‫ َم ْن َيْهِد ُهللا َفَال ُمِض َّل َلُه‬.

‫اْلَحْم َد ِهلل َنْح َم ُد ُه َو َنْسَتِع ْيُنُه َو َنْسَتْغ ِفُر ُه َو َنُعْو ُذ ِباِهلل ِم ْن ُش ُرْو ِر َأْنُفِس نَا َوِم ْن َس ِّيَئاِت َأْع َم اِلَنا‬
‫ َو َأْش َهُد َأْن َال ِإلَه ِإَّال ُهللا َو ْح َد ُه َال َش ِر ْيَك َلُه‬. ‫ َو َم ْن َلْم َيْج َع ِل ُهللا َلُه ُنْو ًرا َفَم ا َلُه ِم ْن ُنْو ٍر‬.‫َو َم ْن ُيْض ِلْل َفَال َهاِدَي َلُه‬
‫ َألَّلُهَّم َص ِّل َو َس ِّلْم َو َباِرْك َع َلى َس ِّيِد َنا ُم ُح َّمٍد َو َعلَى آِلِه َو َص ْح ِبِه َو َم ْن َتِبَع ُهْم‬.‫َو َأْش َهُد َأَّن ُمَحَّم ًدا َع ْبُد ُه َو َر ُسْو ُلُه‬
‫ِبِإْح َس اٍن ِإلَى َيْو ِم الِّدْيِن‬

‫ ِبْس ِم ِهللا‬،‫ َق اَل ُهللا َت َع اَلى ِفْي ِك َت اِبِه اْلَك ِر ْيم‬. ‫ َف َي ا ِع َب اَد ِهللا ُأوِص ْي ُك ْم َو َن ْف ِس ْي ِبَت ْق َو ى ِهللا َفَقْد َف اَز ْالُم َّت ُقْو َن‬: ‫َأَّما َب ْع ُد‬
‫ َي ا َأُّي َه ا اّلذين آمنوا اَّت ُقْو ا َهللا َح َّق ُتَق اِتِه َو اَل َت ُمْو ُتَّن ِإَّال َو َأْنُتْم ُمْس ِلُمْو َن‬. ‫الَّر ْح َم ِن الَّر ِحْي ِم‬

Monggo kito sami ningkatake taqwo lan taat dumateng Gusti Allah, wonten
ing panggenan pundi kemawon kawontenan kito, rame utawi sepi, kanthi
tansah nindakaken sedoyo perintah lan nebihi sedoyo awisanipun,
supados kita tansah pikantuk rahmat lan kanugrahan saking Gusti Allah.

Shalawat serto salam mugi keaturaken dumateng Kanjeng Nabi

Muhammad Saw ingkang sampun paring tupo tulodo kesaenan lan
nuduhaken marang dalan ingkang padang lan dipun trisnani Gusti Allah.
Mugi-mugi kito sedoyo saget kalebet umatipun ingkang pikantuk syafaat.
Gusti Allah dawuh:
‫ُقْل ِإن ُك نُتْم ُتِحُّبوَن َهَّللا َف اَّت ِبُعوِني ُيْح ِبْب ُك ُم ُهَّللا َو َي ْغ ِفْر َلُك ْم ُذ ُنوَب ُك ْم ۗ َو ُهَّللا َغ ُفوٌر َّر ِحيٌم‬

Artosipun: Ngucapo siro (Muhammad marang kaum), lamun siro kabeh

trisno marang Allah, lajeng ngenut siro kabeh marang ingsun, mongko
Allah trisno marang siro kabeh lan ngapuro duso siro kabeh, Gusti Allah iku
dzat akeh ngapuro lan welas asihe (Ali Imran: 31)

Misal, sakmangke kito wnten lebete poso wulan Ramadhan katah

kesaenan ingkang saget diunduh. Miturut Al-Qur’an, poso niku setunggale
ibadah ingkang sampun lami, ingkang dipun tindaaken umat siyen. Gusti
Allah dawuh:

‫ٰٓي َاُّي َه ا اَّلِذْي َن ٰا َم ُنْو ا ُك ِتَب َع َلْي ُك ُم الِّص َي اُم َك َم ا ُك ِتَب َع َلى اَّلِذْي َن ِمْن َق ْبِلُك ْم َلَع َّلُك ْم َت َّت ُقْو َۙن‬

Artosipun: Hai wong-wong kang podo iman, diwajibake ingatase siro kabeh
poso kang wis diwajibake ingatase wong-wong (umat) sakdurunge siro
kabeh, supoyo siro kabeh podo taqwa. (Al-Baqarah 183)
Saking ayat meniko ngimutaken dateng kito sedoyo ingkang sampun biasa
ngelampahi poso wulan Ramadan punika ampun ngantos poso kito
namung ngempet dahar lan ngunjuk kemawon, nanging kedah poso
tenanan lan soyo taqwo dumateng Gusti Allah.

Jamaah Jumat ingkang Minulyo

Punopo maksudipun kedah poso tenanan? Nggih meniko poso ingkang
dilampahi kanti ikhlas, lan nebihi perkawis ingkang ngerusak poso. Kranten
katah tiyang ingkang ngelampahi poso namung angsal ngelak lan luweh.
Setunggale hadis dawuhaken:

‫َع ْن َأِبي هريرة َق اَل َر ُسْو ُل ِهللا َص َّلي ُهللا َع َلْيِه َو َس َّلَم ُرَّب َص اِئٍم َلْي َس َلُه ِمْن ِص َياِمِه َّإال اْل ُجْو ِع َو ُرَّب َق اِئٍم َلْي َس‬
‫َلُه ِمْن ِقَياِمِه ِإاَّل الَّس َه ر‬

Artosipun: Dipun riwayataken saking Abu Hurairah, Kanjeng Nabi dawuh,

pirang-pirang wong poso ora oleh ganjaran, kejobo luwe lan ngelak.
Pirang-pirang wong sholat wengi ora oleh ganjaran, kejobo ngelilir wengi
mawon (HR An-Nasai).

Dawuh niki mertelaaken bilih poso punika mboten namung ngempet ngelak
lan luwe, ananging ugi nggulo wentah jasmani lan ruhani. Kelawan poso
kito kedah ngelatih sabar, lan ngempet sedoyo kekarepan keenakan
ingkang saget mengku doso ingkang dados kesenengane howo nafsu.

Pramila, poso kito ampon ngantos namung nebihaken tutuk (mulut) saking
perkawis ingkang arupi daharan lan inuman kemawon, ananging ingkang
langkung penting nggih meniko njogo tutuk saking perkawis ingkang awon,
kados guneman olo, ghibah, adu-adu lan goroh.

Tetenger poso kanti tenanan ugi saget ditingali saking kados pundi kito
ngatahaken njungkung ibadah sunnah, kados shalat tarawih, tadarus Al
Qur’an, pengaosan kitab, mekaten ugi amal sosial, kados ngatahaken
shadaqah, silaturrahim, ngabekti dateng tiyang sepuh, welas asih dateng
sederek lan sanesipun, ingkang sedoyo wau saget kita raosaken, saget
meningkat ketimbang wekdal sanesipun wulan Ramadhan.
Para sederek kaum Muslimin Rahimakumullah
‫‪Wonten setunggal perkawis ingkang penting sanget ingdalem bab poso,‬‬
‫‪nggih meniko daharan lan unjukan kedah halal. Tegese, kito kedah atos-‬‬
‫‪atos nalikane bade buko lan saur, ugi waspodo saking pundi daharan niku.‬‬
‫‪Menawi tumbas, kedah ditingali riyen sinten tiyang ingkang nyade‬‬
‫‪panganane.‬‬
‫‪Pramilo, tiyang ingkang poso Romadhon kedah estu niti pirso lan waspodo‬‬
‫‪mulai saur ngantos buko, mulai wungu ngantos tilem, mulai serawungan‬‬
‫‪ngantos wangsul ndalem pirambak-piyambak. Kranten sedoyo niku‬‬
‫‪menawi luput, bakal nukulaken duso lan nyiderani ganjarane poso.‬‬

‫‪Mugi-mugi kito sedoyo pikantuk pitulung saking Gusti Allah ingatase‬‬

‫‪nindaaken kesaenan lan istiqamah ngelampahi ibadah kanti ikhlas, lan‬‬
‫‪saget kalebet kawulane Gusti Allah ingkang sregep poso.‬‬

‫أعوذ باهلل من الشيطن الرجيم‪ ،‬بسم هللا الرحمن الرحيم‪َ ،‬و اْلَع ْص ِر ِإَّن اِإْلْن َس اَن َلِفي ُخ ْس ٍر ِإاَّل اَّلِذيَن آَم ُنوا‬
‫َو َع ِم ُلوا الَّصاِلَح اِت َو َت َو اَص ْو ا ِباْل َح ِّق َو َت َو اَص ْو ا ِبالَّصْب ِر‬

‫َب اَر َك هللا ِلي َو َلُك ْم ِفى ْالُقْر آِن ْالَع ِظ ْي ِم ‪َ ،‬و َنَف َع ِني َو ِإَّياُك ْم ِبَم اِفْيِه ِمْن آَيِة َو ِذ ْك ِر اْل َح ِكْي ِم َو َتَق َّب َل ُهللا ِم َّن ا َو ِم ْنُك ْم ِتَالَو َت ُه‬
‫َو ِإَّن ُه ُه َو الَّسِمْيُع الَع ِلْي ُم‪َ ،‬و َأُقْو ُل َقْو ِلي َه َذ ا َف أْس َتْغ ِفُر َهللا الَع ِظ ْي َم ِإَّن ُه ُه َو الَغ ُفْو ُر الَّر ِحْيم‬

‫‪Khutbah II:‬‬

‫َاْل َح ْم ُد ِهلل َع لَى ِإْح َس اِنِه َو الُّشْك ُر َلُه َع لَى َت ْو ِفْيِقِه َو ِاْم ِتَن اِنِه‪َ .‬و َأْش َه ُد َأْن َال ِاَلَه ِإَّال ُهللا َو ُهللا َو ْح َدُه َال َش ِر ْي َك َلُه َو َأْش َه ُد‬
‫أَّن َس ِّيَد َن ا ُم َح َّم ًد ا َع ْب ُد ُه َو َر ُسْو ُلُه الَّد اِع ى إلَى ِر ْض َو اِنِه‪ .‬اللُهَّم َص ِّل َع َلى َس ِّيِد َن ا ُم َح َّمٍد ِو َع َلى َاِلِه َو َأْص َح اِبِه َو َس ِّلْم‬
‫َت ْس ِلْيًما ِك ثْيًر ا‬

‫َأَّما َب ْع ُد َف يَا َاُّي َه ا الَّن اُس ِاَّتُقوا َهللا ِفْي َم ا َأَمَر َو اْن َت ُهْو ا َع َّما َن َه ى َو اْع َلُمْو ا َأَّن َهللا َأَمَر ُك ْم ِبَأْم ٍر َب َد َأ ِفْيِه ِبَن ْف ِس ِه َو َث ـَن ى‬
‫ِبَم آل ِئَك ِتِه ِبُقْد ِس ِه َو َق اَل َت عَاَلى ِإَّن َهللا َو َمآلِئَكَت ُه ُيَص ُّلْو َن َع لَى الَّن ِبى يآ َاُّي َه ا اَّلِذْي َن آَم ُنْو ا َص ُّلْو ا َع َلْيِه َو َس ِّلُمْو ا َت ْس ِلْيًما‬

‫اللُهَّم َص ِّل َع َلى َس ِّيِد َن ا ُم َح َّمٍد َص َّلى ُهللا َع َلْيِه َو َس ِّلْم َو َع َلى آِل َس ِّيِدنَا ُم َح َّمٍد َو َع َلى َاْن ِبيآِئَك َو ُرُس ِلَك َو َمآلِئَك ِة‬
‫ْالُم َق َّر ِبْي َن َو اْر َض الّلُهَّم َع ِن ْالُخَلَف اِء الَّر اِش ِدْي َن َأِبى َب ْك ٍر َو ُع َم ر َو ُع ْث َم ان َو َع ِلى َو َع ْن َب ِقَّيِة الَّص َح اَبِة َو الَّت اِبِعْي َن‬
‫َو َت اِبِعي الَّت اِبِعْي َن َلُهْم ِبِاْح َس اٍن ِاَلى َي ْو ِم الِّد ْي ِن َو اْر َض َع َّن ا َمَع ُهْم ِبَر ْح َمِتَك َي ا َأْر َح َم الَّر اِحِمْي َن‬

‫َاللُهَّم اْغ ِفْر ِلْلُمْؤ ِم ِنْي َن َو ْالُمْؤ ِم َن اِت َو ْالُمْس ِلِمْي َن َو ْالُمْس ِلَماِت َاَالْح يآُء ِم ْن ُهْم َو ْاَالْم َو اِت اللُهَّم َأِع َّز ْاِإلْس َالَم َو ْالُمْس ِلِمْي َن‬
‫َو َأِذَّل الِّش ْر َك َو ْالُم ْش ِر ِكْي َن َو اْن ُصْر ِع َب اَد َك ْالُم َو ِّح ِدَّي َة َو اْن ُصْر َم ْن َن َص َر الِّد ْي َن َو اْخ ُذ ْل َم ْن َخ َذ َل ْالُمْس ِلِمْي َن َو َدِّمْر‬
‫َأْع َد اَء الِّد ْي ِن َو اْع ِل َك ِلَم اِتَك ِإَلى َي ْو َم الِّد ْي ِن ‪ .‬اللُهَّم اْد َف ْع َع َّن ا ْالَب َالَء َو ْالَو َب اَء َو الَّز َالِز َل َو ْالِمَح َن َو ُسْو َء ْالِفْت َن ِة‬
‫َو ْالِمَح َن َم ا َظ َهَر ِم ْن َه ا َو َم ا َب َط َن َع ْن َب َلِد َن ا ِاْن ُد وِنْيِس َّيا خآَّص ًة َو َس اِئِر ْالُبْلَد اِن ْالُمْس ِلِمْي َن عآَّم ًة َي ا َر َّب ْالَع اَلِمْي َن ‪.‬‬
 ‫َر َّب َن ا آِتنَا ِفى الُّد ْن َي ا َح َس َن ًة َو ِفى ْاآلِخَر ِة َح َس َن ًة َو ِقَن ا َع َذ اَب الَّن اِر ‪َ .‬ر َّب َن ا َظ َلْم َن ا َاْنُفَس َن ا َو إْن َلْم َتْغ ِفْر َلَن ا َو َت ْر َح ْم َن ا‬
‫َلَن ُك ْو َن َّن ِمَن ْالَخ اِس ِر ْي َن‬

‫ِع َب اَد ِهللا ! ِإَّن َهللا َي ْأُمُر ِبْالَع ْد ِل َو ْاِإلْح َس اِن َو ِإْيتآِء ِذي ْالُقْر بَى َو َي ْن َه ى َع ِن ْالَف ْح شآِء َو ْالُم ْن َك ِر َو ْالَب ْغ ي َيِع ُظ ُك ْم َلَع َّلُك ْم‬
‫َت َذ َّك ُرْو َن َو اْذ ُك ُروا َهللا ْالَع ِظ ْي َم َي ْذ ُك ْر ُك ْم َو اْشُك ُرْو ُه َع لَى ِنَع ِمِه َي ِز ْد ُك ْم َو َلِذ ْك ُر ِهللا َأْك َب ْر‬