გენდერული მეინსტრიმინგი

საინფორმაციო ცნობარი

რა არის გენდერული მეინსტრიმინგი? რა არის „ევროკავშირი გენდერული

თანასწორობისთვის: რეფორმების ტექნიკური
გენდერული მეინსტრიმინგი გლობალურად მიღებული
გენდერული თანასწორობისა და ქალთა
ჯგუფი“?
გაძლიერების სტრატეგიაა. ეს არის პროცესი, სადაც ევროკავშირის მიერ დაფინანსებული „ევროკავშირი გენდერული
ქალებისა და კაცების ინტერესები და თანასწორობისთვის: რეფორმების ტექნიკური ჯგუფი “ (EU4Gender
დამოკიდებულებები გათვალისწინებულია ყველა სახის Equality Reform Helpdesk), მოთხოვნის შესაბამისად, დახმარებას უწევს
პოლიტიკაში, პროგრამებსა და პროექტებში, იმისათვის, რომ სახელმწიფოებს1 და ევროკავშირის დელეგაციებს აღმოსავლეთის
გენდერული თანასწორობის საკითხები ყველა დონეზე, ყველა პარტნიორობის (EaP) ქვეყნებში2 გენდერული თანსწორობის
ეტაპზე იყოს გავრცელებული, იმ აქტორების მიერ, ვინც პლიტიკის შემუშავებისა და რეფორმების დანერგვის პროცესებში
ჩართულნი არიან გადაწყვეტილების მიღების პროცესებში. მეინსტრიმინგის კუთხით, ქალებისა და კაცებისთვის ეფექტური
(ევროკომისია, 1998). შედეგების მიწოდების უზრუნველსაყოფად.

გენდერული მეინსტრიმინგი მოიცავს, როგორც გენდერული მიზნობრივი აუდიტორია

პერსპექტივების სხვადასხვა პოლიტიკაში დანერგვას, ასევე, აღნიშნული ცნობარის გამოყენება შეუძლია ყველას, ვინც აწარმოებს
შესაბამის პოლიტიკის სფეროში კაცებისა და ქალების სამართლებრივ აქტებს, მუშაობს პოლიტიკაზე, პროგრამებსა და
წარმომადგენლობის საკითხებს. პროექტებზე (სახელმწიფო დაწესებულებების თანამშრომლები,
ევროკავშირის დელეგაციები, სამოქალაქო საზოგადოების
გენდერული მეინსტრიმინგის ვალდებულება, ერთ-ერთი ორგანიზაციები და სხვა საერთაშორისო განვითარების
ყველაზე ეფექტური გზაა სახელმწიფოებისთვის გენდერული პარტნიორები), რომელიც მიზნად ისახავს ხალხისთვის სარგებლობის
თანასწორობის მხარდასაჭერად და ხელშესაწყობად. მოტანას, აღმოსავლეთის პარტნიორობის ქვეყნებსა და მის
გენდერული მეინსტრიმინგი უზრუნველყოფს ქალებისა და ფარგლებს გარეთ. მისი გამოყენება შეუძლიათ მკვლევარებს,
კაცებისათვის რესურსებზე ხელმისაწვდომობისა და აკადემიური წრეებისა და მასმედიის წარმომადგენლებს იმ ქვეყნებში ,
გადაწყვეტილების მიღების პროცესებში მონაწილეობისას სადაც იკვლევენ ან/და ამზადებენ ანგარიშებს საკანონმდებლო
თანაბარი უფლებებისა და შესაძლებლობების ქონას. ბაზებზე, პოლიტიკის შემუშავებასა და პროექტების შემუშავებაზე.
1
ბელორუსიაში, რეფორმების ტექნიკური ჯგუფი მხოლოდ ევროკავშირის
დელეგაციას უწევს დახმარებას.
რატომ არის მნიშვნელოვანი გენდერული 2
აღმოსავლეთის პარტნიორობა (EaP) ევროკავშირის, მისი წევრი ქვეყნების და
მეინსტრიმინგი? ექვსი აღმოსავლეთ ევროპის პარტნიორი ქვეყნების: სომხეთი ს, აზერბაიჯანის,
ბელორუსიის, საქართველოს, მოლდოვისა და უკრაინის, ერთობლივი
გენდერული მეინსტრიმინგი ინკლუზიური სტრატეგიაა,
ინიციატივაა.
რომელიც მიზნად ისახავს ყველა ადამიანის - ქალებისა და
კაცების, ბიჭებისა და გოგოების - საჭიროებების პოლიტიკასა და
პროგრამებში ინტეგრირებას, მათი განსხვავებულობის
გათვალისწინებით. გენდერული მეინსტრიმინგის საშუალებით,
საზოგადოებრივი ჩარევა უფრო ეფექტური ხდება, რადგან ის
EU4GenderEqualit
ცხადყოფს, რომ უთანასწორობა არ არის მუდმივი.
yაღნიშნული
Reform პუბლიკაცია დაფინანსებულია ევროკავშირის მიერ . მის
Helpdesk
შინაარსზე პასუხისმგებელია NIRAS-ი და ის აუცილებლად არ ასახავს
ევროკავშირის შეხედულებებს.
Implemented by
 გენდერული მეინსტრიმინგი უზრუნველყოფს მაღალი ხარისხის, მულტისექტორული და მულტიდისციპლინური
მეტად რელევანტური პოლიტიკის შემუშავებასა
სამართლებრივი საქმიანობის წარმართვას, ვინაიდან, მისი
და
5 თანამშრომლობის ხელშეწყობას.

საშუალებით, პოლიტიკა და პროგრამები ყველა მოქალაქის

საჭიროებებს ეფექტურად აკმაყოფილებს. უკეთესი შედეგები
ქალებისა და კაცების კეთილდღეობის ზრდას განაპირობებს და
მეტად სოციალურად სამართლიან და მდგრად საზოგადოებას
აყალიბებს.

აღნიშნული მიდგომა რესურსების ეფექტურად გადანაწილების

საშუალებას იძლევა; ამის საპირისპიროდ, ის
გადაწყვეტილებები, რომლებიც სრულად არ ითვალისწინებს
თითოეული ბენეფიციარის საჭიროებებსა და მდგომარეობას,
შეუსაბამო გადაწყვეტილებების მიღებას და სახელმწიფო
სახსრების არასწორად გადანაწილებას განაპირობებს.

როგორ გავითვალისწინოთ გენდერული

თანასწორობის საკითხები პოლიტიკასა და
პროგრამების ციკლში?
პროგრამულ დონეზე, გენდერული მეინსტრიმინგი შეიძლება
გამოყენებულ იქნას პროგრამის მთელი ციკლის განმავლობაში,
შემდეგი ნაბიჯების თანმიმდევრულად:

ნაბიჯი 1: გენდერული ანალიზი

1 გენდერული ანალიზის მიზანია გენდერულად სენსიტიური
სამართლებრივი და პოლიტკიური განვითარებისა და
პროგრამების ჩამოყალიბებისთვის მტკიცებულებების
შეგროვება. გენდერული ანალიზი, გენდერული
მეინსტრიმინგის კრიტიკულად მნიშვნელოვანი საწყისი
წერტილია. ის შინაარსობრივი ანალიზის განუყოფელი
ნაწილია, რომელიც ადგენს თუ როგორ და რატომ
მოქმედებს სხვადასხვა ფაქტორი ქალებსა და კაცებზე
განსხვავებულად და რა გზები არსებობს აღნიშნული
გამოწვევების გადასალახად. ამ ეტაპზე დამატებითი
ინფორმაციის მოსაპოვებლად, იხილეთ ევროკავშირი
გენდერული თანასწორობისთვის: რეფორმების ტექნიკური
ჯგუფის გენდერული ანალიზის საინფორმაციო ცნობარი.

ნაბიჯი 2: პროგრამის ჩამოყალიბება

2 აღნიშნულ ეტაპზე ხდება გენდერული ანალიზის
მიგნებების პროგრამის ჩამოყალიბების პროცესში
გამოყენება. პროგრამის ჩამოყალიბება მოიცავს
პრიორიტეტული საკითხების განსაზღვრას, მიზნობრივი
ჯგუფების და დაფარვის არელის შერჩევას და მათი
პროგრამის შედეგებში, ინდიკატორებსა და
ინტერვენციის მეთოდოლოგიაში დანერგვას.

ნაბიჯი 3: რესურსების განაწილება

3 გენდერული მეინსტრიმინგის პროცესში, პროგრამულ
ციკლში, გენდერული თანასწორობის საკითხების
განსახილველად, რესურსების ადეკვატურად
გადანაწილებას გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს.

ნაბიჯი 4: პროგრამის განხორციელება

4 ეს ეტაპი გულისხმობს პროგრამის
განსახორციელებლად, დაინტერესებული მხარეების,
მათ შორის ქალთა ორგანიზაციების ჩართვის გზით,

2
 ნაბიჯი 5: მონიტორინგი და შეფასება
ეფექტური მონიტორინგი და შეფასება საშუალებას
გვაძლევს ჩამოვაყალიბოთ გენდერულ
თანასწორობასთან დაკავშირებული სტრატეგიული
მტკიცებულებათა ბაზა, რაც უკეთ განვითარების და
დაგეგმვის საშუალებას იძლევა და ინსტიტუციებს
გენდერული თანასწორობის მიმართ აღებული
ვალდებულებების შესრულებას ავალდებულებს.
(გაეროს ქალთა ორგანიზაცია, 2014).
გადაწყვეტილების მიღებისა და პოლიტიკურ პროცესებში
გენდერული თანასწორობის მიღწევა. სტრატეგია გენდერული
მეინსტრიმინგისა და მიზნობრივი ქმედებების ორმაგ
მიდგომას აერთიანებს, რისი განხორციელებისთვისაც
ინტერსექტორულობა ჰორიზონტალურ პრინციპს
წარმოადგენს.

გლობალური და ევროკავშირის
დებულებები გენდერული
მეინსტრიმინგის შესახებ
გენდერული მეინსტრიმინგი საერთაშორისო
სამართლებრივ ჩარჩოდაა აღიარებული, მათ შორის
საერთაშორისოდ აღიარებულ ადამიანის უფლებებისა და
გენდერული თანასწორობის ინსტრუმენტებში, რისი
ვვალდებულებაც აღმოსავლეთის პარტნიორობის
ქვეყნებს აქვთ აღებული:

1. ქალთა მიმართ დისკრიმინაციის ყველა ფორმის

აღმოფხვრის შესახებ გაეროს კონვენცია (CEDAW), 1979.
2. პეკინის დეკლარაცია და სამოქმედო პლატფორმა, 1995.
3. გაეროს უსაფრთხოების საბჭოს რეზოლუცია (UNSCR) 1325
ქალები, მშვიდობა და უსაფრთხოება (WPS) და ცხრა
დამატებითი UN უსაფრთხოების საბჭოს WPS რეზოლუციები.
4. 2030 წლის მდგრადი განვითარების დღის წესრიგი და მისი 17
მდგრადი განვითარების მიზანი (SDGs).

გენდერული მეინსტრიმინგი ევროკავშირის პოლიტიკური დღის

წესრიგის მეტად მნიშვნელოვანი საკითხი გახდა . სხვადასხვა
დოკუმენტის მეშვეობით, ევროკავშირმა გამოხატა გენდერული
მეინსტრიმინგის დანერგვის მიმართ ვალდებულება .
ევროკავშირის დონეზე, ევროკავშირის ინსტიტუციებს
გენდერული მეინსტრიმინგის დანერგვის ვალდებულება აქვთ,
ხოლო სახელმწიფოებრივ დონეზე, გენდერული
თანასწორობის მეინსტრიმინგის ვალდებულება ევროკავშირის
წევრ სახელმწიფოებს აქვთ დაკისრებული.

ევროკავშირის 2020-2025 წლის გენდერული

თანასწორობის სტრატეგია წარმოადგენს 2025
წლისათვის, გენდერულად თანასწორი ევროპის
არსებობისათვის მნიშვნელოვანი პროგრესის მისაღწევად
აუცილებელ პოლიტიკურ ამოცანებსა და ქმედებებს.
მიზანია შეიქმნას ისეთი ერთობა, სადაც ქალები, კაცები,
გოგოები და ბიჭები, მათი განსხვავებულობის
გათვალისწინებით, შეძლებენ თავად აირჩიონ ცხოვრების
გზა, ჰქონდეთ თანაბარი შესაძლებლობები მიაღწიონ
წარმატებას და ქჰონდეთ თანაბარი უფლებები იყვნენ
ევროპული საზოგადოების წევრები და თანაბრად
ჩაერთონ მის მართვაში.

სტრატეგიის მთავარი მიზნებია გენდერული ნიშნით

ძალადობის აღმოფხვრა; გენდერული სტერეოტიპების
უარყოფა; შრომის ბაზარზე გენდერული ღიობების
აღმოფხვრა; ეკონომიკის სხვადასხვა დარგში თანაბარი
ჩართულობის უზრუნველყოფა; გენდერის ნიშნით
დაკისრებულ გადასახადებთან და საპენსიო სხვაობებთან
დაკავშირებული საკითხის მოგვარება; გენდერის
მიხედვით ზრუნვის ღიობის აღმოფხვრა და

3
მიუხედავად იმისა, რომ ევროკავშირის 2020-2025 წლების აზერბაიჯანი: რეფორმების ტექნიკურმა ჯგუფმა მხარი
გენდერული თანასწორობის სტრატეგია ორიენტირებულია დაუჭირა გენდერულ მეინსტრიმინგს იუსტიციის სექტორის
ევროკავშირის ფარგლებში აქტივობების განხორციელებაზე, ის რეფორმებში, იუსტიციის სამინისტროს, პენიტენციური
თანხვედრაშია გენდერული თანასწორობისა და ქალთა
სამსახურების და აზერბაიჯანის რესპუბლიკის იუსტიციის
გაძლიერების მიმართულებით ევროკავშირის საგარეო
პოლიტიკასთან. აკადემიის თანამშრომლების გენდერულად სენსიტიური
ციხის სისტემის მართვისა და ქალი პატიმრების
ევროკავშირის 2021-2025 წლების სამოქმედო გეგმა საზოგადოებაში ხელახალი ინტეგრაციის საკითხებზე
საგარეო ურთიერთობებში +გენდერული გადამზადების გზით.
თანასწორობისა და ქალთა გაძლიერების შესახებ
(GAP III) მიზნად ისახავს ქალებისა და გოგოების გაძლიერების საქართველო: რეფორმების ტექნიკურმა ჯგუფმა,
მიმართულებით პროგრესის დაჩქარებას. GAP III ხელს უწყობს საქართველოში გენდერული მეინსტრიმინგის ახალ
ტრანსფორმაციულ და ინტერსექტორულ მიდგომას და
კანონმდებლობაში დანერგვის ხელშეწყობის მიზნით,
უზრუნველყოფს გენდერული თანასწორობის დანერგვას ყველა
სახის პოლიტიკასა თუ ქმედებაში. ევროკავშირმა აიღო „სურსათის დანაკარგების და სურსათის ნარჩენების
ვალდებულება, რომ გენდერული თანასწორობა მისი საგარეო შემცირებისა და სურსათის შეწირულობის შესახებ“
მოქმედებების სულ ცოტა 85%-ის უმმთავრესი მიზანი და ამოცანა საქართველოს კანონპროექტის გენდერული გავლენის
ყოფილიყო. აღმოსავლეთის პარტნიორობის განახლებული შეფასება განახორციელა.
დღის წესრიგის მიხედვით, აღდგენის, ძალების
განახლების/მედეგობისა და რეფორმების შესახებ, მოლდოვა: ამჟამად რეფორმების ტექნიკური ჯგუფი
ევროკავშირს აღებული აქვს ვალდებულება, სისტემატიური
მოლდოვის თავდაცვის სამინისტროს უწევს დახმარებას,
გენდერული მეინსტრიმინგისა და გენდერულად მგრძნობიარე
ბიუჯეტირების მეშვეობით, მხარი დაუჭიროს აღმოსავლეთის გაეროს უსაფრთხოების საბჭოს რეზოლუციაზე (UNSCR) 1325
პარტნიორობის ქვეყნებს გენდერული თანასწორობისა და ქალთა დაყრდნობით, ახალი სამოქმედო გეგმის
გაძლიერების პოლიტიკის ყველა მიმართულებით დანერგვასა ჩამოსაყალიბებლად.
და რესურსებზე თანაბარი ხელმისაწვდომობის
უზრუნველყოფაში. უკრაინა: რეფორმების ტექნიკური ჯგუფის დახმარებით, 2022-
2032 წლების უკრაინის აღდგენის გეგმაში, გენდერული
კარგი პრაქტიკის მაგალითები მეინსტრიმინგის საკითხებზე მომუშავე 40 ექსპერტისგან
მიუხედავად იმისა, რომ გენდერული თანასწორობა შემდგარი ჯგუფი ჩამოყალიბდა. ექსპერტთა ჯგუფი უკრაინის
ფორმალურად გათვალისწინებულია აღმოსავლეთის ეროვნული საბჭოს მიერ ჩამოყალიბებულ 24 დარგობრივ
პარტნიორობის ქვეყნების კონსტიტუციებსა და სამართლებრივ სამუშაო ჯგუფში გენდერული თანასწორობის საკითხების
სისტემებში, გენდერული მეინსტრიმინგის ნაკლებობა ხელს ინტეგრაციაზე მუშაობდა. გენდერული მეინსტრიმინგის
უშლის მუდმივ, არსებით გენდერულ თანასწორობას. მიდგომა ხუთი პოლიტიკის დოკუმენტისა და უკრაინის
შესაბამისად, ევროკავშირი გენდერული თანასწორობისთვის: აღდგენის კონფერენციისთვის (ლუგანო, 2022 წლის ივლისი)
რეფორმების ტექნიკური ჯგუფი დასაბამიდან მხარს უჭერს მომზადებულ ანალიტიკურ მასალებში ინტეგრიდა, რაც
აღმოსავლეთის პარტნიორობის ქვეყნებში პროგრამებისა და შემდეგ ძირითად საკითხებს ეხებოდა: ეკონომიკური
რეფორმების ფარგლებში გენდერულ მეინსტრიმინგს. კარგი აღდგენა, სოციალური აღდგენა, ინფრასტრუქტურული
პრაქტიკის მაგალითები მოიცავს: აღდგენა, მარტივად აღდგენადი არქიტექტურა და,
გარემოს/ბუნების აღდგენა.
სომხეთი: რეფორმების ტექნიკურმა ჯგუფმა მხარი
დაუჭირა გენდერულ მეინსტრიმინგს ეკონომიკური
რეაგირების პროგრამასა და სომხეთის რესპუბლიკის
სამოქმედო გეგმაში, ასევე სომხეთის 2021-2027
წლების მრავალწლიური ინდიკატურ/თემატურ
პროგრამასა (the Multi-Annual Indicative Programme) და
ევროკავშირის სომხეთში წარმომადგენლობის
განათლების შესახებ სამოქმედო პროგრამის
გეგმის აღწერილობაში.
სასარგებლო ბმულები
• EU4Gender Equality Reform Helpdesk project page- „ევროკავშირი
გენდერული თანასწორობისთვის: რეფორმების ტექნიკური
ჯგუფის“ პროექტის გვერდი
• Gender Equality Library-გენდერული თანასწორობის ბიბლიოთეკა
• EU Neighbours East website-ევროკავშირის აღმოსავლეთის

4
მეზობლების ვებ-გვერდი
ეწვიეთ გენდერული თანასწორობის ბიბლიოთებას
© ევროკავშირი 2023