Wykonywanie Kar w świetle konstytucji RP

Szczególnie znaczenie dla wykonywania kar mają następujące przepisy konstytucji:

 Art2: Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym

zasady sprawiedliwości społecznej. – Przepisy muszą być respektowane zarówno poczas
stanowienia prawa przez ustawodawcę jak i podczas jego stosowania.
 Inne wolności i prawa mogą być ograniczane ale wyłącznie w ustawie i z uzasadnionych
powodów, tylko w koniecznym zakresie (nawiązanie do Art. 40. Nikt nie może być poddany
torturom ani okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu i karaniu. Zakazuje się
stosowania kar cielesnych.)
 Art. 30. Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw
człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest
obowiązkiem władz publicznych.
 Art. 31 ust 3. Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą
być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym
państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska,
zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą
naruszać istoty wolności i praw. – przepisy prawa karnego wykonawczego dotyczą najczęściej
ograniczenia konstytucyjnych wolności i praw skazanego, ale żeby to robić, muszą mieć rangę
przepisów ustawowych.
 Art. 87. 1. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są:
Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia
 Art. 92. 1. Rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji, na podstawie
szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Upoważnienie
powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do
uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu.
2. Organ upoważniony do wydania rozporządzenia nie może przekazać swoich kompetencji, o
których mowa w ust. 1, innemu organowi.
 Art. 93. 1. Uchwały Rady Ministrów oraz zarządzenia Prezesa Rady Ministrów i ministrów
mają charakter wewnętrzny i obowiązują tylko jednostki organizacyjnie podległe organowi
wydającemu te akty.
2. Zarządzenia są wydawane tylko na podstawie ustawy. Nie mogą one stanowić podstawy
decyzji wobec obywateli, osób prawnych oraz innych podmiotów.
3. Uchwały i zarządzenia podlegają kontroli co do ich zgodności z powszechnie
obowiązującym prawem.

Indywidualna skarga konstytucyjna – może zaskarżyć jedynie podstawę prawną orzeczenia,

nie zaś samo orzeczenie. Każdy ma prawo do wniesienia skargi konstytucyjnej do Trybunału
konstytucyjnego, po wyczerpaniu drogi prawnej o ile droga ta jest przewidziana w ciągu 3
miesięcy od doręczenia oskarżonemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego
prawomocnego osiągnięcia.
Skargę rozpatruje Trybunał Konstytucyjny na zasadach i w trybie przeiwdzianym dla
rozpoznawania wniosków w sprawie zgodności aktów normatywnych z konstytucją.

ORGAN WYKONAWCZY
Kodeks nie podaje definicji organu wykonawczego, ale przewiduje ich katalog (art2.k.k.2):
Art. 2. Organami postępowania wykonawczego są:
1) sąd pierwszej instancji lub inny sąd równorzędny;
2) sąd penitencjarny;
2a) referendarz sądowy;
3) prezes sądu lub upoważniony sędzia;
4) sędzia penitencjarny;
5) dyrektor zakładu karnego, aresztu śledczego, a także dyrektor okręgowy
i Dyrektor Generalny Służby Więziennej albo osoba kierująca innym zakładem
przewidzianym w przepisach prawa karnego wykonawczego oraz komisja
penitencjarna;
6) sądowy kurator zawodowy oraz kierownik zespołu kuratorskiej służby sądowej;
7) sądowy lub administracyjny organ egzekucyjny;
8) naczelnik urzędu skarbowego;
9) odpowiedni terenowy organ administracji rządowej lub samorządu
terytorialnego;
10) inny organ uprawniony przez ustawę do wykonywania orzeczeń.

I w części wojskowej:
Art. 225. § 1. W odniesieniu do orzeczeń sądów wojskowych prawa i obowiązki
organów postępowania wykonawczego wymienionych w art. 2 pkt 1–4
i 6 odpowiednio mają:
1) sąd wojskowy pierwszej instancji lub inny sąd równorzędny;
2) sąd wojskowy, o którym mowa w art. 3 § 3;
3) prezes sądu wojskowego lub upoważniony sędzia wojskowy;
4) wojskowy sędzia penitencjarny;
5) wojskowy kurator społeczny.
§ 2. Organami postępowania wykonawczego są także:
1) dowódca jednostki wojskowej;
2) organ administracji wojskowej właściwy ze względu na kompetencje służbowe.

Nie jest to katalog zamknięty!! Jest to spowodowane rozmaitością organów powołanych do

wykonywania orzeczeń, których przedmiotem są różne kary i środki penalne.

Kks odnosi się też do organów postępowania przygotowawczego, przepis 179kks zalicza do
tych organów: Naczelnika urzędu skarbowego do organów postępowania wykonawczego.

Klasyfikacja organów postępowania wykonawczego S.pawela:

1. Organy orzekające w sądowym postepowaniu wykoanwczym (sąd 1 instancji, sąd
penitencjarny)
2. Sądowe organy uczestniczące w procesie wykonywania orzeczeń (prezes sądu,
upoważniony sędzia, sędzie penitencjarny, sądowy kurator zawodowy, sądowy organ
egzekucyjny.)
3. Pozasądowe organy wykonujące orzeczenie sądowe – dyrektor generalny służby
więziennej, dyrektor okręgowy Służby Więziennej, dyr. Zakładu karnego, dyr. Aresztu
śledczego, komisja penitencjarna, osoba kierująca innym zakładem przewidzianym w kk
wykonawczym, administracyjny organ egzekucyjne, inne organy do wykonywania
orzeczeń, pozasądowe organy współdziałające w wykonywaniu orzeczeń.
 Do organów sądowych spośród wymienionych w art. 2 kkw. Należy zaliczyć:

- sąd 1 instancji lub inny sąd równorzędny, penitencjarny

Prezesa sądu lub upoważnionego sędziego, sędziego penitencjarnego, referendarza sądowego.

Podział względem ustrojowego charakteru:

Pierwsza grupa - organy sądowe: Organy uprawnione do orzekania w postepowaniu wykonawczym

(sąd 1 instancji, inny sąd równorzędny, sąd penitencjarny, w pewnym zakresie referendarz sądowy
oraz organy sądowe, które powołują się wyłącznie formą administracyjnych zarządzeń i decyzji. –
czyli prezesa sądu, upoważnionego sędziego, sędziego penitencjarnego i referendarza sądowego.

Grupa druga: Organy związane organizacyjnie z sądem

Sądowy kurator zawodowy

Kierownik zespołu kuratorskiej służby sądowej

Sądowy organ egzekucyjny (komornik przy sądzie rejonowym)

TRZECIA GRUPA: organy pozasądowe powołane specjalnie do wykonywania orzeczeń: dyrektor

zakładu karnego, dyrektor aresztu śledczego, dyrektor okręgowy służby więziennej, dyrektor
generalny służby więziennej, komisja penitencjarna działająca w zakładzie karnym i areszcie
śledczym.

CZWARTA GRUPA – organy pozasądowe obarczone wykonywaniem orzeczeń jako zadaniem

dodatkowym: osoba kierująca innym zakładem przewidzianym w przepisach prawa karnego
wykonawczego – dyr. Zakładu psychiatrycznego, placówki leczenia odwykowego, w którym wykonuje
się środki zabezpieczające, administracyjny organ egzekucyjnym, naczelnik urzędu skarbowego,
odpowiedni terenowy organ administracji rządowej lub samorządu terytorialnego.

PIĄTA GRUPA - Inne organy, które w przeciwieństwie do poprzednich nie są instytucjami publicznymi
uprawnione do wykonywania orzeczeń .

Organy sądowe:

KKW mówiąc o sądzie jako organie postępowania wykonawczego, rozumie przez to albo sąd jako
organ orzekający, albo sąd jako organ który podejmuje czynności o charakterze administracyjnym i
organizacyjnym ( np. art. 11-17kkw).

Kluczową rolę wśród organów postępowania wykonawczego odgrywają organy sądowe, takie jak sąd
pierwszej instancji, inny sąd równorzędny, sąd penitencjarny, a także prezes sądu lub upoważniony
sędzia, sędzia penitencjarny i referendarz sądowy.

Sąd wydający orzeczenie w pierwszej instancji jest właściwy również w postępowaniu dotyczącym
wykonywania tego orzeczenia, chyba że ustawa stanowi inaczej.

WYJĄTKI OD REGUŁY:

1. W sprawach zastrzeżonych dla sądu penitencjarnego właściwy jest ten, w którego okręgu
przebywa skazany, chyba że ustawa stanowi inaczej. Do osób skazanych przez sad wojskowy
orzeka sąd wojskowy garnizonowy.

Sądem penitencjalnym jest sąd okręgowy – art. 3 kkw

Przepis nie wymienia innych sądów właściwych do orzekania w postępowaniu wykonawczym
– są nimi „inne organy uprawnione przez ustawę do wykonywania orzeczeń” – i do tej grupy
należą sąd okręgowy, apelacyjny, może też być sąd opiekuńczy.

SĄD REJONOWY odgrywa istotną rolę jako sąd 1 instancji, w kkw odpowiada za wykonanie
kary ograniczenia wolności 55kkw a także o warunkowe umorzenie postępowania oraz kary
zawieszonej w razie pozostawania skazanego pod dozorek (177 oraz 178 kkw)

Sędzia penitencjarny jest organem nadzoru ale i włączony do procesu wykonywania kary
pozbawienia wolności, gdzie od jego zgody bądź decyzji zależy stosowanie określonych
środków.

ORGANY ZWIĄZANE Z SĄDEMl

SĄDOWY KURATOR ZAWODOWY -

Nowość: kkw reguluje zadania kuratora sądowego, zawodowego i społecznego – art. 169-
176, rozdział XI (9)
Kierownik zespołu kuratorskiej nadano status organu postępowania wykonawczego.
Zagadnienia ustrojowe reguluje ustawa o kuratorach sądowych – unormowania dot. Zasań
kuratorów sądowych uzupełniające regulacje zawarte w kkw

Kuratorami sadowymi są zawodowi kuratorzy sądowi i społeczni kuratorzy sądowi

Kuratorzy sądowi wykonujący orzeczenia w sprawach karnych są KURATOREM DLA

DOROSŁYCH
W sprawach rodzinnych i nieletnich jest to KURATOR RODZINNY

Kuratorzy sądowi wykonują zadania w środowisku swoich podopiecznych, na terenie

zamkniętych zakładów karnych, placówek opiekuńczo-wychowawczych oraz leczniczo-
rehabilitacyjnych

Kuratora zawodowego mianuje, odwołuje, przenosi albo zawiesza PREZES SĄDU

OKRĘGOWEGO na wniosek KURATORA OKRĘGOWEGO

WYMAGANIA na kuratora:
- obywatelstwo polskie i pełnia praw obywatelskich
- nieskazitelny charakter
- zdolny ze względu na stan zdrowia do pełnienia obowiazkow – stosuje się tu odpowiednio
przepisy o badaniach kandydatów do objecia urzędu sędziego
- wyższe studia magisterskie z zakresu nauk pedagogiczno-psychologiczych socjologicznych
lub prawnych albo inne, wyższe studia magisterskie i podyplomowe w tych dziedzinach
- Odbył aplikacje kuratorską
- Zdał egzamin kuratorski

Przed przystąpieniem do wykonywania obowiązków kurator zawodowy składa przed

prezesem sądu okręgowego ślubowanie, w obecności kuratora okręgowego. (art. 6 u.k.s)
OBCIŻENIE KURATORA – Ministerstwo sprawiedliwości standardów przyjęło, że jeden kurator
zawodowy powinien równocześnie sprawować nie więcej niż 35 dozorów własnych, 60
dozorów powierzonych i 50 innych spraw, łącznie nie więcej niż 120 spraw

Minister Sprawiedliwości na wniosek PREZESA OKREGOWEGO SĄDU może w szczególnie

uzasadnionych przypadkach zwolnić z odbycia egzaminu kuratorskiego