Prof. Dr.

Faruk Önder Aytekin İş Hijyeni

6. Hafta
Toksikoloji, LD50, LC50,ESD,MAK,PEL,REL

TLV (Threshold limit value) = ESD (Eşik Sınır Değer)

a) TLV-TWA (Threshold Limit Value-Time Wieghed Avarage) = (Eşik Sınır Değer - Zaman Ağırlıklı
Ortalama) ESD-ZAO

b) TLV-STEL (Threshold Limit Value-Short-term exposure limit) = (Eşik Sınır Değer - Kısa Süreli
Maruziyet Sınırı) ESD-KSMS

c) TLV-C (Ceiling) = (Eşik Sınır Değer-Tavan Değer) ESD-TD

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 2

a) TLV-TWA (Threshold Limit Value-Time Wieghed Avarage) = ESD-ZAO (Eşik Sınır Değer - Zaman
Ağırlıklı Ortalama)

Üretim koşullarına bağlı olarak işyeri havasındaki kimyasal madde konsantrasyonunun gün boyu
değişimi söz konusu olabilir.
Günde 8, haftada 40 saat çalışan işçinin bir kimyasala uzun süreli, tekrarlanan bir biçimde maruz
kalması durumunda sağlığının zarar görmeyeceği düşünülen zaman ağırlıklı ortalama kimyasal
madde konsantrasyonudur.
8 saatlik belirlenen referans süre için ölçülen veya hesaplanan zaman ağırlıklı ortalama sınır
değerine TWA denir.

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 3

b) TLV-STEL (Threshold Limit Value-Short-term exposure limit) = ESD-KSMS (Eşik Sınır Değer - Kısa
Süreli Maruziyet Sınırı)

Bu değer, çalışma günü boyunca asla aşılmaması gereken ve 15 dakikalık maruziyet temelinde
belirlenmiş zaman ağırlıklı ortalama sınır-limit değerdir.
Başka bir süre belirtilmedikçe, 15 dakikalık bir süre için aşılmaması gereken maruziyet üst sınır
değerine STEL denir.

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 4

 STEL
Bir işçinin herhangi bir yan etki
olmaksızın 15 dakikalık sürede kimyasala
maksimum maruz kalmasıdır.
Maruziyetler 15 dakikadan uzun
olmamalı ve bir günde 4 defadan fazla
tekrarlanmamalıdır.
Ardı ardına gelen maruziyetler arasındaki
süre en az 60 dakika olmalıdır.

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği

C) TLV-C (Ceiling) = ESD-TD (Eşik Sınır Değer-Tavan Değer)

Bu değer, çalışma günü boyunca hiçbir şekilde aşılmaması gereken sınır değerdir.

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 6

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 7
Limit değerler konusunda yaygın olarak, “Eşik Sınır Değer (ESD)” ve “Müsaade edilen azami
konsantrasyon (MAK değer)” kullanılmaktadır.
Azami = sınır = limit = maksimum = en fazla = aşılmaması gereken kavramları aynı anlamlarda
kullanılmaktadır.
(mg/m3): 20OC sıcaklıkta ve 101,3 KPa (760 mm cıva basıncındaki) 1m3 havada bulunan
maddenin miligram cinsinden miktarıdır.
ppm (milyonda kısım konsantrasyon): 1m3 havada bulunan maddenin mililitre cinsinden miktarıdır.
ppm=(ml/m3)
Sıvı : Hacim birimi ppm (cm³/m³)
Toz : Ağırlık birimi mg/m³
Gaz : Parçacık birimi ppm/m³

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 8

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 9
Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 10
 Bazı gazlar için STEL ve TLV-TWA değerleri

Havadaki toksik gaz konsantrasyonu ppm değeri ile ifade

edilir
Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği
 Bazı gazlar için maruz kalınacak süre ve zararları

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği

 KİMYASALLARIN VÜCUDA GİRİŞ YOLLARI

Kimyasallar, vücuda bilinen üç yoldan

girerek sağlığa zarar verirler

Absorbsiyon (deri Sindirim

Solunum veya gözlerden (yiyerek, içerek)
absorbe edilerek)

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği

 Vücuda giriş yolları hangi yoldan olursa
olsun, kimyasallar kan damarlarına
ulaşarak, oradan tüm vücuda
dağılabilirler. Bunun için vücuda girdiği
organda olacağı gibi vücudun diğer
kısımlarında da hasar yaratabilirler.

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği

Solunum Yolu ile:
Endüstriyel mazuriyette maddelerin vücuda ana giriş yolu
solunumdur. Havada oluşan her türlü madde solunabilir. Solunum sistemi iki
ana bölümden oluşur. Bunlar; üst solunum yoları (burun, boğaz, nefes borusu,
ve akciğer loblarına ulaşan ana bronşiyal tüpler) ve gaz transferinin ince
hücre duvarlarından gerçekleştiği alveollerdir.

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği

5µm’den daha küçük olan partiküllerin alveollere ulaşma ihtimali son derece
yüksektir.

Solunum yolu aracılığıyla emilen toksik maddenin toplam miktarı

bu maddenin havadaki toplam konsantrasyonlarına, maruz kalma süresine,
solunma hacmine (çalışma yükünün artışı ile artar) bağlıdır.

Eğer toksik madde aerosol (katı ya da sıvıların gaz ortamındaki çözünmüş hali,
duman, is gibi..) formundaysa, vücuda girmesi solunum yoluyla gerçekleşir.

Suda düşük çözünürlüğe sahip ancak yağda çözünürlüğü yüksek olan gazlar ve
buharlar alveollerden geçerek kana ulaşır ve buradan da ilgili organlara taşınır.

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 16

 Absorbsiyon. Özel önlem alınmamış ve uyarı
bulunmayan bazı kimyasallara dokunulması
veya bu maddelerle koruyucusuz çalışılması,
işçilerin pek çok kimyasalın zararlı miktarlarına
deri yolu ile maruz kalmalarına neden olur.
Deri yolu ile absorplanma genellikle sıvı
haldeki kimyasallar için geçerli ise de, tozlar da
eğer ter ile ıslanırsa deriden emilebilir. Bazı
kimyasallar hiçbir etki uyandırmadan deriden
difüzlenebilir. Deride tahrişe neden olan
NaOH, HCl, H2SO4 vb aşındırıcı maddelerin
aksine bazı kimyasallarda herhangi bir tahriş
h i s s e d i l m e z . B u d a t e h l i ke n i n f a r k
edilmemesine yol açabilir. Toluen, seyreltik
soda vb. maddeler tarafından derinin
koruyucu dış tabakası zarar görebilir ve bu
durumda benzen, anilin, fenol gibi başka
kimyasallar da deriden kan dolaşımına geçer.
Ayrıca gözler de sıçrama veya buhar şeklinde
b u l u n an ma d d e l e ri ab s or be e d e r l er.

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği

 Sindirim yolu: Solunan havada bulunan tozların yutulması, kimyasal bulaşmış
ellerin temizlenmeden yemek yenilmesi, sigara içilmesi veya yanlışlıkla yutma
yoluyla, gaz, toz, buhar,
Sindirim Yolu duman, sıvı veya katı maddeler vücuda sindirim yoluyla da
girebilir

İşyerinde, insanlar zararlı kimyasal maddeleri farkında

olmadan ağız yolu ile alabilirler. Yutulan zehirli bileşikler
sindirim yollarında absorbe edilerek kan dolaşımına
geçebilir. Bu duruma verilebilecek en çarpıcı örnek kurşun
oksittir. Kurşun oksitle çalışılan işyerlerinde (akü fabrikaları
gibi) işçiler sigara içmeden, herhangi bir şey yemeden önce
ve vardiya sonunda el ve ağızlarını iyice yıkamazlarsa ciddi
sağlık sorunlarıyla karşılaşabilirler. Eğer zehirleyici toz
yiyecekle veya tükürükle yutulduğunda vücut sıvısında
çözünmez ise bağırsak yoluyla doğrudan dışarı atılır.
Endüstriyel zehirlenmeler genellikle kroniktir, seyrek olarak
akut etkilenmelere de rastlanır. Bu nedenle etkilenmeler
çoğu kez başlangıçta farkedilememekte, belirtiler
(semptomlar) ortaya çıktıktan sonra alınan önlemler ve
tedavinin başarı oranları zaman zaman düşük olmaktadır.

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği

Kimyasallar işyeri havasında aşağıdaki şekillerde dağılmış olabilir;olunabilir.

toz sis duman gaz buhar

Örnek: Çözücü buharları, toz, kaynak gazı,

asit ve baz buharları

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği

P. POLAT
Katı Maddeler
Kimyasal zehirlenmeye yol açma olasılığı en düşük olan kimyasal maddeler katı
biçimde olanlardır. Ancak katı kimyasal maddelerin bazıları deriye ya da
yiyeceklerimize bulaştığında ve de bunlar yutulduğunda zehirlenmeye sebep
olabilir.
Katı biçimdeki kimyasalın yutulmasını önlemek için kişisel hijyen önemlidir.
Katı maddelerde en büyük tehlike, bazı iş süreçlerinin bunları daha tehlikeli
biçime dönüştürmesidir.
Örneğin, doğranmakta olan kereste talaşa dönüşe bilir ve solunum yoluyla
vücudumuza girebilir.
Kaynak çubukları dumana ve gazlara dönüşebilir.

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği

 Katı biçimdeki kimyasal maddeler solunabilen toksik buharlar çıkartabilir,
yanıcı ve patlayıcı olabilir ve deriyi aşındırabilir.

Normal olarak güvenli olan poliüretan köpük, yandığında öldürücü gazlar

çıkartabilir.

Katı kimyasal maddelerle çalışırken ve özellikle bunları daha tehlikeli

materyallere dönüştüren iş süreçleri sırasında etkili kontrol önlemleri
uygulanmalıdır.

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği

TOZ
- Genel olarak “toz” deyimi belli süre havada asılı kalabilen,
- Çeşitli büyüklükteki katı tanelerdir.
- Tozlar çeşitli organik ve inorganik maddelerden
- aşınma,
- parçalanma,
- öğütme,
- yanma sonucu oluşur.
- Büyüklükleri 1 µm ile 100 µm arasında değişir.
- Kimyasal özellikleri kendisini oluşturan kimyasal maddenin yapısına benzer.
- Organik ve inorganik olabilirler.

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 22

TOZLAR
Burun, boğaz ve üst solunum yollarının tahrişine neden olabilir.

İnce partiküller akciğerlere nüfuz ederek doku hasarına neden olabilir.

Solunum güçlüğü, astım, silikozis ve asbestosis’e (genel adıyla pnömokonyozlar) sebep

olabilirler.

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 23

Tozlar

Toz > 100 mikron solunmaz.

Toz < 10 mikron bronşiyollere ulaşır.
5-10 mikron bir kısmı tutulur.
1-5 mikron alveollere ulaşır. (en büyük tehlike)

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 24

Tozlar

Toz maruziyetini doğru olarak değerlendirebilmek için;

Tozun kimyasal bileşimi,
partikül büyüklüğü,
havadaki toz derişimi ve
dağılma özelliği gibi
birçok faktörün bilinmesi gerekir.

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 25

Tozlar

5 mikrondan küçük toz parçacıkları alveollere ulaşır.

10 mikron büyüklüğündeki partiküller burun yolları, boğaz, yutak ve nefes borusunda tutulur.
Bunlar öksürükle atılır veya yutularak sindirim sistemine giderler.
Gözleri bozuk olmayan bir insan 50 mikron çapındaki küçük toz taneciklerini (çıplak gözle) görebilir.
Bu havada asılı küçük tanecikler güçlü ışık yansıdığı zaman tek tek görülebilir.
Solunabilir büyüklükteki toz (10 mikronun altındaki) mikroskop yardımı olmadan görülemez.
Endüstriyel tozların çoğu, partikül büyüklüğü genişçe bir spektrum içinde değişen partiküllerden
oluşur. Küçük partiküllerin sayısı büyüklere göre çok fazladır. Birkaç istisnanın dışında bir işlemin
çevresinde havada toz görülüyorsa büyük bir olasılıkla görünmeyen toz partikülleri görünenlerden
çok daha fazladır.

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 26

 TOZLAR

Organik Anorganik Fibrojenik

Tozlar Tozlar Tozlar
a) Bitkisel kökenli
a)Metalik tozlar
tozlar (pamuk tozu,
(demir, bakır, çinko Bazı maddelerin lifli
tahta tozu, un tozu,
tozu vb.) yapıları vardır.
saman tozu v.s.)
Bu maddeler
ufalandığında tozları da
bu Fibrojenik (lifli) yapıyı
b)Metalik olmayan muhafaza ederler.
b)Hayvansal tozlar
tozlar (kükürt,
(tüy, saç v.s.) Silis (Kuvars),
kömür tozu)
Silikatlar (asbest, talk,
mika).
c) Kimyasal
c) Sentetik
bileşiklerin tozları
bileşenlerin tozları
(çinko oksit,
(DDT, trinitro toluen
manganez oksit
v.s.)Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği
Lisansüstü Eğitim gibi).
Biyolojik etkileri açısından tozlar
Organik Tozlar:
a. Bitkisel kökenli tozlar (pamuk tozu, tahta tozu, un tozu, saman tozu vb…)
b. Hayvansal tozlar (saç, kıl vb.)
c. Sentetik bileşenlerin tozları (DDT, trinitro toluen vb.)

İnorganik tozlar:
Metalik tozlar (demir, bakır, çinko tozu vb.)
Metalik olmayan tozlar (kükürt, kömür tozu vb)
Kimyasal bileşiklerin tozları ( çinkooksit, manganezoksit vb)
Doğal bileşiklerin tozları (mineraller, killer, maden cevherleri vb.)

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 28

Biyolojik etkileri açısından tozlar
Toksik Tozlar: Bazı metallerin tozları, solunum yolundan vücuda girdiğinde değişik organlara yönelir,
bazı kimyasal sistemlerle etkileşime girer ve zehirlenmeye yol açar. Bu tür tozlara toksik toz denir.
(kurşun, krom, nikel, kadmiyum, civa gibi metallerin tozları). Bu metaller ile çalışılan işyerlerinde
periyodik ölçümler yapılmalıdır.
Bazı metallerin eşik sınır değerleri (TLV):
Arsenik miktarı 0.5 mg/m3
Kurşun miktarı 0.15 mg/m3
Kadmiyum miktarı 0.1 mg/m3
Civa miktarı 0.02 mg/m3

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 29

Biyolojik etkileri açısından tozlar
2. Fibrojenik Tozlar: Biyolojik etki ve insan sağlığı açısından en önemli tozlardır. Bu tozlar solunarak
akciğerlere ulaştığında orada depolanır ve fibrotik reaksiyona yol açar. Öksürük nefes darlığı gibi
belirtilerle seyreden akciğer hastalıklarına neden olur. Silis, asbest, talk bu tür lifli yapıya sahip olan
maddelerdir.
Bu maddeler silikozis, asbestoz, talkoz adıyla bilinen hastalıklara neden olur.

Lif: İnorganik (mineral) ve organik (bitkisel, hayvansal) kaynaklı ve suni iplik şeklindeki katı ve
dayanıklı maddelerdir.

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 30

Biyolojik etkileri açısından tozlar
3. Allerjik tozlar : Özellikle duyarlı bünyelerde alerjik hastalıklara yol açan tozlardır. Bu tozlar
solunum yollarında spazma yol açarak astım benzeri tabloya neden olur.
Pamuk tozu, keten, şeker kamışı tozu, kenevir tozu, tahıl tozları gibi organik tozlar ve cam yünü,
kireç tozu gibi inorganik tozlar bu gruba dahildir.
4. Sıkıcı (inert) tozlar : Solunumla akciğerlere ulaşmalarına rağmen akciğerlerde fonksiyonel
bozukluk yapmayan tozlardır. Kömür, demir tozları, titandioksit, mermer, alçı tozları vb. gibi. Bu
tozlar vücutta birikirler ancak herhangi bir reaksiyona girmeden lenfatiklerle dışarı atılırlar.
Fibrojenik ve toksik etkileri olmaz. Vücudun savunma mekanizmasının temizleme gücünü
aşmadıkça sorun oluşturmazlar.
5. Radyoaktif Tozlar: Radyoaktif maddelerin yaymış olduğu ışınlar vücuttaki hücre ve dokularda
hasara ve tümör oluşumuna sebep olur. Uranyum, toryum, zirkonyum ve seryum bileşikleri ve
trityum ve radyum tozları gibi.

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 31

Asbest
Çeşitli mineral silikatların jeolojik yapı süreci içinde, yüksek basınç ve sıcaklık altında oluşturduğu kristalize
bir grup minerale verilen isimdir.
- Isıya dayanıklıdır (Ergime noktası demire eşdeğer),
- Esnek, yüksek gerilme direncine sahip (Çelik telden daha mukavim),
- Isı ve elektrik iletkenliği çok düşük,
- Çeşitli kimyasallara karşı dayanıklı,
- Mikroorganizmalara karşı dayanıklı,
- Sürtünme ve aşınmaya karşı dayanıklı,
- Çeşitli maddelerle kolay karışır, kolay şekillenir,

Asbest (amyant) esnek, yüksek gerilim direncine sahip, ısıya, sürtünmeye, kimyasallara karşı dayanıklı,
elektrik ve ısı iletkenliği düşük ancak kanserojen bir maddedir. Sahip olduğu özellikleri nedeniyle, 3000
den fazla kullanım alanı bulunmaktadır. Özellikle, çimento ürünleri, kimya, ilaç, boya, plastik, iç-dış cephe
kaplamaları, yapıştırıcılar, tuğla, kiremit, çatı malzemeleri, borular, itfaiyeci kıyafetleri gibi pek çok yerde
kullanılmaktadır.

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 32

Ülkemizde asbest üretimi ve kullanılması « Bazı Tehlikeli Maddelerin, Müstehzarların ve Eşyaların
Üretimine, Piyasaya Arzına ve Kullanımına İlişkin Kısıtlamalar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik
Yapılmasına Dair Yönetmelik»te 29 Ağustos 2010 tarihli Resmi Gazetede yayımlanmış olup,
31.12.2010 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu tarihten itibaren ülkemizde asbest maruziyeti sadece
yıkım, tamirat ve bakım sırasında olanaklıdır. Asbest söküm uzmanları ve çalışanları, çalışanların
yaptıkları işleri, çalışma süresini ve maruziyet düzeyini belirten kayıtları tutar ve en az 40 yıl süreyle
saklar.

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 33

Asbest

a. Serpantin grubu asbest

- Magnezyum silikat ihtiva eder.
- Kıvrımlı demete benzer ipliksi yapıdadır.
- Doğal olarak sarımtırak yeşilimsi renkte, işlenince gri beyaz lif oluşturur.
Krizotil: Mg[(OH)4Si2O5]2 beyaz asbest, CAS No: 12001-29-5, CAS No: 132207-32-0
b. Amfibol grubu asbest
- Düz ipliksi yapıdadır.
- İçerdiği metal okside göre renk alır.
- Kırılgandır.
- Aside dayanıklılığı yüksektir.
Grunerit (Amozit asbest): Kahverengi Asbest
Krokidolit (riebekit): Na2Fe5[(OH)Si4O11]2: Mavi asbest CAS No: 12001-28-4
Tremolit: Kalsiyum magnezyum silikat,
Aktinolit

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 34

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 35
Amfibol türü asbest lifleri;
çıkarılamaz,
üretilemez,
herhangi bir ürün üretiminde ve üretim dışında herhangi bir amaçla kullanılamaz,
satış ve kullanım amacıyla piyasaya arz edilemez.
Amfibol Grubu asbest liflerini ihtiva eden ürünler kullanım amacıyla piyasaya arz edilemez ve
kullanılamaz.

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 36

Amfibol grubu asbest lifi ihtiva eden topraklar ile serpantin grubu asbest lifi ihtiva eden topraklar
çıkarılamaz, satış ve kullanım amacıyla piyasaya arz edilemez,
özellikle;
a) Badana ve sıva , çatı ve zemin toprağı şeklinde taban ve çatı örtüsü,
b) Yol, pekmez, çanak,çömlek yapımında katkı malzemesi,
c) Çocuk pudrası, olarak kullanılamaz.

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 37

1. Asbest içeren bütün ürünler veya paketler aşağıda tanımlanan etiketleme kurallarına uymalıdır.

a) Etiket en az 5 cm. yüksekliğinde 2,5 cm. genişliğinde olmalıdır.

b) Etiket iki bölümden oluşmalıdır.
- Üst kısımda (h1 = % 40 H ) siyah zemin üzerine beyaz olarak yazılmış “ a “ harfi bulunmalıdır.
- Alt kısımda ( h2 = % 60 H) kırmızı zemin üzerine siyah veya beyaz olarak büyük harflerle “DİKKAT
ASBEST İÇERİR” ve küçük harflerle “asbest tozunun solunması sağlık için tehlikelidir ve “güvenlik
tavsiyelerini inceleyiniz cümleleri açık bir şekilde bulunmalıdır.
c) Eğer ürün krosidolit minerali içeriyorsa büyük harflerle yazılan “DİKKAT ASBEST İÇERİR” cümlesi ”
KROKİDOLİT İÇERİR - MAVİ ASBEST “ şeklinde yazılmalıdır.

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 38

Dünyada 3000'den fazla değişik kullanım alanı bulanmaktadır.

Ülkemizde de yılda yaklaşık 30.000 ton civarında toz asbest ithal edilerek kullanılmaktadır.
Asbestli çimento (%84),
Yer döşemesi (%0,5),
Sürtünme elemanları (%12),
Conta,
Salmastra (%2,2),
Tekstil olmak üzere çeşitli sektörlerde kullanılmaktadır.

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 39

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 40
Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 41
Yapımında Asbest kullanan bazı malzemeler
- Ateş yakılan büyük ocakların ve kazanların duvarlarında ısı muhafazası ve yanmaz malzeme olarak (örneğin kömür kalorifer kazanları),
- Elektrik hatlarının, kabloların yalıtımı
- Isıya ve suya dayanıklı kumaş üretimi,
- Gaz maskeleri,
- Otomobillerin, trenlerin fren balataları
- Gemi yalıtımı
- Eski yanmaz eldivenler
- Çimento sanayinde katkı maddesi,
- Çatı kaplama malzemeleri, örneğin eternit
- Binaların çatı ve duvar yalıtım malzemeleri
- Yer kaplama malzemeleri parke, marley vb.
- Yer kaplama malzemelerinin yapıştırıcıları
- Kalorifer boruları gibi sıcak su borularının etrafında yalıtım malzemesi olarak
- Su borularında sızdırmazlık için yalıtım malzemesi olarak
- Hazır duvar panellerinde
- Bazı ısı üreten elektrikli ev aletlerinin ısı temas bölgelerinde, örneğin tost makinası, elektrikli fırın, tencere kulpu, saç kurutma makinaları gibi
- Bazı mutfak gereçlerinde, teflon tencere ve tava gibi

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 42

Mesleki maruziyete uğrayan iş kolları
-Asbest madeni üretim -Elektrik santralinde
işçileri, çalışanlar,
-Araba tamircileri, özellikle -Demiryolu işçileri,
fren, mekanik aksam işçileri, -Gemi söküm sanayii
-Kaynakçılar, çalışanları,
-Altın, gümüş üretim -Tersane işçileri,
sanatkârları -Yanmaz kumaş tekstil
-Buhar kazanı, ateş kazanı işçileri,
yapımcıları,
-Su sistemleri, ısı boruları
-Kimyagerler, çalışanları, tamircileri,
-İtfaiyeciler, -Elektrik hattı döşeyicileri,
-Gaz istasyonunda çalışanlar, -Yer döşemecileri,
-Yağ rafinerisinde çalışanlar, -İnşaat mühendisleri,
-Jeneratör operatörleri, -Dokumacılar.

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü | İş Sağlığı ve Güvenliği 43