Art. 349. 1.

Sędziowie sądów wojskowych ponoszą odpowiedzialność dyscyplinarną za

przewinienia dyscyplinarne na zasadach określonych w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. –
Prawo o ustroju sądów wojskowych.
2. Prokuratorzy do spraw wojskowych będący żołnierzami zawodowymi ponoszą
odpowiedzialność dyscyplinarną za przewinienia dyscyplinarne na zasadach określonych w
ustawie z dnia 28 stycznia 2016 r. – Prawo o prokuraturze.
Art. 352. 1. W przypadku czynu stanowiącego przewinienie dyscyplinarne mniejszej wagi
przełożony dyscyplinarny może odstąpić od wszczęcia postępowania dyscyplinarnego i
przeprowadzić ze sprawcą przewinienia dyscyplinarnego udokumentowaną w formie notatki
rozmowę dyscyplinującą.
2. Rozmowę dyscyplinującą, o której mowa w ust. 1, można przeprowadzić w terminie do 30
dni od dnia powzięcia przez przełożonego dyscyplinarnego wiadomości o popełnieniu
przewinienia dyscyplinarnego. Rozmowa ta polega na wytknięciu żołnierzowi niewłaściwego
postępowania oraz uprzedzeniu go o możliwości zastosowania innych środków
dyscyplinujących, a także wszczęcia postępowania dyscyplinarnego i wymierzenia kary
dyscyplinarnej w przypadku ponownego popełnienia czynu, za który żołnierz ponosi
odpowiedzialność dyscyplinarną.
3. Notatkę, o której mowa w ust. 1, włącza się do ewidencji wojskowej na okres 6 miesięcy.
Art. 354. Przewinienie dyscyplinarne jest zawinione wtedy, gdy żołnierz:
1) ma zamiar jego popełnienia, to jest chce je popełnić albo przewidując możliwość jego
popełnienia, na to się godzi;
2) nie ma zamiaru jego popełnienia, popełnia je jednak na skutek niezachowania ostrożności
wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość taką przewidywał lub mógł i
powinien przewidzieć albo zaniechał działania, które mógł lub powinien podjąć.
Art. 357. Dwa lub więcej zachowań stanowiących naruszenie dyscypliny wojskowej,
podjętych w krótkich odstępach czasu w celu wykonania tego samego zamiaru lub z
wykorzystaniem takiej samej sposobności uważa się za jedno przewinienie dyscyplinarne.
Art. 358. 1. Władzę dyscyplinarną wobec żołnierzy polegającą na prawie do wszczynania
postępowań dyscyplinarnych i rozstrzygania spraw dyscyplinarnych sprawują:
1) Minister Obrony Narodowej,
2) Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych,
3) Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego,
4) dowódcy rodzajów Sił Zbrojnych, dowódcy wojsk, Komendant Główny Żandarmerii
Wojskowej, Dowódca Garnizonu Warszawa, Szef Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych, Szef
Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Szef Służby Wywiadu Wojskowego, szef instytucji
krajowej, do której żołnierz został oddelegowany,
5) dowódca polskiego kontyngentu wojskowego lub doraźnie sformowanego zgrupowania
zadaniowego wydzielonego do realizacji zadań w kraju i poza jego granicami,
6) dowódca jednostki wojskowej – zwani dalej „przełożonymi dyscyplinarnymi”.
2. Przełożeni dyscyplinarni są wyższymi przełożonymi dyscyplinarnymi w stosunku do
podległych im przełożonych dyscyplinarnych.
3. Minister Obrony Narodowej sprawuje władzę dyscyplinarną wobec żołnierzy
zajmujących stanowiska służbowe określone w ust. 1 pkt 3 i 4.
4. Przełożeni dyscyplinarni, o których mowa w ust. 1 pkt 2–6, sprawują władzę
dyscyplinarną w stosunku do podległych im żołnierzy.
5. Osoba, której czasowo powierzono pełnienie obowiązków na stanowisku służbowym
albo pełni je w zastępstwie, posiada uprawnienia przysługujące przełożonemu
dyscyplinarnemu wyznaczonemu na to stanowisko.
6. Minister Obrony Narodowej może do dnia wydania postanowienia o zamknięciu
postępowania dowodowego wszczętego przez innego przełożonego dyscyplinarnego, jeżeli
uzna to za uzasadnione okolicznościami sprawy:
1) przejąć prowadzenie postępowania dyscyplinarnego albo
2) przekazać prowadzenie postępowania dyscyplinarnego innemu przełożonemu
dyscyplinarnemu.
7. Przełożony dyscyplinarny, któremu przekazano prowadzenie postępowania
dyscyplinarnego, sprawuje władzę dyscyplinarną wobec żołnierza, przeciwko któremu jest
prowadzone postępowanie dyscyplinarne, wyłącznie w zakresie przekazanej sprawy.
8. Minister Obrony Narodowej oraz osoby, o których mowa w ust. 1 pkt 2–4, mogą w
formie pisemnej upoważnić inną osobę do załatwiania spraw dyscyplinarnych w jego imieniu
w ustalonym zakresie.
Art. 362. 1. Żołnierzowi mogą być wymierzane kary dyscyplinarne:
1) upomnienie;
2) nagana;
3) kara pieniężna;
4) ostrzeżenie o niepełnej przydatności na zajmowanym stanowisku służbowym;
5) zwolnienie z zajmowanego stanowiska służbowego i wyznaczenie na inne stanowisko
służbowe;
6) ostrzeżenie o niepełnej przydatności do dobrowolnych form służby wojskowej;
7) zwolnienie z dobrowolnych form służby wojskowej.
2. Prawomocne wymierzenie kary, o której mowa w ust. 1 pkt 7, powoduje zakaz przyjęcia do
dobrowolnych form służby wojskowej przez okres 10 lat. Przepis ten stosuje się również w
stosunku do funkcjonariuszy innych służb, wobec których została zastosowana kara
wydalenia ze służby.
3. W stosunku do żołnierzy, z wyjątkiem żołnierzy zawodowych pełniących służbę na
stanowiskach służbowych lub będących w dyspozycji, oprócz kar wymienionych w ust. 1
można ponadto orzec zakaz opuszczania miejsca zakwaterowania na okres od 7 do 15 dni.

Art. 364. 1. Karę pieniężną wymierza się w stawkach dziennych, określając liczbę stawek.
2. Stawka dzienna stanowi 1/22 części miesięcznego uposażenia otrzymanego przez żołnierza
w miesiącu, w którym popełnił on przewinienie dyscyplinarne. 3. Liczba stawek wynosi od 3
do 10.
Art. 373. 1. Środkami dyscyplinarnymi są:
1) zobowiązanie do przeproszenia pokrzywdzonego;
2) zobowiązanie do wykonania dodatkowych zadań służbowych;
3) zobowiązanie do naprawienia wyrządzonej szkody;
4) pozbawienie prawa do noszenia odznaki honorowej lub odznaki tytułu honorowego oraz
udziału w uroczystościach wojskowych i państwowych z udziałem wojska; 5) podanie
informacji o ukaraniu do wiadomości innych osób.

2. Środek dyscyplinarny można orzec samoistnie albo wraz z karą dyscyplinarną.

3. Do orzekania środka dyscyplinarnego jest właściwy przełożony dyscyplinarny.

Art. 374. 1. W przypadkach określonych ustawą przełożony dyscyplinarny może stosować

wobec podporządkowanych sobie żołnierzy następujące dyscyplinarne środki zapobiegawcze:
1) niedopuszczenie do wykonywania czynności służbowych;
2) osadzenie w izbie zatrzymań.
2. Uprawnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, przysługują również wojskowym organom
porządkowym i Żandarmerii Wojskowej wobec żołnierzy, do których ze względu na
okoliczności, miejsce i czas są właściwymi organami do zastosowania dyscyplinarnych
środków zapobiegawczych.
Art. 377. 1. Dowódca jednostki wojskowej, a za jego zgodą również wojskowy organ
porządkowy lub Żandarmeria Wojskowa, mogą poddać żołnierza przebywającego na terenie
obiektów zajmowanych przez organy wojskowe, jak również obiektów koszarowych i
zakwaterowania przejściowego badaniu w celu ustalenia w organizmie zawartości alkoholu,
środków odurzających, substancji psychotropowych lub innych podobnie działających
substancji lub środków.
2. Przed zastosowaniem dyscyplinarnego środka zapobiegawczego niedopuszczenia do
wykonywania czynności służbowych lub osadzenia w izbie zatrzymań żołnierza poddaje się
badaniom niezbędnym do ustalenia zawartości alkoholu, środków odurzających, substancji
psychotropowych lub innych podobnie działających substancji lub środków w organizmie
tego żołnierza, w tym zabiegowi pobrania krwi.

3. Żołnierz jest obowiązany poddać się badaniu, o którym mowa w ust. 1 i 2.

4. Z przeprowadzonego badania albo w przypadku braku możliwości jego przeprowadzenia
sporządza się protokół.
5. Odmowa żołnierza poddania się badaniu lub uniemożliwienie jego przeprowadzenia nie
wyłącza zastosowania dyscyplinarnych środków zapobiegawczych.
6. Żołnierzowi przysługuje prawo złożenia zażalenia do wyższego przełożonego lub
przełożonego wojskowego organu porządkowego albo komendanta jednostki organizacyjnej
Żandarmerii Wojskowej, której żołnierz zastosował ten środek, w terminie 3 dni od dnia
badania, na warunki i sposób ich przeprowadzenia.
7. Koszty badań ponoszone są z części budżetu państwa, której dysponentem jest Minister
Obrony Narodowej.

Art. 380. 1. Postępowanie dyscyplinarne wszczyna się niezwłocznie, jeżeli zachodzi

uzasadnione podejrzenie popełnienia przez żołnierza czynu stanowiącego przewinienie
dyscyplinarne.
2. Postępowanie dyscyplinarne wszczyna się z dniem wydania postanowienia o wszczęciu
postępowania dyscyplinarnego. Żołnierza, wobec którego wydano postanowienie o wszczęciu
postępowania dyscyplinarnego, uważa się za obwinionego.
3. Celem postępowania dyscyplinarnego jest:
1) ustalenie, czy czyn, którego popełnienie zarzucono obwinionemu, został popełniony i czy
obwiniony jest jego sprawcą;
2) wyjaśnienie przyczyn i okoliczności popełnienia czynu, o którym mowa w pkt 1;
3) zebranie i utrwalenie dowodów w sprawie.
4. Postępowanie dyscyplinarne przełożony dyscyplinarny wszczyna z własnej inicjatywy lub:
1) na wniosek przełożonego żołnierza;
2) na polecenie przełożonego, któremu podlega służbowo przełożony dyscyplinarny;
3) na żądanie organu kontroli;
4) na żądanie Żandarmerii Wojskowej lub wojskowego organu porządkowego;
5) na żądanie sądu lub prokuratora;
6) wskutek wniesienia sprzeciwu, o którym mowa w art. 385 ust. 1.
5. Przełożony dyscyplinarny może wszcząć postępowanie dyscyplinarne na wniosek innego
zainteresowanego organu, instytucji lub pokrzywdzonego.
6. Pokrzywdzonym jest osoba, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone
zachowaniem żołnierza stanowiącym przewinienie dyscyplinarne.

Art. 386. 1. Postępowanie dyscyplinarne prowadzi rzecznik dyscyplinarny.

2. Przełożony dyscyplinarny powołuje rzeczników dyscyplinarnych spośród żołnierzy
zawodowych podległych temu przełożonemu oraz odwołuje ich z pełnienia tej funkcji.
3. Rzecznikiem dyscyplinarnym może być żołnierz zawodowy wobec:
1) żołnierzy posiadających stopień wojskowy szeregowych lub podoficerów – będący
podoficerem w stopniu wojskowym plutonowego (bosmanmata) lub wyższym;
2) oficerów młodszych lub żołnierzy, o których mowa w pkt 1 – będący oficerem młodszym;
3) oficerów starszych lub żołnierzy, o których mowa w pkt 1 i 2 – będący oficerem starszym;
4) oficerów posiadających stopień generała brygady (kontradmirała) lub wyższy – oficer
posiadający stopień wojskowy generała brygady (kontradmirała) lub wyższy.
4. W toku postępowania dyscyplinarnego rzecznik dyscyplinarny jest niezależny w granicach
określonych ustawą.
5. Rzecznikowi dyscyplinarnemu za uczestniczenie oraz wykonywanie czynności w
postępowaniu dyscyplinarnym przysługuje dodatkowe wynagrodzenie.

Art. 416. 1. Zatarcie kary dyscyplinarnej polega na uznaniu kary za niebyłą, usunięciu z
ewidencji wojskowej orzeczenia o ukaraniu lub uczynieniu nieczytelnym zapisu o karalności.
2. Kary dyscyplinarne ulegają zatarciu po upływie:
1) 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kary upomnienia lub nagany;
2) 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kary pieniężnej, kary ostrzeżenia o
niepełnej przydatności na zajmowanym stanowisku służbowym oraz samoistnego środka
dyscyplinarnego;
3) 18 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kary zwolnienia z zajmowanego
stanowiska służbowego i wyznaczenia na inne stanowisko służbowe;
4) 24 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kary ostrzeżenia o niepełnej
przydatności do dobrowolnych form służby wojskowej.
3. W przypadku nienagannej służby, stwierdzonej w opinii służbowej, przełożony
dyscyplinarny może w drodze wyróżnienia zatrzeć karę dyscyplinarną przed upływem
terminu określonego w ust. 2, jednak nie wcześniej niż przed upływem:
1) 3 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kary upomnienia lub nagany;
2) 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kary pieniężnej oraz kary ostrzeżenia o
niepełnej przydatności do służby na zajmowanym stanowisku oraz samoistnego środka
dyscyplinarnego;
3) 9 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kary zwolnienia z zajmowanego
stanowiska służbowego i wyznaczenia na inne stanowisko służbowe;
4) 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kary ostrzeżenia o niepełnej
przydatności do dobrowolnych form służby wojskowej.
4. W razie wymierzenia żołnierzowi kary dyscyplinarnej, o której mowa w art. 362 ust. 1 pkt
7, oraz środka dyscyplinarnego, jeżeli został orzeczony wraz z tą karą, ukaranie to ulega
zatarciu po upływie 5 lat od uprawomocnienia się orzeczenia o ukaraniu.
5. Jeżeli żołnierz zostanie ponownie ukarany przed zatarciem poprzednio wymierzonej kary
dyscyplinarnej, okres wymagany do zatarcia tej kary liczy się od dnia wykonania nowej kary.
6. Zatarcie zastosowania środka dyscyplinarnego orzeczonego samoistnie nie może nastąpić
przed jego wykonaniem.
7. Zatarcie ukarania nie likwiduje skutków wykonania kary dyscyplinarnej.

Art. 424. 1. Wyróżnieniami są:

1) zatarcie ukarania przed upływem terminu określonego w ustawie;
2) pochwała;
3) list gratulacyjny;
4) pismo pochwalne ze zdjęciem wyróżnionego żołnierza na tle:
a) flagi państwowej Rzeczypospolitej Polskiej lub wojskowej,
b) sztandaru jednostki wojskowej lub bandery wojennej;
5) urlop nagrodowy;
6) nagroda rzeczowa;
7) nagroda pieniężna;
8) wpisanie zasług żołnierza do kroniki jednostki wojskowej;
9) odznaka honorowa;
10) tytuł honorowy;
11) honorowa broń biała;
12) wpisanie zasług żołnierza do Księgi Honorowej Wojska Polskiego.
2. Ukaranego żołnierza nie można wyróżnić, jeżeli jednocześnie nie jest mu udzielane
wyróżnienie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1.
3. Urlopu nagrodowego jednorazowo udziela się na czas od jednego do sześciu dni
roboczych.
4. Łączny wymiar urlopów nagrodowych w ciągu roku kalendarzowego nie może przekroczyć
dwunastu dni, przy czym w przypadku pełnienia czynnej służby wojskowej przez okres krótszy
niż rok wymiar ten nie może przekroczyć liczby dni równej liczbie rozpoczętych miesięcy tej
służby.
5. Nagrodę rzeczową może stanowić przedmiot o wartości nie wyższej od dwukrotności
najniższego uposażenia zasadniczego żołnierza zawodowego obowiązującego w dniu
udzielenia tej nagrody.
6. Wysokość nagrody pieniężnej nie może być wyższa od dwukrotności uposażenia
zasadniczego ostatnio otrzymanego przez wyróżnionego żołnierza.