Professional Documents
Culture Documents
ekSu
,CIKhla f,i"
ixl,amhla f,i"
wdKavqj hkq " weig fmfkk ^oDYH& " fjkia jk ^wia:djr&" ye`.Sï we;s "
m%dfhda.sl l%shdldÍ;ajla iys; ifÉ;ksl ixl,amhla fõ'
ks¾jpk"
wdKavqj hkq " l=ulaoehs y÷kd.ekSu i|yd wdKavqj iïnkaOfhka foaYmd,k
úoHd ,sÅ; idys;Hh ;=< m<ù we;s ks¾jpk o jeo.;a fõ'
—wdKavqj hkq" rdcHh md,kh lrk mqoa., fyda mqoa., lKavdhfï tl;=jls'˜
— rdcHh i;= n,h m%dfhda.slj l%shdjg kxjk il, ixúOdk cd,fha tl;=j
wdKavqj fõ'˜ -fcdaka is,S-
01 Sureka Wageeshwara
wdKavqj hkq l=ulaoehs ;jÿrg;a y÷kd.ekSu i|yd wdKavqj kdulrKhg
foaYmd,k úoHdj ;=< Ndú;d lrk mdßNdIsl jdla ixfla; fyj;a idys;Huh
újrKhka fhdod.; yels h'
—rdcHh ;=< kS;sh yd iduh wdrCId lrñka ck;dj fmdÿ wruqKq lrd
fufyhjkakd fõ'˜
rdcHh md,kh i|yd wjYHh kS;s " fr.=,dis " ;SrKh lsÍu "
iïmdokh lsÍu " l%shdjg ke.Su isÿlrkq ,nkafka wdKavqj úisks'
03 Sureka Wageeshwara
wd Kavqj iudc ixúOdkhla f,i wfkl=;a iudc ixúOdk j,ska
fjkia jk wdldrh
wd Kavqj iudc ixúOdkhla f,i wfkl=;a iudc ixúOdk j,ska fjkia jk wdldrh
ye|skaùu
wdKavqj wfkl=;a ixudc ixúOdk j,ska fjkia jk wdldrh iïnkaOfhka
wjOdkh fhduq lsÍug mQ¾jfha wdKavqj yd wkHh iudc ixúOdk ks¾jpkh lsÍu
jeo.;a fõ'
² wkHh iudc ixúOdk j,g wod< kso¾Yk f,i" l%Svd iudc - fh!jk
iudc - urKdOdr iñ;s - i'K'i - uys,d iñ;s - i¾fjdaoh wdosh oelaúh
yelsh'
04 Sureka Wageeshwara
tajd kï "
² n,h
n,h hk idOlh u; wdKavqj yd wkHh ixúOdk w;r b;d meyeos,s fjkila
y÷kd.; yelsh' n,h hk idOlh ;jÿrg;a wdxYslj ú.%y l< yelsh'
n,fha m%udKh u;
n,h l%shdjg k.k WmlrK u;
ueosy;aùfï n,h u;
n,fha m%udKh u;
wdKavqjg úYd, n,hla ysñfõ' kuq;a wkHh ixúOdk j,g we;af;a b;d l=vd
iSñ; n,hla muKs' wdKavqjg iajdêm;H n,h ysñ fkdfõ' iajdêm;H n,h
ysñjkafka rdcHhg h' kuq;a wdKavqj hkq rdcHh i;= iajdêm;H n,fha ;ks
Wreulrejd h' rdcHh i;= iajdêm;Hh n,h l%shdjg kxjk tacka;jrhd jkafka
wdKavqjhs' rdcHhg ysñ iajdêm;Hh n,h - mru n,h - W;a;Í;r n,h - wiydh
n,h l%shd;aul lrk yia;h jkafka wdKAvqjhs' rdcHfha iajdêm;H n,h Ndú;d
lrñka wdKavqj úiska uq`M rdcHhgu n,mdk wdldrhg jHjia:dodhlh " úOdhl "
wêlrK lghq;= l%shd;aul lrhs' tu ksid rdcHfha m%dfhda.sl yia;h jkafka
wdKavqjhs' tu ;;a;ajh foaYmd,k úoHdj ;=< we;s wmQre idys;Huh m%ldYkhlska
olajkafka kï"
wdKavqfõ n,h l%shdjg kexùu i|yd ffk;sl WmlrK mj;S' kuq;a wkHh
ixúOdk j,g tjeks WmlrK fkdue;' wdKavqfõ n,h l%shdjg kexùu i|yd
mj;sk ffk;sl WmlrK" fuj,ï " ud¾. " úêl%u f,i fmd,Sish - yuqodj -
nkaOkd.dr - ysrf.j,a - fmdarl - ;=jlal=j - isú,a fiajh wdosh oelaúh yelsh' kuq;a
wkHh ixúOdk j,g ysñ iSñ; l=vd n,h l%shdjg kexùu i|yd tjeks ffk;sl
WmlrK úêl%u " fuj,ï " fkdue;'
05 Sureka Wageeshwara
ueosy;aùfï n,h u;'
² o`vqjï
o`vqjï hk idOlh u; wdKavqj yd wkHh ixúOdk w;r fjkila y÷kd.;
yelsh' wdKavqj mekjQ kS;s lvlrk ´kEu mqoa.,fhl=g fyda mqoa., lKavdhulg
o`v.eiSu - kvq mejÍu - isr.; lsÍu - urKoKavkh jeks ffk;sl mokula iys;
o`vqjï wdKAvqj ,ndfohs' mqoa,hdf.a cSú;h - urKh w;r ´kEu o`vqjula ,ndoSfï
iqcd;Ndjfha n,h wdKavqj nqla;sú|shs' kuq;a wkHh ixúOdk j,g iajlSh
ixúOdkfha ffk;sl moku ì| ouk idudcslfhl=g oshyels Wmßu oKavkh
jkafka idudcsl;ajh wfydais lsÍu muKs' fuu wdldrhg o`vqjï u; wdKavqj yd
wkHh ixúOdk fjkia fõ'
² wjk;Ndjh
wdKavqj yd wkHh ixúOdk wjk;Ndjh hk idOlh u; fjkia fõ' kHdhsl
;;aa;ajh ;=< mqoa.,hd wdKAvqjg wjk;ùug ne|S ke;' wjk; úh hq;af;a rdcHhg
muKs' kuq;a m%dfhda.sl Ndú;h ;=< mqoa.,hdg rdcHhg fukau wdKavqjg wjk;ùug
isÿfõ' wdKAvqj úiska Wml%ñl f,i rdcHh hdka;%Kh yiqrejñka ish`M mqrjeishka
wjk;lrjd .ekSug lghq;= lrhs' kuq;a wkHh ixúOdk j,g wjk; lr.ekSfï
yelshdj we;af;a iajlSh ixúOdkfha idudcslhka muKs' tfia jqj o n,y;alrh
u.ska wjk;lr.ekSfï yelshdj wkHh ixúOdk j,g fkdue;' wkHh ixúOdk
j,g we;s wjk;Ndjh iafjÉPd;aul yevhla .kS'
² idudcsl;ajh
idudcsl;ajh hk idOlh u; wdKAvqj yd wkHh ixúOdk w;r fjkila
y÷kd.; yelsh' idudcsl;ajh hk idOlh ;jÿrg;a wdxYslj ú.%y l< yelsh'
06 Sureka Wageeshwara
idudcsl;ajhg ysñj we;s kdulrKh u;
² wruqKq ^mrud¾:&
wdKavqj hk iudc ixúOdkh yd wkHh ixúOdk w;r fjkialï wruqKq hk
idOlh u; o .uHudk fõ' wruqKq hk idOlh ;jÿrg;a wdxYslj ú.%y l< yels h'
wruqKq j, iajNdjh u;'
wruqKq j, jeo.;aNdjh u;'
wdosh wdKavqj úiska l%shd;aul lrk fmdÿ mrud¾: " wruqKq njg m;afjhs'
iuia; cd;sh fjkqfjka ilia jQ wruqKq mrud¾: wdKAvqj úiska l%shdjg k.hs' cd;sl
wd¾Ólh ixj¾Okh - cd;sl wdrCIdj ;yjqre lsÍu - cd;sl iqnidOkh j¾Okh
lsÍu - cd;sfhau idudcSh ;;a;ajh k.d,Su jeks fmdÿ wruqKq wdKAvqj keu;s iudc
ixúOdkhg ;sìh hq;= h'
kuq;a wkHh ixúOdk j,g we;af;a iSñ; wruqKq muKs' iajlSh idudcsl;ajh
u; mokï jQ wruqKQ yd mrud¾: wkHh ixúOdk j,g we;' tu wruqKq j, iajNdjh
fndfyda úg iSñ; " yels`MKq " mgq iajNdjhla .kS'
wruqKq j, iajNdjh u;
iii wdKavqfõ wruqKq j,g hg;aj wkHh ixúOdk j,g iajlSh wruqKq bgqlr
.ekSug isÿjk ksid
08 Sureka Wageeshwara
wd Kavqfõ n,h
wdKavqfõ n,h hkafkka w¾:j;a jkafka" ixfla;j;a jkafka rdcHh i;=
iajdêm;sm;H n,h l%shd;aul lsÍug we;s ffk;sl YlH;djhhs' wdKavqjg
iajdêm;Hh n,h ysñfkdfõ' iajdêm;H n,h ysñjkafka rdcHhghs' fjk;a lsis÷
wdh;khl iajdêm;H n,h - mrun,h - wiydh n,h - W;a;Í;r n,h ysñ fkdfõ'
—lsis÷ kS;shlska iSud fkdjqKq hg;a jeishka flfrys fhoúh yels rdcHh i;=
W;a;Í;r yd mru n,h iajdêm;Hh n,h fõ'˜
-cska fndvEka-
^rdcHh ms<sn| iïuq;Ska yhla&
09 Sureka Wageeshwara
wd Kavqfõ n,h l%shdjg kexùfï úêl%u
wd Kavqfõ n,h l%shdjg kexùfï úêl%u
ye|skaùu'
l%u
10 Sureka Wageeshwara
kso¾Yk wdKavqjg wmCImd;Ska whym;a mqrjeishka f,i w¾:l;kh
lrñka rdcHh ;k;=re fkdoSu - /lshd ,ndfkdoSu - /lshd
udreùï ,ndoSu - kïnqkdu m%odkh fkdlsÍu - úúO fpdaokd
t,a, lrñka nkaOkd.dr.; lsÍu - rdcHh fødaySkahehs kï
lsÍu - rdcHfhka msgqjy,a lsÍu - uQ,HdOdr w;aysgqùu - Pkao
n,h wfydais lsÍu - mdGYd,dj,ska mkakdoeóu - úYaj úoHd,
j,ska mkakd oeóu - jHdmD;shlg fyda jHdmdrlhg wjYH
n,m;% m%odkh fkdlsÍu wdoS ;;a;ajhkag uqyqKoSug
ie,eiaùu'
kso¾Yk
fN!;sl jdrK - o`vqjï lsÍu " isr.; lsÍu " foam, rdcika;l lsÍu'
iv iïuq;sh ^tl`.;djh&
wdKAvqj úiska n,h l%shdjg k.k ;j;a úêl%uhla jkafka iïuq;Ska "
tl`.;djhka h' wdKavqj mqoa.,hka yd wdh;k iu`. tl`.;djhkag t<öu
u`.ska iajlSh n,h l%shdjg k.hs' tu ksid iïuq;Ska o wdKAvqfõ n,h l%shdjg
kxjk tla udOHhla f,i y÷kd.; yelsh'
12 Sureka Wageeshwara
wd Kavqfõ n,h fhoSfï WmlrK
wd Kavqfõ n,h fhoSfï WmlrK
ye|skaùu'
wdKAvqfõ n,h hkq rdcHh i;= iajdêm;Hh n,h l%shd;aul lsÍfï ffk;sl
ysñlu fõ' fuu n,h l%shd;aul lsÍfï WmlrK wdKavqfõ n,h fhoSfï WmlrK
f,i o wdKAvqfõ n,h l%shdjg kexùfï WmlrK f,i o y÷kajhs'
fmd,Sish
² fmd,Sish ye|skaùu'
wdKAvqfõ n,h fhoSu i|yd we;s tla WmlrKhla jkafka fmd,Sish hs'
fjk;a wdldrhlska olajkafka kï wdKAvqj ;u n,h fhdok tla l%uhla
jkafka ;=jlal=jhs' ta i|yd Ndú;hg .kq ,nk yia;h jkafka fmd,Sish hs'
Y%S ,xldj ;=< 1865 wxl 16 orK wd{d mk; u.ska fmd,Sish ia:dmkh
lr ;sfí' fmd,Sish m%Odk fldgia follg LKavkh l< yelsh'
isú,a fiajh
² isú,a fiajh ye|skaùu'
fya;=
² wdKAvqfõ n,h ixjrKh lsÍug wod< fya;=
wdKAqvfõ n,h ixjrKh lsÍu i|yd fhdod .kakd ud¾. - Wml%u - WmlrK
- úêl%u - kHdhka lsysmhls' fïjd wOHhkfha myiqj i|yd m%Odk fldgia follg
LKavkh l< yel'
15 Sureka Wageeshwara
i n,h fnoSu'
wdKavqfõ n,h ixjrKh lsÍu i|yd ck;djf.a ksoyi whs;sjdislï wdrCId
lsÍu i|yd Ndú; lrk m%Odk uQ,O¾uhla f,i n,h fnoSu fmkajd osh
yelsh'
wdKavqfõ n,h ixjrKh lsÍu i|yd m%dfoaYSh jYfhka n,;, fnoSu isÿ
lrhs' uOHu wdKAvqjg wu;rj md,k lghq;= iïnkaOfhka m%dfoaYSh tall
ks¾udKh lsÍu u.ska m%dfoaYSh jYfhka n,;, fnod fjkalsÍu isÿ l< yelsh'
tu.ska uOHh wdKAvqfõ w;a;fkdau;sl Ndjh iSud fõ'
,xldj ;=< - k.r iNd " uyk.r iNd " m%dfoaYSh iNd
ì%;dkHh ;=< - fmareiNd " fldar, iNd " fldrk,a iNd " jiï
16 Sureka Wageeshwara
fuu ld¾hhka tlsfklg fjkia mqoa., yd mqoa., lKavdhï u.ska l%shd;aul l<
hq;= nj o bka m%ldYs;h' tu ksid tu.ska ld¾hd;aul jYfhka fukau mqoa.,dkqnoaO
jYfhka o n,;, úfíOkh iïnkaOfhka u; m< lrhs'
fuu n,h fnoSu u.ska wdKavqfõ n,h ixjrKhg ,lafjhs' tu ksid mqoa.,
ksoyi whs;sjdislï wdrCIdfjhs' tu ksid w;a;fkdau;sl wd{dodhl taldêm;s
md,k l%uhka W;amdoùu je<flhs' ir,j olajkafka kï wdKavqfõ n,h ixjrKh
i|yd n,;, fnoSu Ndú;d lrhs'
;jÿrg;a "
fuu ixjrk ;=<k isoaOdka;h Ndú; lsÍu ksid wdKavqfõ wêl n,h
ixjrKhg tkï md,khg " iSudjg " weúÍug ,lafõ' ixjrK ;=,k isoaOdka;hg
wod< mQ¾jdo¾Yh jkafka weußldkq wdKAvql%uhhs'
wdKAvqfõ n,h ixjrKh lsÍu i|yd Ndú; lrk Wml%uhla " úêl%uhla
f,i wdKavql%u jHjia:dj oelaúh yelsh'
—wdKAvql%u jHjia:dj hkq rgla md,kh lrk uQ,sl kS;sh hs'˜ fjk;a
wdldrhlska olajkafka kï " wdKAvql%u jHjia:dj hkq rfÜ l%shd;aul jk
uQ,sl wdh;k ms<sn| úia;r lrk jev ms<sfj,la fõ' tkï jHjia:dodhl "
úOdhl " wêlrK ;%súO wdh;k i;= n,;, " ld¾hhka " ixhq;sh " tu
wdh;k w;r we;s iïnkaO;djh " tu wdh;k yd uyck;dj w;r we;s
iïnkaO;djh úia;r lrk jevms<sfj,la fõ'˜
17 Sureka Wageeshwara
iv jHjia:dkql+,jdoh
^N.B - fuu Tute tfla bosß mdvu jeäÿr wOHhkh lrkak'&
wdKavqfõ n,h ixjrKh lsÍu i|yd Ndú; lrkq ,nk ;j;a uQ,O¾uhla
jkafka jHjia:dkql+, jdohhs'
v kS;sfha wdêm;Hh
^N.B - m%cd;ka;%jdoh iy hymd,kh Tute tl wOHhkh lrkak'&
wdKAvqfõ n,h ixjrKh lsÍu i|yd Ndú; lrk ;j;a uQ,O¾uhla jkafka
wêlrK m%;sksÍCIK n,h hs' fuh wêlrK újrK n,h f,i o kdulrKh
lrhs'
18 Sureka Wageeshwara
² wêlrK m%;sksÍCIK n,h ;=< we;s jdis yd wjdis
jdis
wjdis
vii uycku;h
^N.B - jeäÿr wOHhkh i|yd foaYmd,k l%shdoduh Tute tl wOHhkh lrkak'&
19 Sureka Wageeshwara
viii n,mEï lKavdhï
^N.B - jeäÿr wOHhkh i|yd foaYmd,k l%shdoduh Tute tl wOHhkh lrkak'&
n,mEï lKavdhï j,g kso¾Yk f,i jD;a;Sh iñ;s - wd.ñl ixúOdk - úYaj
úoHd, YsIHhka wdosh oelaúh yelsh'
ix isú,a iudch
^N.B - jeäÿr wOHhkh i|yd foaYmd,k l%shdoduh Tute tl wOHhkh lrkak'&
x ckudOHh
wdKAvqfõ n,h ixjrKhùu i|yd iajdëk ckudOHhl l%shdldÍ;ajh
n,mdhs' wdKAvqfõ jev lghq;= ck;djg fy,slsÍu - wdKavqfõ l%shdldÍ;ajh
ksid ck;djg we;súh yels ;;a;ajhka iïnkaOfhka meyeos,s lsÍu - ck;dj
ksrka;r wjOdkhlska yd oekqj;a Ndjhlska hq;= msßila njg m;alsÍu jeks
l%shdud¾. u.ska ckudOHh wdKAvqfõ n,h ixjrKh lrk uQ,O¾uhla njg
m;afõ'
xi úreoaO mCIh
úreoaO mCIh o wdKavqfõ n,h ixjrKh lsÍu i|yd fya;= jk uQ,O¾uhls'
Yla;su;a úreoaO mCIhla mj;skafka kï wdKavqfõ w;a;fkdau;sl yeisÍu
md,kh fõ' wdKAvqfõ jevlghq;= úfõpkh - wdKavqfõ ÿ¾j,;djhka ¥IK
wl%ñl;d ck;djg fmkajdoSu - wdKAvqfõ jevlghq;= iïnkaOfhka
úuis,af,ka miqùu - wdKavqfõ jevlghq;= iïnkaOfhka ck;dj oekqj;a
lsÍu - wdKavq n,h w;am;a lr .ekSu i|yd wkjr; wr.,hl fhoSu
Yla;su;a úreoaO mCIhla úiska isÿlrkq ,nk l%shdjkafõ' fujeks ;;a;ajhla
u; wdKAvqfõ n,h ixjrKh fõ'
20 Sureka Wageeshwara
n ,;, fnoSfï kHdh
n ,;, fnoSfï kHdh
ye|skaùu
tla wdh;khl ld¾hhka ^N+ñldj & fjk;a wdh;khla úiska isÿ fkdlsÍu'
tlsfklg fjkia mqoa., fyda mqoa., lKavdhï úiska n,;, l%shdjg ke.Su'
ìysùug fya;=
n,;, fnoSfï kHdh iïnkaO ixjdoh ;=<oS fuu kHdh W;amdohg wod<
fya;= ms<sn| wjOdkh fhduq l< hq;=h' tajd kï"
21 Sureka Wageeshwara
i hqfrdamSh iudch /äl,a fjkilg Ndckh ùu'
hqfrdamd l<dmh ;=< cd;sl rdcHhka uq,a woshr ;=<u W;amdo úh' tu cd;sl
rdcHhka ;=< mru wiydh n,e;s md,k l%u ks¾udKh úh' tu wiydh n,e;s
md,lhkag jHjia:dodhl " úOdhl yd wêlrK ish¨ n,;, ixflakaø.;j ;sìKs'
tu ksid "
—md,lhd W;a;Í;r kS;s iïmdolhd o ' ' ' ' W;a;Í;r kS;s l%shd;aul lrkakd
o ' ' ' ' ' W;a;Í;r kS;s úksYaph lrkakd o úh'˜
fufia cd;sl rdcHhka ;=< wiydh n,e;s md,k l%u ks¾udKh jQ w;r wfkla
miska lDIs w¾: l%uh oshù f.dia jdkscjdoS w¾: l%uhla hqfrdamh ;=< ks¾udKh úh'
tys m%;sM,hla f,i kj iudc wNs,dYhka /.;a kj iudc lKavdhï ks¾udKh úh'
fuu kj iudc lKavdhï j,g iajlSh foaYmd,k - iudc - wd¾Ól - ixialD;sl
ksoyig wiydh n,e;s md,k l%uhka wjfrdaOlhla nj jegyqKs' ta ksid kj iudc
lKavdhï ksoyia ixialD;shla fiùfï m%;sM,hla f,i n,;, fnoSfï kHdh
W;amdohg wod< jdia;úl ;;a;ajhka ks¾udKh úh'
22 Sureka Wageeshwara
úldYkh
n,;, fnoSfï kHdh iïnkaO ixjdoh ;=<oS ó<`.g wjOdkh fhduq lrkq
,nkafka tys fM;sydisl úldYkh iïnkaOfhks'
weßiafgdag,a
.%Sl wjêh ;=< .%Sl uyd od¾Yksl weßiafgdag,a úiska wdKavqfõ lghq;= fnod
oelaùug wod< uQ,sl ixjdoh idlÉPd lrhs' Bg wod<j wdKavqfõ lghq;=
m%Odk fldgia ;=klg fnod olajhs'
miqj"
fcdka f,dla
tx.,ka; cd;sl fcdaka f,dla úiska kQ;k wjêh ;=< n,;, fnoSfï kHdfha
uQ,sl ixjdoh ks¾udKh lrhs' ta 1689 oS isú,a wdKavqj ms<sn| m%jdohka folla
lD;sh u.sks' fcdka f,dla m%ldY lf<a"
23 Sureka Wageeshwara
;jÿrg;a fudkafgialHq m%ldY lf<a "
i ;%súO wdh;k w;r Y=oaO n,;, úfNaokhla iïnkaOfhka woyia m< lsÍu'
iii n,;, fnoSu muKla mqoa., ksoyig m%udKj;a hehs úYajdi lsÍu'
iv ;%súO wdh;k w;r Y=oaO jYfhka n,h fnoSu yryd wdKavqj wldrCIu ùu'
iv ;%súO wdh;k w;r Y=oaO jYfhka n,h fnoSu yryd wdKavqj wldrCIu
ùu'
jHjia:dodhl " úOdhl yd wêlrK w;r ld¾hd;aul jYfhka yd
mqoa.,dkqnoaO jYfhka iïnkaO;djhla fkdue;s jQ úg tu wdh;k yqfol,d
ùu' ta yryd wdKavqj wldrCIu ù wl¾ukHh ;;a;ajhg m;afjhs' tu ksid
mßmd,kh ì| jefghs' fuu ;;a;ajh wjfndaO lr fkd.ekSu n, fnoSfï
kHdh ;=< we;s ÿ¾j, ;djhls'
jeo.;alï
pd,aia fudkafgialHqf.a n,;, fnoSfï kHdh ;=< y÷kd.; yels jeo.;a
^hym;a& ,CIK
25 Sureka Wageeshwara
,snr,ajdoS woyia - mqoa., ksoyi wdrCIdùu i|yd n,;, fnosh hq;= nj
oeäj ms<s.kS'
26 Sureka Wageeshwara
weußldkq wdKavql%uh ;=< n,;, fnoSfï kHdh
weußldkq wdKavql%u jHjia:dj u.ska jHjia:dodhl lghq;= i|yd - fldx.%ia
uKav,hla o úOdhl lghq;= i|yd - ckdêm;sjrfhla o wêlrK lghq;= i|yd -
fY%aIaGdêlrKhla o ks¾udKh lf<a h'
;jÿrg;a "
kso¾Yk
vi iqm%Sï wêlrKh fokq ,nk kvq;Skaÿ kj kS;s ks¾udKhg m%n, f,i n,md
;sfí' kQ;k úpdrlhka mjikafka iqm%Sï wêlrKh weußldfõ f;jk
jHjia:dodhl iNdj njhs'
28 Sureka Wageeshwara