1) Pojęcie prawa

Termin „prawo” jest wieloznaczny. W tym ujęciu prawo pozytywne jest wytworem człowieka.
Od prawa pozytywnego należy odróżnić prawa naturalne oraz prawa natury. Prawo naturalne
nie jest wynikiem działalności człowieka. Prawa natury to inaczej mówiąc prawa przyrody, w
tym np. prawa fizyki. Prawo pozytywne i naturalne charakteryzuje się tym, iż możliwe jest
jego naruszenie, gdyż prawo określa powinność. Prawa natury wykluczają taką rzeczywistość
– stanowią opis rzeczywistości

 Znaczenie podmiotowe (z punktu widzenia osoby) – uprawnienie do określonego

zachowana
 Znaczenie przedmiotowe – zbiór reguł i norm
 Znaczenie dydaktyczne – przedmiot wykładany w szkołach
 Znaczenie naukowe – dyscyplina naukowa, przedmiot analiz naukowców

2) Pojęcie systemu prawa, systematyka prawa (podział na gałęzie prawa)

System prawa to uporządkowany zbiór norm prawnych, między którymi występują relacje
formalne i materialne. System prawa jest niesprzeczny i zupełny. Normy prawne są w
systemie uporządkowane pionowo i poziomo.

 Pionowe uporządkowanie norm prawnych wiąże się ściśle z ich obowiązywaniem.

Uporządkowanie tego rodzaju opera się na relacji hierarchicznej między normami
prawnymi; hierarchia:
I. Konstytucja RP (02.04.1997 r.)
II. Umowy międzynarodowe ratyfikowane
III. Ustawy
IV. Inne umowy międzynarodowe
V. Rozporządzenia (ogólnokrajowe)
VI. Akty prawa miejscowego

 Poziome uporządkowanie systemu prawa opiera się na podziale systemu prawa na

prawo publiczne i prywatne, na prawo materialne i procesowe oraz na gałęzie prawa,
podział jest uwarunkowany historycznie

 Gałęzie prawa:

a. podstawowe – mają wykształcone tylko dla siebie specyficzne instrumentarium

prawne (np. przestępstwo – karne, czyn niedozwolony – cywilne)
a. - prawo karne
b. - prawo administracyjne
c. -prawo cywilne
b. kompleksowe – łączą w sobie elementy różnych podstawowych gałęzi prawa
a. - np. prawo gospodarcze
  Cechy dobrego systemu prawnego:
- spójny – wolny od niezgodności
- zupełny – wolny od luk prawne

 Niezgodności:

a. formalne
- sprzeczności – wykonanie jednej skutkuje automatycznym załamaniem drugiej i nie jest
możliwe zachowanie się podmiotu odmienne od treści obu norm
- przeciwieństwa – wykonanie jednej skutkuje automatycznym załamaniem drugiej, lecz
możliwe jest zachowanie się podmiotu odmienne od treści obu norm

b. prakseologiczne (związek ze skutecznością)

- jednostronne – przy zachowaniu odpowiedniej kolejności realizacji norm możliwe jest
zrealizowanie obu i osiągnięcie zamierzonego przez prawodawcę celu, lecz zmiana kolejności
realizacji norm osłabi lub zniweczy możliwość osiągnięcia tego celu
- dwustronne – możliwa jest realizacja obu norm, ale nie doprowadzi do osiągnięcia
zamierzonego celu

 Luka – określona sytuacja społeczna nie została uregulowana w prawie, a w

powszechnym odczuciu społecznym uregulowana zostać powinna.

a. Aksjologiczna – określana mianem „pozornej”. Luka aksjologiczna polega na tym, że

system prawa nie zawiera norm, które powinien zawierać ze względu na określone wartości
(istnieje w przepisach zakaz lub nakaz, a jednocześnie istnieją inne regulacje prawne
umożliwiające niezastosowanie się do niego)
b. Logiczna – występują niezgodności formalne w systemie prawnym (pozór regulacji)
c. Konstytucyjna – luki tego rodzaju określa się mianem rzeczywistym, gdyż ich
występowanie opiera się na obiektywnym stwierdzeniu, że w systemie prawa brakuje normy,
która ze względu na postulat zupełności systemu prawa powinna obowiązywać (jest przepis
ale nie można go wykorzystać)

3) Prawo prywatne a prawo publiczne – „prawo publiczne jest tym, które dotyczy spraw
państwa; prawo prywatne jest tym, które dotyczy dotyczy interesu jednostki: niektóre
normy są użyteczne publicznie inne zaś prywatnie”

KRYTERIUM PRAWO PUBLICZNE PRAWO PRYWATNE

prawo dotyczące stosunków między
prawo prywatne dotyczy
podmiotowe organami państwa oraz między
stosunków między jednostkami
organami państwa i jednostkami
dotyczy stosunków między
prawo oparte na stosunku
przedmiotowe podmiotami, które są wobec siebie
nadrzędności i podporządkowania
równorzędne
oparte na sposobie prawo, którego naruszenie prowadzi zastosowanie sankcji podejmowane
sankcjonowania do zastosowania sankcji z urzędu jest na wniosek jednostki
(decyzja o tym czy wszcząć
 postępowanie podjęta zostaje przez
organy państwa)
oparte na normach bezwzględnie prawo oparte na normach
oparte na rozróżnieniu
obowiązujących, ma charakter względnie obowiązujących, ma
norm bezwzględnie i
bezwarunkowy – wskazuje bowiem charakter względnie warunkowy,
względnie
dane zachowanie jako nakazane lub jego zastosowanie zależy od woli
obowiązujących
zakazane jego podmiotów
PRAWO PUBLICZNE PRAWO PRYWATNE
- prawo procesowe - prawo cywilne
- prawo ustrojowe - prawo handlowe
- prawo karne - prawo rodzinne i opiekuńcze
- prawo finansowe
- prawo administracyjne
- prawo konstytucyjne

4) System źródeł prawa w Polsce

a. KONSTYTUCJA - konstytucja jest ustawą zasadniczą, wykazuje bowiem pewne cechy

szczególne odróżniające ją od innych ustaw
 uchwalana jest i zmieniana w szczególnym trybie – uchwalenie obecnie obowiązującej
konstytucji nastąpiło przez zgromadzenie narodowe, czyli połączone izby Sejmu i
Senat, ustawę o zmianie konstytucji ustala Sejm większością co najmniej 2/3 głosów
w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz Senat
bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby
senatorów (sejm – 460 posłów, senat – 100 senatorów)
 posiada najwyższą moc prawną – oznacza to zakaz wydawania aktów prawnych
sprzecznych z Konstytucją oraz nakaz wydawania aktów prawnych rozwijających
postanowienia Konstytucji
 jest podstawą kompetencyjną do stanowienia ustaw zwykłych – udziela parlamentowi
upoważnienia do stanowienia ustaw, formułuje wartości, na których ma się opierać
cały porządek prawny w państwie
 poprzedzona jest preambułą
 posiada szczególną treść – Konstytucja jest zbiorem norm będących zasadami
stanowiącymi fundament politycznego, społecznego i gospodarczego ładu w państwie

b. USTAWY – normatywne akty prawne uchwalane przez parlament w specjalnej

procedurze, której elementy określa konstytucja, mają nieograniczony przedmiotowo
zakres normowania
 Akt normatywny – akt wydany przez upoważniony do tego organ prawodawczy, który
to akt ustanawia przepisy prawa – musi dotyczyć każdej osoby w danej sytuacji a nie
konkretnej osoby
 Musi być opublikowana w dzienniku ustaw
 Nie wyczerpuje się po jednorazowym zastosowaniu
 Ustawa może zmieniać akty niższego rzędu (rozporządzenia)
  Ustawę można zmienić tylko ustawą

VACATIO LEGIS – okres spoczywania ustawy (od publikacji do wejścia w życie; średnio 14 dni)

c. ROZPORZĄDZENIE – akt prawny wydawany na podstawie ustawy i w celu jej

wykonania
 Warunkiem wejścia w życie jest publikacja w Dzienniku Ustaw

d. AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO – stanowią specyficzną grupę źródeł prawa powszechnie

obowiązującego. Mają bowiem wszystkie cechy tych aktów, ale obowiązują tylko na
obszarze działania organu, który wydał dany akt prawa miejscowego
 Samoistne – wydawane na podstawie ustaw regulujących poszczególne szczeble
samorządu terytorialnego
 Porządkowe – nieokreślone w ustawie

5) Normy prawne – istota, struktura

 Norma prawna – reguła postępowania ustanowiona lub usankcjonowana przez
państwo, której wykonanie zostało zagwarantowane przymusem państwowym
 Ustawodawca, stanowiąc prawo, tworzy akty normatywne złożone nie z norm
prawnych, ale z przepisów prawnych, na które składają się jednostki redakcyjne
takie jak: artykuły, paragrafy, ustępy, punkty, litery
 Trójelementowa kompozycja normy prawnej zakłada, iż na normę prawną składają
się trzy elementy
- HIPOTEZA – wskazuje zakres zastosowania danej normy prawnej tj. okoliczności, w których
powinna mieć ona zastosowanie. Hipoteza normy wskazuje zatem adresata normy, a także
warunki takie jak miejsce i czas
- DYSPOZYCJA – część normy prawnej, która wskazuje, jakie postępowanie jest zakazane,
nakazane lub dozwolone
- SANKCJA – określa konsekwencje jakie nastąpią, jeśli w warunkach hipotezy adresat nie
postąpi zgodnie z dyspozycją
 Koncepcja norm sprzężonych – polega ona na przyjęciu, iż sankcja nie stanowi
elementu normy, ale sama stanowi normę i to adresowaną do innego podmiotu
o Norma sankcjonowana – składa się z hipotezy oraz dyspozycji wskazującej
pożądany sposób postępowania
o Norma sankcjonująca – jej hipotezą jest naruszenie normy
sankcjonowanej, a dyspozycją – zastosowanie sankcji w stosunku do
adresata normy sankcjonowanej
Rodzaje norm prawnych
 Generalna – adresat normy wskazany jest przy użyciu ogólnego kryterium np.
„wierzyciel”
 Indywidualna – adresaci tych norm wskazani są poprzez ich imię i nazwisko
 Abstrakcyjna – np. „kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest
do jej naprawienia”
 Konkretna – np. „zasądza się od pozwanego Jana Kowalskiego kwotę 3000 zł”
 Imperatywna - bezwzględna
 Dyspozytywna - względna
  Semiimperatywna
 Domniemania prawne
o Formalne – obowiązek przyjęcia danego faktu za istniejący, chyba że co
innego zostanie udowodnione
o Materialne – jeśli zostanie udowodniony fakt A, to należy przyjąć za
udowodniony fakt B

6) Przepisy prawa – pojęcie, rodzaje

 Przepisy odsyłające – prawodawca zamiast powtarzać regulację, w jednej z nich

odsyła do drugiej, co oznacza obowiązek jej zastosowania
o Odesłanie systemowe – przepisy określające odesłanie do innych przepisów
o Fikcje prawne – służą ekonomice tekstu i pozwalają uniknąć powtórzeń
regulacji
o Odesłanie pozasystemowe – odesłanie nie następuje do przepisów prawnych,
ale np. do norm moralnych
 Przepisy blankietowe – przepisy odsyłające do przepisów, które nie zostały jeszcze
ustanowione w chwili, gdy przepis odsyłający został ustanowiony
 Definicje legalne – przepisy, których celem jest wyjaśnienie znaczenia poszczególnych
sformułowań użytych w akcie prawnym

7) Wykładnia prawa – pojęcia, rodzaje

 Wykładnia językowa – polega na ustaleniu znaczenia przepisów prawa poprzez

odwołanie się do języka, w którym przepisy zostały wysłowione
 Wykładnia systemowa – polega na ustaleniu znaczenia przepisów prawnych z
uwzględnieniem szerszego kontekstu jakim są: ogół norm prawnych obowiązujących
w danym systemie prawnym, normy danej gałęzi prawa czy nawet ogół przepisów
prawnych w akcie normatywnym
 Wykładnia funkcjonalna – opiera się na tzw. Kontekście funkcjonalnym, na kontekst
ten składają się: cel regulacji, argumenty polityczne oraz argumenty społeczne;
wykładnia funkcjonalna stoi zwykle w opozycji do wykładni systemowej i językowej
 Wykładnia historyczna – porównanie aktualnego brzmienia przepisu i jego
poprzedniego brzmienia lub poprzednich brzmień.
 Wykładnia prawno-porównawcza – polega na ustaleniu normy prawnej przez
zestawieniu przepisu prawnego obowiązującego w danym systemie prawnym z
przepisem lub przepisami obowiązującymi w innym systemie prawnym

Ze względu, na podmiot który wykonuje wykładnia:

 Wykładnia autentyczna - dokonywana przez ten podmiot, który ustanowił dany
przepis (w Polsce nie występuje)
 Legalna – wykładnia dokonywana przez podmiot specjalnie do tego upoważniony z
mocą powszechnie obowiązującą (W Polsce nie występuje)
 Praktyczna (w szczególności Sądowa) – polega na interpretacji przepisów przez organ
stosujący prawo w konkretnym przypadku.
  Doktrynalna = naukowa – wykładnia dokonywana przez naukowców w ramach
analizy prawa (z zasady ma charakter abstrakcyjny)
 Prywatna – polega na tym, że każda osoba na własne potrzeby wykonuje wykładnie

8) Konstytucyjne zasady ustroju politycznego i społeczno-gospodarczego.

 idee przewodnie ustawy zasadniczej, normy prawne zawarte w konstytucji, których

szczególna doniosłość charakteryzuje się tym, że:
o z norm tych wynikają inne normy
o określają cechy danej instytucji
o wyrażają podstawowe wartości konstytucyjne uznawane w orzecznictwie i
doktrynie
 zasada suwerenności narodu (art. 4)
o suwerenem jest naród, a nie np. absolut
o naród sprawuje władzę bezpośrednio (demokracja bezpośrednia) lub przez
przedstawicieli (demokracja pośrednia)
 zasada niepodległości i suwerenności państwa (art. 5)
o niepodległość – państwo to odrębny byt
o suwerenność – zdolność państwa do samodzielnego decydowania o jego
polityce
 zasada demokratycznego państwa prawnego
o organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa
o prawo chroni wartości powszechnie kojarzone z demokracją
o zasady przyzwoitej legislacji:
 zakaz działania prawa wstecz
 nakaz zachowania vacatio legis
 zasada ochrony praw nabytych
 zasada określoności i przejrzystości prawa
o zasada proporcjonalności
 zasada społeczeństwa obywatelskiego
o społeczeństwo składa się ze świadomych, aktywnych obywateli mogących
grupowo występować w obronie ich interesu
o płaszczyzny funkcjonowania:
 polityczna (możliwość tworzenia i przystępowania do partii
politycznych)
 zawodowa (możliwość tworzenia i przystępowania do związków
zawodowych)
 terytorialna (przynależność do samorządu terytorialnego)
 informacyjna (istnienie wolnych środków masowego przekazu)
 religijna (możliwość istnienia w Polsce różnych kościołów i związków
wyznaniowych)
 zasada podziału władzy (art. 10)
o ustawodawcza (Sejm i Senat)
o wykonawcza (Rada Ministrów i Prezydent RP)
o sądownicza (Sądy i Trybunały)
  zasada społecznej gospodarki rynkowej (art. 20)
o filary gospodarki rynkowej: własność prywatna i swoboda działalności
gospodarczej
o państwo powinno być mediatorem w sporach wynikających z funkcjonowania
rynku
 zasada przyrodzonej godności człowieka
o jest źródłem praw i wolności człowieka i obywatela

9) Organy władzy ustawodawczej

Władzę ustawodawczą sprawują Sejm złożony z 460 posłów i Senat, który składa się ze 100
senatorów. Izby działają odrębnie, ale mogą się wzajemnie kontrolować

 Posłowie wybierani są w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i

proporcjonalnych, odbywających się w głosowaniu tajnym. Poseł musi mieć
ukończone 21 lat, senator 30 – nie można być równocześnie posłem i senatorem!!
 Kadencja Sejmu i Senatu trwa 4 lata – skrócenie kadencji może być dokonane przez
Sejm lub prezydenta. Sejm może skrócić swoja kadencję uchwałą podjętą większością
2/3 głosów ustawowej liczby posłów. Prezydent może skroić kadencje w przypadku
nieudzielenia Radzie Ministrów votum zaufania i w przypadku nieuchwalenia ustawy
budżetowej

DROGA USTAWODAWCZA (PROCES LEGISLACYJNY)

1. Sejm – I czytanie (zaprezentowanie projektu przed Sejmem, Sejm odrzuca projekt albo
kieruje go do dalszych prac zwykłą
większością głosów);
II czytanie (wprowadzanie poprawek, odrzucenie lub zatwierdzenie ustawy);
III czytanie (zaakceptowanie ostatecznego kształtu ustawy i skierowanie jej do Senatu, lub
odrzucenie ustawy)
2. Senat – senatorowie mogą zaakceptować ustawę i skierować ją do prezydenta RP, lub
odrzucić ją bądź wprowadzić poprawki (wtedy wraca do Sejmu).
3. Prezydent RP – może podpisać ustawę (wtedy zostaje opublikowana w Dzienniku Ustaw),
zawetować (wtedy wraca do Sejmu i może dojść do odrzucenia weta 3/5 głosów „za”) lub
skierować do Trybunału Konstytucyjnego

10) Organy władzy wykonawczej

 Prezydent RP

 powołuje sędziów
 podpisuje albo odmawia podpisania ustawy (veto prezydenckie)
 może zwoływać Radę gabinetową (spotkanie prezydenta z Radą Ministrów) – ale to
nie ma większego znaczenia, tylko spotkanie informacyjne
 posiada inicjatywę ustawodawczą
 może wydawać rozporządzenia, ale tylko w przypadkach objętych ustawą
  ogłasza wybory do Sejmu i zwołuje pierwsze posiedzenie do Sejmu (musi wyznaczyć
go 30 dni przed i w dzień wolny od pracy – zwykle niedziela)
 powołuje pierwszego prezesa pierwszego Sądu Naczelnego, Sądu Najwyższego,
pierwszego Prezesa Trybunału Konstytucyjnego
 powołuje członków Rady Polityki Pieniężnej (RPP)
 powołuje członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji – organ udzielający koncesji
na transmisje w TV i radiu
 wydaje orędzie, przyznaje medal

 RADA MINISTRÓW:
 działa w sposób transparentny – ich prace są jawne
 pozostaje pod przemożnym wpływem Prezesa rady ministrów – on określa kierunek
ich prac
 członków RM odwołuje Prezydent na wniosek Premiera
 domniemanie kompetencji

Resort – konkretne ministerstwa ustanowione przez Prezesa Rady Ministrów (np.

Ministerstwo Zdrowia, Ministerstwo Edukacji Narodowej)
Minister resortowy – ma jakieś konkretne zadanie Prezes Rady Ministrów nadaje nazwę tym
resortom.

Dział administracji rządowej – ustawowo ustanowione dziedziny administracji rządowej (np.

finanse, rolnictwo, dział zdrowia, sprawy wewnętrzne, sprawy zagraniczne)

Minister bez teki – nie ma przydzielonego konkretnego resortu, ale też jest ministrem i ma
jakieś określone zadanie (np. koordynator na stanowisku premiera)

11) Sądy i trybunały

 Sąd najwyższy
- sprawuje nadzór nad działalnością sądów powszechnych i wojskowych w zakresie
orzekania
- stwierdza ważność wyborów do Sejmu i Senatu oraz wybór Prezydenta RP
- prezesa SN powołuje prezydent na 6-letnią kadencję
- 4 izby: Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, Izba Cywilna, Izba Karna i
Wojskowa.

 Sądy powszechne (sądy rejonowe, sądy okręgowe, sądy apelacyjne)

- rozstrzyganie wszelkich spraw z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego,
karnego, prawa pracy, ubezpieczeń społecznych, które nie należą do właściwości SN ani
sądu wojskowego
- postępowanie sądowe jest co najmniej dwuinstancyjne

 Sądy administracyjne (Naczelny Sąd Administracyjny i wojewódzkie sądy

administracyjne) – są powoływane przez Konstytucję do kontroli działalności
administracji publicznej
  Sądy wojskowe – sprawują wymiar sprawiedliwości w siłach zbrojnych w sprawach
karnych
 Krajowa Rada Sądownictwa – może wystąpić do trybunału konstytucyjnego z
wnioskiem w sprawie niezgodności z konstytucją aktów normatywnych w zakresie w
jakim dotyczą one niezależności sądów i niezawisłości sędziów

 Trybunał Konstytucyjny – organ typu sądowego, którego podstawową funkcją jest

orzekanie w kwestii konstytucyjności i legalności stanowiących aktów prawnych
- bada czy istnieje zgodność ustaw z Konstytucją
- orzeka o zgodności aktów wydawanych przez centralne organy państwa z ustawami
 Trybunał Stanu – egzekwuje odpowiedzialność konstytucyjną osób wykonujących
funkcje urzędowe za ich działalność naruszającą prawo na etapie zarówno
stanowienia jak i stosowania prawa

Najwyższa Izba Kontroli

Rzecznik Praw Obywatelskich
Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji

12) Pojęcie prawa karnego

Prawo karne jest gałęzią prawa publicznego, która określa, jakie zachowania człowieka
stanowią czyny zabronione będące przestępstwami, ustala zasady odpowiedzialności karnej
za te czyny oraz kary i inne środki, które mogą być zastosowane wobec sprawców
przestępstw.

 Funkcją prawa karnego jest ochrona stosunków społecznych lub dóbr prawnych
 Prawo karne ma charakter sankcjonujący
 Ustawa karna nie może działać wstecz (lex retro non agi)
 Nie ma przestępstwa bez ustawy (nullum crimen sine lege)

13) Pojęcie prawa administracyjnego

Prawo administracyjne jest gałęzią prawa publicznego normującą organizację i działalność

administracji publicznej. Podmiotami prawa administracyjnego są zatem sama administracja
oraz procesy administrowania, które mają na celu dobro publiczne

Prawo administracyjne dzieli się na:

 Prawo o ustroju administracji – reguluje tworzenie jednostek administracji i ich
strukturę organizacyjną oraz strukturę całego systemu administracji
 Prawo materialne – zawiera normy ustanawiające wzajemne uprawnienia i obowiązki
adresatów tych norm, czyli podmiotów administracji publicznej i podmiotów
znajdujących się na zewnątrz administracji. Przepisy te mówią o tym, co wolno czynić
 administracji, a czego nie, co robić powinna bezwzględnie, a co pod pewnymi
warunkami, a także jakie prawa mają obywatele i kto powinien im to, co im
przysługuje zapewnić
 Prawo formalne – reguluje sposób działania administracji, przede wszystkim przez
podejmowanie decyzji

Prawo administracyjne jest prawem publicznym, normy tego prawa realizują cele publiczne i
inne wartości publiczne, zadania publiczne i inne wartości publiczne takie jak interes
publiczny, dobro publiczne, zadnia publiczne, zaspokajanie potrzeb wspólnoty

Sankcje  karna i egzekucyjna

14) Podmioty administracji publicznej

 Organy administracji publicznej (podmiot znajdujący się w strukturze państwa,

najbardziej istotna jest jego kompetencja) Rada Ministrów (najwyższy organ w
systemie administracji publiczne, członkami są ministrowie, na czele stoi Prezes Rady
Ministrów, koordynuje pracę administracji), Prezes Rady Ministrów (wydaje
rozporządzenia, odwołuje i powołuje członków Rady Ministrów, nadzoruje, tworzy
rady i zespoły pomocnicze), Ministrowie (stanowią prawo, wydają decyzje), Komitety.
 Samorządy (instytucja publiczna, która realizuje zadania publiczne i ma prawo
posługiwać się środkami władczymi, pełni funkcję, jest to grupa społeczna o
charakterze korporacyjnym), terytorialny (powołany do podejmowania i realizacji
zadań lokalnych), specjalny
 Organy administrujące (są powołane do realizacji zadań, nie są organami
administracyjnymi, ale posiadają przyznaną im kompetencję lub faktycznie ją
wykonują) – kierownicy państwowi, agencje rządowe, banki państwowe, spółki prawa
publicznego, fundacje prawa publicznego, podmioty prawne.

15) Formy działania administracji publicznej (stanowią i stosują prawo, inicjują życie
społeczne i zarządzają różnymi sferami tego życia)

 władcze: (jednostronnie mocą swoich kompetencji rozstrzyga o pozycji prawnej

drugiej strony stosunku prawnego, jednostronne)

o akty normatywne (nie mają rangi ustawy, wydawane przez upoważnione

organy, uzupełniają lub konkretyzują normy zawarte w ustawach i
umowach.); akty prawa powszechnie obowiązującego – dotyczą sfery
zewnętrznej i wewnętrznej administracji, akty prawa o charakterze
wewnętrznym – obowiązują w sferze wewnętrznej działania administracji.
o akty administracyjne (tylko organy administracji czy podmiot upoważniony
może się posługiwać tą formą stosowania prawa, oparty na przepisach prawa
administracyjnego, jest to władcze oświadczenie woli, wydawany przez
organy administracji, dotyczy konkretnego adresata i konkretnej sprawy)
  niewładcze: (dwustronne, dwie strony mają wpływ na treść podejmowanego aktu)

o umowy cywilnoprawne (jedną ze stron jest organ administracji, przedmiotem

umowy są sprawy z zakresu administracji, uwzględnia element interesu
publicznego) najczęściej dotyczą dysponowania majątkiem publicznym.
o porozumienia administracyjne – przedmiotem jest współdziałanie jednostek
administracyjnych, opierają się na zasadzie równości stron)
o ugody administracyjne działania faktyczne administracji – nie tworzą norm,
lecz mogą je kształtować, wywołują określone skutki w drodze faktów.

16) Pojęcie i zasady prawa cywilnego

Kodeks cywilny (4 księgi)

 Część ogólna (fundament, na którym bazuje prawo cywilne)
 Prawo rzeczowe (reguluje stosunki odnoszące się do rzeczy)
 Zobowiązania (dwie strony, które pozostają w relacji wierzyciel – dłużnik)
 Spadki (ogół praw i obowiązków po zmarłej osobie)

Poza kodeksem cywilnym

 Prawo rodzinne (kodeks rodzinny i opiekuńczy)
 Prawo handlowe (prywatno - prawna część prawa gospodarczego)
 Prawa na dobrach niematerialnych (prawo autorskie, prawo własności przemysłowej)
 Prawo pracy

Zasady prawa cywilnego (kodeksowe, ogólne)

 Zasada nie retroakcji – prawo nie działa wstecz
 Zasada zakazu nadużywania prawa
 Zasada specyficznego rozkładu ciężaru dowodu
 Zasada domniemania dobrej wiary - uzasadnione zewnętrznymi okolicznościami
przekonanie, że dane uprawnienie danej osobie przysługuje

Podmioty prawa cywilnego

 Osoby fizyczne – każdy człowiek, imię nazwisko, miejsce zamieszkania (tylko jedno –
miejscowość, w której osoba przebywa z zamiarem stałego pobytu), stan cywilny, stan
osobisty (wzrost, waga, znaki szczególne), dane administracyjne
 Osoby prawne (np. UE WROC jednostka organizacyjna, której ustawodawca przypisał
osobowość prawną, specjalna struktur organizacyjna
 Niepełne osoby prawne – jednostka organizacyjna, która jest podmiotem prawa

Zdolność prawna – możliwość występowania jako podmiot w stosunku cywilno-prawnym,

zdolność prawna od momentu urodzenia do śmierci

Zdolność do czynności prawnych – możliwość dokonywania czynności prawnych własnym,

skutecznym działaniem, czyli wywoływania skutków cywilno-prawnych w postaci powstania
zmiany ustania stosunków cywilno-prawnych