3

Edukasyon sa
Pagpapakatao
Umuna a Kuarter - Modiul 6:
Pagannurutan ti Pamilia: Tungpalen Tayo
Edukasyon sa Pagpapakatao– Maikatlo a Tukad
Alternative Delivery Mode
Umuna a Kuarter - Modiul 6: Pagannurutan ti Pamilia: Tungpalen Tayo
Umuna nga Edision, 2020

Sagudayen ti Akda Republika 8293, Seksion 176 a: Saan a maaddaan iti kalintegan iti
panagtagikua ti aniaman a sinurat ti Gobierno ti Filipinas. Nupay kasta, masapul met laeng ti
pammalubos ti ahensia wenno pangopisinaan ti gobierno a nangisagana iti sinurat no
daytoy ket maisangrat a panguartaan. Mairamanen kadagiti mabalin nga aramiden ti
nasao nga ahensia wenno pangopisinaan ti panangikeddeng iti umno a gated para iti
daytoy.

Dagiti gapuanan ( sarita, seleksion, daniw, kanta, ladawan, nagan ti produkto

wenno brand name, marka wenno trademark, pabuya iti telebision, pelikula ken
daddumma pay) a naaramat iti daytoy a modiul ket adda kadagiti makingapuanan ti
kalintegan iti panagtagikua kadagitoy. Naikagumaanan a matunton dagitoy tapno maala
ti pammalubos kadagitoy tapno maaramat dagitoy a material. Saan a tagikuaen dagiti
nangimaldit ken nagsurat dagita a kalintegan. Aniaman a pakaaramatanda malaksid
itidaytoy a modiul ket kasapulan ti pammalubos dagiti akin-aramid kadagitoy.

Saan a mabalin a kopiaen ti aniaman a paset daytoy wenno iprinta iti aniaman
a wagas nga awanan pammalubo ti Departamento.

Insagana ti Departamento ti Edukasion

Sekretario: Leonor Magtolis Briones
Katulongan a Sekretario: Diosdado M. San Antonio

Dagiti Nangbukel iti Modiul

Mannurat: Helen Grace A. Navaja
Editor: Althea S. Llameg, Arlene U. Lastimoso, Jocelyn E. Oyog
Nangisayangkat: Alejandre S. Fernandez Jr., Alemer O. Veloso, Edwin C. Pameroyan
Nangiladawan: Joseph C. Joseph
Nangiparang: Daryl L. Escobar, Marco R. Abellon
Nangimaton: Evelyn R. Fetalvero Lorenzo E. Mendoza
Janette G. Veloso Felix I. Antecristo
Analiza C. Almazan Ernie E. Agsaulio
Ma. Cielo D. Estrada Nelia Q. Madelo
Alirna O. Andoy

Naimaldit iti Filipinas

Departamento Ti Edukasion – Region XI
Office Address: F. Torres St., Davao City
Telefax: (082) 291-1665; (082) 221-6147
E-mail Address: regionxi@deped.gov.ph lrms.regionxi@deped.gov.ph
 3
Edukasyon sa
Pagpapakatao
Umuna a Kuarter - Modiul 6:
Pagannurutan ti Pamilia: Tungpalen Tayo
Pakauna
Para iti Mangbayabay:
Naragsak a panangawat iti asignatura a Edukasyon sa
Pagpapakatao 3 ti Alternative Delivery Mode (ADM) modiul para
iti leksion a Nasalun-at a Bagi, Rikna ken Panunot: Saluadan.
Daytoy a modiul ket pinagbabadangan a dinisenio,
ininsiar ken tinaming dagiti edukador iti publiko ken
pribado nga institusion tapno bayabayannaka, sika a
mannursuro tapno matulongam dagiti agad-adal a
mangtun-oy iti naituding a pagbatayan ti K-12 Kurikulum
kabayatan ti panagballigida a mangsango iti karit ti
panagadal para iti bukodda a bagi, para iti komunidad
ken para iti ekonomia.
Mangnamnama daytoy a supusop iti panagadal a
mangbadang kadagiti agad-adal para iti nabayabay ken
nawaya a panakasursuro nga agaramid iti wagas a bukod
a kabaelan, pardas ken oras. Panggep pay daytoy a
matulongan dagiti agad-adal tapno magun-odda dagiti
21st century skills kabayatan a maigunam-gunam
kadakuada dagiti kasapulan ken kasasaad.
Kas nayon pay ti kangruaan a teksto, makitayo daytoy a
kahon iti linaon iti modiul:

Dagiti Notar para iti Mannursuro

Naglaon daytoy kadagiti tandaanan,tulong wenno
istrategia a mausar iti panangbayabay kadagiti
agad-adal.
Kas mangbayabay, manamnama a maitedmo kadagiti
agad-adal ti pakauna nga ammo no kasano nga usaren daytoy
a modiul. Masapul pay a bayabayen ken inotar ti progresoda
kabayatan met a pabus-oyan ida nga agwaywayas a
makasursuro. Malaksid pay kadagitoy, manamnama nga ad-
adda pay a maallukoy ken maiwanwanmo dagiti agad-adal
kabayatan ti inda panangisayangkat kadgiti aramid a naipalaon
iti modiul
Para iti Agad-adal:
Naragsak a panangawatmo iti Alternatibo a Wagas iti
Panagadal iti Edukasyon sa Pagpapakatao 3 ng Alternative
Delivery Mode (ADM) ti modiul maipapan iti Panangam-ammo ti
Kangrunaan a Kasapulan.
Naaramid daytoy a modiul kas sungbat iti pagkasapulam iti
panagadal. Daytoy a modiul ket addaan gagem a mangtulong
kenka kabayatan nga awanka iti uneg ti eskuelaan kabayatan ti
panagadalmo. Panggep pay daytoy a modiul a maikkanka iti
naisangsangayan a kapadasan iti panagbasam.

Addaan daytoy a modiul kadagiti paset ken pagilasinan

kadagiti rebbengna a maammuam.

Ammuen Iti daytoy a paset, maamuam no ania

dagiti rebbengna nga adalem.
Padasen Masubok babaen iti daytoy
nga eksamen ti ikutmon nga
adal. No korekmo amin
(100%),mabalinmon a libtawan
daytoy a paset.
Taldiapan Daytoy a paset ti agbalin a rangtay
tapno mapagsilpom ti naadalmo iti
naudi a leksion para iti sumaruno.

Sukisoken Mayam-ammo kenka iti daytoy a paset

dagiti nadumaduma a wagas iti
panagbasam iti leksion kas iti istoria, kanta,
daniw saludsod, wenno aramiiden
Adalen Adda maited kenka a
pannakailawlawag iti leksion.
Panggep daytoy a paset a
mailawlawag kenka dagiti konsepto
ken abilidad tapno maawatam ti
leksion.
Pasingkedan Buklen daytoy a paset dagiti aramiden
tapno mapasingkedan dagiti adal ken
pannakaawat kadagiti leksion. Adda
met ti Tulbek ti Koreksion a pakakitaan
kadagiti umiso a sungbat dagiti
saludsod ken aramid.

Tandaanan Masarakan iti daytoy a paset dagiti

saludsod wenno panangkompleto
kadgiti patang ken parupo tapno ad-
adda a maawatam ti leksion.

Aramiden Linaon daytoy a paset dagiti

aramid a makatulong tapno
maiyaplikarmo iti pudno a biag
dagiti inadalmo.
Tingitingen Panggep daytoy a paset a masa ken
marukod ti lebel iti pannakaawatmo
kadagiti napagadalamon a
kompetensia.
Nayon a Aramiden Maited kenka iti daytoy a paset dagiti
aramiden tapno mapasingkedan
dagiti adal ken kapadasan kadagiti
naadalmon.
Tulbek ti Koreksion Masarakan ditoy dagiti umiso a
sungbat kadagiti nadumaduma a
saludsod ken aramid iti daytoy a
modiul
 Iti taraudi daytoy a modiul, makitam ti:

Nagadawan Linaon daytoy dagiti babasaen a

nakaibasaran ti pannakasurat daytoy
a modiul.

Laglagipen dagitoy a pagalagadan iti panangusar

iti daytoy a modiul:

1. Annadam daytoy a modiul ken saan nga ikkan iti

aniaman a marka wenno surat. Agusar iti sabali a
papel iti panangsungbat kadagiti saludsod wenno
aramiden.
2. Laglagipen a sungbatan ti Padasen sakbay a mapan
kadagiti sabali a paset.
3. Awaten a naimbag dagiti pammilin sakbay nga
rugian dagiti maited nga aramiden.
4. Agbalin a napudno kadagiti maited nga sungbatan
wenno ken iti panagikorek kadagiti sungbat.
5. Leppasen ti agdama nga ar-aramiden sakbay a mapan
iti sabali.
6. No malpasmo nga adalen ken masungbatan dagiti
saludsod iti daytoy a modiul, isublim ken
maestram/maestrom wenno iti nadutukan nga umay
agidanon.

Mabalinmo ti agpatulong ken maestram/maestrom wenno iti

napusgan nga umay agidanon, kada tatang ken nanangmo
kasta met dagiti kakabsatmo a natataeng no adda sanmo a
maawatan iti modiul. Tandaanam saanka nga agmaymaysa.

Babaen iti daytoy a modiul, sinanamakami a maaddaanka

iti naun-uneg a kapadasan ken nalawlawa a pannakaawat
kadagiti leksion. Kabaelam daytoy.
 Ammuen

Daytoy nga modyul ket maipanggep ti panangipakita ti

kinapudno, pannakikaisa, ken panagtungpal kadagiti annuroten
wenno aniaman a tulag a naikeddeng ti maysa a pamilia
maipapan iti salun-at ken pannakaisalakan ti pagimbagan.
Naipasngat ditoy nga leksion ti kinapudno ken kinaanus.
Ti daytoy nga modyul, sika ket namnamaen a
makatungpalka kadagiti pagannurutan wenno annuroten ti
maysa a pamilia. (EsP3PKP-Ii-22)

Padasen
Basaen ken awaten ti tunggal kayat na nga ibaga ti adda iti
uneg ti kahon. Ikabil dita kuadernoyo ti kusto a reaksion nga
thumbs up ( )no sika ket uman-anamong ken thumbs down ( )
no saan.

2. Kanayon nga
1. Nagurnong ti kuarta iti agpagatang ti baro a
alkansia. bado.

3. Madina kayat ti
maturog a kakadua
dagiti kakabsatna.
5. Saanna nga insubli ti sukli a
kuarta a ginastos ken
ingatangna daytoy iti ay-
ayam.
4. Sursuruten dagiti
pagannurutan iti uneg ti
pagtaengan ngem
agdabdabog nga ar-aramiden
dagitoy.
6. Inawat ti kasasaad dagiti
kakabsat babaen ti
panagtulong kadagiti
naituding nga aramidenda.

7. Naanus a nagna a
nagturong iti pagadalan. 8. Inpudo iti umno a
napasamak kadagiti
nagannak uray
mapaguntan.
 Aralin Pagannurutan Ti Pamilia:
1 Tungpalen Tayo
Ti panagtungpal kadagiti pagannurutan nga naikeddeng ti
tunggal pagtaengan ket isu ti mangiwanwan ti pannakabukel iti
kusto nga aramid, kinatalna ken panagkaikaisa. Ti kinaanus ti
panangsurot ket mangipakita ti kinapudno ti maysa a pamilia.

Taldiapan

Basaen dagiti situasion. Isurat ti “makikaduaak” no ti

panagawatmo ket masapul nga sumali ka ken “ lumasinak” no
saan. Aramiden daytoy iti kuwaderno.
_____1. Nagplano dagiti gagayyemmo a takawen dagiti bunga ti
mangga ti kaarrubayo.
_____2. Nagawis ni tatangmo a mapan kayo a sangkapamilia
sadiay taltalon tapno apitin dagiti mulmulayo a natnateng.
_____3. Nakapidot kayo kenni kabsatmo ti kuarta ket inbagana
nga isubliyo iti makinkukua.
_____4. Binagaan naka ti kaadalam nga dalusanyo iti siled-
pagadalanyo sakbay kayo agawid.
_____5. Inawisnaka ti kabsatmo nga agay-ayam iti online game
ken ibusenyo ti kuarta nga inted dagiti nagannakyo.

Dagiti listaan para ti Maestra

Kas maysa a mangiturturong, nasken nga isagana a
nalaing dagiti agad-adal dagiti sumaganad nga aramiden
tapno makaadalda a nalaing. Palagipan dagiti agad-adal
nga agbalin da a napudno kadagiti sungbatda ken
mabalen nga agdamagda ti maestra wenno nagannak no
marigatanda kadagiti naited nga aramiden.
 Sukisoken

Tunggal pagtaengan ket adda pagannurotan a

naikeddeng dagiti nagannak. Napadasam kadin ti
simmalungasing kadagitoy a pagannurutan a naikeddeng ti
pagtaenganyo?
Basaen ti dyurnal. Adda dagiti ladawan iti tunggal ungto
dagiti patang. Idrowing dita kuadernom ti mabalen a reaksion
mo ti tunggal situasion nga inbagana. Usaren a tarabay dagiti
rupa nga adda iti uneg ti kahon.

Dear Diary
Istoria ni Rochien R. Titong

Dominggo. Dimmawatak ti pammalubos ken Nanangko

nga makiay-ayam kadagiti karrubami. Pinalubusan nak ngem
tulagmi nga saan kami nga umadayo iti pagtaenganmi. Isu a
nagay-ayam kami laeng kadagiti gagayyemko idiay
sanguanan iti pagtaenganmi.

Lunes. Agkankantaak pay a magmagna diay kalsada

nga agturong iti pagadalanmi. Naragsakak gapu ta doble ti
balon ko a kuarta. Inikkannak ni Nanang ken dimmawatak pay
kenni Tatang. Saanda nga ammo a dua da gayam a
nagdawatak ti balonko. Namaysaak isuda. Isu a nagragsakak.

Martes. Inulitko ti panagdawatko ti doble a balonko kada

Nanang ken Tatang. Agtultuloy ti kinaragsakko. Agasem, doble
manen ti kuarta a naawatko.

1
 Mierkules. Limmabasak apagbiit diay asideg tiendaan ket
gimmatangak ti baro nga ay-ayam. Ti panagawidko idiay
pagtaenganmi, dagusko nga imbelleng dagiti daanen nga
ay-ayamko gapu ta saan kon a kayaten.

Huebes. Naamuan ni Nanang ken Tatang maipanggep

diay panaggatangko ti barbaro nga ay-ayam ken
panagebellengko kadagiti daanen. Dinamagda no nagalaak
ti pinaggatangko. Agsangsangitak iti bain ken butengko idi
agpudnoak kadakuada a dawdawatak isuda a dua ti
balonko idi aldaw ti Lunes inggana Martes. Kasta unay ti unget
ni Tatang ken nalidayan ni Nanang. Pinilik ti nagulimek ken
dimmawatak ti pammakawan kadakuada.

Biernes. Nagdesisionak a mangibati ti bassit a gatad

manipud ti balonko nga inaldaw gapu ta nirugiakon ti aginot
ken agurnong ti kuarta iti alkansiak tapno maka-urnongak ti
paggatang ti baro nga ay-ayamko. Inan-anusak pay dagiti
daan nga ay-ayamko.

Sabado. Napagdesisionak nga tumulong kenni Nanang

kadagiti aramid iti pagtaenganmi. Kayatko a lumag-an ti
riknana gapu ta ammok nga napaayko isuna idi
napalpalabas nga aldaw. Uray pinakawandakon kayatko
latta ti sumubbot kadakuada.

2
 Adalen
Adda pagsayaatan ti tunggal pagannurutan nga
inkeddeng ti maysa a pamilia agsipud ta ti panggep na daytoy
ket ti pannakaisalakan, panagkaikaisa, ken mangiwanwan ti
tunggal miembro ti pamilia. Narigat man wenno nalaka nga
suruten, masapul ti panagtitinnulong ti maysa ken maysa tapno
adda urnos nga maragpat iti pagtaengan.
No pay kasta, ti panagtungpal kadagiti pagannurutan ti
pamilia ket maysa a wagas tapno dagiti miembro ket agbalin a
nasayaat nga tao iti pagtaengan wenno komunidad.

Pasingkedan

Aramiden 1
Sungbatan dagiti sumaganad a saludsod manipud iti istoria
a “Dear Diary” nga makita iti parte ti Sukisoken.

1. Ania a galad ti impakita ti tagapatang iti aldaw ti Lunes ken

Martes?

__________________________________________________________

__________________________________________________________
2. Ania ti napilim a reaksion iti kapadasan nga adda ti Lunes ken
Martes? Apay a daytoy ti napilim a reaksion?
___________________________________________________________

__________________________________________________________
3. Ania a galad ti ipakpakita ti tagapatang iti aldaw ti Biernes ken
Sabado?

___________________________________________________________

___________________________________________________________
4. Adda kapadasam kadin a kinasaet wenno kinaanus? Ilanad.
___________________________________________________________

___________________________________________________________

5. Ania a sursuro ti naadalmo manipud ti binasam nga

pakisaritaan?
__________________________________________________
__________________________________________________

Aramiden 2
Mangisurat ti lima nga aramid a naaramid mo idiay
pagtaenganyo a mangipakpakita ti kinapudno ken kinaanus.

1. ___________________

2. ___________________

3. ___________________

4. ___________________

5. ___________________
 Tandaanan

Ania dagiti pagannurutan iti pagtaenganyo ken kasanom

nga masurot dagitoy nga addaan kinapudno ken kinaanus?
Adda kadi dagiti panawen nga marigrigatan ka nga
tungpalen dagiti naited nga pagannurutan iti pagtaenganyo?
Kasanom nga malasatan dagitoy?
Ti panagkunam, ania iti epekto nga maited no natulnog
tayo kadagiti pagannurutan nga naited iti pagtaengan?

Aramiden
Agay-ayam iti “ruar” wenno “uneg”. Adda dagiti galad a
masapul nga adda kadagiti tunggal miembro iti pagtaengan a
nakasurat idiay baba. Ket no ti panagawatyo ket masapul a
tuladen isurat daytoy iti uneg ti sinam-puso ken no saan isurat
daytoy iti ruar ti sinam-puso. Aramiden daytoy iti kuaderno.

Panagsaur Panagtungpal Panagranggas

Panaggaget Panagpudno Panagliway

_______________
____________________ _______________
____________________ _______________
____________________
 Tingitingen
Basaen dagiti tunggal patang ken isurat iti kuaderno ti letra ti
kusto a sungbat.

1. Pagpudpudnuendaka dagiti nagannakmo ti naaramid

mo a basol. Ammom nga pagungtandaka no ibagam ti
pudno. Agpudno ka latta kadi? Apay?
a. Saan, gapu ta amangan no dangran dak.
b.Wen, gapu ta ammoda met ti pudno.
c.Wen ta saan a nasayaat ti agulbod.
d. Saan, ta no agpudnoak, kasla ak met laeng naabak.
2. Adda maysa a banag a kayatmo nga alaen ngem
impakauna ni Nanangmo a maiparit a garawen daytoy.
Ania ti aramidem?
a. Saan ko a garawen daytoy.
b. Alaek no awan ni Nanangko ket isublik laeng no
sumangpet isuna.
c. Padasek nga alaen ta kitaek no dusaennak ni
Nanangko.
d. Garawek no kayatko ta awan bibiangko iti ibaga ni
Nanangko.
3. Napunnon ti alkansiyam. Kayatmo nga lukatan daytoy ta
igatangmo ti baro nga ay-ayam. Ania ti umno nga
aramidem.
a. Lukatak nga dagus ta gumatangak ti kayatko.
b. Lukatak daytoy no kayatko ta siyak ti nagurnong.
c. Ibagak kenni nanangko nga napno iti alkansiyakon
ken masapul nga rumuarak a mapan gumatang iti
ay-ayam.
d. Ibagak kenni Nanang ken Tatangko ken
dumawatak iti pammagbaga no kaano a lukatak
ken kaano ak nga gumatang.
 4. Dumawdawatka ti baro nga bado ngem kuna ni
nanangmo nga intono paskua naka nga igatangan. Ania iti
aramidem?
a. Agsangitak
b. Saanak a tumulong kadagiti aramiden iti balay.
c. Agurayak iti panawen nga imbagana.
d. Haanak a sumrek iti pagadalan agingana saanak
naigatangan.
5. Naamuam nga nadadael iti bag ni kabsatmo ken
gimmatang ni Nanangmo iti baro a bag na. Ania iti
reaksiyonmo?
a. Naragsak iti riknak para para iti kabsatko.
b. Naliday iti riknak ta awan ti baro a bag ko.
c. Makaungetak kenni nanang ken adingko.
d. Agpagatangak met kenni tatangko iti baro

Nayon nga Aramiden

Iti uneg ti tallo a lobo, mangisurat ti galad ti maysa a

miembro iti pagtaengan a pagarup mo a kasapulan nga ikkaten
gapu ta saan a makapasayaat iti uneg ti pagtaengan ,
komunidad, ken iti intiro a pagilian. Aramiden daytoy iti kuaderno.
Tulbek ti Koreksion
Nagadawan

Maria Carla M. Caraan et. Al. Edukasyon Sa Pagpapakatao-

ikatlong baitang : kagamitan ng mag-aaral sa ilokano.
Unang Edisyon. Edited by Erico M. Habijan at Irene C. De
Robles. Pasig City: Department of Education- Instructional
Materials Council Secretariat, 2014, 17-23.