Titreşim,

Bir cismin belirli bir noktaya göre alternatif

olarak yer değişimi,
bir mekanik sistemin hareket veya konumuna
ait bir niceliğin (uzanım, hız veya ivme)
zamana bağlı olarak düzenli veya düzensiz
değişimidir.
Prof. Dr. Sarp Korkut SÜMER
Titreşim Özellikleri

Titreşim hareketleri, hareketin tekrar özelliğine bağlı olarak periyodik

ve random titreşimler olarak ikiye ayrılır.
“Periyodik titreşim” belirli sürede aynen veya kısmen tekrar eden,

“Random titreşim” ise zamana bağlı olarak tekrar özelliği olmayan titreşimdir
Bir sistem üzerindeki kuvvet etkisi kalktıktan sonra sistemin hareketine
serbest titreşim hareketi denir. Kuvvetin sistem üzerindeki etkisi devam
ettirilirse, sistemin hareketi uzun süre devam eder. Bu tip titreşimlere de
zorlanmış titreşim hareketi denir.
Sistemde sönümleme olan titreşimlere sönümlü titreşim, olmayanlara sönümsüz titreşim
hareketi denir. Aslında tüm titreşim sistemleri azda olsa bir sönümlemeye sahiptir ve
sönümsüzlük kuramsal olarak temel açıklamalar için kullanılan bir kavramdır.
Periyodik Titreşimler
 Sönümsüz serbest titreşim
Statik uzanım, m
Kütle, kg

Yay katsayısı,
N/m

Dışarıdan hiçbir kuvvet etki etmeksizin sonsuza kadar devam ettiği

varsayılan kuramsal bir harekettir.
 Sönümlü serbest titreşim
Statik uzanım, m
Kütle, kg

Yay katsayısı,
N/m Statik uzanım, m

sönümsüz serbest titreşim sistemine bir sönümleyicinin eklenmesi

ile oluşturulur
Sönümsüz zorlanmış titreşimler
Sönümlü zorlanmış titreşimler
 Random (Gelişigüzel) Titreşimler

Tarım traktörlerinde tekerlekler ile yüzey arasındaki titreşim hareketi

Titreşim Ölçümleri
Ölçümler, maruz kalınan titreşim türüne göre el-kol ya da tüm vücut titreşimi olarak yapılır.

El-Kol Titreşimi:
El-kol sistemine aktarıldığında, insanlarda damar, kemik,
eklem, sinir ve kas bozukluklarına yol açan mekanik titreşimler.

Bütün Vücut Titreşimi:

Vücudun tümüne aktarıldığında, risk oluşturan, özellikle de bel
bölgesinde rahatsızlık ve omurgada travmaya yol açan
mekanik titreşimler.

Titreşim emisyonu ya da titreşim büyüklüğü olarak ifade edilen ivme (m/s2) değeri, günlük maruziyetin
hesaplanması için kullanılır.
El aletlerini kullanan kişilerde el-kol titreşimi, ölçümleri yapılmalıdır.
Titreşimli makineler ile temas halinde bulunan
operatör vb. personelde ise tüm vücut titreşimi
ölçümleri yapılmalıdır.
 Resmî Gazete Tarihi: 22.08.2013 Resmî Gazete Sayısı: 28743
ÇALIŞANLARIN TİTREŞİMLE İLGİLİ RİSKLERDEN KORUNMALARINA DAİR YÖNETMELİK

El-kol titreşimi; Sekiz saatlik çalışma süresi için

Günlük maruziyet sınır değeri 5 m/s2

Günlük maruziyet eylem değeri 2,5 m/s2

Bütün vücut titreşimi; Sekiz saatlik çalışma süresi için

Günlük maruziyet sınır değeri 1,15 m/s2

Günlük maruziyet eylem değeri 0,5 m/s2

Günlük maruziyet sınır değeri : Çalışanların üzerinde bir titreşime maruz kalmaması dereken değer.
Günlük maruziyet eylem değeri: Aşılması durumunda çalışanların maruziyeti kaynaklı risklerin kontrol altına alınması gereken değer.
El-Kol titreşim maruziyet hesaplama yazılımı

https://ergo-plus.com/hand-arm-vibration-hav/
 ivme, m/s2
5 10 15 20 25 30 35

Zincirli testere

Yonga çekiç

Motorlu tırpan

Kırıcı

Metal taşlayıcı

1997-2005 yılları arasında İngiltere ve Fransa’daki işyerlerinde yaygın olarak kullanılan el aletlerinde kaydedilen titreşim ölçümleri
 ivme, m/s2
0.0 0.2 0.4 0.6 0.8 1.0 1.2 1.4 1.6 1.8 2.0

Yaygın olarak
kullanılan bazı
araçların yaydıkları
titreşim değerlerinin
aralığı
Titreşimin İnsan Üzerindeki Etkileri

❑ Vücutta bazı dokularda deformasyon,

❑ Solunum hızında artış,
❑ Oksijen ve enerji tüketiminde artış,
❑ Performansta azalma,
❑ Sübjektif algılamada bozulmalar,
❑ Kalp atım sayısı ve kan basıncında artışlar,
❑ Merkezi sinir sistemi fonksiyonlarında aksama,
❑ Yanıtlama süresinde artış,
❑ Uyku bozuklukları,
❑ Baş ağrısı ve yorgunluk.
Titreşimin insan üzerindeki etki düzeyleri, aşağıda verilen faktörlere bağlı
olarak değişim göstermektedir:

• Titreşimin frekansı, şiddeti ve yönü,

• Maruz kalınan süre,

• Uygulandığı bölge,

•Yaş, cinsiyet ve kişisel duyarlılık.

İnsanlar 1 Hz ile 1000 Hz arasındaki titreşimleri algılarlar.

İnsan vücuduna belirgin etkisi olan titreşimin frekansı 1 Hz ile 100 Hz arasındadır.
El-kol titreşimine en sık inşaat, ormancılık ve maden sektöründe maruz
kalınmaktadır.

Tüm vücut titreşimi ise, özellikle bel bölgesinde rahatsızlık ve omurgada

travmaya yol açan titreşim şeklidir.

Tüm vücut titreşiminden en çok etkilenenler tarım ve inşaat sektörü

çalışanlarıdır.

Özellikle Traktör ve iş makinaları operatörlerinin titreşimden etkilenmesi,

oturdukları koltuk vasıtasıyla titreşimin tüm vücuda aktarılmasıyla
gerçekleşmektedir.
Rezonans
Her cismin doğal bir titreşim ve salınım hareketi vardır. Bu harekete doğal titreşim frekansı
denir. Bir cisme periyodik olarak uygulanan etkinin frekansı cismin doğal frekansına eşit
ise, Bu duruma rezonans denir. Bu durumda titreşimin genliği teorik olarak sonsuza gider.
Tacoma Narrows köprüsünün rezonans ile çöküşü
Rezonans, 1602 yılında sarkaç ve müzik aletleri üzerine
araştırmaları sonucunda, Galileo Galilei tarafından
keşfedilmiştir.

Rezonansın ilk zararları ikinci dünya savaşı yılarında

görülmüştür.

Sık sık tank geçişlerinde köprü yıkılmaları olmuştur.

Köprülerin dayanaklıktan değil daha çok rezonans
nedeni ile yıkıldıkları anlaşılmıştır.
İnsan Doğal Titreşim Frekansları
Değişik mesleklerde yaşa bağlı omurga rahatsızlıkları
Beyaz parmak hastalığı
Madencilik, ormancılık, inşaat vb. iş kollarında, çalışırken oluşan titreşim sonucu
meydana gelir.

Elde hissizlik ve fonksiyon kaybı yaratan hastalık, kangrene

kadar ilerleyebilmektedir
Titreşim Kontrolü

Titreşim Yalıtımı

titreşim etkilerini azaltmak amacıyla titreşen parçanın elastik bir ortama

yerleştirilmesi şeklinde tanımlanır.
Bu amaçla kullanılan yalıtım elemanının iki önemli işlevi vardır:

1- Elastik olarak kütleyi taşımak,

2- Kütle ile çatı arasında iletilen titreşim enerjisini azaltmak.

Titreşim yalıtımında kullanılan malzemeler

•Metal yaylar,
•Elastomerler,
•Esnek yastık ve takozlar.
Metal Yaylar
Kullanımı çok yaygındır. Çok hafif ve hassas makinelerin yalıtımından, çok ağır
endüstriyel makinelerin yalıtımına kadar birçok yerde kullanılırlar. Düşük frekanslı
titreşimlerin yalıtımı için uygundur. Ekonomiktirler.
Yaprak yaylar Helisel yaylar
Elastomerler
Bu malzemeler sıklıkla kauçuk olarak adlandırılır. Doğal ve yapay tüm kauçuklar elastomer
adlı genel polimer sınıfının bir parçasıdır.
Esnek Yastık ve Takozlar

Bu grupta mantar, keçe, cam elyafı türü malzemeler vardır. Genellikle tabaka şeklinde
bulunurlar ve istenilen boyutlarda kesilerek geniş destek olarak kullanılırlar. Yüksek
frekanslar için tercih edilirler
Yol Dışı Motorlu Araç Yalıtımları

TLS
Triple-Link Suspension
Active Seat