danego celu.

Ziszczenie celu staje się możliwe popr:zez działania cząstkowe

organów państwowych i mobilizację sil społecznych.
Wytyczone cele nie mogą być dowolną imaginacją, lecz muszą uwzględ­
niać potrzeby i interesy cywilizacyjne grup społecznych oraz możliwości re-
alizacyjne danego kraju i wynikające z otoczenia międzynarodowego. Złożoność
cel6w współczesnych państw i dotonujący się wyścig cywilizacyjno-wytwór-
czy wymaga korygowania zadai1 i dostosowania do wzorców cywilizacji do-
minującej. Nie uwzględnianie tego wymogu w przeszłości w polskich warun-
kach społecznych i podążanie za cywilizacją peryferyjną (komunistyczną)
doprowadziło do odstałości od głównych ośrodków rozwojowych i braku
możliwości przyswajania zdobyczy z zakresu d6br materialnych oraz kulturo-
wych.
Na ośrodkach decyzji politycznych spoczywa więc wielka, wręcz dziejowa,
odJX>wiedzialność nie tylko za wytyczanie celu organizacji państwowej, ale
jeszcze takiego celu, który by w warunkach transformacji systemowej państw
Europy Środkowej i Wschodniej uwzględniał og6lne tendencje cywilizacyjne
wsp6łczesnej doby 12• Inacrej mówiąc. by cel państwa szedł po linii pewnych
uniwersalnych tendencji, czyli jak twierdzi John Naisbin uwzględniał „mega-
trendy cywil izacyjne"l3.
Wiedza o celach państwa i jego zadaniach jest zatem wiedzą nie tylko osa-
mym państwie, ale także o cywilizacji ludzkiej i jej trendach rozwojowych.
Bez przyswajania tej wiedzy trudno oddziaływać na procesy przemian i kształ­
towanie cywilizacyjnego oblicza państwa i społecz.e11stwa.
Przeznaczeniem państwa jest urzeczywistnianie wytyczonego celu państwa.
W związku z tym działalność państwa nałllry globalnej i wycinkowej winny
być podporządkowane i skierowane na tworzenie infrastruktury rozwoju ryn-
kowego systemu gospodarczego i kształtowanie demokratycznego systemu po-
litycznego. Wymaga to przede wszystkim bazy instytucjonalnej dla podmio-
tbw zar6wno gospodarczych, jak i politycznych. partycypacji wytw6rczej
i obywatelskiej. Nie- mniej ważnym przedsięwzięciem jest promowanie efek-
tywnych form działalności ludzkiej i aktywnych postaw obywatelskich w two-
rzeniu nowego ładu społecznego i politycznego.
Państwo może odegrać znaczącą rolę stymulowania procesów transforma-
cji systemowej wykorzystując wiele środków organizatorskiego działania. Jed-
nocześnie winno się wystrzegać wkraczania w sferę organizacji i stowarzy-
szeń społeczeństwa obywatelskiego. Najważniejszą kwestią pozostaje rozdzielenie
tych dwóch sfer, nie zastępowanie przez aparat państwowy instytucji obywa-
telskich i zapewnienie koordynacji działania, (w tym przeznaczanych środków

12 J. Pajestka. O orientację nu przyszło.ii: ...• s:. 29.

1
' J. Naisbiu. Mesatrendy. Poznań 1997. s. 39.

139