Α΄ Γυμνασίου: Είδη Κειμένων

Είδη Κειμένων
Περιγραφικά
-θέμα: αναπαράσταση
αντικειμένου, προσώπου,
κτηρίου, τοπίου..
-οργανώνεται γύρω από τον
άξονα του χώρου
Αφηγηματολογικά
-θέμα: ένα γεγονός ή σειρά
γεγονότων.
- οργανώνεται γύρω από τον
άξονα του χρόνου
Επιχειρηματολογικά
-θέμα: έκθεση μίας άποψης
-οργανώνεται γύρω από τον
άξονα της λογικής σύνδεσης
των ιδεών (αιτιοκρατική)

-στόχος: να προκαλέσει -στόχος: να ενημερώσει, να

-αιτιολογική σύνδεση
συναισθήματα, να γνωρίσει ευαισθητοποιήσει, να
στον αναγνώστη τα
- κυριαρχούν τα ρήματα και οι καταγράψει, να
χαρακτηριστικά ενός
προσώπου, να ικανοποιήσει
χρονικοί προσδιορισμοί προειδοποιήσει, να πείσει, να
ανασκευάσει, να προβληματίσει
πρακτικές ανάγκες
-στόχος: να διδάξει, να
(αγγελίες, διαφημίσεις,
-χρήση επιχειρημάτων,
τουριστικοί οδηγοί..) ευχαριστήσει..
τεκμηρίων, απόψεων ειδικών,
παραδειγμάτων,
-κυριαρχούν τα επίθετα -δομή:
αποτελέσματα ερευνών
- -ο χρόνος είναι σταματημένος
-γλώσσα: λογοτεχνική, α. -δομή:
καθημερινή (ανάλογα με την
ποιος – πού
περίσταση επικοινωνίας)
– πότε
-στατική περιγραφή /
εξελικτική περιγραφή β. α. θέμα – θέση
-δομή: πρόβλημα –
κεντρικό β. υποστήριξη (αίτια,
αποτελέσματα, προτάσεις)
γεγονός
γ. συμπεράσματα
γ.
α. αισθητηριακές
προσπάθειες
παρατηρήσεις (πώς
επίλυσης/
είναι, από το γενικό
δράση
προς το ειδικό,
μακριά – κοντά), δ.
απρόοπτα –
β. πληροφοριακά
κορύφωση
στοιχεία (ιστορικά
δράσης
στοιχεία, χρήση,
λειτουργία, ρόλος..),
ε. λύση
γ. προσωπικές
απόψεις.

1
Α΄ Γυμνασίου: Είδη Κειμένων

Α. Παράδειγμα περιγραφικού κειμένου

Περιγραφή του σκίτσου του ΚΥΡ (σελ. 46 του σχολικού βιβλίου)1

Στην εικόνα βλέπουμε ένα μαυροντυμένο άνθρωπο με ύφος μοχθηρό και σκοτεινό να στέκεται
μπροστά σε ένα περίπλοκο μηχάνημα υψηλής τεχνολογίας. Ο άνθρωπος χρησιμοποιώντας έναν μοχλό
και πατώντας κάποια κουμπιά το έχει θέσει σε λειτουργία. Στο πάνω μέρος αυτού του μηχανήματος
υπάρχει ένα μεγάλο χωνί. Από κει ρίχνεται μέσα του ένα όμορφο, ειδυλλιακό τοπίο. Ο καθαρός
ουρανός, ο ήλιος, η γαλήνια θάλασσα στην οποία πλέει ένα καραβάκι, το μικρό σπιτάκι με τα δέντρα
του που βρίσκεται κοντά στην παραλία μετατρέπονται με την κατάλληλη επεξεργασία από το
μηχάνημα σε παγερά, απρόσωπα και άσχημα ξενοδοχειακά συγκροτήματα που βγαίνουν από ένα
άνοιγμα στην αριστερή πλευρά του. Και ο μοχθηρός άνθρωπος τα κοιτάζει με ύφος χαιρέκακο και
γεμάτος ικανοποίηση σκεφτόμενος προφανώς τα κέρδη που θα του αποφέρουν. Στο σκίτσο σατιρίζεται
η απληστία του σύγχρονου ανθρώπου, που χρησιμοποιώντας την τεχνολογία επεμβαίνει στο
περιβάλλον και το καταστρέφει με απώτερο σκοπό το κέρδος

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα προκειμένου να συγκεντρώσετε τα βασικά στοιχεία των

περιγραφικών κειμένων:

Στόχος της
περιγραφής:
Ποιος ρηματικός Ποιο αποτέλεσμα
χρόνος κυριαρχεί; δημιουργείται για τον
(παραδείγματα) αναγνώστη;
Με ποια σειρά
περιγράφονται τα
χαρακτηριστικά του
σκίτσου;
Ποιες λέξεις
προσδίδουν
σαφήνεια, ζωντάνια
και
παραστατικότητα;
Ποιοι επιρρηματικοί
προσδιορισμοί
συνδέουν τις

1
Καλαβρουζιώτου, Δ., (2012), Εκθέσεις: Μεθοδολογία και τεχνική στην παραγωγή λόγου – Α΄ Γυμνασίου, σε. 127,
Σαββάλας

2
Α΄ Γυμνασίου: Είδη Κειμένων

πληροφορίες;

Β. Παράδειγμα αφηγηματικού κειμένου

Απόδοση της εικονογραφημένης ιστορίας του Quino με λόγια (σελ. 51 του βιβλίου)2

Ένας βοσκός έβγαλε κάποτε τα πρόβατά του για βοσκή σε ένα βοσκοτόπι. Εκεί που φύλαγε
αμέριμνος τα ζώα του, είδε ξαφνικά ένα μεγάλο τούβλο. Το σήκωσε απορημένος κι άρχισε να το
περιεργάζεται. Τότε το τούβλο άρχισε να του μιλάει με σιγανή φωνή. Ο βοσκός το έφερε στο αυτί του
για να ακούσει καλύτερα.
Το τούβλο του διηγούνταν την ιστορία του. Ότι προερχόταν από μια μεγάλη πόλη. Αυτό και
χιλιάδες άλλα τούβλα είχαν δημιουργήσει κάτι τεράστια, πολυώροφα κτίρια. Ο ουρανός χανόταν πίσω
από τους ουρανοξύστες, και από τους μαύρους καπνούς που έβγαιναν από τα χιλιάδες αυτοκίνητα που
κυκλοφορούσαν στους δρόμους, και τα εργοστάσια που υπήρχαν τριγύρω.
Ο βοσκός τρομαγμένος, έδωσε μια στο τούβλο και το έσπασε σε μια πέτρα που βρισκόταν εκεί
κοντά. Φοβήθηκε φαίνεται ότι πιθανόν να έρχονταν κι άλλα τούβλα και ίσως να δημιουργούνταν εκεί
στο όμορφο βοσκοτόπι του μια τόσο γκρίζα και άσχημη μεγαλούπολη. Κι αυτό δεν μπορούσε να το
επιτρέψει να γίνει. Ικανοποιημένος Από τον εαυτό του, πήγε να μαζέψει τα πρόβατά του, που είχαν
απομακρυνθεί.

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα προκειμένου να συγκεντρώσετε τα βασικά στοιχεία των

αφηγηματικών κειμένων:

Στόχος της
αφήγησης:
Ποιος ρηματικός Ποιο αποτέλεσμα
χρόνος κυριαρχεί; δημιουργείται για τον
(παραδείγματα) αναγνώστη;
Με ποια σειρά
περιγράφονται τα
γεγονότα της
ιστορίας;
Ποιες λέξεις
προσδίδουν
σαφήνεια,
ζωντάνια και

2
Καλαβρουζιώτου, Δ., (2012), Εκθέσεις: Μεθοδολογία και τεχνική στην παραγωγή λόγου – Α΄ Γυμνασίου, σελ.
118, Σαββάλας.

3
Α΄ Γυμνασίου: Είδη Κειμένων

παραστατικότητα;
Ποιοι
επιρρηματικοί
προσδιορισμοί
συνδέουν τις
πληροφορίες;
Ποια είναι η δομή
της αφήγησης;

Γ. Παράδειγμα επιχειρηματολογικού κειμένου

Επιχειρήματα κατά της χρήσης του αυτοκινήτου ως μέσου μετακίνησης.3
Για τις μετακινήσεις σας στην πόλη θα ήταν καλύτερα να χρησιμοποιείτε όχι το αυτοκίνητό σας,
αλλά τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Θα πρέπει να γνωρίζετε ότι μια ευρωπαϊκή έρευνα που έγινε
πρόσφατα απέδειξε ότι το περιβαλλοντικό κόστος των Ι.Χ. είναι πολύ υψηλότερο από αυτό των μέσων
μαζικής μεταφοράς. Σύμφωνα με την έρευνα αυτή, για κάθε χιλιόμετρο που διανύει το συμβατικό
αυτοκίνητο ο επιβάτης του επιβαρύνεται με 0,15 ευρώ. Αντίστοιχα, το βενζινοκίνητο καταλυτικό έχει
κόστος 0,014 ευρώ, το πετρελαιοκίνητο λεωφορείο 0,06 ευρώ, το μετρό 0,004 ευρώ, ενώ το τρόλεϊ έχει
σχεδόν μηδενικό κόστος. Αν λοιπόν μετακινείστε με τα μέσα μαζικής μεταφοράς, και κυρίως το μετρό
και το τρόλεϊ, και λιγότερο επιβαρύνεστε οικονομικά, αλλά και, το πιο σημαντικό, προστατεύετε πιο
αποτελεσματικά το περιβάλλον.

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα προκειμένου να συγκεντρώσετε τα βασικά στοιχεία των

επιχειρηματολογικών κειμένων:

Στόχος της
παραγράφου:
Ποια επιχειρήματα
ή τεκμήρια
χρησιμοποιεί;
(παραδείγματα)
Ποιες
διαρθρωτικές
λέξεις ή φράσεις
συνδέουν τα
επιχειρήματα και
τα τεκμήρια;

3
Καλαβρουζιώτου, Δ., (2012), Εκθέσεις: Μεθοδολογία και τεχνική στην παραγωγή λόγου – Α΄ Γυμνασίου, σελ.
129, Σαββάλας.

4
Α΄ Γυμνασίου: Είδη Κειμένων

Ποια είναι η δομή

του συλλογισμού;