2
B/xh
b-) Islak Geure;

= 1.63m
P= 0.50 +2 (10.4²+0.4²)
(-) Hidrolik you Cop:
R = A = 0.36 m² = 0.22m
P 1.63 M
d-) Konol üst genislig

Sev = 1il'den 0.6 olun
T= 0.6 + 0.6 + 0.5 = 1.7m.
e-) + = 50 ve eğim 1 km'de I'm olarak verildiğine göre

kanaldan akan suyun hızını ve debisini Rbuli
= 0.22
ㅗ 0,001 1 = 50
S=
=
n
1000
V= SO x 0.22²/3 × 0,001¹¹2 = 0.582 m/s

Q = AXV = 0.36 m² x 0.582 M/S = 0.21 m/s
TARIH
KONU
31-) Sekildeki şifonun debisini hesaplayın. (C=O64) Ka

JD-Scm
↑
→ 6lane cubus Re
1=
t
h₂= 34cm
Tarlobosi kool
Torla
h=h₂-h₁ = 34-12 = 22cm = 0.22m

Q = Cx A x √2gh"
0.0026m²/sn
Q = 0.64 x 3.14 x(0.05)² x (2x 9,81×0.22² == 9.39 m²³/seat
= 2.6. et isn.....
Sekilde sifonun debDini hesaplayınız. (C = 0.64)

= 7,5cm
hy=loca
|h2=38cm
h = h₂ h₁ = 38-10 = 28CM = 0,28m

Q= Cx A x √2gh'
- 0,64 x 3,14x 0,075² x √2x 9,81x 0.28 == 0.0066 m²/sn
bibetisn
4
1
TARIH
KONU
Ka 33-) Bir -for lo bos, hendeğinden bom Gapli un biotik

Re çalışan kapaklı borularla for loya su alıncroktir
Tarla bosi handepindeki su düseyli ile forlage
veriten su dizeyi arasindole fork (Su yet) 16cm dia (c=0-61)
Q-) Her bir kapaklı borunun debisini jet Isn hesapla
h = 16cm = 0,16m
D = 0.06m
C = 0.61
= 0161 × 3,14× 0,06² x √2x 9,31× 0,16 = 0.003 m³

५
= 3 etisn
by Tarlabaşı hendepinden 100 et /sn akış alma olanağı old. göre

aynı anda 30 adet kapaklı boru kullonilorde sulama yapılması
durumundo su yeterli olacak mı? P
Qtop = 30 x 3 = 90 et/sn
Quendek = 100 lton > g0lt/sn old. Yeterli F
34-130 cm'lik su yükü altında 5lt/sn 'lik debi bir sifon F

ile alin mok istendiğe göre sifon çapı ne olmoli? (C = 0,61)
h = 0,30m 9= 9,81 A = 3,14 XD² Q=0,00m/²
4
0₁005 m² = 0,61x 3,14 x D² x√ 2x 9₁ 81 x 0₁3

4
D = 0.066 m = bib см
35- Sifon ia Gopi D=125mm ve sidon su yüki h=20 cm De
for labası kanalından tarlo parsalire alınacak suyun debili? (C= 1.00)
Q = 1.00 x зіли х 0,1252 2x9₁81× 0₁3 = 0.030m
4
•
30 et/sn
TARİH
KONU
36-) Tarla kondinden bir kanga, ia capı D=25 mm Ka

olan sifoni Q =1 Lt/sn su dinmale istendigure gore Re
Sifonuncialışması için su yuko
‫بلایی‬ re olmalıdır,
0,00 1.00x 3,14 x 0,025²x√2x 9,81 xh
(C= 1.00)
h = 0,21m = 21cm
37-) Killi bir topropin 0-40cm derinlikleri arasından aliran

bir toproke örneğinin you ağırlığı 3:24 gr, kuru ağırlığı ise 249gr
olarak belirlenmistin Toprak örneğinin hacim oprlip, 1.25 gr/cm³
old, gore topropin rutubet (nem, su) i certoini;
a)Pw
Kuru ağırlık yüzden olarak belirleyin,
= W-WS 100-324- 249 × 100 = %30.12
WIS 249
by Ḥacım yüzdeni?
PV = 100 x W -
- Ws
Ws x Xt
Ws
30.12 x 1.25 = % 37,65
c) Derinlik (mm) 1cm=10m
d= Pw x Yt x D = 30.12
100 x 1.25 x 40 = 15.06.cm
100
3 =
150.6mm
38-) Yaş ağırlığı 630 gr, kuru ağırlığı 520 gr dion killi-tin
bünyeli bir toprak örneğinin hacim
at Kuru garlige göre % rem milton?
ağırlığı Cizelge 1'den bularak
Pw = 630-520 x 100 = %
520
21.15
KARE BİLGİSAYAR
TARIFL
Ka by Honna agirligne gove milton,
Ka Lizelge I'den
PV = PW X Y =
flocingarlight 1.25 (90 ml)
2115 X 1.352/28,5 S
C-) Toprağın 120 cm etkili kök deinliğindek, % miktorn
(mm) olarak hesaplayın.

d = Pw x 8€
dt x D
= 21.15 x 1,35 x 1200 = 342.60 mm
X
100
39-) Killitin bünyeli 80 cm derinliğindeki bu toprak kolonunun

Suicenia Pv = % 12'dir. Su içeriğini tarla kapasitesire çıkarmake
için gerekli su miktarı (mm) hesoployiniz.
Gizelge 1'den yardım alarak
- Toprağın su olne hızı linfiltrasyon) (m/h = 0.8 cm/h = 8mm/h
Toprak hocim ağırlipt xt = 1,35 or land
Tarla kapasitesi TK = 9627
Devamli solme noktası DSN = %13
• Tarla kapasitesinde tutulan su ld ik) 80CM=800mg
dTK = TK x ɣt xD = 27 x 1.35 × 800 = 291.6 мм

100 100
Mevcut rutubet (dMR)

129.6m
OMR = MR X YE X D 12 x
X
800 x 1.3S =
100 100
Gerekli su (dos)
dGs = dTk - dMR = 291.6 - 129.6 162 mm

TARİH
KONU
gördesi veve harim

40-1 Aşağıda bungest, to to bet yöedes, ağır-Ka
hacim ağır
Tip vertimi olan toprake profilio 100.cm denislige kader Re
farla kapasitesre getirmek için uygulandook su miktor framt
hesapla
PW=915 Xt = 1.4 90/cm² D = 1000 mm
Cizelge I'den TX =%22

-Tkde tutulan Su = d Tk = 2²/0 x 1,4x1000 = 308mm
- Mcucut Rutubet = DMR 1
1.4 x 1000 210 MM
-
Gerekli Su = dos = dk-dM² = 308 - 210=98MM
veya:
- d = TK-MR X YExX D = 22-15 x 1.4 x 1000 = 98mm
100
.
)
(
65
rem
dismis
bir
solma
11-
noktasting
düzeyi
yağışın
mm'lik
bulunan bünyeleri kumiu-tin, tin ve killtın olan ja forlek torlode

toprağin кай
boc стcm derinliğini tarla kapositesire getrecek kadar islatob
eceğini Citelge I 'den yararlborok resople.
d=65mm = 6.5cm d = TK-SNx r t x D
100
D = d x 100
(TK-SN) xt
= Gizelpe I'den;
TK (%) SN(%) Yt (g/m³)
kumlu tin 14 6 1.5 DE QSX100 = 56.2 cm
(tu-b)x AS
6.5 x103
10 1.4 D -- 38.2 cm
fin 22
192101
killi tin 27 13 1.35 6.5 * 100 A 34.2.cm
D
(27-134.35
GİRKETİ
TARİH
KONU
Ka 42-) Tarla kapasitesindek, nem içerig, kuru garlik esasing

Re göre % 25 olon bir tarle toprağının 0-90cm etkill
kök derinliğindeki rutubet içeriği kuru ağırlik esosina gare
110 olarak belirlenmiştir. Anılan tarlayo 80 mm sulama suyu
uygulanması durumunda toprağan etkili köle derinliğre kadar ıslanıp
Islanmayacağını hesaplayınız. (Toprağan hocimapriği ft = 1,3591/cm³)
PW(TK) = %25 D = 90cm, Pwy (MR) = %10 d=80mm
90 cm'yi doyurmak (islatmak) icin gerekli su:
d = TK - MR x xxx D
100
25-10 x 1,35× 800
d = 182.3mm
•80 mm sulama suyu uygulanmon durumunda,

80mm < 182,3mm olduğundan toprak etkili kök derinliğire
kador islanmayacaktiv!
Soruyo ek: Uygulora 80 mm su ne koder deinkor islets
25-10 x 1, 35x D
D = 400mm = 40cm deinlik islour, (yoni TK're gelir).

TARİH
KONU
43-) Farklı katmanlarında tarla kapasitesinde içerdiği ka

rutubet değerleri" (hacim esasına göre) ve hacim ağırlıkları Re
aşağıdaki bicimde verilen bir toprak profilinin S6Z
konusu katmanlarından alınan toprak profilinin söz konusu katman

larından alınan toprak örneklerinde meucut rutubet değerleri kuru
ağırlık esasına göre 4. kolonda gösterdiği gibi saptanmıştır. 5 cm'lik
bir yağış bu toprak profilini hangi derinliğine kadar ıslatır?
Derinlik TK Yt HR
CM Pu (7) (gr/cm³) PW (%)
35 1.20 7
0-10
33 1.25 12
10-30
30-60 32 1.35 18
• 0-10cm (D = 100 mm) derinligi islatmak için gerekli su:

PV = Px x Yt
Pw = Pu
rt
PUITK) 35 = 129.16
PW (TK) = =
1.20
rt
d = TK-MR x VT X D
100
29.16-7x 1.20x100= 26.6mm

100
ye dönüşturulurse: Pu - Px x Xt =
7×1₁20= 18.4
veya ikisi
ikisi de
de Pu
Pv
d= [TK-MR) x D = 35-814 x 100 = 26.6 mm
100
100
-10-30 cm (D = 200 mm) derinliği islatmak için gerekli su:

PWI(TK) = PULTES= 33
1.25
Yt
=%26.4
E
d= TK-MRx Yt x) = 26.4-12 x 1.20 x 100 = 36mm
100
100

3 Gevher Nesibe Mahallesi Atatürk352
Bulvarı No:50/A KAYSERİ
231 72 42
352 231 77 47
www.kare.com.tr
Sex Alf 215loy+
TARIH
KONU
Ka 0-30 cm'yi islatmak icin 26.6+36 = 62,6 mm su

Regaretli, Yagis Scm= 50mm olduğundan yağıs toprağı 30cm
derinliğine kadar ıslatamayacaktır. O halde SO-26.6=23.4
mm yağsın islatacağı derinlik;
23.4 = 26.4-12 x 1.25 x D D 130mm 13 cm olur.
100
O halde, 13 cm 'yi 10 cm'ye cklersek; 10+13= 23 cm'lik islana

Caktin.
Kullanılabilir Su, Bir Sulamada Uygulanacak Sulama Suyu Miktan,

44-) Sulama Araliĝive Sulama Zamanı
44-) Bir tarlada etkili kök derinliği
blencycriterteith
tropos
pesamanam
blandy Cycldle
Trapa
TARIH
Penninn
ka 0-30 cm'y islatmak icin 26.6 +36 = 62.6 mm 30

gerekli,Yagis Sem = 50mm olduğundan yağız toprağı 20cm
clerinliğine kadar islatomayor aktır. O halde 50-26.6=23.0
mm yogain islotacağı derinlik;

23.4 = 26.4 -12 x 1.25 xD D = 130mm. 13 cm olur.
100
Oholde, 13 cm yi 10 cm'ye cklosek; 10+ 13 = 23 cm'lik slana

Cakt

Sulama Araliği ve Sulama Farmoni
44-) Bir tarlada etkili kok derinliği 70cm den bir bitk
yetiştirilmektedir. Toprak bünyesi killi-tın olup, kullanılabilir suyun
yarısı tüketildiğinder sulama yapılacağı öngörülmustur. Tarla suloma
rondimoni / 60 old, göre, gerekli değerlen Chelge 1'den alarak, E
a)D
Söz
= konusu
70cm forla toprağının kullanılabilir
€a=7.60
mm su tutma kapasitesin. ( )
Cizelge 1'den: Tk=%27, SN=% 13, Yt = 1.35gr/cm²

dr = TK-SN x Yt xD = 27 -13 x 1.35 x 700 = 132.3mm
100
100
Com de
5-)Bu tarlaya bir sulamada uygulanacak net ve toplam sulama

Suyu miktarlarını (mm) hesaplaynız, yarısı
dn = dkx Ry = 132.3x 0.50 = 66.15mm (netsu)
dt = dn 66.15
= 110.3 mm (toplam sy
Ea 0.60

Gevher Nesibe Mahallesi Atatürk Bulvan No:50/A KAYSERİ
352 231 77 47
352 231 72 42
www.kare.com.tr
TARIH
4S-) Südekorlik torla kap sitesi (TK),

nin 0-400m arasında siltli-kili 60-150cm arasında ise
bir turunagil bahçesinde toprak profile
kelli-tin bünyeli old. septanmistir. Kullanılabilir su fulma
kapasitesinin %50'si bitkilerce tüketilince sulama japirokchi.
Ortalama su uygulama rondimani (torla storia condimon) %60
pld. ve farklı toprak katmonlarinin
Moktası solma
) ve hacim ağırlıklo (8t) asagidan
Toprak katmer Bünye TK(76) 8t(3²)
0-40 cm
at Bahce
40-150 cm
SiHR-Kil
Kill: -Tin 27 SN(%) 15
13 4.35
toprağının kullanılabilir su tutma kapasitesini (mm)

dy = TK-SN 100 XIEXD =
d₂ 31-15 1.30 100 = 83.2 mm 10
100
= TK-SN x rt xD = 27-12 × 1,35 x 1100=207.9mm 1 0

100
100
Edk= dki+dk₂ = 83.2 + 207,9=281.1 mm - 150cm

6+Bir sulamada uygulanacak toplam sulama suyu miktarını (mm ve m²)
an = dkx Ry = 291.1 x0.50 = 145,6 mm (netsu)
dt = do
Ea
145,6 =242.6mm (toploms)
0.60
1 mm Ida 1m³
262.6 mm 50 da SO × 242.6 12129 m² (nocimolooksu)

C-) Bahçenin
günde 10 Seat olmak üzere 5 günde sulanması planlondiging
göre gerekli sulama suyu debisini (t/sn) hesaplayınız.
10 spod
gün
x Sgün= 50soot Q=Axdt 50x 2426
3,bx T 3.6x50
= 67.4 4s
352 231 77 47 352 231 72 42
www.kare.com.tr
SMTİ-UYG-19.04.2023-R. Baştuğ-20230419_104003-Toplantı Kaydı.mp4
Cozum (s.46):
A=20 ha =200 da, Pw(TK) =%17.8, Pw(SN)=%7.2, y =1.32_gr/cm³,

D=120 cm, Q=330 lt/sn, E₂=%70, kull. suyun %65'i tük. sulama
a) d= [(TK-SN) x 7₁ x D] / 100 = [(17.8-7.2) x 1.30 x 1200] / 100 RB

= 167.9 mm / 120 cm
RuhiBASTUG
b) d= dk x R₂ = 167.9 x 0.65 = 109.1 mm

-
(net su)
c) ET = 6 mm / gün
SA=d₁ / ET = 109.1/6=18.18≈ 18 gün BİLGE NAZLI ŞEKERCİ
d) T = ? saat
Axd₁ = 3.6 x Qx TxE₂ (E₁ işleme girmemişti, girecek.)

T=(A x d₂ )/(3.6xQxE₂)=(200x109.1)/(3.6x330x0.70)-26.2 saat
CANBERK BOZKURT
Windows'u Etkinleştir
Windows'u etkinleştirmek için
Ayarlar'a gidin.
12:11
1:31:06 1:53:46 20°C Kısmen güneşli 19.04.2023
12
#
-UYG-19.04.2023-R. Baştuğ-20230419_104003-Toplantı Kaydi.mp4
SMTİÇözüm (s. 48):
a) d= [(TK-SN) .Y.D]/100 = [(32-13) x 1.30 x 900] / 100
= 222.3 mm / 90 cm (toprağın kul. su tutma kapasitesi)
b) PWMR = 100x[(W-W)/W₂] = 100x[(1200-1020)/1020-% 17.65 (% olarak nem)

dMR = (Pw-Yt.D)/100=(17.65x1.30x900)/100=206.5 mm /90 cm (mm olarak nem) RB
c) Kul. Suyun %60'ı tüketilince sulama yapılacağına göre; RuiBASTUG
dk. Ry= 222.3 x 0.60 = 133.4 mm su tüketilince sulama yapılacak.

TK'de tutulan su: dTK = (TK. Yt. D) / 100 = (32 x 1.30 x 900) / 100 = 374.4 mm
O halde, 374.4 - 133.4 = 241 mm, yani toprakta 241 mm su kalınca sulama yapılmalı.
Toprakta MR = 206.5 mm olduğuna göre BİLGE NAZLI ŞEKERCİ
206.5 ≤241 mm olup sulama zamanı geçmektedir.
d) Toprağı TK'ne getirmek için, 374.4 - 206.5 = 167.9 mm su uygulanmalıdır.

Sorulmamakla birlikte, son olarak SN'daki suyu da hesaplarsak;
dsn (SN. Yt.D) / 100 = (13 x 1.30 x 900) / 100 = 152.1 mm CANBERK BOZKURT
Veya: Uygulanması gereken su aşağıdaki biçimde de bulunabilir: Windows'u Etkinleştir

d = [(TK-SN). Yt. D] / 100 = [(32 - 17.65) x 1.30 x 900]/100=167.9 mm mek için
Ayarlar'a gidin.
12
12:13
1:33:0901:53:46 i #
20°C Kısmen güneşli 19.04.2023
Çözüm (S.51):
% 30 mısır, % 70 pamuk, E=% 60, r= 15 mm, f=170,
k= 0.90 (mısır), k=0 70 (pamuk)
Mısır için: u=k. f = 0.90 x 170 = 153 mm, u - r = 153-15 = 138 mm
Pamuk için: u=k. f = 0.70 x 170 =119 mm, u - r = 119-15 = 104 mm

RB
% 30 mısır: 138 x 0.30 = 41.4 mm

Ru BASTUG
% 70 pamuk: 104 x 0.70 = 72.8 mm

Σ=114.2 mm (gerekli net sulama suyu miktarı)
Toplam sulama suyu gereksinimi: d₁=d₁/E=114.2 / 0.60 = 190 mm

BİLGE NAZLI ŞEKERCİ
Sulama modülü:
q (10 d.)/ (3.6 T) = (10 x 190) / (3.6 x 30 x 24) = 0.73 L/s/ha
Soruya ek: Söz konusu bölgede 50 dekar büyüklüğündeki bir

CANBERK BOZKURT
araziyi sulayabilmek için gerekecek debiyi hesaplayınız.

50 dekar = 5 ha Q=q.A=0.73 L/s/ha x 5 ha = 36Windows d in
Ayarlar'a gidin.
12
12:28
1:48:31 1:53:46 20°C Çok bulutlu i

19.04.2023
Çözüm (s.47):
a) d = [(TK-SN) x y₁ x D] /100 = [(27-13) x 1.35 x 600] / 100 = 113.4 mm / 60cm

dk2= [(TK-SN) x Y₁ x D]/100 = [(22-10) x 1.40 x 300] / 100 = 50.4 mm / 30cm
Edk 163.8 mm / 90 cm
=
b) d= dkx R₂ = 163.8 x 0.60 = 98.3 mm RB
c) d₁=d/E₂
Ea = 98.3/0.65= 151.2 mm
n
RuiBASTUG
1 mm 1 da 1 m³
151.2 mm 100 da 100 x 151.2 15120 m³
d) SA=d₁ / ET = 98.3/9 = 10.9 ~ 11 gün
Soruya ek: Tarla günde 8 saat olmak üzere 10 günde sulanmak istenirse gerekli debi
ne olur?
8 saat/gün x 10 gün = 80 saat

CANBERK BOZKURT
Axd₁= 3.6 x Q xT Q = (A x d₂ )/(3.6 x 80) = 52.5 lt/snWindows'u Etkinleştir

Ayarlar'a gidin.
12
12:12
1:32:3401:53:46 i #
-19.04.2023-R. Baştuğ-20230419_104003-Toplantı Kaydi.mp4
52) Maksimum ortalama bitki su tüketiminin 170 mm / ay, söz
konusu aydaki etkili yağışın ise 50 mm / ay olduğu bir yörede tarla
sulama randımanı % 59.8, su iletim randımanı ise % 85 olarak
verilmektedir. Sulanacak alan 10 ha olduğuna göre, yöre için sulama

modülünü bulunuz. RB
Ru BASTUG
Çözüm:
u=170 mm/ay, r=50 mm/ ay, E=%59.8, Ec=% 85, A = 10 ha
d₁ = u - r=170 - 50=120 mm
d₁=d₁/(E₂.E.) = 120 / (0.598x0.85)=236 mm su gerekli

CANBERK BOZKURT
q=(10d)/(3.6T) (10x236)/ 3.6x31x24)=2360/2678.4-0.88 lt/sn/ ha

Ayarlar'a gidin.
12:31
1:51:3661:53:46 20°C Çok bulutlu i #
19.04.2023
SMTİ-UYG-19.04.2023-R. Baştuğ-20230419_104003-Toplantı Kaydi.mp4
Cozum (S.54):
A= 3000 da, %50 pamuk, % 30 narenciye, % 20 mısır, u = 210 mm (pamuk),
u = 132 mm ( narenciye), u = 15 mm (mısır), E = % 65, r = 4 mm
Ekim deseni Temmuz ayı Temmuz etkili Net sul. suyu

su gereksinimi yağış (r) gereks. (u-r)
RB
(mm) (mm) (mm)
% 50 pamuk 210 4 206 Ru BASTUG
% 30 narenciye 132 4 128
% 20 mısır 195 4 191
a) (206 x 0.50) + (128 x 0.30) + (191 x 0.20) = 103 + 38.4 + 38.2 = 179.6 mm
b) 179.6/0.65 = 276.3 mm
c) q (10 d.)/(3.6 T)=(10x276.3)/(3.6x31x24)=2763/2678.4-1.03 lt/sn/ha

d) Q=q.A=1.03x300=309 lt/sn
CANBERK BOZKURT
Ayarlar'a gidin.
JL
12:32
1:52:331:53:46 20°C Çok bulutlu i
19.04.2023
48) Bir tarlanın 90 cm profil derinliğinden alınan toprak

örneklerinin analizleri sonucunda toprağın kuru ağırlık esasına
göre rutubet içerikleri tarla kapasitesinde % 32, devamlı solma
noktasında % 13, hacim ağırlığı ise 1.30 gr/cm³ olarak
RB
belirlenmiştir. Aynı tarladan, toprakta mevcut rutubeti belirlemek
için alınan toprak örneğinin yaş ağırlığı 1200 gr, fırın kuru ağırlığı RUN BASTUG
ise 1020 gr. olarak belirlenmiştir. Toprakta kullanılabilir suyun %

60'ı tüketilince sulama yapılacağına göre;
a) Toprağın kullanılabilir su tutma kapasitesini (mm) hesaplayınız. BİLGE NAZLIŞEKERCİ
b) Toprakta mevcut rutubeti derinlik (mm) olarak hesaplayınız.

c) Sulama zamanının gelip gelmediğini belirleyiniz.
d) Toprağın tarla kapasitesine kadar doyurulması için uygulanması
gereken su miktarını (mm) hesaplayınız. CANBERK BOZKURT
Ayarlar'a gidin.
12:19
1:39:45 1:53:46 P 20°C Kısmen güneşli
19.04.2023
i #
SMTİ-UYG-19.04.2023-R. Kaydı.mp4
SMTI-ÇALIŞMA PROBLEMLERİNİN ÇÖZÜMLERİ - PowerPoint (Urün Etkinleştirilemedi)
Giriş Ekle Tasarım Geçişler Animasyonlar Slayt Gösterisi Gözden Geçir Görünüm Bilgi ver... Oturum Aç Paylaş
at
Düzen Bul
A A
00 Sifirla [] Değiştir
Yeni Şekiller Yerleştir Hızlı
KTAS abc AV- Aa A
Bölüm Stiller Seç
Slayt
Slaytlar Yazı Tipi Paragraf Çizim F Düzenleme
21, 12, 14 de
5 Tava
ma
il mondilind
Çizelge 1. Çeşitli Toprakların Fiziksel Özellikleri
RB
(Pw, %)
Toprağın Toprak Hacim Tarla Devamlı Solma
Toprak Bünyesi Su Alma Ağırlığı Kapasitesi TK Noktası

RuN BASTUG
(infiltrasyon) Hizi YE DSN
(cm/h) (gr/cm³) (96) (%)
5 1.65 9 4
Kum (S)
(2.5-25) (1.55-1.80) (6-12) (2-6)
Kumlu-tin (SL) 2.5 1.50 14 6
(1.3-7.6) (1.40-1.60) (10-18) (4-8)
Tin (L) 1.3 1.40 22 10
(0.8-2.0) (1.35-1.50) (1-26) (8-12) BİLGE NAZLI ŞEKERCİ
Killi-tin (CL) 0.8 1.35 27 13
(0.25-1.50) (1.30-1.40) (23-31) (11-15)
Siltli-kil (SIC) 0.25 1.30 31 15
(0.03-0.50) (1.30-1.40) (27-35) (13-17)
Kil (C) 0.05 1.25 35 17
(0.01-0.1) (1.20-1.30) (31-39) (15-19)

Geri
Dönüşü...
70
CANBERK BOZKURT
DO
0/70 ingilizce (ABD) Notlar Açıklamalar D + + %61
DO
Windows memek için
Chrome
Ayarlar'a gidin.
12:32
1:52:41 1:53:46
20°C Çok bulutlu i #
19.04.2023
UYG-19.04.2023-R. Baştuğ-20230419_104003-Toplantı Kaydi.mp4
BİTKİ SU TÜKETİMİ VE SULAMA MODÜLÜ
49) Temmuz ayı ortalama sıcaklığı t = 28°C ve P = 10.05 olan bir

bölgede yetiştirilen pamuk bitkisinin Temmuz ayı su tüketimini
Blaney-Criddle yöntemi ile hesaplayınız. (Pamuk bitkisinin söz RB
konusu yörede aylık su tüketim katsayısı k = 0.80 olarak
Ru BASTUG
verilmektedir).
Çözüm:
t = 28°C. P=10.05, k = 0.80
u=k.f
f = [(45.7 x t + 813) P] / 100 =

f= [ (45.7 x 28 + 813)x 10.05] / 100 = 210.3 CANBERK BOZKURT
u = 0.80 x 210.3 = 168.2 mm Windows'u Etkinleştir

Ayarlar'a gidin.
12
12:26
1:46:05 1:53:46 PE 20°C Kısmen güneşli 19.04.2023

51) % 30'unda mısır ve % 70'inde ise pamuk ekili bir arazide

toplam sulama randımanı % 60'dır. Söz konusu bölgede Haziran
ayında etkili yağış 15 mm, Blaney Criddle su tüketim faktörü (f)
170 olarak belirlenmiştir. Haziran ayında mısır için k = 0.90 ve
RB
pamuk için k = 0.70 olduğu bilindiğine göre Haziran ayındaki
toplam sulama suyu ihtiyacını ve sulama modülünü hesaplayınız RUN BASTUG
(Haziran ayı 30 gündür).
CANBERK BOZKURT
Ayarlar'a gidin.
12:27
1:47:21 01:53:46 20°C Kısmen güneşli i #
19.04.2023
UYG-19.04.2023-R. Baştuğ-20230419_104003-Toplantı Kaydı.mp4
47) Alanı 100 dekar olan bir tarlada mısır yetiştirilecektir. Bu tarlada
toprak profiline ilişkin TK, SN ve Y₁ değerleri aşağıdaki gibi
belirlenmiştir. Topraktaki kullanılabilir su % 40 düzeyine düştüğü
zaman sulama yapılacağına ve tarla sulama randımanı % 65 olduğuna
göre; RB
RuhiBASTUG
Toprak Katmanı (cm) Bünye TK (%) SN(%) Yt (gr/cm³)

0-60 Killi-tin 27 13 1.35
60-90 Tin 22 10 1.40
4
BİLGE NAZLIŞEKERCİ
a) Toprağın kullanılabilir su tutma kapasitesini (mm),

b) Bir sulamada uygulanacak net sulama suyu miktarını (mm),
c) Bir sulamada uygulanacak toplam sulama suyu miktarını (m³),
d) Mısırın günlük su tüketimi 9 mm ise, sulama aralığını (gün)
CANBERK BOZKURT
bulunuz.
Ayarlar'a gidin.
12:11
1:31:1201:53:46 etj 20°C Kısmen güneşli 19.04.2023

12
#
Çözüm (s.53):
A = 150 da, % 60 ş. pancarı, % 40 patates, r = 18 mm, u = 200 mm (ş. pancarı)
u = 180 mm (patates), E = % 60
RB
su gereksinimi yağış (r) gereks.(u-re)
Ru BASTUG
(mm) (mm) (mm)

% 60 şekerpancarı 200 18 182
% 40 patates 180 18 162
a) (182 x 0.60) + (162 x 0.40) = 109.2 + 64.8 = 174 mm / ay
b) 174/0.60 290 mm/ay
c) q= (10 d.)/ (3.6 T) = (10 x 290) / (3.6 x 31 x 24) CANBERK BOZKURT
= 2910/2678.4 = 1.08 lt/ sn / ha Windows'u Etkinleştir

Ayarlar'a gidin.
12:31
1:51:36 1:53:46 20°C Çok bulutlu 40 i #
19.04.2023
TYS304-SMTİ-ARA SINAVI-27.04.2021
(TYS304-Sulama Mühendisliğinin Temel İlkeleri)
Sınav süresi 110 dakikadır.
1.
Bitki su tüketiminin belirlenmesinde kullanılan kap buharlaşması (Class A Pan) yönteminin ilkelerini
açıklayınız.
(10 Puan)
2.
Sulamada tansiyometrelerin ne işe yaradığını ve çalışma ilkelerini açıklayınız.
(10 Puan)
3.
Trapez kesitli, beton kaplamalı bir sulama kanalında Q=500 L/s’lik su iletilecektir. Manning sürtünme
katsayısı n=0.016, taban eğimi S=0.002 olduğuna göre optimum kanal kesitini projeleyiniz. Şev 1:1’dir.
(20 Puan)
4.
Pamuk yetiştirilen 10 hektarlık bir tarlanın toprak özelliklerine ilişkin bilgiler aşağıdaki Çizelgede
verilmiştir. Toprakta kullanılabilir suyun % 60’ı tüketildiğinde sulama yapılacaktır. Sulamanın günde 12
saat çalışılarak 5 günde tamamlanması planlanmaktadır. Sulama randımanı % 65 olduğuna göre; a) Bir
sulamada verilecek toplam su miktarını (mm) bulunuz. b) Gerekli debi kanala bir elektromotopomp
sistemi ile sağlanacaktır. Pompanın toplam dinamik yüksekliği 10 m olup randımanı % 50’dir. Pompa
için gerekli motor gücünü kilowatt olarak hesaplayınız.
(20 Puan)
5.
100 dekar büyüklüğünde bir tarlada yer fıstığı yetiştirilmektedir. Yer fıstığının etkili kök derinliği 0.9
m’dir. Toprağın tarla kapasitesi kuru ağırlık yüzdesi olarak % 35; solma noktası yine kuru ağırlık yüzdesi
olarak % 17, hacim ağırlığı 1.3 gr/cm3 olarak belirlenmiştir. a) Bitkinin Ağustos (31 gün) ayı su tüketimi
210 mm olduğuna ve sulamalar arasında elverişli suyun % 70’inin tüketilmesine izin verildiğine göre
sulama aralığı kaç gündür? b) Günde 10 saat sulama yapmak koşulu ile tarlanın 7 günde sulanması
planlanmaktadır. Toplam sulama randımanı E= % 60 olduğuna göre kaynaktan saptırılması gerekli su
miktarını bulunuz. c)Tersiyer kanalı su yüzeyi ile tarla başı kanalı su yüzeyi arasında 0.5 m’lik bir düşey
mesafe olduğuna göre gerekli su miktarını almak için çapı 10 cm olan sifonlardan kaç adet
kullanılmalıdır? (C=0.61).
(20 Puan)
6.
1000 dekarlık bir alanda % 20 domates, % 50 pamuk ve % 30 susam yetiştirilmektedir. Maksimum su
tüketimi Temmuz ayında oluşmaktadır. Bitki su tüketim katsayıları (k) domates için 0.95, pamuk için
0.85, susam için 0.70 olarak verilmektedir. Blaney Criddle f faktörü ise f=200 olarak verilmektedir. Tarla
sulama randımanı 0.65, tersiyer iletim randımanı 0.85’dir. Çiftçinin tersiyerden su kullanma hakkı 250
L/s olduğuna göre, bu miktarın Temmuz ayında sulamaya yetip yetmeyeceğini irdeleyiniz.
(20 Puan)
Turk Telekom ♫ ...‫ ال‬%86 19:15
Q Ara
(TYS206-Sulama-Şb1(TB-BB))
Tansiyometre ile toprak rutubetini ölçüldüğü bir durumda 5 cb'lik bir

topraktaki nemin yaklaşık hangi düzeyde olduğunun göstergesidir?
(0/2 Puan)
soima noktası civar
tarla kapasitesine yakin
sulama zamanı geciyor
tam sulame zamart
hiçbiri
Sama broeetin
yadan senia
26 kondak ides hangs
Lo a +
Paylaş Düzenle Kopyala Sil Diğer

Turk Telekom ♫ all%86 19:14
SINAV-26.04.2021 (TYS206-Sulama-Şb1(TB-88))
12
100 dekarlık bir tarlaya 90 mm net su uygulanacaktır. Sulamanın 48 saatte bitirilmesi

istendiğine ve tarla sulama randımanı % 60 olduğuna göre gerekli akış (debi) miktarı
aşağıdakilerden hangisidir?
(6/6 Puan)
75.9 L/s
92.5 L/s
86.8 L/s ✔
68.6 L/s
6.3 m3/s
13
bir yörede Adust
‫ما‬ a +

Turk Telekom♫ ll%87 19:11
Q Ara
A SINAV-26.04.2021 (TYS206-Sulama-Sb1(TB-88))
Toprağın mineral madde içeriği ortalama olarak aşağıdakilerden hangisidir?

(2/2 Puan)
%45✔
%85
825
Sulama sistemlerinin işletilmesi yöntemlerinden "kanal kapasitesi en küçük, su kaybe en

işletme en kolay,hangisidir?
aşağıdakilerden geri ödeme en basit olan ve kalifiye iggi gerektirmeyen yöntem
(2/2 Puan)
Casper
‫ما‬ a +

Q Ara
MA-ARA SINAV-26.04.2021 (TYS206-Sulama-Şb1(TB-BB))
Tarla kapasitesinde su içeriği kuru ağırlık esasına göre % 27, hacim ağırligi 1.38 g/cm3 olan 100
cm derinliğindeki bir toprak profilinin su içeriği hacim esasına göre % 20 olarak belirlenmiştir.
Su içeriğini tarla kapasitesine çıkarmak için uygulanması gerekli su derinliği aşağıdakilerden
hangisidir?
(6/6 Puan)
198 mm
173 mm v
hiçbiri
168 mm
155 mm
10
Aşağıdaki ifadelerden doğru olanı hangisidir?

(2/2 Puan)
‫ما‬ a +

RA SINAV-26.04.2021 (TYS206-Sulama-Şb1(TB-BB))
21
Bir yerçekimi sulama projesinde tersiyer kanallarla sulanan alandaki fazla suyu drene eden
drenaj kanallarının adı aşağıdakilerden hangisidir?
(2/2 Puan)
Kollektör (toplayıcı) drenaj kanalı
Çıkış ağzı
Sekander kanal
Drenaj hendeği (emici drenaj kanali)
Ana drenaj kanali
22
Toprak tanelerinin büyüklüklerine göre sınıflandinimasında çaplan 0.05-2 mm arasında olan

toprak tanelerine ne ad verilir?
(2/2 Puan)
‫ما‬ a +

Q Ara
26.04.2021 (TYS206-Sulama-Sb1(TB-BB))
Küçük su kaynaklarından yararlanmak için yapılan su derleme yapıla

(0/2 Puan)
Savak
Regulator
Sifon
Kapta
Tanaly
‫ما‬ a +

14
Bitki su tüketimine etkisi ters orantılı olan iklimsel etmen aşağıdakilerden hangisidir?
(0/2 Puan)
Solar radyasyon
Hava nemi ✔
Güneşlenme süresi
Rüzgar hizi
Sıcaklık
15
‫ما‬ a +

Q Ara
MA-ARA SINAV-26.04.2021 (TYS206-Sulama-Şb1(TB-BB))
22
Toprak tanelerinin büyüklüklerine göre sınıflandınlmasında çaplanı 0.05-2 mm arasında olan

toprak tanelerine ne ad verilir?
(2/2 Puan)
Mil
Silt
23
Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanliştir

(2/2 Puan)
Kum bünyeli toprakların hacim agirligid ophren

agindindan daha yüksekt
‫ما‬ a +

Q Ara
HAV-26.04.2021 (TYS206-Sulama-Şb1(TB-BB))
Suyun toprağa, bitki kök bölgesine veriliş biçimine ne denir?

(2/2 Puan)
Sulama modülü
Sulama sistemi
Sulama projesi
Sulama yöntem
Sutama Rapasitesi
Küçük su kaynaklarından yararlanmak yapılan su derieme vaplarina v

i
(0/2 Puan)
Savak
Regulator
Lo 2 +

Turk Telekom ♫ ‫ اس‬%86 19:14
17
Aşağıdakilerden
(2/2 Puan)
hangisi toprağin nem içeriğini ölçen araçlardan biridir?
Su sayacı
Pitot tüpü
Iz elemanlan
Yüzücüler
Notran probe
18
Suyu bulunduğu yerden 3 malçaktaki bir nehirden alp 4 m daha yüksekte bulunan 80
dekarlık bir tarlaya çıkarmak ve günde 6 saat kalşarak 8 günde 90 mm su uygulamak için
gerekli
70 pompakaubi
cürtünme gücütopla
ne olmalidir hesaplaying pompa randımanı % 50, sulama randimani
‫ما‬ a +

ASINAV-26.04.2021 (TYS206-Sulama-Şb1(TB-BB))
29
Su alma hızının 75 mm/h'den büyük olduğu bir toprakta aşağıdaki hangi sulama yöntemini
seçmek doğru olur?
(0/2 Puan)
tava
yağmurlama ✔
kank
salma
uzun tava
30
Şekilde gösterilen kanal kesiti verilmektedir (1/n=70 ve kanal taban eğimi S=0.001 alinacaktın
Islak çevre aşağıdakilerden hangisidir?
(0/6 Puan)
‫ما‬ a +

ARA SINAV-26.04.2021 (TYS206-Sulama-Şb1(TB-BB))

s
13
Maksimum bitki su tüketiminin Ağustos ayında ve 180 mm/ay olduğu bir yörede Ağustos
ayında 10 mm etkiliyağış olduğu bilinmektedir. Yörede toplam sulamarandımanı % 50.
sulanacak alan 20 hektar ve Ağustos ayı 31 gün olduğuna göre, toplam sulama suyu
gereksinimi aşağıdakilerden hangisidir?
(0/6 Puan)
170 mm
200 mm
160 mm
340 mm
85 mm
‫ما‬ a +

Turk Telekom♫ ...‫ ال‬%87 19:12
-ARA SINAV-26.04.2021 (TYS206-Sulama-Sb1(TB-BB))
50 dekarlık bir tarlaya 40 L/s'lik bir debi ile 90 mm net su uygulanacaktır. Tarla sulama
randımanı % 60 olduğuna göre sulama kaç saat sürecektir?
(6/6 Puan)
36 saat
68 saat
52 saat
26 saat
】
104 saat
25
m2'ye 38 kg yağış 2 hektarlık bir alanda ne kadar su biriktirir?

(6/6 Puan)
760 ton
3800 L
38 ton
‫ما‬ a +

10
Aşağıdaki ifadelerden doğru olanı hangisidir?

(2/2 Puan)
Hafif bünyeli toprakların organik madde içeriği düşüktür.
Ağır bünyeli toprakların verimlilik düzeyleri düşük olur.
Kum bünyeli toprakların havalanması zayıftır.
Ağır bünyeli toprakların su tutma kapasitesi düşüktür.
Killi toprakların su geçirgenliği oldukça yüksektir.
11
2 m3/s'lik bir akış nehirden bir iletim kanalına alınmaktadır. Bu akışın sulanacak tarlanın
iletilebilen miktarı 1.70 m3/s'dir. Tarlaya gelen suyun % 20'si yüzey akışla, %5i derines
volu ile kaybolduğuna göre, toplam sulama randımanı aşağıdakilerden hangisidir?
‫ما‬ a +

Turk Telekom ♫ ..lll%87 19:12
Q Ara
-26.04.2021 (TYS206-Sulama-$b1(TB-BB))
Tarla kapasitesindeki bir toprakta su ortalama olarak hangi tansiyonda tutulur?

(0/2 Puan)
* 15 Atm
Aşağıdakilerden hangisi sulama zamanini belirlemede kullanilan yöntemlerden biri değildi

(2/2 Puan)
Casper
Lo 2 +

NAV-26.04.2021 (TYS206-Sulama-Şb1(TB-BB))
23
Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

(2/2 Puan)
Kum bünyeli toprakların hacim ağırlığı kil bünyeli topraklann hacim ağırlığından daha yüksektir.
Hafif bünyeli topraklarda gözenek çapı ağır bünyeli topraklardan büyük olmasına karşın, ağırbünyeli topraklarda
toplam gözenek hacmi daha fazladır.
00
Özgül ağırlık çok fark etmediği halde hacim ağırlığı topraktan toprağa çok fark eder.
Toprak sıkıştıkça hacim ağırlığı artar.

.
• Toprağın hacim ağırlığı toprağın strüktür ve teksturüne bağlı değildir.
24
50 dekarlık bir tarlaya 40 L/s'lik bir debi ile 90 mm net su uygulanacaktır. Tarla sulama
randımanı % 60 olduğuna göre sulama kaç saat sürecektir?
(6/6 Puan)
‫ما‬ a +

Turk Telekom ♫ ...‫ال‬86% 19:14
16
Aksu Ovasında bir pamuk tarlasında ilk sulama 2 Haziran tarihinde yapılarak pamuğun 120 cm
olan etkili kök derinliği tarla kapasitesi düzeyine kadar doyurulmuştur. Pamuğun Haziran
ayındaki ortalama günlük su tüketimi 8 mm olarak verilmektedir. Tarla toprağı profil boyunca
yeknesak yapıda olup kullanılabilir su tutma kapasitesi her 30 cm derinlik için 5 cm'dir.
Toprakta kullanılabilir su tutma kapasitesinin 96 40'ı kadar su kaldığı zaman sulamaya
başlanacaktır. Bu koşullarda; söz konusu pamuk tarlası için Haziran ayındaki sulama aralığı kaç
gündür?
(0/6 Puan)
20 gün
15 gün ✓
12 gün
18 gun
25 gün
17
‫ما‬ a +

4.5G
21:48 & O ↓↑
Malzeme Bilgisi_Ö_1)
Merhaba YASEMIN, bu formu gönderdiğinizde formun sahibi adınızı ve e-posta adresinizigörebilir.
1.20*10*5 cm boyutlarındaki bir malzeme 1 metre su sütunu yüksekliğinde 0,6 desimetreküp su

ile geçirgenlik testine tabi tutulmuştur. Bu malzemenin geçirgenlik katsayısını hesaplayınız.
(Anonim olmayan soru)
(10 Puan)
4
Dosyayı karşıya yukle
Dosya says ust siin: 1 Tek dosya boyutu atsin 101.48 in varien dosya türler Word PDF Reum
2.40*40 cm boyutlarında beton karo kapiler su emme deneyinde 40 dakika su ile temasta kalmış
ve bu süre içerisinde 800 gr su emmiştir. Buna gore beton karonun kapilerite katsayısını
hesaplayiniz. (Anonim olmayan soru
(10 Puan)
Resimdeki metni kopyala X
北 O 自
Paylaş Düzenle Lens Sil
||| ‫م‬
4.5G
21:48 & 41
QAra
TYS308 Tarımsal Malzeme Bilgisi Dersi Ara Sınavı-2020. 821 TYS 308 Tanmsal Malzeme Bilgisi Ö 1) Kapat
(
2.40*40 cm boyutlanında beton karo kapiler su emme deneyinde 40 dakika su ile temasta kalmış
ve bu süre içerisinde 800 gr su emmiştir. Buna göre beton karonun kapilerite katsayısını
hesaplayınız. (Anonim olmayan soru
(10 Puan)
Dosyayı karşıya yükle
Dosya sayısı üst sinure 1 Tek doya boyutu ust simre 10MB in len dosya üres:Word PDF Resim
3. Elastisite modülü 900 MPa ve cap 30 mm olan çelik halata 60 kN'luk basing kuvveti
uygulanmaktadır. Buna göre, çelik halatta oluşan gerilmeyi ve birim uzamay hesaplayınız.
(Anonim olmayan soru)
(10 Puan)
Dosyayı karşıya yukle
Dosye say üst sinn: 1 Tek dosys neyutu ustan 1014 verlies operates. FDF
elek analizi deney sonuclan aşağıdaki gibi
GRAN
||| O r
4.5G
21:48 & ↓↑
(40 Puan)
Dosya sayısı üst sinin: 1 Tek dosya boyutu ust snite 10MB verilen dosya turlent Word, PDF Resim
5.10*20*5 cm boyutlarında standart dolu tuğla kuru olarak tartıldığında 1500gr gelmektedir. 24
saat su içerisinde tutulup tartildiğinda ise 1800gr gelmektedir. Bu tuğlərin tamamı oğütülüp
dereceli kapta tartıldığında hacmi 700cm agırliğiise 1750gr gelmektedir. Buna göre.
a) Birim ağırlığını,
b) Özgül ağırliğini,
Porozitesini,
D
d) Kempasitesini
e) Su emmesini,
f) Doyma derecesinihesaplayiniz.
(30 Puan)
Tew
O 自
||| Г
4.5G
21:48 & ↓↑
TYS308 Tarımsal Malzeme Bilgisi Dersi Ara Sınavi-2020 (821 TYS 308 Tarımsal Malzeme Bilgisi Ö 1)
Kapat
4. Toplam 2 kg ağırlığındaki agrega ile yapılan elek analizi deney sonuçları aşağıdaki gibi
bulunduğuna göre kullanılan bu agreganin granülometri eğrisini oluşturunuz.
Not: İşlemleri tablo üzerinde yaparak gösteriniz.
Elek çapı Elek üstlinde Elekten geçen Elekten geçen

(mm) Kalan miktar (g miktar (ar) (%)
31.5 150
16 260
8 320
4 380
2 310
1 240
0.5 160
0.25 120
Elek alti 60 (Anonim olmayan soru
(40 Puan)
7 Dosyayayaya
3 O 自
||| ‫م‬
Adı-Soyadi
$.1. yarıçapı
(10 p) Cap
250 600
birimbirim
olanolan dairekenarlı
düzgün içerisinebeşgen
düzgün
ve kenarlı
bu sekizgen,
beşgen budüşeyde
içerisine sekizgen100içeribirim,
yatayda 200 birim ölçülerde bir elips çiziniz ve bu çizimi blok yapınız. çember
S.2. arasında
(10 p) Dış20çapı 60 birim ve iç çapı 50 birim olan bir çember çiziniz. Her bir
birim olacak şekilde 60 satir 100 sütun çoğaltınız.
200
S.3. (20 p) Yanda verilen şekli çiziniz 300
)
:
ve ölçülendiriniz.
,
(
1/1
mm
Ölçek
Ölçüler
300
300
O
200 1350
250
200
65° 200
450
300
500;500
S.4. (30 p) Şekilde verilen

çizimin üç görünüşünü çiziniz
(Ölçüler cm, Ölçek: 10/1). 76
76
50 50
arasmda 20 ba olacak şekide 60 sabr 100 suture
(20 p) Yanda venten gekli gurniz
ve olgutendimiz
(Olquier mm. Ölçek 1/1)
300.
500,500
76
S.4. (30 p)görünüşünü

Şekilde çiziniz
verilen
.
50
)
76
:
,
10/1
Ölçek
çizimin üç
cm
(
Ölçüler
CAN
Başar
B
A AaccĞ Aaççe ACE Aa Acco

Exp?
Ther
6. Sulanan alanlarda su kalitesi ile Qt S e g -

7
açıklayınız. (8 puan)
a) Tuzluluk
ilişkili dört problemi ana başlıklar şeklinde yazarak kısaca her birini
Tuzlar, toprakta suyun alimm, bitkiverimini etkileyebilecek oranda azaltabilirler
b) Infiltrasyon Oran
Sudaki yada topraktaki fazla miktardaki sodywon yada oransal olarak düşük miktardaki kalsiyum, bitkinin
hiçbir zaman diğer sulamaya kadar yeterli miktarda suyu topraktan alabilmesi için biriktirilmesigereken nem
miktarmin toprağa infiltre olmasına izin vermez
c) Ozel lyon toksisitest
Belirli iyonlar (sodyum klor, yada bor) bitkide zarar oluşturabilecek ve somiçta verimi etkileyebilecek
düzeyde birikerek bitkiyi etkileyebilirler
d) Diger
Aşırı birki besin maddesi yerini yadakaliteyi azaltır; bakinu yapraklarda yada meyvede birikim Pazar
kalitesini azaltır, alet ekipmanin ajuri korozyona gran tamir ve bakım masrafların artırır.
k
(
Sayısı
Kat
Smti Vize
20130255 022
27 04 21 it
/13-7
Soeu 2
belirlenmesinde hızlı
Tonsigmetreler toprak neminin
Sonya veren } pratik ve elbonomik bir yor tondir.
Nem miklan bilinmek isteneniciderinlige koder tup
destekleyen seffaf
ropa sotulon Seramik bir
bir boru ve Ust timinde

bir manomaire bulunur
дозад воси manomure girisine kode su ile
doldurulok tuplaça sokulur. Toprak nem: d291
dikçe Seramik vatan toprağa su gecisi olur. Toprak
ne koder
kuruysa torsiyomaire içindelad
içindeks Su №.
Bu votum
koder ozebr. ‫ م‬20‫موا‬ su vakum дерегі
manomalieder cbor biriminde okunur. Hangi bosing
seviyesinin topratta fiilen hangi ristubat seviylare
dark geldiğinin bilinmesi için Kolibrusyon çizelpetert
hazırlanır. Tespit edilen basing deger! Okundujunda
sulama yapılır. Bu yordamie Sadece Sulome
zamanı yapılan sulamanın yatalı olup
o'modiği da kontrol edilebilir.
Sulamada tansiyometrelerin ne işe yaradığını ve çalışma ilkelerini açıklayınız.

s.pdf
(10 Puan ESMTI Vize Soru1-6@26nis21_
sayi
VIZE
Kat
20180255022
us 2204 21
Ali
100 dekarbüyüklüğünde birtartada yer fastig yetiştirilmektedir. Yer fistigen etka kosk
Varilar les derinliği
yine kuru0.9(31ağırlik
m'dir.yüzdesi
Toprağınolaraktarla%kapasitesi
17, hacim kuru
agroağırlik1.3ve yüzdesi olarakbelirlenmiştekinin
gr/cm3 olarak % 35;solma noktas
Ağustos
70'inin gün
tüketilmesine aytsu tüketimi
izin verildiğine 210 mm
göre olduğuna
sulama araliği sulamalar
kaç arasında
gündor? b) elverigi10suyun
Gunde saat %
sulama
13-24
A = 100 da. yapmak koşuluilegöretarlanın 7 günde sulanmasıgerekli
planlanmaktadır.
D= 30cm= 330 mm %60olduğuna kaynaktan saptiniması su miktasToplam buluruz.sulama randmans
Tersiyer kan suE
yüzeyi
su miktann almak için çapı10 cm olan sifonlardan kaç adetkullanılmalidir?(C-0.51) gerek
ile tarlabaşa kanal
TV Jout40362
su yüzeyi arasında 0.5 milik bir dopey mesafe olduğuna göre
TK = 35 FIF
SN = % 17 Ry= %70
t = 1.3 gr/cm3 ♡
E- 0.6
C: 0.61
a)
Sulone orelys ?
dn= (TK-SN).-Tex Dr Ry /100
(35-17)x 13 x 900 × 0.7 /100
= 147.42 mm
dn 147.42 mm
Sulama sikly=
ET 6.774 mm, /jon
21.76 gün
147.42 мм 245.7 mm
b)
06
0.2457 ×100000 = 0.0975 m³/sn

c) Qc di-A= 10x7x3600
Q = C.A √295
0.0975
A=
C√2gh 0.61√√2x9.81 × 0.5
A = 0.051 m²
10cm oler bow olan 7.353x10 m²
-3
çapı ²
#2²= 7 × 0.1
Ало 4
A
0.051 m² -= 6.43
sifor sayısı = A12 7.853x15³ m²

en az 7 odul sifon
gerekli.
vodafone TR VOLTE 10%67 01:12
W Tarımsal Malzem... ze Çalışma.docx
Fatih ÇETİN
1- 20x10x10 cm boyutlarındaki bir malzeme 1 mSS yüksekliğinde 0.25 dm³ su

ile geçirgenlik testine tabi tutulmuştur. Malzemenin geçirgenlik katsayısını
bulunuz.
2- 30x30 cm boyutlarında beton karo kapilar su emme deneyinde 30 dakika su

ile temasta kalmış ve bu sürede 150 gr su emmiştir. Beton karonun kapilarite
katsayısını hesaplayınız.
3-20x10x5 cm boyutlarında standart dolu tuğla kuru olarak tartıldığında 1500 gr

gelmektedir. 24 saat su içinde tutulup tartıldığında ise 1800 gr gelmektedir. Bu
tuğlanın tamamı öğütülüp dereceli kapta tartıldığında hacmi 700 cragirligi is
1750 gr gelmektedir.
a-) Birim ağırlığını, b-) Özgül ağırlığını, c-) Porozitesini
d-) Kompositesini, e-) Su emmesini, f-) Doyma derecesini hesaplayınız.
Verilenler: P₁=1500 gr P=1750 gr P=1800 gr
V=20x10x5=1000 cm³ V-700 cm³(öğütülen tuğla hacmi)
a-) b-)
d-)
e-) Ağırlıkça;
Hacimce; veya
4- 20x10x10 cm boyutlarında bir tuğla kuru olarak tartıldığında 2600 gr

gelmektedir. 24 saat su içerisinde bekletilip tartıldıktan sonra 3000 gr
gelmektedir. Bir tuğlanın bir parçası öğütülüp elekten geçen kısmından 50 gr
dereceli kaba konmuş ve hacmi 20 cm¹ bulunmuştur. Buna göre;
Verilenler: P-2600 gr P-50 gr P-3000 gr V-20x10x10=2000 cm³
V=20.0 cm (öğütülen kısmın hacmi)
a-)
e-) Ağırlıkça;
Hacimce; veya
<
%41.7 < %80 olduğundan doymaya dayanıklıdır.

5- 20x10x5 cm boyutlarında standart dolu tuğla kuru olarak tartıldığında 1600 gr
tuğlanın tamamı öğütülüp dereceli kapta tartıldığında hacmi 750 cm³, ağırlığı ise
Verilenler: P-1600 gr P-1600 gr P,=1800 gr

V=20x10x5 1000 cm³ V=750 cm (öğütülen tuğla hacmi)
Fatih ÇETİN
b-)
오
d-)
e-) Ağırlıkça;
Hacimce; veya
(-)
6- 20x20 cm boyutlarındaki ve yüksekliği 40 mm olan bir malzeme 50 cm su

sütunu yüksekliğinde 200 gr su ile geçirgenlik testine tabi tutulmuştur. Buna
göre malzemenin geçirgenlik katsayısını hesaplayınız.
Verilenler: Q=200 gr = 200 cm³ A=20x20-400 cm³ h-50 cm L=40 mm = 4 cm
7-20x15x5 cm boyutlarındaki birmalzeme 1 m su sütunu yüksekliğinde 0.5 dm³

su ile geçirgenlik testine tabi tutulmuştur. Buna göre malzemenin geçirgenlik
Verilenler: Q=0.5dm Sayfa4-2015-30/cm 7-1 m= 100 cm L=5 cm
8- 30x30 cm boyutlarında beton karo kapilar su emme denevinde 20 dakika su

4.56
Fatih ÇETİN
d-)
e-) Ağırlıkça:
Hacimce; veya
1-)
6- 20x20 cm boyutlarındaki ve yüksekliği 40 mm olan bir malzeme 50 cm su

sütunu yüksekliğinde 200 gr su ile geçirgenlik testine tabi tutulmuştur. Buna
göre malzemenin geçirgenlik katsayısını hesaplayınız.
Verilenler: Q=200 gr = 200 cm³ A=20x20=400 cm³ h-50 cm =4cm X
7-20x15x5 cm boyutlarındaki bir malzeme 1 m su sütunu yüksekliğinde 0.5 dm³

su ile geçirgenlik testine tabi tutulmuştur. Buna göre malzemenin geçirgenlik
Verilenler: Q=0.5 dm³ = 500 cm³ A=20x15-300 cm³ h=1 m=100 cm L=5cm
8-30x30 cm boyutlarında beton karo kapilar su emme deneyinde 20 dakika su

ile temasta kalmış ve bu süre içerisinde 40 gr su emmiştir. Buna göre beton
karonun kapilarite katsayısını bulunuz.
Verilenler: Q=40 gr = 40 cm³ A=30x30-900 cm³ t-20 dak=1200 sn
9- 20x10x5 cm boyutlarında bir tuğla kuru olarak tartıldığında 2400 gr geliyor.

Tuğlanın alt yüzeyi 1 saat su ile temas ettirildikten sonra tartıldığında 2750 gr
geliyor. Buna göre beton karonun kapilarite katsayısını hesaplayınız.
Verilenler: Q-2750gr-2400gr-350gr-350cm³ A=20x10-200cm² t=1saat = 3600sn
10- Eni 60 cm, boyu 600 cm ve yüksekliği 50 cm olan sürekli temel üzerine
13.5x20x20 cm boyutlarındaki tuğla ile 294 cm yüksekliğinde tuğla duvar
örülecektir. Tuğla dizilerin arasında 1 cm kalınlığında çimento harç olacak ve
duvarın her iç yüzeyi 1 cm, dış yüzeyi ise 1.5 cm kalınlığında sıva ile
kaplanacaktır. Buna göre tuğla sayısını (adet) ve harç miktarını (m¹)
hesaplayınız.
toplam duvar hacmi-0.135m x 6m x 2.94m-2.381 m²
harç hacmi (derz)= (14 sıra x 0.135m x 6m x 0.01m)+(30 sıra x 0.135m x 6m x
< 0.01m)=0.356 m²
harç hacmi (siva)-(2.94m x 6m x 0.01m)+(2.94m x 6m x 0.015m)-0.441 m²
toplam harç hacmi = 0.356m+0.441m²=0.797 m²
tuğla hacmi 2.381m¹-0.356 m 2.025m
tuğla sayısı
11
Elek Üstünde Kalan Elek Üstünden Geçen Elek Üstünden Yığışımlı Elek
Elek No Miktar Miktar Geçen Üstünden Geçen
mm gr gr %
31,5 75 2925 97,50 2,50

16 850 2075 69.17 30.83
Fatih ÇETİN
8 620 1455 48,50 51,50
4 560 895 29,83 70,17
2 200 695 23,17 76,83

1 300 395 13,17 86,83
0,5 150 245 8.17 91.83
0,25 200 45 1,50 98,50
Elek altı 45 0 0,00 100,00
3 kg = 3000 gr
120.00
100.0
100.00
0
16.AY 91.82
80.00
60.00
Sayfa 6 / 7
ml Elek Üstünden Geçen
40.00
30.83
4.56
← W Tarımsal Malzem... ze Çalışma.docx ↓ :

Fatih ÇETİN
Durabilite (Dayanıklılık): Malzemelerin işlevlerini uzun yıllar bozulmadan yerine

getirilebilmelerine denir.
Betonarme Betonun çelik kullanılmak suretiyle güçlendirilerek imal edilen yapı

malzemesidir.
Beton +Beton çeliği = Betonarme
Korozyon: Demirin nemli havayla reaksiyona girerek oksitlenmesidir.
Döşeme: Binada katlanı birbirinden ayıran üzerine gelen yükleri taşıyarak

mesnetlere nakleden yapı elemanıdır.
...
(x)
Himiş: Ahşap yaşıyıcı sistem arasında dolgu malzemesi olarak kerpiç veya tuğla
kullanılarak inşa edilen yapı türüne verilen addır.
Gaz beton Ince öğütülmüş silisli kum, kireç, çimento, alüminyum tozu ve suyun
karışımından elde edilen gözenekli hafif beton yapı malzemesidir.
Çimento Harç = Kum + çimento + su

Kireç Harç = Kum + kireç + su
Alçı Harç = Alçı + su

Takviyeli Harç = Kum + çimento + kireç + su
1- Malzemeleri gerilme-deformasyon şekillerine göre sınıflandırnınız.

a-Sünek (Düklit) malzemeler: Yük etkisi altındayken kopmadan önce büyük
deformasyon özelliği gösteren malzemelerdir. Bu tür malzemeler gerilmenin belli
değerine kadar elastiktir. Ör: ahşap
b-Gevrek (Frajil) malzemeler: Yük etkisi altındayken kopmadan ya da kinimadan
önce fazla deformasyon özelliği göstermeyen malzemelerdir. Om: Beton, tuğla, taş
c-Plastik özellik gösteren malzemeler: Yük etkisi altında deforme olan, şekil
değiştiren ancak üzerinden kaldırıldığında başlangıçtaki haline geri dönemeyen
malzemelerdir. Örn: çelik plastik
d-Elastik özellik gösteren malzemeler: Yük etkisi altında deforme olan (şekil
değiştiren) ancak üzerindeki yük kaldırıldığında başlangıçtaki şekline geri dönebilen
malzemelerdir. Öm: Yay, plastik
2- Duvarları sınıflandırınız.
a-Yapıldığı malzeme çeşidine göre duvarlar

< -Kerpiç duvarlar
-Tuğla duvarlar
-Gazbeton duvarlar
-Panel duvarlar (betopan ve alçıpan)
-Taş duvarlar
-Beton, biriket ve bims blok duvarları
b-Taşıma durumuna göre duvarlar
-Taşıyıcı duvarlar
-Bölme duvarlar
c-Yapıldıkları yere göre duvarlar

-Dış duvarlar -lç duvarlar
Fatih ÇETİN
3- Agregaları sınıflandırınız.
a-Çıkanıldıkları yere göre sınıflandırma

-Dere (akarsu) agregaları
-Deniz agregaları
-Teras agregaları
b-Birim ağırlıklarına göre sınıflandırma
-Hafif agregalar
-Normal agregalar
-Ağır agregaları
c-Boyutlarına göre sınıflandırma
-Ince agregalar (kum)
-Kaba agregalar (iri çakıl)
-Karışık (tüvenan) agregalar
d-Üretim şekillerine göre sınıflandırma
-Doğal agregalar (kum, çakıl, kırma taş)
-Yapay agregalar (tüf, cüruf, genleştirilmiş perlit)
e-Yüzey şekillerine göre sınıflandırma
-Düzgün yüzeylagregalar
-Pürüzlüyüzey Sayfa 3 / 7
4- Malzeme seçiminde aranılan özellikler nelerdir?
Dayanıklı olmalıdır;
Standortloro unun olmalıdır
4.56
← W Tarımsal Malzem... ze Çalışma.docx :

Fatih ÇETİN
3- Agregaları sınıflandınınız.
a-Çıkanıldıkları yere göre sınıflandırma

-Dere (akarsu) agregalan
-Deniz agregalan
-Teras agregaları
b-Birim ağırlıklarına göre sınıflandırma
-Hafif agregalar
-Normal agregalar
-Ağır agregaları
c-Boyutlarına göre sınıflandırma
-Ince agregalar (kum)
-Kaba agregalar (iri çakıl)
-Karışık (tüvenan) agregalar
...
Ⓒ
d-Üretim şekillerine göre sınıflandırma
-Doğal agregalar (kum, çakıl, kırma taş)
-Yapay agregalar (tüf, cüruf, genleştirilmiş perlit)
e-Yüzey şekillerine göre sınıflandırma
-Düzgün yüzeyli agregalar
-Pürüzlü yüzeyli agregalar
4- Malzeme seçiminde aranılan özellikler nelerdir?

Dayanıklı olmalıdır;
Standartlara uygun olmalıdır;
Ucuz (ekonomik) olmalıdır,
Yapılış amacına uygun olmalıdır.
Güzel görünümlü (estetik) olmalıdır,
Kolay bulunabilir olmalıdır;
5- Yapı malzemelerinin sınıflandırılması

Ahşap yapı malzemeleri: sunta
Kagir yapı malzemeleri: tuğla
Bağlayıcı ve birleştirici yapı malzemeleri: çimento
Metal yapı malzemeleri: çelik
Cam malzemeler: saydam
Plastik yapı malzemeleri: pvc
Bitümlü yapı malzemeleri: asfalt
Yalıtım malzemeleri: cam yünü

Boya ve badana malzemeleri:
< Yeni yapı malzemeleri: betopan
6- Bir teknik elemanın görevi nedir ?

Yapılacak işe en uygun malzemeyi seçmek ve bu malzemeyi standart bir şekilde
kullanmak ve böylece yapı içinde yaşayanlara daha güvenli ve daha konforlu yaşam
sağlamaktır.
Fatih ÇETİN
1- 20x10x10 cm boyutlarındaki bir malzeme 1 mSS yüksekliğinde 0.25 dm³ su

ile geçirgenlik testine tabi tutulmuştur. Malzemenin geçirgenlik katsayısını
bulunuz.
2-30x30 cm boyutlarında beton karo kapilar su emme deneyinde 30 dakika su

ile temasta kalmış ve bu sürede 150 gr su emmiştir. Beton karonun kapilarite
3- 20x10x5 cm boyutlarında standart dolu tuğla kuru olarak tartıldığında 1500 gr

tuğlanın tamamı öğütülüp dereceli kapta tartıldığında hacmi 700 cm', ağırlığı ise
Verilenler: P-1500 gr P=1750 gr P=1800 gr
V-20x10x5 1000 cm³ V-700 cm (öğütülen tuğla hacmi)
b-)
d-)
Sayfa 4 / 7
e-) Ağırlıkça;
Hacimce; veya
vodafone TR VOLTE 56 10%67 01:12
Fatih ÇETİN
Biriket: Duvar yapımında kullanılmak üzere tabii ve/veya sun'i agregalar ile çimento,
su gerektiğinde katkı maddeleri kullanılarak yapılmış olan beton yapı malzemesidir.
Betopan talaş ve çimento karışımından üretilen, ahşap veya taş desenli bir diş
cephe kaplamasındır.
Emprenye Ahşap yapı malzemelerinin mantar, balteri ve dış etkilere karşı

korunması için iç kısmın ve dış yüzeyinin kimyasallar ile kaplanmasında denir.
HidrotasyonIsısı: Çimentonun su ile reaksiyonu sonucu açığa çıkan tanidir.
Grobeton: Dayanıklılığın (mukavemetin) önemli olmadığı dolgu, tesviye ve lemei alti

betonu olarak kullanılan betondur.
Blokaj Sivri uçlanı üste gelmek üzere konan taşların,toprak zemine çakılarak
üzerine beton dökülmesiyle yapılan dolgu.
Lento: Binalarda kapı ve pencere gibi boşlukların üzerine, duvarın tekrar devam
etmesi istenildiğinde boşluk üzerine yapılan (konulan) elemana denir.
Hatıl: Yığma yapılarda kat ortasında veya üstünde tüm yapıları 20-30 cm yükseklikte
dolanan elemandır.
İstinat (Koruma Duvarı): Kazı alanında kazı kenarlarının alana düşmemesi için
örülen duvar.
Parke: Döşemelerde kullanılan doğal bir malzeme olan kaplama türüdür.
Lambiri: Ahşap, plastik, metal veya taşla yapılan tavan ya da iç duvar kaplamasına
verilen addır.
Lamine Tamamı ahşap olan malzemelerin birkaç tabakasının birbirine

yapıştırılması ve bunların üzerine değerli ağaçtan ince bir kaplama yapılması
suretiyle üretilir.
Laminant: Sıkıştırılmış talaş üzerine reçine emdirilmiş kağıt baskıdır.

<
Kontraplak: Ince ağaç katmanlarının reçine ile birleştirilmiş olarak birbirine çapraz
dizilmesi ile ele edilen ahşap malzemedir.
Burkulma(Flambaj): Eksenel kuvvetin değeri arttığında eğilme artar ve kınılır buna

burkulma denir.
Rijitlik (Sağlamlık):Yük etkisi altında şekil değiştirmeyen karşı koyma derecesidir.
Elastisite Modülü: Malzemenin kuvvet altında şekil değiştirmesinin ölçüsüdür.

Cisme bir kuvvet uygulandığında meydana gelen gerilmenin boyuna uzama miktarına
denir.
Fatih ÇETİN
Durabilite (Dayanıklılık): Malzemelerin işlevlerini uzun yıllar bozulmadan yerine

getirilebilmelerine denir.
Betonarme Betonun çelik kullanılmak suretiyle güçlendirilerek imal edilen yapı

malzemesidir.
Beton + Beton çeliği = Betonarme
Korozyon: Demirin nemli havayla reaksiyona girerek oksitlenmesidir.
Döşeme Binada katlanı birbirinden ayıran üzerine gelen yükleri taşıyarak

mesnetiere nakleden yapı elemanıdır.
Himiş: Ahşap yaşıyıcı sistem arasında dolgu malzemesi olarak kerpiç veya tuğla
kullanılarak inşa edilenyap türüne verilen addır.
Gaz beton: Ince öğüt Sayfa kur2kireç/cimen7, alüminyum tozu ve suyun

karışımından elde edilen gözeneks hafif beton yapı malzemesidir.
Çimento Harç = Kum+ çimento + su

vodafone TR VOLTE %67 01:12
← WeTarımsal Malzem... ze Çalışma.docx :
Fatih ÇETİN
TARIMSAL MALZEMEBİLGİSİ - VİZE ÇALIŞMA
Aşınma Statik yüklemeden çok iki farklı malzemenin birbirlerine hareket halinde
sürtünmeleri sonucu malzemelerde deformasyonun oluşmasıdır.
Sürtünme Malzemenin sabit yükler altında zamanla şekil değiştirmeleri ya da

deformasyona uğramasına denir.
Yorulma Hareketli yüklerin malzemelerin elastik limiti altında oluşturduğu

Ⓡ
gerilmenin belirli zaman aralığında tekrarlanması sonucunda malzemelerde olugan
deformasyonlardır.
Deformasyon Yük etkisi altında herhangi bir yapı elemanında oluşan şekil
değişikliğine denir.
Sünek malzeme:Yük etkisi altındayken kopmadan önce büyük deformasyon özelliği

gösteren malzemelerdir.
Sünme Malzemelerin sabit yükler altında zamanla şekil değiştirmeleri yada

deformasyona uğramalarına sünme denir.
Durabilite: Betonun kullanım ömrü boyunca fiziksel ve kimyasal etkilere karşı

direncidir. Buna dayanıklılık denir.
Mukavemet: Cisimlerin çeşitli dış etkiler ve bu diş etkilerin neden olduğu iç kuvvetler
karşısında gösterecekleri davranış biçimini inceleyen bilim dalidir.
Kadron: Başkesit alanı kare biçimli 10x5 veya 10x10 kerestelerdir.
Iksa: Kendini tutamayan gevşek kuru zeminlerde yapılan derin kazılarda kazı yan
kenarlarının kazı alanına dökülmesini önlemek için ahşap, çelik ya da
beton/betonarme yapı malzemelerinin düşey doğrultuda çakılmasıdır.
Palplans: Sulu zeminlerde yapılan derin kazılarda kazı yan kenarlarının kazı alanına
< dökülmesini önlemek için ahşap, çelik ya da beton/betonarme yapı malzemelerinin

düşey doğrultuda çakılmasıdır.
Batardo: Su geçen bir yerde yapı kurulurken suyu engelleyen eleman (set).
Aderans: Iki farklı malzemenin birbirine yapışma özelliğine denir.
Priz Çimento ve alçı gibi bağlayıcı maddelerin su ile karıştırılıp bir hamur haline
geldikten bir süre sonra yapısındaki suyu kaybederek katılaşması.
Rötre: Taze veya prizini almamış betonun su kaybederek veya ortam ile sıcaklık
farklarından dolayı büzülerek çatlak meydana gelmesi durumudur.
Plastik rötre; Taze betondaki terleme nedeniyle beton yüzeyinde veya yüzeye yakın
kısımlara çıkan suyun hızla buharlaşması sonucunda, beton yüzeyi kuruyarak
büzülme göstermektedir. Bu olaya plastik rötre denir.
Fatih ÇETIN
Biriket: Duvar yapımında kullanılmak üzere tabil ve/veya sun'i agregalar ile çimento,
su gerektiğinde katkı maddeleri kullanılarak yapılmış olan beton yapı malzemesidir.
Betopan talaş ve çimento karışımından üretilen, ahşap veya taş desenli bir dış
cephe kaplamasındır.
Emprenye Ahşap yapı malzemelerinin mantar, balteri ve diş etkilere karşı

korunması için iç kısmın ve dış yüzeyinin kimyasallar ile kaplanmasında denir.
Hidrotasyon ISISI: Çimentonun su ile reaksiyonu sonucu açığa çıkan isi miktarıdır.
Grobeton : Dayanıklılığın (mukavemetin) önemli olmadığı dolgu, tesviye ve temel altı

betonu olarak kullanılan bretondur
Blokaj: Sivri uçlan kuna kon/n tag7n toprak zemine çakılarak

üzerine beton dökülmesiyle yapılan dolgu
Lento: Binalarda kapı ve pencere gibi boşlukların üzerine, duvanın tekrar devam
4.56
vodafone TR VOLTE %67 01:12
orthecektn. Tugia urzteni arasmoa 1 cm kamningunos guamento manę ornacak
duvarın her iç yüzeyi 1 cm, dış yüzeyi ise 1.5 cm kalınlığında sıva ile
lanacaktır. Buna göre tuğla sayısını (adet) ve harç miktarını (¹)
Waplarimsal Malzem... ze Çalışma.docx ...
toplam duvar hacmi-0.135m x 6m x 2.94m-2.381 m
harç hacmi (derz)= (14 sıra x 0.135m x 6m x 0.01m)+(30 sıra x 0.135m x 6m x
0.01m) 0.356 m³
harç hacmi (siva)=(2.94m x 6m x 0.01m)+(2.94m x 6m x 0.015m)-0.441 m²

toplam harç hacmi = 0.356m¹+0.441m²=0.797 m²
tuğla hacmi 2.381m³-0.356 m 2.025m²
tuğla sayısı
11
Elek Üstünde Kalan Elek Üstünden Geçen Elek Üstünden Yığışımlı Elek
Elek No Miktar Miktar Geçen Üstünden Geçen
mm % %
gr gr
31,5 75 2925 97,50 2,50

16 850 2075 69,17 30.83
...
Fatih ÇETİN
620 1455 48,50 51,50
84210OE
560 895 29,83 70,17
200 695 23,17 76.83

300 395 13,17 86,83
0,5 150 245 8.17 91,83
0,25 200 45 1,50 98,50
Elek altı 45 0 0,00 100,00
3 kg = 3000 gr
120.00
100.0
< 100.00
91.83
93.50
0
86.83
80.00
70.17
60.00
51.50 Yğımlı Elek Üstünden Geçen
40.00
30.83
20.00
750
0.00
31,5 16 8 4 2 1 0,5 0,25 Elek

altı
Sayfa 7 / 7
Girg Teem
Biçim
Duizen
Anal
Kopyala
SigmBoyson
Pane
TA AEE- Acc AaCcc Aaççc ACG Aa Acco
······8· Altyn
Expa2 Dupla Konu Bak
Pau Tipi Normal
Pragut
c) Koku ve Tat: Sulama sularında bir sakınca oluşturmaz. Sulama suyu analiz raporlarında belirtilmez.
d) Süspanse (Asılı) Maddeler: Süspanse maddeler, sulama yönünden sağlayacakları fayda ve zararları
bakımından önemlidir. Yagmurlama sulamada yagmurlama başlık memelerinin ve damla sulama
metodunda damlatıcıların tıkanmalarma etkisi yönünden önemlidir
e) Bulanıklık: Sulama sularında bir sakınca oluşturmaz. Sulama suyn analiz raporlarında belirtilmez.
Genel Kimyasal Özellikler:
a) Sertligi: Sert su topragı yumuşak, yumuşak su topragı sert yaptıgından sulama sularında sertligin
yüksek olması istenir.
b) pH degeri: Sulama sularının optimum pH degeri; yetiştirilecek bitki tipine, topragm fiziksel ve
kimyasal özelliklerine baglidir. Genel olarak pH degeri: sulama sularda 6.5 ve 8.0 arasında, olması
istenir. pH degeri 9'dan yüksek ise salama açısından uygun değil
c) Erimiş katı maddeler (elektriksel iletkenlik):Sulama suyu içerisinde bulunan yüksek tuzinink
dereceleri bitkilere dolaysız (direk) veya topraga etkileri nedeniyle de dolaylı olarak zararlıdır
&
BI
GL
G H K
N M
L
8
Sayfa Diveni
Duren
Arial
la
TA-XX K-······
NE-E-- Acc Aaçç Aaççe ACGE Aa ACCO
Alyan
Rak2 Güçl 1 Normal
Yetici
Peragil
10
Quelni Tin TO LOUCH
DADAL FALENDE
Ogretim Elemam LICH ADOL ve A10:00 aia Juyu Kaniest ve Tuzuk
Prof. Dr. Ahmet KURUNC Tarih, Saat, Yer 27/04/2020, 09:30, IVD
9. Suyun aşagıda verilen genel fiziksel ve kimyasal özelliklerinin sulama açısında önemini kasaca
açıklayınız (12 puan)
Genel Fiziksel Özellikler:
a) Sıcaklık: Genellikle suların sıcaklığı sulamada bir problem teşkil etmez. Gerek depolama barajlarında
gerekse sulama kanallarında akarken optimum sicakliga ulaşırlar. Yalnız erken sulamalarda
çimlenmenin gecikmesi yönünden dikkat edilmelidir
b) Renk: Sulama sularında renk önemli değildir. Sulama suyu analiz raporlarında belirtilmez.
c) Koku ve Tat: Sulama sularında bir sakonca oluşturmaz. Sulama suyu analiz raporlarında belirtilmez.
d) Süspanse (Asılı) Maddeler: Süspanse maddeler, sulama yönünden saglayacakları fayda ve zararları
bakımından önemlidir. Yagmurlama sulamada yagmurlama bashk memelerinin ve damla sulama
metodunda damlatıcıları tıkanmalarına etkisi yönünden önemlidir
e) Bulanıklık: Sulama sularında bir sakınca oluşturmaz. Sulama suyu analiz raporlarında belirtilmez.
Genel Kimyasal Özellikler:
a) Sertligi: Sert su topragı yumusak, yumuşak su topragı sert yaptigmdan sulama sularında sertligin
yüksek olması istenir.
b) pH degeri: Sulama suların optimum pH degeri; yetiştirilecek bitki tipine, topragın fiziksel ve
9. Mom Buaya yan
TO
81 ‫استان‬
G
L
JE
G H K L
LL
N M
1 SmTi Vize 27 04 21
soen 1)
Class A Pon buharlasma kabın yontemiyle

toyininde buharding
derini ve kisllanm
sekli Gapi, malzemesi, rengin
nilir. Standartlar ile belirlenmiş moal bir kop kulla
Kap kullanm pare yesil örtü üzerine
yerden yan termine
örtünün yok Grotok, orai szerine yesil
riszger geliş yan aksine konulur
Her
med fin buharlason su miktarı/mm) olarak kıyas kaydedil
suretiyle elde edilen parametreler
bitki
Suriket, MAA hesaplanmesinde kullanılır.
zamord
class A Buharlaşme kabının yanınd ayni
termometre ve rizgar
suyun sıcaklığını ölcen
n12 101 ölçen anemometre de bulunur.
Bitki su tüketiminin belirlenmesinde kullanılan kap buharlaşması (Class A Pan) yöntemin

ilkelerini açıklayınız.
pdf
So1-6@26nis21
Sapte Diven Pedalie
Shten Gege 5pm
M
AboutSun &P
TAX, X NE-ENAC Aaçç Aaççe ACGE Aa ACO

····
Altyan Eagle 1 Selk 2
PM
Die
Gape Com Bap Normat
Pali Tip
Perigid
CACHOMOFO 14
Tuzluluk Etmeni: tuzluluğu oluşturan faktörlerin etki derecesini düzenler

a) evaporatiftuzlulaştırma
b) seyrelme
8. Sulama sularında bulunan yaygın olarak bulunan katyon, anyonlarla düşük konsantrasyonlarda bulunan
)
Katyonlar: Anyonlar: Düşük konsantrasyonlarda: Eseri elementler:
a) Karbonat a) Bor
a) Kalsiyum a) Amonyum 2) Kursun
b) Bikarbonat b) Silisyum b) Bakır b) Molibden

b) Magnezyum
c) Klorür c) Flor c) Civa i) Nikel
c) Sodyum
d) Sülfat d) Fosfor d) Çinke
d) Potasyum D Nitrit
e) Nitrat e) Demir e) Kobalt k) Selenyam
Krom
10 TO
B ‫استاد‬
G
R
L
K Ş
F
CVB N MDC
<<-11
AMENNS PE
Accia AacçĞ Aaççe Aço Aa Accogl

Altyan Expl Güçlü
Pergat
Disne
53,
5. Evaporatif tuzluluğun açıklanmasında kullanılan Hrdie-Eugster modelini aşağıya çiziniz (10 puan)
Na, Ca, Mg, HCO,, SO. CI
CALCITE ppt
2mca ALK. 2mc-ALK.
Na, Ca, Mg, SO₂, CI Na, Mg,CO, SO₂, CI
GYPSUM ppt SEPIOLITE ppt
mca 504 mcasos
2mALK. 2mALK
Na, Ca, Mg, Cl Na, Mg, SO, CI Na, Mg, SO, CI Na, CO₂, SO₂, CI
OWENS LAKE,
DEATH VALLEY. WORLD OCEANS, SALTON SEA,
GREAT SALT LAKE, DEAD SEA PYRAMID LAKE
CARSON SINK
her birini
6. Sulanan alanlarda su kalitesi ile ilişkili dört problemi ana başlıklar şeklinde yazarak kısaca
açıklayınız. (8 puan)
a) Tuzluluk
Tuzlar, toprakta suyun alummi, bitki verimini etkileyebilecek oranda azaltabilirler
tina
B e
Taponiar
Gorden Gepr
Dunn
Arial
KANE-ENE
A---A---
ACG Aaçç Aaççc ACE Aa Accog P31
Altyan Regik 1
Bajk2 Gopu KanuEagh 1Normal
%
Paragrat
Caterin
Fakülte/Y.Okul Ziraat Fakültesi

Boldm/Program Tarımsal Yapılar ve Sulania
Oğretim Yılı ve Dönemi 2020-2021 Bahar Yarıyılı Ders Kodu ve Adı TYS306 Sulama Suyu Kaliter ve Tuzluluk
Ogretim Eleman
Prof. Dr. Ahmet KURUNC Tarih. Saat, Yer 27/04/2020, 09.30, IVD
7. Tuzluluk faktörleri ve tuzluluk etmenleri kavramlarını kısaca açıklayarak bunların neler olduğunu
maddeler halinde yazınız (11 puan)
Tuzluluk Faktörü: toprak tuzluluğunun düzeyini belirleyen ana etkileri tanımlar.
a) sulama suyunun kalitesi,
b) toprak özellikleri,
c) iklim özellikleri,
d) sulama yöntemi,
e) drenajmn yeterliliği,
taban suyu düzeyi,

g) sulama ve drenajın yönetimi
Tuzluluk Etmeni: tuzluluğu oluşturan faktörlerin etki derecesini düzenler

a) evaporatif fuzlulaştırma
b) seyrelme
8. Sulama sularında bulunan yaygın olarak bulunan katyon, anyonlarla düşük konsantrasyonlarda bulunan
ve toksik etki yapan eseri elementleri sıralayımız (13 puan)
towo
JE 81
G
su
emme denayin d e 40 dakika su ile temosto balmis ve
bu süre içerisinde 800gr su emmistir . Buna
beton karonun kapilenk kat sayısını hesaplayan
2 Emile- su
CHỦ MÀ
kext
mican
Lapierite gen
Sulle teams 40 dakika
240 sn
CMS katsayıs
on sa
bit
,
eden
800 gr = 800 cm³
aloar
(m² m²
( )
/ss)
A = 1600 cm²
800 cm
kcx 2400 sao
1600 cm²
KC = 1 042 x 104 cm²
57см2
,
5
E
[
olen celik holato 60 kN luk bosing kuweti vygubs
maktadır . Buna grave Gelik holat to oluson genilmeyi ve birm
U zonoji hesp byt
E-
206.8 cm²bo g re
Vygubankiet
A
keg
€ 84.89 10/2
gerime
kh
Cm²
uygulad
đây
kes tobi
3
90 M
103
€ =0 ) { l =€ She
E
Ee
Birim
3
1 MPa = 10.197 kater

= 84,90 = 84,9 MPg =X
6706,8m² 0 0
S
84,9 мра
= 0,094
300 upo
w.turkob.gtr
iletsm@urkob.gt
0 20x10x5 cm boyutbindab bir malzeme
1 metr e su sütunu yüksekliğinde 0.6 desinvete kup
su ile gecirgenlik testire to bi tutulmuştur. Bu motorem
geargenlik katsay s ı n ı !
hesaplayin
mik 0.bdm² = 600 cm³
QxL→
Su
Mel Rome
10m² 1000 cm³
Axh
(CM )
geargenlik
Su su
I
yoluck
trayisy
Kesit Cry
(
(man) (case)
aloni (Cm9
k = 600 m² x Sem
= 0451
200 cm³x 100cm
TURKTOB
4 Toplam 2kg ağırlığındaki agrega ile yapılan elek

analix, deney Sonudbı asandaki gibi bulundyours for
kullanılan bu agregoin graulometri eğruni olusturunun
Elekten
Elek üstünde geçen Elekken
Elek Gopi
Kolan miktar (8) miktor gr
mm) geen
1850 92.S
150
31.5
16
260 1590
8 320 1270
4 380 890
2 310 580
1 240 340
0.5 160 180
0.25 120 60
Elekalti
Eg ish olusturn
1850
×100
92.5
2000
1590 × 92.5 - 79.5

1850
wwww.turktob.org.tr
letisim@turktob.org.tr
TU
TURKTOB
S 10x20x5 cm boyutlorinde standart dolu

tuğla kuru olarak tortildiğinta 1500 gr geltrektedir,
24 saat su icesinde tutulup tortildiğinde ise 18:00
ge gelmektedir. Bu tuğların tamamı öğulator derecel
kapta tartildiyinda hacmi 700 cm³ agirligi ise 1.7. SO gr
gehaktedir. Buna göre;
a-) Birim ağırliğin
b-) Dagül ağırlığını
(-) Porozitesini
d-) Kompasitesini
(-) Su emmesini
f)Doyma derecesini hesaplayınız.

a-) Birim ağırlık = Bütün gürlık;x A = Wit Skem?
Boton hocim VE
A = 1750 gr - 1750 1.759km²

)
CM²
(
10x20x5
1000
6-) Özgol ağırlik Dolu sprlik

Dolu hacim
Wld = Wid 9/em²
Vt-Vb Va
1450 gr
7000MT
X=2.5 9/m²
letisim@turktab.org.tr
www.turktob.org tr
TURKTOB
p=Vb
Parcaitesini Bosluk hocim - P. Nt - Vd.)Vt
P
boton recim
veya
P=1-N₂) P-1-(4)
1-700 1-07 F
1000
0,3%E
d-) Kompolsite (Doluluk Orani) (+) = Dolu Hocing

Buton Hadia L
+ = V₁ = Ut=√₂) =4
Vt Ut
1- 300 = 0,7-770
t = 1-10)=1² 1000
e-) Su emmesi
Agrlık olarak =
P2 - P1
PA
x100 = 1800-1500x100
1500
(SQ)
=1/20
P₁-P1 1800-1500 *100

Hocimobok = 1 100 =
)
(
1000
sh
VE
930
Sh= Sex A
iletisim@turktob.org.tr
TURKTOB
F-) Dayma deres (D)- Suemme(tocmobok)

porotile
P 830
%100
Elek ostünde
3-) Elek ustunde Elek ostünde holy gean yıgısımlı
kalen yorumb yasımlı (0/0)
150 100-7,5%
31.5 150
2.000*100%/75
610
10×1000% 20.5 100-205=7
2.000
730
730 x 100 = 36.5 100-76.5=%
8 2000
1110
100 *100% 55.5 100-55.5=%
2.000
100-71 = %29
1000 x 100 =% 71
1420
1420
1660
1660x100=%₂83 100-03-7. 17
1522 x 100 = %91 400-81-70 9
0.5 1820 2000
1940 x 100 = "2 97 100-97=7 3

Dar 1940 2000
2,000×100 = 1/100 100-100=%0

Icklat 2000
Elekacie
www.turktob.org.tr letisim@turktob.org.tr
w.turkobg.t 7850 1590
elekten
b2000 aşlangia टे
9252.5
gecenmikler
/7915
miktor
SMTi Gausma So
Ka
TARİH
1-) m²'ye 30 kg yours, 3 dekerlik bir alanda kas

KONU
ton SU
biriktion? 3 da = 3000 m²
3049
1m² de
3000m² ye go ton
30x 3000 = 90000kg =
20
hektorda koç ton duri
2-1 40 mm SU
Iha
1 da
1m3
1mm
200 da
40 mm 8000 ton
-
40 x 200 8.000m³ -
biriktirir?
3-) 35 kg/m² yagış Shektorda keaton (m³) so
35 kg/m² = 35mm = 0.035m = 1750m³
Shax 10000 m²/tha x 0.03sm
veya:
1 da tm²
1mm
35mm soda
x = 50x35 = 1750m²
4-) 100 m² su I dekorlik bir alanı kaç mm derinlikle bir su
tabakası ile kaplar?

100 m² H 0,10 m = 100mm
10
1000 m²
veys:
1m3 1 do 1mm
100m² 1dQ
x= 100mm
KARE Digio
TARİH
KONU
T
Ka 5
5-) SO dekorlik bir torlaya 75mm net
net su uygulanmak
Re isten mektedir. Sulamain 80 saatte biliftmesi istendigire
ve tarla sulama rondimoni %70 olarak verildiğine göre.
gerekli su akış miktarını (debiy)) hesaplayınız.
A = So da dn=75mm T= 80 sa E %70 Q = PENSA
Ax dn = 3,6 x T x Q x Ea
SO x 75 3₁6 x 80 x Q x 0.70
Q
3750 18.60 lt/50
2016
6-) 150 dekorlik bir pamuk tarlasında 90mm net su uygulanacaktion

Sulama 100 soatte tamamlanacağına göre gerekli debiyi m³/sn
olarak hesaplayınız. Torla sulama rendiman, %60 alınacaktır?
A = 150 da dn=90mm T-100 SQ EQ=%0.60 Q-2
Q = A x dn 150 × 80 62.set
JO
3,6 X TX EQ 3,6 x 100 x 0.6
= 0,06253³
7- 300 dekar büyüklüğündeki bir pomuk torlosing 109 mm net sulong

suyu uygulanması düşünülmektedir. Sulama suyu 33 lt/sn debili bir kuyudan
salınacaktır. Sulome randımanı %70 old. göre bu tarlanın sulamasının kaç
gün süreceğini hesaplayınız.
A = 300 da dn = 109 mm T= ? EQ = %70 Q = 33 (+ 150
T= dn x A 300x109
393.22 SA
3,6 x Q x Ea зых 33 х 0,7
393.22 sn = 24 = 16 gun
TARİH
KONU
8-) Bir ciftci 15m genişliginde ve 120m uzunluğunda Ka

bir tavayı ortalama olarak 75mm derinlikte sulamalRe
istemektedir. Ciftci suyu 25 et/sn'lik bir akışla vercektir.
Ciftcinin bu tavayı sulaması kaç saat sürecektir?( Sulana rondiment 765
A = 15m x 120M = 1800m² = 1,800 1dq=1000m²
dn = 75mm Ea = 0.65 Q = 25 ein T=?
T= 1₁8 x 75 2.31800t
0.65 x 3,6 x 25
9-) DSi kanalindon septirilon 70 eisn debi ile 50 soat sulonen

120 dekorlik bir tortaya uygulanan sulama suyunu derinlik (mm)
olarak hesaplayınız. Sulama rondimoni %70
A = 120 da dn=? T = 80 so Q=70²²150 € =%70
dn 31bx 50 x 70 x 0.70 = 73.5mm

120
10-) Bir cifta 0.1 m³ Isn'lik bir akış kullanarak 40 hektorlike..

Pamuk etkili torlosını 48 soat süreyle sulamıştır. Sulama randımanı 7670
old, göre uygulanan suloma suyunu dernlik/mm) olarak hesapla.
A = 400 da dn = ? Q = 100 etish T= 48 soat EQ = 0.70
3 dn = 3,6 x 48 x 100 x 0.7 = 30.24mm ~ 30mm
400
1 11-) 40 (Isn'lik bir debi ile calıstığı torlaya 50mm su

uygulamak isteyen ve günde 10 seat Goalizon bir sulama işcisinin
tarla sulama randımanının %70 olduğu koşuldu günde kaç dekarı.
Sulayabileceğini hesaplayınız,
dn = 50mm Q = 40²²/sn T= 10scat
T= 10soat Ea=²670
A = 3₁6 × 10 × 40 × 0₁7 = 20-16 da

SO 2019
TARİH
KONU
Ka 12+ Gonde (0Spal calison bir sulama ipasi 20 existilik

Re
bir debi
ile sulama rondimoni %65 olan bir tarlada.
90mm su uygulyook genislih 10m 1uzunlijā 80m olon
tauolardan kaç adet
suloyobilin
T= 10 soat EQ = %65
Q = 20e 15 dn=90mm
a = 80x10=800m² = 0,8 da (Torgalon)
Sulanabilecek alon = A = 3,6 x 20 x 10 x 0.65 = 5.2 da

90
А S. 2
a 0.8
6. S tava 1 günde sulorobilir//
13+) Bir cifta 10 soat çalışarak 5 günde sulamayı düşündüğü 100

dekorlik forlosing Somm su uygulayacak. Su kaynağının debisi
0.004 m³ ve tarla sulama rondimon %70. Bu durumda çifta ön
ön gördüğü
gande sulamayı tamamlayabileck mi?
T= 10 soat x Sgún - SO seat A = 100 da Q=10ft dn = 50mm
gen
Ea= 0.70
Sulanabilecek Alon = A = 3,6x 50×60×0,7
100.8 do
SO
Sgunde sulamay, tamomlaydbilecek mi?

A = 100 do ≤ 100.8 da olduondon tomonlayabilir.
veys:
T= Axdn 100 x SO = 60.60 soat
3,6 x QxEQ 3,6x 0x0,7
T= SO sa > 49.60sa old, tamamlar.

TARİH
KONU
16-) Ortaloma 95mm su uygula yoak 35 dekor Ka

büyüklüğündeki tarlasını sulomak isteyen bir cifte suloneg
48 soatte tamamlamayı planlamaktadır. Cifte 25 in
debili keyudon yourloorak prozinin tamamını sulaayabilir mi?
(Sulome rondimen 7060)
T= 48 saat Ea = 0.60
A = 35 da dn = 95mm Q=2514151
Ax dn = 3, bx Q x Tx E q
Q = 35x95____ = 32.07 ft
sn
3,6 x 48 x 0,6
Q = 25 lt < 32.07 et old, sulayamaz.

sn Sn
veya: Sulanabilecek olan;

A = 3₁6 x 25 x 48 хабо
x 0.60 = 27. 28 de
gs
A = 35 da 27.28 de old, sulgemoz
veyo: geckli
T=
Süre:
35 x 85 =61.57
i
316x25x0.60
T= 48 soat < 61.57soold. Sulaymaz..

15-) 10 dekarlık tarlasına her sulomada 100mm ret suloma suyu
uygulamak isteyen bir cista, su kaynopi debisinin yetersiz olması nedeniyle her
.
Sulamada
Tarlagereksinim
sulama duyargal
rondimeni
% 70
suyuold
.
biriktirebilmek
göre
planlamaktadır
ciftcinin
için bir hawz
yaparga
yapmayı
havuzkap sitesi kaç m²?
dn=100mm Eq=%70 dt = dn = 100 = 142.9
A = 10 do MM
Ea 0.70
1 da Im³
1mm.
142.9mm 10da &
1429m³
4.250.2021 70 12
TARİH
KONU
Ka (6-)Alanı S dekar olan farlosing her sulorerls, 80mmirnist

Re Sulama suyu uygulamak isteyen bir rifter, su aklığı kaynağın
yetersiz olması nedeniyle her sulamada gereksinim duyacağı suya
binktirebilmek icin bir kenarın uzunluğu 14m olan kore bilmindle bir havez
yapılacaktır. Tarla sulama rondimoni %75 old. göre Cifcinia
уфасда hovuz derinlig
yopocgói
A = 5 da dn -80mm. EQ=1775 a=14m
dt = dn = 80 = 106.6 = 107 mm her sularroda verilecek toplom.su

EQ 0.75
3
1mm I da Im³
S.do
107 mm.
x = 107x5 = 535m³ hacim olbrok su
2
14x 14 = 1.96m² hovuz olanı
Derinlik 535m²³ -2,7m.
Aim 196m²
TARİH
KONU
Pompa Gua
17-) 75 dekorlik bir for logi sulamak için, soyu
Ka
10m
monometrelik
yoksage allorocok, gende enco 6 seat adsock
Sulamay, 8 gonde tamamlayonak her defesinds 100 mm
netsu uygulayarak bir pompa satın alınmale istermektedir. Tarla sulama

rondimon: %60 oti göre gerekli pompolin gücünc. Bove KW alarak hesaplayın
(Pompa rondimoni %50)
A = 75 da H = 10m T= 6 solgen x 8gen = 48 soet da = 100mm
Ea=%60 P(BG)= ? P(KIX)= ?

PP= %50 }
(dt ise Ea yok, dn ise EQyok)

A x dn 75×100 72.344/5 Pompo
motoru
316 X TX EQ 316 x 48 x 0.60 P dieselise
P= Q x H x Y 72.34 x 10 x 1 =
19.292 20 BG
75X0.5
75 x pp
1 BG 0.736KW
pompa motoru
elektrikli ise
20 BG a
7
a = 14.72≈ 15 KW
18-) Aksu Ovasında 100 dekorlik bir pamuk tarlası diesel motorlu
bir santrifuj Pompa kullanarak sulanacaktır. Pompanın geliştirdiği güç
10BG olup sulama suyu pompanın bulunduğu noktadan 3.5m daha
alçakta bulunan Aksu nehinden alınıp 2m daha yüksekte bulunan
araziye pompolanacaktır. Pompoj sisteminde sürtünme kayıpları toplam emme
ve basma yüksekliğinin %10'u kadardır. Pompa radimanı %50 old.d.göre;
A = 100 da P=10BG he= 3.5m h8=2m hs = (he the) x 0.10
hs = (3.5+2)x0₁1
Pp=% 50 H = hs+he+hs
H = 0.55+ 3.5+2 hs = 0.55
H = 6.05

352 231 77 47 352 231 72 42
www.kare.com.tr
TARİH
KONU
Kaa-)Pompanin geliştirebileceği debi?

Px 75 x PP
P = QX H X Y Q
Re 75 × PP HX Y
Q itive
1086 х 75 х 0,5
1x 6.05
Q=61.98 45
6-) Pompanin günde b soat olmak üzere 10 gün çalıştırılması ile

90mm su vygulanmak istendiğine göre pompa ile sağlayacak su de bisinin
aroziy sulamaya yeterli olup olmadiği? (Sulong rendime, %70)
dn = 90mm Eo = 0,70
T= b soat x 10 gün = 60 seet
дол
A x dn
Gerekli debi Q 100 da x 90mm.
3,6 x TX EQ
3,6 x 60 x 0,7
Q=$9.52 1/₂
Pompanın getireceği debi 61.984s & gerekli debl 59.5245
olduğundan POMPA YETERLİ
19-) 75dekarlık bir torlayo 45 soatte 100mm su uygulamak isteyen
Ciftciye Sulama rendimeni %70 old, koşulda.
A=75do T=45so d = 100mm Ea=0.70
a
a-) Gerekli debi
Q = 75 de x 100 mm MITS
66.14 et/sn
36 x 45 SQ x 0,70
67 Söz konusu debiy toplom monometrik yüksekliği Sm ve rondmon

%50 olan bir pompo ile sağlamak gerektiğlie göre Pompo güce BG?-
P= Q X H XY
66.14x5mx1 = 8.82B6
75x pp 75× 05 gramm
986
KARE Digigr
TARİH
KONU
C-) Bu çalışma için geliştirdiği güç 7.36 KW olan elektrik. Ka

motorlu bir santrifüj pompa kullanılabilir mi? Re
186 0.736 KWX
isteren
7.36 KW Varolon
986 old kullanılır.
10BG 1036
Sulama Rondimal
20-) Bir Sulamo sebekesi için bir nehirden su'iletim kanalına
alınan 4000 et/sn'lik bir alışın 3250 et/sn'lik bölümü
sulanocole araziye koder iletilmestir. Sebekeicin svilehim rendimai Ec=?
Kr= 4000 etish. X.f = 3.250 et isn.
Ec= x/₂ x 100 = 3250 x 100 = % 81.25=EC
Wr 4009
21-) Bir su kaynağından alınan 5 m³/smilik deli, sulama alanına

beton kaplı bir kanalla iletilecektir. Anilen kanalda sızma kaybının
%15 old belirlendaire göre;
a-) Su iletim randımani
W Sızma keybı = %15 = 0.15
-5m²isn...
Wf = S-(Sx0,16) = 4.25 m²³/sn.
Ec = Wie x 100 = 4,25
Wr
4₁25 x 100 = %85=Ec
6
veys:
%100-%15 = %85 = Ec
1-) Sulanacak olano iletilen debi?

5x 0.85= 4.25 m³ /sn,

352 231 77 47 352 231 72 42
TARIEL
KONU
Sor/salık bir alış bir nehinden bir vanda alisiyor

Ka 22-)
•Bu akışın 2.25 m²/sn si farloya iletilebimistir. Tarlardaki tombr
Re
yoky okis USD flsn ve doire sitonsu 300 1450 distres
Wr= 3 m²/sn W/f= 2,25 m²ish Rf = 0₁45 m²/sn (yexydus)
Df = 0.3 m²/sn (dorinc siame) W/S= Wf - (Rf + Df)(@ithinin bok
hök
bolgonde
Ws = 2,25-10.05 +0.3) defolmsu)
Ws=1.5 m³/sn
a-) Su iletim rendimon

E₁e = Wfx100 = 2:25 x 100 = %75 = EC
3
WF
b-) Tarla sulane rondings?

EQ=_\xls x 100 = 1.5 x 100 = %66.66~ %67=E₂ F
Wf 2,25
23-) 1500 m²/sa lik bir akış bir nehirden alınacak bir koole
verilmektedir. Kanal boyunca oluşan sızma kayıpları 7.15 dir.
Tarloyo iletilen suyun. %20'si yüzey akışla, % S'i deire siame
yolu ile kaybolur.
Q-) Su iletim randimas? 1275
Ec=
WP
×100 - 1500 - (1500 × 0,15) x 100 = %85
Wr
1500
veyo: it
26.100 = %15 = 2685

6-Tarla sulama rondiner?
Ea= W/s x 100 = 956.25.
WS=1275-(1275× 0.25)
x 100
же 1275 WS-956.25
€₂ = 1.75
veyo : %100-%20-% 5 = % 75 = ta
KARE BİLGİSAYAR SANAYİ TİCARET ANONİM SİRKETİ
TARİH
KONU
(-) Toplam rondinon? Ka

t = tax tc = 0.85 x0x75 x 100 = %63.75 Re
%64
24-) Bir sulama sebekesinde regülatörden kanala septırılan

Suyun %25'i torloya vincaya dek kaybolmaktadır. Torloya gelen
Suyun da; %20'si yüzey akışla, "%10'u derine sızma ve buharlama
ile koybokyor. Kobn suyubitki tukettiğine göre,
at Suiletim rendimanı?
Ec= %100-%25= %75
6-) Tarlo sulo mo rendimo?
EQ = %100 - (2₂20 + %10) = % 70
C-) Toplom sulama randımanı?
?
E = 0.75x 0.70 x 100 = %52.5≈ % 53

A Gike Ronallor
25-) Uzunluğu 846.6m
200m olan bir kandın alt
'dir. Konolin eğimi,"
ucunda kot 825m,
5st ucunda ise
1.6m L=200
h = 846.6 - 825 =
0.008 (binde 8)
S= b = 1.6
h
L 200
26-) 15 km uzunluğundaki bir sulama kanalının başlangıç ve bitimn

noktaları arasındaki kot=fork, 3m din Konolin
0.0002 (onbinde 2)
eğimi?
S= h = 3m
15000m
L
TARİH
KONU
Ka 27-)
27-) Boyutlan sekilde wilmiş olan sulame kanalının
Re Seu eğimi 1
um IM D
tand = D D = ²/= = 1/₁/₂
2m
CN
12m
2m C
B
Şev = 1 : 1/2 = 1:0.5
28-) Sulama suyu taşıyan tropez kesitli beton kaplama bir kandın.
üst genisliği 3.75m, toben genişliği 1.75m. Kanalın taban egimi 100m
de 20cm alçalm gösterecek sekille eğimlendirilmistir.
T= 3.75m
1m 0.21.25
0.9 1.70 08 !IM
h=0.8m;
E
1 b=1.75m²
at Kanalın taban egimini bulun.

20cm=0.2m
S = 0.2-0.002 (binde 2).
100
Veys: 0.002x 100 = % 0,2 (yüzde 0.2)
(Kanalın taber eğim, 100 m de 0.2m)..

6-) Kanoldaki sv yükseklip 0.8m old. ve su düzey, izerinde
0.2m have payi bulunduğuna göre kanalın şeu eğimi? ~ Im'da
h=0₂8m F = 0,2 m old. göre. 0.8 de -0.8211.
tm
d)Kan d akı suyüksekliğ ni 0.6m olmasıdurumunda su yüksekliğ ni üst1Mix

0.8
d=h+F = 0.8 +0.2=1m olur.
Bu durumda ton & = 1/m = 1/1 = 1:1
(²) Kanaldaki su yüksekliğinin üst genişliğini hesaplaymiz.

B = 0.8 +1.75 +0.8 = 3.35m
genisligi?.
h = 0,60m olursa ⇒ B=0.6 +1.75 +0.6 = 2.95m.
352 231 77 47 352 231 72 42
www.kare .com tr
TARİH
KONU
29-) Sekilde gösterilen trapez A

0.75 24
D.78 Ka
(
kesitli beton kaplama sulome 1
1,5
1|h=50
Re
kanalı verilmektedir. Kanalın taban Ⓡ
b= 40cm
eğimi 0.0002, prüzsüzlük katsayısı 0.016 old.före;

a-) Kanoldon okan suyun debisi ? 1: 1.5'tan =) SOX 13 10
S=0.002 n=0.016 этом

Adie
=0.75m
B = 0.75 +0.4+0.75 = 1.9m
A = b + B _ 0.4+1.9 = 0.575m²
2xh 2x0.5
CD=AB=√0.75² +0.50² = 0.90m 2
P = AB + BC + CD = 0.9+0₁4 +0.9=2.2m.
2
R = A= 0-575 m² = 0.26m
p 2.2m
172
M
213 = 0.36 m/sn
V= 1
x R 1213 x
× 5 ¹/2 X 2.2 X 0.002
0.016
Q = AX U = 0.575m² x 0.36 m/sn = 0.207 m²³sn = 207 et/sn

3
6-) Kanol yüksekliği?
Hava poyi en az F = 0.2xholoceğinden
F= 0,2xh = 0.2x 0.5 = 0.10M
Kanal yüksekliği d = 0.50 +0.10 =0.6m olur,
IT ANONİM SİRKETİ
TARİH
кому об Oct
0.4 05 (0.4
Ka 30-) Sekilde gösterilen karolin h = 0,4m deplor
Kesiti veildiğine göre;

Re b=0.SM
a-) Akon suyun kesit 1.5aloni: 7

+ (05 +0,4+0,4)) x 0,4 = 0.36 m²
A = [b+87xh = [05+ 105-a²a4])]x
2
B/xh
b-) Islak Geure;

= 1.63m
P= 0.50 +2 (10.4²+0.4²)
(-) Hidrolik you Cop:
R = A = 0.36 m² = 0.22m
P 1.63 M
d-) Konol üst genislig

Sev = 1il'den 0.6 olun
T= 0.6 + 0.6 + 0.5 = 1.7m.
e-) + = 50 ve eğim 1 km'de I'm olarak verildiğine göre

kanaldan akan suyun hızını ve debisini Rbuli
= 0.22
ㅗ 0,001 1 = 50
S=
=
n
1000
V= SO x 0.22²/3 × 0,001¹¹2 = 0.582 m/s

Q = AXV = 0.36 m² x 0.582 M/S = 0.21 m/s
TARIH
KONU
31-) Sekildeki şifonun debisini hesaplayın. (C=O64) Ka

JD-Scm
↑
→ 6lane cubus Re
1=
t
h₂= 34cm
Tarlobosi kool
Torla
h=h₂-h₁ = 34-12 = 22cm = 0.22m

Q = Cx A x √2gh"
0.0026m²/sn
Q = 0.64 x 3.14 x(0.05)² x (2x 9,81×0.22² == 9.39 m²³/seat
= 2.6. et isn.....
Sekilde sifonun debDini hesaplayınız. (C = 0.64)

= 7,5cm
hy=loca
|h2=38cm
h = h₂ h₁ = 38-10 = 28CM = 0,28m

Q= Cx A x √2gh'
- 0,64 x 3,14x 0,075² x √2x 9,81x 0.28 == 0.0066 m²/sn
bibetisn
4
1
TARIH
KONU
Ka 33-) Bir -for lo bos, hendeğinden bom Gapli un biotik

Re çalışan kapaklı borularla for loya su alıncroktir
Tarla bosi handepindeki su düseyli ile forlage
veriten su dizeyi arasindole fork (Su yet) 16cm dia (c=0-61)
Q-) Her bir kapaklı borunun debisini jet Isn hesapla
h = 16cm = 0,16m
D = 0.06m
C = 0.61
= 0161 × 3,14× 0,06² x √2x 9,31× 0,16 = 0.003 m³

५
= 3 etisn
by Tarlabaşı hendepinden 100 et /sn akış alma olanağı old. göre

aynı anda 30 adet kapaklı boru kullonilorde sulama yapılması
durumundo su yeterli olacak mı? P
Qtop = 30 x 3 = 90 et/sn
Quendek = 100 lton > g0lt/sn old. Yeterli F
34-130 cm'lik su yükü altında 5lt/sn 'lik debi bir sifon F

ile alin mok istendiğe göre sifon çapı ne olmoli? (C = 0,61)
h = 0,30m 9= 9,81 A = 3,14 XD² Q=0,00m/²
4
0₁005 m² = 0,61x 3,14 x D² x√ 2x 9₁ 81 x 0₁3

4
D = 0.066 m = bib см
35- Sifon ia Gopi D=125mm ve sidon su yüki h=20 cm De
for labası kanalından tarlo parsalire alınacak suyun debili? (C= 1.00)
Q = 1.00 x зіли х 0,1252 2x9₁81× 0₁3 = 0.030m
4
•
30 et/sn
TARİH
KONU
36-) Tarla kondinden bir kanga, ia capı D=25 mm Ka

olan sifoni Q =1 Lt/sn su dinmale istendigure gore Re
Sifonuncialışması için su yuko
‫بلایی‬ re olmalıdır,
0,00 1.00x 3,14 x 0,025²x√2x 9,81 xh
(C= 1.00)
h = 0,21m = 21cm
37-) Killi bir topropin 0-40cm derinlikleri arasından aliran

bir toproke örneğinin you ağırlığı 3:24 gr, kuru ağırlığı ise 249gr
olarak belirlenmistin Toprak örneğinin hacim oprlip, 1.25 gr/cm³
old, gore topropin rutubet (nem, su) i certoini;
a)Pw
Kuru ağırlık yüzden olarak belirleyin,
= W-WS 100-324- 249 × 100 = %30.12
WIS 249
by Ḥacım yüzdeni?
PV = 100 x W -
- Ws
Ws x Xt
Ws
30.12 x 1.25 = % 37,65
c) Derinlik (mm) 1cm=10m
d= Pw x Yt x D = 30.12
100 x 1.25 x 40 = 15.06.cm
100
3 =
150.6mm
38-) Yaş ağırlığı 630 gr, kuru ağırlığı 520 gr dion killi-tin
bünyeli bir toprak örneğinin hacim
at Kuru garlige göre % rem milton?
ağırlığı Cizelge 1'den bularak
Pw = 630-520 x 100 = %
520
21.15
KARE BİLGİSAYAR
TARIFL
Ka by Honna agirligne gove milton,
Ka Lizelge I'den
PV = PW X Y =
flocingarlight 1.25 (90 ml)
2115 X 1.352/28,5 S
C-) Toprağın 120 cm etkili kök deinliğindek, % miktorn
(mm) olarak hesaplayın.

d = Pw x 8€
dt x D
= 21.15 x 1,35 x 1200 = 342.60 mm
X
100
39-) Killitin bünyeli 80 cm derinliğindeki bu toprak kolonunun

Suicenia Pv = % 12'dir. Su içeriğini tarla kapasitesire çıkarmake
için gerekli su miktarı (mm) hesoployiniz.
Gizelge 1'den yardım alarak
- Toprağın su olne hızı linfiltrasyon) (m/h = 0.8 cm/h = 8mm/h
Toprak hocim ağırlipt xt = 1,35 or land
Tarla kapasitesi TK = 9627
Devamli solme noktası DSN = %13
• Tarla kapasitesinde tutulan su ld ik) 80CM=800mg
dTK = TK x ɣt xD = 27 x 1.35 × 800 = 291.6 мм

100 100
Mevcut rutubet (dMR)

129.6m
OMR = MR X YE X D 12 x
X
800 x 1.3S =
100 100
Gerekli su (dos)
dGs = dTk - dMR = 291.6 - 129.6 162 mm

TARİH
KONU
gördesi veve harim

40-1 Aşağıda bungest, to to bet yöedes, ağır-Ka
hacim ağır
Tip vertimi olan toprake profilio 100.cm denislige kader Re
farla kapasitesre getirmek için uygulandook su miktor framt
hesapla
PW=915 Xt = 1.4 90/cm² D = 1000 mm
Cizelge I'den TX =%22

-Tkde tutulan Su = d Tk = 2²/0 x 1,4x1000 = 308mm
- Mcucut Rutubet = DMR 1
1.4 x 1000 210 MM
-
Gerekli Su = dos = dk-dM² = 308 - 210=98MM
veya:
- d = TK-MR X YExX D = 22-15 x 1.4 x 1000 = 98mm
100
.
)
(
65
rem
dismis
bir
solma
11-
noktasting
düzeyi
yağışın
mm'lik
bulunan bünyeleri kumiu-tin, tin ve killtın olan ja forlek torlode

toprağin кай
boc стcm derinliğini tarla kapositesire getrecek kadar islatob
eceğini Citelge I 'den yararlborok resople.
d=65mm = 6.5cm d = TK-SNx r t x D
100
D = d x 100
(TK-SN) xt
= Gizelpe I'den;
TK (%) SN(%) Yt (g/m³)
kumlu tin 14 6 1.5 DE QSX100 = 56.2 cm
(tu-b)x AS
6.5 x103
10 1.4 D -- 38.2 cm
fin 22
192101
killi tin 27 13 1.35 6.5 * 100 A 34.2.cm
D
(27-134.35
GİRKETİ
TARİH
KONU
Ka 42-) Tarla kapasitesindek, nem içerig, kuru garlik esasing

Re göre % 25 olon bir tarle toprağının 0-90cm etkill
kök derinliğindeki rutubet içeriği kuru ağırlik esosina gare
110 olarak belirlenmiştir. Anılan tarlayo 80 mm sulama suyu
uygulanması durumunda toprağan etkili köle derinliğre kadar ıslanıp
Islanmayacağını hesaplayınız. (Toprağan hocimapriği ft = 1,3591/cm³)
PW(TK) = %25 D = 90cm, Pwy (MR) = %10 d=80mm
90 cm'yi doyurmak (islatmak) icin gerekli su:
d = TK - MR x xxx D
100
25-10 x 1,35× 800
d = 182.3mm
•80 mm sulama suyu uygulanmon durumunda,

80mm < 182,3mm olduğundan toprak etkili kök derinliğire
kador islanmayacaktiv!
Soruyo ek: Uygulora 80 mm su ne koder deinkor islets
25-10 x 1, 35x D
D = 400mm = 40cm deinlik islour, (yoni TK're gelir).

TARİH
KONU
43-) Farklı katmanlarında tarla kapasitesinde içerdiği ka

rutubet değerleri" (hacim esasına göre) ve hacim ağırlıkları Re
aşağıdaki bicimde verilen bir toprak profilinin S6Z
konusu katmanlarından alınan toprak profilinin söz konusu katman

larından alınan toprak örneklerinde meucut rutubet değerleri kuru
ağırlık esasına göre 4. kolonda gösterdiği gibi saptanmıştır. 5 cm'lik
bir yağış bu toprak profilini hangi derinliğine kadar ıslatır?
Derinlik TK Yt HR
CM Pu (7) (gr/cm³) PW (%)
35 1.20 7
0-10
33 1.25 12
10-30
30-60 32 1.35 18
• 0-10cm (D = 100 mm) derinligi islatmak için gerekli su:

PV = Px x Yt
Pw = Pu
rt
PUITK) 35 = 129.16
PW (TK) = =
1.20
rt
d = TK-MR x VT X D
100
29.16-7x 1.20x100= 26.6mm

100
ye dönüşturulurse: Pu - Px x Xt =
7×1₁20= 18.4
veya ikisi
ikisi de
de Pu
Pv
d= [TK-MR) x D = 35-814 x 100 = 26.6 mm
100
100
-10-30 cm (D = 200 mm) derinliği islatmak için gerekli su:

PWI(TK) = PULTES= 33
1.25
Yt
=%26.4
E
d= TK-MRx Yt x) = 26.4-12 x 1.20 x 100 = 36mm
100
100

3 Gevher Nesibe Mahallesi Atatürk352
Bulvarı No:50/A KAYSERİ
231 72 42
352 231 77 47
www.kare.com.tr
Sex Alf 215loy+
TARIH
KONU
Ka 0-30 cm'yi islatmak icin 26.6+36 = 62,6 mm su

Regaretli, Yagis Scm= 50mm olduğundan yağıs toprağı 30cm
derinliğine kadar ıslatamayacaktır. O halde SO-26.6=23.4
mm yağsın islatacağı derinlik;
23.4 = 26.4-12 x 1.25 x D D 130mm 13 cm olur.
100
O halde, 13 cm 'yi 10 cm'ye cklersek; 10+13= 23 cm'lik islana

Caktin.

44-) Sulama Araliĝive Sulama Zamanı
44-) Bir tarlada etkili kök derinliği
blencycriterteith
tropos
pesamanam
blandy Cycldle
Trapa
TARIH
Penninn
ka 0-30 cm'y islatmak icin 26.6 +36 = 62.6 mm 30

gerekli,Yagis Sem = 50mm olduğundan yağız toprağı 20cm
clerinliğine kadar islatomayor aktır. O halde 50-26.6=23.0
mm yogain islotacağı derinlik;

23.4 = 26.4 -12 x 1.25 xD D = 130mm. 13 cm olur.
100
Oholde, 13 cm yi 10 cm'ye cklosek; 10+ 13 = 23 cm'lik slana

Cakt

Sulama Araliği ve Sulama Farmoni
44-) Bir tarlada etkili kok derinliği 70cm den bir bitk
yetiştirilmektedir. Toprak bünyesi killi-tın olup, kullanılabilir suyun
yarısı tüketildiğinder sulama yapılacağı öngörülmustur. Tarla suloma
rondimoni / 60 old, göre, gerekli değerlen Chelge 1'den alarak, E
a)D
Söz
= konusu
70cm forla toprağının kullanılabilir
€a=7.60
mm su tutma kapasitesin. ( )
Cizelge 1'den: Tk=%27, SN=% 13, Yt = 1.35gr/cm²

dr = TK-SN x Yt xD = 27 -13 x 1.35 x 700 = 132.3mm
100
100
Com de
5-)Bu tarlaya bir sulamada uygulanacak net ve toplam sulama

Suyu miktarlarını (mm) hesaplaynız, yarısı
dn = dkx Ry = 132.3x 0.50 = 66.15mm (netsu)
dt = dn 66.15
= 110.3 mm (toplam sy
Ea 0.60

352 231 77 47
352 231 72 42
www.kare.com.tr
TARIH
4S-) Südekorlik torla kap sitesi (TK),

nin 0-400m arasında siltli-kili 60-150cm arasında ise
bir turunagil bahçesinde toprak profile
kelli-tin bünyeli old. septanmistir. Kullanılabilir su fulma
kapasitesinin %50'si bitkilerce tüketilince sulama japirokchi.
Ortalama su uygulama rondimani (torla storia condimon) %60
pld. ve farklı toprak katmonlarinin
Moktası solma
) ve hacim ağırlıklo (8t) asagidan
Toprak katmer Bünye TK(76) 8t(3²)
0-40 cm
at Bahce
40-150 cm
SiHR-Kil
Kill: -Tin 27 SN(%) 15
13 4.35
toprağının kullanılabilir su tutma kapasitesini (mm)

dy = TK-SN 100 XIEXD =
d₂ 31-15 1.30 100 = 83.2 mm 10
100
= TK-SN x rt xD = 27-12 × 1,35 x 1100=207.9mm 1 0

100
100
Edk= dki+dk₂ = 83.2 + 207,9=281.1 mm - 150cm

6+Bir sulamada uygulanacak toplam sulama suyu miktarını (mm ve m²)
an = dkx Ry = 291.1 x0.50 = 145,6 mm (netsu)
dt = do
Ea
145,6 =242.6mm (toploms)
0.60
1 mm Ida 1m³
262.6 mm 50 da SO × 242.6 12129 m² (nocimolooksu)

C-) Bahçenin
günde 10 Seat olmak üzere 5 günde sulanması planlondiging
göre gerekli sulama suyu debisini (t/sn) hesaplayınız.
10 spod
gün
x Sgün= 50soot Q=Axdt 50x 2426
3,bx T 3.6x50
= 67.4 4s
352 231 77 47 352 231 72 42
www.kare.com.tr
Cozum (s.46):
A=20 ha =200 da, Pw(TK) =%17.8, Pw(SN)=%7.2, y =1.32_gr/cm³,

D=120 cm, Q=330 lt/sn, E₂=%70, kull. suyun %65'i tük. sulama
a) d= [(TK-SN) x 7₁ x D] / 100 = [(17.8-7.2) x 1.30 x 1200] / 100 RB

= 167.9 mm / 120 cm
RuhiBASTUG
b) d= dk x R₂ = 167.9 x 0.65 = 109.1 mm

-
(net su)
c) ET = 6 mm / gün
SA=d₁ / ET = 109.1/6=18.18≈ 18 gün BİLGE NAZLI ŞEKERCİ
d) T = ? saat
Axd₁ = 3.6 x Qx TxE₂ (E₁ işleme girmemişti, girecek.)

T=(A x d₂ )/(3.6xQxE₂)=(200x109.1)/(3.6x330x0.70)-26.2 saat
CANBERK BOZKURT
Ayarlar'a gidin.
12:11
1:31:06 1:53:46 20°C Kısmen güneşli 19.04.2023
12
#
-UYG-19.04.2023-R. Baştuğ-20230419_104003-Toplantı Kaydi.mp4
SMTİÇözüm (s. 48):
a) d= [(TK-SN) .Y.D]/100 = [(32-13) x 1.30 x 900] / 100
= 222.3 mm / 90 cm (toprağın kul. su tutma kapasitesi)
b) PWMR = 100x[(W-W)/W₂] = 100x[(1200-1020)/1020-% 17.65 (% olarak nem)

dMR = (Pw-Yt.D)/100=(17.65x1.30x900)/100=206.5 mm /90 cm (mm olarak nem) RB
c) Kul. Suyun %60'ı tüketilince sulama yapılacağına göre; RuiBASTUG
dk. Ry= 222.3 x 0.60 = 133.4 mm su tüketilince sulama yapılacak.

TK'de tutulan su: dTK = (TK. Yt. D) / 100 = (32 x 1.30 x 900) / 100 = 374.4 mm
O halde, 374.4 - 133.4 = 241 mm, yani toprakta 241 mm su kalınca sulama yapılmalı.
Toprakta MR = 206.5 mm olduğuna göre BİLGE NAZLI ŞEKERCİ
206.5 ≤241 mm olup sulama zamanı geçmektedir.
d) Toprağı TK'ne getirmek için, 374.4 - 206.5 = 167.9 mm su uygulanmalıdır.

Sorulmamakla birlikte, son olarak SN'daki suyu da hesaplarsak;
dsn (SN. Yt.D) / 100 = (13 x 1.30 x 900) / 100 = 152.1 mm CANBERK BOZKURT
Veya: Uygulanması gereken su aşağıdaki biçimde de bulunabilir: Windows'u Etkinleştir

d = [(TK-SN). Yt. D] / 100 = [(32 - 17.65) x 1.30 x 900]/100=167.9 mm mek için
Ayarlar'a gidin.
12
12:13
1:33:0901:53:46 i #
Çözüm (S.51):
% 30 mısır, % 70 pamuk, E=% 60, r= 15 mm, f=170,
k= 0.90 (mısır), k=0 70 (pamuk)
Mısır için: u=k. f = 0.90 x 170 = 153 mm, u - r = 153-15 = 138 mm
Pamuk için: u=k. f = 0.70 x 170 =119 mm, u - r = 119-15 = 104 mm

RB
% 30 mısır: 138 x 0.30 = 41.4 mm

Ru BASTUG
% 70 pamuk: 104 x 0.70 = 72.8 mm

Σ=114.2 mm (gerekli net sulama suyu miktarı)
Toplam sulama suyu gereksinimi: d₁=d₁/E=114.2 / 0.60 = 190 mm

Sulama modülü:
q (10 d.)/ (3.6 T) = (10 x 190) / (3.6 x 30 x 24) = 0.73 L/s/ha
Soruya ek: Söz konusu bölgede 50 dekar büyüklüğündeki bir

CANBERK BOZKURT
araziyi sulayabilmek için gerekecek debiyi hesaplayınız.

50 dekar = 5 ha Q=q.A=0.73 L/s/ha x 5 ha = 36Windows d in
Ayarlar'a gidin.
12
12:28
1:48:31 1:53:46 20°C Çok bulutlu i

19.04.2023
Çözüm (s.47):
a) d = [(TK-SN) x y₁ x D] /100 = [(27-13) x 1.35 x 600] / 100 = 113.4 mm / 60cm

dk2= [(TK-SN) x Y₁ x D]/100 = [(22-10) x 1.40 x 300] / 100 = 50.4 mm / 30cm
Edk 163.8 mm / 90 cm
=
b) d= dkx R₂ = 163.8 x 0.60 = 98.3 mm RB
c) d₁=d/E₂
Ea = 98.3/0.65= 151.2 mm
n
RuiBASTUG
1 mm 1 da 1 m³
151.2 mm 100 da 100 x 151.2 15120 m³
d) SA=d₁ / ET = 98.3/9 = 10.9 ~ 11 gün
Soruya ek: Tarla günde 8 saat olmak üzere 10 günde sulanmak istenirse gerekli debi
ne olur?
8 saat/gün x 10 gün = 80 saat

CANBERK BOZKURT
Axd₁= 3.6 x Q xT Q = (A x d₂ )/(3.6 x 80) = 52.5 lt/snWindows'u Etkinleştir

Ayarlar'a gidin.
12
12:12
1:32:3401:53:46 i #
-19.04.2023-R. Baştuğ-20230419_104003-Toplantı Kaydi.mp4
52) Maksimum ortalama bitki su tüketiminin 170 mm / ay, söz
konusu aydaki etkili yağışın ise 50 mm / ay olduğu bir yörede tarla
sulama randımanı % 59.8, su iletim randımanı ise % 85 olarak
verilmektedir. Sulanacak alan 10 ha olduğuna göre, yöre için sulama

modülünü bulunuz. RB
Ru BASTUG
Çözüm:
u=170 mm/ay, r=50 mm/ ay, E=%59.8, Ec=% 85, A = 10 ha
d₁ = u - r=170 - 50=120 mm
d₁=d₁/(E₂.E.) = 120 / (0.598x0.85)=236 mm su gerekli

CANBERK BOZKURT
q=(10d)/(3.6T) (10x236)/ 3.6x31x24)=2360/2678.4-0.88 lt/sn/ ha

Ayarlar'a gidin.
12:31
1:51:3661:53:46 20°C Çok bulutlu i #
19.04.2023
Cozum (S.54):
A= 3000 da, %50 pamuk, % 30 narenciye, % 20 mısır, u = 210 mm (pamuk),
u = 132 mm ( narenciye), u = 15 mm (mısır), E = % 65, r = 4 mm

su gereksinimi yağış (r) gereks. (u-r)
RB
(mm) (mm) (mm)
% 50 pamuk 210 4 206 Ru BASTUG
% 30 narenciye 132 4 128
% 20 mısır 195 4 191
a) (206 x 0.50) + (128 x 0.30) + (191 x 0.20) = 103 + 38.4 + 38.2 = 179.6 mm
b) 179.6/0.65 = 276.3 mm
c) q (10 d.)/(3.6 T)=(10x276.3)/(3.6x31x24)=2763/2678.4-1.03 lt/sn/ha

d) Q=q.A=1.03x300=309 lt/sn
CANBERK BOZKURT
Ayarlar'a gidin.
JL
12:32
1:52:331:53:46 20°C Çok bulutlu i
19.04.2023
48) Bir tarlanın 90 cm profil derinliğinden alınan toprak

örneklerinin analizleri sonucunda toprağın kuru ağırlık esasına
göre rutubet içerikleri tarla kapasitesinde % 32, devamlı solma
noktasında % 13, hacim ağırlığı ise 1.30 gr/cm³ olarak
RB
belirlenmiştir. Aynı tarladan, toprakta mevcut rutubeti belirlemek
için alınan toprak örneğinin yaş ağırlığı 1200 gr, fırın kuru ağırlığı RUN BASTUG
ise 1020 gr. olarak belirlenmiştir. Toprakta kullanılabilir suyun %

60'ı tüketilince sulama yapılacağına göre;
a) Toprağın kullanılabilir su tutma kapasitesini (mm) hesaplayınız. BİLGE NAZLIŞEKERCİ
b) Toprakta mevcut rutubeti derinlik (mm) olarak hesaplayınız.

c) Sulama zamanının gelip gelmediğini belirleyiniz.
d) Toprağın tarla kapasitesine kadar doyurulması için uygulanması
gereken su miktarını (mm) hesaplayınız. CANBERK BOZKURT
Ayarlar'a gidin.
12:19
1:39:45 1:53:46 P 20°C Kısmen güneşli
19.04.2023
i #
SMTİ-UYG-19.04.2023-R. Kaydı.mp4
SMTI-ÇALIŞMA PROBLEMLERİNİN ÇÖZÜMLERİ - PowerPoint (Urün Etkinleştirilemedi)
Giriş Ekle Tasarım Geçişler Animasyonlar Slayt Gösterisi Gözden Geçir Görünüm Bilgi ver... Oturum Aç Paylaş
at
Düzen Bul
A A
00 Sifirla [] Değiştir
Yeni Şekiller Yerleştir Hızlı
KTAS abc AV- Aa A
Bölüm Stiller Seç
Slayt
Slaytlar Yazı Tipi Paragraf Çizim F Düzenleme
21, 12, 14 de
5 Tava
ma
il mondilind
Çizelge 1. Çeşitli Toprakların Fiziksel Özellikleri
RB
(Pw, %)
Toprağın Toprak Hacim Tarla Devamlı Solma
Toprak Bünyesi Su Alma Ağırlığı Kapasitesi TK Noktası

RuN BASTUG
(infiltrasyon) Hizi YE DSN
(cm/h) (gr/cm³) (96) (%)
5 1.65 9 4
Kum (S)
(2.5-25) (1.55-1.80) (6-12) (2-6)
Kumlu-tin (SL) 2.5 1.50 14 6
(1.3-7.6) (1.40-1.60) (10-18) (4-8)
Tin (L) 1.3 1.40 22 10
(0.8-2.0) (1.35-1.50) (1-26) (8-12) BİLGE NAZLI ŞEKERCİ
Killi-tin (CL) 0.8 1.35 27 13
(0.25-1.50) (1.30-1.40) (23-31) (11-15)
Siltli-kil (SIC) 0.25 1.30 31 15
(0.03-0.50) (1.30-1.40) (27-35) (13-17)
Kil (C) 0.05 1.25 35 17
(0.01-0.1) (1.20-1.30) (31-39) (15-19)

Geri
Dönüşü...
70
CANBERK BOZKURT
DO
0/70 ingilizce (ABD) Notlar Açıklamalar D + + %61
DO
Windows memek için
Chrome
Ayarlar'a gidin.
12:32
1:52:41 1:53:46
20°C Çok bulutlu i #
19.04.2023
UYG-19.04.2023-R. Baştuğ-20230419_104003-Toplantı Kaydi.mp4
BİTKİ SU TÜKETİMİ VE SULAMA MODÜLÜ
49) Temmuz ayı ortalama sıcaklığı t = 28°C ve P = 10.05 olan bir

bölgede yetiştirilen pamuk bitkisinin Temmuz ayı su tüketimini
Blaney-Criddle yöntemi ile hesaplayınız. (Pamuk bitkisinin söz RB
konusu yörede aylık su tüketim katsayısı k = 0.80 olarak
Ru BASTUG
verilmektedir).
Çözüm:
t = 28°C. P=10.05, k = 0.80
u=k.f
f = [(45.7 x t + 813) P] / 100 =

f= [ (45.7 x 28 + 813)x 10.05] / 100 = 210.3 CANBERK BOZKURT
u = 0.80 x 210.3 = 168.2 mm Windows'u Etkinleştir

Ayarlar'a gidin.
12
12:26
1:46:05 1:53:46 PE 20°C Kısmen güneşli 19.04.2023

51) % 30'unda mısır ve % 70'inde ise pamuk ekili bir arazide

toplam sulama randımanı % 60'dır. Söz konusu bölgede Haziran
ayında etkili yağış 15 mm, Blaney Criddle su tüketim faktörü (f)
170 olarak belirlenmiştir. Haziran ayında mısır için k = 0.90 ve
RB
pamuk için k = 0.70 olduğu bilindiğine göre Haziran ayındaki
toplam sulama suyu ihtiyacını ve sulama modülünü hesaplayınız RUN BASTUG
(Haziran ayı 30 gündür).
CANBERK BOZKURT
Ayarlar'a gidin.
12:27
1:47:21 01:53:46 20°C Kısmen güneşli i #
19.04.2023
UYG-19.04.2023-R. Baştuğ-20230419_104003-Toplantı Kaydı.mp4
47) Alanı 100 dekar olan bir tarlada mısır yetiştirilecektir. Bu tarlada
toprak profiline ilişkin TK, SN ve Y₁ değerleri aşağıdaki gibi
belirlenmiştir. Topraktaki kullanılabilir su % 40 düzeyine düştüğü
zaman sulama yapılacağına ve tarla sulama randımanı % 65 olduğuna
göre; RB
RuhiBASTUG
Toprak Katmanı (cm) Bünye TK (%) SN(%) Yt (gr/cm³)

0-60 Killi-tin 27 13 1.35
60-90 Tin 22 10 1.40
4
BİLGE NAZLIŞEKERCİ
a) Toprağın kullanılabilir su tutma kapasitesini (mm),

b) Bir sulamada uygulanacak net sulama suyu miktarını (mm),
c) Bir sulamada uygulanacak toplam sulama suyu miktarını (m³),
d) Mısırın günlük su tüketimi 9 mm ise, sulama aralığını (gün)
CANBERK BOZKURT
bulunuz.
Ayarlar'a gidin.
12:11
1:31:1201:53:46 etj 20°C Kısmen güneşli 19.04.2023

12
#
Çözüm (s.53):
A = 150 da, % 60 ş. pancarı, % 40 patates, r = 18 mm, u = 200 mm (ş. pancarı)
u = 180 mm (patates), E = % 60
RB
su gereksinimi yağış (r) gereks.(u-re)
Ru BASTUG
(mm) (mm) (mm)

% 60 şekerpancarı 200 18 182
% 40 patates 180 18 162
a) (182 x 0.60) + (162 x 0.40) = 109.2 + 64.8 = 174 mm / ay
b) 174/0.60 290 mm/ay
c) q= (10 d.)/ (3.6 T) = (10 x 290) / (3.6 x 31 x 24) CANBERK BOZKURT
= 2910/2678.4 = 1.08 lt/ sn / ha Windows'u Etkinleştir

Ayarlar'a gidin.
12:31
1:51:36 1:53:46 20°C Çok bulutlu 40 i #
19.04.2023
Eşitlikte;
E Toplam sulama randımanı, %,

W, = Bitkinin tükettiği sulama suyu miktarı ve
W, = Kaynaktan saptırılan sulama suyu miktarıdır.
Uygulamada, çiftçi W₁ değerini kontrol edemez. Toplam sulama

randımanı genellikle, su iletim ve dağıtım kanallarındaki su iletim kayıpları ile
tarladaki derine sızma kayıpları ve yüzey akışının azaltılması ile yükseltilebilir.
İyi bir sulama şebekesinde, su iletim randımanının % 75, su uygulama

randımanının % 50 - 60, su depolama randımanının % 75, su dağıtım
randımanının % 75, su kullanma randımanının % 70 ve toplam sulama
randımanının % 35'ten az olmaması istenir.
Sulama projeleri yapılırken, proje alanı sulama suyu ihtiyacı hesaplarında

toplam sulama randımanı;
E = E₂Ea (4.31)
eşitliği ile hesaplanmaktadır. Bu eşitlikte;
E = Toplam sulama randımanı, %,

Ec= Su iletim randımanı, % ve
Ea = Su uygulama randımanı, %'dir.
Büyük sulama projelerinde su iletim randımanı, taşıma kanalı, ana kanal,

sekonder ve tersiyer kanallardaki sızma kayıpları yanında, tersiyer kanallar
altında tarla sulama sistemlerine ait kanallardaki sızma kayıplarını da
kapsamalıdır.
Konu ile ilgili bazı örnek problemler aşağıda verilmiştir.

Örnek 1:
Verilenler:
Bir tarla sulama sisteminde;
-Kaynaktan saptırılan su miktarı, W, = 40 L/s

-
-Tarlaya ulaşan su miktarı, W₁= 32 L/s
İstenen :
-Su iletim randımanı
93
Çözüm:
E = 100 W₁=100x 32 %80
W₁ 40
Örnek 2:
Verilenler:
-Tarlaya uygulanan su miktarı, W, 130 mm

-Etkili kök derinliğinin altına sızan su miktarı, D,= 17 mm
-Yüzey akış miktarı, R₁ = 43 mm
İstenen :
-Su uygulama randımanı
Çözüm:
Ea=100=100
W. W₁-(D₁ + R₂)
W₁ W₁
= 100x
130-(43-17)
=%53.8
130
Örnek 3:
Verilenler:
-Bitki kök bölgesinde depolanan su miktarı, W, = 75 mm

-Bitki kök bölgesinde depolanması gereken su miktarı, W, = 90 mm
İstenen :
-Su depolama randımanı
Çözüm:
W. 75
E, 100- =100x %83.3
W 90
Örnek 4:
Verilenler:
Bir tarla sulama sisteminde,

-Su iletim randımanı, E, =% 70
94
-Su uygulama randımanı, E,-% 60
İstenen :
-Toplam sulama randımanı
Çözüm:
E = E.E₁0.70x0.60 = 0.42 = %42

Örnek 5:
Verilenler:
Bir büyük sulama projesinde;

-Su dağıtım ağında iletim randımanı; % 85
-Tarla sulama sisteminde iletim randımanı; % 70
-Su uygulama randımanı; % 60
İstenen :
-Sulama projesine ilişkin toplam sulama randımanı

Çözüm:
E = 0.85x0.70x0.60 = 0.357 = %35.7
4.3. ETKİLİ YAĞIŞ
Bitkilerin büyüme mevsimi boyunca ihtiyaç duydukların suyun bir kısmı

yağışlarla karşılanır. Ancak, bitkiler düşen yağışın tamamından yararlanamazlar.
Çünkü, yağışın bir kısmı yüzey akışa geçebilmekte, bir kısmı da bitki kök
bölgesinin altına sızabilmektedir. Toprakta kök bölgesinde depolanan, bitkilerin
yararlandığı yağış miktarına etkili yağış adı verilmektedir. Etkili yağış miktarının
bilinmesi, bitki su tüketiminin sulama ile karşılanacak kısmının hesaplanması
açısından önemlidir.
Ölçülen yağış miktarı 25 mm'den az ise, bu değer doğrudan etkili yağış

olarak alınabilir. Ölçülen yağış miktarı 25 mm'den fazla olduğunda etkili yağış
değerleri, Çizelge 4.19 dan yararlanarak doğrudan bulunabilir. Çizelgedeki
değerler, etkili yağışı düşen yağışın yüzdesi cinsinden vermektedir. Örneğin;
uygulanacak net sulama suyu miktarı 100 mm, bitki su tüketimi 6 mm/gün ve
düşen yağış 50 mm olduğunda, etkili yağış düşen yağışın % 84'ü kadardır. Başka
bir deyişle, etkili yağış miktarı 50 x 0.84 = 42 mm'dir.
95
bulunur. Bunun yanında, proje aşamasında kanal kapasiteleri, maksimum sulama
modülü değerine göre belirlenir. Eşitlikteki T değeri, aydaki gün sayısı günde
sulama yapılabilecek süre ile çarpılarak bulunur. Büyük sulama projelerinde
günde 24 saat sulama yapılacağı öngörülür.
Örnek:
Verilenler:
Bir sulama projesinde;

-Tarımı öngörülen bitki deseni, büyüme mevsimleri, ekiliş oranları ve
Blaney Criddle yönteminin FAO modifikasyonuna göre hesaplanan bitki
su tüketimi değerleri Çizelge 4.20 de verildiği gibidir.
-Yağış değerleri aşağıda verilmiştir.
Aylar Yağış (mm)

Nisan 64.5
Mayıs 46.8
Haziran 32.1
Temmuz 16.2
Ağustos 9.8
Eylül 15.0
Ekim 37.6
-Her sulamada uygulanacak net sulama suyu miktarı : 75 mm

-Proje alanı toplam sulama randımanı, E = % 51
Bitki
Çizelge 4.20 Örneğe ilişkin bitki deseni ve su tüketimleri
Ekiliş
cinsi
Büyüme mevsimi oranı
Bitki su tüketimi (mm/ay)
(%)
Hububat 1 Kasım 1 Temmuz 35
Nisan Mayıs
93.8 149.6
Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim
170.6
$.pancari 1 Nisan 1 Ekim 25 63.0
106.7 202.0 276.5 253.5 98.7
Ayçiçeği 15 Nisan - 1 Eylül 15
19.3 67.0 156.6 243.7 161.5
Patates 15 Nisan - 15 Eylül 10 19.6⁰ 77.4 151.9 245.8 214.7 28.7
Yonca 15 Nisan - 15 Kasım 5 27.0 102.6 186.3 268.3 284.2 143.4
Sebze 1 Mayıs - 1 Eylül 10
73.3
57.5
151.9 254.0 167.7
* 15 günlük değerler
98
İstenenler:
-Proje alanı aylık ve mevsimlik toplam sulama suyu ihtiyacı

-Aylara göre sulama modülü
Çözüm:
Problemin çözümü Çizelge 4.21'de verilmiştir.

Çizelgede;
-1. kolona aylar ve o aylarda tarımı yapılan bitkiler yazılmıştır.

-2. kolona bitki su tüketimi değerleri yazılmıştır.
-3. kolona bitkilerin ekiliş oranları yazılmıştır.
-4. kolona ortalama bitki su tüketimi değerleri yazılmış ve bu değerler
toplanarak aylara göre proje alanı ortalama su tüketimi değerleri elde edilmiştir.
Örneğin, Nisan ayında hububatın proje alanı ortalama bitki su tüketimi içindeki
payı, ekiliş oranı % 35 olduğundan, 93.8 x 0.35 = 32.8 mm'dir. Nisan ayında
tarımı yapılan tüm bitkiler dikkate alındığında, proje alanı ortalama bitki su
tüketimi;
ET. = 32.8+15.8+9.2+2.0+1.4 = 54.9mm

ort
bulunur.
-5. kolona yağış değerleri yazılmıştır.

-6. kolona etkili yağış değerleri yazılmıştır. Yağış 25'mm den az
olduğunda doğrudan etkili yağış olarak alınmış, 25 mm'den fazla olduğunda ise
Çizelge 4.19'dan yararlanarak etkili yağış hesaplanmıştır. Örneğin, Nisan ayında
ölçülen yağış 64.5 mm, her sulamada uygulanacak net sulama suyu miktarı 75
mm ve bitki su tüketimi 54.9 / 30 = 1.8 mm/gün'dür. Bu değerlere göre, Çizelge
4.19'dan ölçülen yağışın yaklaşık % 64'ünün etkili yağış olduğu bulunur.
Sonuçta, Nisan ayı için etkili yağış;
r = 0.64x64.5 = 41.3mm/ay
biçiminde elde edilir.

-7. kolona aylara göre proje alanı net sulama suyu ihtiyaçları yazılmış ve
toplanarak mevsimlik değer elde edilmiştir. Örneğin, Nisan ayında proje alanı net
sulama suyu ihtiyacı aşağıdaki gibi hesaplanır.
dn = ET - r = 54.9-41.3 = 13.6mm/ay
ort
-8. kolona aylara göre proje alanı toplam sulama suyu ihtiyaçları yazılmış
ve toplanarak mevsimlik değer bulunmuştur. Yine Nisan ayı için bu değer;
99
Örnek:
Verilenler:
-Kullanılabilir su tutma kapasitesi, dk = 160 mm/m

-
-Etkili bitki kök derinliği, D = 60 cm

-Bitki su tüketimi, ET = 5.9 mm/gün
-Kullanılabilir su tutma kapasitesinin % 50 si tüketildiğinde sulamaya
başlanacaktır, R, = 0.50
-Su uygulama randımanı, Ea = % 65,
-Su iletim randımanı, Ec = % 85
İstenenler:
-Her sulamada uygulanacak net sulama suyu miktarı

-Sulama aralığı
-Tarla başında ihtiyaç duyulan sulama suyu miktarı
-Su kaynağında ihtiyaç duyulan sulama suyu miktarı
Çözüm:
1) Her sulamada uygulanacak net sulama suyu miktarı;
dn = dk DR₂ = 160x 0.60x0.50 = 48.0mm
2) Sulama aralığı;
d₂ 48.0
SA = -
= 8gün
ET 5.9
3) Tarla başında ihtiyaç duyulan sulama suyu miktarı (Tarlaya her

sulamada uygulanacak toplam sulama suyu miktarı);
dn 48.0
d₁ = = = 73.8mm
=
Ea 0.65
4) Su kaynağında ihtiyaç duyulan sulama suyu miktarı;
dn 48.0
d₁ = = = 86.9mm
EE 0.65x0.85
4.4.3. Sistem Kapasitesi

Belirli bir sulama sisteminin kapasitesi;
105
Ad,
2
3.67
eşitliği ile hesaplanabilir. Bu eşitlik aynı zamanda (4.37) ve (4.38)

eşitliklerle mm cinsinden bulunacak toplam sulama suyu ihtiyacının L/s cinsi
ifade edilmesinde ya da su kaynağında mevcut sulama suyu miktarı ile belirl
tarla parselinin ne kadar sürede sulanacağının belirlenmesinde kullanılabilir.
Eşitlikte;
Q = Sistem kapasitesi, L/s,

A = Sulanacak alan, da,
de Toplam sulama suyu ihtiyacı, mm ve
T = Sulama süresi, h'tır.
Örnek:
Verilenler:
-Tarla parselinin büyüklüğü, A = 20 da

-Uygulanacak toplam sulama suyu miktarı, d₁ = 90 mm
-Tarlanın 10 saatte sulanması istenmektedir, T = 10 h

İstenen:
-Tarla başı kanalında ihtiyaç duyulan debi miktarı

Çözüm:
Ad, 20x90
2 =
= 50L/S
3.6T 3.6x10
Örnek:
Verilenler:
-Su kaynağında mevcut debi, Q = 60 L/s

-Tarla parselinin büyüklüğü, A= 50 da
-Her sulamada uygulanacak net sulama suyu miktarı, dn = 80 mm
-Su uygulama randımanı, Ea = % 70
-Su iletim randımanı, E. =% 100
İstenen :
-Tarlanın sulanma süresi
106
Ad,
Q= (4.40)
3.67
eşitliği ile hesaplanabilir. Bu eşitlik aynı zamanda (4.37) ve (4.38) nolu

eşitliklerle mm cinsinden bulunacak toplam sulama suyu ihtiyacının L/s cinsinden
ifade edilmesinde ya da su kaynağında mevcut sulama suyu miktarı ile belirli bir
tarla parselinin ne kadar sürede sulanacağının belirlenmesinde kullanılabilir.
Eşitlikte;
Q = Sistem kapasitesi, L/s,

A = Sulanacak alan, da,
de Toplam sulama suyu ihtiyacı, mm ve
T = Sulama süresi, h'tır.
Örnek:
Verilenler:
-Tarla parselinin büyüklüğü, A = 20 da

-Uygulanacak toplam sulama suyu miktarı, d, = 90 mm
-Tarlanın 10 saatte sulanması istenmektedir, T = 10 h
İstenen :
-Tarla başı kanalında ihtiyaç duyulan debi miktarı
Çözüm:
Ad₁ 20x90
2 = 50L/s
3.67 3.6x10
Örnek:
Verilenler:
-Su kaynağında mevcut debi, Q = 60 L/s

-Tarla parselinin büyüklüğü, A= 50 da
-Her sulamada uygulanacak net sulama suyu miktarı, d₁ = 80 mm
-Su uygulama randımanı, E = % 70
-Su iletim randımanı, E = % 100
İstenen:
-Tarlanın sulanma süresi
106
nedeniyle nötron yöntemi sulama zamanının planlanmasında kullanılmaya
başlanmıştır ve gelecekte çok yaygın olarak kullanılması beklenmektedir.
Bitki su tüketiminden yararlanarak sulama zamanının planlanması:
Bu yöntemin esası, su dengesi modeline göre bir su bilançosu hazırlayarak, kök
bölgesinde günlük toprak nemi değişimlerini hesaplamaktır. Bu amaçla, önceden
etkili bitki kök derinliğinde tarla kapasitesi ve sulamaya başlanacak nem
düzeyinin derinlik cinsinden ifade edilmesi ve günlük bitki su tüketimi
değerlerinin hesaplanması gerekmektedir. Yöntem bir örnek verilerek aşağıda
açıklanmıştır.
Örnek:
-Ankarada, domatesin sulama zamanının planlanması istenmektedir.

-Dikim tarihi 1 Mayıs ve son hasat tarihi 25 Eylüldür.
-Etkili bitki kök derinliği 90 cm'dir.
-Su uygulama randımanı % 70'tir.
-Sulama amacıyla yapılan toprak analizlerinden elde edilen sonuçlar
Çizelge 4.22 de verilmiştir. Sulamaya, kullanılabilir su tutma kapasitesinin % 50'
si tüketildiğinde başlanacaktır. Çizelgedeki sulamaya başlanacak toprak nemi
değerleri buna göre hesaplanmıştır. Başka bir deyişle, 90 cm derinliğindeki kök
bölgesinde tarla kapasitesi 368.7 mm ve sulamaya başlanacak nem düzeyi 299.7
mm'dir. Özetle, toprak nemi 299.7 mm civarına düştüğünde sulamaya başlanacak
ve mevcut nem miktarını 368.7 mm'ye çıkaracak kadar net sulama suyu
uygulanacaktır.
-Penman - Monteith yönteminin FAO modifikasyonuna göre 10 günlük
periyotlar için hesaplanan ortalama bitki su tüketimi değerleri Çizelge 4.23'te
verilmiştir.
Çizelge 4.22 Örneğe ilişkin toprak analiz sonuçları

Kullanılabilir Sulamaya
Toprak Toprağın Tarla Solma
katmanı noktası su tutma başlanacak
hacim kapasitesi
(cm) ağırlığı kapasitesi nem düzeyi
% mm % mm
(g/cm³) % mm % mm
10.7 43.0 24.1 96.9
0-30 1.34 29.4 118.2 18.7 75.2
11.7 48.4 24.4 101.0
30-60 1.38 30.2 125.0 18.5 76.6
12.1 47.9 25.7 101.8
60-90 1.32 31.7 125.5 19.6 77.6
299.7
229.4 139.3
0-90 368.7
109
Çizelge 4.23 Örneğe ilişkin bitki su tüketimi değerleri
Periyot Kıyas bitki su Bitki Bitki su tüketimi
tüketimi (mm/gün) katsayısı (mm/gün)
1-10 Mayıs 4.6 0.35 1.6
11 - 20 Mayıs 4.8 0.35 1.7

21-31 Mayıs 5.1 0.35 1.8
1-10 Haziran 5.3 0.45 2.4
11-20 Haziran 5.6 0.65 3.6
21-30 Haziran 6.0 0.85 5.1
1.05 6.4
1-10 Temmuz 6.1
6.2 1.10 6.8

11-20 Temmuz
21-31 Temmuz 6.6 1.15 7.6
1.15 7.5
1-10 Ağustos 6.5
11-20 Ağustos 6.0 1.15 6.9
21-31 Ağustos 6.0 1.10 6.6
1 - 10 Eylül 5.7 1.00 5.7
11 - 20 Eylül 4.2
5.2 0.80
21-25 Eylül 5.1 0.65 3.3
-Dikim yapıldıktan sonra etkili kök derinliğindeki mevcut toprak nemi %

28.2 (342.6 mm) olarak ölçülmüştür.
-Büyüme mevsimi boyunca düşen yağış ve buna karşılık gelen etkili
yağış değerleri su bilançosunda gösterilmiştir.
Bu verilere göre sulama zamanları ve uygulanan sulama suyu miktarları

Çizelge 4.24'teki su bilançosunda görülmektedir.
Çizelgenin doldurulmasında aşağıdaki konulara dikkat edilmelidir;
1) Herhangibir gün için kök bölgesindeki mevcut nem miktarı, bir önceki
günde mevcut nem miktarından bitki su tüketimi çıkarılarak elde edilir. Örneğin,
1 Mayısta kök bölgesinde mevcut nem 342.6 mm ve bitki su tüketimi 1.6 mm'dir.
Bu durumda 2 Mayısta kök bölgesindeki mevcut nem 342.6 - 1.6 341.0 mm
olur. Aynı biçimde, 22 Temmuzda kök bölgesinde mevcut nem 340.7 mm, bitki
su tüketimi 7.6 mm ve dolayısıyla 23 Temmuzda kök bölgesinde mevcut nem
340.7 7.6333.1 mm'dir.
2) Ekim ya da dikim gününden hemen sonra kök bölgesindeki mevcut

nemi tarla kapasitesine çıkaracak biçimde sulama suyu uygulamak iyi bir kök
gelişmesi açısından genellikle istenmektedir. Bu nedenle örnekte, 1 Mayısta
110
Çizelge 4.24 Örneğe ilişkin su bilançosu (devam)
Kök bölgesinde Bitki su Yağış Etkili Net sulama
Toplams
Günler mevcut nem tüketimi (mm) yağış suyu miktarı suyu mikta
(mm) (mm/gün) (mm) (mm)
EYLÜL 1 335.7 5.7
2 330.0-348.1 5.7 18.1 18.1

3 342.4-357.1 5.7 14.7 14.7
4 351.4 5.7
5 346.7 5.7
342.0 5.7
7 336.3 5.7
8 330.6 5.7
9 324.9 5.7
10 319.2 5.7
11 313.5 4.2
12 309.3 4.2
13 305.1 4.2
67.8 96.9
14 300.9-368.7 4.2
15 364.5 4.2
16 360.3 4.2
17 356.1 4.2
18 351.9 4.2
19 347.7-356.2 4.2 8.5 8.5
20 352.0 4.2
21 347.8 3.3
22 344.5 3.3
23 341.2 3.3
24 337.9 3.3
25 334.6 3.3
dikim işlemi tamamlanmış ve 2 Mayısta kök bölgesinde mevcut 341.0 mm nemi

tarla kapasitesi olan 368.7 mm ye çıkarmak için 368.7 - 341.0 = 27.7 mm net
sulama suyu uygulanmıştır. Uygulanan toplam sulama suyu miktarı, net sulama
suyu miktarı sulama randımanına bölünerek 27.7 / 0.70 = 39.6 mm biçiminde
elde edilmiştir.
3) Diğer sulamalar, kök bölgesinde mevcut nem sulamaya başlanacak

nem düzeyi olan 299.7 mm civarına düştüğünde, bu nem miktarını tarla kapasitesi
olan 368.7 mm değerine çıkaracak biçimde yapılır. Örneğin, 19 Haziran'da kök
bölgesinde mevcut nem 299.7 mm'ye düşmüştür. Bu nedenle, aynı gün 368.7 -
299.7 = 69.0 mm net ve dolayısıyla 69.0 / 0.70 = 98.6 mm toplam sulama suyu
uygulanmıştır.
114
4) Yağış olan günlerde yağış miktarı ölçülerek kaydedilir. Ölçülen yağış
25 mm'den fazla ise Çizelge 4.19'dan yararlanarak, etkili yağış değeri bulunur.
Bu değer, kök bölgesinde mevcut nem miktarına eklenir. Örnekte, ölçülen tüm
yağışlar 25 mm'den az olduğundan doğrudan etkili yağış olarak alınmıştır.
Örneğin, 13 Mayısta 3.1 mm yağış olmuştur. Bu değer etkili yağışa eşdeğerdir.
Dolayısıyla, kök bölgesinde mevcut nem 354.1 mm'den 354.1+ 3.1 = 357.2
mm'ye yükselmiştir. Ancak, kök bölgesinde mevcut nem miktarı ile etkili yağış
miktarının toplamı tarla kapasitesinden fazla ise, tarla kapasitesinin üzerindeki
nem miktarı kök bölgesinin altına sızar ve bitki bu nemden yararlanamaz.
Dolayısıyla, değinilen tarla kapasitesinin üzerindeki fazla nem dikkate alınmaz.
Örneğin, 4 Mayısta 14.8 mm etkili yağış söz konusudur. 365.5+ 14.8 = 380.3 mm
> 368.7 mm olduğundan kök bölgesinde mevcut nem 368.7 mm alınmıştır.
Aradaki 380.3 - 368.7 = 11.6 mm kök bölgesinin altına sızar.
Bitki su tüketiminden yararlanarak sulama zamanının planlanmasında,

bitki su tüketimi hesaplarında uzun yılların ortalaması olan iklim değerlerinin
kullanılması yerine, tarım yapılan yıldaki iklim değerlerinin kullanılması daha
doğrudur. Bu amaçla, en yakın meteoroloji istasyonundan en çok 10 günlük
periyotlar için sürekli olarak iklim değerlerinin alınması gerekebilir. Bitki su
tüketimi tahminlerinde A sınıfı buharlaşma kaplarının kullanılması durumunda bu
sakınca kendiliğinden ortadan kalkar. Daha önce verilen (4.2) ve (4.14) nolu
eşitlikler A sınıfı buharlaşma kapları için birlikte yazılırsa;
(4.41)
ET = k¿ET = kkpEp = kEp
eşitliği elde edilir. Bu eşitlikte;
ET = Bitki su tüketimi, mm/gün,

ET = Kıyas bitki su tüketimi, mm/gün,
-
Ep = A sınıfı kaptan olan buharlaşma, mm/gün,

ke = Bitki katsayısı,
kp = Buharlaşma kabı katsayısı ve
Bitki ve buharlaşma kabı katsayılarını kapsayan bitki su tüketim
katsayısıdır.
A sınıfı buharlaşma kapları sulama zamanının planlanmasında kullanıldığında,

bitki büyüme mevsiminin farklı periyotları için, bitki katsayıları ve buharlaşma
kabı katsayıları daha önce açıklandığı biçimde bulunur. Bu iki değer çarpılarak k
bitki su tüketim katsayıları elde edilir. Göz önüne alınan periyotta A sınıfı kaptan
ölçülen buharlaşma miktarı, söz konusu k su tüketim katsayısı ile çarpılarak bitki
su tüketimi değeri elde edilir. Örneğin, 1 - 10 Haziran arasındaki periyot için ke =
0.90, kp = 0.70 ve Ep = 68.6 mm elde edilmişse, bitki su tüketim katsayısı;

115
k=0.90 x 0.70 = 0.63
ve bitki su tüketimi;
ET=0.63 x 68.6= 43.2 mm/10 gün = 4.3 mm/gün

bulunur.
4.5. ÇALIŞMA PROBLEMLERİ

1) Eskişehir ili için Ağustos ayı ortalama iklim değerleri aşağıda
verildiğine göre, bu aya ilişkin kıyas bitki su tüketimini Blaney - Criddle ve
Penman - Monteith yöntemi FAO modifikasyonuna göre bulunuz.

-Enlem derecesi : 39° 46'
-Ortalama sıcaklık: 21.4 °C
-10 m yükseklikte ölçülen ortalama rüzgar hızı: 2.9 m/s
-Ortalama bağıl nem : % 54
-Minimum bağıl nem : % 25
-Güneşlenme süresi : 11 h 31 dak
-Atmosfer basıncı: 921.7 mb
2) Nevşehir ilinde biber tarımı yapılan bir tarla parselinde A sınıfı

buharlaşma kabı rüzgar tarafındaki uzunluğu 10 m olan çıplak arazi içerisine
kurulmuştur. Aşağıdaki verilerden yararlanarak;
a) Büyüme mevsimi boyunca referens bitki su tüketimlerini bulunuz.

b) Bitki katsayısı eğrisini çiziniz.
c) Büyüme mevsimi boyunca bitki su tüketimlerini bulunuz.
-Dikim ve son hasat tarihleri : 1 Nisan - 25 Ağustos

-Başlangıç devresindeki ortalama yağış aralığı : 8 gün
-Farklı periyotlardaki rüzgar hızı, bağıl nem ve A sınıfı kaptan ölçülen
buharlaşma miktarları;
Periyot 10 m yükseklikte ölçülmüş Bağıl nem (%) A sınıfı kaptan

rüzgar hızı (m/s) Ort. Min. ölçülen buharlaşma (mm)
1-10 Nisan 2.8 66 32 4.9
11-20 Nisan 3.4
68 31 5.4
21-30 Nisan 3.0
67 33 5.7
1-10 Mayıs 2.6
68 35 6.2
11-20 Mayıs 2.9
68 34 6.5
21-31 Mayıs 2.7
68 34
7.1
116
1-10 Haziran 3.1 60 38 7.7
11-20 Haziran 3.1 62 40 8.5
21-30 Haziran 2.7 62 40 9.2
1-10 Temmuz 3.0 9.8

58 37
11-20 Temmuz 2.8 10.4
58 37
21-31 Temmuz 3.2 58 37 10.6
1-10 Ağustos 3.3 56 36 10.5
10-20 Ağustos 3.3 56 36 10.1

21-31 Ağustos 2.9 58 38 9.4
3) Aşağıda verilen bilgilere göre, Urfa'da bulunan bir sulama projesi için
Blaney - Criddle yönteminin USDA-SCS modifikasyonunu kullanarak aylara göre
sulama modüllerini bulunuz.
-Proje alanı enlem derecesi: 37°03'

-Proje alanındaki bitki deseni ve büyüme mevsimleri
Bitki cinsi Ekiliş oranı (%) Büyüme mevsimi
Hububat 25 1 Kasım - 1 Haziran
Pamuk 40
1 Nisan - 15 Eylül
Ayçiçeği 15 15 Mart - 15 Ağustos
Mısır 5
15 Mart - 15 Eylül
Sebze 15
1 Nisan - 1 Eylül
-Aylık ortalama sıcaklık ve yağış değerleri
Aylar Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül
Ort. sıcaklık (°C) 10.1 15.8 21.8 27.8 31.7 31.4 26.6
Ort. yağış (mm) 62.8 49.9 25.6 2.7 0.6 0.4 1.3
4) Aşağıdaki verilere göre;
a) Her sulamada uygulanacak net sulama suyu miktarını,

b) Sulama aralığını,
c) Tarla başında ihtiyaç duyulan sulama suyu miktarını,
d) Su kaynağında ihtiyaç duyulan sulama suyu miktarını,
e) Tarla parselinin günde 12 saat sulama yapmak üzere 2 günde
sulanması istendiğine göre su kaynağında ihtiyaç duyulan debi
miktarını ve
f) Su kaynağından 80 L/s su alınması koşulunda tarla parselinin sulanma
süresini bulunuz.
-Tarla kapasitesi : % 28.4
-Solma noktası : % 19.2
117
-Toprağın hacim ağırlığı: 1.38 g/cm³
-Etkili kök derinliği : 90 cm
-Bitki su tüketimi : 7.4 mm/gün
-Kullanılabilir su tutma kapasitesinin % 40'ı tüketildiğinde sulamaya
başlanacaktır.
-Su uygulama randımanı : % 60
-Su iletim randımanı : % 85
-Tarla parseli büyüklüğü : 25 da
5) Aşağıdaki verilere göre Nevşehir ilinde tarımı yapılan patatesin sulam

zamanını planlayınız (Bitki su tüketimi için 2. problem sonuçları kullanılacaktır
-Toprağın bazı fiziksel özellikleri;
Toprak katmanı Hacim ağırlığı Tarla kapasitesi Solma noktası
(cm) (g/cm³) (%) (%)
0-30 1.38 24.6 15.2
30-60 1.41 23.8 15.4
60-90 1.40 23.9 15.7
-Etkili kök derinliği : 60 cm

-Kullanılabilir su tutma kapasitesinin % 50 si tüketildiğinde sulamaya
başlanacaktır.
-Dikim tarihinde etkili bitki kök derinliğinde ölçülen nem miktarı: % 21

-Yağışlı günler ve mm cinsinden ölçülen yağış miktarları;
7 Nisan : 18.2 26 Nisan: 5.0
8 Nisan : 16.4 12 Mayıs: 19.2
12 Nisan 23.6 28 Mayıs: 3.4
6) Aşağıdaki verilere göre;
a) Sulamaya kaç gün sonra başlanacağını ve

b) Tarla parseline ne kadar sulama suyu uygulanacağını bulunuz.
-Tarla kapasitesi : % 24.9
-Solma noktası : % 16.2
-Toprağın hacim ağırlığı: 1.4 g/cm³
-Etkili bitki kök derinliği : 90 cm
-Kullanılabilir
başlanacaktır. su tutma kapasitesinin % 50'si tüketildiğinde sulamaya
-Mevcut nem: % 22.5
-Su uygulama randımanı : % 80
118
Örnekler:
1) Taban genişliği b= 0.40 m, su yüksekliği h = 0.60 m, şev eğimi 1/m =

1/1.25 ve taban eğimi S=% 0.06 olan toprak kanalda iletilen suyun hızını ve
debisini bulunuz.
Çözüm:
- Akan suyun kesit alanı;
A = (b +mh)h = (0.40 +1.25x0.60)x0.60 = 0.69m²

- Islak çevre;
P=b+2h√1+m²
= 0.40 + 2x0.60x√1+(1.25)² = 2.32m

- Hidrolik yarıçap;
A 0.69
R =
=
= 0.297m
P 2.32
- Ortalama akış hızı;
V = 1-R2/351/2
== R²/3
n
1
=
x(0.297) 2/3x(0.0006)1/2 = 0.44m/s
0.025
- Debi;
Q=AV = 0.69x0.44 = 0.3m³/s = 300L/s
2) Trapez kesitli beton kanalın minimum kesitte ve kanal taban eğiminin

% 0.1 olması koşulunda ileteceği debiyi bulunuz.
Çözüm:
Minimum kesit söz konusu olduğundan kanal taban genişliği b = 0.25 m

ve kanal yüksekliği d = 0.30 m'dir. Beton kanallarda en az hava payı F = 0.075 m
alındığından kanaldaki su yüksekliği en fazla h 0.225 m olacaktır. Bunun
yanında beton kanallarda şev eğimi 1/m = 1/1 ve Manning pürüzlülük katsayısı n
= 0.016'dır.
- Akan suyun kesit alanı;
A = (b + mh)h = (0.25 +1x0.225)x0.225= 0.107m²

149
Islak çevre:
P=b+2h√1+m² = 0.25+2x0.225x√1+1² = 0.886m
Hidrolik yarıçap;
A 0.107
R= 0.121m
P 0.886
- Debi;
Q = A ² R²/351/2
n
1
= 0.107x- x(0.121)2/3 x(0.001)1/2 = 0.052m³/s = 52L/s
0.016
Tarla içi su dağıtım sistemlerinde açık kanallar boyutlandırılırken önce

minimum kesitte iletilecek debi hesaplanmalıdır. Eğer kanal kapasitesi bu debi
değerinden küçükse kanal boyutları b 0.25 m ve d 0.30 m alınır. Aksi
=
durumda kesit optimum olacak biçimde boyutlandırma yapılır. Bu örnek için Q =

52 L/s'ye kadar olan tüm kanal kapasitelerinde b = 0.25 m ve d = 0.30 m
olacaktır.
3) Kapasitesi Q = 200 L/s, şev eğimi 1/m =

1/1.5 ve taban eğimi S =%
0.2 olan toprak kanalı boyutlandırınız.
Çözüm:
- Kanaldaki su yüksekliği;
b = 2h(√√₁+m² −m) = 2h(√1+(1.5)² -1.5) = 0.606h
A = (b + mh)h = (0.606h +1.5h)h = 2.106h²

1
Q = AV = A² R²/351/2
n
h
R
2
0.025 (2)2/3x(0.002)1/2
1
0.200= 2.106h²x.
150
0.200
-0.084
2.373
h = (0.084) 3/8 0.40m

- Kanal taban genişliği;
b=0.606h=0.606x0.40 = 0.24m
Kanal taban genişliği,minimum değer olan b-0.25 m alınır.
- Hava payı;
F20.10 m
F20.20h20.20x0.40≥0.08 m
Burada hava payı, F = 0.10 m alınır.
- Kanal yüksekliği;
d=h+F=0.40+0.10=0.50 m
- Ortalama akış hızı;
A = 2.106h² = 2.106x(0.40)² = 0.337m²
V =
20.200
= 0.59m/s
A 0.337
Ortalama akış hızı, V 0.30 m/s olduğundan uygundur.

- Froud sayısı;
V 0.59
F, = 0.3
√gh √9.81x0.40
Froud sayısı, F<1 olduğundan oyulma açısından uygundur.

5.5.3. Kontrol Yapıları
Yüzey sulama yöntemlerinde işçilik masrafları yüksek olduğundan,
sulamayı kolaylaştırmak ve işçilik masraflarını belirli oranda azaltmak için
kanallar üzerinde, su ayrım yapıları, düşüm tesisleri, şişirme savakları, prizler gibi
kontrol yapılarına ihtiyaç vardır. Açık kanallar üzerinde inşa edilen kontrol
yapılarından bazıları Şekil 5.13'te görülmektedir.
151
Örnek:
Şekil 5.24'te verilen 400 x 300 m boyutlarındaki (120 da) tarım

işletmesinde karık sulama yöntemi uygulanacaktır. Yapılan planlama sonucunda
karık uzunluğu 200 m, karık aralığı 1.00 m, karık debisi 0.8 L/s, bir setteki karık
sayısı 50 adet olarak saptanmıştır. Dolayısıyla karık seti genişliği 50 m ve karık
seti debisi 40 L/s'dir. Aynı anda bir karık setine su verilerek sıralı bir sulama
işletmesi yapılacağından tüm boru hattı bölümlerinde iletilecek debi 40 L/s'dir.
Su dağıtım ağında, 1-6 hattı ile 7-12 hatti lateral boru hatlarını, 6-15 hattı
ise ana boru hattını oluşturmaktadır. Her karık seti başlangıcına, başka bir deyişle
Şekil 5.24 üzerindeki 1, 2, 12 nolu noktalara Şekil 5.22 b'de görülen tipte
... 3
metal başlıklı dağıtma bacası, 13 nolu noktaya saptırma bacası, 14 nolu noktaya
hava bacası ve 15 nolu noktaya pompa bacası yerleştirilecektir. Gerekli olursa 13
nolu saptırma bacası aynı zamanda basınç düşürme bacası görevi yapacaktır.
Ana ve lateral boru hatları 2.5 atm işletme basınçlı asbestli çimento
borulardan (AÇB) ve bacalar düşey doğrultuda yerleştirilen beton borulardan
oluşturulacaktır.
Su kaynağı keson kuyudur. Kuyu dinamik yüksekliği 6 m'dir ve 40 L/s su

emniyetle alınabilecektir.
Bu verilere göre, ana ve lateral boru hatlarının çapları, baca boyutları ve

pompa birimi özellikleri istenmektedir.
Çözüm:
1) Boru hatlarının çapları;
Öncelikle, pompa birimine en uzak konumda olan 1 nolu dağıtma

bacasını 15 nolu pompa bacasına bağlayan ve kritik hat özelliği taşıyan 1-15 boru
hattı çapı saptanır.
a) 1-15 boru hattında izin verilen yük kayıpları :
1-15 boru hattında izin verilen yük kayıpları;
hf 1-15=ΔΗ1.15 -Σh, 1-15±1hg 1-15 (5.24)
eşitliğine göre hesaplanabilir. Eşitlikte;

hf1-15
= 1-15 hattında izin verilen yük kayıpları, m,
AH1-15 - 1 ve 15 nolu bacalarda istenen basınç yükleri farkı, m,
1-15 hattında toplam yersel kayıplar, m ve
ΣΗ, 1-15
T
1 ve 15 nolu noktalar arasındaki yükseklik farkı, m'dir

Ahg1-15 =
(bayır aşağı eğimde + alınır).
165
1 nolu dağıtma bacasında istenen basınç yükü en az 2.00 m ve 15 nolu
pompa bacasında istenen basınç yükü en çok 6.00 m olduğuna göre,
AH1-15 H15-H₁-6.00-2.00-4.00 m
bulunur.
Boru çapı ve dolayısıyla ortalama akış hızı bilinmediğinden yersel

kayıplar bu aşamada tahmin edilir. Örnek için 1-15 hattındaki yersel kayıplar,
Σhy 1-15-1.00 m
biçiminde tahmin edilmiştir.
Tesviye eğrilerinden yararlanarak 1 ve 15 nolu noktalardaki yükseklik

farkı;
Ahg 1-15-106.00-99.50-6.50 m
ve sonuçta, 1-15 hattında izin verilen yük kayıpları;

hf 1-15-4.00-1.00+6.50-9.50 m
bulunur.
b) 1-15 boru hattı çapı :

Boru hattında iletilecek suyun debisi 40 L/s dir ve bu debide ortalama
akış hızı 2 m/s yi geçmeyen en küçük boru iç çapı 175 mm'dir. 1-15 hattı 175 mm
iç çaplı borulardan oluşturulursa, bu hattaki yük kayıpları, Q=40 L/s, D=175 mm,
L=650 m ve C=130 için Şekil 5.23'ten yararlanarak;
2.7
h₂ =
-x0.615x650 = 10.79m
100
bulunur. Bu değer, izin verilen yük kayıpları olan 9.50 m den büyük olduğu için
175 mm boru iç çapı uygun değildir. Bu durumda aynı işlem bir büyük iç çap olan
200 mm için yapılır ve yük kayıpları;
1.6
-x0.615x650 = 6.40m
hj =
100
bulunur ki izin verilen 9.50 m yük kayıplarından küçük olduğu için uygundur.
Sonuçta, 1-15 hattı 200 mm (8") iç çaplı borulardan oluşturulacaktır.

c) 1-15 boru hattı boyunca basınç yükü dağılımı :
Göz önüne alınan 1-15 hattı boyunca her bacada işletme basınç yükleri
hesaplanır. Bu amaçla;
H₁ H-1+Ahf+Ahg (5.25)
167
eşitliğinden yararlanılır. Eşitlikte;
H₁ == n. bacadaki basınç yükü, m,

H-1 Bir öncedeki bacadaki basınç yükü, m,
Ah Ardışık bacalar arasındaki boru bölümlerinde oluşan yük
-
kayıpları, m,
hy = Bacalarda oluşan yersel yük kayıpları, m ve
Ah = Ardışık bacalar arasındaki yükseklik farkı, m'dir.
Boru hattı iç çapı 200 mm ve debi 40 L/s olduğundan 1-15 nolu bom
hattında oluşan yük kayıpları Şekil 5.23'ten yararlanarak;
1.6
hj -x0.615 = 0.98m/100m
100
ve ortalama akış hızı;
Q 40 4x0.40
= =
= 1.27m/s
A TD2 3.14x(0.200)²
bulunur.
1-6 nolu dağıtma bacalarının her birindeki yersel yük kayıpları (yonca
vanası, K = 2.0);
2
V² (1.27)²
h₂ = K₁ = 2.0x. = 0.16m
2g 2x9.81
ve 13 nolu saptırma bacası ile 15 nolu pompa bacasında yersel yük kayıpları
(keskin kenarlı giriş, K = 0.50);
V² (1.27)²
h₂ = K 1
0.50x = 0.04m
=
28 2x9.81
bulunur.
Hesaplanan bu yük kayıpları ile baca kotlarından yararlanarak (5.25) nolu

eşitlikle her bacadaki basınç yükleri hesaplanmış ve sonuçlar Çizelge 5.7'de
verilmiştir. Tüm boru bölümlerinde eğim bayır aşağı olduğundan, Çizelgede Ah
nin işareti (-) alınmıştır.
d) 7-13 boru hattında izin verilen yük kayıpları:

Çizelge 5.7'den izleneceği gibi, 13 nolu saptırma bacasında işletme
basınç yükü 5.12 m ve 7 nolu dağıtma bacasında istenen en az basınç yükü 2
m'dir. (5.24) nolu eşitlik uyarınca, 7-13 boru hattında izin verilen yük kayıpları;
168
Çizelge 5.7 Urnek için 1-15 boru hattında basınç yükü dağılımı
Kot
Işletme
Yersel Boru bölüm Baca
farkı, basınç
yük lerindeki yük kotu
Baca
kayıpları, kayıpları, (m) Ah, (m) yükü,
no
hy (m) he (m) H (m)

99.50 2.00
0.16
1
0.49 -0.25
0.16 99.75 2.40
2
0.49 -0.25
0.16 100.00 2.80
0.49 -0.10
0.16 100.10 3.35
0.49 -0.10
5 0.16 100.20 3.90
0.49 - 0.10
6 0.16 100.30 4.45
1.96 - 1.45
13 0.04 101.75 5.12
0.98 - 1.75
14 103.50 4.39
0.98 - 2.50
15 0.04 106.00 2.87
AH7-13 =5.12-2.00-3.12 m
Ehy 7-13-1.00 m (tahmin)
Ahg 7-13 101.75-100.75=1.00 m
hf7-13 3.12-1.00+1.00=3.12 m
bulunur.
e) 7-13 boru hattı çapı :
Boru iç çapı 175 mm seçilirse, 7-13 boru hattında oluşan yük kayıpları;
2.7
hj =
- x0.615x250 = 4.15m
100
bulunur ve bu değer izin verilen yük kayıplarından büyük olduğundan 175 mm

boru iç çapı uygun olmaz.
169
Q=CA√2gh
0.0011.00x0.00049x√2x9.81xh
h = 0.21m = 21cm
sifon 21 cm su yükü oluşturacak biçimde yerleştirilmelidir.

Düşük basınçlı boru hatlarında debi ölçmeleri, boru hattı üzerine
yerleştirilen su sayaçları ve debi ölçerlerle yapılmaktadır.
5.7 ÇALIŞMA PROBLEMLERİ
1) Şekil 5.29'da verilen tarla parselinin tesviye projesini en küçük kareler

yöntemine göre yapınız.
2) Şekil 5.30'da verilen tarla parselinin tesviye projesini en küçük kareler

yöntemine göre yapınız.
15m 30 m
117
1 34 1 43 0.90
1 38
1 35
120
153 1 36 0.90
1 76 1 62 145 0.90
1 54
1 59 1 54
1 65 2 05 0.90
1 92 1 55 150
1 70 0.90
1.197 190 1 74 183 108
C
53 2 27
10 m 272
1.06
20m
215 2 28 246 2 56 2 60! 2 75
0.96
2 06 2 17 2 35 2 40 2 61 2 65
278 0.80
1 82 192 2/18 2 25 2 36 241 2 68
1 69 1 74 201 2 10 2 27 2 33 2 51
1 40 1 51 1 86 1 90 2 02 2 16 2 34
1 18 1 20 1 34 1 52 173 1 90 2 08
1 20 1 25 1 35 1 40 1 54 1 62 1 72
0 821 092 0 96 1 17 1 21 1 25 1132

1
I
1
1.17 1.17 1.17 1.17 1.17 1.17 1.17
Şekil 5.30 Çalışma problemi 2'ye ait tarla parseli
3) Taban genişliği 0.40 m, su yüksekliği 0.70 m, şev eğimi 1/1.25 ve

taban eğimi % 0.07 olan toprak kanalda iletilen suyun ortalama akış hızını ve
debisini bulunuz.
4) Taban genişliği 0.50 m, kanaldaki su yüksekliği 1.00 m ve taban eğimi

% 0.1 olan trapez kesitli beton kanalda iletilen suyun ortalama akış hızını ve
debisini bulunuz.
5) Taban genişliği 1.00 m, su yüksekliği 0.50 m ve taban eğimi % 0.3

olan dikdörtgen kesitli beton kanalda iletilen suyun ortalama akış hızını ve
debisini bulunuz.
179
6) Şev eğimi 1/1.25 ve taban eğimi % 0.05 olan toprak kanalın minimum
kesitte ileteceği suyun debisini bulunuz.
7) Taban eğimi % 0.2 olan trapez kesitli beton kanalın minimum kesitte
ileteceği suyun debisini bulunuz.
8) Taban eğiminin % 0.1 ve iletilecek suyun debisinin 300 L/s olmas

koşulunda trapez kesitli beton kanalı boyutlandırınız.
9) Taban eğiminin % 0.2 ve iletilecek suyun debisinin 100 L/s olması
koşulunda dikdörtgen kesitli kargir kanalı boyutlandırınız.
10) Şekil 5.31'deki düşük basınçlı gömülü boru sistemi 4 atm işletme
basınçlı sert PVC borulardan oluşturulacaktır. Baca kotları, boru bölümű
uzunlukları ve boru bölümlerinde iletilecek debi değerleri şekil üzerinde
gösterildiğine göre, boru çaplarını, baca boyutlarını ve gerekli ise pompa
özelliklerini bulunuz (Şekilde 11 ve 17 nolu noktalarda saptırma, diğerlerinde
dağıtma bacaları vardır).
102.40
103.80 103 20
5
107.60 17 11
80m 168 160m 100 160m
901/s 601/S 301/s

60m
60 m 60m
301/s
301/s 301/s
4101.50
15103.20 9 102.60
60 m
60m 60m 30 l/s
301/s 301/s
KANAL
1410240 3101.20
8101.90
60m
60 m
60m 30V/s
TERSIYER
301 /s
301/s
13 102.00
កក
Çizelge 6.1 Tava sulama yönteminde su uygulama randımanları
Se flerleme oranı, Su uygulama randımanı,
E₁ (%)
R-T/T,
95
0.16
90
0.28
85
0.40
80
0.58
75
0.80
70
1.08
65
1.45
60
1.90
55
2.45
Tava sulama yönteminde, sulama suyunun bir tavaya uygulanma süresini

ifade eden sulama süresi;
Adn
Ta (62)
60g Ea
eşitliği ile hesaplanır. Eşitlikte;

T₂ = Sulama süresi, dak,
A = Tavanın alanı, m²,
d = Uygulanacak net sulama suyu miktarı, mm,
q=Tava debisi, L/s ve
E₂=Su uygulama randımanıdır.
Örnek:
Verilenler:
-Tava eni; b = 30 m
-Tava boyu; L = 60 m
-Tava debisi; q = 30 L/s
-Her sulamada uygulanacak net sulama suyu miktar¹; d = 70 mm
-Çift silindir ölçmeleri sonucunda eklemeli su alma eşitliği
D=1.50 T0.70 biçiminde elde edilmiştir (a=1.50 ve b-0.70).
-Suyun tava sonuna T₁ = 60 dakikada ulaştığı ölçülmüştür.
192
İstenen:
-Sulama süresi
Çözüm:
1) Tava alanı;
A=bL=30x60 = 1800 m²
2) Net infiltrasyon süresi;
70
In = (dn )1/b = (
=
a 1.50
-)1/0.70 = 242dak
3) Su ilerleme oranı;
R
Ti 60
= 0.25
=
Tn 242
4) Su uygulama randımanı;
R = 0.25 için Çizelge 6.1'den Ea = % 90

5) Sulama süresi;
Adn 1800x70
Ta = 78dak
-
60g Ea 60x30x0.90
6.4. UZUN TAVA SULAMA YÖNTEMİ
Uzun tava sulama yönteminde, tarla parseli hakim eğim doğrultusunda

paralel toprak seddeler yapılarak dar ve uzun şeritlere bölünür. Bu arazi
şeritlerine uzun tava yada border adı verilmektedir (Şekil 6.6). Bu yöntemde, tava
sulama yönteminin aksine, suyun göllendirilmesi söz konusu değildir. Tava sonu
açıktır ve tavadan çıkan su bir yüzey drenaj kanalı ile uzaklaştırılır. Uzun tava
boyunca su, toprak yüzeyinde ince bir katman oluşturacak biçimde ilerler. Gerekli
sulama suyu miktarı, suyun hem ilerlemesi hem de tavaya su verme işlemi
durdurulduktan sonra geri çekilmesi sırasında infiltrasyonla toprağa sızarak bitk
kök bölgesinde depolanır.
lama yöntemi, genellikle, kök boğazının ıslatılmasında
ekilen yada dikilen bitkilerle mey
Bu eşitliklerde;
de = Her sulamada uygulanacak toplam sulama suyu miktarı, mm,

9 Karik debisi, L/s,
T₁ = Net infiltrasyon süresi, dak,
T₁ = Su ilerleme süresi, dak,
w = Karık aralığı, m ve
L = Karık uzunluğu, m'dir.
Su uygulama randımanı ise;
Ea=100(dn
di
(6.8)

E₂ = Su uygulama randımanı, %,
d₁ = Her sulamada uygulanacak net sulama suyu miktarı, mm ve
d = Her sulamada uygulanacak toplam sulama suyu miktarı, mm'dir.
Örnek:
Verilenler:
-Karık uzunluğu, L = 160 m

-Karık aralığı, w = 0.60 m
-Karık debisi, q = 1 L/s
-Her sulamada uygulanacak net sulama suyu miktarı, dn = 80 mm
-Karıklara giren ve çıkan suyun ölçülmesi yoluyla w = 0.60 m karik
aralığı için elde edilen eklemeli su alma eşitliği, D=4.5 T0.52 (a=4.5
ve b = 0.52)
-Su ilerleme süresi, T¡ = 54 dak
İstenenler:
-Sulama süresi
-Sabit ve değişken debili açık karıklar için her sulamada uygulanacak

toplam sulama suyu miktarı
Çözüm:
・dn 80
T₁=(n)/b = (0)1/0.52= 253dak
a 4.5
205
T₁= 54 dak <0.25 T₁ = 63 dak (Uygun)
2) Sulama süresi;
Ta=T+T₁= 253 +54= 307dak
3) Sabit debili açık karıklarda her sulamada uygulanacak toplam

sulama suyu miktarı;
60q(Tn+Ti)__60x1x307
di =
191.9mm
WL 0.60x160
4) Sabit debili açık karıklarda su uygulama randımanı;
dn 80
Ea=100() = 100x(- -) = %41.7
d₁ 191.9
5) Değişken debili açık karıklarda her sulamada uygulanacak toplam

sulama suyu miktarı;
60 60
d₁=0 (9T;+2/Tn)
wL 0.60x160
-x(1x54+0.5x253) = 112.8mm
6) Değişken debili açık karıklarda su uygulama randımanı;
80
Ea = 100(d) = 100x( -) =%70.9
di 112.8
Örnekten de görüleceği gibi, değişken debili açık karıklarda yüzey akışı

düşük olduğundan su uygulama randımanı daha yüksektir.
Kapalı karıklarda suyun karık sonuna ulaşma süresi, tava sulama

yönteminde olduğu gibi, net infiltrasyon süresinin % 60'ını aşmamalıdır. Başka
bir deyişle, su uygulama randımanı % 80'in üzerinde olmalıdır. Su uygulama
randımanı değerleri, tava sulama yöntemi için verilen Çizelge 6.1'den alınabilir.
Kapalı karıklarda sulama süresi;
wL dn
Ta (6.9)
60g Ea
ve her sulamada uygulanacak toplam sulama suyu miktarı;
dn
di (6.10)
Ea
206
eşitlikleri ile hesaplanır. Bu eşitliklerde;
T₁ = Sulama süresi, dak,

w Karık aralığı, m,
L = Karık uzunluğu, m,
d₁ = Her sulamada uygulanacak net sulama suyu miktarı, mm,
q = Karik debisi, L/s ve
d = Her sulamada uygulanacak toplam sulama suyu miktarı, mm'dir.
Örnek:
Verilenler:
-Karık uzunluğu, L = 120 m

-Karık aralığı, w/=
= 0.80 m
-Karık debisi, q = 1.2 L/s

-Her sulamada uygulanacak net sulama suyu miktarı, d, = 60 mm
-Karıklara giren ve çıkan suyun ölçülmesi yoluyla elde edilen eklemeli su
alma eşitliği, D=2.4 T0.65 (a=2.4 ve b-0.65)
-Su ilerleme süresi, T₁ = 70 dak
İstenenler:
-Sulama süresi
-Her sulamada uygulanacak toplam sulama suyu miktarı
Çözüm:
= )1*
Tn=( dnj1b = (01.0.65 =
a 2.4
141 dak
T₁=70 dak <0.60 T₁ = 85 dak (Uygun)
2) Su ilerleme oranı;
Ti 70
R H
0.50
Tn 141
3) Su uygulama randımanı;
R = 0.50 için Çizelge 6.1'den Ea=% 82
207
T.-d.
Ta (6.12)
ly
Eşitlikte;
T₂ = Sulama süresi, h,
d₁ = Her sulamada uygulanacak toplam sulama suyu miktarı, mm ve
ly = Yağmurlama hızı, mm/h'tır.
Her sulamada uygulanacak toplam sulama suyu miktarı, bilindiği gibi,

her sulamada uygulanacak net sulama suyu miktarının su uygulama randımanına
bölünmesi ile elde edilir. Yağmurlama sulama yöntemi için su uygulama
randımanları Çizelge 6.5'te verilmiştir.
Örnek:
Verilenler:
-Her sulamada uygulanacak net sulama suyu miktarı, d₂ = 80 mm

-Ortalama rüzgar hızı, u == 7.2 km/h
-Yağmurlama hızı, Iy = 9.2 mm/h
İstenen :
-Sulama süresi
Çözüm:
1) Su uygulama randımanı bulunur.
d₁= 80 mm, ET = 6.8 mm/gün ve u = 7.2 km/h için Çizelge 6.5'ten

Ea=% 67
2) Her sulamada uygulanacak toplam sulama suyu miktarı hesaplanır.

dn 80
= 119.4mm
d₁
Ea 0.67
3) Sulama süresi hesaplanır.
di 119.4 13h
-
Ta
9.2
Iy
217
%)
Çizelge 6.5Net
Yağmurlama
sulama
suyu
Sulama Yönteminde
( Su Uygulama Randimanları, E,
Bitki su tüketimi, ET (mm/gün)
miktarı, d, (mm) 5.0'ten az 5.0 -7.5 7.5'ten fazla
Ortalama rüzgar hızı 6.5 km/h'ten az
25 66 65 62
50
100
150
70
75
80
68
70
75
2581
65
68
70
Ortalama rüzgar hızı 6.5 - 16.5 km/h
25 65 62 60
50 68 65 62
100 70 68 65
150 75 70 68
Ortalama rüzgar hızı 16.5-25 km/h
25 62 60 58
50 66 62 60
100 68 65 62
150 70 68 65
6.7. DAMLA SULAMA YÖNTEMİ
Damla sulama yönteminde temel ilke, bitkide nem eksikliğinden

kaynaklanan bir gerilim yaratmadan, her defasında az miktarda sulama suyunu sık
aralıklarla yalnızca bitki köklerinin geliştiği ortama vermektir. Bu yöntemde
bazen her gün, hatta günde birden
Damla sulama yönteminde su uygulama randımanı, işletme biriminin
Riik ve laterallerin kısa olduğu sistemlerde % 90, işletme biriminin nisbeten
Nyik ve laterallerin uzun olduğu sistemlerde % 85 alınabilir. Kendinden basınç
düzenleyicili damlatıcıların kullanıldığı sistemlerde bu değerler % 5 arttırılabilir.
Damla sulama yönteminde sulama süresi;

1000 di
Ta (6.24)
qN
T₂ = Sulama süresi, h,
d = Uygulanacak toplam sulama suyu miktarı, mm,
q=Damlatıcı debisi, L/h ve
N = Bir dekar alandaki damlatıcı sayısı, adet/daʼdır.
Örnek:
Toprağın kullanılabilir su tutma kapasitesi 120 mm/m ve su alma hızı 9

mm/h olan bir tarla parselinde, sıra aralığı 80 cm, etkili kök derinliği 90 cm, bitki
su tüketimi 7.6 mm/gün olan ve vejetatif gelişmenin maksimum olduğu periyotta
toplam alanın % 70'ini gölgeleyen domates tarımı yapılacaktır. Kullanılabilir su
tutma kapasitesinin % 30'u tüketildiğinde sulamaya başlanacaktır. Damlatıcı
debisi 4 L/h'tır. Bu verilere göre, her sulamada uygulanacak toplam sulama suyu
miktarı, sulama aralığı ve sulama süresi istenmektedir.
Verilenler:
-Kullanılabilir su tutma kapasitesi, dŁ = 120 mm/m

-Su alma hızı, I = 9 mm/h
-Bitki sıra aralığı = 80 cm
-Etkili kök derinliği, D = 90 cm
-Gölgelenen alan yüzdesi, P, = % 70
-Kullanılabilir su tutma kapasitesinin tüketilmesine izin verilen kısmı,
Ry=0.30
-Damlatıcı debisi, q = 4 L/h
İstenenler:
-Her sulamada uygulanacak toplam sulama suyu miktarı, dĮ

-Sulama aralığı, SA
-Sulama süresi, Ta
237
Çözüm:
1) Damlatıcı aralığı;
, √2
Sa=0.90-0.90x, =0.60m
2) Lateral aralığı;
Damlatıcı aralığı bitki sıra aralığından küçük olduğu için her bitki
sırasına bir lateral boru hattı döşenir. Dolayısıyla, lateral aralığı bitki sıra aralığına
eşit olur ve S₁ = 0.80 m alınır.
3) Islatılan alan yüzdesi;
0.60
P=100Sd= 100x = %75
Si 0.80
P=% 75>% 30 uygun

4) Her sulamada uygulanabilecek maksimum net sulama suyu miktarı;
P 75
= 120x0.90x0.30x- 24.3mm
dnmax = dk D Ry 100
=
100
=
5) Bitki su tüketimi;
70
. 7.6x
Ps= 6.3mm/gün
85 85
6) Gözönüne alınabilecek maksimum sulama aralığı;
dn
nmax
24.3
SAmax 4gün
T 6.3
Bu örnekte SA = SAmax = 4 gün alınmıştır. İstenirse, sulama aralığı SA <

SAmax olacak biçimde 3 gün, 2 gün ya da 1 gün alınabilir.
SA = SAmax alındığından dn = dn max = 24.3 mm olur. Ancak, örneğin SA =

3 gün alınsaydı, dn = T (SA) = 6.3 x 3 = 18.9 mm biçiminde hesaplanırdı.
238
9) Her sulamada uygulanacak toplam sulama suys mitra
d. 24.3
d. 28.6mm
E. 0.85
(Su uygulama randımanı %85 alinmayr)

10) Bir dekar alandaki damlatıcı szynsz,
1000 1000
N 2083adet
SiSa 0.80x0.60
11) Sulama süresi,
1000 d 1000x28.6
T.=. = 3.5h
qN 4x2083
6.8. AĞAÇ ALTI MİKRO YAĞMURLAMA SULAMA YÖNTEMİ
Yağmurlama sulama yönteminde de değinildiği gibi, neyve bahçelerin

sulanmasında küçük yağmurlama başlıklarından yaygın olarak yararlanılmaktadır.
Küçük yağmurlama başlıklarının kullanıldığı yağmurlama sulama yöntemine ağaç
altı mikro yağmurlama sulama yöntemi adı da verilmektedir. Sistem unsurian,
damla sulama sistem unsurları ile aynıdır. Tek fark, damlatıcılar yerite kiçik
yağmurlama başlıklarının kullanılmasıdır. Başka bir deyişle, ağaç ab miko
yağmurlama sulama sistemi; pompa birimi, kontrol birimi, ana bora han
manifold boru hatları, lateral boru hatları ve küçük yağmurlama başlıklarından
oluşur. Bu yöntemde, her ağaç sırasına bir lateral boru ham döşenir ve lateral
boyunca her ağacın altına bir yağmurlama başlığı konur. Mikro yağmırlama
sistemi unsurları Şekil 6.32'de görülmektedir.
Ağaç altı mikro yağmurlama sulama yönteminde, işletme basıncı 1-2
atm kadardır. Başlık debileri ise 30 - 200 L/h arasında değişmektedir. Bir
yağmurlama başlığı, genellikle ağaç tacının izdüşümü kadar bir alamı ıslatır. Bu
nedenle, gerek sıra üzerindeki ağaçlar arasında, gerekse ağaç sıraları arasında
ıslatılmayan kuru bir alan kalabilir. Bu yöntemde, başlık aralığı sıra üzerindeki
ağaç aralığına, lateral aralığı ise ağaç sıra aralığına eşittir (Şekil 6.33).
ağmurlama başlıklarını üreten her kuruluş, başlık teknik
ya da uygulayıcıya vermekle
değerlerini göstermektedir. Islatılan alan yüzdesi % 30'dan az olmamalıdır.
Örneğin, başlık ıslatma çapı 5 m, sıra üzerinde ağaç aralığı 5 m ve ağaç

sıra aralığı 6 m ise ıslatılan alan yüzdesi;
"D² 3.14x52
P = 100 100x %65
4x5x6
4 SaSs
olarak .
Mikro yağmurlama sulama yönteminde sulama süresi, daha önce T₁ = ₂/
ly biçiminde verilen (6.12) nolu eşitlikle hesaplanır. Her sulamada uygulanacak
sulama suyu miktarı, sulama aralığı ve bitki su tüketiminin hesaplanması ise
damla sulama yönteminde olduğu gibidir. Başka bir deyişle, bu amaçlarla, (6.19),
(6.20), (6.21), (6.22) ve (6.23) nolu eşitliklerden yararlanılır. Bu yöntemde
genellikle, kullanılabilir su tutma kapasitesinin % 40'ı tüketildiğinde sulamaya
başlanır (R, = 0.40) ve su uygulama randımanı ortalama % 70 civarındadır (E₂ =
0.70).
Örnek:
Dikim aralıkları 8 x 6 m olan bir meyve bahçesinde, her ağacın altına bir
küçük yağmurlama başlığı yerleştirilerek ağaç altı mikro yağmurlama sulama
yöntemi uygulanacaktır. Yapılan toprak analizleri sonucunda, tarla kapasitesi %
30.7, solma noktası % 17.4, hacim ağırlığı 1.23 g/cm³ bulunmuş ve çift silindir
infiltrometre testleri ile toprağın su alma hızı 6.8 mm/h biçiminde belirlenmiştir.
Etkili kök derinliği 120 cm, Penman - Monteith yöntemiyle hesaplanan bitki su
tüketimi 8.2 mm/gün ve gölgelenen alan yüzdesi % 60'tır. Kullanılabilir su tutma
kapasitesinin % 40'ı tüketildiğinde sulamaya başlanacaktır. Yağmurlama başlığı
debisi 170 L/h ve ıslatma çapı 6 m'dir. Bu verilere göre, her sulamada
uygulanacak sulama suyu miktarı, sulama aralığı ve sulama süresi istenmektedir.
Verilenler:
-Ağaç sıra aralığı, S, = 8 m

-Sıra üzerinde ağaç aralığı, S₂ = 6 m
-Tarla kapasitesi, TK =% 30.7
-Solma noktası, SN=% 17.4
-Hacim ağırlığı, y₁ = 1.23 g/cm³

-
-Toprağın su alma hızı, I = 6.8 mm/h

-Etkili kök derinliği, D = 120 cm
tki su tüketimi, ET = 8.2 mm/gün

-Gölgelenen alan yüzdesi, P, = % 60
242
R₂ = 0.40
-Başlık debisi, q = 170 L/h
-Islatma çapı, D= 6 m
İstenenler:
-Her sulamada uygulanacak sulama suyu miktarı, d,

-Sulama süresi, Ta
Çözüm:
πD² 3.14x62
P = 100 =
100x %58.9
4 SaSs 4x6x8
P=% 58.9> % 30 uygun

(TK-sn) Ry P
dnmax 7,D.
100 100
58.9
(30.7-17.4)x0.40-x1.23x1200x =
46.3mm
d,nmax 100
100
60
T = ETP₁= 8.2x 85 = 5.8mm/gon
85
lecek maksimum sulama aralığı;
Ry = 0.40
-Başlık debisi, q = 170 L/h
-Islatma çapı, D = 6 m
İstenenler:
-Her sulamada uygulanacak sulama suyu miktarı, d

-Sulama süresi, Ta
Çözüm:
πD² 3.14x6²
P= 100 =
100x =
%58.9
4SaSs 4x6x8
P=% 58.9>% 30 uygun

(TK-sn) Ry P
y, D
nmax 100 100
(30.7-17.4)x0.40 58.9
-x1.23x1200x 46.3mm
dnmax 100 100
60
T= ETPS_
85
s
8.2x
85
5.8mm/gon
4) Göz önüne alınabilecek maksimum sulama aralığı;

dnmax 46.3
SAmax
=
8gün
T 5.8
Burada sulama aralığı SA 6 gün alınmıştır (Örneğin, su kaynağı

=
çiftçiler arasında ortak olarak kullanılmaktadır ve 6 günde bir sıra gelmektedir).

dn = T(SA) = 5.8x6 = 34.8mm
243
7) Her sulamada uygulanacak toplam sulama suyu miktarı;
dn 34.8
di
=
49.7mm
Ea 0.70
8) Yağmurlama hızı;
4q 4x170
Iy
= 6.0mm/h
TD² 3.14x6²
Iy = 6.0 mm/h < I= 6.8 mm/h uygun

9) Sulama süresi;
d₁_ 49.7
Ta = 8.3h=8h20dak
=
Iy 6.8
6.9. SIZDIRMA SULAMA YÖNTEMİ
Sızdırma sulama yönteminde su, bitki kök bölgesine toprak alt

sızdırılarak verilir. Bu amaçla, ya taban suyunu kontrol etmek için
aralıklarla açılmış derin tarla hendeklerinden yararlanılır, yada toprak altına
basınç altında çalışan delikli yada geçirgen boru hatları yerleştirilir.
Tarla hendekleri sisteminde, taban suyu belirli derinlikte tutulu

taban suyu seviyesinden itibaren kapilarite ile kök bölgesine yüksel
böylelikle bitki su ihtiyacı karşılanır. Tarla hendekleri ile sızdırma sulama
çok sınırlıdır ve hemen hemen uygulamadan kalkmıştır.
Basınç altında çalışan delikli ya da geçirgen boru hatları, toprak alt
aralıklarla ve genellikle yüzlek olacak biçimde yerleştirilirler. Bazıları 1
oldukça düşük işletme basıncında çalışabilmektedir. Bu boru hatlarından
sızan su, yerçekimi ve kapilaritenin etkisi ile kök bölgesine dağılmaktadır.
sistem basıncı pompa ya da yüksekçe bir yere kurulan su deposu arac
sağlanmaktadır. Su dağıtım sistemi, pompa birimi,
boru hattı, manifold boru
Pompo Ano boru
Kontrol
bin mi Manifold
birimi hott
boru hatt
o o Bitki
kaynağı Su deposu
o o 0 0 0 0 o o 0 0 10 0 0
ooooo o
hat ı
boru
Lateral
o
Şekil 6.34 Basınçlı sızdırma sulama sistemi unsurları
1) Aşağıdaki verilere göre, tava sulama yöntemi için sulama süresini

hesaplayınız.
-Tava eni; 50 m
-Tava boyu; 80 m
-Tava debisi; 75 L/s
-Suyun tava sonuna ulaşma süresi; 45 dak
-Eklemeli su alma eşitliği; D = 1.40 Tº.75
-Her sulamada uygulanacak net sulama suyu miktarı; 65 mm
2) Aşağıdaki verilere göre, uzun tava sulama yöntemi için sulama

süresini, her sulamada uygulanacak toplam sulama suyu miktarını ve tava debisini
hesaplayınız.
-Tava eni; 15 m
-Tava uzunluğu; 180 m
-Tava eğimi; % 0.2
-Eklemeli su alma eşitliği; D = 1.84 T0.65
3) Aşağıdaki verilere göre, uzun tava sulama yönteminde göz önüne

alınabilecek maksimum tava uzunluğunu bulunuz.
245
-Tava eni; 18 m
-Tava debisi; 24 L/s
-Eklemeli su alma eşitliği; D = 1.23 T0.76
-Tava eğimi; % 0.05
4) Aşağıdaki verilere göre, değişken debili açık karıklarda sulama

süresiniuygulama
, her sulamada uygulanacak toplam sulama suyu miktarını ve su
randımanını bulunuz.
-Karık uzunluğu; 200 m

-Karık aralığı; 0.80 m
-Karık debisi; 1.5 L/s

-0.80 m karık aralığı için elde edilen eklemeli su alma eşitliği;
D=2.70 T0.60
-Suyun karık sonuna ulaşma süresi; 46 dak
5) Aşağıdaki verilere göre, kapalı karıklarda sulama süresini ve her

sulamada uygulanacak toplam sulama suyu miktarını bulunuz.
-Karık uzunluğu; 175 m

-Karık aralığı; 0.70 m
-Karık debisi; 1.4 L/s
-0.70 m karık aralığı için elde edilen eklemeli su alma eşitliği;
D=1.86 T0.68
-Suyun karık sonuna ulaşma süresi; 134 dak
6) Yağmurlama yöntemiyle sulanacak bir tarla parselinde, toprağın su

alma hızı 8.4 mm/h ölçülmüştür. Bu parselde, debisi 1.76 m³/h olan yağmurlama
başlığı 18 x 12 m tertip aralıklarında kullanılabilir mi, nedenini açıklayınız.
7) Aşağıdaki verilere göre, yağmurlama sulama yöntemi için sulama

süresini bulunuz.

-Bitki su tüketimi; 7.4 mm/gün
-Ortalama rüzgar hızı; 1.8 m/s
-Başlık debisi; 2.47 m³/h
-Başlık tertip aralıkları; 18 x 18 m
8) Aşağıdaki verilere göre, damla sulama yönteminin uygulanacağı

meyve bahçesinde, lateral boyunca damlatıcı aralığını bulunuz.
246
-Damlatıcı debisi; 3.5 L/h
-Toprağın su alma hızı; 6.2 mm/h
9) Sebze tarımı yapılan bir bahçede damla sulama yöntemi

uygulanacaktır. Aşağıdaki verilere göre;
a) Laterallerin nasıl tertipleneceğini açıklayınız,

b) Her sulamada uygulanacak toplam sulama suyu miktarı, sulama aralığı
ve sulama süresini bulunuz.
-Tarla kapasitesi; % 33.6

-Solma noktası; % 20.4
-Toprağın hacim ağırlığı; 1.18 g/cm³
-Bitki sıra aralığı; 60 cm
-Etkili kök derinliği; 60 cm
-Gölgelenen alan yüzdesi; % 75
-Damlatıcı debisi; 4 L/h
10) Dikim aralıkları 5 x 4 m olan bir meyve bahçesinde damla sulama

yöntemi uygulanacaktır. Toprağın su alma hızı 4.2 mm/h ve damlatıcı debisi 4 L/h
tır. Her ağaç sırasına tek yada ikili lateral tertip biçiminden hangisini tercih
edersiniz, nedenini açıklayınız.
11) Dikim aralıkları 6 x 5 m olan bir meyve bahçesinde ağaç altı mikro
yağmurlama sulama yöntemi uygulanacaktır. Aşağıdaki verilere göre, her
sulamada uygulanacak toplam sulama suyu miktarı, sulama aralığı ve sulama
süresini hesaplayınız.
-Kullanılabilir su tutma kapasitesi; 154 mm/m

-Etkili kök derinliği; 120 cm
-Gölgelenen alan yüzdesi; % 80
-Kullanılabilir su tutma kapasitesinin % 40 1 tüketildiğinde sulamaya
başlanacaktır.
-Başlık debisi; 240 L/h
-Islatma çapı; 5 m
247
4. Çok yüksek tuzlu sular (C4): Sulamada kullanılması önerilmez. Eğer
kullanılması zorunlu ise, toprak geçirgenliğinin yüksek olması, yeterli drenajın
sağlanması, yıkamayı da sağlaması için bol sulama suyu uygulanması
dayanıklı bitkilerin yetiştirilmesi koşulları göz önüne alınmalıdır.
ve tuza çok
Grafikte sodyumluluk zararı yönünden oluşturulan sınıfların özellikleri de
aşağıda özetlenmiştir.
1. Düşük sodyumlu sular (S₁): Genellikle tüm topraklarda ve çoğu
bitkilerde güvenle kullanılabilir. Ancak sodyuma duyarlı olan taş çekirdekli meyve
ağaçlarında sodyum birikmesi söz konusu olabilir.
2. Orta sodyumlu sular (S₂): Kaba bünyeli topraklarda veya geçirgenliği
iyi olan organik topraklarda kullanılabilir. Toprakta jipsin bulunmadığı durumlarda
özellikle düşük yıkama koşullarında yüksek katyon değiştirme kapasitesine sahip
ince bünyeli topraklarda sodyum zararı oluşturabilir.
3. Yüksek sodyumlu sular (S3): İyi drenaj ve fazla yıkama koşullarında

organik madde ilavesi ile kullanılabilir. Jipsli topraklarda veya kimyasal islah
maddeleri uygulanması durumunda da kullanılması mümkündür.
4. Çok yüksek sodyumlu sular (S4): Düşük ve orta tuzluluk durumları

dışında genellikle sulamaya uygun değildir. Ancak toprağa kalsiyum eriyiği, jips
ve diğer islah maddeleri uygulanması koşulunda kullanılabilir.
Örnek:
Verilenler: Bir sulama suyu örneğinin laboratuvarda yapılan analiz

sonuçlarına göre elde edilen katyon ve anyon konsantrasyonları aşağıda
gösterilmiştir.
İyonlar Konsantrasyon
(me/l)
1.50
Kalsiyum
3.40
Magnezyum
2.80
Katyonlar Sodyum
1.00
Potasyum
8.70
Toplam
0.50
Karbonat
2.00
Bikarbonat
2.50
Sülfat
Anyonlar 3.70
Klor
8.70
Toplam
257
İstenenler:
1) Sulama suyu örneğinin elektriksel iletkenlik değerini,

2) Sodyum adsorpsiyon oranını (SAR),
3) Kalıcı sodyum karbonat miktarını (RSC),
4) Sınıfını belirleyiniz.
Çözüm:
1) Sulama suyunun elektriksel iletkenlik değeri (7.2) nolu eşitlikle

hesaplanabilir. Eşitliğe göre elektriksel iletkenlik değeri;
(ECx10) = (me/l) x 100
(ECx106) = 8.70 x 100 = 870 micromhos/cm dir.

2) Sodyum adsorpsiyon oranı (7.6) nolu eşitlikle hesaplanabilir. Eşitliğe
göre SAR değeri,
Na 2.80
SAR 1.8
Ca+Mg 1.50+3.40
2 V 2
3) Kalıcı sodyum karbonat miktarı (RSC) değeri (7.7) no'lu eşitlikten

hesaplanabilir.
RSC (CO3 + HCO3)-(Ca+Mg)

RSC (0.50 +2.00) - (1.50 +3.40) = -2.40 me/l
Bu sonuca göre, sulama suyu güvenle kullanılabilir.
4) Sulama suyu sınıfı ABD tuzluluk laboratuvarı grafik sistemine göre

(ECx106) = 870 micromhos/cm ve SAR = 1.8 değerleri göz önüne alınarak Şekil
7.1'den bulunabilir.
Sulama suyu sınıfı: C3S₁ (Tuzluluk yüksek, sodyumluluk düşük)
7.3. YIKAMA İHTİYACI
Uygulanan sulama yöntemine bağlı olarak kış yağışlarının toprak

katmanında biriken tuzları bitki kök bölgesinden uzaklaştırmaya yeterli olmadığı
koşullarda belirli zamanlarda topraktaki tuz dengesini kontrol etmek için yıkama
amacıyla su uygulaması gerekmektedir. Yıkama ihtiyacı, toprak tuzluluğunu
tutmak bitki
için verilmesi
kök bölgesi derinliğinde ilecek
1. Direnci 2500 ohm olan sulama suyu örneğinin tuz konsantrasyonunu

me/l ve mg/l cinsinden hesaplayınız.
2. Bir sulama suyu örneğinin analiz sonuçlarına göre kalsiyum 3.25

me/l, magnezyum 2.58 me/l, sodyum 3.14 me/l, potasyum 1.48 me/l, bikarbonat
3.50 me/l, sülfat 4.22 me/l, klor 2.73 me/l olarak saptanmıştır.
a) Sulama suyu örneğinin elektriksel iletkenlik değerini,
b) Sodyum adsorpsiyon oranını (SAR),
c) Kalıcı sodyum karbonat miktarını (RSC),
d) Sulama suyu sınıfını belirleyiniz.
3. Bir sulama alanında toprakların tarla kapasitesi % 28, hacim ağırlığı 1.4
g/cm³ ve mevcut rutubet miktarı % 14 olarak saptanmıştır. Bu toprağın 120 cm
derinliğinden 10 cm lik yıkama suyunu geçirmek için verilmesi gereken toplam su
miktarını hesaplayınız.

Pdf24 Merged

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Pdf24 Merged

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

SMTi Gausma So

1-) m²'ye 30 kg yours, 3 dekerlik bir alanda kas

4-) 100 m² su I dekorlik bir alanı kaç mm derinlikle bir su

tabakası ile kaplar?

6-) 150 dekorlik bir pamuk tarlasında 90mm net su uygulanacaktion

7- 300 dekar büyüklüğündeki bir pomuk torlosing 109 mm net sulong

8-) Bir ciftci 15m genişliginde ve 120m uzunluğunda Ka

9-) DSi kanalindon septirilon 70 eisn debi ile 50 soat sulonen

dn 31bx 50 x 70 x 0.70 = 73.5mm

10-) Bir cifta 0.1 m³ Isn'lik bir akış kullanarak 40 hektorlike..

1 11-) 40 (Isn'lik bir debi ile calıstığı torlaya 50mm su

A = 3₁6 × 10 × 40 × 0₁7 = 20-16 da

Ka 12+ Gonde (0Spal calison bir sulama ipasi 20 existilik

Sulanabilecek alon = A = 3,6 x 20 x 10 x 0.65 = 5.2 da

13+) Bir cifta 10 soat çalışarak 5 günde sulamayı düşündüğü 100

Sgunde sulamay, tamomlaydbilecek mi?

T= SO sa > 49.60sa old, tamamlar.

16-) Ortaloma 95mm su uygula yoak 35 dekor Ka

Q = 25 lt < 32.07 et old, sulayamaz.

veya: Sulanabilecek olan;

A = 35 da 27.28 de old, sulgemoz

T= 48 soat < 61.57soold. Sulaymaz..

Ka (6-)Alanı S dekar olan farlosing her sulorerls, 80mmirnist

dt = dn = 80 = 106.6 = 107 mm her sularroda verilecek toplom.su

netsu uygulayarak bir pompa satın alınmale istermektedir. Tarla sulama

Ea=%60 P(BG)= ? P(KIX)= ?

(dt ise Ea yok, dn ise EQyok)

KARE BİLGİSAYAR SANAYİ ve TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

Kaa-)Pompanin geliştirebileceği debi?

6-) Pompanin günde b soat olmak üzere 10 gün çalıştırılması ile

67 Söz konusu debiy toplom monometrik yüksekliği Sm ve rondmon

C-) Bu çalışma için geliştirdiği güç 7.36 KW olan elektrik. Ka

21-) Bir su kaynağından alınan 5 m³/smilik deli, sulama alanına

1-) Sulanacak olano iletilen debi?

KARE BİLGİSAYAR SANAYİ ve TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

Sor/salık bir alış bir nehinden bir vanda alisiyor

a-) Su iletim rendimon

b-) Tarla sulane rondings?

26.100 = %15 = 2685

(-) Toplam rondinon? Ka

24-) Bir sulama sebekesinde regülatörden kanala septırılan

E = 0.75x 0.70 x 100 = %52.5≈ % 53

26-) 15 km uzunluğundaki bir sulama kanalının başlangıç ve bitimn

at Kanalın taban egimini bulun.

Veys: 0.002x 100 = % 0,2 (yüzde 0.2)

(Kanalın taber eğim, 100 m de 0.2m)..

d)Kan d akı suyüksekliğ ni 0.6m olmasıdurumunda su yüksekliğ ni üst1Mix

(²) Kanaldaki su yüksekliğinin üst genişliğini hesaplaymiz.

29-) Sekilde gösterilen trapez A

eğimi 0.0002, prüzsüzlük katsayısı 0.016 old.före;

S=0.002 n=0.016 этом

CD=AB=√0.75² +0.50² = 0.90m 2

Q = AX U = 0.575m² x 0.36 m/sn = 0.207 m²³sn = 207 et/sn

Ka 30-) Sekilde gösterilen karolin h = 0,4m deplor

Kesiti veildiğine göre;

a-) Akon suyun kesit 1.5aloni: 7

b-) Islak Geure;

d-) Konol üst genislig

e-) + = 50 ve eğim 1 km'de I'm olarak verildiğine göre

V= SO x 0.22²/3 × 0,001¹¹2 = 0.582 m/s

31-) Sekildeki şifonun debisini hesaplayın. (C=O64) Ka

h=h₂-h₁ = 34-12 = 22cm = 0.22m

Sekilde sifonun debDini hesaplayınız. (C = 0.64)