BİLİM FELSEFESİ

Bilim Felsefesinin Konusu

Yakın Çağ’dan itibaren bilim ve teknolojideki gelişmeler filozofların da ilgisini çekmiştir.
Filozoflar, bilimi sistemli bir şekilde sorgulama yoluna gitmiştir. Böylece, felsefenin disiplinlerinden
(dallarından) biri olan bilim felsefesi ortaya çıkmıştır.
Bilim felsefesi, bilimin değerini, bilimsel kuramlar arası ilişkilerin niteliği gibi konuları ele alır.

Bilim:
Bilim, gözlem ve deney gibi yöntemlerle fiziksel dünyanın yapısını ve işleyişini sistemli olarak
inceleyen etkinliktir.
Bilim, yaptığı araştırmalarla olay ve olgular arasındaki neden-sonuç ilişkisini ortaya koymaya
çalışır.
Bilim İnsanının Öne Çıkan Özellikleri:
- Merak etme
- Şüphe duyma
- Gözlem ve ölçme yapabilme
- Denemekten vazgeçmeme
- Mantıklı olma

Bilimsel Bilginin Özellikleri:

- Objektiftir.
- Genel geçerdir. Yani bir bilimsel yargı ye herkes için geçerlidir(doğrudur) ya da herkes için
geçersizdir (yanlıştır).
- Kesindir. Yani doğruluğu ispatlanabilir.
- Bilimsel bilgi mutlak değildir. Yani zamanla değişebilir, düzeltilebilir hatta çürütülüp
reddedilebilir.

Bilimlerin Sınıflandırılması

İnsan Bilimleri Doğa ve Yaşam Bilimleri Formel Bilimler

(Sosyal Bilimler) (Fen Bilimleri)
. Psikoloji . Fizik . Matematik
. Sosyoloji . Kimya . Mantık
. Tarih . Astronomi
. Antropoloji . Biyoloji
. Beşeri Coğrafya . Fiziki Coğrafya
. Ekonomi . Jeoloji
. Siyaset Bilimi

BİLİMSEL YÖNTEM
Bilimsel Yöntemin Basamakları:
. Problemin hissedilmesi
. Mevcut teori ve araştırmalara bakılması
. Ön gözlemler yapılması
. Problemin sınırlanması, soruların ve hipotezin oluşturulması
. Araştırma evreni ve örneklem tespiti
. Veri toplanması
. Verilerin incelenmesi ve hipotezi doğrulayıp doğrulamadığının kontrol edilmesi
. Bulguların mevcut teorilerle bağlarının kurulması veya yeni teori geliştirilmesi
. Çürüyen hipotezlerin değiştirilmesi yeni hipotezlerle araştırmaya devam edilmesi
 Bilimin Değeri

Bilimin değeri hakkındaki görüşler genel olarak ikiye ayrılır:

- Bilimin insanlık için faydalı olduğunu düşünenler
- Bilimin insanlık açısından zararlı olduğunu düşünenler.

Ayrıca bilim, kullanım alanına göre de farklı değerler alabilir:

- Bilimin teorik değeri
- Bilimin pratik değeri
Bilimin değeri, kullanıldığı döneme göre de farklılık gösterebilir. Bir dönem değerli görülen bir bilimsel
bilgi farklı bir dönemde değersiz görülebilir. Bunun tersi de mümkün olabilir.
Bilimsel bilgi kullanım şekline göre hem faydalı hem zararlı olabilir. Örneğin atomun
kullanıldığı tomografi cihazı, bir hastalığın tedavisinde kullanıldığında faydalı olduğu gibi yanlış ve
gereksiz kullanımı sonucu alınan radyasyon ciddi hastalıklara yol açabilir.

NOT: Bilimin teorik ve pratik değerinin yanı sıra entelektüel değeri de vardır. Bilimin
entelektüel değeri, insanın bilme merakını karşılaması demektir.

Bilim-Felsefe İlişkisi
Tarihe bakıldığı zaman önceden bilim ile felsefenin iç içe olduğu görülmektedir. Eski filozoflar
aynı zamanda bilim insanı idi. Örneğin ilk filozof olan Thales, aynı zamanda gökbilimle ve matematikle
ilgilenmiştir; Aristoteles, hemen hemen bütün bilimlerle ilgilenmiş; İbn-i Sina tıp ile, Descartes ise fizik
ve matematik alanında önemli çalışmalar yapmıştır.
Bilimler zamanla felsefeden kopup bağımsız hale gelmişler ve kendi alanlarındaki bilgilerin
birikmesiyle ilerlemişlerdir. Eskiye göre bilimler ile felsefe birbirinden kopmuş gibi görünse de iki
farklı alan olarak aralarında etkileşim devam etmektedir. Felsefe, kendi sorularına cevap verirken
bilimin verilerinden faydalanmaktadır. Çünkü, bilimsel doğrulara aykırı bir felsefî görüş kabul
edilemez. Bilim de teorilerini oluştururken felsefeye başvurmak zorundadır.

Bilim ve felsefe arasında önemli farklar da vardır:

- Bilim, konularını objektif (tarafsız) bir şekilde ele alır. Oysa felsefe konulara sübjektif (taraflı)
yaklaşır.
- Bilim sadece somut olgu ve olayları konu alır. Felsefe ise olguların yanı sıra varlığın özü,
değerler gibi somut olmayan konuları da ele alır.
( NOT: Konusu somut olmayan sadece 2 bilim vardır: Matematik ve mantık)
- Bilim insanları konuları olan varlık alanını inceleyip bu alanlarla ilgili bilgiler elde ederler.
Fakat bilgilerin insan hayatı üzerindeki etkisi ile ilgilenmez. Bilimin insan ve toplum hayatı
üzerindeki etkisini, bilimin değerini ele almak felsefenin bir dalı olan bilim felsefesinin
görevidir.