USTAWA O OBRONIE OJCZYZNY

- ANALIZA RYZYK I MOŻLIWOŚCI

r. pr. Katarzyna Tarnawa – Gwóźdź
www.kasiatarnawa.pl

Zamawiający: Marcin Jaroszewski

Autor: r. pr. Katarzyna Tarnawa – Gwóźdź, www.kasiatarnawa.pl 1

 SPIS TREŚCI

Wstęp 3
A. Rezerwa pasywna – definicja 3
B. Rezerwa aktywna – definicja 4
C. Kwalifikacje zawodowe, którymi zainteresowane jest wojsko 4
D. Wezwanie na ćwiczenia 5
E. Przydział mobilizacyjny 6
F. Co oznacza „Uregulowany stosunek do służby wojskowej” 6
G. Studenci – kwestia kwalifikacji wojskowej i powołania na ćwiczenia 6
H. Ćwiczenia wojskowe 6
I. Podstawy prawne powołania na ćwiczenia wojskowe, wyłączenia 7
J. Krąg osób wyłączonych z obowiązku pełnienia służby wojskowej
oraz osób zwolnionych z obowiązku odbywania ćwiczeń wojskowych 8
K. Zmiana miejsca stałego pobytu lub stały pobyt za granicą – Wezwanie 9
L. Reguły powołania Kobiet do wojska – regulacje prawne 10
Ł. Powołanie na ćwiczenia wojskowe w formie decyzji administracyjnej 11
M. Kwalifikacja wojskowa i książeczka wojskowa 12
N. Procedura przed komisją kwalifikacyjną 12
O. Przykładowe schorzenia objęte grupą D oraz E 13
P. Zmiana kategorii wojskowej 17
R. Co zrobić w sytuacji otrzymania wezwania na ćwiczenia 18
S. Odwołanie od wezwania na ćwiczenia wojskowe (od decyzji administracyjnej)
18
T. Przysięga wojskowa 20
U. Przesłanki zwolnienia z przysięgi wojskowej 21
W. Kiedy stajesz się żołnierzem? 22
X. Stanowisko WCR w zakresie „obowiązku” złożenia przysięgi wojskowej
przez rezerwę pasywną oraz osoby po kwalifikacji wojskowej 23
Y. Jak się bronić przed przymuszaniem do złożenia przysięgi wojskowej oraz
jak się uchylić od skutków prawnych już złożonej przysięgi 23
Z. Wnioski końcowe. 27

USTAWA O OBRONNOŚCI i ROZPORZĄDZENIA WYKONAWCZE - WSTĘP

Autor: r. pr. Katarzyna Tarnawa – Gwóźdź, www.kasiatarnawa.pl 2

Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2022 r. w sprawie określenia
liczby osób, które w 2023 r. mogą być powołane do czynnej służby wojskowej, oraz liczby
osób, które mogą pełnić służbę wojskową w rezerwie w ramach odbywania ćwiczeń
wojskowych, które weszło w życie z dniem 1 stycznia 2023 r., w tym roku mogą być
powołane do czynnej służby wojskowej:
- 17.128 osób - które mogą pełnić służbę wojskową w rezerwie w ramach zawodowej służby
wojskowej
- 200.000 osób w ramach ćwiczeń wojskowych na,
- 10.000 osób w ramach aktywnej rezerwy,
- 28.580 w ramach dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej,
- 38.000 w ramach terytorialnej służby wojskowej na.

Liczba 200 tysięcy osób rezerwy pasywnej, czyli żołnierzy PR.

Zasady prowadzenia ćwiczeń wojskowych od 23.04.2022 r. reguluje ustawa z 12.03.2022 r. o

obronie ojczyzny (DzU poz. 655). W świetle jej przepisów przejściowych straciły moc ustawy
z:
● 21.11.1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z
2021 r. poz. 372, dalej upoo),
● 17.12.1974 r. o uposażeniu żołnierzy niezawodowych (DzU z 2017 r. poz. 2146),
● 11.09.2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (DzU z 2022 r. poz. 536).
Dotychczasowe przepisy – czyli ww. uchylane ustawy i wydane na ich podstawie akty
wykonawcze, o których mowa poniżej – nadal jednak stosuje się do ćwiczeń wojskowych:
● zaplanowanych i niezakończonych przed 23.04.2022 r.,
● z udziałem żołnierzy rezerwy zaplanowanych na 2022 r.
MON zaznacza, że podana liczba 200 tys. rezerwistów w rezerwie pasywnej stanowi górny,
nieprzekraczalny limit i nie oznacza bezwzględnej realizacji przedłożonej propozycji.

A. REZERWA PASYWNA (bez złożonej przysięgi wojskowej).

Zgodnie z obowiązującą od dnia 23 kwietnia 2023 r. ustawą o obronie Ojczyzny, pasywną

rezerwę tworzą wszystkie osoby, które:

1. przeszły kwalifikację wojskową (czyli mają określoną kategorię zdolności do służby

wojskowej), ale nie odbyli czynnej służby wojskowej i nie złożyli przysięgi.
Zdecydowanie najliczniejsza grupa.
2. osoby, które mają jakikolwiek kurs wojskowy (np. dwutygodniowy w WOT, lub miesięczny
w dobrowolnej zasadniczej służbie wojskowej), ale nie złożyły przysięgi wojskowej,
3. osoby, które złożyły przysięgę wojskową, mają uregulowany stosunek do służby
wojskowej, nie pełnią innego rodzaju służby wojskowej i nie są zainteresowane służbą w
wojsku,
nie ukończyły 55 rok życia, a w przypadku podoficerów i oficerów - 63 rok życia.

Ustawa O obronie Ojczyzny, dalej: „Ustawa” przewiduje, że rezerwiści pasywni mogą być
powoływani na ćwiczenia wojskowe:
- jednodniowe,

Autor: r. pr. Katarzyna Tarnawa – Gwóźdź, www.kasiatarnawa.pl 3

- krótkotrwałe do 30 dni bez przerwy,
- długotrwałe do 90 dni bez przerwy rotacyjne, łącznie do 30 dni, odbywane z przerwami
w ciągu danego roku kalendarzowego.

Takie osoby, które są po kwalifikacji wojskowej, mają oznaczoną kategorię zdrowia, nie były
na szkoleniu, nie składały przysięgi, nie były w jednostce, będą zapraszane do wojskowych
centrów rekrutacji. Tam zostaną uzupełnione dane osobowe tej osoby i zostanie im
przedstawiona propozycja odbycia ćwiczenia rezerwy. Osoba, która się zdecyduje,
będzie kierowana na ćwiczenie. Będzie ono trwało dwa dni. Co do zasady, będziemy chcieli,
żeby to ćwiczenie było realizowane w weekendy - mówił płk Mirosław Bryś.

B. REZERWA AKTYWNA (po złożonej przysiędze wojskowej).

Z kolei do rezerwy aktywnej trafiają wszyscy ci, którzy złożyli przysięgę wojskową, nie pełnią
innego rodzaju służby, nie ukończyli 55 roku życia, a w przypadku osób posiadających
stopień podoficerski lub oficerski – 63 roku życia i złożą deklarację, że chcą do rezerwy
aktywnej przystąpić.
Do aktywnej rezerwy mogą więc trafić: byli żołnierze, emerytowani żołnierze (z
uwzględnieniem limitu wieku), osoby po służbie przygotowawczej, a także byli żołnierze
WOT i absolwenci programu przeszkolenia wojskowego „Legia Akademicka”. Służba w
rezerwie aktywnej pełniona jest na podstawie powołania na czas nieokreślony i wiąże się z
częstszymi szkoleniami. Żołnierz rezerwy, w przeciwieństwie do rezerwisty pasywnego musi
stawić się w koszarach: przez na co najmniej dwa dni w czasie wolnym od pracy raz na
kwartał
jednorazowo na 14 dni co najmniej raz na trzy lata.
Służba ta może być też pełniona w trybie natychmiastowego stawiennictwa.

Zgodnie z oficjalnym stanowiskiem Szefa CWCR powołując na ćwiczenia osoby z pasywnej

rezerwy będą wzywane przede wszystkim osoby, które odbyły służbę wojskową, mają
złożoną przysięgę wojskową i mają nadany przydział mobilizacyjny w konkretnej jednostce.
Łącznie ćwiczenia będą trwały nie dłużej niż 2 tygodnie. Ćwiczenia mają trwać dwa dni i
będą przeprowadzane w weekendy. Osoby takie będą zapoznawać się ze sprzętem
wojskowym, a następnie nadany zostanie im przydział mobilizacyjny do konkretnej jednostki
wojskowej.

Z oficjalnych informacji wynika również, iż Wojsko ma zamiar powołać maksymalnie 3 tys.

osób bez przysięgi wojskowej.
Takie osoby, które są po kwalifikacji wojskowej, mają oznaczoną kategorię zdrowia, nie były
na szkoleniu, nie składały przysięgi, nie były w jednostce, będą zapraszane do wojskowych
centrów rekrutacji. Tam zostaną uzupełnione dane osobowe tej osoby i zostanie im
przedstawiona propozycja odbycia ćwiczenia rezerwy. Osoba, która się zdecyduje,
będzie kierowana na ćwiczenie. Będzie ono trwało dwa dni. Co do zasady, będziemy chcieli,
żeby to ćwiczenie było realizowane w weekendy - mówił płk Mirosław Bryś.

C. KWALIFIKACJE ZAWODOWE, KTÓRYMI ZAINTERESOWANE JEST WOJSKO.

Za kwalifikacje, którymi zainteresowana jest armia, przepisy ustawy uznają wykształcenie lub
kwalifikacje zawodowe wymagane do wykonywania zawodów:

Autor: r. pr. Katarzyna Tarnawa – Gwóźdź, www.kasiatarnawa.pl 4

- medycznych,
- weterynaryjnych,
- morskich,
-lotniczych,
- psychologów,
- rehabilitantów,
- radiologów,
- diagnostów laboratoryjnych,
- informatyków,
- teleinformatyków,
- nawigatorów,
- tłumaczy.

D. WEZWANIE NA ĆWICZENIA

Wezwanie to nie od razu decyzja ale nie można wykluczyć, że stawiając się na komisję taka
decyzja zostanie wezwanemu wręczona, a może ona mieć nadany rygor natychmiastowej
wykonalności pomimo, iż z art. 122 ustawy nie wynika taka możliwość, jednak ze wzorów
WRC można wysnuć taki wniosek. (Zgodnie z uchylonym Rozporządzeniem MON z 2015 r.
rygor natychmiastowej wykonalności dotyczył wyłącznie żołnierzy rezerwy, a nie osób które
żołnierzami nie sią a maja jedynie nadaną kwalifikację).
Teoretycznie wezwanie do WCR nie jest jednoznaczne z wydaniem decyzji o powołaniu na
ćwiczenie. Dopiero po upewnieniu się, że wytypowana osoba spełnia warunki powołania, jest
wydawana decyzja o powołaniu na ćwiczenia.
Decyzja o powołaniu na ćwiczenia wojskowe ma formę decyzji administracyjnej od której
przysługuje odwołanie na zasadach określonych w Kodeksie Postępowania
Administracyjnego. Zainteresowany ma na to 14 dni i odwołanie składa do szefa
Wojskowego Centrum Rekrutacji, który ją wydał. Następnie można odwołać się do organu
wyższej instancji, składane za pośrednictwem szefa Wojskowego Centrum Rekrutacji w
terminie czternastu dni od dnia jej doręczenia. Wniesienie odwołania nie wstrzymuje jednak
wykonania decyzji.

Zgodnie jednak z art. 122 ust. pkt.2 ustawy o obronie Ojczyzny skarga do właściwego sądu
administracyjnego nie może być wniesiona na decyzje w sprawach m.in w powołania do
odbycia ćwiczeń wojskowych, co jest w świetle przepisów kpa swoistym kuriozum, gdyż
decyzje administracyjne są zaskarżalne do dwóch instancji.

Powołani na ćwiczenia wojskowe są obowiązani stawić się do służby w określonym w karcie

powołania terminie i miejscu. Stają się oni żołnierzami w czynnej służbie wojskowej z chwilą
stawienia się do tej służby w określonym miejscu. W razie niestawienia się powołanego do
czynnej służby wojskowej bez uzasadnionej przyczyny, z wyjątkiem ćwiczeń wojskowych
rotacyjnych, starosta (prezydent miasta na prawach powiatu) właściwy ze względu na
miejsce pobytu stałego lub pobytu czasowego trwającego ponad trzy miesiące, na wniosek
szefa wojskowego centrum rekrutacji, zarządza przymusowe doprowadzenie powołanego
przez policję do wskazanej jednostki wojskowej, w trybie przepisów o postępowaniu
egzekucyjnym w administracji.

Autor: r. pr. Katarzyna Tarnawa – Gwóźdź, www.kasiatarnawa.pl 5

Z powyższego względu, stanowczo odradzałabym: unikania odbioru przesyłki z
wezwaniem do stawiennictwa się na komisji, jak również samego stawienia się na
komisji. Poza możliwością użycia przymusu bezpośredniego, osobom uchylającym się
od stawienia się na komisji grozi odpowiedzialność karna.

E. PRZYDZIAŁ MOBILIZACYJNY

Przydział mobilizacyjny ustawa o obronie Ojczyzny definiuje jako imienne wyznaczenie

żołnierza zawodowego, osoby będącej w rezerwie, na stanowisko służbowe określone
etatem czasu wojennego, zgodnie z wymaganiami kwalifikacyjnymi oraz predyspozycjami
określonymi dla tego stanowiska. - Na ćwiczenia wojskowe są powoływane osoby z
pasywnej rezerwy, które mają uregulowany stosunek do służby wojskowej, nie pełnią innego
rodzaju służby wojskowej, nie podlegają militaryzacji oraz nie ukończyły 55 roku życia, a w
przypadku osób posiadających stopień oficerski i podoficerski – 63 roku życia.

F. CO OZNACZA „UREGULOWANY STOSUNEK DO SŁUŻBY WOJSKOWEJ”.

W myśl ustawy o obronie Ojczyzny pod pojęciem „uregulowany stosunek do służby

wojskowej” należy rozumieć nadanie danej osobie kategorii zdolności do służby wojskowej i
przeniesienie jej do pasywnej rezerwy. W praktyce każdy, kto przeszedł kwalifikację
wojskową i została mu nadana kategoria wojskowa, przechodzi do rezerwy pasywnej.

G. STUDENCI – KWESTIA KWALIFIKACJI WOJSKOWEJ I POWOŁANIA NA ĆWICZENIA

Wezwania mogą również spodziewać się Studenci uczelni wyższych (dziennych,

wieczorowych, zaocznych) oraz które roczniki obejmie szkolenie wojskowe. W ramach
owych „do 200 tys. znajdzie się 800 osób przeszkolonych w ramach programu „Legia
Akademicka” ukierunkowanego na studentów – ochotników zainteresowanych odbyciem
szkolenia wojskowego realizowanego na bazie szkolnictwa wojskowego we współpracy z
uczelniami cywilnymi.
Każdy student, który przeszedł kwalifikację wojskową, czyli ma określoną kategorię zdrowia,
ma prawo odwołać się od karty powołania (KP), zgodnie z Kodeksem postępowania
administracyjnego, czyli 14 dni od daty otrzymania KP. Do odwołania student dołącza
odpowiednie zaświadczenie, potwierdzające, że jest studentem danej uczelni.

H. ĆWICZENIA WOJSKOWE

Rezerwista to osoba, która ma kategorię zdolności do pełnienia służby wojskowej i otrzymała

stopień szeregowego, ale nie odbyła czynnej służby wojskowej i nie składała przysięgi
wojskowej.

Podczas takiego szkolenia kandydaci uczą się podstaw wojskowego rzemiosła, w tym
regulaminów, musztry, zasad posługiwania się bronią i innym sprzętem wojskowym.
Szkolenie takie należy odróżnić od tzw. “szesnastki”, tj. szesnastodniowego szkolenia
żołnierzy Obrony Terytorialnej.

Autor: r. pr. Katarzyna Tarnawa – Gwóźdź, www.kasiatarnawa.pl 6

Kwestie związane z rezerwistami pasywnymi zostały uregulowane w art. 248 Ustawy.
Pełnienie służby przez żołnierzy pasywnej rezerwy, zwanych "żołnierzami PR", polega na
odbywaniu ćwiczeń wojskowych. Po złożeniu przez nich przysięgi wojskowej, dowódca
jednostki wojskowej wydaje im książeczkę wojskową. Natomiast odbywanie ćwiczeń
wojskowych żołnierzy PR może polegać na udziale w zwalczaniu klęsk żywiołowych i
likwidacji ich skutków, w akcjach poszukiwawczych oraz ratowaniu życia ludzkiego. Jak
wynika z powyższego, rezerwistą jest każdy w wieku poborowym, kto ma przydzieloną
kategorię wojskową i może zostać wezwany do odbycia ćwiczeń wojskowych.

Zasady odbywania ćwiczeń wojskowych przez żołnierzy rezerwy pasywnej (żołnierzy PR)
uregulowano w art. 249-253 Ustawy w następujący sposób;

a. rodzaj ćwiczeń:
- jednodniowe,
- krótkotrwałe - do 30 dni,
- długotrwałe - do 90 dni,
- rotacyjne - trwające łącznie do 30 dni i odbywane z przerwami w określonych
dniach w ciągu danego roku kalendarzowego),

b. miejsce:
- w jednostkach wojskowych i związkach organizacyjnych albo
- jednostkach organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony Narodowej lub przez
niego nadzorowanych oraz
- w innych podmiotach wskazanych przez Ministra Obrony Narodowej,

c. czas trwania:
- maksymalny okres to 90 dni w ciągu roku, przy czym żołnierz PR może odbywać
ćwiczenia wojskowe trwające do 24 godzin nie więcej niż 3 razy w roku, a
pozostałe ćwiczenia raz w roku
- powyższa reguła nie ma zastosowania do działań związanych z udziałem w
zwalczaniu klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjami poszukiwawczymi
oraz ratowania życia ludzkiego jak również możliwości odbywania służby
wojskowej przez duchownych, jednakże tylko w celu przeszkolenia do pełnienia
funkcji kapelana wojskowego, za zgodą właściwego przełożonego kościelnego.

Mając powyższe na względzie, na ćwiczenia wojskowe powoływane są osoby także z

pasywnej rezerwy. Rezerwa ta składa się z grupy osób, które nie pełnią służby wojskowej,
ale mają uregulowany stosunek do służby wojskowej, i nie podlegają militaryzacji.
Maksymalny wiek rezerwistów wynosi 55 lat lub 63 lata w przypadku osób ze stopniem
podoficerskim i oficerskim. Rezerwiści pasywni mogą otrzymywać wezwania na ćwiczenia
wojskowe jednodniowe, krótkotrwałe, długotrwałe oraz rotacyjne. Zgodnie z wcześniej
obowiązującymi zasadami na podstawie Rozporządzenia MON z 2015 r. rezerwiści pasywni
oraz osoby w rezerwie nie mogły być powoływane na ćwiczenia z rygorem natychmiastowej
wykonalności, a wezwania musiały być doręczane na 14 dni przed terminem ćwiczeń.

I. PODSTAWY PRAWNE POWOŁANIA NA ĆWICZENIA WOJSKOWE, WYŁĄCZENIA.

Autor: r. pr. Katarzyna Tarnawa – Gwóźdź, www.kasiatarnawa.pl 7

Zgodnie z treścią art. 248 ust. 4 Ustawy Minister Obrony Narodowej może w drodze
rozporządzenia określić: okres trwania ćwiczeń wojskowych żołnierzy PR oraz ich rodzaj,
termin rozpoczęcia i zakończenia, poszczególnych rodzajów ćwiczeń, sposób powoływania
na te ćwiczenia oraz kategorie osób powoływanych na ćwiczenia, uwzględniając ich wiek lub
posiadane przez nich kwalifikacje albo uprawnienia, cel wprowadzania ćwiczeń wojskowych
żołnierzy PR oraz konieczność zapewnienia efektywnego ich odbywania.

Natomiast na podstawie art. 133 Ustawy Rada Ministrów w drodze rozporządzenia określa:
liczbę osób, które mogą być powołane w danym roku kalendarzowym do czynnej służby
wojskowej, oraz liczbę osób, które mogą pełnić służbę wojskową w rezerwie w ramach
odbywania ćwiczeń wojskowych.

J. KRĄG OSÓB WYŁĄCZONYCH Z OBOWIĄZKU PEŁNIENIA SŁUŻBY WOJSKOWEJ

ORAZ ZWOLNIENI Z OBOWIĄZKU ODBYWANIA ĆWICZEŃ WOJSKOWYCH:

Krąg osób wyłączonych z ćwiczeń wojskowych określa art. 248 ust. 5 Ustawy, natomiast
osoby całkowicie zwolnione z obowiązku służby wojskowej definiuje art. 5 ust. 2 i 3 Ustawy.

Zgodnie z dyspozycją art. 248 ust. 5 Ustawy, na ćwiczenia wojskowe żołnierzy PR nie
powołuje się osób, które są wyłączone od obowiązku pełnienia służby wojskowej w razie
ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny, czyli osoby wskazane w art. 5 ust. 2 i 3 Ustawy, a
są to:

- obywatele polscy, którzy nie ukończyli 18 roku życia, a także

- obywatele polscy, którzy w danym roku kalendarzowym ukończyli 60 rok życia (do końca
trwania tegoż roku), a posiadający stopień podoficerski lub oficerski - 63 roku życia;
- obywatele polscy, którzy zostali uznani ze względu na stan zdrowia za trwale niezdolnych
do tej służby (art. 5 ust. 2 Ustawy);
- kobiety w ciąży oraz w okresie 6 miesięcy po porodzie;
- osoby sprawujące opiekę nad dziećmi do lat 8 (bezwarunkowo);
- osoby sprawujące opiekę nad:
a) dziećmi od lat 8 do 18,
b) osobami obłożnie chorymi,
c) osobami, wobec których orzeczono trwałą niezdolność do pracy w gospodarstwie
rolnym na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym
rolników,
d) osobami, wobec których orzeczono całkowitą niezdolność do pracy oraz samodzielnej
egzystencji na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych;
e) osobami zaliczonymi do znacznego stopnia niepełnosprawności w rozumieniu ustawy z
dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych,
a),b),c),d), i e):
ale pod warunkiem że osoby te wspólnie z nimi zamieszkują i opieki tej nie można
powierzyć innym osobom (art. 5 ust. 3 Ustawy).

Natomiast wyłączenie możliwości powołania na ćwiczenia wojskowe określone w art. 248

ust. 5 Ustawy dotyczą osób które:

Autor: r. pr. Katarzyna Tarnawa – Gwóźdź, www.kasiatarnawa.pl 8

- prowadzą własną kampanię wyborczą w przypadku kandydowania do Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej, Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, Parlamentu Europejskiego lub
organów samorządu terytorialnego - w czasie jej trwania;
- zostały wybrane na posła, w tym do Parlamentu Europejskiego, albo senatora - w czasie
trwania kadencji;
- pełnią funkcję organów jednostek samorządu terytorialnego albo sprawują mandat radnego;
zajmują kierownicze stanowiska w urzędach administracji rządowej;
- zostały przeznaczone do odbycia służby zastępczej lub odbyły tę służbę.
Ustawa dopuszcza możliwość pełnienia niezawodowych form służby wojskowej przez osoby
sprawujące funkcję radnego, przy czym dopuszcza się możliwość zwolnienia z czynnej
służby wojskowej radnego, jeżeli jego działalność godzi w dobre imię i interes Sił Zbrojnych.
Ocenę etyczno – moralną pozostawiam Wam…

K. ZMIANA MIEJSCA STAŁEGO POBYTU LUB STAŁY POBYT ZA GRANICĄ –

WEZWANIE.

Co do zasady, w przypadku gdy dana osoba posiada podwójne obywatelstwo, tj.

obywatelstwo polskie i obywatelstwo innego państwa, to jeżeli mieszka za granicą, to
obowiązek obrony ojczyzny jej nie dotyczy i takiej osobie wezwania się nie doręcza.

Katalog osób podlegających wezwaniu na ćwiczenia wojskowe reguluje Rozporządzenie

Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministra Obrony Narodowej z dnia
23 listopada 2009 r. w sprawie kwalifikacji wojskowej.
Zgodnie z treścią § 9 przedmiotowego Rozporządzenia, wójt lub burmistrz (prezydent
miasta)
sporządza w dwóch egzemplarzach listę, na podstawie rejestru osób objętych rejestracją,
wykazu osób o nieuregulowanym stosunku do powszechnego obowiązku obrony (osób, które
nie dopełniły obowiązku stawienia się do kwalifikacji wojskowej w wyznaczonym
terminie i miejscu), imiennego zestawienia osób, otrzymanego od wojskowego komendanta
uzupełnień - wykorzystując dane osobowe z ewidencji ludności.
Na liście nie ujmuje się osób, które w okresie pomiędzy wpisaniem ich do rejestru osób
objętych rejestracją a ujęciem na liście wymeldowały się z pobytu stałego lub pobytu
czasowego trwającego ponad trzy miesiące. Nadto na liście nie ujmuje się osób wykazanych
przez wojskowego komendanta uzupełnień (obecnie - wykazanych przez WCR), które już
stawały do kwalifikacji wojskowej, lecz obecnie nie zamieszkują na danym terenie. Wykaz
osób nieujętych na liście wójt lub burmistrz (prezydent miasta) przekazuje wojskowemu
komendantowi uzupełnień, podając przyczyny nieujęcia.
Jak wynika z powyższego, obowiązkowi nie podlegają rezerwiści, którzy przebywają na stałe
za granicą. Jednakże sam fakt przebywania za granicą nie zwalnia z obowiązku stawienia
się na ćwiczenia wojskowe lub do kwalifikacji wojskowej.
Z obowiązku tego mianowicie wyłączone są te osoby, które mieszkają za granicą i zgłosiły to
wójtowi / burmistrzowi / prezydentowi miasta albo które wykażą,
że na stałe mieszkają za granicą. Pomocnym w tym wypadku będzie brak meldunku na
terenie kraju lub urzędowe zaświadczenie potwierdzające stałe zamieszkiwanie poza
granicami RP.
W większości przypadków, przeprowadzając się za granicę, mało kto pamięta bądź w ogóle
zdaje sobie sprawę z obowiązku zgłoszenia tego faktu w gminie i powiadomieniu o
przeprowadzce WKU (obecnie - WCR). Może to skutkować tym, że osoby takie dostaną na

Autor: r. pr. Katarzyna Tarnawa – Gwóźdź, www.kasiatarnawa.pl 9

ostatni adres zameldowania wezwanie na stawienie się w jednostce wojskowej na
obowiązkowe ćwiczenia lub do kwalifikacji wojskowej, a za niedopełnienie tego obowiązku
mogą zostać ukarane nawet karą aresztu.
Wymeldowanie z pobytu stałego można zrealizować w urzędach gminy, skarbowych,
wojewódzkich, oddziałach ZUS, niektórych placówkach poczty polskiej i urzędach miast lub
przez internet, a dokonanie tej czynności jest bezpłatne. W celu złożenia takiego formularza
przez internet potrzebny jest profil zaufany, certyfikat kwalifikowany albo e-dowód - w celu
potwierdzenia tożsamości składającego
formularz.
Jeżeli wyjazd nie został jednak zgłoszony gminie, to należy go zgłosić bezpośrednio do
WCR. Zgłoszenia takiego należy dokonać w przypadku zmiany miejsca pobytu stałego,
zmiany miejsca pobytu czasowego, który trwał ponad 3 miesiące, wyjazdu z miejsca pobytu
stałego na pobyt czasowy, który będzie trwał ponad 3 miesiące w Polsce, wyjazdu za granicę
na pobyt czasowy, który będzie trwał ponad 6 miesięcy, powrotu z zagranicy z pobytu
czasowego, który trwał ponad 6 miesięcy.

Natomiast zgodnie z dyspozycją § 10 ust. 2 wyżej wymienionego Rozporządzenia,

wykreślenie z wykazu osób o nieuregulowanym stosunku do powszechnego
obowiązku
obrony, które nie dopełniły obowiązku stawienia się do kwalifikacji wojskowej w
wyznaczonym terminie i miejscu, następuje po stawieniu się osoby do kwalifikacji wojskowej
albo po dniu 31 grudnia roku kalendarzowego, w którym osoba
kończy 24 lata życia.

L. REGUŁY POWOŁYWANIA KOBIETY DO WOJSKA – regulacje prawne.

1. Kwestię powołania do odbycia ćwiczeń wojskowych przez kobiety reguluje art. 5 ust. 3
Ustawy, zgodnie z którym obowiązkowi służby wojskowej nie podlegają kobiety w ciąży
oraz w okresie 6 miesięcy po porodzie.

2. Należy wskazać, iż zgodnie z aktualnie obowiązującym na podstawie delegacji art. 821

ust. 1 Ustawy Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 28 kwietnia 2017 r. W sprawie
wskazania grup kobiet poddawanych obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji wojskowej,
przedmiotowe Rozporządzenie wskazuje grupy kobiet poddawanych obowiązkowi
stawienia się do kwalifikacji wojskowej oraz określa stanowiska służbowe lub funkcje, na
które przeznacza się kobiety do czynnej służby wojskowej.

Zgodnie z dyspozycją § 2 ww. rozporządzenia kobiety, które ukończyły 19 rok życia i w

danym roku akademickim kończą studia wyższe w uczelniach na kierunkach:
- analityka medyczna,
- farmacja,
- lekarskim,
- lekarsko- dentystycznym,
- pielęgniarstwo,
- weterynaria,
oraz na kierunkach związanych z kształceniem w zakresie:
- psychologii,

Autor: r. pr. Katarzyna Tarnawa – Gwóźdź, www.kasiatarnawa.pl 10

- ratownictwa medycznego,
albo kończą naukę w szkołach policealnych kształcących w zawodach:
- technik farmaceutyczny,
- technik weterynarii
– poddaje się obowiązkowi stawienia się w tym roku o kwalifikacji wojskowej, jeżeli nie
posiadają jeszcze określonej kategorii zdolności do czynnej służby wojskowej.

Kobiety wykształcone w powyżej wymienionych zawodach przeznacza się do czynnej służby

wojskowej na stanowiska służbowe, takie jak lekarz stażysta, młodszy lekarz, starszy lekarz,
lekarz, lekarz okrętowy, lekarz stomatolog, kierownik gabinetu, kierownik przychodni,
kierownik polikliniki stomatologicznej, zastępca kierownika, kierownik ambulatorium,
psycholog, starszy specjalista - psycholog, psycholog – konsultant dowódcy do spraw
profilaktyki psychologicznej, epizootiolog, dowódca sekcji, szef sekcji, szef oddziału, młodszy
oficer, oficer, starszy oficer, zastępca szefa służby weterynaryjnej, podoficer specjalista,
podoficer, starszy podoficer specjalista, podoficer sanitarny, przewodnik psów, kierownik
pracowni, adiunkt, asystent, młodszy asystent, szef zespołu, pielęgniarka, specjalista
pielęgniarka, starsza pielęgniarka, pielęgniarka opatrunkowa, pielęgniarka anestezjologiczna,
pielęgniarka operacyjna, pielęgniarka ratunkowa, kierownik punktu, starszy laborant,
laborant, młodszy specjalista, wykładowca, starszy farmaceuta, farmaceuta, młodszy
farmaceuta, kierownik apteki, kierownik bazy, starszy ratownik medyczny, młodszy, ratownik
medyczny, ratownik medyczny, ratownik, szef izby chorych, instruktor, technik, młodszy
technik, dowódca grupy ewakuacji medycznej.

Ł. POWOŁANIE NA ĆWICZENIA WOJSKOWE W FORMIE DYECYZJI

ADMIANISTRACYJNEJ.

Ćwiczenia wojskowe mają na celu podtrzymywanie i doskonalenie umiejętności (kwalifikacji)

żołnierzy PR i ich przygotowanie do realizacji zadań wynikających z nadanych lub
przewidywanych do nadania przydziałów mobilizacyjnych.
Mogą polegać na:
1. wykonywaniu zadań na stanowiskach służbowych wynikających z nadanych
przydziałów mobilizacyjnych albo na stanowiskach służbowych, na których
przewiduje się nadanie im tych przydziałów;
2. uczestnictwie w kursach oraz w innych formach szkolenia;
3. pełnieniu innych funkcji, w tym dowódczych lub instruktorskich;
4. udziale w zwalczaniu klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, w akcjach
poszukiwawczych oraz ratowaniu życia ludzkiego, a także w realizacji zadań z
zakresu zarządzania kryzysowego.
Na ćwiczenia wojskowe żołnierza PR powołuje się decyzją administracyjną wydaną przez
szefa wojskowego centrum rekrutacji w ewidencji którego znajduje się żołnierz PR. W decyzji
określa się termin i miejsce stawiennictwa. Decyzję doręcza się nie później niż na 14 dni
przed dniem stawiennictwa do pełnienia czynnej służby wojskowej.
Osobie powołanej na ćwiczenia przysługuje możliwość ubiegania się o zwrot kosztów
dojazdu do jednostki wojskowej, w której będzie odbywał ćwiczenia i zwrot kosztów powrotu
do miejsca pobytu stałego, albo czasowego trwającego ponad 3 miesiące. A także o
rekompensatę utraconych zarobków.

Autor: r. pr. Katarzyna Tarnawa – Gwóźdź, www.kasiatarnawa.pl 11

Karta powołania, określająca m.in. termin ćwiczeń oraz datę stawienia się, jest doręczana
najpóźniej na 14 dni przed tą datą, z wyjątkiem wezwania w trybie natychmiastowym dla
żołnierzy rezerwy (rozporządzenie MON z 15.06.2015 r. w sprawie ćwiczeń wojskowych,
DzU poz. 950, które zostało uchylone dnia 23 kwietnia 2022 r. i nie ma żadnych przepisów w
tej materii).
!!! Uchylone rozporządzenia wskazuje na dwie grupy adresatów:
1. żołnierze rezerwy (kwalifikacja + przeszkolenie + przysięga wojskowa) oraz
2. osoba przeniesiona do rezerwy niebędąca żołnierzem rezerwy, powołani do odbycia
ćwiczeń wojskowych w trybie zwykłym albo ochotniczym (kwalifikacja bez przeszkolenia i
bez przysięgi).

M. KWALIFIKACJA WOJSKOWA I KSIAŻECZKA WOJSKOWA.

Osoba stawiająca się do kwalifikacji wojskowej, w miejsce wydawanej aktualnie książeczki

wojskowej, otrzymuje zaświadczenie o stawieniu się do kwalifikacji wojskowej,
uregulowanym stosunku do służby wojskowej oraz o orzeczonej zdolności do służby
wojskowej. Rozwiązanie to ma na celu wydawanie książeczki wojskowej wyłącznie tym
osobom, które faktycznie chcą pełnić służbę wojskową.

Służbę wojskową może pełnić osoba, która:Dsłużby wojskowej może być powołana
osoba, która spełninastępujące warunki:
1. posiada obywatelstwo polskie,
2. posiada nieposzlakowaną opinię;
3. posiada zdolność fizyczną i psychiczną do pełnienia służby wojskowej,
4. posiada wiek co najmniej 18 lat,
5. nie była karana za przestępstwo umyślne,
6. nie jest przeznaczona do służby zastępczej,
7. nie jest wyłączona od obowiązku pełnienia czynnej służby wojskowej w razie
ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny,
8. nie posiada nadanego przydziału organizacyjno-mobilizacyjnego do służby w
jednostce zmilitaryzowanej,
9. posiada wykształcenie:
a) co najmniej wyższe - w przypadku pełnienia służby na stanowisku
służbowym w korpusie oficerów,
b) co najmniej średnie lub średnie branżowe - w przypadku pełnienia
służby na stanowisku służbowym w korpusie podoficerów,
c) co najmniej podstawowe - w przypadku pełnienia służby na
stanowisku służbowym w korpusie szeregowych
- jeżeli występują potrzeby uzupełnieniowe Sił Zbrojnych

N. PROCEDURA PRZED KOMISJĄ KWALIFIKACYJNĄ.

Kwalifikacja wojskowa ma celu określenia zdolności do pełnienia służby wojskowej.

Każdego roku obowiązek ten dotyczy głównie 19-latków. W ramach kwalifikacji można
otrzymać następujące kategorie:

A - zdolny do czynnej służby wojskowej;

Autor: r. pr. Katarzyna Tarnawa – Gwóźdź, www.kasiatarnawa.pl 12

B- czasowo niezdolny do czynnej służby wojskowej;
D - niezdolny do czynnej służby wojskowej w czasie pokoju z wyjątkiem niektórych
stanowisk;
E - trwale i całkowicie niezdolny do czynnej służby wojskowej w czasie pokoju i w czasie
wojny.

Zgodnie z brzmieniem art. 2 pkt 14 Ustawy o Obronie Ojczyzny, pojęcie kwalifikacji

wojskowej należy rozumieć jako proces ukierunkowany na określenie zdolności do pełnienia
służby wojskowej.
Określenie zdolności do służby wojskowej osób stawiających się do kwalifikacji
wojskowej, jak dotychczas, należy do powiatowych i wojewódzkich komisji lekarskich.
Nowością jest natomiast możliwość orzekania przez te komisje w składzie jednoosobowym.
W ramach tego orzekania osoby stawiające się do kwalifikacji wojskowej, poddaje się
obowiązkowym badaniom lekarskim oraz psychologicznym, a także, stosownie do potrzeb i
według decyzji przewodniczącego komisji lekarskiej, badaniom specjalistycznym oraz
obserwacji szpitalnej.
Zgodnie z art. 87 ust. 3 Ustawy Minister Obrony Narodowej w porozumieniu z ministrem
właściwym do spraw zdrowia określa, w drodze rozporządzenia:
1. wykaz chorób i ułomności uwzględniany przy orzekaniu o zdolności do służby wojskowej
oraz do służby poza granicami państwa;
2. wykaz chorób i ułomności uwzględniany przy orzekaniu o zdolności do pełnienia służby
w rodzajach wojsk i służb oraz na stanowiskach służbowych i funkcjach wojskowych
wymagających szczególnych predyspozycji zdrowotnych;
3. zakres badań wykonywanych w ramach orzekania o zdolności do poszczególnych
rodzajów służby wojskowej;
4. warunki orzekania o zdolności do służby wojskowej przez wojskowe komisje lekarskie;
5. szczegółowe warunki orzekania o zdolności do służby wojskowej poza granicami państwa;
6. tryb postępowania wojskowych komisji lekarskich;
7. sposób ustalania związku chorób oraz śmierci ze służbą wojskową przez te komisje;
8. sposób orzekania o potrzebie udzielenia żołnierzowi urlopu zdrowotnego.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami nie istnieje możliwość powołania kogoś, niezależnie

od przydzielonej kategorii sprawnościowej. Wykluczone jest powołanie, nawet w czasie
wojny, osób z przydzieloną kategorią E, a w czasie pokoju - osób z przydzielona
kategorią D. Jednakże w zakresie pozostałych kategorii wojskowych, powołać można
każdego, kto spełnia wymogi wiekowe (18 do maksymalnie 63 lat w przypadku stopni
oficerskich) oraz nie jest posłem, senatorem, radnym, zajmującym stanowisko kierownicze w
administracji rządowej
i samorządowej, politykiem w trakcie kampanii wyborczej i osobą po służbie zastępczej.

O. PRZYKŁADOWE SCHORZENIA OBJĘTE GRUPĄ D I E.

W tym miejscu gorąco zachęcam do zapoznania się z jakimi typami schorzeń nasz
ustawodawca określa osoby nimi obarczone jako w pełni zdolne do służby wojskowej z
kategorią A.
Pełne dane znajdują się w Załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z
dnia 7 czerwca 2022 r. w sprawie orzekania o zdolności do służby wojskowej i trybu
postępowania wojskowych komisji lekarskich w tych sprawach (Dz.U.2022.1243).

Autor: r. pr. Katarzyna Tarnawa – Gwóźdź, www.kasiatarnawa.pl 13

Nas interesuje:
Grupa I (kolumna czwarta wykazu) obejmuje:
− osoby ubiegające się o powołanie do czynnej służby wojskowej innej niż zawodowa,
− osoby, o których mowa w art. 62 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny
czyli osoby poddawane kwalifikacji oraz przeniesione do rezerwy bez odbycia czynnej służby
wojskowej

Grupa II (kolumna piąta wykazu) obejmuje:

− żołnierzy pełniących czynną służbę wojskową niebędących żołnierzami zawodowymi,
− żołnierzy rezerwy.

Przykładowe schorzenia z uwzględnieniem kategorii D i E: grupa: I i II

Otyłość III stopnia D/E D/E
Przewlekłe choroby skóry znacznie szpecące lub znacznie upośledzające sprawność
E E
ustroju
Ciała obce wgojone w powłoki zewnętrzne znacznie upośledzające sprawność ustroju E E
Blizny znacznie szpecące lub znacznie upośledzające sprawność ustroju D/E D/E

Zniekształcenia czaszki (np. guzy, wgniecenia) oraz ubytki kości czaszki pourazowe
EE
lub chorobowe znacznie upośledzające sprawność ustroju

Przepukliny mózgu D/E D/E

Obce ciała w mózgu D/E D/E
Przewlekłe choroby brzegów powiek lub spojówek trudno poddające się leczeniu,
D D
upośledzające sprawność oka
Znaczne upośledzenie wydzielania lub odpływu łez D D
Nieznaczny oczopląs przy patrzeniu wprost D D
Ostrość wzroku jednego oka co najmniej 0,5, a drugiego od 0,1 do 0,4 z optymalną
D/E D/E
korekcją szkłami sferycznymi lub cylindrycznymi
Ostrość wzroku każdego oka od 0,1 do 0,4 z optymalną korekcją szkłami sferycznymi
E E
lub cylindrycznymi
Przewlekłe i nawracające choroby siatkówki, naczyniówki i nerwu wzrokowego D D
Jaskra D/E D/E
Jednostronne lub obustronne zwężenie przewodu słuchowego zewnętrznego,
zaburzenia błony bębenkowej, przewlekłe zapalenie ucha środkowego z osłabieniem D D
słuchu
Jednostronne zwężenie przewodu słuchowego zewnętrznego, zaburzenia błony
bębenkowej, zaburzenia czynności układu przewodzącego ucha środkowego, D D
przewlekłe zapalenie ucha środkowego z przytępieniem słuchu

Autor: r. pr. Katarzyna Tarnawa – Gwóźdź, www.kasiatarnawa.pl 14

Obustronne zwężenie przewodu słuchowego zewnętrznego, zaburzenia błony
bębenkowej, zaburzenia czynności układu przewodzącego ucha środkowego, E E
przewlekłe zapalenie ucha środkowego z przytępieniem słuchu
Obustronne zwężenie przewodu słuchowego zewnętrznego, zaburzenia błony
bębenkowej, zaburzenia czynności układu przewodzącego ucha środkowego, E E
przewlekłe zapalenie ucha środkowego z głuchotą
Obustronne przewlekłe ropne zapalenie ucha środkowego E E
Przebyta wygojona obustronna tympanomastoidektomia zamknięta ucha środkowego D/E D/E
Jednostronne przytępienie słuchu nawet graniczące z głuchotą przy drugostronnym
E E
osłabieniu słuchu
Obustronne przytępienie słuchu bez zaburzeń układu przedsionkowego E E
Trwałe zaburzenia układu przedsionkowego E E
Przewlekłe schorzenia stawu skroniowożuchwowego znacznie upośledzające
E E
zdolność żucia
Przewlekłe śluzowo-ropne lub ropne zapalenie zatok przynosowych D D
Przewlekły suchy nieżyt błony śluzowej nosa lub suchy zanikowy nieżyt błony
D D
śluzowej nosa upośledzający oddychanie
Przewlekły suchy nieżyt błony śluzowej nosa lub suchy zanikowy nieżyt błony
E E
śluzowej nosa znacznie upośledzający oddychanie
Przewlekły nieżyt (zwykły, przerostowy lub zanikowy) gardła lub krtani upośledzający
D D
sprawność ustroju
Przewlekłe alergiczne nieżyty górnych dróg oddechowych upośledzające sprawność
D D
ustroju
Przewlekłe alergiczne nieżyty górnych dróg oddechowych znacznie upośledzające
D/E D/E
sprawność ustroju
Skolioza II stopnia i wady kręgosłupa wrodzone lub nabyte upośledzające sprawność
D A/D
ustroju
Skolioza III stopnia i wady kręgosłupa wrodzone lub nabyte znacznie upośledzające
E E
sprawność ustroju
Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa znacznie upośledzająca sprawność ustroju E E
Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa D/E D/E
Inne choroby kręgosłupa znacznie upośledzające sprawność ruchową E E
Przewlekła obturacyjna choroba płuc - postać umiarkowana D D
Przewlekła obturacyjna choroba płuc - postać ciężka E/D E/D
Przewlekła obturacyjna choroba płuc - postać bardzo ciężka E E
Astma oskrzelowa przewlekła łagodna D D
Astma oskrzelowa przewlekła umiarkowana D/E D/E
Astma oskrzelowa przewlekła ciężka E E
Rzadkie choroby oskrzeli D/E D/E
Śródmiąższowe choroby płuc - postać ciężka E E
Zrosty i zgrubienia opłucnej ciężko upośledzające sprawność wentylacyjną płuc i
E E
wydolność oddechową
Choroby mięśnia sercowego lub zaburzenia rytmu nawracające albo trwałe
E E
powodujące znaczne upośledzenie sprawności ustroju
Przewlekła choroba niedokrwienna serca z częstymi zaostrzeniami E/D E/D

Autor: r. pr. Katarzyna Tarnawa – Gwóźdź, www.kasiatarnawa.pl 15

Wady serca upośledzające sprawność ustroju E E
Inne choroby serca upośledzające trwale sprawność ustroju E E
Nadciśnienie tętnicze III stopnia (ciężkie) E E
Zespoły pozakrzepowe i zakrzepica żył głębokich kończyn dolnych D/E D/E
Choroby naczyń krwionośnych znacznie upośledzające sprawność ustroju, w tym
E E
także po operacjach rekonstrukcyjnych bez wyraźnej poprawy
Przewlekłe zapalenia żołądka, dwunastnicy, jelit ze znacznym upośledzeniem
D/E D/E
sprawności ustroju
Choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy z nawrotami i powikłaniami D D
Przebyte zabiegi operacyjne na jelitach ze znacznym upośledzeniem sprawności
E E
ustroju
Zmiany organiczne lub czynnościowe jelita grubego znacznie upośledzające
E E
sprawność ustroju
Zmiany organiczne lub czynnościowe jelita cienkiego znacznie upośledzające
E E
sprawność ustroju
Przewlekłe zapalenie dróg żółciowych upośledzające lub znacznie upośledzające
D/E D/E
sprawność ustroju
Przebyta operacja pęcherzyka żółciowego lub dróg żółciowych D/E D/E

Przewlekłe choroby trzustki D/E D/E

Przepukliny przeponowe upośledzające lub D/E D/E
znacznie upośledzające sprawność ustroju
Żylaki odbytu III stopnia, IV stopnia D D
Wrodzone lub nabyte wady układu moczowego upośledzające sprawność ustroju D/E D/E
Kamica układu moczowego z okresowym wydalaniem złogów upośledzająca
D D
sprawność ustroju
Śródmiąższowe zapalenie nerek D/E D/E
Kłębuszkowe zapalenie nerek D/E D/E
Nietrzymanie moczu D/E D/E
Niewyrównana niedoczynność tarczycy D/E A/D
Choroby przysadki mózgowej D/E D/E
Choroby nadnerczy D/E A/D
Inne przewlekłe zakażenia upośledzające sprawność ustroju D/E D/E
inne niż hiv i aids
Skaza moczanowa (dna) upośledzająca lub znacznie upośledzająca sprawność
D D
ustroju
Inne choroby przemiany materii upośledzające lub znacznie upośledzające
D/E D/E
sprawność ustroju
Przewlekłe zespoły bólowe korzeniowe, korzeniowo-nerwowe, splotów nerwowych,
nerwobóle i zapalenie pojedynczych lub licznych nerwów z częstymi zaostrzeniami i D/E D/E
utrwalonymi objawami ubytkowymi znacznie upośledzającymi sprawność ustroju

Wszystkie w/w choroby i wiele innych znajdziecie na stronie:

https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20220001243/O/D20221243.pdf
w Załączniku nr: 1 (skopiuj link i wklej w wyszukiwarce internetowej)

Autor: r. pr. Katarzyna Tarnawa – Gwóźdź, www.kasiatarnawa.pl 16

P. ZMIANY KATEGORII WOJSKOWEJ.

W kontekście możliwości wezwania danej osoby na ćwiczenia wojskowe, należy zadać

pytanie czy raz uzyskaną kategorię wojskową można zmienić. Przepisy nie regulują kwestii
takiej zmiany jako wymóg formalny i raz otrzymana kategoria bez względu na upływ czasu
pozostaje niezmieniona do momentu ponownej weryfikacji na podstawie wniosku
zainteresowanego złożonego w formie pisemnej wraz ze stosowną dokumentacją medyczną.
Przesłanką determinującą zmianę kategorii jest zmiana stanu zdrowia w porównaniu do dnia
wydania ostatniego orzeczenia ustalającego kategorię zdolności do służby wojskowej i jest
podstawą zmiany kategorii wojskowej na inną. Stan zdrowia danej osoby może ulec zmianie
w bardzo krótkim czasie po przebytej kwalifikacji (chociażby ze względu na wypadek albo
nagłą chorobę). Z uwagi na powyższe, nie ma żadnych przeszkód aby wnioskować o zmianę
kategorii wojskowej z uwagi na zmianę okoliczności wydania decyzji pierwotnej.

Art. 64 ust. 6 Ustawy przewiduje możliwość zmiany kwalifikacji, z jednym wyjątkiem.

Ustawodawca wprowadził zakaz zmiany kategorii D lub E na wyższą, tj. świadczącą
o lepszym stanie zdrowia. W uzasadnieniu projektu Ustawy w ogóle nie wskazano podstaw
decyzji o takiej zmianie. Możliwe, że wiąże się to z faktem, iż aktualnie obowiązujące zasady
przydzielania kandydatom na żołnierza kategorii wojskowych diametralnie zmieniły się w
stosunku do poprzednich i wówczas, w sytuacji braku obowiązywania takiego zakazu,
okazałoby się, iż znaczną część dotychczas kwalifikowanych jako niezdolnych do służby
należałoby ponownie przebadać, część z nich uzyskałaby kategorię A, a wartość dodana
przez możliwość ich powołania do służby obarczona byłaby znacznym obciążeniem dla
budżetu Państwa.

Natomiast zmiana kategorii wojskowej z A na D w aktualnie obowiązującym stanie prawnym

jest jak najbardziej możliwa. Wynika to z prostego statystycznego faktu. Jeżeli osoba w
wieku lat 18 była okazem zdrowia, to nie determinuje to tego, że w wieku lat 30, 40 czy też
50 też takim będzie.
Zazwyczaj z wiekiem organizm staje się mniej wydolny i w kontekście też oddziaływania
czynników zewnętrznych, jak niezdrowa żywność, niezdrowe środowisko - zaczyna
chorować i zmagać się z poszczególnymi problemami i niewydolnościami. Jeżeli zatem
danemu rezerwiście zdrowie po kilkunastu albo kilkudziesięciu latach zaczęło szwankować,
warto, aby zgromadził on dokumentację o tym świadczącą, tj. dokumentację medyczną
potwierdzającą
aktualny stan zdrowia, której kopię lub też poszczególne zaświadczenia można uzyskać na
wniosek w podmiotach leczniczych - państwowych i prywatnych. Opierając się o taką
dokumentację, stwierdzającą zmiany chorobowe kwalifikujące do niższej kategorii wojskowej,
można wystosować wniosek o zmianę kategorii zdolności do służby wojskowej, który należy
skierować do organu, od którego otrzymano wezwanie, tj. do właściwego dla miejsca
zamieszkania Wojskowego Centrum Rekrutacji.
Wniosek poza danymi osobowymi powinien również zawierać uzasadnienie, w którym
wnioskujący wskaże, że jego stan zdrowia zmienił się znacząco (istotne jest wskazanie na
znaczącą zmianę stanu zdrowia, albowiem to taka zmiana determinuje zmianę kategorii
wojskowej) od momentu ostatniej kwalifikacji wojskowej przed komisją. Do takiego wniosku

Autor: r. pr. Katarzyna Tarnawa – Gwóźdź, www.kasiatarnawa.pl 17

należy załączyć koniecznie zaświadczenie lekarskie o zmianie stanu zdrowia w stosunku do
dnia ostatniej kwalifikacji wojskowej.
Po otrzymaniu takiego wniosku przez organ, wnioskodawca kierowany jest przed komisję
lekarską, która na podstawie analizy załączonej do wniosku dokumentacji i
przeprowadzonych przez siebie badań wnioskodawcy wydaje nową, aktualną decyzję o
przydzieleniu kategorii zdolności do służby wojskowej. Od takiej decyzji przysługuje
wnioskodawcy odwołanie, jednakże nie wstrzymuje to jej wykonania.

R. CO ZROBIĆ W SYTUACJI OTRZYMANIA WEZWANIA NA ĆWICZENIA.

Zgodnie z dyspozycją art. 6 ust. 1 Ustawy osoby podlegające obowiązkowi obrony są

obowiązane do osobistego stawienia się na wezwanie właściwych organów w sprawach
dotyczących tego obowiązku.

Osoba, która nie stawi się na szkoleniu bez podania przyczyny, zostanie doprowadzona
przymusowo przez Policję. Za próby bezprawnego uchylania od tego obowiązku grozi kara
grzywny lub aresztu. Ukarani mogą zostać też rezerwiści, którzy w trakcie ćwiczeń nie
wykonują poleceń lub bez zgody oddalają się z jednostki.

Organy chętnie wykorzystują w tym celu treść art. 341 kodeksu karnego, cyt.:
„Art. 341. kk [Odmowa pełnienia służby]
§ 1. Żołnierz, który odmawia pełnienia służby wojskowej albo wykonywania obowiązku
wynikającego z tej służby,
podlega karze aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Tej samej karze podlega żołnierz innej służby niż zasadnicza, który uporczywie nie
wykonuje obowiązku z niej wynikającego.
§ 3. Ściganie przestępstwa określonego w § 2 następuje na wniosek dowódcy jednostki”.

Kwestia czy takie postepowanie jest zasadne względem osoby, która nie złożyła przysięgi
wojskowej i/lub nie odbyła szkolenia wojskowego, w aktualnym stanie prawny jest mocno
dyskusyjne.

S. ODWOŁANIE OD WEZWANIA NA ĆWICZENIA (DECYZJI AMINISTRAYJNEJ).

Wezwanie do Wojskowego Centrum Rekrutacyjnego nie równa się wydaniu decyzji o

powołaniu do udziału w ćwiczeniach ale nic nie stoi na przeszkodzie aby podczas takiego
stawiennictwa taką decyzję stawiającemu się wręczyć. Po kontroli, ewentualnej komisji
lekarskiej i podjęciu decyzji przez WCR kandydat otrzymamy decyzję administracyjną, która
zobliguje go do udziału w ćwiczeniach.

Od takiej decyzji przysługuje odwołanie w terminie 14 dni od daty otrzymania decyzji o

powołaniu na ćwiczenia wojskowe.
Wszelkie postępowania przed organami administracji publicznej w należących do
właściwości tych organów sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji
administracyjnych

Autor: r. pr. Katarzyna Tarnawa – Gwóźdź, www.kasiatarnawa.pl 18

regulują przepisy Ustawy z dnia 14 czerwca 1960 – Kodeks postępowania administracyjnego
dalej: „k.p.a”, w tym w sprawach wydanych decyzji przez Wojskowe Centrum Rekrutacji,
chyba
że ustawodawca wprost i wyraźnie w danym akcie prawnym zaznaczy, iż nie mają one
zastosowania.

Zgodnie z dyspozycją art. 34 ust. 2 Ustawy, Szef Centralnego Wojskowego Centrum

Rekrutacji jest organem wyższego stopnia, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 14
czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2021 r. poz. 735, 1491 i
2052 oraz z 2022 r. poz. 1301 i 1855) w stosunku do szefów wojskowych centrów
rekrutacji.

Natomiast zgodnie z brzmieniem art. 122 ust. 1 Ustawy, od decyzji wydanych przez
właściwe organy w sprawach określonych w ustawie żołnierz może wnieść odwołanie do
organu wyższego stopnia, na zasadach określonych w k.p.a., i skargę do właściwego sądu
administracyjnego, na zasadach określonych w ustawie z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o
postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2022 r. poz. 329, 655, 1457 i 1855)
(z wyjątkami o których mowa w art. 122 ust. 2 Ustawy, a w tym powołania do odbycia
ćwiczeń wojskowych).
Zgodnie z brzmieniem art. 127 § 1 i 2 k.p.a., od decyzji wydanej w pierwszej instancji służy
stronie odwołanie tylko do jednej instancji, a właściwy do rozpatrzenia odwołania jest organ
administracji publicznej wyższego stopnia, chyba że ustawa przewiduje inny organ
odwoławczy. Jak wynika z powyższego, organem do którego należy wnieść odwołanie,
będzie Szef Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji.
Natomiast art. 129 § 1 i 2 k.p.a. wskazuje, że odwołanie wnosi się do właściwego organu
odwoławczego za pośrednictwem organu, który wydał decyzję, w terminie 14 dni od dnia
doręczenia decyzji stronie. Mamy zatem w tej sytuacji 14 dni kalendarzowych (nie -
roboczych) na złożenie w placówce pocztowej Poczty Polskiej lub też w biurze podawczym
Wojskowego
Centrum Rekrutacji (organ, który wydał decyzję i pośredniczy w przekazaniu odwołania do
organu wyższego stopnia) naszego odwołania.
Jak wskazuje art. 128 k.p.a, w uzasadnieniu odwołania nie musimy podawać wszystkich
szczegółów. Ma z niego wynikać jedynie to, że strona nie jest zadowolona z wydanej decyzji,
aczkolwiek warto wskazać konkretne przyczyny, jak chociażby te, które wprost z Ustawy o
Obronie Ojczyzny wykluczają wezwanego z konieczności spełnienia obowiązku stawienia się
do odbycia ćwiczeń wojskowych (np. opieka nad dzieckiem, choroba). Ten względny brak
sformalizowania odwołania ma służyć ochronie interesów prawnych podmiotu odwołującego
się, gdyż na etapie postępowania administracyjnego nie ma przymusu korzystania z
pełnomocników zawodowych, profesjonalnych. Jednakże odwołanie, poza wyrażeniem
niezadowolenia z decyzji, powinno odpowiadać ogólnym wymaganiom stawianym podaniom
(art. 63 k.p.a.) ale należy mieć również na względzie, iż z uwagi na wyłączenie drogi sądowo
administracyjnej, należy dołożyć wszelkich starań aby odwołanie odniosło pożądany skutek.

Nadto strona w trakcie postępowania administracyjnego ma prawo do chwili

zakończenia postępowania w sprawie składać nowe dowody i wyjaśnienia, a więc
także uzupełnić swoje odwołanie, a organ, zgodnie z art. 77 § 1 k.p.a., jest obowiązany
w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy, a przed

Autor: r. pr. Katarzyna Tarnawa – Gwóźdź, www.kasiatarnawa.pl 19

wydaniem decyzji umożliwić stronie wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i
materiałów oraz zgłoszonych żądań.
Co do zasady, przed upływem czternastodniowego terminu (od dnia doręczenia decyzji) do
wniesienia odwołania, decyzja nie ulega wykonaniu, a wniesienie odwołania w terminie
wstrzymuje wykonanie decyzji.
Jednakże tych zasad nie stosuje się, gdy decyzji został nadany rygor natychmiastowej
wykonalności albo gdy decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu z mocy
ustawy. Nowa ustawa w wybranych miejscach wskazuje, że odwołanie nie wstrzymuje
wykonania decyzji, jednakże brak jest tego zastrzeżenia przy art. 122 Ustawy, który uprawnia
do wniesienia odwołania od decyzji o skierowaniu na ćwiczenia. Według poprzedniego stanu
prawnego odwołanie o powołaniu do czynnej służby wojskowej (a więc również na
ćwiczenia) takiej decyzji nie wstrzymywało, a więc zapewne brak analogicznej regulacji nie
jest zabiegiem celowym, a uchybieniem ustawodawcy. Z uwagi na powyższe, przy próbie
wykorzystania przez Organ rygoru natychmiastowej wykonalności należy w odwołaniach
powielać wniosek o uchylenie rygoru z uwagi na właśnie brak takich regulacji prawnych.

Zgodnie z art. 132 k.p.a, jeżeli organ administracji publicznej, który wydał decyzję, uzna że
odwołanie zasługuje w całości na uwzględnienie, może wydać nową decyzję, w której uchyli
lub zmieni zaskarżoną decyzję. Od tej nowej decyzji również przysługuje odwołanie. Na
wydanie nowej decyzji, albo na przekazanie odwołania do Szefa CWCR, Szef WCR ma czas
7 dni. Co ważne, organ odwoławczy może w uzasadnionych przypadkach wstrzymać
natychmiastowe wykonanie decyzji. Szef CWCR może przeprowadzić na żądanie
odwołującego się (wezwanego) lub z urzędu dodatkowe postępowanie w celu uzupełnienia
dowodów i materiałów w sprawie albo zlecić przeprowadzenie tego postępowania organowi,
który wydał decyzję, a jeżeli decyzja została wydana z naruszeniem przepisów
postępowania, a konieczny do wyjaśnienia zakres sprawy ma istotny wpływ na jej
rozstrzygnięcie, na zgodny wniosek wszystkich strony zawarty w odwołaniu, Szef CWCR
przeprowadza postępowanie
wyjaśniające w zakresie niezbędnym do rozstrzygnięcia sprawy.

Po rozpatrzeniu odwołania od decyzji Szef CWCR wydaje decyzję, w której:

- utrzymuje w mocy zaskarżoną decyzję albo;
- uchyla zaskarżoną decyzję w całości albo w części i w tym zakresie
orzeka co do istoty sprawy albo
- uchylając tę decyzję – umarza postępowanie pierwszej instancji w całości albo w części,
albo;
- umarza postępowanie odwoławcze.
Nadto Szef CWCR może uchylić zaskarżoną decyzję w całości i przekazać sprawę do
ponownego rozpatrzenia Szefowi WCR, gdy decyzja ta została wydana z naruszeniem
przepisów postępowania, a konieczny do wyjaśnienia zakres sprawy ma istotny wpływ na jej
rozstrzygnięcie. Przekazując sprawę, Szef CWCR powinien wskazać, jakie okoliczności
należy wziąć pod uwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy.

Zgodnie ze stanowiskiem CWCR oraz zgodnie z treścią art. 122 ust. 2 Ustawy o Obronie
Ojczyzny skarga do właściwego sądu administracyjnego nie może być wniesiona na decyzje
w sprawach m.in w powołania do odbycia ćwiczeń wojskowych.
Powyższe, jest sprzeczne z zasadami postępowania administracyjnego i zapewne praktyka
sądowo-administracyjna będzie musiała rozsądzić powyższą kwestię.

Autor: r. pr. Katarzyna Tarnawa – Gwóźdź, www.kasiatarnawa.pl 20

T. PRZYSIĘGA WOJSKOWA.

Prawny skutek składania przysięgi wojskowej polega na nabyciu przez żołnierza prawa do
pełnienia służby wojskowej. Składając przysięgę wojskową, żołnierz staje się
żołnierzem i uzyskuje szereg praw i obowiązków wynikających z przepisów prawa i
regulacji wojskowych.
Jedną z konsekwencji odmowy składania przysięgi wojskowej lub składania jej w sposób
sprzeczny z prawem jest utrata:
- prawa do pełnienia służby wojskowej oraz
- prawa do wynagrodzenia za czas odmowy lub czasu niezdolności do służby wojskowej.
W przypadku składania przysięgi wojskowej w sposób sprzeczny z prawem, żołnierz
podlega również odpowiedzialności karnej.
Podsumowując, przysięga wojskowa jest uroczystym zobowiązaniem wynikającym z ustawy
o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych. Jej skutkiem prawnym jest nabycie prawa do
pełnienia służby wojskowej oraz uzyskanie szeregu praw i obowiązków wynikających z
przepisów prawa i regulacji wojskowych.

Zgodnie z Art. 128. [Zwolnienie ze służby wojskowej] Ustawy, cyt.:

1. Żołnierza pełniącego służbę wojskową zwalnia się ze służby wojskowej, z wyłączeniem
zawodowej służby wojskowej, obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej oraz służby
pełnionej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny, w przypadku:
1) upływu czasu jej pełnienia;
2) osiągnięcia wieku, w którym przestaje podlegać obowiązkowi służby wojskowej;
3) utraty albo zrzeczenia się obywatelstwa polskiego;
4) ustalenia przez wojskową komisję lekarską niezdolności do służby wojskowej;
5) utraty stopnia wojskowego albo degradacji;
6) prawomocnego orzeczenia kary dyscyplinarnej usunięcia ze służby;
7) wybrania na posła, w tym do Parlamentu Europejskiego, senatora, na kierownicze
stanowisko państwowe obsadzane na podstawie wyboru oraz do organów wykonawczych
samorządu terytorialnego;
8) prawomocnego orzeczenia środka karnego pozbawienia praw publicznych;
9) skazania prawomocnym wyrokiem na karę ograniczenia wolności, pozbawienia wolności
lub karę aresztu wojskowego bez warunkowego zawieszenia jej wykonania;
10) otrzymania w opinii służbowej ogólnej oceny niedostatecznej;
11) nieukończenia szkolenia podstawowego lub niezłożenia przysięgi wojskowej w
przypadku żołnierzy, o których mowa w art. 173 ust. 1;
(…).
4.
Żołnierza zwolnionego z czynnej służby wojskowej oraz służby w aktywnej rezerwie dowódca
jednostki wojskowej przenosi do pasywnej rezerwy.
6.
Jeżeli zachowania, o których mowa w ust. 2 pkt 6 i 7, skutkują wszczęciem przeciwko
żołnierzowi postępowania karnego, zwolnienie ze służby wojskowej może nastąpić przed
wydaniem prawomocnego orzeczenia w sprawie.

U.PRZESŁANKI ZWOLNIENIA Z PRZYSIĘGI WOJSKOWEJ.

Autor: r. pr. Katarzyna Tarnawa – Gwóźdź, www.kasiatarnawa.pl 21

Jednocześnie istnieją okoliczności, w których żołnierz może zostać zwolniony z przysięgi
wojskowej. Przede wszystkim żołnierz może zostać zwolniony z przysięgi wojskowej na
mocy decyzji Ministra Obrony Narodowej w przypadku:
● ciężkiej choroby lub kalectwa uniemożliwiających pełnienie służby wojskowej,
● ciężkiego uszkodzenia ciała wskutek obrażeń poniesionych w toku pełnienia służby
wojskowej,
● ciężkiego uszkodzenia ciała wskutek choroby zakaźnej,
● ciąży kobiety.
Żołnierz może też złożyć wniosek o zwolnienie z przysięgi wojskowej z powodów osobistych,
takich jak np. ciężka choroba, ciąża, opieka nad chorym członkiem rodziny lub trudna
sytuacja materialna. Ostateczna decyzja o zwolnieniu z przysięgi wojskowej w takim
przypadku należy do Ministra Obrony Narodowej.
W każdym przypadku decyzja o zwolnieniu z przysięgi wojskowej podejmowana jest
indywidualnie, a żołnierz musi przedstawić odpowiednie dokumenty i zaświadczenia
potwierdzające powody, dla których ubiega się o zwolnienie.

W.KIEDY STAJESZ SIĘ ŻOŁNIERZEM ?

Zgodnie z poprzednim stanem prawnym, w myśl Ustawy o Powszechnym obowiązku obrony

Rzeczypospolitej Polskiej. (Dz.U.2021.372 t.j. z dnia 2021.03.01 ) uchylonym Ustawą o
Obronie Ojczyzny z dniem 23 kwietnia 2022 r., art. 99. [Tytuł żołnierza rezerwy], cyt.:
1. Żołnierzem rezerwy jest osoba, która złożyła przysięgę wojskową i została przeniesiona do
rezerwy po zwolnieniu z czynnej służby wojskowej, w tym z zawodowej służby wojskowej lub
ze służby kandydackiej, jeżeli w dalszym ciągu podlega obowiązkowi służby wojskowej.
2. Osobom, o których mowa w ust. 1, przysługuje tytuł żołnierza rezerwy”.

Zgodnie z enigmatycznymi w tej materii przepisami, w których występuje znaczna

rozbieżność terminologiczna można wysnuć wniosek, iż nadal żołnierzem stajesz się
po odbyciu szkolenia i złożenia przysięgi wojskowej.
Przysięga wojskowa w Polsce regulowana jest przez Ustawę z dnia 11 maja 1995 r. o
obronie ojczyzny (Dz. U. z 2021 r. poz. 1578 z późn. zm.).
Przepisy dotyczące przysięgi wojskowej zawarte są w art. 26-27 tej ustawy. Zgodnie z art.
26, osoby wcielane do wojska składają przysięgę, której treść określa ustawa. Art. 27
natomiast reguluje szczegóły dotyczące składania przysięgi, w tym termin, miejsce i osoby,
przed którymi przysięga jest składana.
W Polsce przysięga wojskowa składa się w obecności dowódcy jednostki wojskowej lub
upoważnionej przez niego osoby oraz komisji przysięgłych, którą powołuje dowódca
jednostki. Tekst przysięgi wojskowej jest następujący: "Ja, [imię i nazwisko], uroczyście
ślubuję, że służyć będę Rzeczypospolitej Polskiej, strzec jej bezpieczeństwa, nie ugiąć się
przed jej wrogami, bronić jej konstytucji i przestrzegać praw, honoru i godności żołnierza".

PRZYSIĘGA
Art. 173. [Szkolenie podstawowe; przysięga wojskowa]
1. Żołnierze OT, którzy wcześniej nie pełnili czynnej służby wojskowej i nie złożyli przysięgi
wojskowej, w pierwszym okresie pełnią terytorialną służbę wojskową rotacyjnie

Autor: r. pr. Katarzyna Tarnawa – Gwóźdź, www.kasiatarnawa.pl 22

nieprzerwanie przez okres 16 dni, w ramach którego odbywają szkolenie podstawowe i
składają przysięgę wojskową.
2. Żołnierzom OT, po złożeniu przysięgi wojskowej, dowódca jednostki wojskowej wydaje
książeczkę wojskową.
(…).

X. STANOWISKO WCR W ZAKRESIE „OBOWIĄZKU” ZŁOŻENIA PRZYSIĘGI

WOJSKOWEJ PRZEZ REZERWĘ PASYWNĄ ORAZ OSOBY PO KWALIFIKACJI
WOJSKOWEJ.

Jakimi podstawami posługują się organy wojskowe przy zastraszaniu sankcjami za

niezłożenia przysięgi wojskowej, cyt.:

„zgodnie z art. 1 ust. 1-2 ustawy z dnia 3 października 1992 r. o przysiędze wojskowej każdy
żołnierz Sił Zbrojnych RP składa przysięgę wojskową wg określonej w tym przepisie roty.
Złożenie przysięgi wojskowej następuje w formie uroczystej, ustalonej w ceremoniale
wojskowym, w terminach określonych przez organy wojskowe. Obowiązek powyższy dotyczy
także żołnierzy zawodowych i żołnierzy rezerwy powoływanych do służby wojskowej (art. 4
ww. ustawy).
Złożenie przysięgi wojskowej jest więc obowiązkiem każdego obywatela powołanego do
służby wojskowej w SZ RP.
Odmowa złożenia przysięgi wojskowej, zgodnie z art. 341 Kodeksu karnego, podlega
karze aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności do lat 3.
Pozostałe aspekty Pana zapytania mają charakter ideologiczny i nie należą do spraw, w
których Wojskowy Komendant Uzupełnień jest właściwy do udzielenia wyjaśnień.
Jednak jestem przekonana, że zarówno żołnierze jak i pracownicy WKU we Wrocławiu służą
i pracują dla dobra niepodległości i bezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej”.

Należy stanowczo wskazać, iż zaprezentowane stanowisko jest niezgodne z aktualnym

stanem prawnym, gdyż podstawy na które Organ się powołuje zostały uchylone, a
takie działanie wyczerpuje znamiona czynu zagrożonego groźby karalnej.

Y. JAK BRONIĆ SIĘ PRZED PRZYMUSZANIEM DO ZŁOŻENIA PRZYSIĘGI

WOJSKOWEJ ORAZ JAK SIĘ UCHYLIĆ OD SKUTKÓW PRAWNYCH JUŻ ZŁOŻEONEJ
PRZYSIĘGI.

Na początek naszych rozważań, pozwolę sobie przytoczyć kilka istotnych przepisów z

omawianej Ustawy:

Art. 143. Ustawy [Czas trwania dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej i szkolenia
realizowane w czasie jej trwania]
1. Dobrowolna zasadnicza służba wojskowa jest pełniona przez okres do 12 miesięcy.
2. W czasie pełnienia dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej realizuje się:
1) szkolenie podstawowe w wymiarze do 28 dni zakończone przysięgą wojskową i wydaniem
książeczki wojskowej;

Autor: r. pr. Katarzyna Tarnawa – Gwóźdź, www.kasiatarnawa.pl 23

2) szkolenie specjalistyczne połączone z wykonywaniem obowiązków na stanowisku
służbowym albo w trakcie kształcenia, o którym mowa w art. 95 ust. 4, w wymiarze do 11
miesięcy.
3. Przepisu ust. 2 pkt 1 nie stosuje się do osób, które złożyły już przysięgę wojskową.

Art. 146. [Przerwanie dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej; przeniesienie do innej

służby wojskowej lub rezerwy]
1. Dobrowolna zasadnicza służba wojskowa może zostać przerwana w każdym czasie:
1) z uwagi na potrzeby Sił Zbrojnych;
2) na wniosek osoby odbywającej służbę.
2. Osobę, która ukończyła wyłącznie szkolenie podstawowe, przenosi się na jej wniosek do
aktywnej rezerwy albo terytorialnej służby wojskowej, a w przypadku braku takiego wniosku
przenosi się ją do pasywnej rezerwy.
3. Osobę, która nie ukończyła szkolenia podstawowego, nie złożyła przysięgi wojskowej lub
nie zrealizowała wymaganego programu kształcenia, o którym mowa w art. 95, albo nie
złożyła wniosku, o którym mowa w art. 95 ust. 5, zwalnia się z dobrowolnej zasadniczej
służby wojskowej i przenosi do pasywnej rezerwy.
(…).

Art. 160. [Obowiązek stawienia się do odbycia obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej]

1. Osoba powołana do odbycia obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej jest obowiązana

stawić się do tej służby w określonym terminie i miejscu.
2. W przypadku niestawienia się osoby powołanej do odbycia obowiązkowej zasadniczej
służby wojskowej bez uzasadnionej przyczyny starosta (prezydent miasta na prawach
powiatu) właściwy ze względu na jej miejsce pobytu stałego albo pobytu czasowego
trwającego ponad 3 miesiące, na wniosek szefa wojskowego centrum rekrutacji, zarządza
przymusowe doprowadzenie powołanego przez Policję do wskazanej jednostki wojskowej, w
trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
3. Żołnierzom, po złożeniu przysięgi wojskowej, dowódca jednostki wojskowej wydaje
książeczkę wojskową.

Art. 246. [Wyznaczenie żołnierza aktywnej rezerwy na stanowisko służbowe; skierowanie

żołnierza aktywnej rezerwy w podróż służbową, delegować go do wykonywania zadań poza
jednostką wojskową lub w innej jednostce wojskowej]
1. W pierwszym dniu pełnienia służby w aktywnej rezerwie dowódca jednostki wojskowej, w
której żołnierz AR pełni służbę, wyznacza go na stanowisko służbowe i nadaje mu przydział
mobilizacyjny.
2. Żołnierzowi AR, po złożeniu przysięgi wojskowej, dowódca jednostki wojskowej wydaje
książeczkę wojskową.

A więc należy jednoznacznie wskazać, iż przysięgę wojskową obecnie składa się

dobrowolnie i nie grożą żadne sankcje karne, jak w poprzednim systemie prawnym za
odmowę jej złożenia.
Art. 341 kodeksu karnego ma zastosowanie do żołnierzy, a nie osób które statusu
żołnierza nie posiadają, a aktualnie obowiązkowa zasadnicza służba wojskowa jest
zawieszona.

Autor: r. pr. Katarzyna Tarnawa – Gwóźdź, www.kasiatarnawa.pl 24

Przysięgę wojskowo zobowiązani są złożyć:
- żołnierze zawodowi,
- żołnierze dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej,
- studenci po szkoleniu w Legii Akademickiej i studenci,
- żołnierze terytorialni,
- w aktywnej rezerwie,
bo w/w chcą być żołnierzami, a więc składają przysięgę wojskową z własnej i nie
przymuszonej woli.

Należy zaznaczyć, że obowiązkowa zasadnicza służba wojskowa nadal obowiązuje ale jest
aktualnie zawieszona, z uwagi na powyższe osoby w wieku poborowym mogą spodziewać
się powołania np. przy stanie klęski żywiołowej, mobilizacji, czy ogłoszeniu wojny.

Nie ma podstaw prawnych wymagania przysięgi wojskowej od pasywnej rezerwy i nie można
takim osobom grozić konsekwencjami prawymi.

Złożenie przysięgi pod przymusem.

Zgodnie z nadal używanym i przeniesionymi do kodeksu cywilnego rzymskimi paremiami, w

systemie prawnym występują dwa stany faktyczne:

Vis compulsiva – pochodzący z prawa rzymskiego termin oznaczający przymus psychiczny

podczas zawierania czynności prawnej. Dana czynność była wtedy dokonana pod wpływem
obawy spowodowanej poważną i bezprawną groźbą.
Według prawa pretorskiego była to okoliczność umożliwiająca unieważnienie czynności
prawnej, ponieważ była elementem meti, który zaliczał się do deliktów.

Vi Coactus, V.C., VC (łac. coāctus – „będący wymuszony” albo „będący zmuszony” np.
groźbą lub przemocą[1]; imiesłów bierny wywodzący się od czasownika cōgō – „przymuszam”
albo „zmuszam”[2]) – dopisek stosowany podczas podpisywania różnego rodzaju aktów
prawnych wywołujących określone skutki prawne, w tym:
● czynności prawnych (np. oświadczenie woli, pełnomocnictwo, umowa),
● aktów tworzenia prawa (np. ustawa, dekret, rozporządzenie, zarządzenie),
● aktów stosowania prawa (np. decyzja administracyjna, orzeczenie sądowe).

Dopisek w postaci wyrażenia „Vi Coactus”, skrótowca „V.C.” bądź „VC” albo tylko znaku
wielokropka „…” zamieszczony przez daną osobę przy swoim podpisie sygnalizuje fakt, iż
została ona zmuszona do podpisania rozpatrywanego aktu prawnego wbrew swej woli, a
wszelkie ewentualne decyzje i zobowiązania podejmowała pod przymusem, toteż nie muszą
odzwierciedlać jej prawdziwych zamiarów. Zastosowanie dopisku wyraża również
przekonanie tej osoby o nieważności złożonego w ten sposób podpisu.

Jak już wspomniałam powyżej, kwestie wad oświadczeń woli zostały ujęte w kodeksie
cywilnym:

Art. 87. [Groźba] kc, cyt.:

Autor: r. pr. Katarzyna Tarnawa – Gwóźdź, www.kasiatarnawa.pl 25

„Kto złożył oświadczenie woli pod wpływem bezprawnej groźby drugiej strony lub osoby
trzeciej, ten może uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia, jeżeli z
okoliczności wynika, że mógł się obawiać, iż jemu samemu lub innej osobie grozi poważne
niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe”.

Art. 88. [Uchylenie się od skutków prawnych] kc, cyt.:

„§ 1. Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli, które zostało złożone innej
osobie pod wpływem błędu lub groźby, następuje przez oświadczenie złożone tej osobie na
piśmie.
§ 2. Uprawnienie do uchylenia się wygasa: w razie błędu - z upływem roku od jego wykrycia,
a w razie groźby - z upływem roku od chwili, kiedy stan obawy ustał”.

Zgodnie z przyjętą doktryną prawniczą, cyt.: „Groźba jest bezprawna, gdy podmiot
zapowiada użycie środka bezprawnego, jak również środka zgodnego z prawem, którym
jednak nie wolno się posługiwać w celu zmuszenia osoby zagrożonej do złożenia
określonego oświadczenia woli. W pierwszym przypadku grożący zapowiada popełnienie
czynu zabronionego przez przepisy prawa (np. grozi zabiciem kogoś, podpaleniem
nieruchomości) lub sprzecznego z zasadami współżycia społecznego. W drugim
przypadku groźbę stanowi zachowanie formalnie zgodne z prawem, które zmierza jednak do
osiągnięcia celu sprzecznego z prawem, czyli wymuszenia złożenia przez osobę zagrożoną
określonego oświadczenia woli, przy czym oceny należy dokonywać przy uwzględnieniu
wszystkich okoliczności sprawy, w szczególności zachowania stron. (…) Sąd Najwyższy w
wyroku z 4.02.1954 r. 1653 wyraźnie stwierdził, że grożenie zawiadomieniem prokuratury o
przestępstwie popełnionym przez dłużnika nie może być użyte jako środek presji celem
wymuszenia świadczenia. Posługiwanie się groźbą samobójstwa dla skłonienia osoby do
złożenia określonego oświadczenia woli również może stanowić przymus psychiczny (art.
87)”. (Komentarz z dnia 1 stycznia 2022 r. Maciejewska-Szałas Maja , Balwicka-Szczyrba
Małgorzata (red.), Sylwestrzak Anna (red.) , Czub Krzysztof , Czuchwicki Filip , Glicz Marcin ,
Gliniecki Bartłomiej, Jantowski Leszek , Karaszewski Grzegorz , Kowalczyk Beata J. ,
Lutkiewicz-Rucińska Anita , Maśniak Dorota , Sikorski Grzegorz).

A także zgodnie z Wyrokiem SN z dnia 19 marca 2002 r., I CKN 1134/99 Bezprawność
groźby (art. 87 k.c.) „polega na sprzecznym z prawem działaniu grożącego lub wykorzystaniu
działania formalnie zgodnego z prawem do osiągnięcia celu, dla którego prawo to nie
przysługuje”.

Powyżej przytoczone przepisy, stanowisko doktryny, jak również przytoczony Wyrok SN nie
pozostawia żadnych wątpliwości, iż jakakolwiek próba przymuszenia rezerwisty/osoby
posiadającej kwalifikację wojskową do złożenia przysięgi wbrew woli takiej osoby będzie
stanowiła groźbę bezprawną, a od złożonego oświadczenia będzie się można uchylić.

W celu wyeliminowania potencjalnych negatywnych skutków prawnych (ostatnie 3 lata

pokazały, iż przedstawiciele władzy rozumieją przepisy diametralnie inaczej od
Polaków) odradzam bezpośrednie odmawianie przysięgi i skorzystanie z art. 53 ust. 1 i
2 Konstytucji RP, cyt.: „Art. 53. [Wolność sumienia i wyznania]
1. Każdemu zapewnia się wolność sumienia i religii.

Autor: r. pr. Katarzyna Tarnawa – Gwóźdź, www.kasiatarnawa.pl 26

2. Wolność religii obejmuje wolność wyznawania lub przyjmowania religii według własnego
wyboru oraz uzewnętrzniania indywidualnie lub z innymi, publicznie lub prywatnie, swojej
religii przez uprawianie kultu, modlitwę, uczestniczenie w obrzędach, praktykowanie i
nauczanie. Wolność religii obejmuje także posiadanie świątyń i innych miejsc kultu w
zależności od potrzeb ludzi wierzących oraz prawo osób do korzystania z pomocy religijnej
tam, gdzie się znajdują”.

Z uwagi na fakt, iż około 97 % Polaków statystycznie jest zdeklarowanymi Katolikami,

skoncentrowałam się właśnie na tej religii, i tak zgodnie z naukami Pisma Świętego
wielokrotnie jest podnoszony zakaz składania przysięg przez wyznawców katolicyzmu.

Przysięga jest pewną obietnicą, która ma duchowe znaczenie. Najlepiej to zrozumieć, jako
prawną umowę, która wymaga wykonania. Przysięgi, to zgody na wykonanie pewnego
rodzaju działania, które przysięgający obiecuje wykonać.

Jezus i Jakub wyraźnie określili stanowisko wobec przysiąg.

W Ewangelii Mateusza 5:33-37 czytamy słowa Jezusa cyt.: „Słyszeliście także, że
powiedziano przodkom: Nie będziesz fałszywie przysięgał, ale dotrzymasz Panu przysiąg
swoich. A Ja wam powiadam, abyście w ogóle nie przysięgali ani na niebo, gdyż jest
tronem Boga, ani na ziemię, gdyż jest podnóżkiem stóp jego, ani na Jerozolimę, gdyż jest
miastem wielkiego króla; ani na głowę swoją nie będziesz przysięgał, gdyż nie możesz
uczynić nawet jednego włosa białym lub czarnym. Niechaj więc mowa wasza będzie: Tak –
tak, nie – nie, bo co ponadto jest, to jest od złego”.

W Liście Jakuba 5:12 czytamy, cyt.: „A przede wszystkim, bracia moi, nie przysięgajcie ani
na niebo, ani na ziemię, ani nie składajcie żadnej innej przysięgi; ale niech wasze „tak”
będzie „tak”, a wasze „nie” niech będzie „nie”, abyście nie byli pociągnięci pod sąd”.

Kazn 5:3-4: cyt.: „Gdy złożysz Bogu ślub, nie zwlekaj z wypełnieniem go, bo mu się głupcy
nie podobają. Co ślubowałeś, to wypełnij! Lepiej nie składać ślubów, niż nie wypełnić tego,
co się ślubowało”.

Przyp 20:25:, cyt.: „Sidłem dla człowieka jest nierozważnie ślubować i zastanawiać się
dopiero po złożeniu ślubów”.

!!! Z uwagi na powyższe należy wskazać, iż Katolicy nie odmawiają złożenia przysięgi
wojskowej ale nie mogą jej dobrowolnie złożyć z uwagi na ich wiarę i zakaz składania
jakichkolwiek przysiąg zgodnie z treścią powyżej przytoczonych cytatów z Biblii. A jeżeli
zostaną zmuszeni do złożenia przysięgi wojskowej to będzie ona złożona pod przymusem, a
więc będzie obarczona wadą nieważności i taka przysięga będzie nieważna i nieskuteczna.

Z.WNIOSKI KOŃCOWE

1. Rezerwiści są wzywani wg listy ewidencji ludności na podstawie meldunku. Dopiero po

wyczerpaniu list meldunkowych, w dalszej kolejności będą wzywane osoby wg. stałego
miejsca pobytu. O ile w Polsce istnieje obowiązek meldunkowy, to w przypadku Polaków

Autor: r. pr. Katarzyna Tarnawa – Gwóźdź, www.kasiatarnawa.pl 27

 nie jest on w żaden sposób egzekwowany, nie ma sankcji, więc teoretycznie nie trzeba
mieszkać pod adresem zameldowania. Zarówno zameldowania jaki i wymeldowania może
dokonać właściciel lokalu lub inna osoba posiadająca tytuł prawny do lokalu przez internet
lub w Urzędzie w kilka minut.
2. Proszę pamiętać o obowiązku informacji zarówno UG/UM i jednostek wojskowych o
zmianie miejsca zamieszkania pod rygorem skutków prawnych.
3. Osoby zamieszkujące za granicą nie podlegają obowiązkowi ćwiczeń wojskowych.
4. Uchylanie się od obowiązku stawiennictwa na komisję lub ćwiczenia stanowi występek
zagrożony karą aresztu lub pozbawienia wolności na gruncie kodeksu karnego.
5. Nieodebrane awizo w terminie 14 dni od doręczenia jest uważane za skutecznie
doręczone.
6. W celu uniknięcia negatywnych skutków prawnych należy odebrać wezwanie na komisję,
decyzję o skierowaniu na ćwiczenia wojskowe oraz stawić się na komisji kwalifikacyjnej.
7. Istnieje szereg przesłanek uniknięcia obowiązku stawienia się na ćwiczeniach wojskowych
oraz powołania do czynnej służby wojskowej,
8. Przysięga dla rezerwistów jest dobrowolna i nie podlega żadnym sankcjom karnym,
obowiązek złożenia przysięgi spoczywa tylko na żołnierzach, którzy zgłosili się do służby
dobrowolnie.
9. Żołnierzem rezerwistą jest osoba, która ma kwalifikację wojskową, odbyła szkolenie i
złożyła przysięgę wojskową.
10. Rezerwista jest osobą, która posiada kwalifikację.
11. W przypadku przymuszenia do złożenia przysięgi wojskowej można uchylić się od
skutków prawnych składając pisemne oświadczenie woli, iż przysięga nie została złożona
dobrowolnie, a pod przymusem i groźbą.
12. W celu uniknięcia problemów, nie odmawiamy złożenia przysięgi ale wskazujemy, że
nie możemy jej złożyć, bo wiara nam nie pozwala na to, a art. 53 ust. 1 i 2 Konstytucji daje
nam takie prawo.
13. Jeżeli Jesteś przymuszany do podpisania czegoś czego nie chcesz podpisać, przed
swoim podpisem umieść: V.C. lub VC to oznacza, iż nie uznajesz tego co podpisałeś za
wiążące, bo do podpisania zostałeś zmuszony.

Autor: r. pr. Katarzyna Tarnawa – Gwóźdź, www.kasiatarnawa.pl 28