Chemia. Zbior zadań maturalnych. Lata 20l0-202l .

Poziom rozszerzony

13. Związki nieorganiczne - blok s i p

słowa kluczowe
Tlenki kwasowe, zosadowe, obojętne, amfoteryczne, wodorotlenki amfoteryczne, wodorosole,
wodorki, kwasy, zasady, sole, oksokwasy, nadtlenki, utleniacz, reduktor, zapis elektronowo -
jonowy, silany, wapno palonet wapno goszone, pasywacja, szereg aktywnościmetali, aktyw-
nośćfluorowcow, jon kompleksowy, liczba koordynacyjna, atom centralny, wzór elektronowy,
hybrydyzacja.

Zadanie 13.1. [CKE, matura, maj 2010,zad.a. (1 pkt)]

Chlor tworzy tlenki, w których przyjmuje różne stopnie utlenienia. Tlenek, w którym chlor wy-
stępuje na najwyższym stopniu utlenienia, otrzymĄe się w reakcji odwodnienia (dehydratacji)
kwasu chlorowego zawierającego chlor na tym samym stopniu utlenienia.
Napisz równanie reakcji otrzymywania tego tlenku powyższą metodą.

Zadanie 13.2. [CKE, matura, czerwiec 2O1'l,zad.B. (3 pkt)J

Przemysłowa metoda otrzymywaniaazotanu(V) amonu zamoniaku składa sięztrzech etapów,
które mozna opisać w uproszczeniu jako:
Etap 1: utlenienie amoniaku tlenem z powietrza (przy udziale katalizatora platynowego) do
tlenku azotu(IV) ipary wodnej,
Etap 2: reakcja wytworzonego w etapie pierwszym tleŃu azotu(IV) zwodą, której produktami
są kwas azotowy(V) i tlenek azotu(Il),
Etap 3: zobojętnienie otrzymanego w etapie drugim kwasu azotowego(V) amoniakiem.
Napisz w formie cząsteczkowej równania reakcji zachodzących podczas każdego z wy-
mienionych etapów otrzymywania azotanu(V) amonu z amoniaku.

lnformacja do zadań 13.3. i 13.4.

Wponiższej tabeli podano wzory wszystkich kationów i anionów, których obecnośćstwierdzo-
no w badanym roztworzę wodnym, orazwartości stęzenia tych jonów - zwyjątkiem anionów
siarczanowych(Vl).

Kationy Stężenie, mol.dmJ Aniony Stężenie, mol,dmJ

Mg'* 1,6 Br 1,2

K+ 1,2 cl- ą?

Na+ 1,0 S01- X

Zadanie 13.3. [CKE, matura, maj 2012,zad.lo. (1 pkt)]

Wiedząco żekażdyroztwór jest elektrycznie obojętnyo ustal wartośćstężenia molowego x

anionów siarczanowych(Vl) w badanym roztworze. Wynik podaj z dokładnościądo jed-
nego miejsca po przecinku.
 Orygi nal ne zad ani a m a[u ral ne Central nej Komisji Egzami nacyj nej

Zadanie 13.4. [CKE, matura, maj 2012,zad.1 1. (1 pkt)]

Próbkę badanego roztworu (o składzie podanym w tabeli) poddano dzińantu chloru. W wyniku
reakcji roztwór zabarwtł się na kolor żółtopomaraiczowy. Substancją, która spowodowała to
zabarwięnie,była czerwonobrunatnalotna ciecz o charakterystycznym ostrym zapachu. Sub-
stancja ta reaguje z większością metali oraz ntektórymi niemetalamt, a także z nienasyconymi
zlxl tązkamt o rgani c znym i.
Napisz w formie jonowej skróconej równanie reakcji odpowiedniego składnika badanego
roztworu z chloremo w wyniku której powstała opisana substancja.

Zadanie 13.5. [CKE, matura, czerwiec 2012,zad.4. (1 pkt)l

Poniżej przedstawiono wzory wybranych tlenków metali i niemetali.
Al2O3 CaO SiO2 SO, CO NarO NO PoO,o
Zpowyższego zbioru wybierz i wpisz do tabeli wzory tych tlenkówo które reagują z wodą
w temperaturze pokojowej,tworząc zasady lub kwasy.

Wzory tlenków, które w reakcji z wodą tworzą

zasady kwasy

Zadanie 13.6. [CKE, matura, czerwiec 2012,zad,o. (2 pkt)]

Wodorotlenek glinu roztwarza się zarówno w kwasach, jak t w zasadach. W tych ostatnich
przechodzi w tetrahydroksoglinian lub, przy dużymnadmtarzęjonów OH , w heksahydrokso-
glinian. Procesy te można zilustrowaó następującym schematem:

Al(OH), .Ą ł.-t29L s
Na podstawie: A. Bięlański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa2004

a) Uzupełnij powyższy schemato podając wzory jonów oznaczonych literami A i B.

b) Napisz w formie cząsteczkowej równanie reakcji wodorotlenku glinu z kwasem
siarkowym(Vl).

Zadanie 13.7. [CKE, matura, czerwiec 2012,zad. z. (2 pkt)]

Wykonano dwa doświadczenia, których przebieg zilustrowano na poniższym schemacie.
HCl(stęz.) NaOH (stęz,)

NarCO, (aQ)

I ll

a) Napiszo co zaobserwowano podczas reakcji zachodzących w probówkach I i II.

b) Napisz w formie jonowej skróconej równanie reakcji przebiegającej w probówce il.
 Chemia. Zbior zadan maturalnych. Lata 20l0-202l. Poziom rozszerzony

Zadanie 13.8. [CKE, matura, czerwiec 2012,zad, l z.

(1 pkt)]

Ortofo sforan(V) aru można wy

b tr ącić, mteszaj ąc roztwory: chlorku baru
i wodorooftofosfo-
ranu(V) sodu (NarHPOo).
Napisz w formie jonowej skróconej równanie reakcji otrzymywania ortofosforanu(v)
baru przedstawioną metodą.

Zadanie 13.9. [CKE, matura, maj 2013,zad.17,

(3 pkt)]
powstają
W wyniku reakcji litowców z wodorem, prowadzonej w podwyższonej temperaturze,
wodorki o wzorze ogólnym MeH. zwtązki te są w temperaturze pokojowej ciałami
stĄmi,
po wprowadzeniu ich do wody wydziela się wodóą
a po stopieniu prrewJ dząprądelektryczny.
a, ort* ó, po dodaniu fenoloftaleiny przyj muj e malinowe zabarw tęntę,
a) Uwzględniając podany opis właściwości flzycznych wodorku litu i wiedząc, Że jego
w tym
temperatura topnienia wynosi 6g2oc, określrodzaj wiązania występującego
związkuoraz podaj stopień utlenienia, jaki przyjmuje wodór w tym związku.
b) Napisz w formie cząsteczkowej równanie reakcji otrzymywania wodorku litu oraz
równanie reakcji wodorku litu z wodą,

Zadanie 13.10. [CKE, matura, maj 2014,zad, z,

(2 pkt)]
zasadach, w reak_
Gal jest metalem, który roztw arza się w mocnych kwasach oraz mocnych
tYch reakcji jest
cjacń tych tworzy sole, przechodząc na stopień utlenienia III. Drugi Produkt
przedstawiono sche_
taki sam, jak w reakcjach g\inu zmocnymi kwasami t zasadamt Poniżej
mat reakcji galuzmocnymi kwasami izasadamt,
+ H,O- (aq)
1Ga(Hro)uJ3* (aq)

Ga (s)

tGa(OH)o]- (aq)

Na podstawie: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa2010.

1 i 2,
Napisz w formie jonowej skróconej równania reakcji oznaczonych numerami

Zadanie 13.1 1. [cKE, matura, maj2014,zad.19. (1 pkt)]

wytrącanie trudno rozpuszazalnych siarczków mętali jest ważną metodą analttyczną.
w tych
w wyniku hydrolizy
reatcjacn jako odczynnik *toro*any jest siarkowodór, który uzyskuje się
amidu kwasu tiooctowego (tioacetamidu) o wzorze:
S
//
H3C-C\
NHz

W wyniku hydrolizy tioacetamidu powstają siarkowodór i etanian (octan) amonu,

Napodstawie:J.Minczęwski,Z.Marczęnko,Chemiaanalityczna.Podstawyteoretyczne,*,#:!,*ł:;ł,1.',

posługując się
Napisz w formie cząsteczkowej równanie reakcji hydrolizy tioacetamidu,
wzorami półstrukturalnymi (grupowymi) reagentów organicznych.
 Orygi nal ne zadan ia matu ral ne Central nej Komisji Eg za mi nacyj nej

lnformacja do zadania 13.12. i 13.13.

Nadtlenek wodoru HrO, jest gęstą, syropowatą cieczą, która miesza się z wodą w każdym sto-
sunku. W roztworach wodnych ulega w niewielkim stopniu dysocjacji według równania:
H2o2+ Hro 3 Ho; +H,o*
Ptzęsftzęnnę rozmlęszczęnię atomów w cząsteczce nadtlenku wodoru ilustruje poniższy rysu-
nek,

Na podstawie: A. Bięlański, Podstavvy chemii nieorganicznej, Warszawa20|0.

Zadanie 13.12. [CKE, matura, maj 2O14,zad.22. (1 pkt)J

Korzystając z informacji na temat dysocjacji nadtlenku wodoru w wodzie, wypełnij tabe-
lę, wpisując literę Ł jeżeli zdanie jest prawdziwe, lub literę Ę jeżeti jest fałszywe.

Lp. Zdanie PlF

1 Nadtlenek wodoru jest kwasem Bronsteda, a sprzężoną z nim zasadą jest jon 0H,.

z. Woda jest akceptorem protonów pochodzących od sprzężonego z nią kwasu Bronsteda, którym jest nadtlenek wodoru,

3. Cząsteczka H,0, i jon H0, stanowią sprzęźoną parę kwas - zasada w ujęciu teorii Bronsteda.

Zadanie 13.13. [CKE, matura, maj 2014,zad.23. (3 pkt)]

Korzystając z informacji na temat struktury cząsteczki nadtlenku wodoru, uzupełnij po-
nńszezdania. Wybierz i podkreśl jedno określenie spośród podanych w każdym nawiasie.
1, W cząsteczce nadtlenku wodoru atomy wodoru połączone sąz atomami tlenu wiązaniami
kowalencyjnymi (spolaryzowanymi / niespolaryzowanymi), a między atomami tlenu wy-
stępuj e w iązanie kowalencyj ne (sp o lary zow aI7ę / ni e sp o l aryzowane ) .
2. Cząsteczka nadtlenku wodoru jest (polarna / niepolarna).
3. Kształt cząsteczkt nadtlenku wodoru można wyjaśnió, jeżeli się założyhybrydyzację typu
(rp' l ,p' l sp) walencyjnych orbitali atomowych tlenu.

Zadanie 13.14. [CKE, matura, czerwiec 2O14,zad.a. (2 pkt)]

Trry pierwiastki X, Y i Z mająIiczby atomowe o wartościach równych kolejno: 8, I7 i 20.
a) Stosując symbole chemiczne pierwiastków Xo Y iZ, napisz wzory substancji powsta-
jących w wyniku połączenia atomów lub jonów:
I - pierwiastków XiZ
II-pierwiastkówYiZ
III - pierwiastka Y
b) Określcharakter chemiczny związku Io zapisując w formie jonowej równanie odpo-
wiedniej reakcji chemicznej.

l
 Chemia. Zbiór zadan maturalnych. Lata 20l0-202l , Poziom rozszerzony

lnformacja do zadań 13.15.-1 3.17.

Do 200 gramów wodnego roztworu chlorku glinu o stężeniu 15% (w procentach masowYch)
dodawń porcjami ,oóny roztwór wodorotlęnku sodu zawierający 32 gramY NaOH, który
całkowicie pr"...ugo* ał.irzebiegdoświadczenia zilustrowano napontższym schemacie.
NaOH (aq)

Zadanie 13.15. [CKE, matura/nowa formuła, maj 201 5,zad, zo,

(3 pkt)]

wykonaj obliczenia i na podstawie uzyskanego wyniku opisz wszystkie zmiany możliwe

do zaobserwowania podczas przebiegu tego doświadczenia.

Zadanie 13.16. [CKE, matura/nowa formuła, maj 201 5,zad,21,

(2 pkt)1

Zapisz,w formie jonowej skróconej, równania wszystkich reakcji zachodzącYch Podczas

tego doświadczenia,jeZeii produktem jednej z nich jest
jon kompleksowy, w którym glin
jakiej zacho-
ma liczbę koordynacyjną ńwną 4. Równania reakcji zapisz w kolejnoŚci, w
dzą poszczególne proce§y.

Zada n ie 1 3.1 7 . [CKE, matu ralnowa form uła, maj 20 1 5, zad, 22,
(2 pkt)]
doŚwiad-
Obliczo ile gramów wodorotlenku glinu znajdowało się w kolbie po zakończeniu
czenia.

lnformacja do zadań 13.18. - 13.21.

W temperaturze 2O"C i pod ciśnieniem1005 hPa wykonano eksperyment, którego przebieg
przedstawiono na rysunku. W kolbie zasńareakcja opisana równaniem:
Mg + 2HCl -ł MgCl, + H,
 Oryg i nal ne zadan ia matu ra l ne Central nej Komisji Egzami nacyj nej

Oblicz, ile cm3 kwasu solnego o §tężeniu 2 mol,dm-3 potrzeba do całkowitego roztworze-
nia 2 gramów magnezu. Wynik zaokrąglij do jedności.

Zadanie 13.19. [CKE, matura/stara formuła, maj 201 5,zad.B. (1 pkt)]

Opisz spo§ób wyodrębnienia z mieszaniny poreakcyjnej jonowego produktu tej reakcji.
Załóż, że magnez przereagował całkowicie.

Zadanie 13.20. [CKE, matura/stara formuła, maj201 5,zad.g. (3 pkt)]

Wykonaj obliczenia ioceńrczy wodórwydzielony w reakcji 2 gramów magnezu z nadmia_
rem kwasu solnego w temperaturze 20"C i pod ciśnieniem1005 hPa zmieścisię w użytym
w doświadczeniu cylindrze miarowym o pojemności 1000 cm3. Uniwersalna stała gazowa
R : 8311 dm3.hPa.mol-l.K-1.

Zadanie 13.21. [CKE, matura/stara formuła, maj2015,zad.10. (1 pkt)]

W opisanych warunkach eksperymentu reakcjamagnezu z kwasem solnym zachodziłabardzo
szybko.
Wymień dwa sposoby zmiany warunków wykonania eksperymentuo w których wyniku
szyb kość zacho dzącej reakcj i b ędzie mniej sza.

Zadanie 13.22. [CKE, matura/stara formuła, maj201 5,zad.l4. (3 pkt)]

Kwas szczawiowy (etanodiowy) to najprostszy kwas dikarboksylowy o wzorze sumarycznym

H2C2O4. Szczawian magne^I MgCrOo jest bezbarwnym krystalicznym ciałem staĘm, które
tnrdno tozpuszaza się w wodzie. Kationy magnezu mają zdolnośćtworzenia z anionami szcza-
wianowymi jonów kompleksowych o wzorzę [Mg(CrOo)r]2-. Sole zawierające ten jon sąroz-
puszczalne,w wodzie. W poniższej tabeli przedstawiono informacje o tozpuszczalności w wo-
dzie szczawianów wybranych metali w temperaturze pokojowej.

CaCr0o NarCr0o K2C204 BaCr0o

praktycznie nierozpuszczal ny rozpuszczalny rozpuszcza l ny praktycznie nierozpuszczalny

Na podstawie: J. Minczewskl,,Z.Marczenko, Chemia analityczna. Podstawy teoretyczne i analiza jakościowa,

Warszawa 2007 oraz W. Mizerski, Tablice chemiczne, Warszawa 1997.

I.Sformułuj hipotezę na temat zachowania szczawianu magnezu w kontakcie z roz-

tworem zawierającym jony szczawianowe. Uwzględnij wytrącanie lub roztwarzanie
związków magnezu.
IL Zaprojektuj doświadczenieo którego przebieg potwierdzi sformułowaną hipotezę.
Uzupełnij poniższy schemat - wpisz wzory soli wybranych spośród następujących:
- CaCrOo
-KrCroo
- MgCl,
- MgCO,
 Chemia. Zbior zadań maturalnych. Lata 20l0,202l . Poziom rozszerzony

schemat doświadczenia

roztwór:

roztwór:

III. Napisz w formie jonowej skróconej równania reakcji zachodzących w czasie doŚwiad-
czenia,

lnformacja do zadań 13.23.-13.26.

Jodyna jest preparatem o działanil odkńającym. Aby otrzymaó 100,0 gramów jodyny, mlesza
się 3,0 gramyjodu, 1,0 gram jodkupotasu,90,0 gramów etanolu o stężeniu 96% masowych
(pozostałe 4%o masy stanowi woda) oraz 6,0 gramów wody. Powstała mieszanina jest ciemno-
brunatnym roztworem.
Jod rozpuszczony w etanolu ma ograniczonątwałość.Reaguje zwodą obecną w roztworze,
tworzącjodowodór i kwas jodowy(I) o wzorze HIO, który z kolei utlenia etanol najpierw do
aldehydu, a następnie - do dalszych produktów. Aby zapobiec tym przemianom, do jodyny
dodaje się rozpusz czalny w wodzie jodek potasu. W wyniku reakcji jodu cząsteczkowego z jo-
nami jodkowymi powstają trwałe jony trijodkowe, dzięki czemu jod nie reaguje zwodą.
Na podstawie: hĘ://www.doz.p1, A. Bięlański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa2010
oraz R.T. Morrison, R.N. Boyd, Chemia organiczna, t. ],Warszawa 2008.

Zadanie 13.23. [CKE, matura/stara formuła, maj 2015,zad.16. (1 pkt)]

Oblicz stężcnie procentowe (w procentach masowych) etanolu w jodynie przy załoŻeniu,
że nie zaszła reakcja utleniania etanolu. Wynik zaokrąglij do pierwszego miejsca po prze-
cinku.

Zadanie 13.24. 5,zad.l7. (2 pkt)]

[CKE, matura/stara formuła, maj 201
Napisz w formie cząsteczkowej równanie reakcji jodu z wodą oraz podaj wzór utleniacza
i reduktora.

Zadanie 13,25. [CKE, matura/stara formuła, maj2015,zad.lB. (2 pkt)]

Poniżej przedstawiono schemat reakcji kwasu jodowego(I) z etanolem:
HIO + CH3CH2OH alz- CH3CHO + 13- + H+ + H2o
Napisz w formie jonowej z uwzględnieniem oddawanych lub pobieranych elektronów (za-
pis jonowo-elektronowy) równanie reakcji redukcji i równanie reakcji utleniania zacho,
dzących podczas tej przemiany.

Zadanie 13.26. [CKE, matura/stara formuła, maj 201 5,zad. tg. (1 pkt)]
Narysuj wzór elektronowy kwasu jodowego(I) HIO. Zaznacz kreskami wiązania chemicz-
ne i wolne pary elektronowe.
 Orygi nal ne zadania matu ral ne Central nej Kom isji Egzami nacyjnej

lnformacja do zadań 13.27.-13.29.

Ktzemulega reakcji z roztworami wodorotlenków litowców, w wyniku częgo tworzy lłzemta-
ny litowców o wzorze ogólnym MerSiOr. Krzem tworzy z wodorem związki zwane silanami,
których struktura jest analogiczna do struktury węglowodorów nasyconych i wyraża się ogó1-
nym wzorem SinHrn*, . Cząsteczka najprostszego silanu zawiera jeden atom krzemu. Wszystkie
silany są nietrwałe w obecnoffii'""ffi;,::i:ś3,"ffff'ł3,i:1:";#;:::;:,:":I;";r^:#;a2010

Zadanie 13.27. [CKE, matura/stara formuła, maj 201 5,zad,zo. (1 pkt)]

Napisz w formie jonowej równanie reakcji krzemu zzasadąsodową.

Zadanie 13.28. 5,zad.zl. (2 pkt)]

[CKE, matura/staraformuła, maj 201
Napisz wzór sumaryczny najprostszego silanu. Określ typ hybrydyzacjiwalencyjnych or-
bitali atomowych atomu krzemu w cząsteczce tego związku.

Zadanie 13.29. [CKE, matura/stara formuła, maj 201 5,zad.22. (1 pkt)J

Napisz, stosując wzór ogólny silanów, równanie reakcji ich całkowitego spalania.

Zadanie 13.30. [CKE, matura/nowa formuła, czerwiec 2O15,zad.6. (2 pkt)]

Zgodnie z prawem okresowości w każdej z grup układu okresowego znajdĄą się pierwiastki
o podobnych właściwościach.
Korzystając z powyższej informacji, napisz w formie cząsteczkowej równania reakcji za-
chodzących między substancjami, których nazwy podano poniżejo a|bo zaznacz, że reak-
cja nie zachodzi.
rubid i woda:
tlenek selenu(Vl) i wodorotlenek sodu:..

lnformacja do zadań 13.31.-13.33.

Chlor wypiera mniej reaktywne od niego fluorowce z roztworów ich soli. Reaguje bezpośred-
nio z wieloma pierwiastkami, np. glin gwałtownie reaguje z chlorem, a reakcja ta przebiega
zgodnie z równaniem:
2Al+ 3Clr---> ZAICI3
Chlor wchodzi w reakcję z wodorotlenkiem sodu. Produktami tejprzemiany są m.in. sól kwasu
tlenowego, w której chlor występuje na I stopniu utlenienia, oraz sól kwasu beztlenowego.
Chlor można otrzymaó w wyniku elektrolizy chlorków (np. litowców) i kwasu solnego. Po-
wstaje on takżę w wyniku katalitycznego utleniania chlorowodoru tlenem. W laboratorium
chlor uzyskuje się m.in. w reakcji stęzonego kwasu solnego z tlenkiem manganu(IV), zilustro-
wanej równaniem:
MnO, + 4HC1 --+ MnCl2 + Clz+ żH2O
Zadanie 13.31. [CKE, maturalstara formuła, czerwiec 2015, zad.9. (1 pkt)]
Oceńo czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz Ł jeśliinformacja jest prawdziwa,
lub F - jeślijest fałszywa.

r
 Chemia, Zbiór zadań maturalnych. Lata 20l0-202l . Poziom rozszerzony

1 Chlor to żółtozielony gaz o charakterystycznym duszącym zapachu i o gęstości większej od gęstości powietrza. P F

2. Produktem reakcji źelaza z ch|orem jest sól, w której żelazo występuje na ll stopnlu utlenienia. P F

)) Chlor otrzymany w reakcji 0,6 mola tlenku manganu(lV) ze stężonym kwasem solnym reaguje z 0,4 mola glinu. P F

Zadanie 13.32. [CKE, matura/stara formuła, czerwiec 2015,zad. tO, (2 pkt)]

Napisz w formie cząsteczkowej:
- równanie reakcji chloru z wodorotlenkiem sodu,
- równanie reakcji utleniania chlorowodoru tlenem.

Zadanie 1 3.33. [CKE, matura/stara formuła, czerwiec 2015,zad.12. (3 pkt)J

Zaprojektuj doświadczenie, w którym na podstawie zachodzącej reakcji chemicznej po-
twierdzisz, że chlor jest bardziej reaktywny od bromu.
I. Uzupełnij schemat doświadczenia, podkreślając po jednym wzorze odczynnikaw ze-
stawach I i II.
schemat doświadczenia

Zestaw odczynników ll: Br, (ag) / Cl, (ao) / KBr (aq) / KC| (

Zestaw odczynników l; KBr (aq) / KCl (aq)

Na umieszczoną w probówcębęzbarslłną warstwę CClo wlano warstwę odczynnika z zęstawu

I, a następnte zawartośó probówki energicznie wymieszano. Po rozdzieleniu się warstw zano-
towano obserwacje (etap 1.). Następnie do probówki dodano odczynnik wybrany z zestawuII,
ponownie wymieszano zawartośćprobówki i po powstaniu warstw zanotowano obserwacje
(etap 2.).
II. Napiszo jaką barwę miała warstwa organiczna po etapie l. oraz po etapie 2. doświad-
czenia, lub zaznacz, że była b ezb a rwn a.

Barwa warstwy organianej p0 etapie ]. Barwa warstwy organianej po etapie 2.

III. Napisz w formie jonowej skróconej równanie reakcji zachodzącej podczas przepro-
wadzonego doświadczenia.

Zadanie 13.34. [CKE, matura/nowa formuła, maj2016,zad.9. (2 pkt)]

Aby potwierdzić zasadowy charakter tlenku baru,przeprowadzano reakcję tego tlenku zpęw-
nym odczynnikiem w obecności wskaźnika pH, którym była czerwięńbromofenolowa. Wskaź-
niktenwroztworachopH<5,2mabarwężołtą,awroztworachopH>6,8przyjmujebarwę
czeT:woną. W roztworacho 5,2 < pH < 6,8 barwi się na kolorpośredni między żółtymaczęrwo-
nym (różne odcienie barwy pomaruńczowej).
 Orygi na l ne zada nia matural ne Central nej Kom isji Egzam inacyjnej

Do probówki wprowadzono wybrany odczynnik z dodatkiem czerwieni bromofenolowej, a na-

stępnie dodano nadmiar stałego tlenku baru, dokładnie mieszając jej zawartośó.
Zaobserwowano, że dodany tlenęk baru roztworzył się całkowicie, a powstały w probówce
klarowny r oztw ór zmienił zab ar w tęnie.
Na podstawie: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa2010.

I. Uzupełnij poniższy §chemat wykonania doświadczenia. Wpiszwzór odczynnika wy-

branego spośród następujących:
HClluq; H2So4(uq) H:POą(uq) NaOHluq;
nadmiar BaO (s)

+ czerwień bromofenolowa

II. Napiszo jakie było zabarwienie zawartości probówki przed wprowadzeniem tlenku
baru i po jego wprowadzeniu do roztworu znajdującego §ię w probówce.

Barwa zawartości probówki

przed wprowadzeniem Ba0 po wprowadzeniu Ba0

Zadanie 13.35. [CKE, matura/nowa formuła, maj 201 6,zad.16. (4 pkt)J

W wyniku niektórych reakcji chemicznych powstają mieszaniny niejednorodne.
Zaprojektuj doświadczenie prowadzące do powstania niejednorodnej mieszaniny, w któ-
rej skład wchodzi wodny roztwór kwasu siarkowego(Vl).
I. Uzupełnij schemat doświadczenia. Wybierzizaznacz po jednym wzorze odczynnika
wzestawachIiIL
schemat doświadczenia:

Zestaw odczynników l: S (s)/ HCl ( )/H

Zestaw od

II. Opisz obserwowane zmiany zawartości probówki podczas przeprowadzonego do-

świadczenia przy założeniu, że reagentów użyto w ilościach stechiometrycznych (na-
leży opisać wygląd zawartościprobówki przed dodaniem odczynnikazzestawuloraz
po zajściureakcji chemicznej).

III. Napisz w formie jonowej skróconej równanie reakcji zachodzącej podczas przepro-
wadzonego doświadczeniaprzy założeniu,że reagentów użyto w ilościach stechiome-
trycznych.
 Chemia. Zbiór zadan maturalnych. Lata 20l0-202l , Poziom rozszerzony

Iv. podaj nazwę metody, którą nateży za§to§ować w celu wyodrębnienia wodnego
roz,
tworu kwasu siarkowego(Vl) z mieszaniny poreakcyjnej,

lnformacja do zadań 13.36. - 13.37.

Wodny roztwór chlorku amonu można otrzymać dwiema metodami (I i D
podanymi poniżej.
W obu metodach substancjami wyjściowymi są: Bazowy HCl, gazowy NHa orazwoda.

Metoda l Metoda ll

NH,,n,Ą NH,t*l
NH3(q)+ H(l,n, + NHuCl,,,

Hcl(g)--!Ą Hcl(,q)

NH,t*l ł HCl,uo, - NH4Cl(.q) NH4Cl(,)-jĄ NH4Cl{.q)

Zadanie 13.36. [CKE, matura/stara formuła, maj 2016,zad, s,

(1 pkt)]

Do otrzymania wodnego roztworu chlorku amonu zastosowano metodę I i metodę II. w obu
metodaóh wszystkie etapy prowadzono pod jednakowym ciśnieniem
p.każdąmetodą otrzyma_
no po 1 dm3 roztwotu NH4CI o stężeniu molowym c. i temperaturzę T.
jak,
Uzupełnij poniższe zd,ania- wpisz określeniemniejsza niż, większa niŻ|ub taka sama
jest """",
Entalpia ,.ut .1l otrzymywania roztworu chlorku amonu metodą I
....... entalpia reakcji otrzymywania tego roztworu metodą II,
I jest .......,.
I1ośćwody potrzebnado przygotowania roztworu chlorku amonu metodą
ilośćwody potrzebnado przygotowania tego roztworu metodą II.
...

g, (1 pkt)]
Zadanie 13.37. [CKE, matura/staraformuła, maj 2016,zad,
Stosując definicje kwasu i zasady Bronsteda, napisz równanie reakcji, która Potwierdza
kwasowy odczyn wodnego roztworu chlorku amonu,
Produkty
5ubstraty

zasada 2 :-+
<_ zasada 1
+
kwas 2
kwas 1
+

Zadanie 13.38. [CKE, matura/nowa formuła, czerwiec 2016,zad, zr, (2 pkt)]

sody o masie 10
w celu zbadania zawartości węglanu sodu w sodzie kalcynowanej próbkę
gramów rozpuszczono w wodzie i dodano 100 cm3 kwasu solnego o stężeniu c:2
mo|,dm-3 ,

ńeakcja węglanu sodu z kwasem solnym przebiega zgodnie z równaniem:

NarCO, + ZHCI --+ 2NaC1 + COż+ H2O
węgla(IV),
Otrzymanyroztwór ogrzanow celu całkowitego usunięcia wydzie|Ąącego się tlenku
po ostudzeniu do otrzymanego roztworu dodawano w obecnoŚci wskaŹnika wodnY roztwor
zuŻYto 25 cm3
wodorotlenku sodu, aby zobójętnić nadmiar kwasu solnego. Na zobojętnienie
:
roztworu wodorotlenku sodu o stężeniu c 2 mol,dm-3 ,
oblicz w procentach masowych zawartośćwęgtanu sodu w badanej próbce sody kalcy_
reagującej
nowanej, jeżeli wiadomo, że ta próbka nie zawierała żadnej innej substancji
z kwasem solnym.
 Orygi nalne zada nia matu ral ne Centra l nej Komisji Egza m i nacyj nej
Fn-
Zadanie 13.39. [CKE, matura/nowa formuła, czerwiec 2016,zad,26. (1 pkt)J
Skład prostej cząsteczki oksokwasu można przedstawió formułą HnRO1,n*n;, czyli RO,,,(OH)',
gdzie R to atom centralny. Dla kwasu siarkowego(Vl) zapis ma postać SO2(OH)2. O właści-
wościach kwasowych decyduje zdolnośćodszczepiania protonów z grup wodorotlenkowych
oksokwasu. Kwas RO.(OH)" jest tym mocniejszy, im większą wartośćprzyjmuje wŚkaźnik
,,m".Przy tych samych wartościach,,m" i,,n" mocniejszy jest ten oksokwas, którego atom
centralny jest bardziej elektroujemny oraz im mniejsze są jego rozmiary.
Na podstawie: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa2007 .

Na podstawie powyższej informacji oceń moc trzech kwasów: HrSeOy HCIO3, H2SO3,
i uzupełnij poniższe zdania. Wpisz: wzory kwasów (wybrane §pośród wymienionych po-
wyżej), wartości ,m' i rrn"o §ymbole atomów centralnych,, a takźe zaznacz jedno okreŚle-
nie spośród podanych w każdym nawiasie.
Najmocniejszym kwasem jest kwas o wzorze ..., ponieważ w jego cząsteczce jest
najwięcej atomów tlenu (niezwtązanych l związanych) z atomami wodoru. Kwasy o wzorach
,., i ........... mają takąsamą wartośó m :..,.,.,. i n : ......,. . Z tych dwóch
kwasów mocniejszy jest kwas ponieważ atom .......... ma mniejsze rozmiary
i (większą l mniejszą) wartośó elektroujemności niż atom ........... .

Zadanie 13.40. [CKE, matura/stara formuła, czerwiec 2016,zad.9. (2 pkt)]

Do wodnego roztwotu chlorku cyny(Il) SnCl, dodano wodny roztwór wodorotlenku sodu, co
spowodowało wytrącenie się białego osadu. Osad ten podzielono na dwie porcje i umieszczono
w dwóch probówkach. Do pierwszej probówki dodano kwas solny, a do drugiej - wodny roz-
twór wodorotlenku sodu. W obu probówkach zaobserwowano zanikantę osadu.
Napisz w formie jonowej skróconej równania reakcji tego związku w probówcez kwasem
solnym i w probówce z roztworem wodorotlenku sodu. Produktem jednej z reakcji jest
związek kompleksowy o liczbie koordynacyjnej równej 4.

Zadanie 13.41. [CKE, matura/stara formuła, czerwiec 2016,zad.14. (3 pkt)]

Aby oznaczyó zawartośó jonów chlorkowych w wodzie o odczynie obojętnym,200 cm3 wody
miareczkowano roztworem azotanu(V) srebra wobec chromianu(Vl) potasu jako wskaźnika
(metoda Mohra). Do całkowitego wytrąceniajonów chlorkowych zużyto 16 cm3 roztwotu
azotanu(V) srebra o stężeniu 0,1 mol,dm-3,
Oblicz zawartośćjonów chlorkowych w badanej wodzie w mg Cl- w 1 dm3 wody. Oceńo
czy badana woda nadaje się do spożycia.
Dopuszczalnazawartośó jonów chlorkowych w wodzieprzeznaczonej do spożycia wynosi 250
mg Cl- w 1 dm3 wody.
Na podstawie Rozporzqdzenie Ministra Środowiską z dnia 27 listopada 2002 r.

w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane

do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczonq do spożycia, Dz. U. Nr 204 z 2002 r.

Zadanie 13.42. [CKE, matura/stara formuła, czerwiec 2016,zad.l S. (1 pkt)]

W reakcji stałego chlorku sodu ze stężonym kwasem siarkowym(Vl) powstaje chlorowodór,
natomiast w reakcji stałego bromku sodu z tym kwasem ostatecznym produktem jest brom.
Etapy reakcji stężonego kwasu siarkowego(YI) z bromkięm sodu oraz ich główne produkty
przedstawi a poniższy schemat:
stęz<iny HzSOą
NaBr --§ę?gŃ99ł---, 11B, , Br, * So,

r
 Chemia. Zbiór zadan maturalnych, Lata 20l0-202l . Poziom rozszerzony

Dwie probówki, z których jedna zawterała stały chlorek sodu, a druga - stały bromek sodu,
umieszczono pod wyciągiem. Wykonano eksperyment, którego przebteg zilustrowano na po-
niższym rysunku.
stęzony HrSOo

Napisz, jakie zmiany umożliwiaj ącerozróżnienie obu soli zaobserwowano w probówkach

po dodaniu do nich stężonego kwasu siarkowego(Vl).

Zadanie 1 3.43. [CKE, matura/nowa formuła, czerwiec 2016,zad.22. (2 pkt)l

ortofosforany(V) wapnia znajdują zastosowanie jako sztuczne nawozy fosforowe. Jednym ze
źródełortofosforanu(V) wapnia [Car(POo)r] jest minerał zwany fosforytem, Jako związekbar-
dzo trudno rozpuszczalny w wodzie zawlera fosfor w postaci nieprzyswaj alnej przez roŚliny.
Przeprowadza się go w dobrzę rozpuszczalny w wodzie diwodoroortofosforan(V) wapnia.
I. Napisz w formie cząsteczkowej
równanie reakcji otrzymywania nawozl zwanego superfosfatem (w jego skład
o
oprócz diwodoroortofosforanu(V) wapnia wchodzi siarczan(Vl) wapnia), który po-
wstaje w wyniku reakcji fosforytu z kwasem siarkowym(Vl) (reakcja I)
o równanie reakcji otrzymywania nawozu zwanego superfosfatem podwójnym
(diwodoroortofosforan(V) wapnia), który powstaje w wyniku reakcji fosforytu
z kwasem ortofosforowym(V) (reakcja II).
II. Dokończzdanie.Wybierz izaznacz odpowiedźA.lub B. oraz uzasadnij swój wybór.
Korzystniejszą metodą nawozenia gleby w celu uzupełnienia jej składu w fosfor jest stosowanie

A. superfosfatu
poniewaź
B. superfosfatu podwójnego

Zadanie 13.44. [CKE, matura/stara formuła, maj 201 7,zad.1 1. (3 pkt)]

wykonano doświadczenie, którego przebieg zilustrowano na rysunku.
 O rygi nal ne zadani a matu ral ne Central nej Kom isji Eg za mi nacyj nej
l*,
Przed wykonaniem doświadazefiia woda wapięnna była klarownym roztworem. W czasie do-
świadczenia zaobserwowano, że woda wapienna początkowo zmętntŃa pod wpływem gazu do
niej wprowadzonego, Podczas dalszego nasycania jej gazemzmętnienie zanikło.
Napisz w formie jonowej równanie reakcji kwasu solnego ze stałym węglanem wapnia
(reakcja 1.), równanie reakcji, w której wyniku nastąpiło zmętnienie wody wapiennej
(reakcja 2.), oraz równanie reakcji powodującej zanik zmętnienia wody wapiennej
(reakcja 3.).

Zadanie 13.45. [CKE, matura/stara formuła, maj2017,zad.12. (1 pkt)J

W temperatlrzę25oC do zlewki zwodą destylowaną wsypano krystaliczny siarczan(Vl) wap-
nia. Zawartośćzlewki dokładnię wymieszano, następnie odstawiono. Stwierdzono, żę na dnie
zlewki pozostń nierozpuszczony siarczan(Vl) wapnia - co przedstawiono na poniższym ry-
sunku.
ciekła zawartość zlewki

Wybierz i podkreśl w każdym nawiasie poprawne uzupełnienie poniższychzdań.

Ciekła zawartośó zlewki to (woda l roztwór rzeczywtsty / koloid). Aby oddzielić ciekłą zawar-
tośó zlewki od stałego siarczanu(Vl) wapnia, można zastosować dekantację, w której wykorzy-
stuje się różnicę (gęstości/ wielkościcząstek) składników układu, lub filtrację - dziękirożnicy
(gęstości/ wielkościcząstek) składników układu.

Zadanie 13.46. [CKE, matura/nowa formuła, czerwiec 2017,zad,20. (2 pkt)]

Do dwóch probówek zawterających świeżostrącony biały osad wodorotlenku ołowiu(Il) do-
dano oddzielnie stężony wodny roztwór wodorotlenku sodu (probówka I) oraz wodny roztwór
kwasu octowego (probówka II). Przebieg doświadczęniazilustrowano naponiższym rysunku.

lll
W obu probówkach zaobserwowano roztworzenie osadu wodorotlenku ołowiu(Il).

\apisz w formie jonowej równania reakcjio które zaszły w obu probówkach. W związkach
kompleksowych kation ołowiu Pb2* przyjmuje liczbę koordynacyjną równą 4. Określ cha-
rakter chemiczny wodorotlenku ołowiu(Il).

Zadanie 13.47. [CKE, matura/nowa formuła, maj 201 B,zad,4. (2 pkt)]

Beryl jest metalem, który reaguje z kwasami oraz ze stęzonymi zasadami. Poniżej przedstawio-
no schemat reakcji berylu z kwasem i zasadą.

r
 Chemia. Zbior zadań maturalnych. Lata 20l0,202l , Poziom rozszerzony

+ HrO*
IBe(HrO)o]2*
1

+ OH-
IBe(OH)o]'-
2

Napisz w formie jonowej skróconej równania reakcji oznaczonych numerami 1 i 2, wie-

dząc,, że jednym z produktów obu przemian jest ten sam gaz. Uwzględnij tworzenie się
kompleksowych j onów berylu.

Zadanie 13.48. [CKE, matura/stara formuła, maj2O1B,zad.g. (3 pkt)]

Produktem spalania sodu w tlenie jest nadtlenek tego metalu o wzorzę NarO, (reakcja 1.).
Do wody z dodatkiem kilku kropli fenoloftaleiny wprowadzono nadtlenek sodu. Przebiegła
gwałtowna reakcja, w wyniku której powstał m.in. nadtlenek wodoru, a roztwór zabarwił się
na malinowo (reakcja 2.). Następnie do otrzymanej mieszaniny dodano wodny roztwór kwasu
siarkowego(Vl), czego skutkiem stało się odbarwienie roztworu (reakcja 3.). Otrzymany roz-
twór ogrzano, co doprowadziło do wydzieleniabęzbarwnego i bezwonnego gazu, który pod-
trzymuje palenie (reakcja 4.),
Napisz w formie cząsteczkowej równania czterech opisanych przemian.

Zadanie 13,49. [CKE, matura/nowa formuła, czerwiec 2019,zad.s. (1 pkt)]

Przeprowa dzono doświadczenie zilustrowane poniższym schematem.

palone 9aSzone krystaliczny

Napisz numery wszystkich probóweko w których zaszły reakcje chemiczne.

Zadanie 13.50. [CKE, matura/nowa formuła, czerwiec 2019,zad. t s. (3 pkt)]

Ołów pralłycznie nte roztwarza się w rozciehczonym kwasie jodowodorowym ani w rozctęh-
czonym kwasie bromowodorowym. Metal tęn roztwarza się natomiast całkowicie w rozcień-
czonym kwasie azotowym(Y), atakże w kwasie octowym. W reakcji ołowiu zrozcięnczonym
kwasem azotowym(V) powstaj ą azotan(Y) ołowiu(Il), tlenek azotu(Il) oraz woda. W reakcji
tego metalu z kwasem octowym wydziela się wodór i powstaje kompleks ołowiu(Il) o wzorzę
[Pb(CH3Coo)o]'-.
Na podstawie: J. Minczewski,Z.Marczetlko, Chemia analityczna. Podstawy teoretyczne i analiza jakościową,
Warszawa 2001,

I. Na podstawie informacji wprowadzającejo szeregu elektrochemicznego metali oraz

tabeli rozpaszcz^lności soli i wodorotlenków wybierz poprawne wyjaśnienie zacho-
wania ołowiu wobec rozcieńczonego kwasu jodowodorowego i kwasu bromowodoro-
wego. Zaznacz P przy poprawnym wyjaśnieniu.
 o ryg i n a ln e zadan i a m at u ra l n e Ce n t ra l n ej Ko m i sj i Egza m in a cyj nej 161

0łów praktycznie nie roztwarza się w rozcieńczonym kwasie jodowodorowym ani w rozcieńczonym kwasie bromowodorowym, P
1
poniewaź nie.wypiera on wodoru z kwasów.

0łów praktycznie nie roztwarza się w rozcieńczonym kwasie jodowodorowym ani w rozcieńczonym kwasie bromowodorowym, P
2.
ponieważ w tych roztworach powierzchnia ołowiu pokrywa się pasywną warstwą trudno rozpuszczalnej soli.

0łów praktycznie nie roztwarza się w rozcieńczonym kwasie jodowodorowym ani w rozcieńczonym kwasie bromowodorowym, P
3.
ponieważ te kwasy są słabe i beztlenowe.

II. Napisz w formie jonowej z uwzględnieniem liczby oddawanych lub pobieranych elek-
tronów (zapis jonowo-elektronowy) :
. równanie procesu redukcji zachodzącego podczas reakcji ołowiu z rozcieńczonym kwa-
Sem azotowym(V),

. równanie procesu utleniania w reakcji ołowiu z kwasem octowym. Uwzględnij powstawa-

nie jonu kompleksowego tego metalu.

lnformacja do zadań 13.51.-13.53.

Przeprowadzono doświadczenie, którego przebieg zilustrowano na poniższym schemacie:
kilka kropel
alkoholowego roztworu nadmiar stężonego
fenoloftaleiny HCl(aq)

W każdej z probówek zaobserwowano zmiarly świadcząceo przebiegu reakcji chemicznej.

Zadanie 13.51. [CKE, matura/nowa formuła, maj2§2O,zad.19,(1 pkt)]

Opisz zmiany )j akie zaobserwowano w probówkach.

Zadanie 13.52. [CKE, matura/nowa formuła, maj2020,zad,20. (1 pkt)]

Uzupełnij poniższe zdanie. Wybierz i podkreśljedną odpowiedŹ spoŚród podanych w na-
wiasie.

Na podstawie wyniku doświadczenia w probówce I można stwierdzió, że słabym kwasem

Bronsteda jest ( H'SO3 / HSO3- / SO32-).

Zadanie 13.53. [CKE, matura/nowa formuła, maj2020,zad.21. (1 pkt)]

Napisz, jaką właściwość kwasu siarkowego(Iv) potwierdził wynik doŚwiadczenia w pro-
bówce II. Napisz w formie jonowej skróconej równanie reakcjio która zaszła w probówce
II po dodaniu roztworu Hcl i była przyczynąobserwowanych zmian.
 Chemia. Zbior zadań maturalnych. Lata 20l0-202l . Poziom rozszerzony

lnformacja do zadań 13.54.-13.56.

Litowce są metalami miękkimi, a berylowce są od nich nieco twardsze. Ich twardość maleje
w grupie wrazzewzrostem liczby atomowej pierwiastka. Gęstośćlitu, sodu i potasu jest mniej-
sza odgęstości wody, a gęstośó rubidu 1Qezu orazwszystkich berylowców - większa. Lit spala
się w tlenie do tlenku. Z azotem w temperaturze pokojowej łączy się powoli, a produktem tej
reakcji jest azotęklitu LirN. Zkolei sód spala się w tlenie do nadtlenku sodu, związku owzorzę
Na2O2, w którym tlen występuje na -I stopniu utlenienia. Magnez, spalany w powietrzu, reagu-
je nie Ęlko z tlenem, Iecztakżę z azotęm i tlenkiem węgla(IV).
Na podstawie: K. Lautęnschliiger, W. Schróter, A. Wanninger, Nowoczesne kompendium chemii, Warszawa2007
orazL. Jones, P. Atkins, Chemia ogólna,Warszawa2006,

Zadanie 1 3.54. [CKE, matura/nowa formuła, maj 2021, zad.7,(1 pkt)]

Uzupełnij poniższe zdania. Wybierz i podkreśl jedną odpowiedź §pośród podanych w każ-
dym nawiasie.

1. Stopień utlenienia tlenu w NarO, jest (niższy l wyższy) ntż w produkcie spalania litu
w tlenie. 2. Twardość baru jest (mniejsza / większa) niż twardość cęzu. 3. Gęstośćpotasu jest
(mniejsza / większa) niż gęstośćwapnia.

Zadanie 1 3.55. [CKE, matura/nowa formuła, maj2021,zad.B. (1 pkt)]

Napisz w formie cząsteczkowej równania opisanych w informacji przemian.

Spalanie sodu w tlenie:

Reakcja litu z azotem: ............

Zadanie 13.56. [CKE, matura/nowa formuła, maj2021,zad.9. (2 pkt)]

I.
W celu otrzymantatlenku magnezuprzeprowadzono dwa doświadczenia: I i II. W dośwtadcze-
niu I tlenek magnezu otrzymano przęz całkowity rozkład MgCO3. W doświadczeniu II tlenek
magnęzu otrzymano przez spalenie magnęzu w powietrzu.

Rozstrzygnijo czy w obu doświadczeniach otrzymano czysty tlenek magnezu. Uzasadnij

odpowiedź.

II,
Wyjaśnij, dlaczego palącego się magnezu, czy|i tzw, pożarów magnezowych, nie wolno
gasić wodą.

lnformacja do zadań 13.57.-13.59.

Cyjanowodór jest Iotną cieczą. Występuje w postaci dwóch izomerycznych odmian, które po-
zostają ze sobą w równowadze:

HCN HNC
=
cyjanowodór izocyjanowodór
 Orygi nalne zada nia matu ral ne Central nej Kom isji Egzam i nacyj nej

W temperaturze pokojowej na 99 cząsteczek HCN przypada jędna cząsteczka HNC.

Na podstawie: A. Bielański, Pods tawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010

Zadanie 13.57.[CKE, matura/nowa formuła, maj 2021, zad, 12. (1 pkt)]

Napisz wzór elektronowy cząstecz|<l tej izomerycznej odmiany cyjanowodoruo która

w temperaturze pokojowej stanowi formę dominującą. Zaznacz kreskami pary elektro-
nowe wiązafi chemicznych oraz wolne pary elektronowe. Określhybrydyzację orbitali
walencyjnych atomu węgla w tej cząsteczce.

Zadanie 1 3.58. [CKE, matura/nowa formuła, maj 2021 , zad,13. ('l pkt)]

Obliczo ile cząsteczek izocyjanowodoru znajduje się w temperaturze pokojowej w próbce

mieszaniny cyjanowodoru i izocyjanowodoru o masie 1,35 g, zawierającej obie odmiany
w stanie równowagi.

Zadanie 1 3.59. [CKE, matura/nowa formuła, maj 2021 , zad.lą. (1 pkt)]

Cyjanowodor batdzo dobrze rozpuszcza się w wodzie i w niewielkim stopniu ulega dysocjacji
jonowej zgodnie z równaniem:

HCN+H2o=H3o++CN
Wodny roztwót cyjanowodotu nosi nazwę kwasu cyjanowodorowego. W temperaturzę 25oC
stała dysocjacji tego kwasu Ku:6,2,10
l0.

J
Na podstawie: CRC Handbook of Chemistry and Physics 97th Edition, CRC Pręss 2017.

Do probówkizawierającej wodny roztwór wodorowęglanu sodu NaHCO, wprowadzono - pod

wyciągiem - kwas cyjanowodorowy. Przebieg doświadczenia przedstawiono na rysunku.
HCN (aq)

Rozstrzygnijo czy po wprowadzeniu kwasu cyjanowodorowego do probówki z wodnym

roztworem wodorowęglanu sodu zaobserwowano pienienie się zawartości probówki. Od-
powiedź uzasadnij.

Zadanie 13.60. [CKE, matura/nowa formuła, maj2021,zad.17. (2 pkt)]

W dwóch probówkach znajdowaĘ się wodne roztwory soli X i Z, otrzymane przez rozpuszcza-
nie stĄch soli, z których jednąbył siarczek potasu, a drugą - bromęk potasu. Przeprowadzono
doświadczenie zgodnie z pontższym schematem. W doświadczeniu uzyto świeżootrzymanej
wody chlorowej.
 Chemia. Zbior zadań maturalnych. Lata 20l0,2021 . Poziom rozszerzony

cl, (ao)

po dodaniu wody chlorowej do probówękzauważoI7o,żew probówce I roztwór zmieniłbarwę,

ale pozostał klarowny, natomiast w probówce II pojawiło się zmętnienie.

I. Zidentyfikuj sole Xizizapisz ich wzory.

II. Napisz w formie jonowej skróconej równania reakcji pomiędzy chlorem a bromkiem
potasu oraz pomiędzy chlorem a siarczkiem potasu.

14.Związka

słowa kluczowe
Chromiany, dichromiany, manganiany, stopień utlenienia, utleniacz, reduktor, Utlenianie,
redukcja, zapis elektronowo - jonowy, tlenek amfoteryczny, związek komPleksowY, Iiczba
koordynacyjna, hydroksosole, stop metali, woda królewska,
._ ., :-

Zadanie 14,1. [CKE, matura, maj 2010,zad. to. (2 pkt)]

Do dwóch probówek wprowadzono po 5 cm3 wodnego roztworu chlorku chromu(Ill). Do każ-
dej z nich dodano po 5 cm3 rozcięhczonej wody amoniakalnej i zaobserwowano wytrącenie się
osadu o barwie szarozię|onej. Następnie do pierwszej probówki dodano kilka cm3 stężonego
roztworu wodorotlenku sodu, a do drugiej takąsamąobjętośćkwasu solnego. Zaobserwowano,
że szarozięlony osad rozpuściłsię w obu probówkach.
a) Napisz w formie cząsteczkowej równanie reakcji chlorku chromu(Ill) z wodą amo-
niakalną.
b) Na podstawie opisanych wyników doświadczenia okreŚl charakter chemiczny związ,
ku tworzącego osad o szarozielonej barwie.

Zadanie 14.2. [CKE, matura, czerwiec 2011,zad. tz. (a pkt)]

Zaprojektuj doświadczenieo którego przebieg potwierdzi amfoteryczne właŚciwoŚci wodo-

rotlenku cynku.
a) Uzupełnij schemat doświadczeniao wpisuj ącwzory użytych odczynników wYbranYch
spośród następujących:
HClloą HzS(uq) NaOHluq; ĘCrOo,un,